B ■ r.EXERCITIUM ACADEMICUM '

De

JURETALIONIs.

r;/w* eonsensu. ampli ss. ¥acuit,Pbilosuphic£ Abom/is,sub PRAsIDiO

C/ VIKl

Mig. ALGQTHI A.sCAR IN,

J Phil. Civ- & Hisior Prosi Oid.* r

Ad publicum examen desert.iCAROLUs jOH. BECRMAN

O-Botbn.

Ad d. 16. Oct. 1736. h, 1 sol.ABOAE,exc,JoIu Kismpe, R. Ac. TyjN,

tJ)h}Utstnse /stare dmpl'sKnte r0M7NF s

D. sIMON L1NDHEIMRegii DICAsTERII ABOENs18 AD-sEssOR., itemqj IILUs J RIs sO-CIETATIs LITERAEl/F. sv«hic*

sODALIs gravissime,MYCENAs Magne.

OVod Tui sub Ausptcto HOMINIsle&si.lmi , in lucent prodire jubeam juvenilis

indusici* primitias hascz , Tlll omnibusbonarum artium alumnis speBata beneo-lentia edicit* Utrum pietatis , an Peromagis prasumtionis nimia inditum cen

seri debeat 5 TU (olus jud.cab: s\ cummunere in ipso nii nisi crudum , instpi•dum , VIROrso pluria Uterarum cumulat:sji*mo indignum ipse sentiam, Asl vertit sili-maniras, virtus illa neten mancipiotsc V.U,Audaciam (s eunBAiiomm meam m in-genuam animi non dcgeruns considentiam :

prasertim eum exigat vis illa savoris at•

qve ben-sisentix , cspam in patrests ntsertx-ss» in Pi\>ls tsset y contuiisii: exigant mst‘nws illius qve.jt>ut ipse nc * p ote(*

sili itit grAti an'mi debitum praeire,thariti nominis ili us hem eio , in re te*W(i me*, tx/o!v**n. sateor tsse re ah Hi*tt-ntum impar gratiae, qPam e m p tHtum qPoqve silio exhibui/ii. Verum eum

sit ili* indoles pulcherrima n iture T'7 s,ut id bene merendum , csvam repo'c en*

dum pernetor sit; qpin supr* mtnlur*mpirium meirum positum qvog. TaL OlsiIsvicem rependere TUIs henescilr : ut isi*hinc obstdem vtlut sponsoriam xn-mitibelUm prcsigi tirocinio huic , eandcmqPtTUO KOMINlinscriki non grape serti., im•

pense rogo. Jj)Pod in meit virihttt unice pt*situm sentio,v»t* *dCOELI NJMEN proTU i incolumitate pii (s religio si sunde-re nudus intermittam , velit TE gentis no*jirt, ejusqvc civilis & lirerariae rei or*nmento perenni , (ospitem (s bene vslen*tem ronserPan , TUIs% bono publicoconsecrttis eurit felicitatem adjicere, per»

petuitatemsy * isi ili* votorum summaNobiiissimi NOMIMs TUI

Clientis demoti(simiCaro), Joh. Beckman»

Tlur. reverende at% clarissme vir ,

Dn, NICOLAE s. TOLPO ,

Ecd siarum jnCun si & Jporjcircalla PA-sTOR apprime merite , Nutritie libera-

li ssime.intra effictum O* omnem pietatem sete-nt» terte ,si ansam hinc publice t esseridi

obseqvii mei , ullo sine prasamine NOMINIsmeritorum TUORUM p tserire sinerem. Erem

»im tot (5 tanta i» me ex siant benesicia TJ4ab illo tempore , qvo memet siliorum earissi.morum TUORUM rudimentis aeimovisii, ut eanon animo completi:, nedum verbis, qva eo-rum multitudini rejpondeant ,

exprimere vale-am. Cum vero in tenui re mea nil sit plane,tjvo 1UA benesicia asjeqvi, non dicam compen.

sare qveam , satum hunc qvantulacunqveindustria mea TUO nomini injeribere, a pie-tate mea non alienum putavi, sisivem si si-nu sovere , measqve spes i» poslerum qvoqveelientsla 7LA dignari non detretsaveris ,adrem in poslerum bene agendam,

pro sperum mi-hi signnm sublatum, maximisqve benesiciisJU-1s non levem in prasentia cumulum abs TE

adjetlum mihi in sinu gratulabor

PI, Rever. & ClarislT. NOMINIs TUI.Cultor indesejsus

CaroI- Joh. Beckman.

PKOOEMl UM.

