BANKACILIKTA LİKİDİTE RİSKİ VE LİKİDİTE TÜRK …

TC

BAŞKENT UumlNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTUumlSUuml

İŞLETME ANABİLİM DALI

MUHASEBE VE FİNANSMAN DOKTORA PROGRAMI

BANKACILIKTA LİKİDİTE RİSKİ VE LİKİDİTE

DUumlZENLEMELERİ

TUumlRK BANKACILIK SEKTOumlRUuml UumlZERİNE UYGULAMALAR

DOKTORA TEZİ

HAZIRLAYAN

OZAN GUumlLHAN

TEZ DANIŞMANI

PROF DR GUumlRAY KUumlCcedilUumlKKOCAOĞLU

ANKARA-2018

I

OumlZET

Likidite yaratılması ve riskin farklı taraflara dağıtılması bankaların finansal

sistemdeki en temel iki fonksiyonudur Bu iki fonksiyonun etkin bir şekilde yerine

getirebilmesinin oumlnemi 2007 yılında başlayan ve ettkileri halen devam etmekte olan kuumlresel

ekonomik krizde bir kez daha ortaya ccedilıkmıştır Basel Bankacılık Komitesince ortaya konan

Basel III duumlzenlemeleri hem kredi hemde likidite riskinin youmlnetilmesine ilişkin oumlnemli

yenilikler ortaya koymaktadır Bu yeni duumlzenlemeler bankaları iş suumlreccedillerini ve risk

youmlnetimlerini aynı zamanda likidite yaratma kapasitelerini oumlnemli oumllccediluumlde etkileyecek

niteliktedir Komite likidite youmlnetiminin kalitesinin arttırılmasına youmlnelik olarak iki yeni

oran ortaya koymuş boumlylece kısa ve uzun vadede bankalarca likidite youmlnetimine youmlnelik

daha iyi uygulamalar geliştirilmesini amaccedillamıştır

Bu ccedilalışmanın amacı Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln likidite riski kapsamında

uluslararası alanda uygulama alanı bulmuş ve bulacak olan yasal duumlzenlemeler karşısındaki

durumunu accedilıklamak soumlz konusu duumlzenlemelerde yer alan oranların varsayımlarının

oumltesinde bir kriz yaşanması durumunda sektoumlruumln durumunu ortaya koyarak sektoumlrde likidite

tamponlarının belirleyicilerini incelemektir Bu kapsamda sektoumlruumln likidite analizi

ccedilerccedilevesinde finansal ve yasal likidite oranları analiz edilmiş ve duumlnyada henuumlz uygulama

alanı olmayan net istikrarlı fonlama oranı 2016 yılsonu iccedilin hesaplanarak bu oran uumlzerinde

stres testi uygulaması yapılmıştır Ardından Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln likidite

tamponlarının belirlenmesini teminen 2003-2016 doumlnemine ait yıllık veri seti doğrultusunda

Sistem Genelleştirilmiş Momentler Youmlntemi kullanılarak toplamda yedi model

oluşturulmuştur Ccedilalışmanın sonucunda Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln stres koşulları altında

net istikrarlı fonlama oranını yasal sınırlar iccedilinde gerccedilekleştiremeyeceği tespit edilmiştir

Model sonuccedilları bankacılık değişkenlerinden aktif buumlyuumlkluumlğuuml karlılık sermaye yeterliliği

ve takipteki krediler makro değişkenlerden kriz GSYİH ve enflasyonun Tuumlrk Bankacılık

Sektoumlruumlnde likidite tamponlarının belirleyicileri olduğunu goumlstermektedir

Anahtar Kelimeler Likidite Riski Tuumlrk Bankacılık Sistemi Likidite Stres Testi Sistem

Genelleştirilmiş Momentler Youmlntemi

II

ABSTRACT

The creation of liquidity and the distribution of risk to different parties are two of the

most fundamental functions of banks in the financial system The prospect of effectively

fulfilling these two functions has once again emerged in the ongoing global economic crisis

which began in 2007 and the effects of it are still continuing Basel III regulations put

forward by the Basel Committee reveal significant innovations in managing both credit and

liquidity risk These new regulations will significantly impact the banks business processes

and risk management capacity at the same time The Committee has introduced two new

ratios to improve the quality of liquidity management so that the banks in the short and long

term aim to develop better practices in liquidity management

The purpose of this study is to explain the situation of the Turkish Banking Sector in

context of current and planned international regulations revealing the sectorrsquos situation in

case of a crisis beyond the assumptions of the ratios in the regulatory requirements and

examine the determinants of liquidity buffers in the sector In this context the financial and

regulatory liquidity ratios were analyzed within the framework of liquidity analysis of the

sector and net stable funding rate which is not yet applied in the world was calculated for

the year 2016 and the stress test was applied on this ratio Then in order to determine the

liquidity buffers of the Turkish Banking Sector seven models were created using System

Generalized Moments Method in line with the annual data set for the period of 2003-2016

As a result of the study it has been determined that the Turkish Banking Sector can not

realize the net stable funding rate under the stress conditions within the legal limits The

model results show that from banking variables asset size profitability capital adequacy

and non performing loans from macroeconomic variables crisis GDP and inflation are

determinants of liquidity buffers in Turkish Banking Sector

Key Words Liquidity Risk Turkish Banking Sector Liquidity Stress Testing Generalized

