95
ELECTRONIC CIRCUIT I Page 1/94 LECTURE

Bai giang mach dien 1.pdf

Embed Size (px)

Citation preview

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 1/94

    LECTURE

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 2/94

    CHNG 1: CC KHI NIM C BN V MCH IN

    1.Mch in v m hnh mch in

    1.1.nh ngha mch in: gm tp hp cc thit b in, in t trong c s bin i nng

    lng in sang cc dng nng lng khc.

    Cu to mch in gm ngun in, ph ti, dy dn ngoi ra cn c cc phn t ph tr

    khc

    Ngun in: dng cung cp nng lng in hoc tn hiu in cho mch. Ngun

    c bin i t cc dng nng lng khc sang in nng, v d my pht in (bin

    i c nng thnh in nng), c quy (bin i ha nng sang in nng).

    Ph ti: l thit b nhn nng lng in hay tn hiu in. Ph ti bin i nng lng

    in sang cc dng nng lng khc, v d nh ng c in (bin i in nng thnh

    c nng), n in (bin i in nng sang quang nng), bn l, bp in (bin i in

    nng sang nhit nng) v.v.

    Dy dn: lm nhim v truyn ti nng lng in t ngun n ni tiu th.

    My pht in cquy

    Ti

    Ngun

    I

    -

    +

    E

    Hnh 1.1

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 3/94

    Ngoi ra cn c cc phn t khc nh: phn t lm thay i p v dng trong cc

    phn khc ca mch (nh my bin p, my bin dng), phn t lm gim hoc tng

    cng cc thnh phn no ca tn hiu (cc b lc, b khuch i), v.v..

    1.2.Cu trc ca mch in:

    Nhnh: gm nhiu phn t ghp ni tip trong c cng mt dng in.

    Nt: l im ni ca ba nhnh tr ln.

    Vng: l tp hp nhiu nhnh to thnh vng kn, n c tnh cht l nu b i mt

    nhnh th khng to thnh vng kn na.

    Mc li : l vng m bn trong n khng cn vng no khc.

    1.3. Cc hin tng in t

    Gm hai hin tng l hin tng bin i nng lng v hin tng tch phng nng

    lng in t.

    Hin tng bin i nng lng gm hin tng ngun v hin tng tiu tn.

    Hin tng ngun: l hin tng bin i t cc dng nng lng khc nh c

    nng, ha nng, nhit nng thnh nng lng in t.

    Hin tng tiu tn: l hin tng bin i nng lng in t thnh cc dng nng

    lng khc nh nhit, c, quang, ha nng tiu tn i khng hon tr li trong

    mch na.

    Hin tng tch phng nng lng gm hin tng tch phng nng lng trong trng

    in v trong trng t.

    1.4.m hnh mch in

    c dng trong l thuyt mch c xy dng t cc phn t l tng sau y:

    Phn t in tr: l phn t c trng cho hin tng tiu tn nng lng in t,

    quan h gia dng v p trn hai cc ca phn t in tr l: u = R.i. ( hnh 1.4 )

    hnh 1.4

    R i

    E

    F

    D

    C B

    A

    C

    D A

    A

    B C

    D

    Hnh 1.2 Hnh 1.3

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 4/94

    Phn t in cm: l phn t c trng cho hin tng tch phng nng lng trng

    t, quan h gia dng v p trn hai cc phn t in cm: u=dt

    diL. ( hnh 1.5 )

    Phn t in dung: l phn t c trng cho hin tng tch phng nng lng trng

    in, quan h gia dng v p trn hai cc t in: i=dt

    duC. thng s c bn ca mch

    in, c trng cho qu trnh tch phng nng lng trng in. ( hnh 1.6 )

    Phn t ngun: l phn t c trng cho hin tng ngun. phn t ngun gm phn

    t ngun p v phn t ngun dng. ( hnh 4 ) v ( hnh 5 )

    Phn t thc: phn t thc ca mch in c th c m hnh gn ng bi mt hay

    nhiu phn t l tng c ghp vi nhau theo mt cch no m t gn ng

    hot ng ca phn t thc t.

    2. Cc khi nim c bn trong mch in.

    2.1. Dng in v quy c chiu dng in:

    Dng in l dng chuyn di hng ca cc in tch. Cng dng in ( gi tt l

    dng in) l lng in tch chuyn qua mt b mt no ( tit din ngang ca dy dn, nu

    l dng in chy trong dy dn ) trong mt n v thi gian.

    Dng in k hiu l: I ( Ampe)

    Quy c chiu dng in t cc dng sang cc m ca ngun (i>0), ngc li (i

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 5/94

    2.2.in p

    in p gia hai im A v B l cng cn thit lm dch chuyn mt n v in tch (1

    culong) t A n B.

    in p k hiu l: U (vn)

    V d: UAB: in p gia A v B

    UBA: in p gia B v A

    ta c : UAB = -UBA

    2.3.Cng sut

    Xt mch in chu tc ng 2 u mt in p u, qua n s c dng in i. Cng sut

    tc thi c a vo mch in (c hp th bi mch in) l:

    p(t) = u.i

    n v cng sut l watt (w)

    p(t) l mt i lng i s nn c th m hoc dng ti thi im t no Nu p > 0

    th ti thi im t phn t thc s hp th nng lng vi cng sut l p, cn nu p <

    0 th ti thi im t phn t thc s pht ra nng lng (tc nng lng c a t

    phn t mch ra ngoi) vi cng sut l | p |.

    3. Cc php bin i tng ng.

    Trong thc t i khi cn lm n gin mt phn mch thnh mt mch tng ng n

    gin hn. Vic bin i mch tng ng thng c lm cho mch c t phn t, t s

    nt, t s vng v nhnh hn mch trc lm gim i s phng trnh phi gii.

    Mch tng ng c nh ngha nh sau:

    Hai mch c gi l tng ng nu quan h gia dng in v in p trn cc

    cc ca hai phn t l nh nhau.

    Mt php bin i tng ng s khng lm thay i dng in v in p trn

    cc nhnh cc phn ca s khng tham gia vo php bin i.

    Sau y l mt s php bin i tng ng thng dng :

    3.1.Ngun sc in ng ghp ni tip

    -

    +

    B

    A

    - + A B

    U

    5V

    +

    -

    B

    A

    -5V

    Hnh 1.10

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 6/94

    S tng ng vi mt ngun sc in ng duy nht c tr s bng tng tr s cc sc

    in ng .

    V d : e1= 3(v), e2= 5 (v), e3= 2(v) et= 3+5-2 = 6 (v).

    Ngun in p c trng cho kh nng to nn v duy tr mt in p trn hai cc ca

    ngun. k hiu: U(t)

    Ngun p cn biu din bng s e(t).

    e(t): chiu i t im c in th thp n im c in th cao.

    u(t): chiu i t im c in th cao n im c in th thp.

    3.2.Ngun dng in ghp song song

    Ngun dng in mc song song s tng vi mt ngun dng duy nht c gi tr bng

    tng i s cc ngun dng .

    Jt=

    n

    kkj

    1

    V d : j1= 2 (A), j2= 3 (A), j3=1 (A) j = 2-3-1 = -2 (A)

    Ngun dng in j(t) c trng cho kh nng ca ngun in to nn v duy tr mt dng

    in cung cp cho mch ngoi.

    3.3 in tr ghp ni tip v song song

    in tr ghp ni tip s tng ng vi mt phn t in tr duy nht c tr s bng

    tng cc in tr cc phn t .

    Rt=RK

    b

    e1 e2 e3

    a

    et=e1+e2-e3

    b a

    et=

    n

    kke

    1

    u(t) e

    j3 j2 j1 jtd= j1-j2-j3

    i i

    Rn R3 R2 R1 Rt

    Hnh 1.11

    Hnh 1.12

    Hnh 1.13

    Hnh 1.14

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 7/94

    V d : R1= 3 (), R2= 2 (), R3= 5 () Rt = 3+2+5 = 10 ()

    in tr ghp song song s tng ng vi mt phn t in tr duy nht c in dn

    bng tng in dn cc phn t . ( vi g = R

    1: gi l in dn )

    Gt=

    n

    KKG

    1

    ntd RRRR

    1111

    21

    V d : R1= 2 (), R2= 2 (), R3= 5 () ntd RRRR

    1111

    21

    = 30

    31

    5

    1

    3

    1

    2

    1 ( )

    3.4. Bin i -Y, Y-

    3.4.1.bin i Y-:

    R12=R1+R2+3

    21.

    R

    RR(1)

    R23=R2+R3+1

    3.2

    R

    RR(2)

    R31=R3+R1+2

    13.

    R

    RR(3)

    3.4.2.bin i -Y:

    R1=312312

    1231.

    RRR

    RR

    (1)

    R2=312312

    1223.

    RRR

    RR

    (2)

    R3=312312

    3123.

    RRR

    RR

    (3)

    Rdt

    i

    Rn R1 R2 R3

    i

    i1

    i2

    i3

    R1

    R3 R2 i3 i2

    i1

    R31

    R23

    R12

    Hnh 1.15

    Hnh 1.16

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 8/94

    Cc quan h trn c chng minh nh sau: v hai mch tng ng nn cc quan h sau

    y th bng nhau i vi hai mch.

    Rt12= 031

    12 ii

    u; Rt23= 01

    2

    23 ii

    u; Rt31= 02

    3

    31 ii

    u

    i vi mch (Y) ta c:

    Rt12=R1+R2; Rt23=R2+R3; Rt31=R1+R3

    i vi mch () ta c:

    Rt12=R12//(R23+R31); Rt23=R23//(R31+R12); Rt31=R31//(R23+R12)

    Do ta c cc phng trnh sau:

    R1+R2=312312

    312312 )(

    RRR

    RRR

    (1)

    R2+R3=312312

    123123 )(

    RRR

    RRR

    (2)

    R3+R1=312312

    231212 )(

    RRR

    RRR

    (3)

    Gii h phng trnh(1),(2),(3) ta tm c cc php bin i trn.

    3.5. Bin i tng ng gia ngun p v ngun dng.

    Ngun p mc ni tip vi mt in tr s tng ng vi mt ngun dng mc song

    song vi in tr v ngc li.

    mch (hnh 1) ta c quan h gia u v i nh sau:

    u = e-r.i (1)

    mch (hnh 2) ta c: j = i+i1 (vi i1=u/r)

    u = r.j-r.i (2)

    So snh (1)v(2) ta thy hai mch s tng ng nu:

    e = r.j hoc j = e/r

    hnh2 hnh1

    i1 r j

    i

    r

    e i

    Hnh 1.17

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 9/94

    Cu hi :

    1. Mch in gm nhng phn no? Nu cng dng ca chng.

    2. nh ngha nt ? vng ? mc li? iu kin no trong mch in c nt.

    3. c trng ca phn t in tr l g ? Phn t in dung ? Phn t in cm ?

    4. nh ngha dng in ? nh ngha in p ?

    5. Tnh hiu in th (in p) UAB trong cc trng hp sau :

    a. in th ti im A(UA=5 (V) ), in th ti im B(UB= 3 (V) ).

    b. in th ti im A(UA=2 (V) ), in th ti im B(UB= -3 (V) ).

    c. in th ti im A(UA= -1 (V) ), in th ti im B(UB= -4 (V) ).

    6. Cng sut p(t) c trng nhng hin tng no ca thit b.

    7. Ti sao phi thc hin php bin i tng ng ? Php bin i tng ng c lm thay

    i dng v p trong mch in khng.

    8. V li mch in v tnh in tr tng ng trong cc trng hp sau:

    a. (R1nt R2)//R3. Bit R1 = 2 (), R2 = 1 (), R3= 4 ()

    b. (R1 nt R2)//(R3 nt R4) nt R5. Bit R1 = 2 (), R2 = 2 (), R3= 1 (), R4= 1, R5= 3 ().

    c. (R1nt R2)//(R3 nt R4 nt R5)//R6. Bit R1 = 2 (), R2 = 4 (), R3= R4= R5= 2 (), R6= 6 ().

    d. (R1// R2)nt(R3 // R4 // R5)ntR6. Bit R1 = 2 (), R2 = 4 (), R3= R4= R5= 2 (), R6= 6 ().

    9. Cho mch in nh hnh v:

    Tnh in tr RAB

    Ti Liu Tham Kho :

    - Gio trnh mch in tc gi : Phm Th C NXBGD-1996

    - Gio trnh in k thut tc gi : L Vn o NXBKHKT-1997

    - Gio trnh mch in tc gi : L Vn Bng NXBGD-2008

    1 1

    2 2

    2 2

    B A d

    c

    b

    a

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 10/94

    CHNG 2: MCH IN MT CHIU

    1.Cc nh lut c bn trong mch in mt chiu

    1.1. nh ngha dng in mt chiu:

    Dng in mt chiu l dng in c chiu v ln khng i theo thi gian.

    1.2.nh lut omh:

    Cng dng in trong mt on mch t l thun vi hiu in th hai u on

    mch t l nghch vi in tr ca on mch.

    I = R

    U (A)

    1.2.nh lut Joule- Lenx:

    Nhit lng ta ra trong mt vt dn t l thun vi in tr ca vt dn vi bnh phng

    cng dng in v vi thi gian dng in i qua.

