BALKANLARDA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI - BİLGESAM · 2015-01-22 · Yugoslavyanın tarihi, Balkanların yakın dönem tarihinde önemli bir yer tutmaktadır. 1939 yılında Hitler

BALKANLARDA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI

Dr. M. Sadi BİLGİÇ

Dr. Salih AKYÜREK

RAPOR NO: 49

HAZİRAN 2012

BALKANLARDA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI

Anket ve Ölçek Tasarımı: Dr. Salih Akyürek

Alan Uygulama: Doç. Dr. Fehmi Ağca

Veri Girişi: Müstecep DİLBER

Veri Analizi ve Teknik Raporlama: Dr. Salih Akyürek, Serhat Sağır, Mehmet Ali YILMAZ

Literatür Çalışması: Dilara Ünal

Grafik ve Tablo Tasarımı: Mehmet Ali YILMAZ

Kapak Tasarımı: Kaan TUĞCUOĞLU

BİLGESAM YAYINLARI

RAPOR NO: 49

Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi

Wise Men Center For Strategic Studies

Mecidiyeköy Yolu Caddesi No:10

Celil Ağa İş Merkezi Kat:9 Daire:36

Mecidiyeköy / İstanbul / Türkiye

Tel: +90 212 217 65 91 Faks: +90 212 217 65 93

www.bilgesam.org

[email protected]

Atatürk Bulvarı Havuzlu Sok. No:4/6

A.Ayrancı / Çankaya / Ankara / Türkiye

Tel : +90 312 425 32 90 Faks: +90 312 425 32 90

Copyright © BİLGESAM Haziran 2012

Bu yayının tüm hakları saklıdır.

Yayın Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin

izni olmadan elektronik veya mekanik yollarla çoğaltılamaz.

http://www.bilgesam.org/

mailto:[email protected]

İÇİNDEKİLER

Giriş _____________________________________________________________ 1

1. Balkan Ülkeleri İle İlgili Temel Bilgiler _______________________________ 3

2. Araştırma Metodolojisi __________________________________________ 8

3. Örneklemin Temel Özellikleri _____________________________________ 10

4. Arnavutluk’ta Türkiye ve Türk Algısı _______________________________ 11

5. Bosna Hersek’te Türkiye ve Türk Algısı _____________________________ 21

6. Bulgaristan’da Türkiye ve Türk Algısı _______________________________ 28

7. Hırvatistan’da Türkiye ve Türk Algısı _______________________________ 35

8. Karadağ’da Türkiye ve Türk Algısı _________________________________ 42

9. Kosova’da Türkiye ve Türk Algısı __________________________________ 52

10. Makedonya’da Türkiye ve Türk Algısı ______________________________ 59

11. Sırbistan’da Türkiye ve Türk Algısı _________________________________ 69

12. Türkiye ve Türk Algısının Ülkeler Arasında Karşılaştırılması _____________ 79

Bulguların Özetı ve Sonuç Yerıne _____________________________________ 90

Ek: Uygulanan Anket Formu _________________________________________ 95

SUNUŞ

Dünya’daki ve yurt içindeki gelişmeleri takip ederek geleceğe yönelik öngörülerde bulunmak;

Türkiye’nin ikili ve çok taraflı uluslararası ilişkilerine ve güvenlik stratejilerine, yurt içindeki

siyasi, ekonomik, teknolojik, çevresel ve sosyo-kültürel problemlerine yönelik bilimsel

araştırmalar yapmak; karar alıcılara milli menfaatler doğrultusunda gerçekçi çözüm önerileri,

karar seçenekleri ve politikalar sunmak Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi

(BİLGESAM)’nin kuruluş amaçları arasında yer almaktadır. BİLGESAM, Bilge Adamlar

Kurulu’nun ilk toplantısında alınan kararlar doğrultusunda, yukarıda aktarılan amaçları

gerçekleştirmek üzere, çeşitli konularda raporlar hazırlamaktadır.

Farklı toplumların gözünde Türkiye ve Türk algısı konusunda yapılmış çalışma sayısı oldukça

sınırlıdır. Bu eksikliği gidermek maksadıyla BİLGESAM, komşu ve kültürel bağlar bulunan bölge

ve ülkelerden başlamak üzere 11 bölge ve 51 ülkeyi kapsayan ‘‘Dünyada Türkiye Algısı’’ adıyla

bir seri araştırma başlatmıştır. Bu araştırmalardan olan Balkanlar çalışması, sekiz ülkeyi

kapsayan alan uygulamasıyla, tarihi ve kültürel bağlarımız bulunan bu bölgedeki Türkiye ve

Türk algısı konusunda merak edilen pek çok konuya ışık tutacak veriler içermektedir.

BİLGESAM tarafından gerçekleştirilen bu niceliksel çalışma raporu http://www.bilgesam.org/tr

adresinde yayımlanmıştır.

Raporun bu alanda çalışma yapan akademisyenler, araştırmacılara ve Türkiye’nin dış politika

stratejilerine katkı sağlaması temennisiyle, raporu hazırlayan Dr. Salih Akyürek’e ve destek

sağlayan BİLGESAM personeline teşekkür ederim.

Doç. Dr. Atilla SANDIKLI BİLGESAM Başkanı

http://www.bilgesam.org/tr

Balkanlarda Türkiye ve Türk Algısı

1

GİRİŞ

Sosyal psikoloji literatüründe ilk defa Lipman tarafından kullanılan ‘’stereotip’’ kavramı

(stereotype) "bir grup kişiye (etnik, cinsiyet, mesleki gruplar) atfedilen özellikler bütünü"

olarak tanımlanmaktadır. Türkçeye, ‘’Basmakalıp Yargı’’ ve ‘’Klişe Yargı’’ gibi kavramlarla da

aktarılan stereotip, benzer gruplara, algı, bellek ve temsilleri etkileyen bir bakış çerçevesi

sunmaktadır. Bu anlamda stereotip, önyargılar için zemin hazırlama işlevi görmektedir.

Kişiler, olayları, toplumları ve insanları, onların kendilerine ait doğrularından ziyade, daha

kolay bir şekilde, kategorilerin tanımladığı gibi algılama eğilimindedir. Bu noktada, toplumlar

ve kültürlerin diğer toplum ve kültürler hakkında sahip oldukları klişe görüş/yargılar önemli

ve belirleyici faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır. Etnisite temeli yanında sosyal ve kültürel

temelde de ortaya çıkan bu klişe görüşlerin, olumlu olduğundan daha çok olumsuz yargılar

içerdiğinin ve gerçeklik temelinden uzak olduğunun da özellikle vurgulanması gerekmektedir.

Etnik ve kültür merkezli, yanlı bakış açılarının sebep olduğu olumsuz nitelikteki klişe görüş ve

yargılar bu güne kadar pek çok bilimsel çalışmanın konusu olmuştur.

Uluslararası ilişkilerde, ülkelerin pozisyonunu belirlemede siyasi, askeri ve ekonomik güç hiç

şüphesiz en önemli belirleyici faktördür. Ancak ülkelerin diğer toplumların kamuoyları

nezdindeki imaj ve algıları pek çok konuda Siyasi, askeri ve ekonomik güçten daha fazla

avantaj sağlayabilmektedir. Ülkelerle ilgili sempati ve olumlu yargılar, uluslararası pazarlarda

rekabet anlamında, siyasi faktörlerden daha fazla öne çıkabilmekte, olumsuz yargılar ise

bunun tam tersi olarak engeller yaratabilmektedir.

Pek çok ülke ve özellikle ABD, kendi dünya siyasetine de yön verecek şekilde, ilgi alanındaki

toplumlarda, ülke ve ülke politikaları hakkındaki görüşleri ortaya koyacak kamuoyu

araştırmaları yaptırmakta ve örtülü veya açık her türlü faaliyette bu araştırma verilerini

kullanmaktadır. Bu noktadan hareketle, bölgesel ve küresel politikalarda etkili olmak isteyen

ülkelerin ilgi ve etki alanlarında yer alan toplumlarda kamuoyu araştırmaları yapmasının

öneminin özellikle vurgulanması gerekmektedir.

Son yıllarda küreselleşmenin de etkisiyle tüm dünyada, dış ticarette pazar geliştirme

arayışlarını ve ataklarını artıran, ekonomik ve siyasi bir bölgesel güç ve lider olma yolunda

önemli sıçramalar yapan Türkiye’nin, farklı toplumlara ait kamuoyları nezdinde avantaj veya

dezavantaj yaratan klişe yargı ve önyargıları ölçmesi ve yönetmesi kaçınılmaz bir gerekliliktir.

Bu noktada Türkiye’nin kendi menfaatlerine dönük olarak üreteceği stratejiler için Türkiye

orijinli çalışmalara şiddetle ihtiyacı olmakla birlikte bu konuda yapılan çalışma yok denecek

kadar azdır. Farklı toplumlardaki Türkiye algısının ortaya konulması, bu klişe yargılarla


2

mücadele edilmesi yanında; bu ülkelerle kurulacak sosyal, ekonomik ve kültürel ilişkilere

yönelik strateji ve taktiklerin belirlenmesi noktasında da önem taşımaktadır.

Bu noktadan hareketle, BİLGESAM tarafından dünyada 11 farklı bölgede 51 ülkede Türk ve

Türkiye algısının ölçülmesi yönünde bir proje başlatılmıştır. Bu projenin amacı ve öneminin

vurgulanması açısından çalışma hedefleri şu şekilde özetlenebilir:

Diğer ülkelerle mukayeseli olarak olumlu-olumsuz Türkiye algısını ölçmek.

Bu algıların kaynak ve nedenlerini analiz etmek.

Dinamik dış politika kapsamında Türkiye’nin siyasi ve ekonomik açılımlarına veri sağlamak.

Türkiye tarafından pek çok ülkede yürütülen yardım faaliyetleri konusundaki toplumsal farkındalığı ve bu faaliyetlere dönük algıları ortaya koymak.

Uluslararası antlaşmalar, işbirlikleri ve organizasyonlardaki, devlet ve hükümetler düzeyindeki işbirliği veya anlaşmazlıkların temelinde yer alan kamuoyu yargı ve düşüncelerini tahmin edecek verileri sağlamak ve bu konuda yapılacak lobi ve kamuoyu çalışmalarına ışık tutmak.

Türkiye’nin uluslararası tanıtım ve kültürel projelerine yönelik veri sağlamak.

Türkiye’nin turizm/ticaret proje ve yatırımlarına yönelik kararları için uluslararası rekabet pozisyonunu ortaya koymak.

Küresel ve bölgesel güç durumundaki ülkelerin diğer ülke ve bölgelerdeki etkilerini ve bu etkilerin nedenlerini araştırmak.

Proje kapsamında hazırlanan soru kâğıdı, Türkiye’nin yakın çevresinden başlamak üzere;

Balkanlar, Kafkaslar, Orta Asya ve Afrika Kıtasında planlanan ülkelerden 21’inde, seçilen

üniversitelerde, üniversite öğrencileri ve akademisyenler ağırlıklı olarak 2010-2012 yıllarında

uygulanmıştır. Uygulama yapılan ülkelerden Mısır-Fas-Senegal-Tanzanya, Ermenistan,

Kırgızistan ve Kazakistan verileri raporlaştırılarak 2011 ve 2012 yılı içinde yayımlanmıştır. Bu

araştırmalardan bir diğeri olan ve sekiz ülkeden oluşan Balkanlar çalışması ise analiz edilmiş

ve BİLGESAM Raporu olarak yayımlanmıştır.


3

1. BALKAN ÜLKELERİ İLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER

Kısa Tarihçe

Adını Türkçeden alan1 Balkan Yarımadası, Güney Avrupa’daki üç yarımadadan birisidir. Bölge;

Yunanistan, Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Makedonya, Arnavutluk, Sırbistan, Karadağ,

Kosova, Bulgaristan, Romanya ve Moldova’dan oluşmaktadır. Batı’da Adriyatik ve İyonya

Denizleri, güneyde Ege Denizi, doğuda Marmara ve Karadeniz ile çevrilidir.

Türklerin Balkanlara ilgisi, Osmanlı İmparatorluğunun 14. Yüzyılda bu bölgedeki hakimiyeti ile

başlamıştır. İmparatorluğun Balkanlardaki hakimiyeti beş yüz yıl sürmüştür. 1878 Osmanlı-

Rus Savaşı sonrası imzalanan Berlin Anlaşması ile Balkan topraklarında sınırlar yeniden

çizilmeye başlamıştır. Bu dönemde Osmanlı’nın çöküş içinde olması ve Fransız Devrimi,

milliyetçilik akımlarının filizlenmesine neden olmuş, 1878 yılında Sırbistan ve Romanya

bağımsızlıklarını kazanmış ve özerk statüde Bulgar Prensliği kurulmuştur.

Birinci Dünya Savaşı sonunda, Slovenler, Hırvatlar, Boşnaklar ve Sırplar birleşerek ‘Sırp, Hırvat

ve Sloven Krallığı’nı kurmuşlardır. Daha sonra ise bu krallığın ismi "Yugoslavya Krallığı"

şeklinde değiştirilmiştir.2 Yugoslavya, Güney Slavları anlamına gelmektedir.3 Bugün bağımsız

11 balkan ülkesinden yedisi eski Yugoslavya toprakları içinde yer almıştır. Bu nedenle

Yugoslavya’nın tarihi, Balkanların yakın dönem tarihinde önemli bir yer tutmaktadır.

1939 yılında Hitler’in Polonya’yı işgali ile II. Dünya Savaşı başlamıştır. İtalya’nın ‘Büyük İtalya’

amacına dönük olarak Arnavutluk’u ele geçirmesinin ardından savaş Balkanlarda da

yayılmıştır. 1941 yılında Yugoslavya Krallığı, Alman işgaline uğramıştır. Ülke içinde gerilla

savaşları devam ederken 29 Kasım 1943 tarihinde, Bosna’nın Yayçe (Jajce) kasabasında Josep

Broz Tito’nun başkanlığında AVNOJ (Yugoslavya Antifaşist Ulusal Kurtuluş Konseyi) toplanmış

ve bu konseyin karaları ülkenin federal bir temel üzerinde yeniden yapılandırılmasının

temellerini atmıştır.4 Ülkenin adı 1943 yılında Demokratik Federal Yugoslavya, 1946'da

Yugoslavya Federal Halk Cumhuriyeti ve 1963 yılında Yugoslavya Sosyalist Federal

Cumhuriyeti olarak değişmiştir.

Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti ve Arnavutluk devletleri, kurulduktan bir süre

sonra Sovyetler Birliği ile görüş ayrılığı başlamıştır. Yugoslavya, 1979 yılında Batı İttifakı ve

1 Balkan kelimesi, sarp ve ormanlık sıradağ anlamına gelmektedir. Türk Dil Kurumu Güncel Sözlük, Erişim 27

Nisan 2012, http://www.tdk.gov.tr 2 Giray Saynur Bozkurt, “Tito Sonrası Dönemde Eski Yugoslavya Bölgesindeki Türkler ve Müslümanlar”, Türk

Dünyası İncelemeleri Dergisi, Kış 2010, 51-95. 3 Center for European Studies (UNC), “What Happened to Yugoslavia? The War, The Peace and The Future”, Fall

2004, Erişim 15 Mayıs 2012, http://www.unc.edu/depts/europe/teachingresources/balkan-crisis.pdf 4 Bozkurt, agm, 54

http://www.unc.edu/depts/europe/teachingresources/balkan-crisis.pdf


4

Doğu Bloğundan ayrı durmayı amaçlayan ve 118 ülkeden oluşan Bağlantısızlar Hareketine5

katılmıştır. 1980li yıllarda Sovyetlerde Gorbaçov’un etkisiyle başlayan Glasnost ve

Perestroyka (Açıklık ve Yeniden Yapılanma) Politikaları Yugoslavya’yı da etkilemiştir. 1980

yılında Tito’nun ölümünden sonra bir türlü toparlanamayan ülke 1990'da çok partili düzene

geçilmesinin ardından, 1991'de başlayan iç savaş sonucu aynı yılın sonlarında parçalanmıştır.

23 Aralık 1990’da Slovenya, Ocak 1991’de Makedonya, 25 Haziran 1991’de Hırvatistan, Mart

1992 de Bosna-Hersek bağımsızlığını ilan etmiştir. Karadağ ve Sırbistan ise birleşerek Yeni

Yugoslavya Federal Cumhuriyetini kurmuştur. Voyvodina ve Kosova özerk bölgeleri de bu

federasyon içinde kalmıştır. Ancak Karadağ 21 Mayıs 2006 tarihinde referanduma giderek 3

Haziran 2006’da bağımsızlığını ilan etmiştir. Kosova ise 17 Şubat 2008’de Sırbistan’ın karşı

çıkmasına rağmen tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etmiş ve Yugoslavya’nın dağılmasıyla

bağımsızlığını kazanan son ülke olmuştur.6

Yugoslavya’nın parçalanma sürecinde büyük acıyı kuşkusuz Bosnalılar yaşamıştır. Bosna

Hersek 1992 yılında referanduma giderek %99,7 evet oyuyla Yugoslavya’dan ayrılma kararı

almıştır. Kararı boykot eden Bosnalı Sırpların çabaları sonuçsuz kalmış ve 1992 yılında Bosna-

Hersek bağımsızlığını ilan etmiştir. Büyük Sırbistan hayallerinin etkisiyle Sırplar, Bosna Hersek

sınırları içinde Sırp Cumhuriyeti’ni kurduklarını ilan etmiş ve bu bölgede yaşayan Boşnaklar

(Müslüman) ve Hırvatları (Katolikler) uzaklaştırmak için insanlık dışı uygulamalara

başlamışlardır.7 İç savaş olarak başlayan olaylar, zamanla Sırpların Boşnaklara uyguladığı bir

soykırım haline gelmiştir. 1993 yılında BM tarafından güvenli bölge olarak ilan edildikten iki

yıl sonra Srebrenitza’da yaşayan Müslümanlar, bölge BM askerlerinin kontrolünde olmasına

rağmen, II. Dünya Savaşı’ndan sonra meydana gelen en büyük soykırıma uğramıştır.

1992-1995 arasında Uluslararası Kızılhaç Örgütü verilerine göre Bosna-Hersek'te 312.000 kişi

hayatını kaybetmiştir. 14 Aralık 1995’te imzalanan Dayton Barış Antlaşması ile savaş sona

ermiştir. Bosna-Hersek Cumhuriyeti, Bosna-Hersek Federasyonu (Federasyon da kendi içinde

10 Kantona ayrılmıştır) ve Sırp Cumhuriyeti (Republika Srpska-RS) olarak iki birime

(devletçiğe) ve bir küçük özerk bölgeye (Brcko) bölünmüştür. Yani Sırbistan dışında Bosna

Hersek sınırları içinde de bir Sırp Cumhuriyeti bulunmaktadır. Boşnak, Hırvat ve Sırp nüfusu

barındıran bu parçalanmış yapıdan oluşan Bosna Hersek 1995 yılından itibaren Üçlü

Başkanlık Sistemi ile yönetilmeye başlamıştır.

5 Bağlantısızlar Hareketi Hakkında Ayrıntılı Bilgi İçin Bkz; Vikipedia, Erişim 27 Nisan 2012,

http://tr.wikipedia.org/wiki/Ba%C4%9Flant%C4%B1s%C4%B1zlar_Hareketi 6 Bozkurt, agm, 55

7 Wikipedia, “Bosna Soykırımı”, Erişim 18 Mayıs 2012, http://tr.wikipedia.org/wiki/Bosna_Soyk%C4%B1r%C4%

B1m%C4%B1#Soyk.C4.B1r.C4.B1m_.C3.96ncesi, 2012

http://tr.wikipedia.org/wiki/Ba%C4%9Flant%C4%B1s%C4%B1zlar_Hareketi

http://tr.wikipedia.org/wiki/Bosna_Soyk%C4%B1r%C4%25%20B1m%C4%B1#Soyk.C4.B1r.C4.B1m_.C3.96ncesi

http://tr.wikipedia.org/wiki/Bosna_Soyk%C4%B1r%C4%25%20B1m%C4%B1#Soyk.C4.B1r.C4.B1m_.C3.96ncesi


5

Balkan ülkelerinin 2012 yılı itibariyle temel istatistiki verileri ve AB - NATO üyelik durumları

aşağıda tablo olarak verilmiştir:

Ülke Başkent

Yüzölçümü

(km2) Nüfus

GSMH

(Kişi Başı)

AB

Üyeliği

NATO

Üyeliği

Arnavutluk Tiran 28,748 3,002,859 7,800 aday üye

Bosna-Hersek Saraybosna 51,197 4,622,292 8,000 Üye değil Üye değil

Bulgaristan Sofya 110,879 7,037,935 13,500 üye üye

Hırvatistan Zagreb 56,594 4,480,043 18,300 aday üye

Karadağ Podgorica 13,812 657,394 11,220 Üye değil Üye değil

Kosova Priştine 10,887 1,836,529 6,500 Üye değil Üye değil

Makedonya Üsküp 25,713 2,082,370 10,400 Üye değil Üye değil

Romanya Bükreş 238,391 21,848,504 10,152 Üye Üye

Sırbistan Belgrad 77,474 7,276,604 10,700 Üye değil Üye değil

Yunanistan Atina 131,957 10,767,827 27,600 Üye Üye

Nüfus Yapısı

Balkanlar, tarih boyunca Avrupa kıtasının etnik gruplar bakımından en zengin bölgesi

olmuştur. Roma öncesi dönemde Traklar, Daçyalılar, Dorlar ve İlirler gibi pek çok kabile ve

grup bölgeye akın etmiştir. Bölgeye yerleşen Hunlar ve Slavların ardından, 14. Yüzyıldan

itibaren Osmanlı İmparatorluğunun bölgedeki hakimiyeti başlamıştır. Bu dönemde bölgedeki

Müslüman nüfus oranı yükselmiştir.

Balkanlar Türkiye için sadece bir ekonomik ilişki alanı değildir. XIV. yüzyıldan itibaren Türkler

ve Müslümanlar Balkanlara yerleşmeye başlamıştır. Osmanlı İmparatorluğunun son

döneminde tersine bir göç yaşanmış olsa da bugün bölgede önemli bir Türk nüfus

yaşamaktadır. Bulgaristan nüfusunun yüzde 10'luk kesimini oluşturan Türkler, siyasi partileri

"Hak ve Özgürlükler Hareketi" ile Bulgaristan siyasetinde faal görev almaktadır. Ancak Türkler

diğer Balkan ülkelerinde siyasette bu kadar etkili değildirler. 150 bin kadar Batı Trakya

Türkü'nün yaşadığı Yunanistan'da bağımsız adaylar için getirilen yüzde 3'lük baraj yüzünden

Türklerin mecliste temsil edilmeleri zorlaşmıştır. Çeşitli partilerden siyasete giren Türklerden

bugün sadece iki milletvekili ve birkaç belediye başkanı Yunanistan’da aktif siyasette yer

almaktadır. 80.000 Türkün yaşadığı Makedonya'da ise Türkler "Türk Demokratik Partisi" çatısı

altında siyasi faaliyetlerini sürdürmektedir ve 120 sandalyeli Makedon meclisinde 2 üyeyle

temsil edilmektedirler. Türk yatırımcıların önemli ölçüde bulunduğu Romanya'da ise Türk

nüfusu 70 bin kişi düzeyindedir. "Demokratik Türk Birliği Partisi" olarak siyasi arenada yer

alan Türk partisi 332 sandalyeli Romanya parlamentosunda yalnızca 1 üyeye sahiptir.