Its ambiguo diu suspensoqjstetic animus meus, utramin illa A/ltisarmn palae*

stra, qva via non omnibuslata decurrere permistum est ,

meas ingenii qvantillas virespericlitari auderem J utrum..*vero instituto laboris & alcaeplenissimo supersedcmrt. inilia praesertim afflictione do-mus 8c ncccffltudinum meamnuperrima clade; qv.u prae*

2

ter adminicula rei bene gerri-d-v tantum non omnia , pa-rentem meum,cundeinqvc ad-(criprorcm (pei & (aluns mc*indulgennssimum siudiosissin u-q/e , sunere acerbo (ustulir.Ast victe, (altem mitigavit e>undem aedum meum eorum ,

qvi in juvanda ornandaqt.o(pe mea , patris vicem (ubirc

voluerunt, lumma benignitas,qvibus cum non amoris lolum,led & obscqvii nccessitudincdevinctus sini , a consilio v«-luntatcqve eorum in contrariassudia deflectere impium puta-vi. Fixi animo cogitationem,ratus contra fortunam speinonnunqvam insistendum esse.Verum in illis , qveis nunc

3

moror, locis a sedibus Mu-sarum procul remotis, argu-mentum dissertationis licet am/bienti & inqvirenti sidicinus,aliud aliqvod qvam vulgare_>non occurrit elaborandum; dcJure TALIONIs. Credebamad consiciendum iter illud, sinecortice, qvod dicitur, appa-ratuqve librorum adeo norumagno omnia in vado lutu/ra. Verum operi mc propi/us accingenti, aqva mox hae-rere & prope majoribus in il/lo freto , qvam alio qvocun/qve, fluctibus implicari coe-pi. Qvare parum absuit, qvinoneris atqve rei dissicultatemnova victus a proposito ite-rum desifrerem* Verum issam

4liusuationem animo meo re*movit demum Tui savoris Le-ctor betiigne humanirarisqvejulla praesumtio, Qyam si inpatrocinium ,

(altem exculu*tionem juvenilium ausuum ho-rum propendere animadver*tam , ad emetiendum felicipede curriculum , qvod pro-Itat, plus in eidem praesidii,qvam m obtrectatione male-volorum sufflaminis propoli-tum mihi constitutumqve exi*Itimabo*

5. *♦sk Ntcqvam vero ad ulteri*

X m orem materiae hujus tra#

stationem progrediamur , ini'tjo paucis expedienda csl Tigni*tiy.atio vocis clnkoit is. Hlt il'

5

I

Ja originis uti vidctur,L3tinar,a vocabulo Tali derivata: di»citurqvc qvando genere,qvan-tirarc atqve qvalirate tale qvis-recipiat, qvod alteri admcti-sus luerit, Icu uBi illud agi#tur, ut tal-c qvis pariatur abalio, qvale pnor ip(e alteriintulerit. Vocari alias a Grae-cis solet , AptiH * ab auuQcucttpermUtO > ravixumjuct

,arnmTm-

5.'j & Vernaculavero, puta svecanac lingva:formula, 3slmt Ilict jdmilO/sili! gen sallo dici soler, adeout vi derivationis Talio nihil a-Imd significer, qvam retributio*nem, sive eandem sive diveislatnspecie, bonorum atqve ma*

lorum, pransiorum atqve poe*

6narum. Originem atqve au*duritatem legis & instituti hu-jus, puta retribuendi alieni sa-di, Aristoceles a Pythagorajejujqve asTeclis arcessivit; qvip-pe existimantibus nil dari pos-Pe justum magis aut ab aeqvi*tate naturali minus dislentiensres, qvam ut qvae aliis sece-rit , eadem qvisqve, mutuas re-tributionis jure, ab aliis vicis-sim reserat atqve reportet, ju-re ne an vero praeter meritumauctoritas hujus legis Pythago#rae tribuatur , nostrum norucst inqvirere. Nobis de mo>ralitate illius ; uris praecipue so-liatis perinde fuerit, live Py>thagoram habeat auctorem-j,live natales suos altius repe-

7

/

wr ,& ad Numinis legisla-

tionem sui originem reterar*T\[lle em n annis ante Pyrha-g,,ram legilterio Molis sacro, u*

jjt exemplo populi JudaeicanJem lacam novimus (« ),

Htc justitiae ratio in delictispravioribus observanda, san-citur Lcv. XXIV. 2o. nec nonprimi libri Molis capite IX. 6»liajusce vero legislationis, necnon indolis se genuini sensiisillius investigationem, juris di-vini sc humani interpretibus,paricerqve justitia civilis admi-mitris, negotii plurimum nullonon tempore saccssivisTe, exleqvennbus dispaldcer.