    Q = R.I2.t ( J )

    1.3.nh lut Faraday:

    Khi lng m ca cht c gii phng ra in cc t l vi ng lng ha hc A/n

    ca cht v vi in lng q i qua dung dch in phn.

    m = K.n

    A.q = tI

    n

    A

    F...

    1

    A: nguyn t lng

    n : ha tr

    1/k = F =9,65.107C/kg ( s Faraday )

    I : cng dng in qua bnh in phn

    t : thi gian dng in chy qua

    1.4.nh lut kichop:

    nh lut kichop 1 v 2 l hai nh lut c bn nguyn cu v tnh ton mch in.

    Hnh 2.2

    I(t)

    t

    i

    0

    B A

    UAB

    R

    Hnh 2.1

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 11/94

    a. nh lut kichop 1: ni ln mi quan h gia cc dng in ti mt nt.

    Tng i s cc dng in ti mt nt th bng khng.

    01

    K

    n

    K

    i

    Vi mch hnh bn: i1 - i2 - i3 = 0

    hoc - i1 + i2 + i3= 0

    Trong nu ta quy c cc dng in i ti nt mang du dng th cc dng in ri

    khi nt mang du m v ngc li.

    b.nh lut kichop 2: ch r cc mi lin h gia in p trong mt vng kn.

    i theo mt vng kn vi chiu ty , tng i s in p ri trn cc nhnh bng khng.

    01

    K

    n

    K

    U

    nh lut kichop 2 pht biu li nh sau:

    i theo mt vng kn vi chiu ty , tng i s cc in p ri trn cc nhnh bng

    tng i s cc s c trong vng, trong cc s v dng in no c chiu trng vi chiu

    i ca vng s mang du dng ngc li mang du m.

    2. Cc phng php gii mch in mt chiu.

    2.1.Phng php bin i in tr: (phng php ny ch yu s dng nh lut omh)

    Cc in tr mc ni tip: trong on mch mc ni tip dng in qua cc phn t l

    nh nhau. (I1=I2=I3==In)

    I = Rt

    U

    RnRRR

    U

    ...321

    Trong : Rt=R1+R2+R3++Rn

    V d : R1= 1 (), R2= 3 (), R3= 4 (), UAB= 10 (V).

    i3

    i2

    i1

    vng 1: I1.R1+I3.R3=e1 (1) vng 2: I2.R2+I3.R3=e2 (2)

    Rn R3 R2 R1 R

    +

    - -

    +

    e2 e1

    I3

    I2 I1

    R3

    R2 R1

    I II

    Hnh 2.3

    Hnh 2.4

    Hnh 2.5

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 12/94

    Tnh RAB, IAB

    Cc in tr mc song song: trong on mch mc song song in p hai u mi

    mch nhnh bng nhau v bng in p hai u on mch.

    U1=U2=U3==Un

    I = Rt

    U

    RnRRRRt

    1...

    3

    1

    2

    1

    1

    11

    V d : R1= 1 (), R2= 3 (), R3= 4 (), UAB= 10 (V).

    Tnh RAB, IAB

    2.2.Phng php xp chng dng in

    Phng php :

    Bc 1 :

    Cn c mch in ban u c bao nhiu ngun( ngun in p v ngun dng in ) ta phn

    tch thnh by nhiu hnh v p dng quy tc sau:

    Nu l ngun p: loi b ngun p v ni tc ngun p

    Nu l ngun dng: loi b ngun dng v ni tt li

    Bc 2 :

    Da vo nh lut m xc nh dng in trn cc mch va phn tch.

    Bc 3 :

    Tnh dng in trn cc nhnh nh sau:

    Dng in qua nhnh ban u bng tng i s cc dng in cng i qua nhnh y trn

    cc mch in mi v p dng quy tc sau, nu dng in no cng chiu vi dng in

    trn mch chnh s mang du dng (+), ngc li mang du m (-).

    Vi mch in hnh trn ta c: I1=I/1- I1

    //

    I2= I2/- I2

    /

    I3= I3/+ I3

    //

    Rdt

    i

    Rn R1 R2 R3

    i

    +

    I1

    e2

    I2

    +

    -

    I3

    I2

    R3

    R2 R1

    +

    - -

    +

    e2 e1

    I3

    I2 I1

    R3

    R2 R1

    -

    +

    e1

    I3

    I1

    R3

    R2 R1

    Hnh 2.8 Hnh 2.9

    Hnh 2.6

    Hnh 2.7

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 13/94

    V d: E1=10(v), E2 = 4(v), R1= 4(), R2= 2(), R3= 4(). Tnh I1, I2, I3 bng phng php

    xp chng ca mch in trn.

    Gii

    Hnh 1 ta c:

    R1 nt (R2//R3) R123= R1+R23= R1+ 32

    32

    RR

    RR

    = 4+

    3

    16

    3

    4 ()

    8

    15

    16

    30

    3

    16

    10

    123

    1'1

    R

    eI (A)

    4

    5

    42

    4

    8

    15

    32

    3'1

    '2

    RR

    RII (A)

    8

    5

    42

    2

    8

    15

    32

    2'1

    '3

    RR

    RII (A)

    Hnh 2 ta c:

    R2 nt (R1//R3) R213= R2+R13= R2+ 31

    31

    RR

    RR

    = 2+ 4

    8

    16 ()

    14

    4

    213

    2''2

    R

    eI (A)

    2

    1

    44

    41

    31

    3''2

    ''1

    RR

    RII (A)

    2

    1

    44

    41

    31

    1''2

    ''3

    RR

    RII (A)

    Vy : I1=I/1- I1

    // = 8

    11

    2

    1

    8

    15 (A)

    I2= -I2/+ I2

    //= 4

    11

    4

    5 (A)

    I3= I3/+ I3

    //= 8

    9

    2

    1

    8

    5 (A)

    2.3. Phng php dng in nhnh

    n s bi ton l dng in nhnh.

    B

    A

    +

    - -

    +

    e2 e1

    I3

    I2 I1

    R3

    R2 R1

    I II

    Hnh 2.10

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 14/94

    Bc 1: Ty v chiu dng in trong cc nhnh, chn chiu i ca vng.

    Bc 2: Xc nh s nt, s nhnh v s vng dc lp (mc li ), nu gi n l s nt, m l s

    nhnh s phng trnh cn phi vit l:

    Vit (n-1) phng trnh k1. Khng cn vit cho nt th n v c th suy ra t (n-1)

    phng trnh vit.

    Vit m-(n-1) = (m+1-n) phng trnh k2. Vy ta phi chn (m = 1-n) mc li.

    Ti nt A: I1+I2-I3=0 (1)

    Vng I : I1.R1+I3.R3=E1 (2)

    Vng II : I2.R2+I3.R3= E2 (3)

    Bc 3: Gii h phng trnh (1), (2) v (3) tm I1,I2, I3.

    V d 1: Cho mch in nh hnh v.

    Cho E1= 8(v), E2= 5(v), R1=1(), R2=3(),

    R3=5().Tnh dng in trn cc nhnh.

    Gii

    Chn chiu dng in v chiu i ca vng nh hnh v.

    p dng nh lut K1 ti nt A ta c: I1+I2-I3= 0 (1)

    p dng nh lut K2 cho vng 1 v vng 2 ta c:

    Vng 1: I1.R1+I3.R3=E1 (2)

    Vng 2: I2.R2+I3.R3= E2 (3)

    Gii h phng trnh (1), (2), (3)

    I1+I2-I3= 0 (1) I1+I2-I3= 0 (1)

    I1.R1+I3.R3=E1 (2) I1+5I3 = 8 (2)

    I2.R2+I3.R3= E2 (3) 3I2+5I3 = 5 (3)

    T phng trnh (1) I1= -I2+I3 (4)

    Th phng trnh (4) vo phng trnh (2) (-I2+I3)+5I3= 8 -I2+6I3= 8 (5)

    Gii h phng trnh (3) v (5)

    3I2+5I3 = 5 (3) 3I2+5I3 = 5 (3)

    3 x -I2+6I3 = 8 (5) -3I2+18I3 = 24 (6)

    Nhn 2 v phng trnh (5) vi 3. Ly pt (3) + pt (6)

    23I3= 29 I3= 23

    29(A).

    B

    A

    +

    - -

    +

    e2 e1

    I3

    I2 I1

    R3

    R2 R1

    I II

    Hnh 2.11

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 15/94

    Th I3 vo pt (3) 3I2+ 5. 23

    29=5 I2=

    23

    10

    323

    29.55

    (A).

    Th I3 vo pt (2) I1+5. 23

    29= 8 I1=

    23

    39

    23

    145184

    23

    29.58

    (A).

    Th li:

    Th cc gi tr I1, I2, I3 vo phng trnh (1) I1+I2-I3 = 023

    29

    23

    10

    23

    39

    Ch : Nu gii ra dng in no c gi tr m ta kt lun chiu dng in i trong mch

    ngc vi chiu ta chn. Vy chiu I2 i trong mch ngc vi chiu chn.

    V d 2 : Cho mch in mt chiu nh hnh v.

    E1= 5 (v), E2= 4 (v), E3= 7 (v), R1= 2 (), R2= 3 (), R3= 4 ().

    Tnh I1, I2, I3 bng phng php dng in nhnh.

    Gii

    Chn chiu dng in v chiu i ca vng nh hnh v.

    p dng nh lut K1 ti nt A ta c: I1-I2-I3= 0 (1)

    p dng nh lut K2 cho vng 1 v vng 2 ta c:

    Vng 1: I1.R1+I3.R3=E1-E3 (2)

    Vng 2: I2.R2-I3.R3= -E2 +E3 (3)

    Gii h phng trnh (1), (2), (3)

    I1-I2-I3= 0 (1) I1-I2-I3 = 0 (1)

    I1.R1+I3.R3=E1-E3 (2) 2I1+4I3 = -2 (2)

    I2.R2-I3.R3= -E2+ E3 (3) 3I2-4I3 = 3 (3)

    T phng trnh (1) I1= I2+I3 (4).

    Th phng trnh (4) vo pt (2) 2(I2+I3)+4I3= -2 2I2+6I3= -2 (5)

    Gii h phng trnh (3) v (5) ta c:

    3I2-4I3 = 3 (3)

    -

    +

    -

    e3

    B

    A

    +

    -

    +

    e2 e1

    I3

    I2 I1

    R3

    R2 R1

    I II

    Hnh 2.12

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 16/94

    2I2+6I3= -2 (5)

    p dng phng php gii h phng trnh bc nht hai n s gii h pt (3) v (5) nh sau:

    = = 3.6 (-4).2 = 18+8 = 26

    x = = 3.6 (-4).(-2) = 18-8 = 10

    y = = 3.(-2) 3.2 = -12

    I2 = 26

    10

    x (A), I3=26

    12

    y (A)

    Th I3= 26

    12(A) vo phng trnh (2) 2I1 + 4.

    26

    12 = -2 I1=

    26

    2

    226

    482

    (A)

    Th li:

    Th cc gi tr I1, I2, I3 vo phng trnh (1) I1-I2-I3 = 026

    12

    26

    10

    26

    2

    Vy chiu I1, I3 i trong mch ngc vi chiu chn.

    2.4.Phng php dng in vng.

    Phng php:n s ca h phng trnh l dng in vng

    Gi m l s nhnh n l s nt s vng c lp cn phi chn l m-n+1.Mi vng s c mt

    dng in vng chy khp kn trong vng y

    Dng in chy khp kn trong vng a gi l dng Ia.

    Dng in chy khp kn trong vng b gi l dng Ib.

    Cc dng in Ia, Ib l n s ca h phng trnh.

    Bc 1: chn chiu cc dng in vng Ia,Ib.

    Bc 2: vit h phng trnh k2 cho(m-n+1)vng.

    3 -4 2 6

    3 -4 -2 6

    3 3 2 -2

    e2 e1

    +

    - -

    + I3

    I2 I1

    R3

    R2 R1

    Ia Ib

    Hnh 2.13

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 17/94

    (tng i s in p ri trn cc nhnh ca vng do cc dng in vng gy ra bng tng i s

    cc sc in ng c trong vng, trong cc s, cc dng in vng c chiu trng vi

    chiu i ca vng s mang du dng ngc li mang du m).

    Vng a: Ia.R1+Ia.R3+Ib.R3=E1 (1)

    Vng b: Ib.R3+Ib.R2+Ia.R3=E2 (2)

    Bc 3: Gii h phng trnh tm Ia, Ib.

    Bc 4: Tnh dng in nhnh nh sau:

    Dng in trn mt nhnh bng tng i s cc dng in vng i qua nhnh y, trong

    dng in vng no c chiu trng vi chiu dng in nhnh s mang du dng

    ngc li mang du m.

    I1=Ia, I2=Ib, I3=Ia+Ib

    V d 1 : Cho E1= 8(V), E2= 6(V), R1 = 2(), R2 = 3( ), R3 = 4().

    Tnh dng in qua cc nhnh bng phng php dng in vng ca mch in trn.