Kosova'da ise iki milyonluk nüfusun yüzde 1'lik kesimini oluşturan Türkler "Kosova

Demokratik Türk Partisi" ile 120 sandalyeli mecliste 3 üyeyle temsil edilmektedirler. Bütün

bunların dışında Sırbistan'ın Sancak bölgesinde yaşayan Türkler olmakla birlikte sayıları


6

hakkında kesin bir bilgi yoktur. 1953 yılındaki nüfus sayımında bölgedeki Türk nüfusu 14.000

olarak tespit edilmiştir. Bu kişiler kendilerini Boşnak veya Müslüman olarak

tanımlamaktadırlar. Toplam bazda bakıldığında Balkanlarda 11,5 milyon civarında Türk

nüfusu yaşamaktadır.8

Müslüman nüfusa bakıldığında ise, resmi rakamlara göre günümüzde Balkanlarda yaşayan

Müslümanların toplam sayısı yaklaşık 8 milyon civarındadır. Bu rakam, bölgenin toplam

nüfusunun yüzde 12’sine karşılık gelmektedir. Oysa 19. yüzyılın ikinci yarısında

Müslümanların Balkanlar’daki nüfusa oranı yüzde 40’lar düzeyindedir.9

Balkan ülkelerinde nüfusun etnik yapısı aşağıda tablo olarak verilmiştir:10

Ülke Nüfusun Etnik Yapısı (%)

Arnavutluk Arnavutluk %95 Yunan %3 Diğer %2 Bosna-Hersek Boşnak %48 Sırp %37 Hırvat %14,3 Diğer %0,7

Bulgaristan Bulgar %89,3 Türk %9,4 Diğer %1,3

Hırvatistan Hırvat %89,6 Sırp %4,5 Diğer %5,9

Karadağ Karadağlı %43 Sırp %32 Boşnak %8 Arnavut %5 Diğer %12

Kosova Arnavut %92 Türk %1 Diğer %8

Makedonya Makedon % 64,2 Arnavut %25,2 Türk %3,9 Sırp %1,8 Diğer %4,9

Yunanistan Yunan %93 Diğer %7

Sırbistan Sırp %82,9 Macar %3,9 Boşnak %1,8 Karadağlı %0,9 Diğer %10,5

Romanya Rumen %89,5 Macar %6,6 Ukraynalı %0,3 Alman %0,3 Diğer %3,3

Balkan ülkelerinde nüfusun dini ve mezhepsel yapısı aşağıda tablo olarak verilmiştir:11

Ülke Müslüman % Ortodoks % Katolik % Protestan % Diğer %

Bulgaristan 12,2 82,6 1,2 - 4 Hırvatistan 1,3 4,4 87,8 0,4 6,1

Arnavutluk 70 20 10 -

Karadağ 17,7 74,2 3,5 - 4,6

Makedonya 33,3 64,7 0,4 - 1,6

Sırbistan 3,2 85 5,5 - 7,3

Kosova 90 6 3 1

Bosna-Hersek 40 31 15 - 14

Yunanistan 1,3 98 - - 0,7

Romanya - 86,8 4,7 7,5 1

8 Balkan Pazar, “Balkanlardaki Türk Nüfus”, Erişim 27 Nisan 2012, http://www.balkanpazar.org/haberler122.

asp?id=460 9 Erhan Türbedar, “Balkanlarda Nüfus Sayımları ve Türklük Tartışması”, Tepav Değerlendirme Notu Mart 2011,

Erişim: 18 Mayıs 2012, http://www.tepav.org.tr/upload/files/13003572136.Balkanlar_da_Nufus_Sayimlari

_ve_Kimlik_Tartismasi.pdf s.6 10

CIA Factbook ve Wikipedia sayfalarından derlenerek oluşturulmuştur, Erişim 14 Nisan 2012,

https://cia.gov/library/publications/the-world-factbook; http://tr.wikipedia.org 11

CIA Factbook ve Wikipedia sayfalarından derlenerek oluşturulmuştur, Erişim 14 Nisan 2012,

https://cia.gov/library/publications/the-world-factbook; http://tr.wikipedia.org

http://www.balkanpazar.org/haberler122.%20asp?id=460

http://www.balkanpazar.org/haberler122.%20asp?id=460

http://www.tepav.org.tr/upload/files/13003572136.Balkanlar_da_Nufus_Sayimlari%20_ve_Kimlik_Tartismasi.pdf

http://www.tepav.org.tr/upload/files/13003572136.Balkanlar_da_Nufus_Sayimlari%20_ve_Kimlik_Tartismasi.pdf

https://cia.gov/library/publications/the-world-factbook

https://cia.gov/library/publications/the-world-factbook


7

Türkiye’nin Balkan Politikası ve Balkan Devletleri ile İlişkileri

1923 yılında Türkiye Cumhuriyetinin ilanı ve Lozan Antlaşması’nın ardından Türkiye, Balkan

devletleriyle olan ilişkilerinde barışçıl bir politika izlemiştir. Türkiye’nin statükoyu koruma

anlayışı Balkan politikasına da yansımıştır.

1980’li yılların sonlarında Yugoslavya'nın parçalanmaması için Türkiye; Önce "toprak

bütünlüğü" ilkesini savunmuştur. Parçalanmanın kaçınılmaz hale gelmesi ve Eylül 1991'de

Slovenya’nın bağımsızlık ilan etmesiyle başlayan süreçte Türkiye bağımsızlığını ilan eden

Slovenya, Makedonya, Hırvatistan ve Bosna-Hersek’i 1992 yılında tanımıştır.12

Balkan ülkeleri ile İkili ilişkilere bakıldığında; Yunanistan’la yaşanan kıta sahanlığı ve Kıbrıs

konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle iki ülke arasındaki ilişkiler çoğu zaman gergin

olmuştur. Bulgaristan’da Sovyet döneminde Bulgar Türklerine yönelik gerçekleşen baskı ve

insan hakları ihlalleri 1990’lı yıllarda ortadan kalkmış ve iki ülke arasındaki ilişkiler

normalleşmiştir. 1992-1995 yılları arasında gerçekleşen Bosna iç savaşında Türkiye konuyu

uluslararası örgütler aracılığıyla gündeme getirmiş ve Sırp saldırılarının önlenmesi için çaba

göstermiştir.

Sovyetler Birliğinin dağılmasının ardından, Türkiye Orta Asya ile birlikte Balkanlarda da dış

politika ve iyi ilişkiler geliştirilmesi konusunda önemli adımlar atmıştır. 1992 yılında kurulan

Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı (TİKA)’nın örgüt yapısında pek çok Balkan ülkesinin

masasının bulunması ve Ajansın bu ülkelerde faaliyette bulunması bu yöndeki olumlu

politikaların önemli bir göstergesidir.13 Türkiye, Yugoslavya’nın dağılması ile bağımsızlıklarını

ilan eden devletlerin uluslararası örgütlere üyeliklerini de bugüne kadar desteklemiştir.

12

Baskın Oran, “Türkiye’nin Balkan ve Kafkas Politikası” (Paris'deki Instltut de Relatlons Intun.tlon.leı et Strateglques'de verilen konferansın Türkçe metnidir, 24 Kasım 1994), Erişim 16 Mayıs 2012, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/ 42/468/5401.pdf 13

İrfan Kaya Ülger, “Balkan Gelişmeleri ve Türkiye: 1990’lı Yıllar”, 21. Yüzyılda Türk Dış Politikası, Editör: İdris Bal, (Ankara Global Araştırmalar Merkezi 206), 249.

http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/%2042/468/5401.pdf


8

2. ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ

Özgün ölçeklerle taslak olarak geliştirilen anket formu, 2010 yılı içerisinde Türkiye’de

bulunan 240 yabancı uyruklu öğrenciye uygulanmıştır. Ayrıca, siyaset, uluslararası ilişkiler ve

sosyal psikoloji alanında çalışmaları bulunan beş akademisyenden anketin geliştirilmesine

dönük eleştiri ve geri bildirim alınmıştır. Yapılan uygulama ve alınan geri bildirimlerden

hareketle anket yeniden tasarlanmış ve Ek’teki nihai şekline ulaşılmıştır. Ek’te Türkçe olarak

verilen anket formu İngilizce, Fransızca, Arapça, Rusça, İspanyolca gibi yaygın diller yanında

uygulama yapılan ülkeye göre Sırpça, Boşnakça, Arnavutça gibi dillere de çevrilmiştir. Bu

çalışmada, Bulgaristan’da İngilizce olarak uygulanan anket diğer yedi ülkede ülkenin resmi

dilinde uygulanmıştır.

Araştırmada; bütçe sınırlılığı, uygulama kolaylığı, üniversitelerin ülkelerin farklı bölge ve

gruplarından öğrenci barındırması ve dünya ile iletişime daha açık bir kitle olması

nedenleriyle, evren ve uygulama alanı olarak üniversiteler seçilmiştir.

Ek’teki anket formu (Türkçe), akademisyenler tarafından aşağıda verilen üniversitelerde

öğrenci, akademisyen ve diğer üniversite çalışanlarına uygulanmıştır:

Ülke Anket Uygulanan Üniversite

Kosova Priştine Üniversitesi

Makedonya Tetova Devlet Üniversitesi (State University of Tetova)

Uluslararası Balkan Üniversitesi (International Balkan University)

Kiril Metodi Üniversitesi (Cyril and Methodius University)

USHT – Üsküp Üniversitesi (USHT Shkup University)

Bulgaristan Sofya Üniversitesi (Sofia University)

Ulusal ve Dünya Ekonomi Üniversitesi (University of National and World Economy)

Arnavutluk Epoka Üniversitesi (Epoka University)

Tiran Üniversitesi (University of Tirana)

Sırbistan Yeni Pazar Üniversitesi (University of Novi Pazar)

Bosna Hersek Uluslararası Burç Üniversitesi (International Burch University)

Uluslararası Saray Bosna Üniversitesi (International University of Sarajevo)

Hırvatistan Split Üniversitesi (University of Split)

Karadağ Karadağ Üniversitesi (University of Motenegro)

Anketler yüz yüze görüşme yöntemi ile uygulanmıştır. Örneklemin seçiminde irtibat kurulan

akademisyenlerin ve anketör olarak seçilen öğrencilerin uygun örneklem (convenience

sampling) yöntemiyle, kazara (accidental) ulaştığı kişilere uygulama yapılmıştır.


9

Uygulamanın sadece üniversitelerde yapılmış olması ve örneklem seçiminde olasılıklı

olmayan bir yöntemin kullanılmış olması nedeniyle; çalışma, bulguları itibariyle uygulama

yapılan ülkelerin halklarının görüşlerini tam olarak temsil etme iddiasında olmamakla birlikte;

daha eğitimli, dünyaya daha açık ve tüm ülkeden insanların bir araya geldiği üniversite

ortamının evren olarak belirlenmesinin çalışma bulguları temelinde yarattığı avantajın da

vurgulanması gerekmektedir. Bu anlamda, araştırmanın eğitimli ve göreceli daha genç bir

kuşağın düşünceleri konusunda önemli fikirler verdiği söylenebilir.

Veri Analizi

Anket ile elde edilen veriler istatistiki analiz programına (PASW 18.0) aktarılmak suretiyle

analiz edilmiştir. Veri analizi, soruların ortalama değerleri ve bazı ülkelerde bu ortalamaların

Müslüman ve Hristiyan dini grupları temelinde farklılaşmasının ortaya konulmasına

dayanmaktadır.

Uygulama aşamasındaki tedbir ve kontrollere rağmen, bazı anketlerin korku veya diğer

nedenlerle tutarsız doldurulmuş olabileceği ihtimalinden hareketle, 2316 kişiye ait anket

verileri; analiz öncesi, bir diğeri ile algı ve olgu temelinde çelişki teşkil eden 17 soru çifti ile

kontrol edilmiştir. Kontrol sonucunda, en az iki soru çiftinde çelişkili bulunan 189 anket

formu çalışmanın veri temizliği aşamasında silinmiştir. Veri temizliği sonrası sekiz ülkeye ait

anketlerin analizleri 2127 kişi üzerinden gerçekleştirilmiştir.

Algı ve eğilimleri ortaya koyan soruların tamamı 11’li ölçekle 0-10 aralığında bir

değerlendirme sunmakla birlikte, bu değerler tablolaştırılırken yüze tahvil edilmiştir. Bu

nedene de bağlı olarak, tablolardaki soru değerleri (örnek %81), sorulara katılım yüzdelerini

değil, soru ifadelerine ortalama katılım düzeylerini göstermektedir.

Soruların ortalama değerlerinin farklılaşma analizleri, tek yönlü varyans analiz yöntemi

(Anova ve Post-Hock Tukey) ile gerçekleştirilmiş, bu analiz sonuçları tablo yorumlarına

yansıtılmış ancak, rapordaki tablo metinlerine ortalamalar dışındaki istatistiki anlamlılık

değerleri konulmamıştır.


10

3. ÖRNEKLEMİN TEMEL ÖZELLİKLERİ

Sekiz ülkede geçekleştirilen anket uygulamasında ulaşılan ve verileri analiz edilen örneklemin

ülkelere dağılımı aşağıda verilmiştir.

Ülkelere Göre Anket Sayı ve Yüzdeleri

Ülke Anket Sayısı %

Arnavutluk 235 11,0

Bosna Hersek 200 9,4

Bulgaristan 353 16,6

Hırvatistan 292 13,7

Karadağ 235 11,0

Kosova 196 9,2

Makedonya 307 14,4

Sırbistan 309 14,5

Toplam 2127 100

2127 kişiden oluşan örneklemin yaklaşık %49’u erkeklerden %51’i kadınlardan oluşmaktadır.

Örneklemin yaklaşık %75’i üniversite öğrencilerinden, %9’u akademisyenlerden ve %16’sı

diğer üniversite çalışanlarından oluşmaktadır. Kişilerin mensup olduğu dini inanca göre

örneklemin dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Örneklemin Sahip Olunan Dine Göre Dağılımı

Din

Ülke Müslüman Hıristiyan Ateist Bilinmiyor Toplam

Arnavutluk 177 22 4 32 235

Bosna Hersek 182 3 5 10 200

Bulgaristan 2 300 13 38 353

Hırvatistan 0 256 1 35 292

Karadağ 118 110 0 7 235

Kosova 190 0 0 6 196

Makedonya 218 76 0 13 307

Sırbistan 147 140 3 19 309

Toplam 1034 907 26 160 2127


11

4. ARNAVUTLUK’TA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI

Arnavutluk’ta hem Müslümanları ve hem de Hristiyanları kapsayan bir örnekleme

ulaşılmıştır. Bu ülkeye ait analizler de bu ikili ayrıma göre yapılarak tablolara yansıtılmıştır.

4.1 Türklere ve Diğer Milletlere Sempati Düzeyi

Arnavutluk halkının Türklere ve diğer milletlere sempati düzeyi aşağıda grafik olarak

verilmiştir. Bulgular, Arnavut halkının diğer toplumlara sempati düzeyinde dinin önemli ve

temel belirleyici olduğunu göstermektedir. Müslüman Arnavut vatandaşları arasında en

yüksek sempati düzeyi %78,5 ile Türklere yöneliktir. Müteakiben sırasıyla %62,7 ile Almanlar,

%60,8 ile Amerikalılar ve %59,2 ile İngilizler gelmektedir. En düşük sempati ise %37,7 ile

İranlılara ve %34,6 ile Ruslara yöneliktir. Hristiyan Arnavutlar arasında en yüksek sempati

düzeyi %82 ile İngilizlere ve %80,9 ile Amerikalılara yönelik iken, Türklere duyulan sempati

%55,7 ile Avrupalılardan daha düşük ancak Araplar, İranlılar, Çinliler ve Ruslardan daha

yüksektir.

34,6

37,7

43,1

46,8

47,7

54,7

57,9

58,9

59,2

60,8

62,7

78,5

52,9

31,3

54,2

57,1

66,2

77,6

35,9

70,0

82,0

80,9

77,6

55,7

0 20 40 60 80 100

Ruslara sempati

İranlılara sempati

Çinlilere sempati

Japonlara sempati

Fransızlara sempati

İspanyollara sempati

Araplara sempati

İtalyanlara sempati

İngilizlere sempati

Amerikalılara sempati

Almanlara sempati

Türklere sempati

Arnavutluk Vatandaşlarının Türklere ve Diğer Milletlere Sempati Düzeyi (%)

Hristiyan İslam


12

4.2 Türkiye ile İlgili Demokrasi ve Yaşam Algısı

Arnavutluk halkının Türkiye ile ilgili demokrasi algısı Müslüman ve Hristiyanlar arasında

önemli bir farklılaşma göstermektedir. Müslüman Arnavut vatandaşları arasında Türkiye ile

ilgili demokrasi algısı %71-80 aralığında oldukça olumlu olmakla birlikte, Hristiyan Arnavutlar

arasında bu algılar %48-64 aralığında orta düzeyde olumludur. Hristiyanlar arasında Türkiye

ile ilgili en olumlu algı %64 ile “Farklı din, kültür ve kimliklere saygı” konusunda, en olumsuz

algı ise %48,4 ile “fikir özgürlüğü” konusundadır.

Arnavutluk halkının Türkiye’deki yaşam ile ilgili algıları da diğer algılar gibi Müslüman ve

Hristiyanlar arasında önemli farklılaşma göstermektedir. Türkiye’deki yaşam ile ilgili algılar

hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar arasında Türkiye ile ilgili demokrasi algısına ait

yukarıda verilen değerlerden genel olarak daha olumsuzdur. Müslüman Arnavut vatandaşları

arasında Türkiye’deki yaşam ile ilgili algılar %67-74 aralığında olumludur. Hristiyan Arnavutlar

arasında bu algılar %43-60 aralığındadır. Hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar arasında

Türkiye’de can güvenliği ve yaşam standardı konularındaki algılar, Türkiye’nin modern ve bir

ülke olması konusundaki algılardan daha olumludur.

71,6

74,8

77,7

79,2

55,0

48,4

60,0

64,0

0 20 40 60 80 100

Türkiye gelişmiş bir demokrasiye sahiptir

Türkiye'de fikir özgürlüğü çok iyidir

Türkiye'de insan hakları çok iyidir

Türkiye'de farklı dinkültürkimliklere saygı çok iyidir

Arnavutluk Vatandaşlarının Türkiye ile İlgili Demokrasi Algısı (%)

Hristiyan İslam

66,8

72,4

73,6

43,3

64,3

60,0

0 20 40 60 80 100

Türkiye modern bir ülkedir

Türkiye'de yaşam standardıkalitesi çok iyidir

Türkiye'de can güvenliği çok iyidir

Arnavutluk Vatandaşlarının Türkiye ile İlgili Yaşam Algısı (%)

Hristiyan İslam


13

4.3 Türklerin Kişilik Özellikleri

Arnavutluk halkı içinde Müslüman olanlar Türklerin kişilik özellikleri konusunda Hristiyanlara

göre daha olumlu algılara sahiptir. Ancak, Hristiyanlar da Türkleri farklı boyutlarda %50-75

aralığında olumlu kişilik özellikleri ile özdeşleştirmektedir.

17,8

19,6

26,1

35,2

49,9

60,2

61,3

68,0

70,3

72,9

74,2

76,6

78,3

80,1

82,1

84,4

30,5

36,3

32,6

40,0

76,8

50,0

49,1

55,0

61,1

69,5

66,5

54,0

58,5

88,0

62,0

75,0

0 20 40 60 80 100

Türkler ırkçıfaşisttir

Türkler zalimacımasızdır

Türkler agresiftir

Türkler kabadır

Türkler kadercidir

Türkler rasyonelakılcıdır

Türkler alçak gönüllüdür

Türkler muhafazakargelenekçidir

Türkler zamana uyar

Türkler kurallara uyar

Türkler çalışkanüretkendir

Türkler dürüsttür

Türkler hoşgörülüdür

Türkler dindardır

Türkler yardımseverdir

Türkler misafirperverdir

Arnavutluk Vatandaşlarına Göre Türklerin Kişilik Özellikleri (%)

Hristiyan İslam


14

4.4 Türkiye’nin Balkanlardaki Rolü ve Avrupa Birliği Üyeliği

Arnavutluk halkı içinde Müslümanlar daha olumlu düşünmekle birlikte hem Müslümanlar

hem de Hristiyanlar, “Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir” görüşüne oldukça yüksek

oranda (%80,8 ve %73,8) katılmaktadır. Müslümanlar Türkiye’yi balkanlarda %73 düzeyinde

etkin görürken, Hristiyanlar arasında bu oran %37’lere düşmektedir. Müslümanlar

Türkiye’nin balkanlarda yüksek algıladıkları etkinliğini yeterli görürken, Hristiyanlar düşük

algıladıkları bu etkinliği daha yüksek görmek istemektedir.

Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi düşüncesine Arnavutluk vatandaşı Hristiyanlar %57,3

oranında destek olurken, bu oran Müslümanlar arasında %77,1’e ulaşmaktadır. Bu oranlar,

Müslümanların destekleri yanında, ülkedeki Hristiyanların Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği

konusunda olumsuz düşünmediğini göstermesi açısından oldukça önemli. Müslümanlar,

“Türkiye Avrupa Birliği dışında ittifaklar aramalıdır” görüşünü %68,4 oranında ve Avrupa

Birliği üyeliğine göre daha düşük oranda desteklerken, Hristiyanlar aynı görüşü %76,3 ile

daha yüksek oranda desteklemektedir.

80,8 73,9 73,3 73,8

36,9 49,2

0

20

40

60

80

100

Türkiye Müslüman Ülkeleriçin bir modeldir

Türkiye Balkanlarda etkin birrole sahiptir.

Türkiye Balkanlarda dahaetkin rol almalıdır.

Arnavutluk Vatandaşlarına Göre Türkiye'nin Model Özelliği ve Balkanlardaki Rolü (%)

İslam Hristiyan

77,1 68,4

57,3

76,3

0

20

40

60

80

100

Türkiye Avrupa Birliğine girmelidir. Türkiye Avrupa Birliği dışında ittifaklararamalıdır.