« ; Exod„ 2U V. 23.& 14*

8§. II

s /% B etymologia vocabuli a-deoqve a nominali tra-

datione , ad homonymiairL,,& demum realem considerati/onem ut propius deveniamus,ordinis ratio exigit* Variarumacceptionum recenssoni, qvasapud alios atqve alios docto-res vocabulum invenit, norucst ut multis immoremur. Le-xicographorum, qvi pasiimProliant, industria <sc diligen-tia illius laboris otium no-lis secere, suamqve, ad ple-nam oognirionem rei, noo_i

disRcilcm neqve irritam ope*ram omnibus osserunt, (cri-ni i (ua evolvere cupientibus.Praecipuorum morulistarum->,

9circa indolem diversam jurishujus, de qvo qvaeritur, ju-dicia ,

in adduxissc_>sufficiat» Erenim cum ingeniimei viribus ipse dissidam, cer-te tantum non tribuam, uteruditorum virorum lentendassub examen revocare , aucmeum illis interponere judici-um sustineam , limplici recenssione & collatione interpreta*cionum juris hujus desungarsaltem; a nemme mihi vitio ver*sum iri sperans, sl sentenn;e,inqvam conspirant plurium, eo-rumqve gravisTimorum virorumsuffragia,calculum qvalemcun-qve meum , coronidis locoadjecero» ‘lalhnem Celeb.D* Hahnius (3) <3c cum illo

N

10Camerarium dividit in [tmplt-eem scu nudam & proportio*natam (eu proportionalem. Pro-portionata (eu proportionalis duntur , qvando qvis non idemplane (pede resert , qvod a\tteri sedc 5 utpote (1 suri nontantundem eripitur ,

(ea qva-druplum rei ablatae preciuirueidem pensandum imponitur*Qyi alteri innocenti convictumsecerit, non convicti & igno-miniae idem (pecic malum, (eddiversum sustinec, pura ubidiminutionis civilis probrum.,eidem adjudicatur, poena pc/cuniaria , aut malum aliud a-liqvod in vicem redhostimenrisustinendum, partiqvc larteexsolvendum imperatur. sim*plex vero (eu nuda illa dici-

11

rur, qvando plane idem ra-tione (peciei & aestimationisredditur & irrogatur delin>qventi, qvod alteri secerit, e.g. qvando in poena homicidiiredditur anima pro animae,qvando in vulneratione corpo-ris, aut mutilationc unius velalterius membri, ejusdem ge-neris, eademqve aeqvivalentcjmensura, malum, poenae loco

qvale perpetiendummalum , in vicem supplicii di-vinam justitiam irrogasTe Ado-ni Beseko Cananxorum regu-lo sacra pagina, ipsius ore &

consessionc rei, testatur*(0 ) titi d. j. &j. n+ Xlll\

§ III.|| - jussitia vero talionis 5

12

licet in genrrc nil excogitariposik xqvum magis, qvamut ex lententia Qymriliani, i-

temqve Pythagora?, qvi sn*ro grajlatus esl , prxbeat ipseqvoqve cervicem ,

& qvi ocu*

los essodit, reddat de suci excita-te solatiuml adeoqvc usum_,qvalemcunqve multis videaturhabere polle mvlgmifri* in coti*

tractibus illis potistimum, qviinvoluntarii dicuntur & in poe-narum lanctionibus conhstunr.Nihilominus tamen, cxpenlapensiculatius problematis hu*jus natura cum morali, tumprassertim civili, in neutro ge-nere contractum, neqve itvvoluntariorum, certe non vo-luntariorum smplex illa ledem

13nisi aegre invenire potest. Nonin con tractibus voluntariis. subqvibus comprehenduntur em-ps/o, venditio, locatiomutuum ,

& qvx eodem per*tinent ceterae rerum atqve o*

perarum permutationes. Iruhiscc illud Talionis genus lo-cum non facile ahqvem habet.Ratio haec elr3 qvia venditor sal-vo pudore & alieno jure, idemillud denuo revocare non insio;potest, qvod simpliciter & ab-solurc aliorum usui rdiqverir.sed hoc agit, ut tamundemrecipiat, qvod sua; rei inser-viar. suarum mercium lacunaerespondeat. Operam & rem,qvae vicem suae rei aut ope-rae subitura sic? diversam po-

14tius qvam specie eandem re*cipere intendens. Eatenusnamqve non ineuntur contra-ctius, ut idem nccelle restituatur,sed ut qvisq; ab aliis reporter,qvod ipse ad copiam & (aisustentationem indigeat. Imoneqvc in invitis contractibus«Ha simplex Talio commode &

ubique locum obtinere potest.Etenim tunc surtum surto, ad/ulterium adulterio castigaren-tur , quod nihil aliud soret,quam vitia vitiis cumularo.Plura hac de rc egregie mo-net Illustris Pusendorsius (y)cujus judicium quia prolixummagis, ad egregium opus ejusde Jure N: & Gentium , le/ctorem quoque ablegatum vo/

15Io. Er quis nescic in irroga-tione poenarum , eadem pa-tienda neque semper injungiposse , quae reus m alterum,,intulit. Ratio temporis , re-verentia personx, loci, & qva:ceterae sunt circumflantia? i-dem quantitate & qualitate re-sundi malum, denegare multo#ties solent. In deliciis non tamaequalitas & proportio quadamsimplex criminis & poena?(quippe socialitati «& generishumani saluti non neccsiarioinnexa) quam praecipue si-nis , indolis & intentionis qua-litas, accurate observanda_j.Tantum poenae irrogandum.,,quantum ad reparandum da*simum, ad reprimendam ii#