Moments Method

III

İCcedilİNDEKİLER

OumlZET I

ABSTRACT II

İCcedilİNDEKİLER III

TABLOLAR VI

ŞEKİLLER VIII

GRAFİKLER IX

KISALTMALAR X

GİRİŞ 1

1 BANKACILIKTA LİKİDİTE RİSKİ VE OumlLCcedilUumlM YOumlNTEMLERİ 4

11 Likidite Riskine İlişkin Tanım ve Temel Kavramlar 4

111 PiyasaVarlık Likiditesi 6

112 Fonlama Likiditesi 7

113 Merkez Bankası Likiditesi 8

114 Likidite Risk Tuumlrleri Arasındaki İlişkiler 8

1141 Normal doumlnemlerde likidite ilişkileri 9

1142 Dalgalı doumlnemlerde likidite ilişkileri 9

12 Likidite Riskine İlişkin Yaklaşımlar 13

121 Aktifi Temel Alan Yaklaşım 13

122 Pasifi Temel Alan Yaklaşım 14

13 Likidite Riski Oumllccediluumlm Youmlntemleri 15

131 Nakit Akışı Yaklaşımı 16

132 Oran Yaklaşımı 18

133 Kesinti Yaklaşımı 20

134 Stres Testi Yaklaşımı 20

135 Model Temelli Yaklaşımlar 21

2 LİKİDİTE RİSKİNE YOumlNELİK ULUSAL VE ULUSLARARASI

DUumlZENLEMELER 24

21 Likidite Youmlnetimine İlişkin Uluslararası Duumlzenlemeler 24

211 Likidite Youmlnetim ve Oumllccediluumlm Ccedilerccedilevesi 24

212 Bankacılıkta Likidite Youmlnetimine Youmlnelik Sağlam Uygulamalar 25

213 Likidite Youmlnetim Prensipleri 27

214 Bankacılıkta Likidite Riski Youmlnetimine ve Denetimine Youmlnelik Sağlam

Uygulamalar 27

IV

215 Guumln iccedili Likidite İzleme Araccedilları 28

216 Likidite Riskine İlişkin Oranlar 30

2161 Likidite Karşılama Oranı (LCR) ve Likidite Riski İzleme Araccedilları 30

2162 Net İstikrarlı Fonlama Oranı (NSFR) 38

2163 Kaldıraccedil Oranı 44

2164 Oranların Banka Mali Tabloları ve Youmlnetimi Uumlzerine Etkileri 45

217 Likiditeye İlişkin Uumllke Duumlzenlemeleri 47

22 Tuumlrkiyersquode Likidite Duumlzenlemeleri 47

221 5411 sayılı Bankacılık Kanunu 47

222 Bankaların Likidite Yeterliliğinin Oumllccediluumllmesine ve Değerlendirilmesine

İlişkin Youmlnetmelik 48

223 Bankaların Likidite Karşılama Oranı Hesaplamasına İlişkin Youmlnetmelik 49

224 Likidite Riski Youmlnetimine İlişkin Rehber 51

225 Bankaların Sermaye ve Likidite Planlamasında Kullanacakları Stres

Testlerine İlişkin Rehber 55

226 Yoğunlaşma Riski Youmlnetimine İlişkin Rehber 58

227 Bankaların Kaldıraccedil Duumlzeyinin Oumllccediluumllmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin

Youmlnetmelik 59

3 TUumlRK BANKACILIK SEKTOumlRUumlNDE LİKİDİTE UumlZERİNE UYGULAMALAR 61

31 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Likidite Analizi 61

311 Yedi Guumln ve On iki Aylık Vadelerde Likidite Analizi 61

312 Farklı Vadelerde Likidite Accedilığı Analizi 63

313 Vadeye Kalan Suumlreye Goumlre Likidite Analizi 64

314 Likidite Tamponu Oranları 65

32 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Yasal Oranlar İtibariyle Likidite Analizi 66

321 Likidite Yeterlilik Oranları 66

322 Likidite Karşılama Oranları 68

323 Net İstikrarlı Fonlama Oranı 69


33 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Stres Testi Uygulaması 74

331 Likidite stresinin kaynakları 75

332 Likidite tamponları 75

333 Stres testleri ile ilgili diğer hususlar 76

334 Literatuumlr 79

335 Youmlntem 85

V

336 Veri 86

337 Model Sonuccedilları 86

34 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Likidite Tamponlarının Belirleyicileri 89

341 Literatuumlr 89

342 Youmlntem 91

343 Veri 94


SONUCcedil 100

KAYNAKCcedilA 105

EKLER 115

VI

TABLOLAR

Tablo 1 Likidite ve Likidite Riski Tanımları 5

Tablo 2 Farklı Likidite Tuumlrleri ve Fonksiyonları 9

Tablo 3 Aktif Likiditesi Kaynakları 14

Tablo 4 Pasif Likiditesi Kaynakları 15

Tablo 5 Likidite Riski Nakit Akışı Analizi 17

Tablo 6 Likidite Riski Oranları 19

Tablo 7 Likidite Youmlnetimi Youmlnetim ve Oumllccediluumlm Ccedilerccedilevesi 25

Tablo 8 Likidite Youmlnetimine İlişkin İlkeler 26

Tablo 9 Guumln İccedili Likidite Kontrol Araccedilları 29

Tablo 10 Guumln İccedili Likidite Stres Senaryoları 29

Tablo 11 LCR Geccediliş Suumlreci ve Uygulanacak Oranlar 31

Tablo 12 LCR Hesaplamasında HQLA Hesaplanması 34

Tablo 13 LCR Hesaplamasında Toplam Nakit Ccedilıkışları Hesaplanması 34

Tablo 14 LCR Hesaplamasında Toplam Nakit Girişleri Hesaplanması 36

Tablo 15 NSFR Hesaplamasında ASF GruplarıKalemleri 40

Tablo 16 NSFR Hesaplamasında RSF GruplarıKalemleri 41

Tablo 17 NSFR Hesaplamasında OBS GruplarıKalemleri 44

Tablo 18 Kaldıraccedil Oranı Hesaplama Youmlntemi 45

Tablo 19 Bankaların Bilanccedilo Optimizasyonu Alternatifleri ve Rasyolara Etkisi 46

Tablo 20 Likidite Duumlzenlemelerine İlişkin Uumllke Oumlrnekleri 47

Tablo 21 Vade Dilimleri 48

Tablo 22 Yedi Guumlnluumlk Vade-Varlıklar () 62

Tablo 23 Yedi Guumlnluumlk Vade-Yuumlkuumlmluumlluumlkler 62

Tablo 24 Oniki Aylık Vade-Varlıklar 63

Tablo 25 Oniki Aylık Vade-Yuumlkuumlmluumlluumlkler 63

Tablo 26 Vade Dilimleri ve Asgari Likidite Yeterlilik Oranları 67

Tablo 27 Asgari Likidite Karşılama Oranları 68

Tablo 28 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml ASF 71

Tablo 29 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml RSF 72

Tablo 30 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml OBS 73

VII

Tablo 31 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml NSFR 73

Tablo 32 Denetim Otoritelerince Kullanılan Likidite Stres Testi Youmlntemleri 77

Tablo 33 Likidite Stres Testi Uygulamalarına İlişkin Ccedilalışmalar 80

Tablo 34 NSFR Stres Testi Sonuccedilları 89

Tablo 35 Likidite Tamponlarının Diğer Değişkenlerle İlişkileri 91

Tablo 36 Modellerde Kullanılan Değişkenler 92

Tablo 37 Tanımlayıcı İstatistikler 94

Tablo 38 Korelasyon Sonuccedilları 95

Tablo 39 Modelde Kullanılan Değişkenlerin Beklenen Etki Youmlnleri ve Model Sonuccedilları 99

VIII

ŞEKİLLER

Şekil 1 Merkez Bankası Bilanccedilosu 8

Şekil 2 Likidite Stres Testi Doumlnguumlsuuml 85

IX

GRAFİKLER

Grafik 1 Vadeler İtibariyle Likidite Accedilığı 64

Grafik 2 Vadeye Kalan Suumlreye Goumlre Likidite 64

Grafik 3 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Likidite Tamponunun Gelişimi 65

Grafik 4 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Birinci Derece Likit Aktiflerin Gelişimi 66

Grafik 5 Vade Dilimler İtibariyle Yabancı ve Toplam Likidite Yeterlilik Oranı 67

Grafik 6 Vade Dilimler İtibariyle Yabancı ve Toplam Likidite Karşılama Oranları 69