Arnavutluk Vatandaşlarının Türkiye'nin Avrupa Birliği Üyeliğine Bakışı (%)

İslam Hristiyan


15

4.5 Türkiye ile İlgili Güç Algısı

Türkiye’nin bölgesinde, Orta Doğu’da, Kafkaslarda ve Orta Asya’daki gücü ve rolü

konusundaki algılar Müslümanlar arasında %65-72 aralığında olumludur. Aynı bölgelerde

Türkiye’nin daha etkin rol alması görüşlerine destek de %69-74 aralığında olumludur ve

mevcut güç algısı ile fazla farklılaşmamaktadır. Yani, balkanlarda olduğu gibi diğer bölgelerde

de Türkiye’nin daha etkin rol alması yönünde bir beklentinin olmadığı görülmektedir. Bu

durum, Türkiye’nin söz konusu bölgelerde %70’ler düzeyindeki mevcut güç algısının yeterli

olduğu ve artması yönünde bir beklentinin olmadığı şeklinde de yorumlanabilir.

Hristiyanların söz konusu bölgelerde Türkiye ile ilgili güç algısının beklendiği şekilde daha

olumsuz olduğunu vurgulamak gerekmektedir. Hristiyanlar arasında, Türkiye’nin bölgesinde

ve Orta Doğu’daki güç algısının (%58,6-%67,3) Kafkaslar (%50,8)ve Orta Asya’ya (%36,9) göre

daha yüksek algılandığı görülmektedir. Bunun yanında, Türkiye’nin Kafkaslar ve Orta Asya’da

daha etkin rol alması desteklenmezken, Orta Asya’da daha etkin rol alması mevcut güç algısı

ile kıyaslandığında daha fazla desteklenmektedir.

70,2

68,0

68,8

65,6

74,2

71,0

72,7

58,6

36,9

43,3

50,8

43,6

67,3

58,6

0 20 40 60 80 100

Türkiye Orta Asya'da daha etkin rol almalıdır.

Türkiye Orta Asya'da etkin bir role sahiptir.

Türkiye Kafkaslarda daha etkin rol almalıdır.

Türkiye Kafkaslarda etkin bir role sahiptir.

Türkiye Orta Doğuda daha etkin rol almalıdır.

Türkiye Orta Doğuda etkin bir role sahiptir.

Türkiye bölgesel büyük bir güçtür

Arnavutluk Vatandaşlarının Türkiye İle İlgili Güç Algısı (%)

Hristiyan İslam


16

4.6 Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür

Müslüman Arnavut vatandaşları Türkleri %50 ile ağırlıklı olarak Orta Doğu kültürüne daha

yakın görürken, %22,3’ü Asya Kültürüne ve %28’i Avrupa Kültürüne yakın görmektedir.

Hristiyanlar arasında ise Türkleri Orta Doğu kültürüne yakın görenlerin oranı (%54,5) daha

yüksektir.

Asya Kültürü; 22,3

Avrupa Kültürü; 28,0

Ortadoğu Kültürü; 49,7

Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Arnavutluk-Müslümanlar)

Asya Kültürü; 22,7



Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Arnavutluk-Hristiyanlar)


17

4.7 Arnavutluk Vatandaşlarının Türklere Yakınlık İsteği

Arnavut vatandaşlarının Türklere yakınlık isteği konusunda yöneltilen sekiz farklı soruda da

Müslümanların yakınlık isteği Hristiyanlara göre ortalama %10 daha yüksektir. Her iki

kesimde de Türkiye’yi ziyaret etme, Türkiye’de öğrenim görme, bir Türk ile arkadaş/komşu

olma ve Türkiye’de çalışma isteği daha fazla öne çıkmaktadır.

51,6

53,1

57,2

63,4

63,9

68,0

69,9

86,5

32,4

39,0

47,5

54,2

53,7

57,1

51,0

76,7

0 20 40 60 80 100

Bir Türk ile evlenmeyi isterim

Türkiye'ye yerleşmeyi isterim

Bir Türk öğrenci ile aynı eviodayıpaylaşmayı isterim

Bir Türk komşum olmasını isterim

Türkiye'de çalışmayı isterim

Bir Türkle arkadaş olmayı isterim

Türkiye'de öğrenim görmeyi isterim

Türkiye'yi ziyaret etmeyi isterim

Arnavutluk Vatandaşlarının Türklere Yakınlık İsteği (%)

Hristiyan İslam


18

4.8 Arnavutluk Vatandaşlarının Türk Ürünlerine Bakışı

Arnavut vatandaşlarının Türk ürünlerine bakışı incelendiğinde; sekiz farklı ürün arasında

turistik tesisler ve Türk mutfağı konusundaki görüşler en olumlu görüşlerdir. Bu iki konuya

olumlu bakış %80-85’ler düzeyindedir ve Müslümanlar ile Hristiyanlar arasında

farklılaşmamaktadır. Diğer ürünlere bakış Müslümanlar arasında Hristiyanlara göre daha

olumludur. Tekstil, elektronik/beyaz eşya ve alkollü içecekler kalite ve tanınırlık açısından

göreceli olarak her iki kesimde de daha olumsuz algıya sahiptir.

35,0

55,2

59,4

63,9

69,4

71,2

82,1

85,3

30,0

36,1

47,0

49,4

64,4

54,0

78,1

86,5

0 20 40 60 80 100

Türk malı alkollü içecekler (Şarap/Rakı)kalitelidir

Türk malı elektronik ürünler ve beyazeşyalar kalitelidir

Türk tekstil ürünleri kalitelidir

Türk malı makine teçhizat kalitelidir

Türk malı cam ve porselen ürünlerkalitelidir

Türk malı ambalajlı hazır gıdalar kalitelidir

Türk mutfağı ve yemekleri kalitelidir

Türkiye'deki konaklama ve turistik tesislerkalitelidir

Arnavutluk Vatandaşlarının Türk Ürünlerine Bakışı (%)

Hristiyan İslam


19

4.9 İkinci Bir Vatan Seçmesi Gerekse Arnavutluk Vatandaşları Nerede Yaşamak

İster

Müslüman Arnavutluk vatandaşları arasında ikinci bir vatan olarak en çok yaşanmak istenen

ülke %32,1 ile Türkiye’dir. Müteakiben Kosova, ABD, İngiltere, İtalya ve Almanya gelmektedir.

Hristiyan Arnavutluk vatandaşları arasında ise ikinci bir vatan olarak en çok yaşanmak istenen

ülke %21,1 ile İngiltere iken, müteakiben Almanya, ABD, İtalya ve Türkiye gelmektedir.

Türkiye; 32,1

Kosava; 14,3

ABD; 12,9

İngiltere; 12,1

İtalya; 9,3

Almanya; 7,9

Diğer; 5,1

Fransa; 2,1

Avustralya; 1,4

Hollanda; 1,4

İspanya; 1,4

İkinci Bir Vatan Seçmeniz Gerekse Hangi Ülkede Yaşamak İsterdiniz (%) (Arnavutluk-Müslümanlar)

İngiltere; 21,1

Almanya; 15,8

ABD; 10,5

İtalya; 10,5

Türkiye; 10,5

Avustralya; 5,3

Fransa; 5,3

Hollanda; 5,3

İsveç; 5,3

Jamaika; 5,3 Kosova; 5,3

İkinci Bir Vatan Seçmeniz Gerekse Hangi Ülkede Yaşamak İsterdiniz (%) (Arnavutluk-Hristiyanlar)


20

4.10 Arnavutluk Vatandaşlarının Türkiye ile İlgili Algı Kaynakları

Müslüman ve Hristiyan Arnavutluk vatandaşları arasında Türkiye ile ilgili algı kaynakları

benzeşmektedir. Tanınan ve gözlemlenen Türkler en etkili algı kaynağı, ülkedeki genel yargı

ikinci en önemli algı kaynağı durumundadır. Her iki kesim için de medya en az etkili algı

kaynağıdır.

53,8

54,9

60,3

65,6

75,0

42,5

57,5

56,3

62,0

77,1

0 20 40 60 80 100

Türkiye ile ilgili yargılarımda medya etkili oldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda ortak aktiviteler (müzikspor vb.) etkili oldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda kitaplar etkili oldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda ülkemdeki genel yargıetkili oldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda tanıdığımgözlemlediğim Türkler etkili oldu

Arnavutluk Vatandaşlarının Türkiye İle İlgili Algı Kaynakları (%)

Hristiyan İslam


21

5. BOSNA HERSEK’TE TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI

Bosna Hersek örnekleminin tamamı Müslüman Boşnaklardan oluşmaktadır. Anket

uygulamasının Hırvatistan ve Sırbistan’da da yapılmış olması ve diğer nedenlerden dolayı

Bosna Hersek’te ana etnik gruplardan olan Hırvatlar ve Sırplar uygulamaya dahil

edilmemiştir.


Boşnakların Türklere ve diğer milletlere sempati düzeyi aşağıda grafik olarak verilmiştir.

Bulgular, Müslüman Boşnakların diğer toplumlara sempati düzeyinde dinin ve kültürel

bağların önemli bir belirleyici olduğunu göstermektedir. Müslüman Boşnaklar arasında en

yüksek sempati düzeyi %72,5 ile Türklere yöneliktir. Araplara sempati %68,4 ile ikinci sırada,

Almanlara sempati %56,9 ile üçüncü sırada ve İranlılara sempati %51,9 ile dördüncü sırada

yer almaktadır. Müslüman Boşnaklar arasında en düşük sempati %36,6 ile Amerikalılara ve

%29,2 ile Ruslara yöneliktir.

29,2

36,6

42,1

43

46,1

49,8

50,5

50,8

51,9

56,9

68,4

72,8

0 20 40 60 80 100

Ruslara sempati


Çinlilere sempati



Japonlara sempati




Almanlara sempati

Araplara sempati

Türklere sempati

Bosna Hersek'te Müslümanların Türklere Sempati Düzeyi (%)


22


Boşnakların Türkiye ile ilgili demokrasi algısı %60-72 aralığında orta düzeyde olumludur.

Türkiye ile ilgili en olumlu algı %72,4 ile “farklı din, kültür ve kimliklere saygı” konusunda

iken, göreceli en olumsuz algı %60,1 ile “fikir özgürlüğü” konusundadır.

Boşnakların Türkiye ile ilgili yaşam algısı da demokrasi algısında olduğu gibi %65-72 aralığında

orta düzeyde olumludur. Türkiye ile ilgili en olumlu algı %72,3 ile yaşam standardı/kalitesi ve

%70,3 ile Türkiye’nin modern bir ülke olduğu konusundadır.

60,1

63

65,1

72,4

0 20 40 60 80 100




Türkiye'de farklı dinkültürkimliklere saygıçok iyidir

Bosna Hersek'te Müslümanların Türkiye'de Demokrasi Algısı (%)

65,4

70,3

72,3

0 20 40 60 80 100



Türkiye'de yaşam standardıkalitesiçok iyidir

Bosna Hersek'te Müslümanların Türkiye'de Yaşam Algısı (%)


23


Boşnaklar Türkleri olumlu kişilik özellikleri ile %60-74 oranında eşleştirmektedir, Türkleri

gelenekçi olarak tanımlama oranı %78,1, dindar olarak tanımlama oranı ise %75,9’dur.

Türkleri olumsuz kişilik özellikleri ile tanımlama düzeyi ise %24-44 aralığındadır.

24,2

27,9

41,8

44,4

50,3

50,3

57,4

59,0

60,9

63,5

65,0

67,4

67,9

73,6

75,9

78,1

0 20 40 60 80 100



Türkler agresiftir

Türkler kabadır


Türkler kadercidir









Türkler dindardır


Bosna Hersek'te Müslümanlara Göre Türklerin Kişilik Özellikleriyle Özdeşleştirilme Düzeyleri (%)


24


Boşnaklar, “Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir” görüşüne %61,7 oranında

katılmaktadır. Boşnaklar Türkiye’yi Balkanlarda %75,4 ile yüksek sayılacak bir düzeyde etkin

görürken, Türkiye’nin Balkanlardaki etkinliğinin daha yüksek olması yönünde bir beklenti

içinde değillerdir.

Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi düşüncesine Boşnaklar %58,2 oranında destek olurken,

“Türkiye AB dışında ittifaklar aramalıdır” görüşüne destek %74,9 gibi çok daha yüksek bir

düzeye çıkmaktadır. Bu bulguların, Boşnakların Avrupalı halklara sempati ve bakışındaki

olumsuzluğu bir oranda yansıttığı söylenebilir.

61,7

75,4 77,3

0

20

40

60

80

100


Türkiye Balkanlarda etkinbir role sahiptir.


Bosna Hersek'te Müslümanlara Göre Türkiye'nin Model Özelliği ve Balkanlardaki Rolü (%)

58,2

74,9

0

20

40

60

80

100


Bosna Hersek'te Müslümanların Türkiye'nin Avrupa Birliği Üyeliğine Bakışı (%)


25



konusundaki algılar Boşnaklar arasında %62-74 aralığında olumlu iken, aynı bölgelerde

Türkiye’nin daha etkin rol alması görüşlerine destek de %66-77 aralığında biraz daha

yüksektir. Türkiye’nin daha etkin rol alması görüşlerine destek, algılanan mevcut etkinliğe

göre biraz daha yüksek olmakla birlikte bu konuda yüksek bir beklentinin olmadığı da

görülmektedir. Bu durum, Türkiye’nin söz konusu bölgelerde %70’ler düzeyine yaklaşan

mevcut etkinliğinin yeterli algılandığı ve artması yönünde bir beklentinin olmadığı şeklinde

de yorumlanabilir.


Boşnaklar Türkleri %50 oranında

Orta Doğu kültürüne daha yakın

görürken, Asya kültürüne yakın

görenlerin oranı %18,5 ve Avrupa

Kültürüne yakın görenlerin oranı

%31,2’dir.

66,0

63,6

66,3

62,2

77,3

71,3

74,1

0 20 40 60 80 100








Bosna Hersek'te Müslümanların Türkiye İle İlgili Güç Algısı (%)

Asya Kültürü;

18,5

Avrupa Kültürü;

31,2

Ortadoğu Kültürü;

50,3

Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Bosna Hersek-Müslümanlar)


26

5.7 Boşnakların Türklere Yakınlık İsteği

Türklere yakınlık isteği

konusunda yöneltilen sekiz farklı

soruya katılım düzeyleri grafikte

verilmiştir. Boşnakların Türklere

yakınlık isteği; Türkiye’yi ziyaret

etme konusunda üst düzeyde bir

talebe dönüşürken, bir Türk ile

arkadaş/komşu olma düşüncesi

%75,6 düzeyinde destek

bulmaktadır. Türkiye’de öğrenim

görme, Türkiye’de çalışma ve bir

Türk komşu sahibi olma

görüşleri de yakınlaşma isteği

noktasında %64-66 düzeyinde

destek bulmaktadır.

5.8 Boşnakların Türk Ürünlerine Bakışı

Boşnakların Türk ürünlerine

bakışı incelendiğinde; sekiz

farklı ürün arasında turistik

tesisler ve Türk mutfağı en

olumlu bakılan (%81,5 ve

%77,6) konulardır. Diğer

ürünlere bakış %60-68

aralığında olumlu iken, en

olumsuz bakış %46,3 ile Türk

malı alkollü içeceklere

yöneliktir.

34,2

45,6

50,3

63,9

64,6

66,2

75,6

90,8

0 20 40 60 80 100


Bir Türk öğrenci ile aynı eviodayı paylaşmayı isterim


Bir Türk komşum olmasınıisterim


Türkiye'de öğrenim görmeyiisterim

Bir Türkle arkadaş olmayıisterim


Bosna Hersek'te Müslümanların Türklere Yakınlık İsteği (%)

46,3

59,4

65,8

66,2

66,3

67,6

77,6

81,5

0 20 40 60 80 100

Türk malı alkollü içecekler(Şarap/Rakı) kalitelidir

Türk malı elektronik ürünler vebeyaz eşyalar kalitelidir

Türk malı cam ve porselenürünler kalitelidir


Türk malı ambalajlı hazır gıdalarkalitelidir

Türk malı makine teçhizatkalitelidir

Türk mutfağı ve yemeklerikalitelidir

Türkiye'deki konaklama veturistik tesisler kalitelidir

Bosna Hersek'te Müslümanların Türk Ürünlerine Bakışı (%)


27

5.9 İkinci Bir Vatan Seçmesi Gerekse Boşnaklar Nerede Yaşamak İster

Bu soru “ikinci bir vatan seçmeniz

gerekse” şeklinde sorulmuş olmasına

rağmen, Boşnakların %28,2’si soruyu

Bosna Hersek olarak cevaplamışlardır.

İkinci bir vatan alternatifini düşünmek bile

istemeyen bu insanların düşünce yapısının

şekillenmesine 1990’lı yıllarda yaşanan iç

savaşta yaşananların önemli etkisinin

olduğu değerlendirilmektedir. Bosna

Hersek cevabı dikkate alınmadığında, en

çok yaşanmak istenen ülke %40’lara

yaklaşan oranıyla Türkiye’dir. Burada en

çarpıcı sonuç; ABD ve Avrupa ülkelerinin

hiç birisinin %5’lik bir oranı bile

yakalayamamış olmasıdır. Çalışmada

%1’in altında kalan 20 civarındaki ülkenin

grafikte “diğer” sınıflaması içinde yer

alması ve tercihler içerisine 40 kadar

ülkenin girmiş olması da insanların yaşadığı belirsizlik ve güvensizlik anlamında

yorumlanabilir.

5.10 Boşnakların Türkiye ile İlgili Algı Kaynakları

Boşnaklar arasında

tanınan ve

gözlemlenen Türkler

%88,4 ile en etkili algı

kaynağı, ülkedeki genel

yargı %59,7 ile ikinci en

önemli algı kaynağı

durumundadır. Kitaplar

ve medya ise algıların

oluşmasında en az

etkili algı kaynağı

durumundadır.

Bosna Hersek;

28,2

Türkiye; 26,8

Diğer; 17

ABD; 4,2

Avustralya; 4,2

İngiltere; 3,5

İsviçre; 2,8

Yeni Zellanda;

2,1

Norveç; 2,1

Kanada; 2,1

BAE; 1,4

İspanya; 1,4

İtalya; 1,4

Katar; 1,4

Rusya Federasyonu; 1,4

İkinci Bir Vatan Seçmeniz Gerekse Hangi Ülkede Yaşamak İsterdiniz (%)

(Bosna Hersek-Müslümanlar)

43,9

45,3

49,0

59,7

88,4

0 20 40 60 80 100

Türkiye ile ilgili yargılarımda medyaetkili oldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda kitaplaretkili oldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda ortakaktiviteler (müzikspor vb.) etkili oldu

Türkiye ile ilgili yargılarımdaülkemdeki genel yargı etkili oldu


Bosna Hersek'te Müslümanların Türkiye İle İlgili Algı Kaynakları (%)


28

6. BULGARİSTAN’DA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI

Bulgaristan örnekleminin tamamı Hristiyan Bulgar kökenli kişilerden oluşmaktadır.


Bulgarların Türklere ve diğer milletlere sempati düzeyi aşağıda grafik olarak verilmiştir.

Bulgarlar arasında en yüksek sempati düzeyi %67 ile İspanyollara, %65,9 ile İngilizlere, %64,8

ile İtalyanlara ve %64,6 ile Almanlara yöneliktir. Amerikalılara sempati düzeyi ise %53,7 ile

Avrupa kültürüne dahil toplumlar içinde en düşük düzeydedir. Türkler ise %40,1 ile, Araplar

(%32,3) ve İranlılarla (%31,8) birlikte en düşük sempati düzeyine sahip son üç ülke içinde yer

almaktadır.

31,8

32,3

40,1

49,6

53,7

57,7

59,7

60,5

64,6

64,8

65,9

67,0

0 20 40 60 80 100


Araplara sempati

Türklere sempati

Çinlilere sempati


Japonlara sempati

Ruslara sempati


Almanlara sempati




Bulgaristan'da Hristiyanların Türklere Sempati Düzeyi (%)


29


Bulgarların Türkiye ile ilgili demokrasi algısı %32-38 aralığındadır ve sorgulanan dört farklı

konuda da oldukça olumsuzdur.

Bulgarların Türkiye ile ilgili yaşam algısı ise demokrasi algısından biraz daha yüksek olmakla

birlikte %46-54 aralığında çok da olumlu sayılamayacak düzeydedir. Türkiye ile ilgili en

olumlu algı %53,7 ile yaşam standardı/kalitesi konusundadır.

32,9

35,4

37,8

38,3

0 20 40 60 80 100

Türkiye gelişmiş bir demokrasiyesahiptir




Bulgaristan'da Hristiyanların Türkiye'de Demokrasi Algısı (%)

46,8

47,4

53,7

0 20 40 60 80 100



Türkiye'de yaşam standardıkalitesi çokiyidir

Bulgaristan'da Hristiyanların Türkiye'de Yaşam Algısı (%)


30


Bulgarlar Türkleri %85,7 oranında dindar ve %80,7 oranında muhafazakar/gelenekçi olarak

tanımlamaktadır. Bulgarların Türkleri olumlu kişilik özellikleri ile özdeşleştirme düzeyi, iki

özellik dışında %48-63 aralığında orta derecede olumludur. Türklerle en çok özdeşleştirilen

olumlu kişilik özelliği %62,8 ile “misafirperverlik” ve %61,1 ile “çalışkanlık” iken, en az

özdeşleştirilen olumlu kişilik özelliği %41,8 ile “alçak gönüllülük ve %41,4 ile “hoşgörü” dür.

Türkleri olumsuz kişilik özellikleri ile tanımlama düzeyi ise %30-37 aralığında ve oldukça

düşüktür.

30,7

35,3

37,1

41,4

41,8

43,7

48,6

49,5

52,1

56,7

57,3

58,9

61,1

62,8

80,7

85,7

0 20 40 60 80 100

Türkler kabadır





Türkler agresiftir






Türkler kadercidir




Türkler dindardır

Bulgaristan'da Hristiyanlara Göre Türklerin Kişilik Özellikleriyle Özdeşleştirilme Düzeyleri (%)


31


Bulgarlar, “Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir” görüşüne %62,8 oranında katılmaktadır.

Bulgarlar Türkiye’yi Balkanlarda %56,7 ile orta düzeyde etkin görürken, Türkiye’nin

Balkanlardaki etkinliğinin daha düşük olması gerektiğine inanmaktadırlar.

Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi düşüncesine Bulgarlar %34,4 oranında oldukça düşük

düzeyde destek olurken, “Türkiye AB dışında ittifaklar aramalıdır” görüşü %48,1 düzeyinde


62,8 56,7

41,6

0

20

40

60

80

100




Bulgaristan'da Hristiyanlara Göre Türkiye'nin Model Özelliği ve Balkanlardaki Rolü (%)

34,4

48,1

0

20

40

60

80

100


Bulgaristan'da Hristiyanların Türkiye'nin Avrupa Birliği Üyeliğine Bakışı (%)


32


Bulgarlar tarafından Türkiye’nin bölgesinde ve Orta Doğu’daki etkinliği ve rolü %63-64 ile

orta düzeyde, Kafkaslarda ve Orta Asya’daki gücü ve rolü ise %48-49 ile daha düşük düzeyde

algılanmaktadır. Türkiye’nin bu bölgelerde daha etkin rol alması görüşlerine destek ise

algılanan mevcut güç ile aynı düzeydedir.


Bulgarlar Türkleri %59,6 oranında

Orta Doğu kültürüne daha yakın

görmektedir. Asya Kültürüne yakın

görenlerin oranı %21,2 ve Avrupa

kültürüne yakın görenlerin oranı

%19,2’dir.

48,5

48,5

45,6

49,5

62,7

64,4

62,9

0 20 40 60 80 100








Bulgaristan'da Hristiyanların Türkiye İle İlgili Güç Algısı (%)

Asya Kültürü;

21,2

Avrupa Kültürü;

19,2


59,6

Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Bulgaristan-Hristiyan)


33

6.7 Bulgarların Türklere Yakınlık İsteği

Bulgarların Türklere

yakınlık isteği;

Türkiye’yi ziyaret etme

konusunda %77,9 ile

en üst düzeydedir. Bir

Türk ile arkadaş

(%57,5) ve komşu olma

(%45,9) düşüncesi de

orta düzeyde olmakla

birlikte yakınlaşma

isteği olarak ikinci ve

üçüncü sırada yer

almaktadır.

6.8 Bulgarların Türk Ürünlerine Bakışı

Bulgarların Türk

ürünlerine bakışı

incelendiğinde; sekiz

farklı ürün arasında

turistik tesisler ve Türk

mutfağı konusundaki

görüşler %78,7 ve

%67,1 düzeyinde en

olumlu görüşlerdir.

Diğer ürünlere bakış

%40-61 aralığında

olumlu iken, en

olumsuz bakış %40 ile

Türk malı elektronik

ürünler ve beyaz

eşyaya yöneliktir.

16,5

17,6

25,6

27,5

31,6

45,9

57,5

77,9

0 20 40 60 80 100









Bulgaristan'da Hristiyanların Türklere Yakınlık İsteği (%)

40,0

46,8

47,5

53,5

54,8

61,9

67,1

78,7

0 20 40 60 80 100








Türkiye'deki konaklama ve turistiktesisler kalitelidir

Bulgaristan'da Hristiyanların Türk Ürünlerine Bakışı (%)


34

6.9 İkinci Bir Vatan Seçmesi Gerekse Bulgarlar Nerede Yaşamak İster

Bulgarlar ikinci bir vatan

seçmeleri gerekmesi

durumunda ağırlıklı olarak

Avrupa ülkelerini tercih

edeceklerini ifade

etmektedir. En çok

yaşanmak istenen ülke

%14,3 ile İngiltere iken,

öne çıkan diğer ülkeler

sırasıyla İspanya, ABD,

İtalya, Almanya ve

Fransa’dır.

6.10 Bulgarların Türkiye ile İlgili Algı Kaynakları

Bulgarlar arasında

medya %64,5 ile en etkili

algı kaynağıdır. Tanınan

ve gözlemlenen Türkler

%57,6 ile ve ülkedeki

genel yargı %56 ile ikinci

ve üçüncü sıradaki algı

kaynağı durumundadır.

İngiltere; 14,3

İspanya; 12,5

Diğer; 11,3

ABD; 11,2 İtalya; 11,2

Almanya; 10,6

Fransa; 8,7

Hollanda; 4

İsviçre; 3,4

Rusya Federasyonu;

3,4

Avustralya; 2,5

Kanada; 2,2

Norveç; 1,9 İsveç; 1,6

Belçika; 1,2

İkinci Bir Vatan Seçmeniz Gerekse Hangi Ülkede Yaşamak İsterdiniz (%) (Bulgaristan-Hristiyan)

45,0

53,6

56,0

57,6

64,5

0 20 40 60 80 100




Türkiye ile ilgili yargılarımdatanıdığımgözlemlediğim Türkler etkili

oldu


Bulgaristan'da Hristiyanların Türkiye İle İlgili Algı Kaynakları (%)


35

7. HIRVATİSTAN’DA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI

Hırvatistan örnekleminin tamamı Hırvat kökenli Hristiyanlardan oluşmaktadır.


Hırvatların Türklere ve diğer milletlere sempati düzeyi aşağıda grafik olarak verilmiştir.

Hırvatlar arasında en yüksek sempati düzeyi %65 ile İspanyollara, %58,6 ile Almanlara ve

%54,2 ile İtalyanlara yöneliktir. Genel olarak bakıldığında, Hırvatların diğer Avrupalı

toplumlara sempati düzeyinin yüksek olmadığını söylemek gerekmektedir. Bunun yanında

Hırvatların Amerikalılara sempatisi %45 ve Ruslara sempati %43’ler gibi düşük bir düzeydedir.

Türkler ise %37,4 ile Araplar (%29,1) ve İranlılarla (%31,4) birlikte en düşük sempati düzeyine

sahip son üç ülke içinde yer almaktadır.

29,1

31,4

37,4

42,3

43,4

45,4

46,0

50,4

52,1

54,4

58,6

65,8

0 20 40 60 80 100

Araplara sempati


Türklere sempati

Çinlilere sempati

Ruslara sempati




Japonlara sempati


Almanlara sempati


Hırvatistan'da Hristiyanların Türklere Sempati Düzeyi (%)


36


Hırvatların Türkiye ile ilgili demokrasi algısı %33-40 aralığındadır ve sorgulanan dört farklı

konuda da oldukça olumsuzdur.

Hırvatların Türkiye ile ilgili yaşam algısı ise demokrasi algısından biraz daha yüksek olmakla

birlikte %35-47 aralığında olumsuz sayılabilecek düzeydedir. Türkiye ile ilgili en olumlu algı

%46,7 ile yaşam standardı/kalitesi konusundadır.

33,6

40,2

40,2

40,5

0 20 40 60 80 100





Hırvatistan'da Hristiyanların Türkiye'de Demokrasi Algısı (%)

35,8

38,3

46,7

0 20 40 60 80 100




Hırvatistan'da Hristiyanların Türkiye'de Yaşam Algısı (%)


37


Hırvatlar, Türkleri %73,1 oranında dindar ve %72,4 oranında muhafazakar/gelenekçi olarak

tanımlamaktadır. Hırvatların Türkleri olumlu kişilik özellikleri ile özdeşleştirme düzeyi, iki

özellik dışında %49-57 aralığında orta derecede olumludur. Türklerle en çok özdeşleştirilen

olumlu kişilik özelliği %57,8 ile “misafirperverlik” ve %67,3 ile “çalışkanlık” iken, en az

özdeşleştirilen olumlu kişilik özelliği %41,8 ile “alçak gönüllülük ve %40,1 ile “hoşgörü” dür.

Türkleri olumsuz kişilik özellikleri ile tanımlama düzeyi ise %44-50 aralığındadır düşüktür. Bu

bulgular temelinde, Hırvatların Türklerin kişilik özellikleri konusunda bir önceki başlıkta

incelenen Bulgarlarla benzer görüşlere sahip oldukları görülmektedir.

40,1

41,8

44,7

46,2

47,8

48,1

49,1

49,1

49,7

50,1

52,0

53,0

57,3

57,8

72,4

73,1

0 20 40 60 80 100



Türkler agresiftir



Türkler kabadır





Türkler kadercidir





Türkler dindardır

Hırvatistan'da Hristiyanlara Göre Türklerin Kişilik Özellikleriyle Özdeşleştirilme Düzeyleri (%)


38


Hırvatlar, “Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir” görüşüne %62,3 oranında katılmaktadır.

Hırvatlar Türkiye’yi Balkanlarda %46,5 ile çok fazla etkin görmemekle birlikte, Türkiye’nin

Balkanlardaki etkinliğinin daha düşük olması gerektiğine inanmaktadırlar.

Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi düşüncesine Hırvatlar %40,7 oranında oldukça düşük

düzeyde destek olurken, “Türkiye AB dışında ittifaklar aramalıdır” görüşü %45,9 düzeyinde


62,3

46,5 38,5

0

20

40

60

80

100




Hırvatistan'da Hristiyanlara Göre Türkiye'nin Model Özelliği ve Balkanlardaki Rolü (%)

40,7 45,9

0

20

40

60

80

100


Hırvatistan'da Hristiyanların Türkiye'nin Avrupa Birliği Üyeliğine Bakışı (%)


39


Hırvatlar tarafından Türkiye sadece Orta Doğu’da orta düzeyde (%61,7) etkinliğe sahip olarak

görülmektedir. Türkiye’nin bölgesinde, Kafkaslarda ve Orta Asya’daki gücü ve rolü ise %41-47

aralığında daha düşük düzeyde algılanmaktadır. Türkiye’nin bu bölgelerde daha etkin rol

alması görüşleri ise mevcut güç algısından daha düşük düzeyde destek bulmaktadır.


Hırvatlar, Türkleri %72,2

oranında Orta Doğu

kültürüne daha yakın

görürken, Asya Kültürüne

yakın görenlerin oranı %14,2

ve Avrupa kültürüne yakın

görenlerin oranı %13,5

düzeyinde kalmaktadır.

43,5

41,0

45,5

47,0

53,0

61,7

40,7

0 20 40 60 80 100








Hırvatistan'da Hristiyanların Türkiye İle İlgili Güç Algısı (%)

Asya Kültürü;

14,2 Avrupa Kültürü;

13,5


72,2

Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Hırvatistan-Hristiyan)


40

7.7 Hırvatların Türklere Yakınlık İsteği

Hırvatlar Türkiye’yi

ziyaret etme konusunda

%66,2 düzeyinde bir

talebi ortaya koyarken,

Türklere yakınlık isteğine

dönük diğer yedi

önermeye oldukça

olumsuz yaklaşmışlardır.

7.8 Hırvatların Türk Ürünlerine Bakışı

Hırvatların Türk

ürünlerine bakışı

incelendiğinde; sekiz

farklı ürün arasında cam

ve porselen ürünler,

turistik tesisler ve Türk

mutfağı konusundaki

görüşler %54-58

aralığında nispi olarak

daha olumludur. Diğer


aralığında olmakla

birlikte en olumsuz bakış

%37,1 ile Türk malı

elektronik ürünler ve

beyaz eşyaya yöneliktir.

11,1

12,7

14,5

17,8

21,7

25,8

36,0

66,2

0 20 40 60 80 100









Hırvatistan'da Hristiyanların Türklere Yakınlık İsteği (%)

37,1

38,6

42,3

47,7

49,9

54,1

55,1

57,7

0 20 40 60 80 100









Hırvatistan'da Hristiyanların Türk Ürünlerine Bakışı (%)


41

7.9 İkinci Bir Vatan Seçmesi Gerekse Hırvatlar Nerede Yaşamak İster

Hırvatlar ikinci bir vatan

seçmeleri gerekmesi

durumunda ağırlıklı olarak

Avrupa ülkelerini tercih

etmektedirler. En çok

yaşanmak istenen ülke

%14,1 Almanya iken, öne

çıkan diğer ülkeler sırasıyla

İspanya, İtalya, Avustralya,

ABD, Fransa ve

İngiltere’dir.

7.10 Hırvatların Türkiye ile İlgili Algı Kaynakları

Hırvatlar arasında

medya %62,4 ile en

etkili algı kaynağı olarak

ortaya çıkarken,

tanınan ve gözlemlenen

Türkler %28,2 ile en az

etkili algı kaynağıdır.

Almanya; 14,1

İspanya; 14,1

İtalya; 14,1

Avustralya; 13

ABD; 12,4

Fransa; 9,2

İngiltere; 7

Sırbistan; 3,8

Diğer; 3,5

İrlanda; 2,2

İsviçre; 2,2 Brezilya; 1,1

Türkiye; 1,1 Hırvatistan;

1,1 Kanada; 1,1

İkinci Bir Vatan Seçmeniz Gerekse Hangi Ülkede Yaşamak İsterdiniz (%) (Hırvatistan-Hristiyan)

28,2

32,6

43,2

43,3

62,4

0 20 40 60 80 100

Türkiye ile ilgili yargılarımdatanıdığımgözlemlediğim Türkler

etkili oldu





Hırvatistan'da Hristiyanların Türkiye İle İlgili Algı Kaynakları (%)


42

8. KARADAĞ’DA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI

Karadağ’da hem Müslümanları ve hem de Hristiyanları kapsayan bir örnekleme ulaşılmıştır.

Bu ülkeye ait analizler de bu ikili ayrıma göre yapılarak tablolara yansıtılmıştır.


Karadağ halkının Türklere ve diğer milletlere sempati düzeyi aşağıda grafik olarak verilmiştir.

Karadağ halkının Müslüman toplumlara sempati düzeyinde ve bakışında, ait olunan din temel

belirleyici iken, Avrupalı toplumlara sempati düzeyinde din çok da belirleyici değildir.

Müslüman Karadağlılar arasında en yüksek sempati düzeyi %77,5 ile Türklere yöneliktir.

Müteakiben sırasıyla %72,3 ile Araplar, %58,2 ile İranlılar, %53,1 ile İngilizler, %51,3 ile

Almanlar gelmektedir. Müslümanlar arasında en düşük sempati ise %28,8 ile Ruslara

yöneliktir. Bulgular, Hristiyan Karadağlıların ise Avrupalılar da dahil tüm toplumlara karşı

düşük düzeyde sempati beslediğini göstermektedir. Hristiyanlar arasında en yüksek sempati

düzeyi %53,2 ile İspanyollara, en düşük sempati ise %29,4 ile Amerikalılara yöneliktir.

Hristiyanlar arasında Türkler sempati ise %41,5 ile diğer toplumlarla yaklaşık olarak aynı

düzeydedir.

28,8

36,0

39,5

41,0

48,4

49,6

50,8

51,3

53,1

58,2

72,3

77,5

43,4

34,9

29,4

40,1

46,9

46,2

53,2

39,9

44,0

38,3

38,9

41,5

0 20 40 60 80 100

Ruslara sempati

Japonlara sempati


Çinlilere sempati




Almanlara sempati



Araplara sempati

Türklere sempati

Karadağ Vatandaşlarının Türklere Sempati Düzeyi (%)

Hristiyan İslam


43


Karadağ halkının Türkiye ile ilgili demokrasi algısı Müslüman ve Hristiyanlar arasında önemli

bir farklılaşma göstermektedir. Müslüman Karadağlılar arasında Türkiye ile ilgili demokrasi

algısı %72-74 aralığında olumlu olmakla birlikte, Hristiyan Karadağlılar arasında bu algılar

%46-52 aralığındadır.

Karadağ halkının Türkiye’deki yaşam ile ilgili algıları da diğer algılar gibi Müslüman ve

Hristiyanlar arasında önemli farklılaşma göstermektedir. Türkiye’deki yaşam ile ilgili algılar

hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar arasında Türkiye ile ilgili demokrasi algısına ait

yukarıda verilen bulgularla benzeşmektedir. Müslüman Karadağlılar arasında Türkiye’deki

yaşam ile ilgili algılar %65-77 aralığında olumlu iken, Hristiyan Karadağlılar arasında bu algılar

%44-56 aralığındadır.

72,2

72,3

73,2

73,8

46,6

45,9

55,9

52,1

0 20 40 60 80 100





Karadağ Vatandaşlarının Türkiye'de Demokrasi Algısı (%)

Hristiyan İslam

65,8

70,1

77,4

48,5

55,9

50,9

0 20 40 60 80 100




Karadağ Vatandaşlarının Türkiye'de Yaşam Algısı (%)

Hristiyan İslam


44


Karadağ halkı içinde Müslümanlar, Türklerin kişilik özellikleri konusunda Hristiyanlara göre

daha olumlu algılara sahiptir. Müslümanlar Türkleri olumlu kişilik özellikleri ile genelde %70

ve üzerinde özdeşleştirirken, aynı oran Hristiyanlar arasında %45-55 düzeyindedir.

24,6

28,5

35,3

37,8

58,5

59,7

63,6

71,4

71,7

72,0

73,0

75,4

77,0

77,2

78,3

79,6

42,3

47,9

40,0

48,3

42,5

42,5

45,2

56,6

45,6

51,3

50,1

50,0

48,8

48,6

53,4

55,2

0 20 40 60 80 100



Türkler agresiftir

Türkler kabadır

Türkler kadercidir



Türkler dindardır









Karadağ Vatandaşlarına Göre Türklerin Kişilik Özellikleriyle Özdeşleştirilme Düzeyleri (%)

Hristiyan İslam


45


Karadağ halkı içinde Müslümanlar daha olumlu düşünmekle birlikte hem Müslümanlar hem

de Hristiyanlar, “Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir” görüşüne orta düzeyin üzerinde

(%81 ve %61) katılmaktadır. Müslümanlar Türkiye’yi Balkanlarda %78,7 düzeyinde etkin

görürken, Hristiyanlar arasında bu oran %55’lere düşmektedir. Hem Müslümanlar hem de

Hristiyanlar Türkiye’nin Balkanlardaki etkinlik düzeyini yeterli görmektedir.

Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi düşüncesine Karadağlı Hristiyanlar %56,7 oranında

destek olurken, bu oran Müslümanlar arasında %78,9’a ulaşmaktadır. Bu oranlar,

Müslümanların destekleri yanında, ülkedeki Hristiyanların Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği

konusunda olumsuz düşünmediğini göstermesi açısından oldukça önemli. Müslümanlar,

“Türkiye Avrupa Birliği dışında ittifaklar aramalıdır” görüşünü %77,6 ile AB üyeliği ile aynı

düzeyde, Hristiyanlar ise aynı görüşü %51,7 oranında desteklemektedir.

81,0 78,7 79,5

61,0 55,0 52,6

0

20

40

60

80

100




Karadağ Vatandaşlarına Göre Türkiye'nin Model Özelliği ve Balkanlardaki Rolü (%)

İslam Hristiyan

78,9 77,6

56,7 51,7

0

20

40

60

80

100


Karadağ Vatandaşlarının Türkiye'nin Avrupa Birliği Üyeliğine Bakışı (%)

İslam Hristiyan


46




Türkiye’nin daha etkin rol alması görüşlerine destek %69-75 ile daha yüksektir.

Hristiyanların söz konusu bölgelerde Türkiye ile ilgili güç algısının beklendiği şekilde çok daha

olumsuz olduğunu vurgulamak gerekmektedir. Hristiyanlar arasında, Türkiye’nin Orta

Doğu’daki güç algısı (%55,7), kendi bölgesine (%46,5), Kafkaslara (%47,4) ve Orta Asya’ya

(%51) göre göreceli olarak daha yüksek algılanmaktadır. Bunun yanında, Türkiye’nin bu

bölgelerde daha etkin rol alması görüşleri de mevcut güç algısı ile aynı düzeyinde destek

bulmaktadır.

75,2

68,6

69,4

63,5

75,5

73,8

73,1

48,8

51,0

48,0

47,4

56,0

55,7

46,5

0 20 40 60 80 100








Karadağ Vatandaşlarının Türkiye İle İlgili Güç Algısı (%)

Hristiyan İslam


47


Müslüman Karadağlılar, Türkleri %59 ile ağırlıklı olarak Avrupa kültürüne daha yakın

görürken, %12,3 ile Asya Kültürüne ve %28,1 ile Orta Doğu Kültürüne yakın görmektedir.

Hristiyanlar arasında da Türkleri Avrupa kültürüne yakın görenlerin oranı (%49,5) daha

yüksektir.

Asya Kültürü;

12,3



Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Karadağ-Müslümanlar)

Asya Kültürü; 19



Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Karadağ-Hristiyanlar)


48

8.7 Karadağ Vatandaşlarının Türklere Yakınlık İsteği

Karadağ vatandaşlarının Türklere yakınlık isteği konusunda yöneltilen sekiz farklı soruda da

Müslümanların yakınlık isteği Hristiyanlara göre çok daha yüksektir. Müslümanlar arasında

Türkiye’yi ziyaret etme isteği %91 ile öne çıkarken, müteakiben sırayla Türkiye’de öğrenim

görme (%83,2), bir Türk ile arkadaş olma (%78,5) ve Türkiye’de çalışma isteği (%75,2)

gelmektedir. Hristiyanlar arasında ise %61,6 ile Türkiye’yi ziyaret etme isteği daha fazla öne

çıkmaktadır.

59,6

66,4

68,6

72,9

75,2

78,5

83,2

91,0

38,0

37,4

41,8

42,8

45,7

47,0

47,4

61,6

0 20 40 60 80 100









Karadağ Vatandaşlarının Türklere Yakınlık İsteği (%)

Hristiyan İslam


49

8.8 Karadağ Vatandaşlarının Türk Ürünlerine Bakışı

Karadağ vatandaşlarının Türk ürünlerine bakışı incelendiğinde Müslümanlar ve Hristiyanlar

arasında önemli bir farklılaşmanın olduğu görülmektedir. Müslümanlar arasında turistik

tesislerin kalitesi konusundaki görüşler %82,8 ile en olumlu görüşler olmakla birlikte, alkollü

içecekler dışındaki diğer altı ürün de %70-79 aralığında yüksek kalite algısına sahiptir.

Hristiyanlar arasında ise kalite noktasında Türk ürünlerine bakış %48-58 aralığında orta

düzeyde olumludur.

57,2

69,4

71,7

72,6

73,6

78,1

78,9

82,8

48,4

52,8

55,4

54,0

51,1

53,4

55,8

58,2

0 20 40 60 80 100









Karadağ Vatandaşlarının Türk Ürünlerine Bakışı (%)

Hristiyan İslam


50

8.9 İkinci Bir Vatan Seçmesi Gerekse Karadağ Vatandaşları Nerede Yaşamak İster

Müslüman Karadağlılarda ikinci bir vatan olarak en çok yaşanmak istenen ülke %56,6 ile ve

büyük farkla Türkiye iken, müteakiben %8,4 ile Almanya ve İspanya gelmektedir. Hristiyan

Karadağlılar arasında ise ikinci bir vatan olarak en çok yaşanmak istenen ülke %26,8 ile

Sırbistan’dır. Müteakiben sırasıyla Türkiye (%12,7), İtalya (%11,3) ve ABD (%9,9) gelmektedir.