    Gii

    Chn chiu i ca dng in vng nh hnh v

    Vng a: Ia.R1+Ia.R3+Ib.R3= E1 (1)

    Vng b: Ib.R2+Ib.R3+Ia.R3= E2 (2)

    Gii h phng trnh (3), (4)

    2.Ia+ 4.Ia+ 4.Ib= 8 (1) 6Ia+ 4Ib= 8 (3)

    3.Ib+ 4.Ib+ 4.Ia= 6 (2) 4Ia+ 7Ib= 6 (4)

    = = 6.7 4.4 = 42 - 16 = 26

    x = = 8.7 6.4 = 56 - 24 = 32

    y = = 6.6 4.8 = 36 - 32 = 4

    Ia = 13

    16

    26

    32

    x (A), Ib=13

    2

    26

    4

    y (A)

    I1=Ia= 13

    16(A), I2 = Ib=

    13

    2(A), I3 =

    13

    18(A).

    V d 2 : Cho mch in nh hnh v

    8 4 6 7

    6 8 4 6

    6 4 4 7

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 18/94

    E1= 7(v), E2= 4(v), R1= 2(), R2= 5(), R3= 4().

    Tnh I1, I2, I3 bng phng php dng in vng

    v PR1, PR2, PR3.

    Gii

    Chn chiu i ca dng in vng nh hnh v

    Vng a: Ia.R1+ Ia.R3 - Ib.R3= E1 - E2 (1)

    Vng b: Ib.R2 + Ib.R3- Ia.R3= E2 (2)

    Gii h phng trnh (3), (4)

    2Ia + 4Ia-4Ib= 7 (1) 6Ia + 4Ib= 8 (3)

    5Ib + 4Ib+4Ia= 6 (2) 4Ia + 7Ib= 6 (4)

    = = 6.7 4.4 = 42 - 16 = 26

    x = = 8.7 6.4 = 56 - 24 = 32

    y = = 6.6 4.8 = 36 - 32 = 4

    Ia = 13

    16

    26

    32

    x (A), Ib=13

    2

    26

    4

    y (A)

    I1=Ia=13

    16(A), I2=Ib=

    13

    2(A), I3=

    13

    18(A).

    2.5.Phng php nt.

    Phng php: (p dng nh lut k1)

    Tng i s cc dng din chy vo mt nt th bng 0.

    I1+I2+I3=0

    Kho st mch in (hnh 2.16).

    Bc1: chn mt nt lm chun(chn 0 lm chun) Hnh 2.16

    I3I2

    I1

    8 4 6 7

    6 8 4 6

    6 4 4 7

    I1

    I3 Ib I2 Ia

    Ic R2

    R3 R1

    0

    B A

    I1 I2

    e1 +

    -

    -

    +

    e2

    I3

    I2 I1

    R3

    R2 R1

    Ia Ib

    Hnh 2.14

    Hnh 2.15

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 19/94

    V0=0

    VA=VAO

    VB=VBO

    Bc2: kho st cc nt

    kho st nt A: Ia+Ib+Ic=0

    Ia = 1R

    VaVo , Ib =

    2R

    VV AB , Ic = I1

    1R

    VA

    2R

    VV AB +I1=0

    1111 1221

    IR

    VRR

    V BA

    kho st nt B: I1+ I2

    + I3= 0 (I1

    =I2)

    I2=

    2R

    VV BA , I3=

    3

    0

    R

    VV B

    32 R

    V

    R

    VV BBA

    +I1=0

    VB 211 2232

    IR

    V

    RRA

    H phng trnh nt: 1111 1221

    IR

    VRR

    V BA

    VB 211 2232

    IR

    V

    RRA

    Bc 3: Gii h phng trnh tm c VA,VB dng in qua cc nhnh.

    Nhn xt:

    21

    11

    RR : Tng in dn ni ti nt A

    32

    11

    RR: Tng in dn ni ti nt B

    2

    1

    R: in dn chung gia nt Av B

    I1: l gi tr ngun dng ni ti nt A, mang du (+) nu ngun dng chy vo nt A v

    mang du (-) nu ngun dng chy ra t nt A.

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 20/94

    I2: l gi tr ngun dng ni ti nt B, mang du (+) nu ngun dng chy vo nt B v

    mang du (-) nu ngun dng chy ra t nt B.

    V d 1: Cho I1= 2(A), I2 = 3(A), R1= 3(V), R2 = 4(V), R3 = 5(V).

    Tnh in th ti cc nt mch in (hnh 2.16)

    Gii

    Chn mt nt lm chun(chn 0 lm chun)

    V0=0

    VA=VAO

    VB=VBO

    Kho st cc nt

    kho st nt A: Ia+Ib+Ic=0

    Ia=1R

    VaVo , Ib=

    2R

    VV AB , Ic=I1= 2 (A)

    1R

    VA

    2R

    VV AB +I1=0

    1111 1221

    IR

    VRR

    V BA

    kho st nt B: I1+I2

    +I3=0 (I1

    =I2 = 3 (A))

    I2=

    2R

    VV BA , I3=

    3

    0

    R

    VV B

    32 R

    V

    R

    VV BBA

    +I1=0

    VB 211 2232

    IR

    V

    RRA

    H phng trnh nt: 1221

    111I

    RV

    RRV BA

    (1) 2

    4

    1

    4

    1

    3

    1

    BA VV (3)

    VB 2232

    11I

    R

    V

    RRA

    (2) VB 3

    45

    1

    4

    1

    A

    V (4)

    = = )4

    1).(

    4

    1(

    20

    9

    12

    7 =

    5

    1

    240

    48

    240

    1563

    16

    1

    240

    63

    12

    7 -

    4

    1

    -4

    1

    20

    9

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 21/94

    x = = )4

    1.(3

    20

    92 =

    20

    33

    20

    1518

    4

    3

    20

    18

    y = = 20

    9.23

    12

    7 =

    20

    17

    120

    102

    120

    108210

    20

    18

    12

    21

    VA = 4

    335.

    20

    33

    5

    120

    33

    x (V), VB = 4

    17

    5

    120

    17

    y (V)

    V d 2: Cho mch in nh hnh 2.17

    Tnh in th ti cc nt mch in trn. Bng phng php nt

    Gii

    Chn mt nt lm chun(chn 0 lm chun)

    V0=0

    VA=VAO

    VB=VBO

    Kho st cc nt

    kho st nt A: I1+I2+I3+I4=0

    I2=1R

    VaVo , I4=

    2R

    VV AB , I1= 4 (A), I3= - 2(A)

    1R

    VA

    2R

    VV AB + 4-2 = 0

    24111

    221

    RV

    RRV BA (A)

    22

    1

    2

    1

    4

    1

    BA VV (1)

    kho st nt B: I3+I4

    +I5 = 0 (I3 = 2 (A))

    12

    7 2

    20

    9 3

    2 -4

    1

    3 20

    9

    I5

    I4

    I3

    I2

    4

    2

    0

    2A

    4A

    B A I1

    4

    Hnh 2.17

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 22/94

    I4=

    2R

    VV BA , I5=3

    0

    R

    VV B

    32 R

    V

    R

    VV BBA

    +I3= 0

    VB 211

    232

    R

    V

    RRA

    VB 224

    1

    2

    1

    A

    V ( 2 )

    Gii h phng trnh (1) v (2).

    22

    1

    2

    1

    4

    1

    BA VV (1) 3VA- 2VB = 8 (3)

    VB 224

    1

    2

    1

    A

    V (2) - 2VA+ 3VB = 8 (4)

    = = 3.3 (-2).(-2) = 9 - 4 = 5

    x = = 8.3 (-2).8 = 24 + 16 = 40

    y = = 3.8 8.(-2) = 24 + 16 = 40

    VA = 85

    40

    x (V), VB = 85

    40

    y (V)

    2.6. Phng php in p hai nt.

    Phng php: (p dng cho nhng mch c nhiu nhnh song song nhng ch c hai nt).

    Bc 1: Chn chiu dng ca in p v dng in trong cc nhnh.

    Bc 2 : Xc nh in p hai nt theo cng thc :

    8 -2 8 3

    3 8 -2 8

    3 -2 -2 3

    UAB

    -

    A

    B

    e1

    R1

    I3

    I2

    +

    - -

    + e2

    I1

    R3 R2

    Hnh 2.18

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 23/94

    UAB=

    n

    KK

    n

    KKK

    G

    GE

    1

    1

    .

    Trong : EK, GK l sc in ng v dng in trn nhnh th k (gk=R

    1)

    Nu EK c chiu trng vi chiu dng gi thit ca in p th tch EK.GK mang du

    m ngc li mang du dng.

    Mch no khng c ngun sc in ng (EK=0) th EK.GK=0

    Bc 3: p dng nh lut omh tm dng in trong cc nhnh.

    V d 1: Cho E1=120(V), E2=119(V), R1=5, R2= 3, R3= 22 .

    Tnh dng in qua cc nhnh bng phng php in p hai nt mch in (hnh 2.18)

    Gii

    Chn chiu dng in p v chiu dng in i trn cc nhnh nh hnh v

    UAB=

    n

    KK

    n

    KKK

    G

    GE

    1

    1

    .

    = 321

    2211 ..

    ggg

    gEgE

    =

    191

    330

    15

    955

    330

    15

    330

    110

    330

    6615

    595

    15

    360

    22

    1

    3

    1

    5

    13

    1.119

    5

    1.120

    = 110(V)

    p dng nh lut omh cho cc nhnh

    I1= 25

    110120

    1

    1

    R

    UE AB (A)

    I2= 33

    110119

    2

    2

    R

    UE AB (A)

    I3= 522

    110

    3

    R

    UAB (A)

    Th li: I1+I2+I3=0 2 + 3 5 = 0

    V d : Cho mch in nh hnh 2.19

    E1= 5 (v), E2= 4 (v), E3= 7 (v), R1= 2 (), R2= 3 (), R3= 4 ().

    Tnh dng in qua cc nhnh bng phng php in p hai nt mch in trn.

    UAB

    -

    + I1

    -

    +

    -

    e3

    B

    A

    +

    -

    +

    e2 e1

    I3 I2 R3 R2

    R1

    Hnh 2.19

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 24/94

    Chn chiu dng in p v chiu dng in i trong cc nhnh nh hnh v

    UAB=

    n

    KK

    n

    KKK

    G

    GE

    1

    1

    .

    = 321

    332211 ...

    ggg

    gEgEgE

    =

    13

    67

    13

    12

    12

    67

    12

    34612

    211630

    4

    1

    3

    1

    2

    14

    17

    3

    1.4

    2

    1.5

    (V)

    p dng nh lut omh cho cc nhnh

    I1= 13

    1

    13.2

    6765

    213

    675

    1

    1

    R

    UE AB (A)

    I2= 13

    5

    13.3

    15

    13.3

    6752

    313

    674

    2

    2

    R

    UE AB (A)

    I3= 13

    6

    13.4

    24

    13.4

    6791

    413

    677

    3

    3

    R

    EUAB (A)

    Th li: I1- I2- I3= 0 -13

    6

    13

    5

    13

    1 = 0

    Vy dng I1, I2, I3 i trong mch ngc vi chiu chn

    3.Cng v cng xut ca dng in mt chiu

    Trong mt mch kn bao gi cng c hai s chuyn ha nng lng l bn trong ngun

    in v bn ngoi ngun in.

    Trong ngun in: c mt dng nng lng no (ha nng, c nng, ni nng)

    chuyn ha thnh in nng.

    Bn ngoi ngun in: in nng c chuyn ha thnh nhng dng nng lng khc

    (ni nng, ha nng, c nng).

    S o nng lng y biu th cng ca dng in.

    3.1.Cng ca dng in.

    Cng ca dng din sinh ra trong mt on mch bng tch ca ht gia hai u on

    mch vi cng dng in v thi gian dng in i qua.

    A = q.U=U.I.t (jun)

    3.2.Cng sut ca dng in.

    Cng sut ca dng in l i lng c trng cho tc sinh cng ca dng in. N c

    ln bng cng ca dng in sinh ra trong mt giy.

    P = IUt

    A. (W)

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 25/94

    P = RI2 (W)

    Cng sut ca dng in trong mt on mch bng tch hiu in th gia hai u on

    mch vi cng dng in trong on mch.

    3.3.o cng v cng sut.

    Mun o cng v cng sut trn mt on mch ta dng ampe k o cng dng in

    qua on mch v vn k o hiu in th hai u on mch P=U.I

    o cng ca dng in tc in nng tiu th trn on mch ta dng cng t in.

    A= P.t = Kw.h

    Cu hi:

    1. nh ngha dng in mt chiu ? Trnh by nh lut omh, nh lut k1 v nh lut k2.

    2. Cho mch in nh hnh v

    a. R1=R2=R3=R4=2(), R5=R7=1(),

    R6=3(),UAB=10(V).

    Tnh: RAB, I, IR3, UR6. (hnh 2.20)

    b. R1=R7= 2(), R2=R3=R6=1(),

    R4=R5=3(), UAB= 12(V).

    Tnh: RAB, I, IR4, UR3, P. (hnh 2.21)

    c. R1=R2= R3= 1(), R4=R5=1(),

    R7=R8=4, R6 =R9=3(), UAE= 5(V).