Grafik 7 Kaldıraccedil Oranı 74

Grafik 8 Stres Durumunda ASF 87

Grafik 9 Stres Durumunda RSF 87

Grafik 10 Stres Durumunda OBS 88

Grafik 11 Stres Durumunda NSFR 88

X

KISALTMALAR

ASF Bulundurulan İstikrarlı Fonlar

BCBS Basel Bankacılık Denetim Komitesi

BDDK Bankacılık Duumlzenleme ve Denetleme Kurumu

ECB Avrupa Merkez Bankası

EKK En Kuumlccediluumlk Kareler Metodu

FSF Finansal İstikrar Forumu

GMM Genelleştirilmiş Momentler Metodu

GSYİH Gayri Safi Yurt İccedili Hasıla

HQLA Yuumlksek Kalitede Likit Varlıklar

IFF Uluslararası Finans Kurumu

LCR Likidite Karşılama Oranı

LYO Likidite Yeterlilik Oranı

NSFR Net İstikrarlı Fonlama Oranı

RSF Beklenen İstikrarlı Fonlar

SYR Sermaye Yeterliliği Standart Rasyosu

OBS Bilanccedilo Dışı Likidite

1

GİRİŞ

Finansal aracılık teorisi bankaların temel fonksiyonu olan fon arz ve talebinin

biraraya getirilerik likidite yaratılması ve risk minimizasyonu olarak tanımlamaktadır

Bankalar piyasadan mevduat olarak topladıkları kaynakları hanehalkı yatırımcılar ve diğe

taraflara kredi olarak kullandırmaktadır Bankalar yatırımların finase edilmesiyle yada likit

varlıkların likit olmayan varlıklara doumlnuumlştuumlruumllmesi ile ekonomik buumlyuumlmeye katkıda

bulunmaktadırlar Bankalar ekonomik buumlyuumlmeye katkıda bulunurken varlık ve

yuumlkuumlmluumlluumlkler olusşan dengesizlikler bankaların finansal yapılarında kırılganlıklara neden

olabilmektedir Finansal krizler genellikle likidite sıkışıklığı ile başlayan basit dengesizlikler

nedeniyle ortaya ccedilıkmaktadır

Duumlnya ekonomisinde 2007 ve 2008 yıllarında yaşanan ve etkileri halen devam eden

ekonomik kriz 1930 yılında yaşanan buumlyuumlk bunalımdan sonra finansal sistemde yaşanan en

buumlyuumlk şok olarak goumlruumllmektedir Finansal krizlerin nedenleri bazı youmlnlerden benzeşmekle

birlikte yaşanan her krizin kendine oumlzguuml nedenleri bulunmaktadır Yaşanan son krizin en

buumlyuumlk kendine has oumlzelliği ise likidite riskinin yol accediltığı yıkıcı etkilerdir Piyasa ve fonlama

likiditesinde yaşanan sıkışıklıklar sebebiyle sermaye duumlzeyleri uluslararası kurallara goumlre

yeterli goumlruumllen bankalar da dahi ccedileşitli finansal problemler goumlzlemlenmiştir

Likidite riski finansal krizin son doumlnemlerine kadar gerek banka youmlneticilerinin

gerekse duumlzenleyici ve denetleyici otoriteler tarafından temel odak noktası olarak

goumlruumllmemekle birlikte yaşanan kriz ile piyasa hareketlerinin ne kadar hızlı değiştiği ve

sermayelerin ne kadar ccedilabuk eriyebildiği goumlruumllmuumlştuumlr Likidite tamponlarının yetersizliğinin

yaratabileceği sorunların buumlyuumlkluumlğuuml guumlnuumlmuumlzde finansal piyasaların guumlvenliğini tehdit eden

en oumlnemli hususların başında yer almaktadır

Sermaye ve likidite bankacılık faaliyetinde uumlstlenilen risklerin azaltılmasında iki

hayati unsur olarak goumlruumllmektedir Sermaye banka bilanccedilosunun yuumlkuumlmluumlluumlk tarafının en

oumlnemli fonlama kaynağı iken likidite ise varlık tarafının en oumlnemli fonlama aracıdır

Sermaye olası kayıpların yaşanması durumunda bir tampon goumlrevi goumlruumlrken likidite diğer

olası risklere ilişkin fonlama problemleri ile karşılaşıldığında kullanılmaktadır Yaşanan

krizler likiditenin ani şekilde tuumlkenebileceğini en accedilık şekliyle goumlsterdiğinden likidite

riskinin duumlzenlemelerine youmlnelik uluslararası ccedilabalar artmaktadır Yaşanan kuumlresel kriz

sonucu Basel Bankacılık Komitesi uluslararası bankacılık duumlzenlemelerine yeni bir yapı

2

oumlnerisi ile karşılık vermiştir Bu ccedilerccedilevede Basel Bankcılık Komitesi tarafından kriz sonrası

doumlnemde ortaya konan likidite karşılama oranı ve net istikrarlı fonlama oranı gibi

duumlzenlemeler ile likidite youmlnetimine ve izlenmesine ilişkin standartlar bu konudaki oumlnemli

gelişmeler olarak goumlruumllmektedir Basel Bankacılık Komitesinin oumlnerdiği iki farklı oran

bankaları kısa ve uzun vadede yeterli duumlzeyde ve yeterli kalitede likidite tutmasını

oumlngoumlrmektedir

Basel Bankacılık Komitesince oumlzellikle likidite riskinin duumlzenlenmesine youmlnelik

oumlnerilen oranların uygulama alanı bulması sonrası bu oranların tutturulmasına youmlnelik

bankaların goumlsterdiği tepkilerin oumllccediluumllmesine youmlnelik yapılan ccedilalışmaları arttırmıştır Soumlz

konusu oranların yasal sınırlar iccedilerisinde kalmasını teminen bankalar farklı davranış şekilleri

geliştirebileceklerdir Oumlrneğin bir banka likidite karşılama oranını yasal sınırlar iccedilinde

tutabilmek amacıyla daha fazla likidite tutabilecek veya veya beklenen likidite ccedilıkışlarını

azaltabilecektir Bu kapsamda soumlz konusu duumlzenlemelere karşı bankaların ortaya koyduğu

davranış biccedilimlerinin belirlenmesi duumlzenleme ccedilalışmalarının başarısı accedilısından gerekli

goumlruumllmektedir

Diğer taraftan duumlzenleme alanında yaşanan bu hızlı gelişmeye paralel olarak likidite

tamponlarının belirleyicilerine ve duumlzenlemelerin banka likidite youmlnetimine ilişkin

davranışlarının belirlenmesine youmlnelik ccedilalışmalarda da artış goumlzlenmektedir Bu ccedilerccedilevede

bankaların likidite yeterliliğinin oumllccediluumllmesine youmlnelik yeni oranların Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml

uumlzerinde denenmesi ve olası kriz durumunda sektoumlruumln durumunun tespit edilmesi bu

ccedilalışmanın birinci temel amacını oluşturmaktadır Oumlzellikle bankaların likidite tutmalarını

belirleyen yapısal etkenlerin Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml accedilısından belirlenmesi ccedilalışmanın

ikinci oumlnemli hedefini teşkil etmektedir

Bu ccedilerccedilevede ccedilalışmada uumlccedil temel soru yanıtlanmaya ccedilalışılmıştır

1- Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml likidite accedilısından finansal ve yasal oranlar accedilısından ne

durumdadır

2- Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde henuumlz uygulama alanı bulmayan net istikrarlı

fonlama oranının buguumln itibariyle geccedilerli olması halinde uyum durumu nasıldır

ve stres halinde bu durum değişecek midir

3- Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde likidite tamponlarının belirleyicileri nelerdir