Türkiye; 56,6

Almanya; 8,4

İspanya; 8,4

Diğer; 7,4

ABD; 6

İtalya; 4,8

İsviçre; 2,4 Irak; 1,2

İran; 1,2 İzlanda; 1,2 Kosava; 1,2

Makedonya ; 1,2

İkinci Bir Vatan Seçmeniz Gerekse Hangi Ülkede Yaşamak İsterdiniz (%) (Karadağ-Müslümanlar)

Sırbistan; 26,8

Türkiye; 12,7

İtalya; 11,3 ABD; 9,9

Almanya; 8,5

İspanya; 8,5

Diğer; 6,9

Fransa; 4,2

İngiltere; 4,2


Avustralya; 1,4 Hollanda; 1,4

İkinci Bir Vatan Seçmeniz Gerekse Hangi Ülkede Yaşamak İsterdiniz (%) (Karadağ-Hristiyanlar)


51

8.10 Karadağ Vatandaşlarının Türkiye ile İlgili Algı Kaynakları

Hristiyan Karadağlılar arasında Türkiye ile ilgili algı kaynakları aynı düzeyde (%43-46) etkili

olarak görülmektedir. Bunun yanında Müslüman Karadağlılar arasında Türkiye ile ilgili algı

kaynaklarından “ortak aktiviteler”, “tanınan/gözlemlenen Türkler” ve “ülkedeki genel yargı”

daha etkili olarak görülmektedir.

58,0

58,4

64,4

64,4

65,2

43,8

43,8

46,1

42,7

43,8

0 20 40 60 80 100



Türkiye ile ilgili yargılarımda ülkemdeki genel yargıetkili oldu


Türkiye ile ilgili yargılarımda ortak aktiviteler(müzikspor vb.) etkili oldu

Karadağ Vatandaşlarının Türkiye İle İlgili Algı Kaynakları (%)

Hristiyan İslam


52

9. KOSOVA’DA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI

Kosova örnekleminin tamamı Müslümanlardan oluşmaktadır.


Kosovalı Müslümanların Türklere ve diğer milletlere sempati düzeyi aşağıda grafik olarak

verilmiştir. Kosovalı Müslümanlar arasında en yüksek sempati düzeyi %70,5 ile Türklere

yöneliktir. Araplara sempati %56,8 ile ikinci sırada, Almanlara sempati %50,2 ile üçüncü

sırada yer almaktadır. Batılı ve doğulu diğer toplumlara sempati çok daha düşük düzeydedir.

Bosnalı Müslümanlar ile sempati algıları benzeşen Kosovalı Müslümanlar arasında en düşük

sempati %14,2 ile Ruslara duyulan sempatidir.

14,2

21,4

21,6

26,0

28,2

36,0

37,4

42,9

44,4

50,2

56,8

70,5

0 20 40 60 80 100

Ruslara sempati

Çinlilere sempati

Japonlara sempati







Almanlara sempati

Araplara sempati

Türklere sempati

Kosova'da Müslümanların Türklere Sempati Düzeyi (%)


53


Kosovalı Müslümanların Türkiye ile ilgili demokrasi algısı %53-69 aralığında orta düzeyde

olumludur. Türkiye ile ilgili en olumsuz algı %53,6 ile “fikir özgürlüğü” konusundadır.

Kosovalı Müslümanların Türkiye ile ilgili yaşam algısı da demokrasi algısına benzer şekilde

%50-68 aralığında orta düzeyde olumludur. Türkiye ile ilgili en olumlu algı %68 ile Türkiye’nin

modern bir ülke olduğu, en olumsuz algı ise %50 ile yaşam standardı/kalitesi konusundadır.

53,6

60,4

64,7

68,9

0 20 40 60 80 100


Türkiye'de farklı dinkültürkimlikleresaygı çok iyidir


Türkiye gelişmiş bir demokrasiyesahiptir

Kosova'da Müslümanların Türkiye'de Demokrasi Algısı (%)

50,0

53,0

68,0

0 20 40 60 80 100




Kosova'da Müslümanların Türkiye'de Yaşam Algısı (%)


54


Kosovalı Müslümanlar Türkleri olumlu kişilik özellikleri ile %47-70 oranında eşleştirirken,

Türklerle ilgili daha fazla öne çıkan olumlu ilk üç özellik; çalışkanlık, misafirperverlik ve

dürüstlüktür.

33,3

33,8

39,4

41,1

47,6

52,5

52,6

54,8

60,9

61,9

62,2

63,4

64,7

66,7

67,6

69,5

0 20 40 60 80 100



Türkler kabadır

Türkler agresiftir


Türkler dindardır





Türkler kadercidir






Kosova'da Müslümanlara Göre Türklerin Kişilik Özellikleriyle Özdeşleştirilme Düzeyleri (%)


55


Kosovalı Müslümanlar, “Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir” görüşüne %65,8 oranında

katılmaktadır. Kosovalı Müslümanlar Türkiye’yi Balkanlarda %61,7 ile orta düzeyde etkin

görürken, Türkiye’nin Balkanlardaki etkinliğinin daha yüksek olması yönündeki beklentiler

mevcut etkinlik algısından biraz daha yüksektir.

Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi düşüncesine Kosovalı Müslümanlar %69 oranında destek

olurken, “Türkiye AB dışında ittifaklar aramalıdır” görüşüne destek de %68,8 ile aynı

düzeydedir.

65,8 61,7

65,8

0

20

40

60

80

100




Kosova'da Müslümanlara Göre Türkiye'nin Balkanlar ve Müslüman Ülkeler İçin Model Alınması (%)

69,0 68,8

0

20

40

60

80

100


Kosova'da Müslümanların Türkiye'nin Avrupa Birliği Üyeliğine Bakışı (%)


56



konusundaki algılar Kosovalı Müslümanlar arasında %59-63 aralığında orta düzeyde iken aynı

bölgelerde Türkiye’nin daha etkin rol alması görüşlerine destek de aynı düzeydedir. Bu

bulgular, Türkiye’nin bu bölgelerde daha etkin rol alması yönünde Kosovalı Müslümanlar

arasında mevcut etkinliğe göre daha yüksek bir beklentinin olmadığını da göstermektedir.


Kosovalı Müslümanlar

Türkleri %49,5 oranında

Avrupa kültürüne daha yakın

görmektedir. Asya kültürüne

yakın görenlerin oranı %12,5

ve Orta Doğu kültürüne yakın

görenlerin oranı %38’dir.

62,8

62,9

57,8

59,5

61,4

61,7

61,9

0 20 40 60 80 100








Kosova'da Müslümanların Türkiye İle İlgili Güç Algısı (%)

Asya Kültürü;

12,5

Avrupa Kültürü;

49,5

Ortadoğu Kültürü; 38

Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Kosova-Müslüman)


57

9.7 Kosovalıların Türklere Yakınlık İsteği

Türklere yakınlık isteği

konusunda yöneltilen sekiz

farklı soruya katılım

düzeyleri grafikte

verilmiştir. Kosovalı

Müslümanların Türklere

yakınlık isteği; Türkiye’yi

ziyaret etme konusunda

üst düzeyde bir talebe

dönüşürken, Türkiye’de

öğrenim görme ve

Türkiye’de çalışma talepleri

diğer konulara göre biraz

daha öne çıkmaktadır.

9.8 Kosovalıların Türk Ürünlerine Bakışı

Kosovalı Müslümanların

Türk ürünlerine bakışı

incelendiğinde; sekiz farklı

ürün arasında turistik

tesisler, makine/teçhizat

ve Türk mutfağı

konusundaki görüşler

%70-76 düzeyinde en

olumlu görüşlerdir. Diğer


aralığında olumlu iken, en

olumsuz bakış %53,2 ile

Türk malı alkollü

içeceklere yöneliktir.

52,7

55,3

65,7

67,3

67,4

69,2

76,1

81,4

0 20 40 60 80 100









Kosova'da Müslümanların Türklere Yakınlık İsteği (%)

53,2

57,3

61,7

62,7

66,8

70,7

74,5

75,9

0 20 40 60 80 100









Kosova'da Müslümanların Türk Ürünlerine Bakışı (%)


58

9.9 İkinci Bir Vatan Seçmesi Gerekse Kosovalılar Nerede Yaşamak İster

Kosovalı Müslümanların, en çok

yaşamak istediği ülke %47,1 oranıyla

Türkiye’dir. Müteakiben en çok

yaşanmak istenen ülke sırasıyla Almanya

(%12,8), ABD (%11,6) ve Fransa (%7)’dır.

9.10 Kosovalıların Türkiye ile İlgili Algı Kaynakları

Kosovalı Müslümanlar arasında, ortak etkinlikler (müzik-spor), tanınan/gözlemlenen Türkler

ve kitaplar en etkili algı kaynağı olarak ortaya çıkmaktadır.

58,8

59,5

62,3

63,6

65,9

0 20 40 60 80 100

Türkiye ile ilgili yargılarımda medya etkilioldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda ülkemdekigenel yargı etkili oldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda kitaplar etkilioldu


Türkiye ile ilgili yargılarımda ortak(müzikspor vb.) etkili oldu

Kosova'da Müslümanların Türkiye İle İlgili Algı Kaynakları (%)

Türkiye; 47,1

Almanya; 12,8

ABD; 11,6

Fransa; 7

Diğer; 4

Arnavutluk; 3,5

İngiltere; 3,5

İsviçre; 3,5

BAE; 2,3

İtalya; 2,3 İspanya; 1,2

Finlandiya; 1,2


(Kosova-Müslüman)


59

10. MAKEDONYA’DA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI

Makedonya’da hem Müslümanları ve hem de Hristiyanları kapsayan bir örnekleme

ulaşılmıştır. Bu ülkeye ait analizler bu ikili ayrıma göre yapılarak tablolara yansıtılmıştır.


Makedonya halkının Türklere ve diğer milletlere sempati düzeyi aşağıda grafik olarak

verilmiştir. Bulgular, Makedonya halkının diğer toplumlara sempati düzeyinde dinin önemli

ve temel belirleyici olduğunu göstermektedir. Müslüman Makedonya vatandaşları arasında

en yüksek sempati düzeyi %87,5 ile Türklere yöneliktir. Müteakiben sırasıyla %74,7 ile

Araplara ve %53,9 ile İranlılara sempati gelmektedir. Müslümanlar arasında batılı ve doğulu

diğer toplumlara sempati %50 düzeyinin altında ve en düşük sempati düzeyi ise %18,5 ile

Ruslara yöneliktir. Hristiyan Makedonya vatandaşları arasında da en yüksek sempati düzeyi

%73,2 ile Türklere yöneliktir. Müteakiben %71,4 ile İtalyanlara, %68,2 ile İspanyollara ve

%65,7 ile İngilizlere yöneliktir.

18,5

30,8

35,5

36,5

40,4

43,3

44,9

47,3

49,6

53,9

74,7

87,5

59,1

57,1

56,4

56,3

59,3

65,7

68,2

71,4

56,1

39,9

39,4

73,2

0 20 40 60 80 100

Ruslara sempati

Çinlilere sempati


Japonlara sempati





Almanlara sempati


Araplara sempati

Türklere sempati

Makedonya Vatandaşlarının Türklere Sempati Düzeyi (%)

Hristiyan İslam


60


Makedonya halkının Türkiye ile ilgili demokrasi algısı Müslüman ve Hristiyanlar arasında

önemli bir farklılaşma göstermektedir. Müslüman Makedonya vatandaşları arasında Türkiye

ile ilgili demokrasi algısı %71-78 aralığında olumludur. Hristiyan Makedonya vatandaşları

arasında bu algılar %61-74 aralığında orta düzeyde olumludur ve Müslümanlara göre çok

düşük de değildir. Hristiyanlar arasında Türkiye ile ilgili en olumlu algı %74,9 ile “Farklı din,

kültür ve kimliklere saygı”, en olumsuz algı ise %61,1 ile “fikir özgürlüğü” konusundadır.

Makedonya vatandaşlarının Türkiye’deki yaşam ile ilgili algıları da diğer algılar gibi Müslüman

ve Hristiyanlar arasında, diğer ülkelerde olduğu gibi çok fazla farklılaşma göstermemektedir.

Müslüman Makedonya vatandaşları arasında Türkiye’deki yaşam ile ilgili algılar %64-78

aralığında olumludur. Hristiyan Makedonya vatandaşları arasında ise bu algılar %63-70

aralığındadır.

71,4

74,1

74,3

77,6

61,1

69,8

65,8

74,9

0 20 40 60 80 100




Türkiye'de farklı dinkültürkimliklere saygı çokiyidir

Makedonya Vatandaşlarının Türkiye'de Demokrasi Algısı (%)

Hristiyan İslam

64,4

73,0

78,5

62,9

66,4

70,0

0 20 40 60 80 100




Makedonya Vatandaşlarının Türkiye'de Yaşam Algısı (%)

Hristiyan İslam


61


Makedonya halkı içinde Müslüman ve Hristiyanlar arasında Türklerin kişilik özellikleri

konusunda genel anlamda önemli bir kırılmanın olmadığı görülmektedir. Her iki kesimde de

Türkleri olumlu kişilik özellikleri ile özdeşleştirme düzeyi %65-90 aralığındadır. Türklerle en

yüksek oranda özdeşleştirilen kişilik özellikleri misafirperverlik ve yardımseverliktir.

14,9

17,5

30,2

34,7

55,1

64,4

65,7

66,3

68,1

70,5

74,5

76,2

78,6

83,3

88,1

89,4

22,3

23,6

31,9

23,3

36,4

81,3

76,8

74,4

66,6

80,8

80,0

67,7

69,7

83,4

78,7

83,0

0 20 40 60 80 100



Türkler kabadır

Türkler agresiftir

Türkler kadercidir









Türkler dindardır



Makedonya Vatandaşlarına Göre Türklerin Kişilik Özellikleriyle Özdeşleştirilme Düzeyleri (%)

Hristiyan İslam


62


Makedonya halkı içinde Müslümanlar daha olumlu düşünmekle birlikte hem Müslümanlar

hem de Hristiyanlar, “Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir” görüşüne oldukça yüksek

oranda (%81,7 ve %67,5) katılmaktadır. Müslümanlar Türkiye’yi Balkanlarda %78,3

düzeyinde etkin görürken, Hristiyanlar arasında bu oran %64,4’tür. Hem Müslümanlar ve

hem de Hristiyanlar arasında, Türkiye’nin Balkanlarda etkinliği konusunda mevcut algıları

aşan bir beklentinin olmadığı söylenebilir.

Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi düşüncesine Hristiyan Makedonya vatandaşları %77,8

oranında destek olurken, bu oran Müslümanlar arasında %76,3 ile aynı düzeydedir. Bu

oranlar, Müslümanların destekleri yanında, ülkedeki Hristiyanların Türkiye’nin Avrupa Birliği

üyeliği konusundaki olumlu görüşlerini ortaya koyması açısından oldukça önemlidir.

Müslümanlar, “Türkiye Avrupa Birliği dışında ittifaklar aramalıdır” görüşünü %80,4 ile AB

üyeliğine göre daha fazla desteklerken, Hristiyanlar aynı görüşü %67,9 ile AB üyeliğine göre

daha az desteklemektedir.

81,7 78,3 71,1 67,5 64,4

58,9

0

20

40

60

80

100




Makedonya Vatandaşlarına Göre Türkiye'nin Balkanlar ve Müslüman Ülkeler İçin Model Alınması (%)

İslam Hristiyan

76,3 80,4 77,8 67,9

0

20

40

60

80

100


Makedonya Vatandaşlarının Türkiye'nin Avrupa Birliği Üyeliğine Bakışı (%)

İslam Hristiyan


63



konusundaki algılar Müslümanlar arasında %74-84 aralığında oldukça yüksektir. Aynı

bölgelerde Türkiye’nin daha etkin rol alması görüşlerine destek de %71-81 aralığındadır. Bu

durum diğer ülkelerde olduğu gibi, Türkiye’nin bu bölgelerdeki etkinliğinin yeterli görüldüğü

ve daha etkin rol alması yönünde bir beklentinin olmadığı şeklinde yorumlanabilir.

Hristiyanların söz konusu bölgelerde Türkiye ile ilgili güç algısı Müslümanlardan göreceli

olarak daha düşük olmakla birlikte olumsuz da değildir. Hristiyanlar arasında, Türkiye’nin bu

bölgelerdeki güç algısı %54-%64 aralığında ve aynı bölgelerde Türkiye’nin daha etkin rol

alması yönündeki beklentilerle aynı düzeydedir.

80,2

83,0

71,8

74,4

80,7

75,0

83,6

63,4

58,5

53,2

54,5

62,3

63,9

63,4

0 20 40 60 80 100

Türkiye Orta Asya'da daha etkin rolalmalıdır.

Türkiye Orta Asya'da etkin bir rolesahiptir.

Türkiye Kafkaslarda daha etkin rolalmalıdır.

Türkiye Kafkaslarda etkin bir rolesahiptir.

Türkiye Orta Doğuda daha etkin rolalmalıdır.

Türkiye Orta Doğuda etkin bir rolesahiptir.


Makedonya Vatandaşlarının Türkiye İle İlgili Güç Algısı (%)

Hristiyan İslam


64


Müslüman Makedonya vatandaşları Türkleri %52 ile ağırlıklı olarak Avrupa kültürüne daha

yakın görürken, %26,1’i Orta Doğu kültürüne ve %21,3’ü Asya kültürüne yakın görmektedir.

Hristiyanlar ise Türkleri ağırlıklı olarak (%58,9) Orta Doğu kültürüne yakın görmektedir.

Asya Kültürü;

21,3

Avrupa Kültürü;

52,6


26,1

Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Makedonya-Müslümanlar)

Asya Kültürü;

11,0

Avrupa Kültürü;

30,1 Ortadoğu Kültürü;

58,9

Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Makedonya-Hristiyanlar)


65

10.7 Makedonya Vatandaşlarının Türklere Yakınlık İsteği

Makedonya vatandaşlarının Türklere yakınlık isteği konusunda yöneltilen sekiz farklı soruda

da Müslümanların yakınlık isteği Hristiyanlara göre biraz daha yüksektir. Her iki kesimde de

Türkiye’yi ziyaret etme, bir Türk ile arkadaş/komşu olma, Türkiye’de öğrenim görme ve

Türkiye’de çalışma isteği daha fazla öne çıkmaktadır.

63,7

67,7

69,2

71,4

76,2

81,7

83,0

94,8

44,7

36,0

57,8

63,1

67,7

70,7

79,0

92,3

0 20 40 60 80 100









Makedonya Vatandaşlarının Türklere Yakınlık İsteği (%)

Hristiyan İslam


66

10.8 Makedonya Vatandaşlarının Türk Ürünlerine Bakışı

Makedonya vatandaşlarının Türk ürünlerine bakışı incelendiğinde; sekiz üründe de

Müslümanların kalite algıları Hristiyanlara göre daha yüksektir. Her iki kesimde de turistik

tesisler ve Türk mutfağı konusundaki görüşler en olumlu görüşlerdir. Kalite algısında hazır

gıdalar ve cam/porselen ürünler üçün ve dördüncü sırada gelmektedir. Tekstil,

elektronik/beyaz eşya ve alkollü içecekler kalite ve tanınırlık açısından göreceli olarak her iki

kesimde de daha olumsuz algıya sahiptir.

45,2

74,1

77,0

79,7

80,3

83,0

91,0

93,7

59,2

53,4

62,4

61,1

67,5

66,2

77,3

79,4

0 20 40 60 80 100









Makedonya Vatandaşlarının Türk Ürünlerine Bakışı (%)

Hristiyan İslam


67

10.9 İkinci Bir Vatan Seçmesi Gerekse Makedonya Vatandaşları Nerede Yaşamak

İster

Müslüman Makedonya vatandaşları arasında ikinci bir vatan olarak en çok yaşanmak istenen

ülke %47,6 ile Türkiye’dir. Müteakiben sırasıyla Arnavutluk, ABD, Kosova ve İsviçre

gelmektedir. Hristiyan Makedonya vatandaşları arasında ise; ikinci bir vatan olarak en çok

yaşanmak istenen ülke %17,2 ile İtalya, %15,6 ile ABD, %10,9 ile Almanya, %7,8 ile İspanya ve

Sırbistan’dır.

Türkiye; 47,6

Diğer; 13,2 Arnavutluk; 7

ABD; 5,4

Kosava; 5,4

İsviçre; 4,9

BAE; 3,2

Almanya; 2,2

Norveç; 2,2

Makedonya 2,2 Fransa; 1,6 İngiltere; 1,6

Bosna Hersek; 1,6

Avustralya; 1,1

İkinci Bir Vatan Seçmeniz Gerekse Hangi Ülkede Yaşamak İsterdiniz (%) (Makedonya-Müslümanlar)

İtalya; 17,2

ABD; 15,6

Almanya; 10,9

Diğer; 10,9 İspanya; 7,8

Sırbistan; 7,8

Fransa; 6,3

Hırvatistan; 6,3

İngiltere; 6,3

Türkiye; 4,7

İsviçre; 3,1 Kanada; 3,1


(Makedonya-Hristiyanlar)


68

10.10 Makedonya Vatandaşlarının Türkiye ile İlgili Algı Kaynakları

Müslüman ve Hristiyan Makedonya vatandaşları arasında Türkiye ile ilgili algı kaynakları

benzeşmektedir. Tanınan ve gözlemlenen Türkler en etkili algı kaynağıdır. Ortak etkinlikler

(müzik ve spor gibi) ve medya ikinci ve üçüncü en önemli algı kaynağı durumundadır.

55,6

66,2

69,3

73,1

78,2

51,2

45,4

63,3

63,1

77,5

0 20 40 60 80 100


Türkiye ile ilgili yargılarımda ülkemdeki genelyargı etkili oldu


Türkiye ile ilgili yargılarımda ortak (müziksporvb.) etkili oldu


Makedonya Vatandaşlarının Türkiye İle İlgili Algı Kaynakları (%)

Hristiyan İslam


69

11. SIRBİSTAN’DA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI

Sırbistan’da hem Müslümanları ve hem de Hristiyanları kapsayan bir örnekleme ulaşılmıştır.

Bu ülkeye ait analizler de bu ikili ayrıma göre yapılarak tablolara yansıtılmıştır.


Sırbistan halkının Türklere ve diğer milletlere sempati düzeyi aşağıda grafik olarak verilmiştir.

Sırbistan halkının Müslüman toplumlara sempati düzeyinde ve bakışında ait olunan din temel

belirleyici iken, Avrupalı toplumlara sempati düzeyinde din çok da belirleyici değildir. Bu

boyutu ile Sırbistan halkının sempati algısı Karadağ halkı ile benzerlik göstermektedir.

Müslüman Sırbistan halkı arasında en yüksek sempati düzeyi %78,9 ile Türklere yöneliktir.

Müteakiben sırasıyla %68,1 ile Araplar, %56,3 ile Almanlar ve %58,2 ile İranlılar gelmektedir.