16biJinem peccantis , &ad ex-piandam graviorem in vulgooffensam, necessarium suenr,seu uti sunt verba Celeb. Puhsend. Rejiciendum ad malumpruteri tum , pr oventuramqveex poena utilitatem. Hinc pri*rrum a Talione hac siinpliciexcipiuntur cajus quicunquofortudi , cum in illis omnis

animi prava destmatio adeoq;imputatio cesicr. Neque enim

quisquam allici invitanq, facilepotest ad peccandum proatreti-ce & voluntario , sasti alieniexemplo invito & plane invo-luntario* Remanet igitur incjuscemodi laeiione , e. g, vul-neratione fortuita retributio-nem ejusdem generis atque-?

17/nensunv ,

h, e, simpliccm Ta-lionem crudelem eslc & inhu-manam*

$• IV.

FActi dolosi & temerarii ea-dem omnino ratio est;

urpotc si quis in soro civili liti*garcr, idemq$ alapam vel Jsudi*ei,vel £qvali,una secum litigan-ti instigerer, in illo casu ab-solute neque valere debet sim#plex reciprocatio Talionis j nul-la habita ratione nobilitatisobjecti;, in quod peccatum suirsreligionis & securitatis loci,ne*dum intentionis aut damni c%hdione ejusmodi voluntaria csmergentis. An ad tollendamignominiam & laesioncm per-sonae judicii 5 & denique lu-dibrium contumeliamque san-

18

\

a.ffltno muneri illatam, suffi-cit retalitio simplex, i* e» co-laphus in vicem poenae datuspercusTon ? Vix credo , illo«d compensationem & simi*ram cautionem, inito itinere,muneris & personae sanctitati,quantum satis sit , consuli,Pariter si quis die seriata, gla-dio temere stricto quempiamsecundum caput vulneraverit,duplici sine dubio pcena di-gnus ille censcretur, tum pro-pter violatam publicam pacem,tum propter reverentiam Dominicac diei, ssiqualitas & pro-portio in omnibus quidem qusrtum fieri potcsl, servandae,sed ita , ut ad publicam sa/lutem, omnia ia societato

19humana cumprimis attempe-randa veniant. Ea 3 quae u*tilirati & aequalitati 5 qua: pri-varim valet, in nullis norucasibus praeserenda, honelh-que naturalis 3 praecipue verocivilis mensura est* spectaeeodem dicti modo philosophiapud Gellium gravis censijra,cum legum opportunitates atquemedelas pro temporum moribus0* pro rerttmpubltcarum gen *

pro utilitatum pr.•[en-tium rationibus , prc[squibus medendum (si, servo •

dius, mutari atque stisii ; neesouno slatu consiteri , quin , utjacies cctii atque maris , ita »

rnum atque circumflanti »rumvicissicuduiibus mutari docet.

20

J.

Vidimus tranquilla potesta*te & quidem pacis tenv

porc, per illam simplicenuTalionem xgre perveniri pos-sc ad sinem civitatis* Exigitjam ordinis ratio, ut insuperdispiciamus, quomodo isthaecproportio poenae atque pecca/ti simplex in bello locum ha-bere nullo modo queat. siintra civitatem Talio simplexlocum aegre invenit in crimi-nibus, utpote adulterio, stu/pro, abortus procurationo,incesto, ceteris, quae nilipeccata peccatis punienda sine,facinorosus illo modo, quopeccavit, compensare neqvir,justitia sc jure humanitatis iah

21

s&i Inter hostcs certe, cessan-te, (qvid dicam de slagrante )

bello, jusiitiae vindicativae genuaillud locum invenire nullo pot-cst modo* In siatu ubi nullus ti-tulus aut nomen poena:, pro-portionem invenire poenae cumdelicto, eandemque identita-tem perpetuo deinde tenerc_»

velle in quibuscunque malisstatus illius , quis non impos-sibile omnino judicaverit? Inbello, infinita: laelioni infinitamdesensioncm opponere quem-que posle l Imo sas esle quo#que posiulare, una cum datidamni reparatione , cautionemdc non in posicrum laedendolussicientem, ignotum neminiesic potesi. si Pythagoricau

22

inibi valeret ratio reparandiaridae justitiae, quis non ju*dicaverit in bellis tantum nonomnibus, ubi millena homi-num millia saepenumero gladio,same, frigore & infinitis aliismodis ad internecionem rapisolent, addudum iri in dwserimen , non dicam locialutatem, led & statum humanitastisiplum,si damnum atq; jactu-ram innoxia civitatis tantam &

tam atrocem, simplici retribu»tionis lege, qvx noxam secit,luorum civium aeqvali stragelucret respublicae.