    Tnh: RA, IAB, UBC, UCD, IR6, IR8,

    PR8, P. (hnh 2.22)

    d. UAB= 10(V). Tnh RAB, IAB. (Hnh 2.23)

    I B A R7 R6 R5

    R4 R3 R2 R1

    R3

    I B A R7

    R6 R5

    R4

    R2

    R1

    I E D C A

    R2

    R3

    R1

    R5

    B R9

    R8 R7

    R6

    R4

    IAB A

    B

    1

    2

    2

    4 4

    6 6

    c d

    e

    b

    a

    -

    +

    -

    e3

    B

    A

    +

    -

    +

    e2 e1

    I3

    I2 I1

    R3

    R2 R1

    Hnh 2.20

    Hnh 2.21

    Hnh 2.22

    Hnh 2.23

    Hnh 2.24

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 26/94

    3.Cho mch in nh hnh 2.24. Vi R1=1(), R2=3(), R3=6(),E1= 10(V), E2=4(),

    E3=6().

    Tnh: I1, I2, I3 PR1, PR2, PR3,bng phng php xp chng.

    4. Cho mch in nh hnh 2.25 R1=3(), R2=4(),

    R3=8(), E1=6(V), E2=8(V).

    Tnh: I1, I2, I3 bng phng php xp chng.

    5. Tnh: I1, I2, I3, I4 bng phng php xp chng.

    6. Tnh: I1, I2, I3, bng phng php xp chng.

    7. Tnh dng in qua cc nhnh bng phng php xp chng.

    -

    +

    -

    e2

    B

    A

    +

    e1

    I2

    I3 I1

    R2

    R3 R1

    -

    +

    4

    I4

    I3 I2

    2

    2

    2A

    12V

    B A I1

    4

    + -

    C

    I2

    -

    +

    24V 4A

    12V

    2

    I3

    6

    3 B A I1

    3 6

    6 12

    36V

    - + 6A

    Hnh 2.25

    Hnh 2.26

    Hnh 2.27

    Hnh 2.28

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 27/94

    8. Tnh dng in qua cc nhnh bng phng php xp chng.

    9. Tnh dng in qua cc nhnh bng phng php xp chng.

    10. Cho mch in nh hnh 2.31

    E1= 10(V), E2= 6(V), E3= 2(V).

    R1= 4(), R2= 4(), R3= 4().

    Tnh I1, I2, I3 bng phng php dng in vng

    11. Cho mch in nh hnh 2.32

    E1= 10(V), E2= 4(V), R1= 4().

    R2= 4(), R3= 4().

    Tnh I1, I2, I3 bng phng php dng in vng

    12. Cho E1= 6(V), E2= 8(V), E3= 10(V).

    R1= 2(), R2= 4(), R3= 6().

    Tnh I1, I2, I3 bng phng php dng in vng.

    (hnh 2.33).

    E2 E1 R3

    + - -

    +

    I3

    I2 I1 R2 R1

    E3 - +

    E2

    E3

    E1 R3 +

    -

    + - -

    +

    I3

    I2 I1 R2 R1

    6A 2 2

    6

    3 + -

    8A

    3V

    E2 E1 R3

    + - -

    +

    I3

    I2 I1 R2 R1

    2A

    4A

    2

    2

    4

    Hnh 2.29

    Hnh 2.30

    Hnh 2.31

    Hnh 2.32

    Hnh 2.33

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 28/94

    13. Cho E1= 10(V), E2= 4(V), R1= 2(), R2= 4().

    R3= 2, R4= 4(), R5= 2, R6= 2()

    Tnh dng in qua cc nhnh bng phng php

    dng in vng.

    14. Cho E1= 8(V), E2= 4(V), R1= 1(), R2= 2().

    R3= 4, R4= 4(), R5= 2().

    Tnh dng in qua cc nhnh bng phng php

    dng in vng.

    15. Cho E1= 8(V), E3= 4(V), R1= 2(), R2= 4().

    R3= 1().

    Tnh dng in I1, I2, I3 bng phng php

    dng in nhnh.

    16. Cho E1= 10(V), E2= 6(V), R1= 2(), R2= 6().

    R3= 4().

    Tnh dng in I1, I2, I3 bng phng php

    dng in nhnh.

    17. Cho E1= 10(V), E2= 6(V), E3= 5(V)

    R1= 2(), R2= 6(), R3= 4(), R1=1().

    Tnh dng in I1, I2, I3 bng phng php

    dng in nhnh.

    18. p dng phng php nt tnh V1, V2, V3

    R1 R1

    E2

    E3

    E1 R3 +

    -

    + - -

    +

    I3

    I2 I1 R2

    E3

    E1 R3 +

    - - +

    I3

    I2 I1 R2 R1

    E1 R5 R4

    R3 R2 R1

    - +

    - + E2

    E2 E1 R3

    + - -

    +

    I3

    I2 I1 R2 R1

    V3

    V2

    V1

    +

    +

    A

    B

    0

    3A4

    5A4

    2

    4A

    R6

    R5 E2

    - + E1 - +

    R3 R4

    R1 R2

    Hnh 2.34

    Hnh 2.35

    Hnh 2.36

    Hnh 2.37

    Hnh 2.38

    Hnh 2.39

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 29/94

    19. p dng phng php nt tnh I

    20. p dng phng php nt tnh V.

    21. p dng phng php nt tnh V.

    22. Cho E1= 6(V), E2= 2(V), R1= 3(), R2= 4(), R3= 2().

    Tnh dng in I1, I2, I3 bng phng php in p hai nt.

    23. Cho E1= 10(V), E2= 6(V), R1= 2(), R2= 6(), R3= 4().

    Tnh dng in I1, I2, I3 bng phng php in p hai nt.

    24. Cho E1= 6(V), E2= 5(V), E3= 4(V), R1= 2(),

    R2= 6(), R3= 4(), R1=1().

    Tnh dng in I1, I2, I3 bng phng php

    in p hai nt.

    Hnh 2.42

    Hnh 2.41

    E3

    E1 R3 +

    - - +

    I3

    I2 I1 R2 R1

    0

    I4 I3 I1 I2 V

    c b a

    12 4 2

    6 - +

    8V

    28V - +

    0

    I B A

    2

    8 4 V1 AV

    31 2A

    -

    2A6A

    I4

    0

    I3 I1 I2

    b

    V

    a

    6 2

    +

    12V

    R1 R1

    E2

    E3

    E1 R3 +

    -

    + - -

    +

    I3

    I2 I1 R2

    E2 E1 R3

    + - -

    +

    I3

    I2 I1 R2 R1

    Hnh 2.40

    Hnh 2.43

    Hnh 2.44

    Hnh 2.45

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 30/94

    25. Hai bng n cng sut nh mc ca mi bng ln lt l 25W v 100W u lm vic

    bnh thng ht 110V hi.

    a. Cng dng in qua bng no sng hn ?

    b. in tr ca bng no ln hn.

    c. C th mc nt hai bng n ny vo mng in c hiu in th 220V c khng ? ti sao?

    26. Mt bng n c ghi Um= 220V, Pm= 100W nu mc bng n vo ht 110V th cng

    sut tng hay gim.

    27. bng n loi 120V-60W sng bnh thng mng in c hiu in th l 220V

    ngi ta mc ni tip vi n mt in tr ph R. Tm in tr ph .

    Ti Liu Tham Kho :

    - Gio trnh mch in tc gi : Phm Th C NXBGD-1996

    - Gio trnh in k thut tc gi : L Vn o NXBKHKT-1997

    - Gio trnh mch in tc gi : L Vn Bng NXBGD-2008

    - Gio trnh mch in Trng HSPKT-TPHCM lu hnh ni b.

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 31/94

    CHNG 3: MCH IN XOAY CHIU

    Trong i sng v trong k thut dng in xoay chiu c s dng rng ri v n c cc

    u im sau y:

    D truyn ti i xa.

    D dng thay i cp in p nh my bin p.

    MF in, ng c in xoay chiu lm vic tin cy, vn hnh n gin.

    ch s kinh t v k thut cao.

    Trng hp cn thit dng in xoay chiu c bin i sang dng in mt

    chiu nh thit b nn dng ( chnh lu ).

    1.Khi nim v dng in xoay chiu.

    1.1.Dng in xoay chiu

    L dng in thay i chiu v ln theo thi gian.

    Dng in hoc sc in ng c tri s bin i tun hon theo quy lut ca mt hm

    hnh singi l sc in ng hay dng in hnh sin.

    f(t)=Fm.sin( ) t

    f(t) c th l dng in i(t), in p u(t), sc in ng e(t) hoc tr s ca dng in j(t).

    Fm>0: bin

    >0: tn s gc, n v o l rad/s (radian/giy)

    t : gc pha ti thi im t, n v o l radian hoc .

    : gc pha ban u, n v o l radian hoc (0 3600)

    1.2.Chu k, tn s

    + Chu k: l khong thi gian ngn nht sc in ng (e) hoc l dng in (i) tr v gi

    tr c.

    K hiu : T=

    2 (giy)

    i

    0 t

    Hnh 3.1

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 32/94

    + Tn s: l s chu k trong mt n v thi gian (1giy).

    k hiu: f, n v o l hec (hz)

    f=

    2

    1

    T (hz)

    1.3.Pha v s lch pha.

    + Pha: l trng thi bin i ca sc in ng (hay dng in) theo thi gian (tng ln hay

    gim xung qua tr s khng v cc i) gi l pha ca sc in ng hoc dng din.

    + S lch pha: nu hai dng in hoc hai sc in ng hnh sin c tr s bin i ng thi

    ( cng tng ln cng gim xung qua tr s 0 v cng cc i, cng i chiu ) th gi l hai

    dng in (hoc s) cng pha. Tri li l s lch pha.

    1.4.Tr hiu dng.

    o v nh gi c cc gi tr ca dng in xoay chiu nh cng dng in, hiu

    in th, sc in ng. Ngi ta da vo gi tr hiu dng ca dng in xoay chiu.

    Tr hiu dng I ca mt dng in i(t) bin thin tun hon trong mt chu k T bng vi

    dng in khng i gy ra cng mt cng sut tiu tn trung bnh trn mt in tr R.

    2

    .1

    ..1

    0

    2

    0

    22 m

    TT Idtti

    TIRIdtiR

    T

    Vi i(t)=Im.sin( ) t , T

    2

    T

    2

    T

    i e

    0 t

    T

    i e

    0 t

    e

    i

    Hnh 3.2

    Hnh 3.3

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 33/94

    Tng t ta tnh c: U=2

    mU , E=2

    mE , J=2

    mJ

    1.5.Biu din lng hnh sin bng th vect.

    Mt lng hnh sin, c th biu th bng mt biu thc hoc bng mt vect.

    * phng php:

    di ca vect bng tr s cc i ca lng hnh sin.

    Gc pha u l gc hp bi vect vi trc honh thi im ban u.

    Tc gc quay ca vect bng tc gc ca lng hnh sin.

    Chiu quay ca vect ngc vi chiu kim dng h.

    Hnh chiu ca vect trn trc tung l tr s tc thi ca lng hnh sin.

    V d: e=Em.sin( )300t

    1.6.Cng v tr bng th vect

    e1=Em.sin( )1 t

    e1=Em.sin( )2 t

    21 mmm EEE

    ln:

    21212

    22

    12 ...2 mmmmmmm ECosEEEEEE

    Gc pha:

    Tg2211

    2211

    cos.cos.

    sin.sin.

    mm

    mm

    EE

    EE

    Khi cng cc vect cng pha vi nhau th tr s cc i ca vect tng hp bng tng cc

    tr s cc i ca cc vect thnh phn.

    Em=Em1+Em2

    Php tr cng nh php cng ch vic m cng lng b tr bng tr s lng m, ngha l:

    0

    e

    t+

    mE

    mE

    x

    y

    e

    e2 e1

    mE

    0

    t+1

    2mE

    1mE

    x

    y

    t+2

    Hnh 3.4

    Hnh 3.5

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 34/94

    )( 2121 mmmmm EEEEE

    2.Gii mch in xoay chiu

    2.1.Mch xoay chiu thun tr

    Xt on mch: UAB=Um.sin t. (v). Trong khong thi gian t v cng nh coi dng

    in l khng i:

    i= tR

    U

    R

    u m sin. (A)

    V Um, R l khng i, t Im=R

    Um i=Im.sin t mch AC thun tr in p v dng in

    cng pha nhau.

    V d : t hai u in tr R=50() hiu in th xoay chiu U=220(V), f=50(hz). Tnh

    dng in hiu dng I, vit biu thc cng dng in i qua mch.