Müslümanlar arasında en düşük sempati ise %25,7 ile Ruslara yöneliktir. Bulgular, Hristiyan

Sırbistan halkının Avrupalılar da dahil tüm toplumlara karşı düşük düzeyde sempati

beslediğini göstermektedir. Hristiyanlar arasında en yüksek sempati düzeyi %50,5 ile Ruslara

yönelik ve en düşük sempati %26,9 ile Çinlilere yöneliktir. Hristiyanlar arasında Türklere

sempati ise %46 ile Avrupalı toplumlarla aynı düzeydedir.

25,7

26,9

27,8

35,0

41,0

44,1

44,5

49,6

53,7

56,7

68,1

78,9

50,5

43,3

36,2

42,7

47,8

43,8

47,4

49,6

32,0

48,7

34,7

46,0

0 20 40 60 80 100

Ruslara sempati

Çinlilere sempati

Japonlara sempati







Almanlara sempati

Araplara sempati

Türklere sempati

Sırbistan Vatandaşlarının Türklere Sempati Düzeyi (%)

Hristiyan İslam


70


Sırbistan halkının Türkiye ile ilgili demokrasi algısı Müslüman ve Hristiyanlar arasında önemli

bir farklılaşma göstermektedir. Müslüman Sırbistan halkı arasında Türkiye ile ilgili demokrasi

algısı %70-78 aralığında olumlu olmakla birlikte, Hristiyanlar arasında bu algılar %46-53

aralığındadır.

Türkiye’deki yaşam ile ilgili algılar hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar arasında Türkiye ile

ilgili demokrasi algısına ait yukarıda verilen bulgularla benzeşmektedir. Müslümanlar

arasında Türkiye’deki yaşam ile ilgili algılar %68-81 aralığında olumlu iken, Hristiyanlar

arasında bu algılar %47-60 aralığındar.

70,5

73,1

77,3

78,1

48,9

45,6

46,3

53,0

0 20 40 60 80 100





Sırbistan Vatandaşlarının Türkiye'de Demokrasi Algısı (%)

Hristiyan İslam

68,4

74,7

81,0

47,1

53,9

53,3

0 20 40 60 80 100


Türkiye'de yaşam standardıkalitesi çokiyidir


Sırbistan Vatandaşlarının Türkiye'de Yaşam Algısı (%)

Hristiyan İslam


71


Sırbistan halkı içinde Müslümanlar, Türklerin kişilik özellikleri konusunda Hristiyanlara göre

daha olumlu algılara sahiptir. Müslümanlar Türkleri olumlu kişilik özellikleri ile genelde %60-

80 aralığında özdeşleştirirken, aynı oran Hristiyanlar arasında %51-62 düzeyindedir.

17,1

24,9

32,8

36,9

45,4

60,5

63,8

65,8

68,4

69,4

69,5

69,7

71,1

73,0

76,5

79,8

39,6

43,4

45,5

46,9

42,6

51,0

52,1

52,9

60,3

52,4

60,3

52,8

51,0

51,8

57,7

61,7

0 20 40 60 80 100



Türkler agresiftir

Türkler kabadır

Türkler kadercidir






Türkler dindardır






Sırbistan Vatandaşlarına Göre Türklerin Kişilik Özellikleriyle Özdeşleştirilme Düzeyleri (%)

Hristiyan İslam


72


Sırbistan halkı içinde Müslümanlar daha olumlu düşünmekle birlikte hem Müslümanlar hem

de Hristiyanlar, “Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir” görüşüne %74,3 ve %58,7

düzeyinde katılmaktadır. Müslümanlar Türkiye’yi Balkanlarda %72,1 düzeyinde etkin

görürken, Hristiyanlar arasında bu oran %50,4’e düşmektedir. Hem Müslümanlar hem de

Hristiyanlar Türkiye’nin Balkanlardaki etkinlik düzeyini yeterli görmektedir.

Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi düşüncesine Sırbistan halkından Hristiyanlar olanlar

%59,2 oranında destek olurken, bu oran Müslümanlar arasında %85,6’ya ulaşmaktadır. Bu

oranlar, Müslümanların destekleri yanında, ülkedeki Hristiyanların Türkiye’nin Avrupa Birliği

üyeliği konusunda olumsuz düşünmediğini göstermesi açısından oldukça önemli.

Müslümanlar, “Türkiye Avrupa Birliği dışında ittifaklar aramalıdır” görüşünü %70,5 ile AB

üyeliğine göre daha düşük düzeyde desteklemektedir. Hristiyanlar ise aynı görüşü %50

oranında desteklemektedir.

74,3 72,1 71,4

58,7 50,4 48,8

0

20

40

60

80




Sırbistan Vatandaşlarına Göre Türkiye'nin Balkanlar ve Müslüman Ülkeler İçin Model Alınması (%)

İslam Hristiyan

85,6

70,5 59,2

50,0

0

20

40

60

80

100


Sırbistan Vatandaşlarının Türkiye'nin Avrupa Birliği Üyeliğine Bakışı (%)

İslam Hristiyan


73


Türkiye’nin, bölgesinde, Orta Doğu’da, Kafkaslarda ve Orta Asya’daki gücü ve rolü


Türkiye’nin daha etkin rol alması görüşlerine destek ise %63-82 düzeyindedir. Müslümanlar

arasında Türkiye’nin Orta Doğu’da daha etkin olması yönündeki beklentiler mevcut güç

algısına göre daha yüksektir.

Hristiyanların söz konusu bölgelerde Türkiye ile ilgili güç algısının beklendiği şekilde daha

olumsuz olduğunu vurgulamak gerekmektedir. Hristiyanlar arasında, Türkiye’nin Orta

Doğu’daki güç algısı (%55,7), diğer bölgelere göre daha yüksek algılanmaktadır.

82,4

86,3

63,5

71,5

80,4

71,7

81,5

57,8

48,0

44,8

45,2

52,1

55,0

52,6

0 20 40 60 80 100

Türkiye Orta Asya'da daha etkin rolalmalıdır.

Türkiye Orta Asya'da etkin bir rolesahiptir.

Türkiye Kafkaslarda daha etkin rolalmalıdır.


Türkiye Orta Doğuda daha etkin rolalmalıdır.

Türkiye Orta Doğuda etkin bir rolesahiptir.


Sırbistan Vatandaşlarının Türkiye İle İlgili Güç Algısı (%)

Hristiyan İslam


74


Müslüman Sırbistan halkı Türkleri %62,9 ile ağırlıklı olarak Avrupa kültürüne daha yakın

görmektedir. Asya kültürüne yakın görenlerin oranı %15, Orta Doğu kültürüne yakın

görenlerin oranı ise %22,1’dir. Hristiyanlar arasında da Türkleri Avrupa kültürüne yakın

görenlerin oranı (%48,1) daha yüksektir.

Asya Kültürü;

15

Avrupa Kültürü;

62,9


22,1

Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Sırbistan-Müslümanlar)

Asya Kültürü;

15,8

Avrupa Kültürü;

48,1


36,1

Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür (Sırbistan-Hristiyanlar)


75

11.7 Sırbistan Vatandaşlarının Türklere Yakınlık İsteği

Sırbistan halkının Türklere yakınlık isteği konusunda yöneltilen sekiz farklı soruda da

Müslümanların yakınlık isteği Hristiyanlara göre çok daha yüksektir. Müslümanlar arasında

Türkiye’yi ziyaret etme isteği %87,6 ile öne çıkmaktadır. Müteakiben sırayla bir Türk ile

arkadaş/komşu olma (%77,1-73,7), Türkiye’de çalışma (%72) ve Türkiye’de öğrenim görme

(%68,4) istekleri gelmektedir. Hristiyanlar arasında ise %60,5 ile Türkiye’yi ziyaret etme isteği

daha fazla öne çıkmaktadır.

53,5

57,2

66,0

68,4

72,0

73,7

77,1

87,6

19,8

25,1

25,0

34,7

34,3

34,3

45,2

60,5

0 20 40 60 80 100









Sırbistan Vatandaşlarının Türklere Yakınlık İsteği (%)

Hristiyan İslam


76

11.8 Sırbistan Vatandaşlarının Türk Ürünlerine Bakışı

Sırbistan halkının Türk ürünlerine bakışı incelendiğinde Müslümanlar ve Hristiyanlar arasında

diğer pek çok konuda olduğu gibi önemli bir farklılaşmanın olduğu görülmektedir.

Müslümanlar arasında turistik tesislerin kalitesi konusundaki görüşler %88,5 ile en olumlu

görüşler olmakla birlikte, alkollü içecekler dışındaki diğer altı ürün de %70-83 aralığında

yüksek kalite algısına sahiptir. Hristiyanlar arasında ise kalite noktasında Türk ürünlerine

bakış %43-60 aralığında orta düzeyde olumludur.

56,3

69,7

72,7

74,7

77,7

78,2

83,0

88,5

43,6

47,1

47,8

54,0

49,5

45,5

59,2

66,0

0 20 40 60 80 100


Türk malı elektronik ürünler ve beyaz eşyalarkalitelidir

Türk malı cam ve porselen ürünler kalitelidir






Sırbistan Vatandaşlarının Türk Ürünlerine Bakışı (%)

Hristiyan İslam


77

11.9 İkinci Bir Vatan Seçmesi Gerekse Sırbistan Vatandaşları Nerede Yaşamak İster

Müslüman Sırbistan halkının ikinci bir vatan olarak en çok yaşamak istediği ülke %33,1 ile

Türkiye’dir. Müteakiben %9,1 ile Almanya ve %6,6 ile İtalya ve İspanya gelmektedir.

Hristiyanlar arasında ise ikinci bir vatan olarak en çok yaşanmak istenen ülke; %10,9 ile

Sırbistan ve Rusya iken, müteakiben sırasıyla İsviçre, ABD, İtalya ve İspanya gelmektedir.

Türkiye; 33,1

Diğer; 11,5

Almanya; 9,1 İtalya; 6,6

Sırbistan; 6,6

İsveç; 5,8

ABD; 5

İspanya; 5

Bosna Hersek; 4,1

İngiltere; 4,1

Fransa; 3,3 İsviçre; 3,3 BAE; 2,5

İkinci Bir Vatan Seçmeniz Gerekse Hangi Ülkede Yaşamak İsterdiniz (%) (Sırbistan-Müslümanlar)

Diğer; 11

Sırbistan; 10,9


İsviçre; 9,1

ABD; 8,2 İtalya; 8,2

İspanya; 8,2

Almanya; 6,4

İngiltere; 5,5

Fransa; 4,5

Yunanistan; 4,5

Kanada; 3,6

İsveç; 3,6

Türkiye; 3,6 Hırvatistan; 1,8

İkinci Bir Vatan Seçmeniz Gerekse Hangi Ülkede Yaşamak İsterdiniz (%) (Sırbistan-Hristiyanlar)


78

11.10 Sırbistan Vatandaşlarının Türkiye ile İlgili Algı Kaynakları

Sırbistan halkından Hristiyanlar arasında Türkiye ile ilgili algı kaynakları aynı düzeyde (%33-

40) etkili olarak görülmektedir. Bunun yanında, Müslümanlar arasında Türkiye ile ilgili algı

kaynaklarından; “tanınan/gözlemlenen Türkler”, “ortak aktiviteler” ve “ülkedeki genel

yargı”nın daha etkili olduğu görülmektedir.

51,9

53,5

64,2

65,7

70,1

39,9

33,0

39,9

38,9

36,7

0 20 40 60 80 100

Türkiye ile ilgili yargılarımda medya etkilioldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda kitaplar etkilioldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda ülkemdekigenel yargı etkili oldu

Türkiye ile ilgili yargılarımda ortak (müzikspor vb.) etkili oldu


Sırbistan Vatandaşlarının Türkiye İle İlgili Algı Kaynakları (%)

Hristiyan İslam


79

12. TÜRKİYE VE TÜRK ALGISININ ÜLKELER ARASINDA KARŞILAŞTIRILMASI

12.1 Türklere Sempati Düzeyinin Ülkeler Arasında Karşılaştırılması

Balkan toplumları içinde Müslüman olanların Türklere sempati düzeyi, beklendiği şekilde,

Hristiyanlara göre çok daha yüksektir. Farklı ülkeler içindeki Müslüman toplumların Türklere

sempati düzeyi %71-88 aralığında ve yüksek kabul edilebilecek bir düzeydedir. Türklere

yönelik en yüksek sempati ise %87,5 ile Makedonya vatandaşı Müslümanlar arasındadır.

Burada dikkati çeken nokta; Hristiyan Makedonya vatandaşları arasında da Türklere sempati

düzeyinin %73,2 ile diğer Müslüman topluluklar kadar yüksek olmasıdır. Hristiyanlar

arasında, Makedonya vatandaşları dışında, en yüksek sempati düzeyi %55,7 ile Arnavutluk

vatandaşları arasındadır. En düşük sempati düzeyi ise %37,4 ile Hırvatlar arasındadır.

Bu tablo, Balkanlarda yaşayan Müslüman toplulukların Türklere ve Türkiye’ye sempatisinin

yüksekliğini ortaya koymakla birlikte, bu ülkelerin Hristiyan vatandaşlarının Türklere

sempatisinin çok olumsuz olmadığını da göstermektedir. Bu noktada; Hristiyanlar arasındaki

olumsuz algılar yanında, Makedonya ve Arnavutluk’ta Hristiyanlar arasındaki olumlu Türk

algısının nedenlerinin araştırılması da gerekmektedir.

37,4

40,1

41,5

46,0

55,7

70,5

72,8

73,2

77,5

78,5

78,9

87,5

0 20 40 60 80 100

Hırvatistan (Hristiyan)

Bulgaristan (Hristiyan)

Karadağ (Hristiyan)

Sırbistan (Hristiyan)

Arnavutluk (Hristiyan)

Kosova (Müslüman)

Bosna Hersek (Müslüman)

Makedonya (Hristiyan)

Karadağ (Müslüman)

Arnavutluk (Müslüman)

Sırbistan (Müslüman)

Makedonya (Müslüman)

Türklere Sempati Düzeyi %


80

12.2 Türkiye ile İlgili Demokrasi Algısının Ülkeler Arasında

Karşılaştırılması

Raporun 4-11’inci bölümlerinde dört farklı soru ile ölçülen ve analiz edilen Türkiye ile ilgili

demokrasi algısı, bu bölümde geçerliği ve güvenirliği olan bir boyut olarak analizlere dahil

edilmiştir.

Balkan toplumları içinde Müslüman olanların Türkiye ile ilgili demokrasi algısı, sempati

düzeyinde de olduğu gibi, Hristiyanlara göre çok daha yüksektir. Farklı ülkeler içindeki

Müslüman toplumların Türkiye ile ilgili demokrasi algısı %63-76 aralığındadır. Arnavutluk,

Makedonya, Sırbistan ve Karadağ Müslümanları arasında Türkiye ile ilgili demokrasi algısı

daha yüksek (%74-76) ve olumlu iken, Bosna Hersek ve Kosova Müslümanları arasında bu

algılar %63-66 düzeyinde ve göreceli olarak daha olumsuzdur.

Türkiye ile ilgili demokrasi algısı, Hristiyan Makedonya vatandaşları arasında (%71,4) sempati

düzeyinde olduğu gibi diğer Hristiyan toplumlardan daha yüksektir. Hristiyanlar arasında,

Makedonya vatandaşları dışında, en olumlu algılar %56,7 ile Arnavutluk, %50,5 ile Karadağ ve

%49,3 ile Sırbistan’dadır. Türkiye ile ilgili en düşük demokrasi algısı ise Hırvatlar ve Bulgarlar

arasındadır.

Bulgular, Balkanlarda yaşayan Müslüman toplulukların Türkiye ile ilgili demokrasi algısının

yüksekliğini ortaya koymakla birlikte, aynı konuda bu ülkelerin Hristiyan vatandaşlarının

algılarının Hırvat ve Bulgarlar dışında olumsuz olmadığını da göstermektedir.

35,9

37,8

49,3

50,5

56,7

63,2

65,9

71,4

73,6

74,7

74,8

76,1

0 20 40 60 80 100






Kosova (Müslüman)

Bosna Hersek…






Türkiye'de Demokrasi Düzeyi %


81

12.3 Türkiye ile İlgili Yaşam Algısının Ülkeler Arasında Karşılaştırılması

Raporun 4-11’inci bölümlerinde üç farklı soru ile ölçülen ve analiz edilen Türkiye’de yaşam

kalitesi konusundaki algılar, bu bölümde geçerliği ve güvenirliği olan bir boyut olarak

analizlere dahil edilmiştir.

Balkan toplumları içinde Müslüman olanların Türkiye’deki yaşam ile ilgili algıları, sempati

düzeyi ve demokrasi algısında olduğu gibi, Hristiyanlara göre çok daha yüksektir. Farklı

ülkeler içindeki Müslüman toplumların Türkiye ile ilgili yaşam algısı %57-76 aralığında

değişmektedir. Sırbistan, Makedonya, Karadağ, Arnavutluk ve Bosna Hersek Müslümanları

arasında Türkiye’deki yaşam ile ilgili algılar daha yüksek (%70-76) ve olumlu iken Kosovalı

Müslümanların bu konudaki algıları %57 düzeyinde ve göreceli olarak daha olumsuzdur.

Türkiye ile ilgili yaşam algısı, Hristiyan Makedonya vatandaşları arasında (%66,8), sempati

düzeyi ve demokrasi algısında olduğu gibi diğer Hristiyan toplumlardan daha yüksektir.

Hristiyanlar arasında, Makedonya vatandaşları dışında, en olumlu algılar 56,1 ile Arnavutluk,

%53 ile Sırbistan, %52 ile Karadağ ve %49,3 ile Bulgaristan’dadır. Türkiye’de yaşam ile ilgili en

olumsuz algı ise yine Hırvatlar arasındadır.

Bulgular, Balkan toplumlarının Türklerle ilgili sempati ve Türkiye ile ilgili demokrasi ve yaşam

algılarının büyük oranda örtüştüğünü göstermektedir. Temel kırılma noktası dini mensubiyet

olmakla birlikte, algıları belirleyen ana konunun tarihi ve kültürel değerler çerçevesinde

oluşan Türkiye ile ilgili yargı ve önyargılar olduğunu söylemek gerekmektedir. Bu tespit her iki

kesim içinde geçerlidir.

40,8

49,3

52,0

53,0

56,1

57,7

66,8

69,7

71,3

71,4

72,4

75,8

0 20 40 60 80 100






Kosova (Müslüman)







Türkiye'de Yaşam Kalitesi (%)


82

12.4 Türklerin Algılanan Kişilik Özelliklerinin Ülkeler Arasında


Aşağıda tablo olarak verilen bulgular; Müslümanlar arasında genel olarak daha yüksek

olmakla birlikte, Türklerin olumlu kişilik özellikleri ile özdeşleştirilme düzeyinin orta düzey ve

üzerinde olduğunu göstermektedir. Özellikle Makedonya ve Arnavutluk’un Hristiyan

vatandaşları arasında olmakla birlikte, Türklerin olumlu kişilik özelliklerinin Hristiyanlar

arasında da orta düzeyde kabul görmesi bulgulardan çıkarılabilecek en önemli sonuçlardan

biridir.

Bu noktadan hareketle; Türklerin kişilik özellikleri konusundaki algıların, mensup olunan dinin

algılara etkisi noktasında, yukarıda incelenen ve karşılaştırılan üç konudan daha farklı bir

resim ortaya koyduğunu vurgulamak gerekmektedir. Türklerle özdeşleştirilen kişilik özellikleri

konusunda, Müslüman ve Hristiyan Balkan toplumları arasında farklılaşma olmakla birlikte,

diğer konularda olduğu gibi keskin bir kırılmadan bahsetmek pek mümkün görülmemektedir.

Balkan Halklarının Türkleri Farklı Kişilik Özellikleri ile Özdeşleştirme Düzeyi (%)

Ülke / Din

Türkler

Misafir-perverdir

Yardım-severdir Çalışkandır Dürüsttür

Zalim / acımasızdır

Irkçı / faşisttir

Makedonya (Müslüman) 89,4 88,1 78,6 74,5 17,5 14,9

Arnavutluk (Müslüman) 84,4 82,1 74,2 76,6 19,6 17,8

Makedonya (Hristiyan) 83,0 78,7 69,7 80,0 23,6 22,3

Arnavutluk (Hristiyan) 75,0 62,0 66,5 54,0 36,3 30,5

Kosova (Müslüman) 67,6 63,4 69,5 66,7 33,8 33,3

Sırbistan (Müslüman) 63,8 76,5 79,8 73,0 24,9 17,1

Karadağ (Müslüman) 63,6 77,0 78,3 79,6 28,5 24,6

Bosna Hersek (Müslüman) 63,5 73,6 67,4 67,9 27,9 24,2

Bulgaristan (Hristiyan) 62,8 56,7 61,1 52,1 35,3 37,1

Hırvatistan (Hristiyan) 57,8 53,0 57,3 49,1 50,1 49,1

Sırbistan (Hristiyan) 52,1 57,7 61,7 51,8 43,4 39,6

Karadağ (Hristiyan) 45,2 48,8 53,4 55,2 47,9 42,3


83

12.5 Türkiye’nin Müslüman Ülkeler İçin Model Görülmesinin Ülkeler

Arasında Karşılaştırılması

Müslümanlar arasında genel olarak daha yüksek olmakla birlikte, araştırma kapsamındaki

Balkan ülkelerinin tamamında Türkiye Müslüman ülkeler için model olarak görülmektedir.

“Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir” görüşü Makedonya, Karadağ, Arnavutluk ve

Sırbistan vatandaşı Müslümanlar arasında %74-82 aralığında yüksek düzeyde kabul görürken,

aynı görüş Kosova’da %65,8 ve Bosna Hersek’te %61,7 ile orta düzeyde kabul görmektedir.

Balkan ülkelerinin Hristiyan vatandaşları arasında da; Makedonya ve Arnavutluk vatandaşları

arasında biraz daha yüksek olmakla birlikte, “Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir”

görüşü %59-68 aralığında orta düzeyde kabul görmektedir. Bu görüşe en düşük destek ise

%58,7 ile Sırplardan gelmektedir.