3

Ccedilalışma toplamda uumlccedil boumlluumlmden oluşmaktadır Birinci boumlluumlmde oumlncelikle likidite

riskine ilişkin tanımlar ve kavramlar accedilıklanmaya ccedilalışılmış daha sonraki kısımlarda likidite

riskine ilişkin yaklaşımlar ve likidite oumllccediluumlm youmlntemleri uumlzerinde durulmuştur İkinci

boumlluumlmde likidite riskine uluslararası ve ulusal duumlzenlemelere değinilmiştir Bu boumlluumlmde

oumlzellikle uluslararası anlamda Basel Bankacılık Komitesi ulusal anlamda ise Bankacılık

Duumlzenleme ve Denetleme Kurumunca yapılan duumlzenlemelere yer verilerek konunun yasal

boyutu ortaya konmuştur Uumlccediluumlncuuml boumlluumlm likidite riskine ilişkin Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml

uumlzerine ccedileşitli uygulamalara yer verilmiştir Bu boumlluumlm temel finansal ve yasal oran analizi

stres testi uygulaması ve son olaran likidite tamponlarının belirleyicilerinin ortaya konması

olmak uumlzere uumlccedil kısımdan oluşmaktadır Birinci kısımda yedi ve oniki aylık vadelerde varlık

ve yuumlkuumlmluumlluumlk analizi yapıldıktan sonra farklı vadelerde likidite accedilıkları incelenmiştir Daha

sonra vadeye kalan suumlreye goumlre likidite analizi yapılmış ve likidite tamponlarının durumu

değerlendirilmiştir İkinci kısımda BDDK tarafından belirlenen likidite yeterlilik likidite

karşılama oranları ile kaldıraccedil oranı incelenmiştir Son olarak henuumlz Tuumlrkiyersquode uygulama

alanı bulmayan ve Basel Bankacılık Denetim Komitesi (BCBS) tarafından ortaya konan net

istikrarlı fonlama oranı Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml iccedilin hesaplanmıştır Uumlccediluumlncuuml boumlluumlmuumln ikinci

kısmında Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln net istikrarlı fonlama oranını uumlzerinde stres testi

uygulaması yapılmış ve sonuccedil olarak soumlz konusu oranın yasal sınırlar iccedilinde

gerccedilekleştiremeyeceği tespit edilmiştir Uumlccediluumlncuuml boumlluumlmuumln son kısmında ise Tuumlrk Bankacılık

Sektoumlruuml iccedilin likidite tamponlarının belirleyicileri belirlenmeye ccedilalışılmıştır Bu ccedilerccedilevede

Genelleştirilmiş Momentler Metodu ile oluşturulan yedi model sonucunda bankacılık

değişkenlerinden aktif buumlyuumlkluumlğuuml karlılık sermaye yeterliliği ve takipteki krediler makro

değişkenlerden kriz GSYİH ve enflasyonun Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde likidite

tamponlarının belirleyicileri olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Ayrıca duumlzenlemeler ile likidite

duumlzenlemelerinin ve yerli sahiplik yapısının likidite tamponlarına pozitif yabancı sahiplik

yapısının ise negatif etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştırSon boumlluumlmde ise ccedilalışmanın

sonuccedilları tartışılmış ve bulguların yorumlarına yer verilmiştir

4

1 BANKACILIKTA LİKİDİTE RİSKİ VE OumlLCcedilUumlM YOumlNTEMLERİ

Likidite genel anlamıyla bir işlemenin sahip olduğu nakit ve nakit benzeri varlıklar

olarak tanımlanabilecek olup beklenen ve beklenmeyen yuumlkuumlmluumlklerin karşılanması

amacıyla işletmeler iccedilin hayati oumlneme sahip bir kavramdır

Likidite kavramı bir ekonomik birimin sahip olduğu servetin mal hizmet veya diğer

bir varlıkla değiştirilmesi olarak tanımlanmaktadır Bu tanımda iki oumlnemli husus bulunmakta

olup bunlardan birincisi likiditenin akım (flow) bir kavram olması ikincisi ise bu akımların

mal hizmet veya diğer bir varlıkla değiştirilme kabiliyetidir (ECB 2009 s10)

Likidite halen anlaşılması guumlccedil olan bir mefhum olarak goumlruumllmekte olup iyi işleyen

bir finansal sistemde buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Bu durum oumlzellikle Ağustos 2007 tarihinden

itibaren finansal krizin etkilerinde kendini goumlstermiştir Para piyasalarında azalan likidite

ile bankalar kredileri azaltmış oumlzellikle yapılandırılmış uumlruumlnlerdeki belirsizlik etkileri

derinleştirerek borccedillanma kanallarının tıkanmasına sebep olmuştur Bu durum merkez

bankalarının piyasaya girerek likidite enjekte etmesiyle sonuccedillanmıştır Finansal

piyasalardaki likidite piyasa likiditesi (bankalararası piyasa ve varlık piyasası) fonlama

likiditesi ve merkez bankası likiditesi gibi formlarda ortaya ccedilıkmaktadır Finansal

sistemdeki likiditenin anlaşılabilmesi iccedilin likidite formlarının ve bunların birbiri arasındaki

bağlantıların iyi anlaşılması gerekmektedir (ECB 2009 s7)

Bu boumlluumlmde likidite riskine ilişkin temel kavramlar ve tanımlara yer verilecek ayrıca

likidite riskinin youmlnetimine ilişkin yaklaşımlara yer verilecektir

11Likidite Riskine İlişkin Tanım ve Temel Kavramlar

Likidite riski bir işletmenin sahip olduğu nakit ve nakit benzerleri olarak

tanımlanacak olursa likidite riski de işletmede nakit ve nakit benzerlerinin eksikliği veya

spesifik olarak nakit elde edilmesi amacıyla varlıkların makul bir fiyatla satılamaması veya

piyasadan makul maliyetlerle fonlama bulunamaması riski olarak tanımlanabilecektir

(Banks 2013 s4) Ulusal ve uluslararası kuruluşlarca yapılan likidite riski tanımlarına Tablo

1rsquode yer verilmektedir

5

Tablo 1 Likidite ve Likidite Riski Tanımları

KurumKuruluş Tanım

Amerikan Aktuumlerler Akademisi

Likidite beklenen ve beklenmeyen nakit taleplerinin

karşılanabilmesidir İşletmenin soumlzleşmeye dayalı

yuumlkuumlmluumlluumlklerin ilişkin nakit ihtiyaccedillarını kayıpsız veya

ccedilok az kayıpla karşılayabilme guumlcuumlduumlr Bir işletmenin

likidite profili varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlklerinin bir

fonksiyonudur Likidite riski finansal kuruluşların

faaliyetlerinin doğal bir parccedilası olup anlaşılması

izlenmesi ve oumllccediluumllmesi buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır

BCBS

Likit bir piyasa faaliyet goumlsteren kuruluşların buumlyuumlk

montanlı işlemleri hızlı şekilde ve fiyatlar uumlzerinde en

az etkiyle gerccedilekleştirebildikleri piyasadır

Kanada Aktuumlerler Enstituumlsuuml

Likidite riski finansal yuumlkuumlmluumlluumlklerin halihazırdaki

nakit akışları veya makul fiyatlardan varlık satışları ile

karşılanamamasıdır

ABD Federal Mevduat Sigorta Fonu

Likidite bir bankanın en az zararla mevduat ve diğer

pasiflerdeki azalışı varlık artışları ile uyumlaştırmasıdır

Bir bankanın yeterli fonlamayı zamanında ve makul bir

maliyetle elde etmesi yeterli likidite potansiyelini

goumlsterir

İngiltere Finansal Hizmetler Otoritesi

Likidite riski bir işletmenin vadesi gelen

yuumlkuumlmluumlluumlklerini karşılayacak duumlzeyde finansal

kaynaklarının bulunmaması veya bunları karşılamak

iccedilin ciddi maliyetlere katlanmak zorunda kalmasıdır

İngiltere Hazinesi Likidite bir finansal alacağın bir diğeri ile uumlccediluumlncuuml

taraflarında kabuluumlyle değiştirilebilmesidir

Uluslararası Sigorta Otoriteleri Birliği Likidite riski sigorta şirketinin elinde bulunan varlıkları

ile yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine getirememesidir

Uluslararası Sermaye Piyasası Otoriteleri Birliği

Likit olarak etkinlik bir kuruluşun yuumlkuumlmluumlluumlklerini

zamanında ve maliyet-etkin bir şekilde karşılarken

varlıklarını elde bulundurması ve maliyet-etkin

kaynakları nedeniyle yeni ve karlı faaliyetlerde

bulunabilmesidir

Amerikan Bankacılık Otoritesi

Likidite riski bir bankanın gelirleri ve sermayesi ile

vadesi gelen yuumlkuumlmluumlluumlklerini karşılayamaması yada

karşılarken kabul edilemez kayıplar yaşamasıdır

Kanada Finansal Denetim Otoritesi

Likidite bir kuruluşun vadesi gelen yuumlkuumlmluumlluumlklerini

kendi nakdi veya makul bir maliyetle yaratacağı nakit

ile karşılayabilmesidir

Kaynak Banks E (2013) Liquidity risk managing funding and asset risk Springer

Likidite riski kavramı merkez bankası likiditesi piyasavarlık likiditesi ve fonlama

likiditesi olmak uumlzere uumlccedil şekilde tanımlanmaktadır Bunların arasındaki karmaşık ve

dinamik bağlantılar finansal sistemin ccedilalışmasında likiditenin esaslarını ortaya ccedilıkarmakta

ve finansal istikrar uumlzerindeki etkilerini goumlsterebilmektedir Ağustos 2007 tarihinden itibaren

finansal piyasalarda yaşanan sıkışıklıklar artan fonlama likiditesi ihtiyacını ortaya

koymasının yanı sıra bu riskin piyasa likiditesinde yarattığı olumsuz etkileri ve bu etkilerin

giderilmesine youmlnelik merkez bankalarınca oumlnlem alınması gerekliğini goumlstermiştir (ECB

2009 s5)

6

ECB (2009)rsquoda likidite riski rassal bir değişkenin ekonomik ajanınbirimin likidite

tercihinden farklı olarak gerccedilekleşmesi ihtimali olarak tanımlanmıştır Temel olarak likit

olamama olasılığı likidite riskine işaret etmekte bu olasılıktaki artış likidite riskinin arttığını

goumlstermektedir Olasılığın gerccedilekleşmesi durumunda likidite riski maksimum seviyeye

ulaşmakta ve likit olmama durumu ortaya ccedilıkmaktadır Bu ccedilerccedilevede likidite ile likidite riski

arasında ters youmlnluuml bir ilişki bulunmaktadır (ECB 2009 s15-16)

Merkez bankalarının temel goumlrevi finansal sistemde yaşanabilecek iflasların oumlnuumlne

geccedililmesi ve olası maliyetlerin minimuma indirilmesi olarak goumlruumllmektedir Ancak merkez

bankalarının muumldahaleleri piyasanın dalgalı olduğu durumlarda likidite riskinin temel

kaynağının tespit edilememesi nedeniyle başarılı olamayabilmektedir Merkez bankaları

oumlzellikle ccedilalkantılı doumlnemlerde likidite sorunu yaşayan bankalar ile batık bankalar arasındaki

ayrımı tam olarak yapamamakta yalnızca fonlama ve piyasa likiditesi arasında

sıkışmaktadırlar Bu nedenle merkez bankaları finansal sektoumlre fon sağlama konusunda karar

vermek durumunda kalmakta ancak bu kararın verilmesi ve etkinliği her zaman tartışma

konusu olmaktadır (ECB 2009 s5-6)

Sistemik likidite riskinin ortadan kaldırılmasına youmlnelik olarak likidite youmlnetimi

uygulamalarının daha şeffaf hale getirilmesi gerekmektedir Sistemik likidite riskinin

bertaraf edilmesine youmlnelik en oumlnemli araccedillar denetim ve duumlzenleme olarak goumlruumllmektedir

Bu tuumlr uygulamaların finansal sistemin etkin olarak izlenmesi ile asimetrik bilgi ve ahlaki

riskin azaltılarak likidite riskinin ana kaynağı ile daha etkin muumlcadele edilmesine olanakta

tanıyabileceği duumlşuumlnuumllmektedir Bu yolla likidite sorunu yaşayan bankalar ile batık bankalar

arasındaki ayrım kolaylaşacak ve acil likidite ihtiyaccedilları karşılanabilecektir (ECB 2009 s6)

111 PiyasaVarlık Likiditesi

Piyasa likiditesi uzun zamandır tartışılan bir kavram olup son doumlnem ccedilalışmalarda

kısa vadede bir varlığın en duumlşuumlk maliyetle ve fiyatında ciddi duumlşuumlşler olmadan el

değiştirebilmesi olarak tanımlanmaktadır Bu tanımlama ccedilerccedilevesinde piyasanın uumlccedil oumlnemli

bileşeni derinlik esneklik ve genişlik olarak goumlruumllmektedir Bankacılık accedilısından

değerlendirildiğinde ise piyasa likiditesi bankalararası piyasalarda ve varlık piyasalarında bu

uumlccedil bileşenin birlikte bulunması olarak değerlendirilmektedir Piyasa likiditesi riski bir

varlığın piyasada rayiccedil değeri uumlzerinden hızlı bir şekilde nakde doumlnuumlşememesi riski olup bu

7

risk likidite riskinin sistematik ve ccedileşitlendirilemeyen tarafını oluşturmaktadır (ECB 2009

s15-19)

