BỆNHBỆNHTHIẾU VITAMIN ATHIẾU VITAMIN A

MỤC TIÊU BÀI HỌCMỤC TIÊU BÀI HỌC1.1. Hiểu được vai trò của vitamin A trong Hiểu được vai trò của vitamin A trong

cơ thểcơ thể2.2. Trình bày được các nguyên nhân gây Trình bày được các nguyên nhân gây

thiếu vitamin Athiếu vitamin A3.3. Kể được đúng 6 biểu hiện lâm sàng Kể được đúng 6 biểu hiện lâm sàng

theo các giai đoạn của bệnh thiếu theo các giai đoạn của bệnh thiếu Vitamin A.Vitamin A.

4.4. Trình bày được phương pháp điều trị Trình bày được phương pháp điều trị và phòng bệnh .và phòng bệnh .

Nội dungNội dung

1.1. Vai trò vitamin AVai trò vitamin A2.2. Các yếu tố nguy cơCác yếu tố nguy cơ3.3. Triệu chứngTriệu chứng4.4. Biến chứngBiến chứng5.5. Điều trịĐiều trị6.6. Phòng bệnh Phòng bệnh

THIẾU VITAMIN ATHIẾU VITAMIN A

Thiếu Vitamin A là một trong các bệnh Thiếu Vitamin A là một trong các bệnh thiếu dinh dưỡng thường gặpthiếu dinh dưỡng thường gặp

là nguyên nhân chính gây bệnh mù lòa ở là nguyên nhân chính gây bệnh mù lòa ở trẻ dưới 5 tuổi. trẻ dưới 5 tuổi.

Trong những năm gần đây nhờ có Trong những năm gần đây nhờ có chương trình phòng chống thiếu vitamin chương trình phòng chống thiếu vitamin A quốc gia nên tỷ lệ mắc bệnh có biểu A quốc gia nên tỷ lệ mắc bệnh có biểu hiện lâm sàng đã giảm đáng kể.hiện lâm sàng đã giảm đáng kể.

Thiếu viThiếu vitamintamin A A

Thiếu viatamin A sẽ làm:Thiếu viatamin A sẽ làm:cho trẻ chậm phát triển,cho trẻ chậm phát triển, dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như dễ mắc các bệnh nhiễm trùng như

viêm phổi, tiêu chảy, nhiễm trùng da…viêm phổi, tiêu chảy, nhiễm trùng da…dẫn tới tử vong. dẫn tới tử vong.

Ngoài ra thiếu viatamin A còn đi kèm Ngoài ra thiếu viatamin A còn đi kèm với bệnh suy dinh dưỡng.với bệnh suy dinh dưỡng.

1. VAI TRÒ CỦA VITAMIN A TRONG CƠ THỂ.1. VAI TRÒ CỦA VITAMIN A TRONG CƠ THỂ.

Đặc tính và chuyển hóa vitamin A:Đặc tính và chuyển hóa vitamin A: Vitamin A có tên khoa học Retinol.Vitamin A có tên khoa học Retinol. Chỉ có trong thức ăn động vật.Chỉ có trong thức ăn động vật. Trong thức ăn thực vật có nhiều Trong thức ăn thực vật có nhiều

provitamin A (tiền vitamin A).provitamin A (tiền vitamin A). Khi vào cơ thể các tiền vitamin A được Khi vào cơ thể các tiền vitamin A được

chuyển thành vitamin A.chuyển thành vitamin A. Sau khi vào ruột, vitamin A được hòa tan Sau khi vào ruột, vitamin A được hòa tan

trong chất béo và được hấp thu dưới trong chất béo và được hấp thu dưới dạng Retinol dạng Retinol

Đặc tính và chuyển hóa vitamin A(1)Đặc tính và chuyển hóa vitamin A(1)

Trong các sắc tố tiền vitamin A thì β Trong các sắc tố tiền vitamin A thì β carotene có đặc tính sinh học cao nhất. carotene có đặc tính sinh học cao nhất.

Khi vào cơ thể các tiền vitamin A được Khi vào cơ thể các tiền vitamin A được chuyển thành vitamin A.chuyển thành vitamin A.

Các loại rau có màu xanh đậm, các loại quả Các loại rau có màu xanh đậm, các loại quả có màu da cam chứa nhiều β carotene.có màu da cam chứa nhiều β carotene.

Vitamin A tan trong chất béo, không tan Vitamin A tan trong chất béo, không tan trong nước,trong nước,

Được tích lũy ở ganĐược tích lũy ở gan

Tr

Vai trò của vitamin AVai trò của vitamin ACó vai trò trong quá trình cấu tạo sắc tố Có vai trò trong quá trình cấu tạo sắc tố

võng mạc cần cho hoạt động thị giác.võng mạc cần cho hoạt động thị giác.Tái tạo biểu mô, bảo vệ sự toàn vẹn của Tái tạo biểu mô, bảo vệ sự toàn vẹn của

giác mạc và các tổ chức biểu mô dưới da.giác mạc và các tổ chức biểu mô dưới da.Có vai trò trong sự tăng trưởng.Có vai trò trong sự tăng trưởng.Tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch Tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch

và chống nhiễm trùng.và chống nhiễm trùng.