    Gii

    Gi s biu thc hiu in th tc thi hai u in tr c dng

    u=Um.Sint (V) = 220 2 .sin100t (V)

    I= 50

    220

    R

    U4,4(A)

    Biu thc cng dng in qua mch

    i=Im.sint=4,4. 2 .sin100t(A)

    2.2.Mch in xoay chiu thun cm

    Nu qua phn t in cm c dng in

    iL(t) = ILm.sin t

    Trn n s xut hin in p: uL(t)=L. )(.)( , tiL

    dt

    tdiL

    L

    uL(t) = L.ILm. .cos t =ULm.cos )2

    sin(.

    tUt Lm

    t ULm = L.Im. ).(. LZZI LLm

    Trong mch in xoay chiu thun cm in p uL(t) nhanh pha hn iL(t) gc 2

    uL(t)

    IL(t)

    mI mU 0

    i R

    u

    uL(t)

    iL(t) L

    Hnh 3.6

    Hnh 3.7

    Hnh 3.8

    Hnh 3.9

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 35/94

    V d 1 : Mt cun dy c h s t cm L= 0,1(H), cho dng in xoay chiu I= 0,5(A) i qua

    mch. Tnh hiu in th hiu dng hai u on mch, vit biu thc hiu in th tc thi.

    Gii

    Gi s biu thc cng dng in tc thi qua mch c dng

    i=Im.Sint (V) = 0,5. 2 .sin100t (A)

    ZL=.L=100.0,1=31,4()

    U=I.ZL=0,5.31.4=15,7(V)

    Biu thc hiu in th hai u on mch

    u=Um.sin(t+2

    )=15,7. 2 .sin(100t+

    2

    )(V)

    V d 2: Mt cun dy c h s t cm L=

    1(H). Tnh dng in quan mch trong cc trng

    hp sau:

    a. t hai u cun dy mt hiu in th mt chiu U=110(V).

    b. t hai u cun dy mt hiu in th xoay chiu U= 100(V), f=50(hz).

    Gii

    a. V f = 0ZL= 0 I= 0

    110

    Z

    U

    b.V f=50(hz) ZL=.L=100.

    1=100() I= 1

    100

    100

    R

    U(A)

    2.3.Mch xoay chiu thun dung

    t in p uc(t)=UCm.sin t hai u t in C, s c dng in

    ic(t)=C. tUCdt

    tduCm

    c cos...)(

    )2

    sin(.)(

    tIti Cmc (A)

    ICm=C.

    .

    .C

    IUU CmCmCm

    t Zc= Ccmcm ZIUC

    ..

    1

    Trong mch in xoay chiu thun cm in p uL(t) nhanh pha hn iL(t) gc 2

    IC(t)

    UC(t)

    + - uC

    iC C

    Hnh 3.10

    Hnh 3.11

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 36/94

    V d 1 : Mt t in c in dung C=25(F), t hai u t in hiu in th xoay chiu

    U=220(V), f=50(hz). Tnh dng in hiu dng qua mch, biu thc tc thi ca dng in.

    Gii

    ZC= 40100.10.

    250

    1

    .

    1

    6

    C

    ()

    I= 40

    220

    CZ

    U4,4(A)

    I=Im.sin(t+2

    ) = 4,4. 2 (sin100t+

    2

    ) (A)

    V d 2: Mt t in c in dung C=

    10(F). Tnh hiu in th hai u t in trong cc

    trng hp sau:

    a. Cho dng in mt chiu I=0,5(A) qua mch.

    b. Cho dng in xoay chiu I=0,2(A) qua mch, f=50(hz).

    Gii

    a. V f = 0ZC = U= I.ZC=

    b.V f=50(hz) ZC=

    100.10.

    10

    11

    6

    C

    =1000() U=I.ZC=0,2.1000=200 (V)

    2.4.Mch xoay chiu R-L-C mc ni tip

    t hai u mch R-L-C hiu in th xoay chiu. gi s cng dng in qua mch

    AB tai thi im t l:

    i(t)=Im.sin t (A)

    uR(t)=IRm.sin t (

    uL(t)=ILm.Sin( t + )2

    (V)

    uc(t)=Icm.Sin( t - )2

    (V)

    u(t)=uR(t)+uL(t)+uc(t)=Um.sin( ) t

    URm=Im.R , ULm=Im.ZL , UCm=Im.ZC

    Um= 22

    .

    22 . CLmCmLmRm ZZRIUUU

    t Z= 2

    2CL ZZR : tng tr mch R,L,C mc ni tip. Um=Im.ZU=I.Z

    L C i R

    u

    UmL-UmC Im

    UmL

    UmC

    UmL

    Um

    UmR

    Hnh 3.12

    Hnh 3.13

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 37/94

    tg =R

    ZZ CL ht hai du on mch R-L-C lch pha so vi I gc .

    Nu: ZL>ZCht nhanh pha hn cng gc .

    Nu: ZL

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 38/94

    Z= (13)56,124(10)( 2222 CL ZZR )

    Tg =

    85,010

    56,124

    R

    ZZ CL = - 040

    I 9,1613

    220

    Z

    U(A)

    )40100sin(.2.9,16 0 ti (A)

    3.Mch R-L-C phn nhnh

    t hai u on mch hiu in th xoay chiu.

    u=Um.sin t (V)

    Dng in qua cc phn t R-L-C

    iR=IRm.sin t (A)

    iL=ILm.sin( t -2

    ) (A)

    iR=ICm.sin( t +2

    ) (A)

    i=iR+iL+iC=Im.sin( ) t

    Im= 22

    mLmCmR III

    ImR=R

    Um , ImC=C

    m

    Z

    U , ImL=

    L

    m

    Z

    U

    2

    2

    111

    LC

    mmZZR

    UI

    LCmR

    mlmC

    ZZR

    I

    IITg

    11

    V d : Cho R= 20(), C= )(4

    1F

    , L=

    1(H). Tnh dng in qua cc nhnh v dng in qua

    mch mch in trn, bit u=50.sin2 t (V).

    Gii

    Dng in qua cc nhnh ln lt l

    ZC= )(22.

    4

    1

    1

    .

    1

    c

    iC iL iR

    i

    C L R

    u

    ImC - ImL

    Um

    UmL

    ImL

    ImC

    Im

    ImR

    Hnh 3.16

    Hnh 3.17

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 39/94

    ZL=.L=2 .

    24()

    iR= )(2sin.5,220

    2sin.50At

    t

    R

    u

    iL= )2

    2sin(.

    tZ

    U

    L

    m = ))(2

    2sin(.4

    2.50At

    iC= ))(2

    2sin(.2

    2.50)

    22sin(. Att

    Z

    U

    C

    m

    i=iR+iL+iC Im= 22

    mLmCmR III =

    2

    2

    4

    2.50

    2

    2.505,2

    = 6,45(A)

    )(56,4414,1

    45,6

    2A

    II m

    14,142105,2

    4

    2.50

    2

    2.50

    mR

    mlmC

    I

    IITg 850

    i=6,45.sin(2 )850t (A)

    4.Gii mch in xoay chiu bng s phc

    4.1.khi nim v s phc:

    S phc k hiu ibaC

    (v i l k hiu tr s dng in tc thi nn ta thay i bng j).

    Vy ta c s phc jbaC

    trong :

    a : thnh phn thc

    b : thnh phn o

    Trong a v b l cc s thc ( j= 1 hay j2= -1 l n v o).

    MP phc l mt phng c hai trc trc giao nhau, trong trc thc 1 l trc honh, trc o

    j l trc tung.

    Mt s phc c th vit mt trong hai dng sau:

    Dng i s: jbaC

    0 -1 +1

    -j

    +j

    Hnh 3.18

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 40/94

    Dng m (dng cc):

    CeCC j.

    C l moun s phc (|C|= 22 ba )

    l argumen ca s phc ( =arctga

    b)

    (0 3600)

    Ta c th biu th s phc C trn mt phng phc .

    sin.,cos.,22 CbCabaC

    Mt s phc bt k c th nm mt trong bn mt phng phc.

    Ni chung mt s phc bt k c k hiu bng ch in hoa c du chm trn u.

    V d: i s phc sau t dng i s sang dng s m.

    1C 4+j3,

    2C = 1+j2.

    Chuyn mt s phc t dng s m sang dng i s ta s dng cng thc euler.

    sincos je j

    1C 4+j3=0374

    322 .5.34 j

    jarctg

    ee

    2C = 1+j2=0631

    222 .5.21 j

    jarctg

    ee

    Mt i lng hnh sin c th biu din di dng phc v ngc li. Khi biu din moun

    s phc tng ng tr hiu dng v argumen tng ng pha ban u ca lng hnh sin.

    V d : Chuyn cc biu thc sau sang dng s phc

    i= t100sin.2 (A), u=220.sin(100 030t )(V), e=110.sin(100 060t )(V)

    Gii

    00 00 .1.2

    2. jjj eeeII

    (A)

    C |C|

    0

    b

    a

    +j

    +1 0 +1

    C b

    -a

    +j

    jbaC

    jbaC

    jbaC

    -1 +1

    -j

    +j

    C

    |C|

    -b

    -a

    jbaC

    a +1

    -j

    +j

    C

    |C|

    -b

    |C|

    0

    Trc o

    Trc thc

    b C

    a

    +j

    +1

    Hnh 3.19

    Hnh 3.20

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 41/94

    00 3030 .2.110.2

    220. jjj eeeUU

    (V)

    00 6060 .2.55.2

    110.

    jjj eeeEE (V)

    4.2.Cp s phc lin hp

    S phc C2 gi l lin hp vi s phc C1 nu chng c phn thc bng nhau, phn o

    bng nhau nhng tri du.

    V d: 43,43 21 jCjC

    4.3.Php cng- php tr

    Gp trng hp phi cng (tr) cc s phc, trc tin ta bin i v dng i s ri

    cng (tr) phn thc vi phn thc phn o vi phn o.

    V d: 211 jC

    , 322 jC

    045

    1 .2jeC

    , 090

    2 .1jeC

    Tnh

    21 CC .

    21 CCC 1+j2+2+j3 = 3+j5

    045

    1 .2jeC

    =2.(cos450+jsin450) = 2.( )2

    2

    2

    2j = 22 j

    090

    2 .1jeC

    =1.(cos900+jsin900) = 1.(0+j1) = j1

    )12(212221

    jjjCCC

    Tnh

    21 CC

    )32()21(21 jjCCC -1-j

    )12(21)22(21

    jjjCCC

    4.4.Php nhn-php chia:

    Khi nhn (chia) hai s phc vi nhau u tin ta da v dng s m sau nhn (chia)

    moun vi moun cn argumen cng hoc tr cho nhau.

    V d: 045

    1 .2jeC

    , 090

    2 .1jeC

    211 jC

    , 322 jC

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 42/94

    Tnh:

    21 .CC ,

    2

    1

    C

    C

    0000 135)9045(9045

    21 .2.2.1..2.jjjj eeeeCCC

    000

    0

    0

    45)9045(

    90

    45

    2

    1 .2.2.1

    .2

    jjj

    j

    eee

    e

    C

    CC

    1C = 1+j2 =0631

    222 .5.21 j

    jarctg

    ee

    322 jC

    =0562

    322 .13.32 j

    jarctg

    ee

    00000 119)5663(5663

    21 .65.65.13..5.jjjj eeeeCCC

    000

    0

    0

    7)5663(

    56

    63

    2

    1 .13

    65.

    13

    65

    .13

    .5 jjj

    j

    eee

    e

    C

    CC

    4.5.Gii mch in hnh sin bng s phc

    Quy tc:

    Nu: u = Um.sin( UeUUt j.).

    Nu: e = Em.sin( EeEEt j.).

    Tng tr phc c xc nh:

    j

    j eZeI

    U

    I

    UZ iu .)(

    jXRjZeZZ j sincos.

    Phn thc l in tr R

    Phn o l in khng X

    V d 1: Cho mch in xoay chiu. Bit R = 3(), L = 40(mH), u = 10.cos(100t + 200)(V).

    L i jL

    I

    I i C .C

    j

    R i

    R

    I

    Hnh 3.21

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 43/94

    Tnh

    I , vit biu thc i.

    Gii

    u= 10.cos(100t +200) = 020.

    2

    10 je

    )(410.40.100... 3

    jLjZL

    LZRZ = 3 + j4 () = 3

    442 .43

    jarctg

    e = 5.053je ()

    000

    0

    0

    33)5320(

    53

    20

    .2.2.5

    .2

    10

    jjj

    j

    eee

    e

    Z

    UI (A)

    )33100sin(.2 0 ti (A)

    V d 2: Cho mch in xoay chiu. Bit R = 4(), C = F8

    1, u = 8.sin2t(V).

    Tnh

    I , vit biu thc i.

    Gii

    u = 8.sin2t = 00.

    2

    8 je (V)

    )(42.

    8

    1.

    jj

    C

    jZC

    045122 .2.4.4444

    jjarctgC eejZRZ ()

    .c

    j C

    i

    u

    -

    +

    R

    I

    U -

    +

    R

    i

    u

    -

    + L

    R

    I

    U -

    + jL

    R

    Hnh 3.24

    Hnh 3.22 Hnh 3.23

    Hnh 3.25

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 44/94

    000

    0

    0

    45)450(

    45

    0

    .1.1.24

    .2

    8

    jj

    j

    j

    eee

    e

    Z

    UI

    (A)

    ))(452sin(.2 0 Ati

    V d 2: Cho mch in xoay chiu. Bit R = 4(), C = F2

    1, L = 2(H), u = 8.cos2t(V).