112 Fonlama Likiditesi

Beklenen nakit ihtiyaccedilları işletmelerin planlarında yer aldığından youmlnetilmesi daha

kolay bir risk olarak goumlruumllmekle birlikte likidite riskinin asıl sorun oluşturan boumlluumlmuuml

beklenmeyen likidite ihtiyaccedilların karşılanamaması ve oluşabilecek finansal problemlere

oumlnceden hazırlıklı olunmamasıdır Fonlama likiditesinin en oumlnemli doumlrt kaynağı

bulunmaktadır (Banks 2013 s64) Bunlar

- Beklenmeyen nakit akımları

- Beklenmedik yasal ve duumlzenleyici gelişmeler

- Koumltuuml youmlnetim

- Negatif piyasa hareketleri veveya yargılar

BCBSrsquonin tanımına goumlre fonlama likiditesi bankaların vadesi gelen

yuumlkuumlmluumlluumlklerini zamanında ve herhangi bir gecikme yaşanmaksızın karşılayabilmesi

olarak tanımlamaktadır Benzer şekilde IMF fonlama likiditesini anlaşmaya varılmış

oumldemelerin kuruluşlarca zamanında yerine getirebilmesi olarak tanımlamaktadır Diğer

taraftan yatırımcılar veya aracı kuruluşlar iccedilin fonlama likiditesi kuruluşun sermaye artırım

kapasitesi olarak da goumlruumllmektedir Bu tanımlara goumlre bir kuruluş nakit girişleri nakit

ccedilıkışlarından buumlyuumlk olduğu suumlrece likit pozisyonda olacaktır

Yukarıda yer alan tanımlar ccedilerccedilevesinde bankaların temel likidite kaynakları

topladıkları mevduat varlık piyasası bankalararası piyasa ve son olarak doğrudan merkez

bankasından elde ettikleri fonlardır Bankalar varlık satışı sekuumlritizasyon sendikasyon gibi

araccedillarla likidite elde edebilmekte veya bu piyasalarda likiditeyi değerlendirebilmektedir

(ECB 2009 s14)

Drehmann ve Nikolau (2008) fonlama likiditesi riskini finansal bir aracının vadesi

gelmiş yuumlkuumlmluumlluumlklerini karşılayamaması şeklinde tanımlamaktadır Diğer tanımlarında ise

belirli bir vade diliminde likit olmama olasılığı olarak goumlruumllmektedir Fonlama likiditesi riski

yukarıda da ifade edilen doumlrt fon kaynağının mevcudiyeti ile doğrudan ilişkilidir Fonlama

likiditesi riskinin oumllccediluumlmuumlnde belirli vade dilimlerinde ccedileşitli finansal oranlar

8

kullanılmaktadır Bu oranlar bazen statik bilanccedilo ve gelir tablosu verileri kullanılarak

yapılabileceği gibi dinamik stres testleri ve senaryo analizleri de sıklıkla kullanılmaktadır

113 Merkez Bankası Likiditesi

Merkez bankası likiditesi ihtiyaccedil olması durumunda merkez bankalarının finansal

sisteme likidite sağlama kabiliyetini ifade etmektedir Bu kavram merkez bankasının parasal

tabandan finansal sisteme sağladığı likidite gibi merkez bankalarının ekonomiye sağladığı

likidite miktarı ile oumllccediluumllmektedir Oumlrnek bir merkez bankası bilanccedilosuna Şekil 1rsquode yer

verilmektedir

Şekil 1 Merkez Bankası Bilanccedilosu

Aktif Pasif

Accedilık Piyasa İşlemleri

Finansal sisteme net likidite karşılığı

Net Diğer Bağımsız Yuumlkuumlmluumlluumlkler

Banknotlar+kamu mevduatı-diğer yabancı

varlıklar+diğer

Rezervler

Gerekli rezerler+ihtiyaccedil fazlası rezerv

Şekilde pasif tarafta rezervler ve diğer bağımsız yuumlkuumlmluumlluumlkler yer almakta olup

bağımsız yuumlkuumlmluumlluumlkler merkez bankasının para politikası fonksiyonu dışındaki

yuumlkuumlmluumlluumlklerini ifade etmektedir Rezervler ise kredi kuruluşlarınca merkez bankasında

takas ve oumldeme işlemleri ile bankalararası piyasadaki işlemleri iccedilin tuttukları tutarı

goumlstermektedir Bu ccedilerccedilevede merkez bankaları piyasaya net diğer bağımsız faktoumlrler ile

rezervler tutarı kadar likidite sağlamakta accedilık piyasa işlemleri ile ise hedef faizi yakalamak

iccedilin kullanmaktadır (ECB 2009 s12)

Temel tanımına bakıldığında merkez bankalarının parasal taban yaratma guumlcuuml

nedeniyle hiccedilbir zaman likidite sorunu yaşamayacağı anlaşılmaktadır Merkez bankaları

ancak yerel paranın talep goumlrmediği hiperenflasyon veya doumlviz kuru krizleri yaşandığı

doumlnemlerde likidite sorunu yaşamaktadırlar (ECB 2009 s16)

114 Likidite Risk Tuumlrleri Arasındaki İlişkiler

ECB (2009)rsquoda farklı likidite riskleri arasında ilişkiler iki farklı ekonomik duruma

goumlre incelenmiştir Oumlncelikle likidite riskinin nispeten duumlşuumlk olduğu normal doumlnemler ile

9

ekonominin dalgalı olduğu ve likidite riskinin yuumlksek olduğu doumlnemlerdeki ilişkiler

değerlendirilmiştir

1141 Normal doumlnemlerde likidite ilişkileri

Normal ekonomik koşullar altında likidite her uumlccedil likidite tipi arasında rahatlıkla yer

değiştirmektedir Bu durumlarda merkez bankaları belirli bir tutardaki likiditeyi piyasaya

vermekte bu likidite bankalar ve diğer finansal aracılar tarafından bankalararası piyasa ve

varlık piyasaları aracılığıyla likidite ihtiyacı olan kesimlere aktarılmaktadır Boumlylelikle her

bir ekonomik birimi ihtiyacı olan likiditeye rahatlıkla ulaşabilmektedir Bundan sonraki

suumlreccedilte merkez bankası aynı doumlnguumlyuuml takip ederek piyasadaki arz ve talebe goumlre likidite

seviyesini ayarlamaktadır (ECB 2009 s20-23)

Her uumlccedil likidite tuumlruuml ve uumlstlendikleri fonksiyona Tablo 2rsquode yer verilmektedir

Tablodan da goumlruumlleceği uumlzere finansal sistemde her bir likidite tuumlruumlnuumln kendine oumlzguuml bir

fonksiyonu bulunmakta olup sistemin işleyişi accedilısından hepsi birbiri ile bağlantılıdır

Merkez bankasınca piyasaya enjekte edilen likidite piyasada dağıtılıp tekrar emilecek

fonlama likiditesi ile de ekonomik birimlere etkin dağılım sağlanacaktır

Tablo 2 Farklı Likidite Tuumlrleri ve Fonksiyonları

Likidite Tuumlruuml Fonksiyonu

Merkez bankası likiditesi Piyasadaki arz ve talebi karşılayacak dengeleyecek duumlzeyde

likidite karşılığı

Piyasa likiditesi Likiditenin dağıtımı

Fonlama likiditesi Likidite kaynaklarının etkin dağılımı

European Central Bank (2009) Liquidity (risk) concepts definitions and interactions s21