§. VI

ITem existere casus identudem polium , qui plano

ne physiie quidem admittunt

23hoc puniendi genus» Et si vciadmitterent 5 attamen exacteadeo mensiiram , in retalian-do, servare , impossibile so~ret, ut delinquenti ncqut_>plus neque minus imponere-tur» In inflicto capiti alicuiju; vulnere , quomodo quae-so ! aequilibrium accurate ser-vandum \ An posiibile scm-per ira armaram serro manulibrare , ut mali interendi il-latique, eadem semper, nonmajore neque minore cum peri-culo afflictioneque,compensatioexistat» Vulnus ejusdem longitu-dinis & altitudinis ita remetiri,ut ulla in re neque desectus, ne-que excestus aliquis evadar, 'u

pH ex arce instigenti adeo ne-

I

24

N

que in promtu polita res es-set. Nonnunquam justo acer-biorem, aut leviorem , notununquam cum magno vitaepericulo hancce speciem Tali-onis conjunctam sore, facilli-me apparet. Acerbior futuracsTct monoculo, nimirum liis visu plane orbus redderetur.Levior vero justo futura es<se videretur extundenti mo*

noculo lumen suum; si c-repta alteri omni facultate vi-dendi, (uam ex parte laedensretineret. Imo aequalitatis et-iam in nonnullis casibus expersessit hoc genus Talionis, lividelicet tenuioris valetudinisquisque robustiorem , iterumrobustior infirmum & graci'

25]e percuteret arqve vulneraret*Certe quam pro viribus inflictaib altero percusiioncm identi-de rusticQs perserre & superarebrevi pollet, eadem delicati-oris & imbecillioris tempera-menti alterum, qui ad volu-ptatem & dolorem omnia re*serre solec, in diserimen vale-tudinis , ipsumque siepe mortismetum pertraheret.

§. VII.

EXaminata breviter illcgali-tate & injustitia simplicis

Talionis. Quae divina jurahac de rc statuant, dispicerc,operae precium esse duximus.Clara sunt verba \(y )si MUmnoxa exitialis sit , reddes ani'

{y)Exod. 21.23. 24"

26mam pro anima , oculum prooculo , dentem pro ciente ,

pro , psd&wz propede. spectat eodem de Wmicidio temerario atqve dolo-so lata lex divina (<*)♦ Cui es-suderit (anguinem humanum ,

per hominem (angvis illius es>sundetur. Fuere nonnulli,quiansam ex citatis locis vili libisiant satis (assicientem Talio-nis absolutae inserendae & vin-

dicandas : quique etiam lite-ram legis latae illius citatacq;constanter urgere nulli dubutaverunt* quos inter familiamducit R. Ben Qerson in suo adExodum commentario J cujusinde vestigia Conslantium Em*

({ ) Qen. IX\ 6♦

27pereur quoque (equitur in suisad dicta Pentateuchi loca an*notarionibuj, ut alios taceam*Legitur sere iisdem verbis a-pud veteres Romanos, in eo-rum legibus oppido paucis,qua:XII* tabularum audiunt, idempraeceptum. si membrum ru-perit, ni cum eo pacti, ‘lallo esio.Verum enim vero cum in ge-nere hominum dura, crudelis &

non raro exeeutioni prorsus impollibihs haecce lex videatur!Idcirco existimabant Hebraeoruinterpretes alii hanc legem nonPythagorice scd proverbialiterde proportione Geomctricudamni & poenae, pro quali-tate personarum & circum-slandarum a quoeunque, prae*

28scrtim vero judice explicandaestc appicandamquc, ut videreest commate decimo odavo ce-terisq; ejusdem citati Capitis;ubi a verbo legis statim omnespraeter intentionem factae sictio-nes excipiuntur* Verberationes,percussiones ac rixae coortae, niad amussim proportionis arith-metica: rctaliend», scd dolo-ris , medicamentorum , ecs-sationis & ceterarum impensa-rum restitutione compensandae*Prudenter ergo apud GelliumFavorinus non Grajae modoled Romanae rei & disciplinacperitistimus censuissc existima*tur, cum philosophice ablur-ditates legis hujus ille quoquedemonffrare voluit,. GjuynUrn

29inquit non potesl 'lalioni par es-

se (Talio , ntsy rumpi membrumpotejl ad alterius ruptura aqui-librium: jus illud rarissme ex*

enetur. Ideo vero legem istamUtam innuit, ut homines me-tu coercerentur. Crudelem qui-dem videri non tamen inju-Jlam. Qua inqvit acerbitas est,si idem jiat m te quod tute inalios seceris, praserttm cum ha*beas facultatem paciscendi, 0*non necesle Jit pati 'laltonenis,nisi eam tu elegeris. Istud dcTalione decemvirali judicium