    Tnh

    I ,

    CV ,vit biu thc i.

    Gii

    u = 8.cos2t = 00.

    2

    8 je (V)

    )(

    2.2

    1.

    jj

    C

    jZC

    )(42.2..

    jjLjZL

    CL ZZRZ 4 +j4 j = 4 j3() = 5.037 ()

    000

    0

    37)370(

    37

    0

    .10

    2.8.

    10

    2.8

    .5

    .2

    8

    jjj

    j

    eee

    e

    Z

    UI (A)

    00 1279037 .10

    2.8.1..

    10

    2.8.

    jjjCC eeeZIV (V)

    )372cos(.10

    16 0 ti

    5.Cng sut, h s cng sut (cos ) v bin php nng cao cos .

    5.1.Cng sut tc dng

    Cng xut tc dng tc thi c xc nh nh sau:

    P(t) = u(t).i(t)

    jL

    .c

    j C

    i

    u

    -

    +

    R

    I

    U -

    +

    R

    Hnh 3.26 Hnh 3.27

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 45/94

    Cng xut trung bnh trong mt chu k:

    P= T n

    nn IRUIdttpT

    0 1

    2.cos.).(1

    (W)

    U,I ht v dng in hiu dng.

    cos : h s cng sut

    Rn,In: in tr v dng in trn cc nhnh.

    P: c trng cho hin tng bin i in nng sang c nng v nhit nng.

    5.2.Cng sut phn khng:

    Q = U.I.sin = In2(ZLn - ZCn) (VAR)

    Q c trng cho cng trong qu trnh trao i nng lng in t trng

    Trong : ZLn,ZCn,In,ln lt l in khng, in dung, dng in ca mi nhnh.

    5.3.Cng sut biu kin:

    S=U.I= 22 QP (VA)

    5.4.Cng sut phc:

    - thun li cho vic tnh ton cng sut, ngi ta nh ngha khi nim cng sut phc nh

    sau:

    jQPS

    5.5.Phng php nng cao cos :

    a. ngha ca cos :

    H s cos l ch tiu k thut rt quan trng n c ngha rt ln v mt kinh t:

    - Mi mt my in c ch to vi mt cng xut biu kin nht nh Sm, t n c th

    cung cp mt cng xut tc dng P = Sm.cos

    Nu cos =1 P = Sml cng xut ln nht m my c th cung cp.

    Nu cos gim, kh nng pht cng xut P gim. Do vy mun tn dng kh nng lm

    vic ca thit b th cos phi ln,v P l hng sI=cos.U

    P, cos , I , dn

    n tc hi

    Dng in ln phi dng dy dn ln, lm tng kim loi mu v vn du t xy dng

    ng dy .

    Tn hao nng lng trn dy dn t l vi bnh phng dng in

    AItRIA 2 .

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 46/94

    b.Bin php nng cao cos :

    Ta c: cos = 22 QP

    Pmun nng cao cos phi tm cch gim Q = I2(ZL+ZC)

    ZL: ti in cm (trong sinh hot v cng nghip ZL l ch yu)

    ZC: ti in dung

    Mun Q, ZL v ZC:

    Mun ZL, khng s dng cc thit b c tnh cht cm khng lm vic ch khng

    ti hoc non ti.

    Mun ZC dng t in mc ss ti (bin php b)

    V d:

    Khi cha mc t in dng in trn ng dy I = dng in qua ti I1 h s cng xut ca

    mch l cos 1 . Khi c t b (mc t // mch ) dng in trn ng dy s l:

    CIII 1 , ta

    thy I, cos .

    I

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 47/94

    cos 1 =0,8 =36,80 tg1= 0,72

    cos = 0,95 =180 tg= 0,32

    p dng cng thc: )(.

    12

    tgtg

    U

    PC = )32.072,0(

    220.100

    10.102

    3

    = 26010.6,2 4 (F).

    Cu hi :

    1. nh ngha tn s? chu k? Pha v s lch pha.

    2. Cho bit s lch pha gia dng in v in p trong mch in xoay chiu thun tr?

    Thun cm? Thun in dung.

    3. nh ngha s phc? Ti sao s phc c ng dng gii cc mch in xoay chiu hnh

    sin.

    4. Cho cc s phc:

    a.

    1C = 1+j4,

    2C 2+j3. Tnh

    21 CC ,

    21 CC ,

    21 .CC ,

    2

    1

    C

    C.

    b. 321 jZ

    , 532 jZ

    . Chuyn cc s phc v dng s m v tnh

    21 .ZZ ,

    2

    1

    Z

    Z.

    c. 030

    1 .2jeZ

    , 060

    2 .3

    jeZ . Chuyn cc s phc v dng i s v tnh

    21 ZZ ,

    21 ZZ .

    5. Chuyn cc biu thc sau y v dng s phc

    i = 4.sin(2t + 100) (A)

    u = 10.cos(5t+150) (V)

    e = 5.sin(10t 200) (V)

    6. Gii cc mch in xoay chiu sau y:

    a. R=3(), L = 10

    1(H), i = 2.sin20 t (A).

    Tnh Z, U, vit biu thc u, Vit biu thc in p hai u cun dy uL, cng sut P.

    b. R=3(), C=16

    1(F), u = 10.sin4 t (V).

    Tnh Z, I, vit biu thc i, Vit biu thc in p hai u t in uC, cng sut P.

    7. Mt bng n loi 110V- 60w mc ni tip vi 1 cun dy c h s L= )(1

    H

    , cun dy c

    in tr RL=10(). t hai u cun dy mt hiu in th xoay chiu U=220(V), f=50(hz).

    Tnh dng in qua mch, Vit biu thc hiu in th tc thi hai u cun dy.

    i

    L R

    i

    C R

    Hnh 3.30

    Hnh 3.31

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 48/94

    8. Cho mch in nh hnh v

    t hai u on mch mt hiu in th xoay chiu u = 12.sin4t(V), R=5(), L=1(H).

    a. Khi cng tc v tr 1,bit C=8

    1(F). Tnh Z, I, ULC, vit biu thc uLC.

    b. Khi cng tc v tr 2. Tnh gi tr in dung C1 dng in qua mch t cc i v tnh

    cng sut ca mch in trong trng hp ny.

    9. Cho mch in nh hnh v

    u = 5.cos3t, R = 1(), R1= 3(), L=1(H)

    C=9

    1(F). Tnh i, iC, P.

    10. Cho mch in nh hnh v

    u = 18.cos8t(V), R= 6(), R1= 4(), C = 32

    1(F)

    L = 4

    1(H). Tnh

    I ,

    CV .

    11. Cho mch in nh hnh v

    u = 10.cos8t(V), R = 20(), R1=10(), C = 40

    1(F)

    Tnh

    I ,

    CV , P.

    12. Cho mch in nh hnh v

    u = 10.cos(t+100)(V), R =1(), R1=1(), L =1(H)

    iC i1

    i

    R

    L

    C

    R1 u

    iC i1

    i

    R L

    C

    R1 u

    iC i1

    i

    R

    C

    R1 u

    L

    2

    1

    i

    C

    R

    C1

    Hnh 3.32

    Hnh 3.33

    Hnh 3.34

    Hnh 3.35

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 49/94

    Tnh

    I ,

    LV , P.

    13. Cho mch in nh hnh v

    u = 16.sin(2t + 200)(V), L = 2(H), L1=1(H)

    R= 4(), R1= 2(). Tnh

    I ,

    1LV , P.

    14. Cho mch in nh hnh v

    R1=10(), R2= 5(), L =100(mH), C = 50(F)

    u = 2

    100.sin100t(V). Tnh i1, i2

    Ti Liu Tham Kho :

    - Gio trnh mch in tc gi : Phm Th C NXBGD-1996

    - Gio trnh in k thut tc gi : L Vn o NXBKHKT-1997

    - Gio trnh mch in tc gi : L Vn Bng NXBGD-2008

    - Gio trnh mch in Trng HSPKT-TPHCM lu hnh ni b.

    i R2

    I2

    L

    i1 R1

    u

    C

    L R1

    i1

    L1

    i1

    i

    R u

    iL

    L

    i1

    i

    R

    R1 u

    Hnh 3.36

    Hnh 3.37

    Hnh 3.38

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 50/94

    CHNG 4: MCH IN BA PHA

    1.Nguyn l pht sinh h thng dng in xoay chiu 3 pha.

    1.1.nh ngha mch in 3 pha:

    - Mch in xoay chiu 3 pha gm ngun in 3 pha, ng dy truyn ti v ph ti 3 pha

    1.2.Nguyn l to ra ngun 3pha.

    - to ra ngun ba pha ngi ta dng my pht in ng b ba pha.

    a.Cu to: gm hai phn chnh l stato v roto.

    Stato: bao gm li thp v dy qun

    - Li thp ghp bng cc l thp k thut in c dng hnh tr rng bn trong c dp rnh t

    dy qun.

    Dy qun gm ba b dy ging nh nhau t lch nhau

    gc 3

    2 trong khng gian, mi b dy l mt pha..

    Dy qun pha A: (A,X)

    Dy qun pha B: (B,Y)

    Dy qun pha C: (C,Z)

    Roto: l mt nam chm in.

    b.nguyn l hot ng

    - Khi quay roto, t trng ln lt qut qua cc dy qun trn stato v cm ng vo dy qun

    cc sc in ng hnh sin cng bin , cng tn s v lch pha nhau gc 3

    2.

    Nu chn pha u ca sc in ng eA ca dy qun AX bng khng th biu thc s tc

    thi ca pha l:

    Hnh 4.1

    Stato

    roto

    eA eC eB e

    t 120

    0 240

    0 360

    0

    Hnh 4.2

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 51/94

    eA=E tsin.2 (V)

    eB=E )3

    2sin(.2

    t (V)

    eC=E )3

    2sin(.2

    t (V)

    Biu din bng s phc:

    0

    0

    0

    120

    120

    0

    .

    .

    .

    jC

    jB

    jA

    eEE

    eEE

    eEE

    Ngun in gm 3 s hnh sin cng bin , cng tn s, lch nhau v pha gc 3

    2 gi

    l ngun in ba pha i xng: 0 CBA EEE .

    Sc in ng, in p, dng in mi pha ca ngun (ti) gi l s pha (EP), in p

    pha (UP), dng in pha (IP).

    Dng in chy trn ng dy pha t ngun n ti gi l dng in dy (Id), in p

    gia hai dy pha gi l in p dy (Ud).

    Thng thng trc khi u vi ti ngun ba pha c u li, c hai cch u l u

    sao v u tam gic.

    2.S u dy trong mang ba pha.

    2.1.Ni hnh sao(Y)

    0

    Ip

    Ip

    Ip

    Id

    Id

    Ud

    Id

    UP

    C B

    A

    Ud Up

    Ip

    Ip Ip

    Id

    Id

    Id

    C B

    A

    C B

    A

    Ip

    0 0

    Ip

    Ip

    Ip

    Id

    Id

    Ud

    Id

    UP

    C B

    A

    Ip

    Ip

    Hnh 4.3 Hnh 4.4

    Hnh 4.5

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 52/94

    - Ni 3 im cui ca ba pha vi nhau to thnh im chung gi l im trung tnh.

    Ngun: ni 3 im cui X,Y,Zim trung tnh O

    Ti: ni 3 im cui X,Y,Zim trung tnh ti O

    OO gi l dy trung tnh

    a.quan h gia dng in dy v dng in pha.

    b.quan h gia in p dy v in p pha.

    BAAB UUU (in p gia pha Av pha B)

    CBBC UUU (in p gia pha Bv pha C)

    ACCA UUU (in p gia pha Cv pha A)

    Xt tam gic OAB:

    AB=2.OA.cos300=2.OA. OA.32

    3

    AB=UAB=Ud, OA=Up Ud= pU.3

    2.2.ni tam gic ()

    - Mun ni tam gic ta ni u pha ny vi cui pha kia.

    V d: ni A vi Z, B ni vi X, C ni vi Y.

    a. Quan h gia Idv If

    p dng nh lut kichop 1 ti cc nt.

    Ti nt A: CAABA III

    Ti nt B: ABBCB III

    Ti nt C: BCCAC III

    Xt tam gic OAB: OB=2.OA.cos300=2.OA.2

    3

    Hnh 4.6

    IP=Id

    ABU

    CAU

    BCU

    ABU

    300 H B A

    O

    0

    AI

    CAI

    ACI

    ABI

    CAI

    Zp

    Zp

    Zp

    C

    B

    A

    Ud Up

    Ip

    Ip Ip

    Id

    Id

    Id

    C B

    A

    Hnh 4.7

    Hnh 4.8

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 53/94

    OB=Id, OA=Ip

    Id= PI.3

    b.Quan h gia Ud v UP

    Vy v pha dng in Id chm sau IP gc 300

    3.cng xut mch in ba pha.

    3.1.cng xut tc dng:

    - Gi PA,PB,PC tng ng l cng xut tc dng ca pha A,B,C.