Baz senaryoda piyasalar finansal sistemde ortalamada yeterli likidite bulunduğundan

likit durumda olacaklar ve her bir taraf ihtiyaccedillılarına goumlre likidite talep edebilecek ve bu

talep karşılanacaktır Oumlrneğin bu senaryoda her banka piyasadan veya merkez bankasından

likidite ihtiyacını karşılayabileceğinden likit durumda olacaktır Bu senaryo bir doumlnguuml

yaratarak finansal istikrarın sağlanmasına katkıda bulunacaktır Bu durumda ekonomik

birimler tercihlerini sadece farklı likidite sağlayıcılarının fiyatlamalarına goumlre yaparak daha

az maliyetli kaynakları tercih edeceklerdir (ECB 2009 s22)

1142Dalgalı doumlnemlerde likidite ilişkileri

Sistemde likidite riski arttıkccedila belirtilen ilişki bozulmakta ve likidite doumlnguumlsuuml oumlnemli

oumllccediluumlde koumltuumlleşmektedir Likidite riski temel olarak mevduat sahipleri bankalar veya aracı

10

kuruluşlar arasındaki oumlzellikle asimetrik bilgi ve piyasaların yapısındaki eksikliklerden

beslenmektedir Likidite riskleri arasındaki guumlccedilluuml bağlantılar dalgalı doumlnemlerde de devam

etmekte ancak bu durumlarda daha ccedilok riski arttırıcı etkileri vasıtasıyla finansal sistemdeki

dengeyi bozucu sonuccedillar meydana getirmektedir Bu durumlarda piyasanın tekrar dengeye

gelmesi amacıyla merkez bankası muumldahalesi ve etkin bir duumlzenleme ve denetim yapısı

gerekli goumlruumllmektedir (ECB 2009 s23-24)

Fonlama likiditesi bankacılık faaliyetinin en oumlnemli bileşenlerinden biridir Bankalar

temelde finansal sistemde aracılık fonksiyonları sayesinde likidite transferi

gerccedilekleştirdiklerinden vade uyumsuzluğuna (kısa vadeli mevduatlarla uzun vadeli

kredilerin fonlanması) duyarlı bir yapıları bulunmaktadır Bankalar yatırımcılara fonlama

likiditesi sağlamak amacıyla kısa vadeli varlıkları uzun vadeli yuumlkuumlmluumlluumlklere ccedilevirerek

sistemde kaynakların daha etkin dağılımına imkacircn sağlamaktalardır Bu fonksiyonları

yapılan faaliyetin doğası gereği bankaları vade uyumsuzluğuna maruz bırakmakta bu

uyumsuzluk da bankanın mali yapısından dengesizliğe neden olmaktadır Her ne kadar

yeterli duumlzeyde likit aktif bulundurulması riski minimize edebilecekse de bu varlıkların

getirilerinin duumlşuumlk olması nedeniyle optimal bir seccedilim olmayacaktır Bu durum bankaları

duumlşuumlk getirili likit aktif tutmak yada bunları yuumlksek getirili ancak daha az likit varlıklara

yatırma konusunda bir tercih ile karşı karşıya getirmektedir (Strahan 2008 s14-16)

Bankacılığın doğasından kaynaklanan bu kırılganlığa asimetrik bilgi ve piyasadan

kaynaklanan bozuklukları eklendiğinde mudilerin bankadaki mevduatlarını talep etmeleri

fonlama likiditesi riskinin en uccedil hali olan ldquobankaya huumlcumrdquoa (bank run) neden olmaktadır

Bankaya huumlcum durumu mudilerin yuumlksek oranda mevduatlarını talep etmeleri nedeniyle

bankanın bu derece bir nakit ccedilıkışına karşılık verememesi hali olarak ortaya ccedilıkmakta bu

durumda sağlam bankalarda dahi temerruumlt durumu ortaya ccedilıkabilmektedir (ECB 2009 s26-

27)

Fonlama likiditesi riski yalnızca tek bir bankadaki problem olduğundan politika

yapıcıları accedilısından sorun teşkil etmemekle birlikte fonlama likiditesi riskinin bir bankanın

dışındakileri de etkileyerek sistemik (piyasa likiditesi riski) hale gelmesi durumunda politika

yapıcıları iccedilin problem ortaya ccedilıkmaktadır Tek bir bankadan başlayan likidite problemi

diğer bankalara sıccedilrayabilmekte ve bankalararası ve varlık piyasalarında risk

oluşturabilmektedir (ECB 2009 s27)

11

Diamond ve Rajan (2004)rsquode fonlama likiditesi riskinin bankalararası piyasa ile

doğrudan ilişkili olduğu bankaların likidite temini iccedilin aynı piyasaya ihtiyaccedil duyduğu ve tek

bir bankada yaşanan temerruumlt hali piyasadaki likiditenin azalmasına yol accedilacak dolayısıyla

bir sonraki aşamada piyasa likiditesinin eriyeceğini belirtmişlerdir Bu tuumlr bağlantılar

oumlzellikle bankaların oumldeme sistemi ilişkileri (Flannery 1996 Freixas 2000) bilanccedilo

bağımlılıkları (Cifuentes vd 2005) veya bankalararası yuumlkuumlmluumlluumlkler (bankalararası krediler

mevduatlar kredi limitleri gibi) nedeniyle daha problemli sonuccedillar doğurabilmektedir

Bu tuumlr bağlantılar piyasadaki bozukluklar ve asimetrik bilgi nedeniyle kriz

soumlylentilerinin ccedilıkmasına neden olmaktadır Bunun en oumlnemli sebebi bağlantıların asitmetrik

bilgi ile birleşmesi sonucu bankaların temerruumlt halinde mi olduğu yoksa likidite sıkışıklığı

mı yaşadığı hususunun birbirine net olmaması nedeniyle karşı taraf kredi riskini

tetiklemesidir (Allen ve Gale 2000 Drehmann vd 2007 Brusco ve Castiglinesi 2007 ve

Strahan 2008) Bu durumda temerruumlt halinde olan bankalar likidite kaynaklarına ulaşmak

suretiyle son bir kez daha faaliyete devam iccedilin şanslarını denerken likidite sıkışıklığı yaşayan

bankaların aleyhine işlem gerccedilekleştirmektelerdir (Freixas vd 2004) Borccedillanmaya ilişkin

ters seccedilim gelecekteki nakit akışlarına youmlnelik taahhuumltlerin guumlvenilirliğinin azalması

(Diamond ve Rajan 2001) ve karşı taraf kredi riski nedeniyle borccedillanmaya ilişkin

belirsizlikler olarak goumlruumllebilecektir (Flannery 1996) Yine ters seccedilim hususu karşı tarafın

temerruumlt durumuna (oumldeyebilirlik) (Rochet ve Vives 2004) veya kendinin gelecekte

borccedillanmasına ilişkin belirsizlikler (Freixas vd 2004 Holmstroumlm ve Tirole 2001) nedeniyle

likiditenin elde tutulması şeklinde ortaya ccedilıkabilmektedir

Bankalararası piyasada yaşanan daralma sonra sorun yaşayan bankalar likidite

ihtiyacının karşılanmasına youmlnelik olarak varlık piyasalarında acil satışa youmlnelmekte bu

durum ise varlık fiyatlarını ve piyasa likiditesini oumlnemli oumllccediluumlde etkilemektedir Varlık satışı

banka bilanccedilolarının aktif tarafından başlamakta oumlncelikle sorunlu varlıkların satışı yolu

tercih edilmektedir Piyasaya ilişkin bozuklukların varlığı durumunda finansal piyasalarda

varlık satışlarını karşılayabilecek duumlzeyde likidite bulunmamaktadır (Allen ve Gale 2005)