Romanorum. INlequc du-bium est , quin summus gen-tium Legislator , legi socialitatis suae ejusmodi vim atquerigorem eo praecipue sine ad-

30jicers voluerit, uc rigidae cer-vicis homines , qui creatio-nis sini superbe ohstrcperenr,ad officium hac ratione magiscogerentur. Intcrim negari nonpotels, quin sicuc jure huroa#no , puta Romanorum mo/do memorata lege : ita divi-no quoque licuerit reo, in a<liis & aliis casibus, cum laesopacisci, & pcena pecuniariaead arbitrium judicum (eluturedimere delictum suum, que#admodum dictum modo suit,(<j).Hmc alveo, quod dicitur,dissicili neq, fluere videtur, kgehanc raro, laltcm abso/ute ntu-qua exeeutioni mandata tuisse*

( a ) vide 'vtrsum 30. citatiCapitts,

31Id qwod ipsesupra nominavi , neque ne-gare potest l cum verum et

rim vero, inqvit, agnojco , li-cet lex ‘lationis ita intelligen*da, ut ditium estj ‘Tamen pe*nes judicem suisje, ut pce namcorporalem in pecuniariam proiircumjlantiarum conditione mu»Uret non nego. Quod ad di-ctum Geneseos IX» 6. modocitatum attinet, licet absolu*te sonet, idem non raro com-modiore interpretatione tameadmittere , etiam ex Numtr.trecesimo quinto capite vide-re cst. Ubi de iis agitur, quinon data opera aut destinatoconsilio, sed vel casu vel in-considerate quempiam occidis*

32senr» Hi ipsi vel ad altare taber>naculi (») vel ad am\a loca con*sugerent demum (<£) quibus,quicunq, facinus tale aliquodcoctimisislent,tuti praeibhantur,donec dc causta caedis cogno-Iceretur. AroA* autem catenusdicta suere loca, i. e.immunia,

quod privilegio peculiari mu-nita essient, ne m illis damnoassicere vel spoliare aliquem au#

deret quisquam. Christianistni,puta svecani legistcrii vetus lexMosaicam quam proxime ac-cedit. trslparin stljstrcsio cUcr Ksossa* &c. agitde voluntaria caede (/)

(*) vid. sxsd. 21 'v. 14, (0Num♦ 5>5* 24. 2$. (i )cap. 6.2-2»item c, 1. statui. £>r-met tviljsl

sts toitor ocs) cigg arnisttssasy/ccb (it>sln somme in i @tatmocs) bluscO bdtcr. (k) Ast vero (i

extra civitatis, puta loci & rece-ptus illius, limites vindex (an-

gwnis homicidam deprehen*deret, potestatem ex lcgc_>habebat intersiciendi eum. (7)

s- vn.

PRostant non nego in hi*storia sacra

, imo prosarna quoque p assini exempla e*jusmodi hominum , qui pereadem, qux peccaverint, vi*cistim puditi suere* De siliisAron:s ex (aeris legimus, pro-pterea, quod peregrinum i*gnem sacrificio adolendo ad-moverint , eos igne quoque

(0 Op. l. 0st 5 (/; Aso».26» 27.

34constimtos suisTe* suspendiimortem ignominmnque,quamHamanus Mardochxo in aularegis Ahalveri delimaverat, inpatibulo , quod construendutncuraverat, ipse lustmuir, Pha-raones,ssigypti reges, crudelita-tem 3 qua Hraeliticam prolemaquis submergere studuerunt,submerli aquis ipsi rependerunt.Eodem agro, quo Nabothisangvis essundebatur, canessangvinem Achabi lingebant.Viduitatem viduitate, orbita-tem orbitate , damna damnis,non raro Deus compensavit.Manum sabariam adhibitam-,ad faciendum Principi lubje/dlionis perjurium, amputatio/ne muldatam legimus in Ru/dolpho anti- Cassarc, Idem

35

Cyro evenisTc, ignotum nemi#

ni eslc potess, nempe quo ipsemodo cum in vivis esIet, scaliorum sangvine satiare nonpotuit, sangvis victo demumessusus suit , amputatumquecaput conjectum in utrem san-gvme repletum, cum expro-batione summa crudelitatis,qua sanguinem humanum vi-vus sitivisTet. (m) Videnturhaec exempla confirmare ususimplicis Talionis, seu Pytha-gorica: * Verum non prohi-bent ista tamen , quo minuspro Talione proportionata te-stimonium perhibeamus, sccum Calsio apud Gellium ex-isHmemus, quod si m gente

(w) Just. IW. is £♦ 8.