Vai trò của vitamin AVai trò của vitamin A

2. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH KHÔ MẮT DO THIẾU VIATMIN A2. NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH KHÔ MẮT DO THIẾU VIATMIN A

2.1 Thiếu cung cấp vitamin A.2.1 Thiếu cung cấp vitamin A. Khẩu phần ăn thiếu hụt vitamin A, thường xảy Khẩu phần ăn thiếu hụt vitamin A, thường xảy

ra trong giai đoạn trẻ ăn bổ sung.ra trong giai đoạn trẻ ăn bổ sung. Ở nước ta, theo điều tra gần đây cho thấy Ở nước ta, theo điều tra gần đây cho thấy

vitamin A trong khẩu phần ăn của trẻ dưới 5 vitamin A trong khẩu phần ăn của trẻ dưới 5 tuổi chỉ đạt 30 – 50% theo nhu cầu đề nghị tuổi chỉ đạt 30 – 50% theo nhu cầu đề nghị của Tổ chức Y tế Thế giới.của Tổ chức Y tế Thế giới.

Chế độ ăn thiếu dầu mỡ làm giảm hấp thu Chế độ ăn thiếu dầu mỡ làm giảm hấp thu vitaimin A.vitaimin A.

Trẻ không được bú mẹ rất dễ thiếu vitamin A, Trẻ không được bú mẹ rất dễ thiếu vitamin A, sữa non có nhiều Vitamin Asữa non có nhiều Vitamin A

2.2 Nhiễm khuẩn và nhiễm ký sinh trùng2.2 Nhiễm khuẩn và nhiễm ký sinh trùng

Sởi Sởi Tiêu chảy.Tiêu chảy. Rối loạn tiêu hóa kéo dàiRối loạn tiêu hóa kéo dài Viêm đường hô hấp: VPQ, viêm Viêm đường hô hấp: VPQ, viêm

phổi…phổi… Nhiễm giun nặng, nhất là giun đủa Nhiễm giun nặng, nhất là giun đủa

cũng là nguyên nhân của thiếu cũng là nguyên nhân của thiếu vitamin A.vitamin A.

2.3. Suy dinh dưỡng protein nặng2.3. Suy dinh dưỡng protein nặng

Trẻ SDD kèm theo thiếu vitamin A.Trẻ SDD kèm theo thiếu vitamin A. Thiếu protein sẽ ảnh hưởng tới chuyển Thiếu protein sẽ ảnh hưởng tới chuyển

hóa, vận chuyển và sử dụng vitamin A hóa, vận chuyển và sử dụng vitamin A trong cơ thể.trong cơ thể.

Một chế độ ăn nghèo protein, thường Một chế độ ăn nghèo protein, thường nghèo vitamin A.nghèo vitamin A.

Ngoài ra thiếu các vi chất như kẻm cũng Ngoài ra thiếu các vi chất như kẻm cũng ảnh hưởng tới chuyển hóa vitamin A trong ảnh hưởng tới chuyển hóa vitamin A trong cơ thể.cơ thể.

3. Các biểu hiện lâm sàng

1. Quáng gà (XN)là dấu hiệu sớm nhất, là

hiện tượng giảm thị lực trong điều kiện thiếu ánh sáng.

Trẻ ít hoạt động, đi hay vấp ngã. Dấu hiệu này khó phát hiện ở trẻ còn nhỏ và ở trẻ chưa biết đi.

Giai đoạn này nếu được điều trị bằng Vitamin A liều cao sẽ khỏi bệnh nhanh sau 2 – 3 ngày.

2. Khô Kết mạc (X1A)Là tổn thương đặc hiệu do thiếu Vitaimin A,

gây biến đổi thực thể sớm nhất ở phần trước nhãn cầu.

Kết mạc mất sắc bóng láng (KM khô), có màu vàng nhạc xù xì, không thấm nước, không thông suốt, đây là hiện tượng tăng sừng hóa.

3.Vệt Bitot (X1B)là triệu chứng đặc

trưng của bệnh thiếu Vitamin A.

Vệt Bitot chính là đám tế bào biểu mô kết mạc bị khô, dày lên, sừng hóa và bong vảy.

4 Khô mờ giác mạc (X2)

làm trẻ chói mắt, hay nhắm mắt, nhẹ biểu hiện mất bóng láng, sù sì và khô.