    P=PA+PB+PC

    =UA.IA.cos A + UB.IB.cos B + UC.IC.cos C

    + Khi mch in ba pha i xng:

    UA=UB=UC

    IA=I =IC

    cos A = cos B = cos c = cos

    P=3.UP.IP.cos =3.RP. cos...32

    ddP UII

    3.2.cng xut phn khng

    - Cng xut phn khng Q ca ba pha:

    Q = QA+QB+QC

    Q = UA.IA.sin A + UB.IB.sin B + UC.IC.sin C

    - Khi ti i xng:

    Q = 3.UP.IP.sin =3.XP. sin...32

    ddP UII

    3.3.cng xut biu kin

    S = ddPP IUIUQP .3..322

    4.Gii mch in ba pha i xng.

    - i vi mch in ba pha i, dng in, in p trn cc pha c tr s bng nhau v lch pha

    nhau mt gc 3

    2v vy khi gii mch in ba pha ta ch cn tch mt pha ra gii.

    4.1. Ngun ni sao i xng.

    - Theo hnh v ta c O l im trung tnh ca ngun, nu ti ni sao, O l im trung tnh

    UP=Ud

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 54/94

    ca ti. Cc dy t ngun n ti AA, BB, CC gi l dy pha. Dy OO gi l dy trung tnh.

    Mch in c dy trung tnh gi l mch in ba pha bn dy, mch in khng c dy trung

    tnh gi l mch in ba pha ba dy. i vi mch i xng ta lun lun c quan h:

    00 CBA IIII

    v th dy trung tnh khng c tc dng, c th b qua dy trung tnh. in th im trung tnh

    ca ti i xng lun lun trng vi in th ca trung tnh ngun.

    Nu gi sc in ng ngun l Ep th:

    in p dy Ud v in p pha UP cua mch in ba pha l:

    in p pha pha u ngun l: Up=Ep

    in p dy pha u ngun l: Ud= 3 Ep

    4.2. Ngun ni tam gic i xng

    in p pha pha u ngun l: Up=Ep

    in p dy pha u ngun l: Ud=Up= Ep

    T gi tr in p dy (hoc in p pha) ca mch in ba pha, ta xc nh in p pha

    ca ti.

    4.3. Gii mch in ba pha ti ni sao i xng

    4.3.1. Khi khng xt tng tr ng dy pha.

    UP=3

    dU (in p t ln mi pha ca ti)

    - Tng tr pha ti: ZP=22PP XR

    Trong RP, XP in tr, in khng mi pha ti

    Dng in pha ca ti:

    IP = 22.3 PP

    d

    P

    P

    XR

    U

    Z

    U

    Gc lch pha gia in p pha v dng in pha.

    C B

    A

    Ip

    0 0

    Ip

    Ip

    Ip

    Id

    Id

    Ud

    Id

    UP

    C B

    A

    Ip

    Ip

    Id=If Zp

    Ud

    C

    B

    A

    Hnh 4.9

    Hnh 4.10

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 55/94

    P

    P

    R

    Xarctg

    V ti ni sao nn dng in dy bng dng in pha

    Id=If

    th vect nh hnh v

    4.3.2. Khi xt tng tr ng dy pha.

    Khi xt n tng tr ng dy:

    IP = 22.3 PdPd

    d

    XXRR

    U

    Rd, Xd in tr in khng ng dy.

    V d: C ba cun dy ging nhau in tr v in khng ca mi cun ln lt l R=3(),

    X=4(), in p nh mc ca mi cun dy l Up=220(V). Hi ba cun dy phi mc th no

    s dng c ngun in xoay chiu 3 pha c Ud=380(V). Tnh Ip, Id, P3pha, Q3pha, S3pha.

    Gii

    Ba cun dy trn phi u hnh sao v: Ud= 3 Ud=220. 3 =380(V)

    Zp=22PP XR =

    22 43 5()

    IP=5

    220

    p

    p

    Z

    U= 44(A)

    =arctg p

    p

    R

    Xarctg

    3

    4= 530 (dng in chm pha so vi in p)

    P3pha= 3.R.2pI = 3.3.44

    2= 17424(W)

    Q3pha= 3.Xp.2pI = 3.4.44

    2=23232(VAR)

    S3p=3.Up.Ip=3.220.44=29040(VA)

    4.4.Gii mch in ba pha ti ni tam gic i xng

    4.4.1.Khi khng xt tng tr ng dy pha.

    IP = 22PP

    d

    P

    P

    XR

    U

    Z

    U

    P

    P

    R

    Xarctg

    Id= PI.3

    If

    Uf

    Xp Rp Xd Id=If Rd

    Ud

    C

    B

    A

    380V 380V

    Id

    Ud

    A

    B

    C

    Zp

    Zp

    Zp

    C

    B

    A

    Hnh 4.11

    Hnh 4.12

    Hnh 4.13

    Hnh 4.14

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 56/94

    V d: C ba cun dy ging nhau in tr v in khng ca mi cun ln lt l R=6(),

    X=8(), in p nh mc ca mi cun dy l Up=220(V). Hi ba cun dy phi mc th no

    s dng c ngun in xoay chiu 3 pha c Ud=220(V). Tnh Ip, Id, P3pha, Q3pha, S3pha.

    Gii

    Ba cun dy trn phi u hnh tam gic: Up=Ud=220(V)

    Zp=22PP XR = 1086

    22 ()

    IP=10

    220

    p

    p

    Z

    U= 22(A)

    Id= 3 Ip= 3 .22= 31,1(A)

    =arctg p

    p

    R

    Xarctg

    6

    8= 530 (dng in chm pha so vi in p)

    P3pha= 3.R.2pI = 3.6.22

    2= 8712(W)

    Q3pha= 3.Xp.2pI = 3.8.22

    2=11616(VAR)

    S3p=3.Up.Ip=3.220.22=14520(VA)

    4.4.2. Khi xt tng tr ng dy pha.

    Tng tr mi pha khi u tam gic: PP XjRZ .

    Bin i sang hnh sao: 333PP

    Y

    Xj

    RZZ

    Id=

    3

    33.3

    22

    Yd

    P

    Pd

    Pd

    d

    II

    XX

    RR

    U

    5.Gii mch in ba pha khng i xng.

    Rd Xd Id

    Ud

    A

    B

    C

    Zp

    Zp

    Zp

    C

    B

    A

    220v 220v

    Z

    C

    Y

    B A

    X

    Hnh 4.15

    Hnh 4.16

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 57/94

    - Mch ba pha khng i xng (ZAZBZC), do vy dng in v in p trn cc pha ti s

    khng i xng xem mch in nh mt mch phc tp.

    CBA IIII 0 0

    5.1.Ti ni sao dy trung tnh c tng tr Z0.

    - gii mch in trn ta dng phng php in p hai nt.

    U00=0

    ..

    YYYY

    YUYUYU

    CBA

    CCBBCA

    5.1.1.Khi khng xt n tng tr ng dy.

    Trong : A

    AZ

    Y1

    ,B

    BZ

    Y1

    ,C

    CZ

    Y1

    ,0

    0

    1

    ZY

    -Ngun i xng: 000 1201200 .,.,. jPC

    JPB

    jPA eUUeUUeUU

    0

    000

    '00

    '00

    '00

    0

    120120

    '00

    '

    00

    ...

    Z

    UI

    Z

    UIUUU

    Z

    UIUUU

    Z

    UIUUU

    YYYY

    eYeYYUU

    C

    CCCC

    B

    BBBB

    A

    AAAA

    CBA

    jC

    jBA

    P

    V d: Ba cun dy A, B, C ni sao nh hnh v c cp in t mt ng dy 3 pha ba dy

    (khng c dy trung tnh) vi in p dy Ud=346V v tn s f=50hz. Bit in tr ca cc

    cun dy A, B, C ln lt l 03010

    AZ (), )(453,130

    BZ , )(3720 0

    CZ .

    Tnh dng in trong mi cun dy v in p gia hai u mi cun dy.

    Gii

    IO ZO O O

    ZC

    ZB

    Id=If ZA

    Ud

    C

    B

    A

    C B

    A

    Ip

    0 0

    Ip

    Ip

    Ip

    Id

    Id

    Id

    C B

    A

    Ip

    Hnh 4.17

    Hnh 4.18

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 58/94

    p dng phng php in p hai nt

    Ta c: EA = EB = EC = 3

    346200(V)

    Khi chn

    AE lm gc pha, ta c

    AE = EA= 200(V); 0120200

    BE = 200(-0,5 j0,86); 0120200

    CE = 200(-0,5 + j0,86)

    YA = 0

    0301,0

    3010

    11

    AZ= 0,086 j0,05

    YB = 0

    045075,0

    453,13

    11

    BZ= 0,053 j0,053

    YC = 0

    03705,0

    3720

    11

    CZ= 0,04 j0,03

    CBA

    CCBBAAOO

    YYY

    YEYEYEU

    ...

    '

    03,004,0053,0053,005,0086,0

    )86,05,0)(03,004,0()86,05,0)(053,0053,0()05,0086,0(200'

    jjj

    jjjjjU OO

    = 3,775,27)(73,147,2861,36223,0

    34,51032,0200

    133,0179,0

    )025,002,0(2000

    0

    jVj

    j

    (V)

    in p gia hai u mi cun dy l

    OOAA UEU ,

    = 200 27,75 + j7,3

    = 172,25 + j7,3 = 172,4 42,20 (V)

    OOBB UEU ,

    = -100 j173 27,75 + j7,3

    = - 127,75 j165,7 = 209,22 63,1270 (V)

    OOCC UEU ,

    = -100 + j173 27,75 + j7,3

    = - 127,75 + j180,3 = 221 32,1250 (V)

    Dng in tronh cc cun dy s l

    58,2724,173010

    42,24,172 00

    0

    A

    AA

    Z

    UI (A)

    63,17273,15453,13

    63,12722,209 00

    0

    B

    BB

    Z

    UI (A)

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 59/94

    32,8805,113720

    32,125221 00

    0

    C

    CC

    Z

    UI (A)

    5.1.2.Khi xt n tng tr ng dy.

    dC

    C

    dB

    B

    dA

    AZZ

    YZZ

    YZZ

    Y

    1

    ,1

    ,1

    5.2.Khi tng dn dy trung tnh 00 Z

    - im trung tnh 0 trng vi 0 v in p trn cc pha ti bng in p pha tng ng ca

    ngun. R rng nh c dy trung tnh in p pha trn ti vn i xng.

    - Tnh dng in trong cc pha, ta p dng nh lut m cho tng pha ring r:

    A

    AA

    A

    AA

    Z

    UI

    Z

    UI

    B

    BB

    B

    BB

    Z

    UI

    Z

    UI

    C

    CA

    C

    CC

    Z

    UI

    Z

    UI

    5.3. Khi dy trung tnh b t hoc khng c dy trung tnh )0,( 00 YZ .

    - in p U00c th rt ln, do in p trn cc pha ti khc in p pha ngun rt nhiu c

    th gy nn qu in p mt pha no .

    V d:

    - Ti 3 pha khng i xng. Pha A l mt t in thun dung, hai pha B v C l hai bng n.

    Tng dn phc ca pha A l:

    jbjC

    YA

    1

    Hai pha B v C l hai bng n c tng dn: gR

    YY CB 1

    - Ngun 3 pha i xng, c in p l Up. Tnh in p t

    Ln mi bng n.

    Gii

    p dng phng php in p hai nt

    ggjb

    egegjbUU

    jj

    p

    00

    ,

    120120

    00..

    IC

    IB

    IA

    ZC

    ZB

    ZA

    Ud

    C

    B

    A

    IC

    IB

    IA

    Zd

    Zd

    ZA

    IO ZO O O

    ZC

    ZB

    Zd

    Ud

    C

    B

    A

    B

    C

    A

    C

    Hnh 4.19

    Hnh 4.20

    Hnh 4.21

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 60/94

    )120sin()120cos( 001200

    je j = -0,5 j0,866

    0120 120cos0

    je +jsin1200 = - 0,5 + j0,866

    AU Up

    0120. jpB eUU

    = Up(-0,5 j0,866)

    0120. jpC eUU

    = Up(-0,5 + j0,866)

    Thay vo cng thc trn ta c:

    ggjb

    jUjgjbUU pp

    )866,05,0()866,05,0(.00'

    Cho g = b )6,03,0(00' jUU p

    - Ta suy ra in p t ln bng n pha B:

    )6,02,0()866,05,0(00' ' jUjUUUU ppBB

    = Up(-0,3-j1,466)

    V tr s th: UB= Up 22 466,13,0 = 1,5Up

    - Tng t in p t ln bng n pha C:

    )6,02,0()866,05,0(00' ' jUjUUUU ppCC

    = Up(-0,3+j0,266)

    V tr s th: UC= Up 22 266,03,0 = 0,4Up

    - Ta nhn thy in p t ln bng n pha B ln hn in p t ln bng n pha C. Ta c

    th dng thit b lm ci ch th t pha. Mun bit th t pha ca mt h thng no , m

    ci ch th t pha ni vo h thng in p . Nu gi pha ni vo nhnh in dung l pha A

    th pha ni vo bng n sng r l pha B v pha ni vo bng n ti s l pha C.

    5.3. Gii mch in ba pha ti ni tam gic khng i xng.

    - Nu khng xt n tng tr cc dy dn pha, in p t ln cc pha ca ti l in p ngun.