36aliqua simplex talio simplici-ter invaluerit, tactum liludai cxstingvendam penes civesimius republicae pruriente ani-mo libidine voluptaremqj priva»(x vindictae. sin minus I deberirigorem & modum illum poenaestatuendae' non asiequenUum in-scitiae magis , quam vitio scri-bentium, Certe illam , qua_jalia specie poena proportiooa-tur delicto, leges modo ci-

tatas divinas & humanas nenexcludere , verum usui &

praxi gentium apprime com-mendatam voluilte persvasissi»mi sumus, Qyod enim atti-net decem viralem illam Ro-manam, deprehensa absurdi-tate simplicis Talionis, &ex

37

I

illa emergentis infinita- reci-procationis retaliationum, can/dem non nili rarius adhibi-tam ipse, que saepius citavimusFavorinus apud Gellium resta-tur * ut apud potentiores vi/olentia extingverctur pultandiatque laedendi humiliores; A-lias pars [acta cum Ia:cjente_;convenire & de injuria illata_j>pacisci potuit*

§ IX»

IN mores atque leges diver/(arum gentium si adhuc

Itudiosius inquirere velimus,in usum & consvetudinem,nullius non adducte simplids'Talionis exempla plurima irupromptu erunt* Ne quid deprivato jure ntorsionii dicam.

38cui non imperii Rom* Gcr.manici modo, sed & nostriilegibus civilibus certi limitespraescribuntur? de populo Ro-mano , qui olim suit,legituretiam , quod caedes & damnacum ignominia suae gentis isilata, eodem supplicii genere,eadem acerbitate & insamiaecaedis, quam laedens ipse sibipermisisset, suorum manibuslitaverint* Memorabilis insti-(ctae a Cavolo UK imperaroro

cIallonii poenae ore Dubraviimentionem facit Camerarius,nempe cum forte imperii ci-vium alter nescio qua zeli am-bitione alterum propter impu-tatam haeresm acie oculoruprivaslet, judicio religioso tu

39I

quoque imperatoris, reus sim-

plici Talioni obnoxius sidusfuerit, quod injuriae & da-mno , quale immerito pastussuissct alrer , non alia ratio-ne commoda magis satisfieriposse videretur* In legisteriosveonum , quod hadenus ob-tinuit, simplicis Talionis vesti-gia non obscura prostant itobis verbis praesertim. sTagstmati stnnan ocl) sdgger mescsodsDc a' |crt> niDcr / sndpetsan/ som nogljot sd / bip*ter us dgbon ctlcr idnscer uWsc ()ang/ cOcr sldr as tun*sio/ nd(d ctlcr dron / buggeeDant) eder scot / ctlcr o&ba*sce as bonom/ bassti mablss'jganstn tvalD / dn ban tosi /

40til (ostt (asa / esler od) Fimisor limi / (ossa som s)an msisTe / missa (ara &c. («) iiuquae nostratium lex cum Ca»tonis in originibus , imo Justi-niani illa de castratoribm pro-xime coincidere videtur ; qui-bus itidem sancitum legimusut quisquis membrum ruperitaut os alteri fregerit , eun#dem talione proximus uki(ce-

retur* Talionis canoni illi ve#teris & recentioris aevi,exem-plum noffri aevi locique subji-ciam l cum quae in nobis#met ipsis accidant , altius a#nimum , quam longinqua &

peregrina penetrare (oleant*De A. M. silio viri maximi il>

(«) €05. $»££ Op*29*

41lius, cui vitam & prope o*

nmem memoriam sui debetsCAJVDIA nostra , itidemseriptum invenimus, quod cumin judicio publico parentem_»tcsiimonio suo larlisTet *

nooj

eodem peccato solum, cu-jus jam ante parentem accusa-verat, semetipsum deincepsobstrinxent, sed & palam a-gnoveric libi meriti (limo pcc-nam Talionis irrogari , cumpost aliquot annos, vestigio tri-bunalis eodem se jam jam sla-re condemnarique videret ,

quo parentis condemnationivocem ipse suam sidemque*»pridem jure jurando adsenbstsTiJ/ser. sed suit ille modus re-tribuendas' isiapietatis naturali*,

42

*

aut si mavis sori divini posi.Us, cujus a»ffrpsutasu io.

quam civilis ahqna,quippe cujus sori non cr ar-bitriariam Talionis irrogandaepotestatem, legibus statucrcdccivibus sini in (olidum per-mittere» salva & incolumiMajestate regni in assiuantisjusto dolore civi* lui manusresignare sanctitsimam partemimperii istatn, parum tuturruputo , neque honejittm, quodcredo, alius quisquam judica-verit. Illud vero judicium noest ut quis in deteriorem par<tem trahae , quali majestatisetsijis absolutam potestatem,restringere nosmet, eandemq,’in re licita, & ixpe necesia-

43ria quoque, terminis certis cir#

cumlenbere (ustinuerimus. Pro-dest non nego , in republicaenon raro uri simplici Talione.sed I principe, imo illud et-

iam parce* Prodest ad incu-tiendum horrorem & averta#tionem admisii criminis majo#rem* Prodest ad exemplu/n_j& emendationem, si non sem#per ludentes rei, lakem u-mversitatis , ut ita dicam_.,scandalizatae evidentiori & per-enni bono* Diximus de casi*hws fortuitis , quod in iisdemTalio simplex nullum locum_.imreniat. In turba innoxia &

imbelli hominum , puta ra-tione destituta, si quo sastoiuo aliis nocumento fuerit,