Nặng kết mạc đục mờ như làn sương phủ

5. Loét nhuyễn giác mạc (X3)

6. Sẹo giác mạc

Là triệu chứng nặng, trẻ sợ ánh sáng nhắm nghiền , chảy nước mắt.

là di chứng của loét giác mạc . Tùy theo vị trí mưc độ sẹo ( sẹo lồi, sẹo dúm) có thể chỉ những chấm nhỏ, hoặc như khói phủ, có thể toàn bộ giác mạc sẽ ảnh hưởng đến thị lực hoặc gây mù không hồi phục.

4. ĐIỀU TRỊ4. ĐIỀU TRỊKhi bắt đầu có TC là phải điều trị cấp tốc theo Khi bắt đầu có TC là phải điều trị cấp tốc theo

phác đồ khuyến cáo của Tổ chứcY tế Thế giới. phác đồ khuyến cáo của Tổ chứcY tế Thế giới. 1.Cho các trẻ dưới 1 tuổi.1.Cho các trẻ dưới 1 tuổi.

2.Cho trẻ > 1 tuổi2.Cho trẻ > 1 tuổi..

1. Cho các trẻ dưới 1 tuổi1. Cho các trẻ dưới 1 tuổiTổng liều 300.000 đơn vị, chia làm 3 lần uống:Tổng liều 300.000 đơn vị, chia làm 3 lần uống:

Liều thứ I: uống ngay khi trẻ nhập viện Liều thứ I: uống ngay khi trẻ nhập viện Liều thứ II: vào ngày thứ 2 sau nhập việnLiều thứ II: vào ngày thứ 2 sau nhập việnLiều thứ III: cách ngày thứ 2 từ 10 – 14 ngày Liều thứ III: cách ngày thứ 2 từ 10 – 14 ngày

(để tránh ngộ độc vitamin A)(để tránh ngộ độc vitamin A)

2. Cho tất cả trẻ từ 1 tuổi trở lên2. Cho tất cả trẻ từ 1 tuổi trở lên Uống vitamin A tổng liều 600.000 UI chia 3 Uống vitamin A tổng liều 600.000 UI chia 3

lần:lần: Liều I: 200.000 UI vitamin A ngay khi nhập Liều I: 200.000 UI vitamin A ngay khi nhập

viện.viện. Liều II: 200.000UI ngày thứ 2 sau nhập Liều II: 200.000UI ngày thứ 2 sau nhập

viện,viện, Sau ngày thứ 2 từ 10 – 14 ngày cho uống Sau ngày thứ 2 từ 10 – 14 ngày cho uống

tiếp 200.000 UI vitamin A.tiếp 200.000 UI vitamin A.

5. PHÒNG BỆNH5. PHÒNG BỆNH

a. Giáo dục về dinh dưỡnga. Giáo dục về dinh dưỡngNuôi con bằng sữa mẹ.Nuôi con bằng sữa mẹ.Chế độ ăn của trẻ cần có đủ chất béo để Chế độ ăn của trẻ cần có đủ chất béo để

hỗ trợ việc hấp thu vitamin A.hỗ trợ việc hấp thu vitamin A.b. Phòng các bệnh nhiễm trùng bằng cách b. Phòng các bệnh nhiễm trùng bằng cách

đưa trẻ đi tiêm chủng theo lịch.đưa trẻ đi tiêm chủng theo lịch.c. Cho trẻ uống vitamin A ( theo chương c. Cho trẻ uống vitamin A ( theo chương

trình)trình)d. Hướng dẫn bà me phát hiện dấu hiệu d. Hướng dẫn bà me phát hiện dấu hiệu

của bệnh sớm nhất. của bệnh sớm nhất.

Tự lượng giáTự lượng giáChọn câu trả lời đúng nhất.Chọn câu trả lời đúng nhất.1. Nguyên nhân gây khô mắt do thiếu vitaminA1. Nguyên nhân gây khô mắt do thiếu vitaminAA. Rối loạn quá trình hấp thu Vitamin AA. Rối loạn quá trình hấp thu Vitamin AB. Mắc các bệnh phổi thận.B. Mắc các bệnh phổi thận.C. Thiếu các vi chất như sắt, canci…C. Thiếu các vi chất như sắt, canci…D. Không phải tất cả nguyên nhân trên.D. Không phải tất cả nguyên nhân trên.

Chọn câu trả lời đúng nhấtChọn câu trả lời đúng nhất

2. Khi trẻ biểu hiện thiếu vitamin A ở mắt cần được.2. Khi trẻ biểu hiện thiếu vitamin A ở mắt cần được.A.A. Điều chỉnh chế độ ănĐiều chỉnh chế độ ănB.B. Nhỏ Vitamin A vào mắtNhỏ Vitamin A vào mắtC.C. Cho nhập viện để điều trị liều tấn công và theo dõi Cho nhập viện để điều trị liều tấn công và theo dõi

diễn biếndiễn biếnD.D. Cho uống liều phòng bệnh mỗi sáu thángCho uống liều phòng bệnh mỗi sáu tháng