58,7

61,0

61,7

62,3

62,8

65,8

67,5

73,8

74,3

80,8

81,0

81,7

0 20 40 60 80 100






Kosova (Müslüman)







Türkiye Müslüman Ülkeler için Modeldir (%)


84

12.6 Türkiye’nin Avrupa Birliği Üyeliğine Bakışın Ülkeler Arasında


Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi Müslümanlar arasında Hristiyanlara göre genel olarak

daha yüksek desteklenmektedir. Türkiye’nin AB üyeliği Hırvatlar ve Bulgarlar dışında

Balkanlarda yaşayan Müslüman ve Hristiyanlar tarafından %57 ve üzeri düzeyde

desteklenmektedir. “Türkiye AB’ye girmelidir” görüşü Sırbistan, Karadağ, Makedonya ve

Arnavutluk vatandaşı Müslümanlar arasında %76-86 aralığında yüksek düzeyde kabul

görürken, aynı görüş “Türkiye Müslüman ülkeler için modeldir” görüşünde olduğu gibi, en

düşük oranda %58,2 ile Bosna Hersek Müslümanları arasında destek bulmaktadır.

“Türkiye AB’ye girmelidir” görüşü Balkan ülkelerinin Hristiyan vatandaşları arasında en

yüksek desteği %77,8 ile Makedonya’da bulurken, en düşük destek %34 ile Bulgarlardan

gelmektedir.

34,4

40,7

56,7

57,3

58,2

59,2

69,0

76,3

77,1

77,8

78,9

85,6

0 20 40 60 80 100







Kosova (Müslüman)






Türkiye AB'ye Girmelidir (%)


85

12.7 Türkiye’nin Balkanlardaki Rolü ve Etkinlik Algısının Ülkeler Arasında


Türkiye’nin Balkanlardaki etkinliği ve rolü konusundaki algılar; Balkanlarda yaşayan

Müslümanlar arasında, %62 olan Kosova dışında, %71-79 aralığında oldukça yüksektir.

Hristiyanlar ise Türkiye’yi %37-64 aralığında değişen şekilde Balkanlarda etkin

görmektedirler. Hristiyanlar arasında bu konudaki en olumlu görüş %64,4 ile Makedonya’da,

en olumsuz görüş ise %36,9 ile Arnavutluk’tadır.

Birinci soruyu tamamlayıcı olarak sorulan “Türkiye Balkanlarda daha etkin rol almalıdır”

sorusu ise ülkelerin tamamına yakınında birinci soru ile aynı düzeyde destek bulmuştur. Bu

durum yorumlanacak olursa; Türkiye’nin Balkanlarda algılanan etkinliği hem Hristiyanlar hem

de Müslümanlar arasında yeterli görülmekte ve her iki kesimde de Türkiye’nin Balkanlarda

daha etkin olması yönünde bir beklenti bulunmamaktadır.

49,2

38,5

48,8

52,6

41,6

65,8

58,9

71,4

73,3

77,3

71,1

79,5

36,9

46,5

50,4

55,0

56,7

61,7

64,4

72,1

73,9

75,4

78,3

78,7

0 20 40 60 80 100






Kosova (Müslüman)







Türkiye Balkanlarda etkin bir role sahiptir (%)

Türkiye Balkanlarda daha etkin rol almalıdır (%)

Türkiye'nin Balkanlarda Algılanan Etkinliği (%)


86

12.8 Balkan Halklarının Türklere Yakınlık İsteğinin Karşılaştırılması

Aşağıda verilen dört farklı soruda da Müslümanların Türklere yakınlaşma isteği genel olarak

Hristiyanlardan daha yüksektir. Tüm farklı gruplarda Türkiye’yi ziyaret etme isteği çok daha

fazla öne çıkarken, bu isteği takiben bir Türk ile arkadaş olma, Türkiye’de öğrenim görme ve

Türkiye’de çalışma talepleri gelmektedir.

Balkan Halklarının Türklere Yakınlık İsteği (%)

Ülke / Din

Bir Türk ile arkadaş

olmayı isterim

Türkiye'yi ziyaret etmeyi

isterim

Türkiye'de öğrenim

görmeyi isterim

Türkiye'de çalışmayı

isterim

Makedonya (Müslüman) 83,0 94,8 76,2 71,4

Makedonya (Hristiyan) 79,0 92,3 67,7 63,1

Karadağ (Müslüman) 78,5 91,0 83,2 75,2

Sırbistan (Müslüman) 77,1 87,6 68,4 72,0

Bosna Hersek (Müslüman) 75,6 90,8 66,2 64,6

Arnavutluk (Müslüman) 68,0 86,5 69,9 63,9

Kosova (Müslüman) 67,4 81,4 76,1 69,2

Bulgaristan (Hristiyan) 57,5 77,9 27,5 25,6

Arnavutluk (Hristiyan) 57,1 76,7 51,0 53,7

Karadağ (Hristiyan) 47,0 61,6 47,4 45,7

Sırbistan (Hristiyan) 45,2 60,5 34,7 34,3

Hırvatistan (Hristiyan) 36,0 66,2 21,7 17,8

12.9 Türklerin Yakın Görüldüğü Kültürün Karşılaştırılması

Balkanlarda yaşayan Hristiyan toplumlar, Türkleri genel olarak Orta Doğu kültürüne daha

yakın görürken, Müslümanlar Türkleri Avrupa kültürüne daha yakın görmektedirler.

Hristiyanlar içinde Sırplar ve Karadağlılar, diğerlerinden farklı olarak Türkleri Avrupa

kültürüne daha yakın görmektedirler. Müslümanlar için de ise Boşnaklar ve Arnavutlar

Türkleri Orta Doğu kültürüne Avrupa kültüründen daha yakın görmektedirler.

Türklerin Yakın Görüldüğü Kültür

Ülke / Din Avrupa Kültürü Ortadoğu Kültürü

Asya Kültürü

Sırbistan (Müslüman) 62,9% 22,1% 15,0%

Karadağ (Müslüman) 59,6% 28,1% 12,3%

Makedonya (Müslüman) 52,6% 26,1% 21,3%

Karadağ (Hristiyan) 49,5% 31,4% 19,0%

Kosova (Müslüman) 49,5% 38,0% 12,5%

Sırbistan (Hristiyan) 48,1% 36,1% 15,8%

Bosna Hersek (Müslüman) 31,2% 50,3% 18,5%

Makedonya (Hristiyan) 30,1% 58,9% 11,0%

Arnavutluk (Müslüman) 28,0% 49,7% 22,3%

Arnavutluk (Hristiyan) 22,7% 54,5% 22,7%

Bulgaristan (Hristiyan) 19,2% 59,6% 21,2%

Hırvatistan (Hristiyan) 13,5% 72,2% 14,2%


87

12.10 Türk Ürünlerine Bakışın Ülkeler Arasında Karşılaştırılması

Bu bölümde daha önce sorgulanan yedi farklı Türk ürününde beşi ülke karşılaştırmalı olarak

verilmiştir. Balkanlarda yaşayan Hristiyan toplumların Türk ürünlerine bakışı genel olarak

%50 ve üzerinde olumlu olmakla birlikte, bu algılar Müslümanlara göre göreceli daha

olumsuzdur.

Hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar arasında Türkiye’deki turistik tesisler ve müteakiben

Türk mutfağı, en yüksek kalite algısına ve tanınmışlığa sahiptir. Kalite algısı noktasında,

Müslümanlar arasında tekstil ürünleri, Hristiyanlar arasında ise ambalajlı hazır gıdalar,

karşılaştırılan beş ürün arasında göreceli olarak en olumsuz algıya sahip ürünlerdir.

Balkan Halklarının Türk Ürünlerine Bakışı (%)

Ülke / Din

Türkiye'deki turistik tesisler

kalitelidir


Türk malı cam/

porselen ürünler

kalitelidir

Türk tekstil

ürünleri kalitelidir

Türk malı ambalajlı

hazır gıdalar

kalitelidir

Makedonya (Müslüman) 93,7 91,0 80,3 77,0 83,0

Sırbistan (Müslüman) 88,5 83,0 72,7 74,7 77,7

Arnavutluk (Hristiyan) 86,5 78,1 64,4 47,0 54,0

Arnavutluk (Müslüman) 85,3 82,1 69,4 59,4 71,2

Karadağ (Müslüman) 82,8 78,1 71,7 72,6 73,6

Bosna Hersek (Müslüman) 81,5 77,6 65,8 66,2 66,3

Makedonya (Hristiyan) 79,4 77,3 67,5 62,4 66,2

Bulgaristan (Hristiyan) 78,7 67,1 61,9 54,8 53,5

Kosova (Müslüman) 75,9 70,7 62,7 57,3 66,8

Sırbistan (Hristiyan) 66,0 59,2 47,8 54,0 49,5

Karadağ (Hristiyan) 58,2 53,4 55,4 54,0 51,1

Hırvatistan (Hristiyan) 55,1 54,1 57,7 47,7 38,6


88

12.11 İkinci Vatan Tercihinin Ülkeler Arasında Karşılaştırılması

Balkanlarda yaşayan Müslüman toplumların tamamında, Türkiye ikinci bir vatan seçilmesi

gerektiği durumda en çok yaşanmak istenen ülke olarak görülmektedir. İkinci vatan olarak

Türkiye’yi seçenlerin oranı %56,6 ile Karadağ Müslümanları arasında en yüksek düzeydeyken,

Bosna Hersek’te %26,8 oranıyla en düşük düzeydedir. Müslümanların ikinci vatan

tercihlerinde Türkiye’yi müteakip Almanya ve ABD gelmektedir.

Hristiyan toplumlarda ise ikinci vatan tercihleri ülkelere göre çok daha fazla farklılaşmakla

birlikte, genel olarak en çok öne çıkan ülkeler İtalya, Almanya, ABD, İspanya ve İngiltere’dir.

Karadağ ve Arnavutluk vatandaşı Hristiyanlar arasında ise Türkiye yaklaşık %10’luk düzeyiyle

en çok yaşanmak istenen ülkeler içerisinde yer almaktadır.

Balkan Halkları İkinci Bir Vatan Seçmesi Gerekse Nerede Yaşamak İster (%)

Ülke / Din

En çok yaşanmak istenen ülkeler sıralaması

Karadağ (Müslüman) Türkiye

56,6 Almanya

8,4 İspanya

8,4 ABD %6

İtalya 4,8

Makedonya (Müslüman) Türkiye

47,6 Arnavutluk

7,0 ABD 5,4

Kosova 5,4

İsviçre 4,9

Kosova (Müslüman) Türkiye

47,1 Almanya

12,8 ABD 11,6

Fransa 7,0

Arnavutluk İng.-İsviçre 3,5

Sırbistan (Müslüman) Türkiye

33,1 Almanya

9,1 İtalya

6,6 İsveç 5,8

ABD-İspanya 5,0

Arnavutluk (Müslüman) Türkiye

32,1 Kosova

14,3 ABD 12,9

İngiltere 12,1

İtalya 9,3

Bosna Hersek (Müslüman) Türkiye

26,8 ABD 4,2

Avusturya 4,2

İngiltere 3,5

İsviçre 2,8

Karadağ (Hristiyan) Sırbistan

26,8 Türkiye

12,7 İtalya 11,3

ABD 9,9

Almanya-İspanya 8,5

Arnavutluk (Hristiyan) İngiltere

21,1 Almanya

15,8 ABD 10,5 İtalya 10,5 Türkiye 10,5

Makedonya (Hristiyan) İtalya 17,2

ABD 15,6

Almanya 10,9

İspanya 7,8

Sırbistan 7,8

Bulgaristan (Hristiyan) İngiltere

14,3 İspanya

12,5 ABD 11,2

İtalya 11,2

Almanya 10,6

Hırvatistan (Hristiyan) Almanya

14,1 İspanya

14,1 İtalya 14,1

Avustralya 13

ABD 12,4

Sırbistan (Hristiyan) Rusya 10,9

İsviçre 9,1

ABD 8,2

İtalya 8,2

İspanya 8,2


89

12.12 Türkiye ile İlgili Algı Kaynaklarının Ülkeler Arasında


Bulgular, Balkanlarda yaşayan Müslüman toplumların, kültürel yakınlıklarının da etkisiyle,

aşağıda tablo olarak verilen beş farklı algı kaynağından Hristiyanlar göre daha fazla

etkilendiklerini göstermektedir.

Hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar arasında “tanınan/gözlemlenen Türkler” en çok

etkilenilen algı kaynağı olarak öne çıkmaktadır. Bunun yanında, Müslümanlar arasında

“ülkedeki genel yargı” ve “ortak etkinlikler”, Hristiyanlar arsında ise Medya Türklerle ilgili

yargıların oluşmasında en çok etkilenilen ikinci derecedeki algı kaynakları durumundadır.

Kitaplar ise her iki toplum kesiminde de en az etkilenilen algı kaynağıdır.

Balkan Halklarının Türkiye ile İlgili Algı Kaynakları

Ülke / Din

Türkiye ile ilgili yargılarımda

Tanıdığım / gözlemlediğim Türkler etkili

oldu

Ülkemdeki genel yargı etkili oldu

Ortak Etkinlikler (müzik-spor vb.)

etkili oldu

Medya etkili oldu

Kitaplar etkili oldu

Bosna Hersek (Müslüman) 88,4 59,7 49,0 43,9 45,3

Makedonya (Müslüman) 78,2 66,2 73,1 69,3 55,6

Makedonya (Hristiyan) 77,5 45,4 63,1 63,3 51,2

Arnavutluk (Müslüman) 77,1 62,0 57,5 42,5 56,3

Arnavutluk (Hristiyan) 75,0 65,6 54,9 53,8 60,3

Sırbistan (Müslüman) 70,1 64,2 65,7 51,9 53,5

Karadağ (Müslüman) 64,4 64,4 65,2 58,4 58,0

Kosova (Müslüman) 63,6 59,5 65,9 58,8 62,3

Bulgaristan (Hristiyan) 57,6 56,0 45,0 64,5 53,6

Karadağ (Hristiyan) 42,7 46,1 43,8 43,8 43,8

Sırbistan (Hristiyan) 36,7 39,9 38,9 39,9 33,0

Hırvatistan (Hristiyan) 28,2 43,2 43,3 62,4 32,6


90

BULGULARIN ÖZETİ VE SONUÇ YERİNE

Bulguların Özeti

Bulgular, Müslüman Balkan toplumlarında Türklere sempati düzeyinin çok olumlu (%71-88

aralığında) olduğunu göstermektedir. Daha önemli olan nokta ise, Hristiyanlar Makedonya ve

Arnavutluk vatandaşları arasında da Türklere sempatinin olumlu düzeyde olmasıdır. Diğer

ülkelerin (Sırbistan, Karadağ, Bulgaristan, Hırvatistan) Hristiyan vatandaşlarının Türklere

sempatisinin %40’lar düzeyinde ve çok olumsuz olmaması da bir diğer önemli noktadır.

Çalışmada ölçülen ikinci konu, Balkan toplumlarının Türkiye ile ilgili demokrasi algısıdır.

Arnavutluk, Makedonya, Sırbistan ve Karadağ Müslümanları arasında Türkiye ile ilgili

demokrasi algısı daha yüksek (%74-76) ve olumlu iken, Bosna Hersek ve Kosova

Müslümanları arasında bu algılar %63-66 düzeyinde ve göreceli olarak daha olumsuzdur.

Türkiye ile ilgili demokrasi algısı, Hristiyan Makedonya vatandaşları arasında sempati

düzeyinde olduğu gibi diğer Hristiyan toplumlardan daha yüksektir (%71,4). Hristiyanlar

arasında, Makedonya, Arnavutluk ve Sırbistan vatandaşlarında da Türkiye ile ilgili demokrasi

algısı %50’ler düzeyindedir. Türkiye ile ilgili en düşük demokrasi algısı ise %36-38 düzeyiyle

Hırvatlar ve Bulgarlar arasındadır. Bulgular, Balkanlarda yaşayan Müslüman toplulukların

Türkiye ile ilgili demokrasi algısının yüksekliğini ortaya koymakla birlikte, aynı konuda bu

ülkelerin Hristiyan vatandaşlarının algılarının Hırvat ve Bulgarlar dışında olumsuz olmadığını

da göstermektedir.

Çalışmada ölçülen bir diğer konu olan Türkiye’deki yaşam ile ilgili algılar; Sırbistan,

Makedonya, Karadağ, Arnavutluk ve Bosna Hersek Müslümanları arasında daha yüksek (%70-

76) ve olumlu iken Kosovalı Müslümanların bu konudaki algıları %57 düzeyinde ve göreceli

olarak daha olumsuzdur. Türkiye ile ilgili yaşam algısı, Hristiyan Makedonya vatandaşları

arasında (%66,8), sempati düzeyi ve demokrasi algısında olduğu gibi diğer Hristiyan

toplumlardan daha yüksek olmakla birlikte; Arnavutluk, Sırbistan, Karadağ ve Bulgaristan’da

%50’ler düzeyindedir.

Yukarıdaki üç konuya daha genel bakılacak olursa; Balkanlardaki Müslüman toplumlarda

Türklere sempati ve Türkiye ile ilgili demokrasi ve yaşam algılarının oldukça olumlu olduğunu

söylemek gerekmektedir. Hristiyan toplumları içinde ise en olumlu algı Makedonya

vatandaşları arasında olmakla birlikte, Hristiyan olan diğer ülke vatandaşlarının algıları da

genelde olumsuz değildir. Balkan toplumlarının bu üç konudaki algıları büyük oranda

örtüşmekle birlikte, Hristiyan toplumların Türkiye ile ilgili demokrasi ve yaşam algılarının

Türklere sempati düzeyinden çok daha olumlu olduğunun da vurgulanması gerekmektedir.


91

Çalışmada araştırılan bir diğer konu ise Türklerin kişilik özellikleri konusundaki algılardır.

Bulgular, Türklerin olumlu kişilik özellikleri ile özdeşleştirilmesini orta düzey ve üzerinde

olduğunu göstermektedir. Özellikle Makedonya ve Arnavutluk’un Hristiyan vatandaşları

arasında olmakla birlikte, Türklerin olumlu kişilik özellikleri Hristiyanlar arasında da orta

düzeyde kabul görmektedir.

Bu noktadan hareketle; Türklerin kişilik özellikleri konusundaki algıların, mensup olunan dinin

algılara etkisi noktasında, yukarıda incelenen ve karşılaştırılan üç konudan daha farklı bir

resim ortaya koyduğunu vurgulamak gerekmektedir. Türklerle özdeşleştirilen kişilik özellikleri

konusunda, Müslüman ve Hristiyan Balkan toplumları arasında farklılaşma olmakla birlikte,

diğer konularda olduğu gibi keskin bir kırılmadan bahsetmek daha zordur.

Müslümanlar arasında genel olarak daha yüksek olmakla birlikte, araştırma kapsamındaki

Balkan ülkelerinin tamamında, Hem Hristiyan ve hem de Müslümanlar arasında, Türkiye

Müslüman ülkeler için model olarak görülmektedir.

Türkiye’nin Avrupa Birliğine girmesi Müslümanlar arasında Hristiyanlara göre genel olarak

daha yüksek desteklenmekle birlikte; bu destek, Hırvatlar ve Bulgarlar dışında, Balkanlarda

yaşayan Müslüman ve Hristiyanlarda orta düzey ve üzerindedir. “Türkiye AB’ye girmelidir”

görüşüne Balkan ülkelerinin Hristiyan vatandaşları arasında en düşük destek %34-40 düzeyi

ile Bulgar ve Hırvatlardan gelmektedir.

Türkiye’nin Balkanlardaki etkinliği ve rolü, çalışmada sorgulan bir diğer konu başlığıdır.

Müslümanlar Türkiye’nin Balkanlardaki gücü ve rolünü oldukça yüksek algılamakla birlikte

Hristiyanlar arasında bu konudaki algılar genelde %50 düzeyi ve üzerinde, orta düzeyde

olumludur. Bu konudaki önemli bir diğer bulgu ise Türkiye’nin Balkanlarda algılanan

etkinliğinin hem Hristiyanlar hem de Müslümanlar arasında yeterli görülmesi ve her iki

kesimde de Türkiye’nin Balkanlarda daha etkin olması yönünde bir beklentinin olmamasıdır.

Çalışmada farklı önermelerle insanların Türklere yakınlaşma isteği ölçülmeye çalışılmıştır.

Türklere yakınlaşma isteği, diğer konularda olduğu gibi, Müslümanlar arasında

Hristiyanlardan daha yüksektir. Tüm farklı gruplarda Türkiye’yi ziyaret etme isteği çok daha

yüksek iken; bir Türk ile arkadaş olma, Türkiye’de öğrenim görme ve Türkiye’de çalışma

talepleri de öne çıkan talepler olarak dikkat çekmektedir.

Balkanlarda yaşayan Hristiyan toplumlar, Türkleri genel olarak Orta Doğu kültürüne daha

yakın görürken, Müslümanlar Türkleri Avrupa kültürüne daha yakın görmektedirler.

Hristiyanlar içinde Sırplar ve Karadağlılar, diğerlerinden farklı olarak Türkleri Avrupa

kültürüne daha yakın görmektedirler. Müslümanlar için de ise Boşnaklar ve Arnavutlar

Türkleri Orta Doğu kültürüne Avrupa kültüründen daha yakın görmektedirler.


92

Balkanlarda yaşayan Hristiyan toplumların Türk ürünlerine bakışı genel olarak %50 ve

üzerinde olumlu olmakla birlikte, bu algılar Müslümanlara göre göreceli daha olumsuzdur.

Hem Müslümanlar hem de Hristiyanlar arasında Türkiye’deki turistik tesisler ve müteakiben

Türk mutfağı, en yüksek kalite algısına ve tanınmışlığa sahiptir.

Çalışmada, insanlara ikinci bir vatan seçmeleri gerektiği durumda nerede yaşamak

isteyecekleri de sorulmuştur. Bulgular; Müslüman toplumların tamamında, ikinci bir vatan

olarak Türkiye’nin en çok yaşanmak istenen ülke olduğunu göstermektedir. Müslümanların

ikin vatan tercihlerinde müteakip Almanya ve ABD gelmektedir. Hristiyan toplumlarda ise

ikinci vatan tercihleri ülkelere göre çok daha fazla farklılaşmakla birlikte, genel olarak en çok

öne çıkan ülkeler İtalya, Almanya, ABD, İspanya ve İngiltere’dir. Karadağ ve Arnavutluk

vatandaşı Hristiyanlar arasında ise Türkiye yaklaşık %10’luk düzeyiyle en çok yaşanmak

istenen ülkeler içerisinde yer almaktadır.

Çalışmada kişilerin mevcut algılarının kaynakları da sorgulanmıştır. Hem Müslümanlar hem

de Hristiyanlar arasında “tanınan/gözlemlenen Türkler” en çok etkilenilen algı kaynağı olarak

öne çıkmaktadır. Bunun yanında, Müslümanlar arasında “ülkedeki genel yargı” ve “ortak

etkinlikler”, Hristiyanlar arsında ise Medya Türklerle ilgili yargıların oluşmasında en çok

etkilenilen ikinci derecedeki algı kaynağı durumundadır. Kitaplar ise her iki toplum kesiminde

de en az etkilenilen algı kaynağıdır.

