Module ASS-groep 2-7 jaar – BEC 0-12 jaar

SAMENVATTING

Autisme Spectrumgroep 2-7 jaar

Doel

De module Autisme Spectrumgroep 2-7 jaar (ASS-groep) richt zich op kinderen met een stoornis in het

autismespectrum (matig tot ernstig), die mede als gevolg daarvan een ernstige ontwikkelings-

achterstand hebben op één of meerdere ontwikkelingsgebieden.

Het hoofddoel van de ASS-groep is dat het gedrag en de ontwikkeling van een kind met een

autismespectrumstoornis (ASS) zodanig zijn verbeterd dat het kind naar een vorm van onderwijs of

andere vervolgplek kan uitstromen. Dit einddoel wordt behaald middels drie subdoelen:

1. het perspectief voor onderwijs en opvoeding is bepaald,

2. het kind beschikt over de benodigde vaardigheden op cognitief, communicatief en sociaal gebied

en op het gebied van de zelfstandigheid om te kunnen functioneren in een onderwijssituatie.

- er is groei op het gebied van maken van contact en delen van aandacht

- het kind is zich meer bewust van de wereld om zich heen, zijn wereld is groter geworden

- het kind kan gerichter deelnemen aan de wereld om hem heen, kan meer variëren.

3. gedragsproblemen zijn verminderd, waarbij er aandacht is voor het verminderen van specifiek

autismegedrag (stereotypieën, rituelen en weerstanden) en het elimineren van niet specifiek

autismegedrag (bv. driftbuien, eet- en slaapproblemen).

Voor de opvoeders (onder de term opvoeders worden zowel ouders als eventueel betrokken

leerkrachten / peuterspeelzaalleidsters geschaard) zijn de einddoelen:

- De opvoeders hebben meer kennis over ASS en zijn competenter in de omgang met kinderen met

ASS-problematiek.

- Ouders kunnen (ten dele) omgaan met de diagnose ASS en deze hanteren in de omgang met hun

kind. Het evenwicht tussen draagkracht en draaglast is hersteld. Opvoeders kunnen het hebben

van een kind met een ASS emotioneel en praktisch hanteren, er is aandacht voor het

acceptatieproces.

Vroegtijdige herkenning en behandeling van ASS wordt belangrijk geacht om de secundaire gevolgen

voor kind en omgeving zoveel mogelijk te beperken.

Doelgroep

De ASS-groep richt zich op kinderen van 2-7 jaar met een stoornis (mild tot ernstig) in het autistisch

spectrum. Naast de stoornis binnen het autistisch spectrum, of als gevolg daarvan, is er bij de

kinderen sprake van complexe en meervoudige ontwikkelingsproblemen, internaliserende en/of

externaliserende gedragsproblemen en gezins- en/of opvoedingsproblemen. De kinderen waar de

ASS-groep zich op richt zijn door hun problematiek niet of nauwelijks in staat om te functioneren op

een peuterspeelzaal of in een reguliere onderwijssetting.

De dagbehandeling richt zich zowel op de kinderen als de opvoeders. In de opvoedingssituatie van het

kind is er sprake van opvoedingsnood of opvoedingscrisis.

Aanpak

Na aanmelding bij de ASS-groep wordt er een orthopedagogisch begeleider gekoppeld aan ouders en

hun kind. Deze orthopedagogische begeleider is het eerste aanspreekpunt voor ouders en verwijzers

en kan direct intensieve begeleiding inzetten in de thuissituatie, kinderdagverblijf/kinderopvang of

peuterspeelzaal. Het regiebehandelaarschap berust bij de betrokken gedragswetenschapper (van de

ASS-groep). De orthopedagogisch begeleider brengt samen met de betrokken gedragswetenschapper

(regiebehandelaar) zo snel mogelijk met andere disciplines en in continu overleg met ouders en/of

verwijzer in kaart welke eventuele aanvullende specialistische vormen van diagnostiek en behandeling

vanuit de ASS-groep en/of andere specialismen van Jeugdhulp Friesland gewenst zijn.

Module ASS-groep 2-7 jaar – BEC 0-12 jaar

Het diagnostisch proces leidt in 6 tot 8 weken tot een (voorlopig) integratief beeld, op basis waarvan in

overleg met ouders, opvoeders, verwijzer en het multidisciplinaire team behandeldoelen worden

geformuleerd. Daarbij wordt de afweging gemaakt of behandeling op de behandelgroep noodzakelijk is,

of dat het cliëntsysteem kan profiteren van ambulante zorg vanuit de ASS-groep (of een combinatie

daarvan). De uitgangspunten van Handelingsgerichte diagnostiek (HGD) zijn leidend gedurende het

gehele diagnostische en behandeltraject.

De duur van de module is maximaal twee jaar, gedurende de behandeling wordt met regelmaat met

ouders afgestemd welke behandelduur passend is. Binnen de behandelperiode is er, eventueel in

samenwerking met de interne kleuterklas, in de laatste fase expliciete aandacht voor nazorg en

overdracht naar het vervolgonderwijs of andere vervolgplek.

De groepsbehandeling vindt plaats in een specifiek hiervoor ingerichte groep van het Behandel- en

expertisecentrum Jonge kind, waar maximaal zes kinderen per dag behandeling kunnen krijgen. In de

prikkelvrije leer-/leefruimte is sprake van een vaste dagroutine en wordt gebruik gemaakt van

aangepaste hulpmiddelen. Er wordt met scheidingswanden gewerkt en er is veel aandacht voor de

prikkelverwerking en voor het bieden van een passende, voorspelbare structuur.

Tijdens de behandeling kan er aanvullend de module methodische ouderbegeleiding ingezet worden,

wat gericht is op de opvoeding, het omgaan met reacties van de omgeving/familie, acceptatie en leren

omgaan met de diagnose ASS en de impact hiervan op de relatie.

Materiaal

Bij de module wordt gebruik gemaakt van ontwikkelingsmateriaal en behandelmethodieken (zoals

TEACCH), waarvoor methodiekhandleidingen beschikbaar zijn.

De orthopedagogisch begeleider kan gebruik maken van materiaal behorende bij specifieke

interventies uit de module, zoals de “BO-dozen”, “Doos vol gevoelens” en “training Joint Attention”.

Onderzoek

Over wat werkt in de behandeling van kinderen met een stoornis in het Autisme Spectrum is geen

eenduidig antwoord te geven. Er zijn geen studies voorhanden die directe aanwijzingen voor de

effectiviteit van de interventie geven. Uit onderzoek komen de volgende werkzame elementen naar

voren in de behandeling voor kinderen met ASS (NJI, 2017):

- Psycho-educatie

- Integrale aanpak (met ook ondersteuning thuis en op school)

- Gezinsondersteuning: dit zorgt voor een betere generalisatie van de geleerde vaardigheden naar

de thuissituatie

- Structureer de omgeving (zoals het TEACCH-programma)

- Zet specifieke interventies in om beperkingen in sociale communicatie en herhalen gedrag aan te

pakken (zoals Pivotal Response Treatment: sinds 2016 kan op indicatie PRT ingezet worden

vanuit de samenwerking binnen BEC Jonge kind)

- Behandeling van lichamelijke klachten en comorbiditeit

- Het inzetten van psychosociale interventies; bij gering effect eventueel ondersteund door

psychofarmaca

(NVvP, Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, 2009)