44idem repetendum venit, quodretaliationi humanae nulli lub<stet, nili manisesta adiit caus-ia aut saltem praesumtio con*spirationis & dololi consilii,Cujusmodi exempla in aeratopubertati proxima & destmetointervallis surore non nunquireperiuntur* Mavortium ve-ro rigorem temperet oportetsocialitas, aequitas, fragilitas,commiseratio, pudor ,

verbo;humanitas ipla. Ne quid deChnstianismo dicam, queiiucum socialitatis kgibu* m o-mni statu conspirarc ampliusnemo dubitat* praesertim ve-ro Talionpc legem adeo nonsimpliciter abrogatam vult, ut

eandem potius explicet 3 stabili-ac atque confirmer*

45§> x,

POrissima, ut speramus, deTalione dicenda brevissi-

me licet ? praesertim quae no-stri instituti dTe videbantur,pro tenuitate & modulo inge-mi tetigimus. singula perse*qui non animus sert, nec in-genii, nedum fortunarum, cui-que luspicienda summa ratioadmittit. In sine quod adexempla illa attinet , queisab ip(o Deo simpliciter exer*

citam suisse retaliarionem-j,probari solct, dissinire magisdicendum, probeque observan-dum existimaverim, in gene-

re nequaquam velle Deum O.M. ut homines in poenis uvstigendis eundem procestum_.

46

J

teneant, quem ex justis &

abseonditis causiis ipse identi-dem tenere soleat» Eteninuhic non solum exactam Tali-onem in statuendis pcenis ob*servare porest» veram pro su*pereminentis ejusdemque sa*pienrissimi imperii beneplaci-to suo quoqj poenas, quus non*

nunquam tarde & lento gradusequi voluit delictum , easdemalio tempore e vessigio instigit,Imo ne knocinemur sibimctipsis mali aut ad alias caussasrcserant, st alia specie poenainstigeretur, consultum duxiteodem modo quoque eosdempunire , quo ipsi alios sino

causTa priores lacclsiverunt.

sOLI DEO GLORIA,

Granssssion sis Fesiponslent^n.erN(s( ar eii sisi som tytid, s5 sornnstigs rdt{-1'5»t «retj «It som «annetradag ojj tutjsa, gobs

od) retUtgs.3Bdt sidi sj-*n prphes tvdl racb recti, wcb

hUur 1« i'4 <n £ag ,t

sstss 441« i sin rdsnmg$ slat, som isopinani sortia»;,

J)c» forna wcrlbens 3d«Fr»9lats, reae sdm*lig s,dtb od) (lrdngcrr

2>ct retsar ®>ert wacfra $ros som Jsonom «»

te (idnger t

Isjca mer dn gtpmma sJlscslbmants ?ags), s)drbdrabe «Itsirswdrt

sttndsas6ra Ijanb od| sot ssuD pEii stpipa*borr.

Cn !ag so» sTabar sUssens frupp,bc4 Icmmatomliig sdrar,

dn ?ag som nusngen benna tib ssatl’ (Tassasorg ocs) tdrar,

?n?ag, ora jag sd sadjtlig sdr s>ar tala , sa<gn spd,

sssieb srpcsa , 2rdben , sdpp ocs> stas sTust*radngen lata gd.

£as (sietsdr sac! rodr sKuscrg reda, sora in»gen mdba sparsl£~

£tt sdban nobig £«rboms snus sor os sd wdlsotE (arat,

<s)«s (ac! o$ as-mig meb ett(

orb , asi redi»gdng onsFa til

dn delta fronij as ?aaer grdn, ora sjiralen ss*bast reiil.

BENEDICTUs BERGENHOLTZsmdsinctus.

Politissime Dssi BECRMAN.Te, Praeceptor carissime,si»

Vj> eo occupatum e[se •viderem ut spe.cimen aliquod ederes aetatis. is in.dufria, in Lenis literis impigre Cs [e.liciter collocata, non potui mihstem»perure , qvin Utitiam pariter ac os.sictum meum publice te(latum sace*rem; Ovem in meis ut (s [ratummeorum moribus ad pietatem Cs bo»ne(l.nem conformandis laborem impen•dis, cum pro merito , opere in ipso,rependere nullus pojsim , qva potero,animi religione remunerabor. Opto i*tdqze velit Caelese NUMIN, Captisornnihus Tuis egregios largiri [ucccs-sus , Cs ita moderari sata Tua, ut adNominis jpsus gloriam , proximi e-molumentum Cs cognatorum tuorumgaudium, qVa in poserum aggrediet•ris , omnia vergant

r U

MARTINUs TOLPO.