Sonuç Yerine

Aynı zamanda bir Balkan ülkesi olan Türkiye’nin bu bölgeye dönük aktif bir dış politika

izlemeye başlaması 1980’ler ve sonrasına rastlamaktadır. Tarihi ve kültürel bağları bulunan

bu bölgeye yönelik Türkiye’nin daha aktif bir dış politika çizgisine geçmesi; Bulgaristan’da

1980’li yıllarda Türk azınlığa yönelik olarak gerçekleşen olumsuz tutumlar ve sonrasında

Yugoslavya’nın dağılmasıyla bölgeyi saran kanlı savaş ve çatışmalar sürecine denk

gelmektedir. Türkiye bugün, İsrail ve Suriye gibi ülkelerle önemli problemler yaşasa da,

Balkanlar, Kafkaslar ve Orta Doğuda, gerek komşularıyla gerekse ilgi ve etki alanındaki

ülkelerle, pek çok konuda inisiyatif alarak daha aktif bir dış politika izleme ve yapıcı ilişkiler

geliştirme kararlılığını sürdürmektedir.

Balkanlardaki tüm ülkelerle bölgesel işbirliğini geliştirme çabasında olan Türkiye, sivil toplum

örgütleri ve meslek kuruluşlarının da dahil olduğu çoklu ilişki ve diyalog ağıyla, hem

ekonomik hem de kültürel alanda farklı platformlar oluşturarak veya bu oluşumlara katkı

sağlayarak Balkanlardaki etkinliğini artırmaktadır. Bu çabalarda daha etkin olmak isteyen

Türkiye’nin etnisite anlamında çok fazla çeşitlilik gösteren Balkanlarda üreteceği politikalar

için risk teşkil eden algıları bilmesi ve yönetmesi kaçınılmaz bir zorunluluktur. Bu ihtiyaçtan


93

hareketle; bu çalışma, ortaya konan temel bulguları itibariyle Türkiye’nin bu bölge için

geliştireceği politikalara katkı sağlayacak veriler sunmaktadır.

Bu çerçevede çalışma bulgularına bakıldığında; Türklerle ve Türkiye ile ilgili algılardaki temel

kırılma noktasının dini mensubiyet olduğu ve Müslümanların algılarının, beklendiği şekilde

Hristiyanlardan daha olumlu olduğu görülmektedir. Makedonya ve Arnavutluk vatandaşı

Hristiyanların Türkler ve Türkiye ile algılarının pek çok konuda Müslümanlar kadar olumlu

olması ise dikkate değer bir konudur. Hemen hemen tüm konularda, Türkler ve Türkiye ile

ilgili en olumsuz algı Hırvat ve Bulgarlarda olmakla birlikte, Hristiyanlar arasındaki algıların

genel olarak orta düzeyde olumlu olması umut vericidir. Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğinin

Balkanlardaki ülkelerde Hristiyan ve Müslüman tüm toplum kesimlerince destekleniyor

olması da söz konusu olumlu algıları teyit eder niteliktedir.

Bu temel bulgular, Türkiye’nin Balkanlarda işbirliğine dönük daha aktif bir dış politika

izlemesinin önünde, toplumsal algılara dönük çok önemli bir probleminin olmadığını

göstermektedir. Ancak Balkan ülkelerinde Hristiyan nüfusta göreceli olarak daha düşük ve

daha olumsuz olan Türk ve Türkiye algısının nedenlerinin tam olarak ortaya konulması ve bu

algıların Türkiye lehine olarak geliştirilmesi ve yönetilmesi gerekmektedir.


94


95

EK: UYGULANAN ANKET FORMU


96


97

Farklı toplumlardaki Türkiye ve Türk algısını ölçmek amacıyla Bilge Adamlar Stratejik

Araştırma Merkezi (BİLGESAM) tarafından hazırlanan bu soru kâğıdı, dört sayfadan ve 29

soru/soru grubundan oluşmaktadır. Çalışmada, Türkler dışında 11 farklı ülke insanına yönelik

sempati duyguları da ölçülmektedir. Projeyi, 51 ülkede uygulanması planlanan karşılaştırmalı

bir kültür (cross cultural) araştırması olarak adlandırabiliriz. Araştırma sonuçları

www.bilgesam.org adresinde yayımlanacaktır. Yaklaşık 20 dakikanızı alacak bu çalışmaya

katılım ve katkılarınız nedeniyle teşekkür ederiz.

BİLGESAM

Mesleğiniz: Akademisyen Öğrenci Diğer

1 Anket Yapılan

Ülke . . . . . . . . . . 3 Yaş . . . . . . . . . .

2 Milliyet . . . . . . . . . . 4 Din . . . . . . . . . .

4-

A Mezhep . . . . . . . . . .

5 Cinsiyet Kadın Erkek

6 Medeni Durum Bekar Evli Dul / Boşanmış

7 Ailenin Aylık Toplam Net Geliri . . . . . . . . . …………………. (USD)

8 Öğrenim Görülen Üniversitenin Adı . . . . . . . . . ………………….

9 Öğrenim Görülen Bilim Dalı:

Sosyal Bilimler Fen Bilimleri Sağlık Bilimleri Güzel Sanatlar Diğer…………….

10 Aileniz yaşadığınız ülkede tahmini hangi ekonomik gelir kategorisinde yer almaktadır.

Çok zengin Zengin Orta gelirli Fakir Çok Fakir / Muhtaç

11 İnternette geçirilen günlük ortalama süre : …………………….. saat

12 Yaşamınızın büyük bölümünü geçirdiğiniz yerleşim birimi:

Kırsal Alan / Köy / Kasaba İl Büyük ölçekli il (Nüfusu bir milyon ve üzeri)

13 Bugüne kadar kaç defa yurtdışına / Avrupa / BDT dışına çıktınız: . . . …… . . . . . . defa

14 Bugüne kadar yurt dışında /Avrupa /BDT dışında geçirilen toplam süre: . . . …… Yıl ……… . . . ay ….. gün

15 Türkleri daha çok hangi kültüre yakın görüyorsunuz (Tek şık işaretleyiniz):

Asya Avrupa Ortadoğu

16 İkinci bir vatan seçmeniz gerekse en çok hangi ülkede yaşamak isterdiniz? . . . . . . . . . ………………….


98

17. Aşağıdaki milletler hakkındaki duygularınız nedir işaretleyiniz (X veya O):

Fikrim

Yok Hiç Sevmem

Orta

Derecede Severim

Çok Severim

17.1 RUSLAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.2 AMERİKALILAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.3 TÜRKLER 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.4 İNGİLİZLER 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.5 ALMANLAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.6 FRANSIZLAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.7 İTALYANLAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.8 ÇİNLİLER 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.9 İSPANYOLLAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.10 JAPONLAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.11 İRANLILAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

17.12 ARAPLAR 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

18. Türkiye’yi aşağıdaki ifadelerle özdeşleştirme derecenizi işaretleyiniz (X veya O):

TÜRKİYE Fikrim

Yok Hiç Katılmıyorum

Orta

Derecede Katılıyorum

Tamamen Katılıyorum

18.1 Bölgesel büyük bir güçtür. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

18.2 Modern bir ülkedir. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

18.3 Laik bir cumhuriyettir. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

18.4 Gelişmiş bir demokrasiye sahiptir. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19. Türkleri aşağıdaki kişilik özellikleri ile özdeşleştirme derecenizi işaretleyiniz (X veya O):

TÜRKLER

Fikrim Yok

Hiç Özdeşleşmiyor

Orta

Derecede Özdeşleşiyor

Tamamen Özdeşleşiyor

19.1 Agresif 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.2 Alçak gönüllü 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.3 Misafirperver 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.4 Yardımsever 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.5 Hoşgörülü 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.6 Kaba 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.7 Çalışkan / Üretken 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.8 Rasyonel/Akılcı 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.9 Kurallara uyan 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.10 Zamana uyan / Dakik 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.11 Muhafazakâr / Gelenekçi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.12 Kaderci 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.13 Dindar 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.14 Zalim / Acımasız 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.15 Irkçı / Faşist 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

19.16 Dürüst 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


99

20. Türklerle ilgili bu yargılarınız aşağıdaki kaynaklardan hangi ölçüde etkilenmiştir işaretleyiniz (X veya O):

Hiç Etkilemedi

Orta

derecede Etkiledi

Çok Etkiledi

20.1 Medya (gazete-dergi-Tv-radyo) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

20.2 Kitaplar 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

20.3 Müzik, spor vb. ortak aktiviteler 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

20.4 Ülkemdeki genel yargı 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

20.5 Tanıdığım/gözlemlediğim Türkler 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

21. Aşağıdaki konularda Türkiye ile ilgili görüşlerinizi belirtiniz (X veya O):

TÜRKİYE’DE

Fikrim Yok Çok Kötü

Ne İyi

Ne Kötü

Çok İyi

21.1 Yaşam standardı / kalitesi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

21.2 Can güvenliği 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

21.3 Farklı din, kültür ve kimliklere saygı 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

21.4 Fikir özgürlüğü 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

21.5 İnsan hakları 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

22. Aşağıdaki soruları evet/hayır şeklinde işaretleyiniz (X):

Evet Hayır

22.1 Bu güne kadar tanıştığım Türkler oldu.

22.2 Bu güne kadar Türk arkadaşım/arkadaşlarım oldu.

22.3 Mahalle / Semtimizde Türk komşumuz oldu.

22.4 Aynı dersi birlikte aldığım Türk öğrenci oldu.

22.5 Türk öğrenciyle aynı evi/odayı paylaştım.

22.6 Türkiye’yi en az bir kere ziyaret ettim.

23. Aşağıdaki ifadelere katılma derecenizi işaretleyiniz (X veya O):

Fikrim

Yok Hiç İstemem

Orta derecede

İsterim Çok

İsterim 23.1 Bir Türk ile arkadaş olmayı 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

23.2 Bir Türk komşum olmasını 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

23.3 Bir Türk öğrenciyle aynı evi/odayı paylaşmayı 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

23.4 Bir Türk ile evlenmeyi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

23.5 Türkiye’yi ziyaret etmeyi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

23.6 Türkiye’de öğrenim görmeyi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

23.7 Türkiye’de çalışmayı 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

23.8 Türkiye’ye yerleşmeyi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Aşağıdaki soruları cevaplayınız (X): Evet Hayır

24 Türkiye devleti tarafından ülkemde resmi olarak yürütülen ekonomik ve sosyal yardım faaliyetleri hakkında bilgim var. (Cevabınız ‘‘Hayır’’ ise 26. soruya geçiniz)

25 Bu faaliyetleri faydalı buluyorum.


100

26. Türkiye ile ilgili görüşlerinizi aşağıdaki ölçekte işaretleyiniz (X veya O):

Fikrim

Yok Hiç Katılmıyorum

Orta Derecede

Katılıyorum Tamamen

Katılıyorum

26.1 Türkiye Orta Doğuda etkin bir role sahiptir. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26.2 Türkiye Orta Doğuda daha etkin rol almalıdır. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26.3 Türkiye Müslüman Ülkeler için bir modeldir. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26.4 Türkiye Balkanlarda etkin bir role sahiptir. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26.5 Türkiye Balkanlarda daha etkin rol almalıdır. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26.6 Türkiye Kafkaslarda etkin bir role sahiptir. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26.7 Türkiye Kafkaslarda daha etkin rol almalıdır. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26.8 Türkiye Orta Asya’da etkin bir role sahiptir. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26.9 Türkiye Orta Asya’da daha etkin rol almalıdır. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26.10 Türkiye Avrupa Birliğine girmelidir. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26.11 Türkiye Avrupa Birliği dışında ittifaklar aramalıdır. 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

27. Türk ticaret malları ve ürünleri ile ilgili görüşlerinizi aşağıdaki ölçekte işaretleyiniz (X veya O):

Fikrim

Yok

Çok Düşük Kalitede

Orta Düzey

Kalitede Çok

Kaliteli

27.1 Türk tekstil ürünleri 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

27.2 Türk malı elektronik ürünler ve beyaz eşyalar 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

27.3 Türk malı ambalajlı hazır gıdalar 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

27.4 Türk malı cam ve porselen ürünler 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

27.5 Türkiye’deki konaklama ve turistik tesisler 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

27.6 Makine ve teçhizat 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

28. Kendinizi politik olarak sol-sağ ölçeğinde nerede görüyorsunuz?

Aşırı Sol Aşırı sağ

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

29. Kendinizi dindarlık olarak nerede görüyorsunuz?

Ateist Aşırı Dindar

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10


101

BİLGESAM YAYINLARI

Kitaplar Çin Yeni Süper Güç Olabilecek mi? Güç, Enerji ve Güvenlik Boyutları (Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Değişen Dünyada Türkiye'nin Stratejisi Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Türkiye'nin Bugünü ve Yarını E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN Türkiye Cumhuriyeti'nin Ortadoğu Politikası E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN Türkiye’nin Vizyonu: Temel Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2010) Bildiri Kitabı Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK IV. Ulusal Hidrojen Enerjisi Kongresi ve Sergisi Bildiri Kitabı Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK Selected Articles of Hydrogen Phenomena Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK Özgür, Demokratik ve Güvenli Seçim Kasım ESEN, Özdemir AKBAL Terörle Mücadele Stratejisi (Bilge Adamlar Kurulu Raporu ) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Türkiye’de Kürtler ve Toplumsal Algılar Dr. Mehmet Sadi BİLGİÇ Dr. Salih AKYÜREK Teoriler Işığında Güvenlik, Savaş, Barış ve Çatışma Çözümleri (Ed.) Doç. Dr. Atilla SANDIKLI


102

Raporlar Rapor 1: Küresel Gelişmeler ve Uluslararası Sistemin Özellikleri Prof. Dr. Ali KARAOSMANOĞLU Rapor 2: Değişen Güvenlik Anlayışları ve Türkiye’nin Güvenlik Stratejisi Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Rapor 3: Avrupa Birliği ve Türkiye E. Büyükelçi Özdem SANBERK Rapor 4: Yakın Dönem Türk-Amerikan İlişkileri Prof. Dr. Ersin ONULDURAN Rapor 5: Türk-Rus İlişkileri Sorunlar-Fırsatlar Prof. Dr. İlter TURAN Rapor 6: Irak'ın Kuzeyindeki Gelişmelerin Türkiye'ye Etkileri E. Büyükelçi Sönmez KÖKSAL Rapor 7: Küreselleşen Dünyada Türkiye ve Demokratikleşme Prof. Dr. Fuat KEYMAN Rapor 8: Türkiye'de Bağımsızlık ve Milliyetçilik Anlayışı Doç. Dr. Ayşegül AYDINGÜN Rapor 9: Laiklik, Türkiye'deki Uygulamaları Avrupa ile Kıyaslamalar Politika Önerileri Prof. Dr. Hakan YILMAZ Rapor 10: Yargının İyileştirilmesi/Düzeltilmesi Prof. Dr. Sami SELÇUK Rapor 11: Yeni Anayasa Türkiye’nin Bitmeyen Senfonisi Prof. Dr. Zühtü ARSLAN Rapor 12: Türkiye'nin 2013 Yılı Teknik Vizyonu Prof. Dr. M. Oktay ALNIAK Rapor 13: Türkiye-Ortadoğu İlişkileri E. Büyükelçi Güner ÖZTEK Rapor 14: Balkanlarda Siyasi İstikrar ve Geleceği Prof. Dr. Hasret ÇOMAK-Doç. Dr. İrfan Kaya ÜLGER Rapor 15: Uluslararası Politikalar Ekseninde Kafkasya Yrd. Doç. Dr. Fatih ÖZBAY Rapor 16: Afrika Vizyon Belgesi Hasan ÖZTÜRK


103

Rapor 17: Terör ve Terörle Mücadele M. Sadi BİLGİÇ Rapor 18: Küresel Isınma ve Türkiye'ye Etkileri Doç. Dr. İrfan Kaya ÜLGER Rapor 19: Güneydoğu Sorununun Sosyolojik Analizi M. Sadi BİLGİÇ, Dr. Salih AKYÜREK Doç. Dr. Mazhar BAĞLI, Müstecep DİLBER Onur OKYAR Rapor 20: Kürt Sorununun Çözümü İçin Demokratikleşme, Siyasi ve Sosyal Dayanışma Açılımı E. Büyükelçi Özdem SANBERK Rapor 21: Türk Dış Politikasının Bölgeselleşmesi E. Büyükelçi Özdem SANBERK Rapor 22: Alevi Açılımı, Türkiye’de Demokrasinin Derinleşmesi Doç. Dr. Bekir GÜNAY-Gökhan TÜRK Rapor 23: Cumhuriyet, Çağcıl Demokrasi ve Türkiye’nin Dönüşümü Prof. Dr. Sami SELÇUK Rapor 24: Zorunlu Askerlik ve Profesyonel Ordu Dr. Salih AKYÜREK Rapor 25: Türkiye-Ermenistan İlişkileri Bilge Adamlar Kurulu Raporu-Yrd. Doç. Dr. Fatih ÖZBAY Rapor 26: Kürtler ve Zazalar Ne Düşünüyor? Ortak Değer ve Sembollere Bakış Dr. Salih AKYÜREK Rapor 27: Jeopolitik ve Türkiye: Riskler ve Fırsatlar Doç. Dr. Atilla SANDIKLI Rapor 28: Mısır’da Türkiye ve Türk Algısı M. Sadi BİLGİÇ-Dr. Salih AKYÜREK Rapor 29: ABD’nin Irak’tan Çekilmesi ve Türkiye’ye Etkileri Doç Dr. Cenap ÇAKMAK-Fadime Gözde ÇOLAK Rapor 30: Demokratik Açılım ve Toplumsal Algılar (Bilge Adamlar Kurulu Raporu) Dr. Salih AKYÜREK Rapor 31: Ortadoğu’da Devrimler ve Türkiye Doç. Dr. Cenap ÇAKMAK-Mustafa YETİM-Fadime Gözde ÇOLAK Rapor 32: Güvenli Seçim: Sorunlar ve Çözüm Önerileri Kasım ESEN, Özdemir AKBAL


104

Rapor 33: Silahlı Kuvvetler ve Demokrasi Prof. Dr. Ali L. KARAOSMANOĞLU Rapor 34: Terör Önleme Birimleri Kasım ESEN, Özdemir AKBAL Rapor 35: İran, Şii Hilali ve Arap Baharı Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Emin SALİHİ Rapor 36: Yeni Anayasadan Toplumsal Beklentiler BİLGESAM Rapor 37: Etnik Çatışma Teorileri Işığında Dağlık Karabağ Sorunu Yrd. Doç. Dr. Reha YILMAZ, Elnur İSMAYILOV Rapor 38: Çağcıl Hukuk Sistemlerinde ve Türkiye’de Tutuklama (Bilge Adamlar Kurulu Raporu) Rapor 39: Afrika’da Türkiye ve Türk Algısı Bilgesam Rapor 40: Kaos Senaryolarının Merkezinde İran Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Bilgehan EMEKLİER Rapor 41: Ermenistan’da Türkiye ve Türk Algısı Dr. Salih AKYÜREK Rapor 42: Yasa dışı Göç ve Türkiye Emine AKÇADAĞ Rapor 43: Kırgızistan’da Türkiye ve Türk Algısı Dr. Salih AKYÜREK Rapor 44: Kazakistan’da Türkiye ve Türk Algısı Dr. Salih AKYÜREK Rapor 45: Çatışma Çözümü ve Türkiye’de Kürt Meselesi Doç. Dr. Atilla SANDIKLI, Erdem KAYA Rapor 46: Afganistan’ da Sivil Ölümleri Dr. Salih AKYÜREK-Nursema KIBIRS-Dilara ÜNAL Rapor 47: İran Nükleer Krizinin Türkiye’ye Olası Etkileri (Bilge Adamlar Kurulu Raporu) Doç Dr. Atilla SANDIKLI, Bilgehan EMEKLİER Rapor 48: Çağcıl Hukuk Sistemleri ve Türkiye’de İşkence Erkam MALBELEĞİ Demokratikleşme ve Sosyal Dayanışma Açılımı Bilge Adamlar Kurulu Raporu


105

İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2010) Sonuç Raporu BİLGESAM İleri Teknolojiler Çalıştayı ve Sergisi (İTÇ 2011) Sonuç Raporu BİLGESAM Dergiler Bilge Strateji Dergisi Cilt 1, Sayı 1, Güz 2009 Bilge Strateji Dergisi Cilt 2, Sayı 2, Bahar 2010 Bilge Strateji Dergisi Cilt 2, Sayı 3, Güz 2010 Bilge Strateji Dergisi Cilt 3, Sayı 4, Bahar 2011 Bilge Strateji Dergisi Cilt 3, Sayı 5, Güz 2011 Bilge Strateji Dergisi Cilt 4, Sayı 6, Bahar 2012 Söyleşiler Bilge Söyleşi-1: Türkiye - Azerbaycan İlişkileri Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi Elif KUTSAL Bilge Söyleşi-2: Nabucco Projesi Arzu Yorkan ile Söyleşi Elif KUTSAL-Eren OKUR Bilge Söyleşi-3: Nükleer İran E. Bakan-Büyükelçi İlter TÜRKMEN ile Söyleşi Elif KUTSAL Bilge Söyleşi-4: Avrupa Birliği Dr. Can BAYDAROL ile Söyleşi Eren OKUR Bilge Söyleşi-5: Anayasa Değişikliği Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi Merve Nur SÜRMELİ Bilge Söyleşi-6: Son Dönem Türkiye-İsrail İlişkileri E. Büyükelçi Özdem SANBERK ile Söyleşi Merve Nur SÜRMELİ Bilge Söyleşi-7: BM Yaptırımları ve İran Doç. Dr. Abbas KARAAĞAÇLI ile Söyleşi Sina KISACIK Bilge Söyleşi-8: Füze Savunma Sistemleri ve Türkiye Doç. Dr. Atilla SANDIKLI ile Söyleşi Eren OKUR


106

Bilge Söyleşi-9: Gelişen ve Değişen Türk Deniz Kuvvetleri’nin Bugünü ve Yarını E. Oramiral Salim DERVİŞOĞLU ile Söyleşi Emine AKÇADAĞ Bilge Söyleşi-10: Soru ve Cevaplarla Yeni Anayasa Kasım ESEN ile Söyleşi Özdemir AKBAL Bilge Söyleşi-11: Türk Hava Kuvvetleri’nin Bugünü ve Yarını E. Hv. Korgeneral Şadi ERGÜVENÇ ile Söyleşi Emine AKÇADAĞ


107

Documents

BALKANLARDA TÜRKİYE VE TÜRK ALGISI - BİLGESAM · 2015-01-22 · Yugoslavyanın tarihi, Balkanların yakın dönem tarihinde önemli bir yer tutmaktadır. 1939 yılında Hitler