    AB

    ABAB

    AB

    ABAB

    Z

    UI

    Z

    UI

    BC

    BCBC

    BC

    BCBC

    Z

    UI

    Z

    UI

    ABI

    CAI

    ABI

    CI

    AI

    BI

    CAZ

    ABZ

    BCZ

    A

    ABZ

    C

    B

    Hnh 4.22

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 61/94

    CA

    CACA

    CA

    CACA

    Z

    UI

    Z

    UI

    - p dng nh lut K1 tm cc dng in nh sau:

    CAABA III

    ABBCB III

    BCCAC III

    V d:

    Ba cun dy A, B, C ni tam gic nh hnh v c cp in t mt ng dy 3 pha ba dy

    vi in p dy Ud=200V v tn s f=50hz. Bit in tr ca cc cun dy A, B, C ln lt l

    03010

    AZ (), )(453,130

    BZ , )(3720 0

    CZ .

    - Tnh dng in trong mi dy pha t ngun n cc cun dy.

    Gii

    Ngun ba pha i xng:

    00 .200. jjpA eeUU

    , 00 120120 .200.

    jjpB eeUU , 00 120120 .200. jjpC eeUU

    0

    0

    0

    30

    30

    0

    .20.10

    .200

    jj

    j

    AB

    AAB e

    e

    e

    Z

    UI (A) =

    0

    0

    0

    75

    45

    120

    .04,14.3,13

    .200

    jj

    j

    BC

    BBC e

    e

    e

    Z

    UI (A)

    0

    0

    0

    83

    37

    120

    .10.20

    .200 jj

    j

    CA

    CACA e

    e

    e

    Z

    UI

    (A)

    CAABA III = 20.

    00 8330 .10 jj ee = 20(cos(-300) + jsin(-300)) 10(cos(830) + jsin(830))

    = 20( )2

    1

    2

    3j - 10(0,12 + j0,99)

    = 20(0,866 j0,5) 1,2 j9,9

    CI

    BI

    AI

    CAI

    BCI

    ABI

    C

    B

    A

    ZCA

    ZBC

    ZAB

    C

    B

    A

    Hnh 4.23

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 62/94

    = 17,32 j10 1,2 j9,9 = 16,12 j19,9 = 25,61.051je (A)

    ABBCB III = 14,04.

    075je - 20030je = 14,04(cos(-750) + sin(-750)) 17,32 - j10

    = 14,04(0,26 j0,96) 17,32 j10

    = 3,64 j13,46 17,32 j10

    = - 13,68 j23,46 = 27,15.060je (A)

    BCCAC III = 10.

    00 7583 .04,14 jj ee = 10(cos(830) + jsin(830)) - 14,04(cos(-750) + sin(-750))

    = 10(0,12 + j0,99) - 14,04(0,26 j0,96)

    = 1,2 + j9,9 - 3,64 + j13,46 = -2,44 + j23,3

    = 23,48.084je (A)

    - Nu c tng tr ng dy Zd ta nn bin i tng ng ti ni tam gic thnh hnh sao.

    6.cch ni ngun v ti trong mch ba pha

    - Ngun v ti u c th ni sao hoc ni tam gic, ty theo iu kin c th nh in p quy

    nh ca thit b, in p ca mng in v mt s yu cu k thut khc.

    6.1.cch ni ngun in

    - Cc ngun in trong sinh hot thng ni sao c dy trung tnh. Ni nh vy c u im l

    c th cung cp hai cp in p khc nhau l in p pha v in p dy.

    + Mng in 380v/220v (Ud=380v,Uf=220v)

    + Mng in 220v/127v (Ud=220v,Uf=127v)

    6.2.Cch ni ti ba pha.

    -Ti ba pha thng l cc ng c in ba pha, gm ba b dy ging nhau. Khi thit k ngi

    ta quy nh in p cho mi dy qun, lc lm vic yu cu in p phi ng vi quy nh.

    380v/220v

    UAN=Up

    N

    UAB=Ud

    C

    B

    A

    220v/1270v

    UAN=Up

    N

    UAB=Ud

    C

    B

    A

    A B C N

    Hnh 4.24

    Hnh 4.25

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 63/94

    6.3.Cch ni ti mt pha.

    - Khi chn cc thit b trong sinh hot (thit b mt pha), ta cn chn in p thit b bng in

    p pha, nh vy ta s dng mt dy pha v dy trung tnh, in p t ln cc thit b l in

    p pha. Nh c dy trung tnh in p t ln cc thit b khng vt qu in p pha.

    Cu hi:

    1. nh ngha mch in 3 pha ? Nguyn l to ra ngun in xoay chiu 3 pha.

    2. Chng minh trong mch in xoay chiu 3 pha ni (Y), in p dy Ud= 3 Up.

    3. Chng minh trong mch in xoay chiu 3 pha ni (), in p dy Id= 3 Ip.

    4. C su bng n loi 110V- 60w, ngi ta ni vo ngun in xoay chiu 3 pha 3 dy c

    in p dy Ud= 220V c c khng ? V hnh.

    5. Mt phn xng c cp in t mt ng dy 3 pha voi in p dy Ud=120V v tn s

    f=50hz. Phn xng bao gm cc loi ti nh sau:

    CD

    A B C N

    N

    A B C

    Hnh 4.26

    Hnh 4.27

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 64/94

    a. 150 bng n loi 100w ni gia cc pha v dy trung tnh, mi pha gm 50 bng n.

    b. Mt ng c ba pha 14,9kw vi hiu sut =0,9 v cos = 0,85.

    c. Mt b t in gm 3 nhm ni tam gic, mi nhm gm ba t in ni song song, in

    dung mi t l C = 20F.

    d. Ba cun dy ni tam gic, mi cun dy c in tr R = 5 v in cm L = 0,01H.

    Xc nh dng in trong dy pha t ngun n phn xng v h s cng sut cos ca

    phn xng.

    6. Mt ng dy 3 pha in p dy 200V tn s 50hz cp in cho mt phn xng nh hnh

    v.

    Phn xng bao gm cc ti in nh sau:

    a. Mt ng c M cng sut 3kw, hiu sut = 0,8 v cos = 0,82.

    b. Ba n cng sut mi n 500w c ni gia mi dy pha v dy trung tnh.

    c. Ba cun dy mc tam gic, mi cun dy c in tr R = 10 v in cm L = 0,02H. Xc

    nh dng in i trong mi dy pha t ngun n phn xng v cos ca phn xng.

    7. Mt ng dy ba pha vi in p dy 200v v tn s 50hz cp in cho ba cun dy nh

    nhau c ni tam gic nh hnh v. Mi cun dy c in tr R = 1,6 v in cm L =

    0,00328H. Mi dy pha ca ng dy c in tr Rd = 0,02 v in khng Xd= 0,04. Hy

    xc nh :

    a. Dng in trong mi dy pha.

    b. in p gia cc dy pha u ng dy.

    c. H s cng sut cos u ng dy.

    N

    A B C

    M

    R, L

    C

    B

    A

    Rd

    Rd Xd

    Xd

    Xd Rd

    Hnh 4.28

    Hnh 4.29

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 65/94

    8. Mt ng dy 3 pha 3 dy vi in p dy 240V cp in cho mt ti ba pha ni tam gic

    nh hnh v. Bit tng tr cc pha ca ti l 0010ABZ (), 030BCZ (),

    03015 CAZ (A).

    - Xc nh cc dng in qua cc pha ca ti v trong cc dy pha cung cp cho ti.

    9. Mt ng dy 3 pha 4 dy vi in p dy 220V cung cp in cho mt ti 3 pha ni sao

    nh hnh v.

    Bit tng tr cc pha ca ti l AZ = 6 00 , 0306BZ , 0455CZ . Xc nh dng

    in i trong dy pha v dy trung tnh ca ng dy cp in cho ti trong hai trng hp.

    a. B qua in tr dy trung tnh.

    b. t dy trung tnh.

    10. Mt ng dy 3 pha 3 dy vi in p dy 500V cp in cho mt ti ba pha ni tam gic

    nh hnh v.

    - Bit tng tr cc pha l )(3010 0 ABZ , )(025 0 BCZ , )(3020 0 CAZ .

    Xc nh dng in i trn cc dy pha ca ng dy cung cp v cng sut tiu th ti.

    CI

    BI

    AI

    CAI

    BCI

    ABI

    C

    B

    A

    ZCA

    ZBC

    ZAB

    C

    B

    A

    I0

    IC

    IB

    IA

    ZC

    ZB

    ZA

    N

    C

    B

    A

    Hnh 4.30

    Hnh 4.31

    Hnh 4.32

    CI

    BI

    AI

    CAI

    BCI

    ABI

    C

    B

    A

    ZCA

    ZBC

    ZAB

    C

    B

    A

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 66/94

    11. Mt ti ba pha ni sao vi tng tr cc pha )(010 0 AZ , )(6010 0 BZ ,

    )(6010 0 CZ c cp in t mt ng dy 3 pha 3 dy vi in p dy 200V.

    - Xc nh cc in p pha ph ti UAO, UBO, UCO.

    Ti Liu Tham Kho :

    - Gio trnh mch in tc gi : Phm Th C NXBGD-1996

    - Gio trnh in k thut tc gi : L Vn o NXBKHKT-1997

    - Gio trnh mch in tc gi : L Vn Bng NXBGD-2008

    - Gio trnh k thut in tc gi : Trng tr Ng NXBXD-2004

    - Gio trnh mch in Trng HSPKT-TPHCM lu hnh ni b.

    CHNG 5: GII MCH IN NNG CAO

    1.nh lut omh, kichop dng phc

    ZC

    ZB

    ZA

    C B

    A

    Ip

    0 0

    EA

    EB EC

    IC

    IB

    IA

    Ip

    Ip

    Hnh 4.33

    Hnh 4.34

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 67/94

    1.1.nh lut omh.

    ZIU .

    - Cc trng hp ring:

    hai cc l phn t in tr: RIU .

    hai cc l phn t in cm: ILjULjZL .....

    hai cc l phn t in dung: IC

    jU

    C

    jZC

    .

    1.2.nh lut kichop dng phc

    a.nh lut k1:

    0 KI

    b.nh lut k2:

    0

    KU

    2.Gii mch in nng cao.

    2.1.Gii mch in AC bng phng php dng in nhnh.

    V d: Cho mch in nh hnh v vi 01 0100

    E (V), 02 30100

    E , Z1=Z1= 50 + j30(),

    Z3= 100(). Vit phng trnh dng in nhnh v gii h phng trnh .

    Gii

    Chn chiu dng in v chiu i ca vng nh hnh v

    p dng nh lut K1 i nt 1: 0321

    III (1)

    p dng nh lut K2 cho vng 1 v 2:

    Z1

    1331 EIZI (2)

    23322 EIZIZ (3)

    (50+j30) 031 0100100

    II (2)

    II I 3

    I

    2

    I

    Z3

    Z2 Z1

    2

    E 1

    E

    1

    I

    Hnh 5.1

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 68/94

    (50+j30) 032 30100100

    II (3)

    T phng trnh (1) suy ra:

    213 III (4)

    Thay phng trnh (4) vo (2) v (3) ta c:

    (150+j30) 021 0100100

    II (2)

    100 021 30100)30150(

    IjI (3)

    30150

    100

    100

    30150

    30150

    100

    30100

    1000

    1

    j

    j

    jI x

    = 08,136952,0900011600

    80006340

    j

    j(A)

    00

    2 32,854528,0900011600

    49024490

    30150

    100

    100

    30150

    30100

    100

    100

    30150

    j

    j

    j

    j

    j

    I y (A)

    0213 217672,0)2855,07122,0(

    jIII (A)

    2.2.Gii mch in AC bng phng php dng in vng.

    V d: Cho mch in nh hnh v vi 01 0100

    E (V), 02 30100

    E , Z1=Z1= 50 + j30(),

    Z3= 100(). Vit phng trnh dng in vng v gii h phng trnh .

    Gii

    Chn chiu i cc dng in vng nh hnh v

    Vng I: (Z1+Z3).

    13 EIZI III (1)

    Vng II: (Z2+Z3)

    23 EIZI III (2)

    Gii h phng trnh (1) v (2):

    100100)30150(

    III IIj (1)

    II I 3

    I

    2

    I

    Z3

    Z2 Z1

    2

    E 1

    E

    1

    I

    Hnh 5.2

  • ELECTRONIC CIRCUIT I

    Page 69/94

    030100)30150(100

    III IjI (2)

    30150

    100

    100

    30150

    30150

    100

    30100

    1000

    j

    j

    jI xI

    = 08,136952,0900011600

    80006340

    j

    j(A)

    00

    32,854528,0900011600

    49024490

    30150

    100

    100

    30150

    30100

    100

    100

    30150

    j

    j

    j

    j

    j

    I yII (A)

    )(217672,0)028557122,0()4153,003695,0()1658,06752,0(

    )(32,864528,0

    )(8,136952,0

    0213

    02

    01

    AjjjIII

    AII

    AII

    II

    I

    2.3.Gii mch in AC bng phng php in p hai