Bu durum oumlzellikle varlık fiyatlarının hareketliliğindeki artış (Allen ve Gale 2005)

belirsizlik nedeniyle piyasaya girişlerde azalma (Easley ve OHara 2007) ve varlıkların

temel fiyatlarının altında değer bulmasına sebep olmaktadır

Fonlama likiditesine ilişkin birincil etkilerin sonucunda risk piyasa likiditesine

sıccedilrayıp varlık fiyatlarının duumlşmesine sebep olmasından sonra banka bilanccediloları yeni

12

fiyatlarla değerlenmektelerdir Birincil etki sonucunda varlık fiyatlarında yaşana duumlşuumlşler

bankaların duumlzenlemelerle oumlngoumlruumllen yasal oranlarında (sermaye yeterliliği likidite kaldıraccedil

rasyoları gibi) azalmalara neden olmaktadır Finansal tabloların rayiccedil değerle goumlsterilmesi

nedeniyle yaşanan değişimler daha fazla varlık satışına ve varlık fiyatlarında daha buumlyuumlk

oynamalara sebep olması nedeniyle piyasanın doğru işlemesine engel teşkil eden ikincil

etkiler olarak goumlruumllmektedir Bunun sonucunda yaşanan sorunları daha da derinleştiren bir

doumlnguuml oluşmaktadır (ECB 2009 s31)

Diğer taraftan kredi işlemlerine ilişkin aşırı menkul kıymetleştirme iccedileren yeni iş

modeli piyasa ve fonlama likiditesi arasındaki ilişkileri daha da sıkılaştırmakta bulaşma

etkisinin daha da doğrudan bir hal almasına ve ikincil etkilerin derinleşmesine neden

olmaktadır Menkul kıymetleştirmenin bankalara en oumlnemli faydası fonlama likiditesi

sağlamaları olup bir diğer faydası ise piyasada farklı risk iştahı duumlzeylerine uygun araccedilların

bulunmuş olmasıdır Diğer bir husus ise menkul kıymetleştirme ile bankalar işin doğasından

kaynaklanan vade uyumsuzluğu riskini bertaraf etmek amacıyla bu uumlruumlnlerde uzmanlaşarak

piyasa yapıcısı roluumlnuuml uumlstlenip piyasa likiditesine daha yaklaşmışlardır (ECB 2009 s32)

Yukarıda ifade edildiği uumlzere oumlzellikle dalgalı doumlnemlerde fonlama ve piyasa likidite

riski arasındaki doumlnguuml finansal sitemi durma noktasına getirmektedir Merkez bankasının

roluuml bu doumlnguumlnuumln kırılmasında oumlnem kazanmaktadır

Merkez bankasının likidite riskinin yuumlkseldiği doumlnemlerde temel roluuml likidite riskinin

nedenlerinin bulunması olmakla birlikte eksik bilgi nedeniyle kendi fonksiyonunun

zayıflamış olmasından dolayı kriz durumlarında roluumlnuumln yapısal değil likidite riskinin

yapısal nedenleri bertaraf edilene dek finansal sisteme destek olmaktır Merkez bankalarının

temel amacı dalgalı doumlnemlerde fonlama ve piyasa likidite riski arasındaki doumlnguumlnuumln geccedilici

likidite destekleri ile kırılmasıdır Bu durum daha kalıcı ancak zaman alan tedbirler olan

denetim ve duumlzenleme ccedilerccedilevesinin belirlenmesi aşamasında zaman kazandırıcı etki

yapmaktadır Ancak bu tuumlr muumldahalelerin uzun zamana yayılması soumlz konusu doumlnguumlnuumln

kırılması bir yana merkez bankası likiditesini de iccediline alan daha buumlyuumlk bir doumlnguumlye neden

olabilecektir (ECB 2009 s35-36)

Dalgalı doumlnemlerde denetim ve duumlzenlemenin buumlyuumlk oumlnemi bulunmaktadır Etkin bir

denetim yapısı likidite sıkışıklığı yaşayan bankalar ile temerruumlde duumlşen bankaları

ayrıştırabileceğinden bilgi asimetrisini ortadan kaldırabilecektir Diğer taraftan etkin

13

duumlzenleme yapısı denetimi guumlccedillendirerek etkinliği arttırıcı etkide bulunacaktır Yeterli

duumlzenleme ve denetim yapısı yeni uumlruumlnlerin meyana getirilmesi suretiyle farklı risk

iştahlarına goumlre varlık havuzlarının oluşturularak piyasaların tamamlanmasına yardım

edecektir Bu ccedilerccedilevede duumlzenleme ve denetim likidite riskini oluşturan nedenlerin tersine

hareket edilmesini olanaklı kılacaktır (ECB 2009 s36-38)

12Likidite Riskine İlişkin Yaklaşımlar

Likidite riskine ilişkin yaklaşımlar incelendiğinde aktifi ve pasifi temel alan iki tuumlr

goumlruumlş bulunduğu goumlruumllmektedir Bu iki farlı goumlruumlş likidite riskinin youmlnetimine ilişkin

bilanccedilonun farklı kısımlarına odaklanmaktadır

121 Aktifi Temel Alan Yaklaşım

Likiditeye ilişkin riskin ortaya ccedilıkmasında varlıkların oumlnemli roluuml bulunmaktadır

Oumlzellikle işlemenin yapısına ve iş modeline uygun olmayan aktif yapısı stres anlarında

kuruluşların finansal guumlccedilluumlkler yaşamasına neden olabilmektedir Bu kapsamda etkin bir

aktif youmlnetimi ve optimal aktif yapısı işletmelerin faaliyetlerini suumlrduumlrebilmesi iccedilin buumlyuumlk

oumlnem taşımaktadır

Bankacılık faaliyetinin en oumlnemli gelir kaynağı aktifte bulunan kredilerden ve diğer

varlıklardan elde edilen faiz ve komisyonlardır Bu ccedilerccedilevede faaliyetlerin devamının

sağlanmasını teminen bir bankanın aktif yapısı kısa ve uzun vadede likidite riskinin

youmlnetilmesi accedilısından oumlnem taşımaktadır Oumlzellikle kısa vadeli likidite ihtiyaccedillarının

karşılanması kapsamında banka bilanccedilolarında yeterli likit varlıkların bulunması kriz

doumlnemlerinde kuruluşların faaliyetlerine devamını sağlamaktadır

14

Bankaların varlıklarının likiditesine goumlre kaynaklarına Tablo 3rsquode yer verilmektedir

Tablo 3 Aktif Likiditesi Kaynakları

Aktifler Pasifler

Likit Varlıklar

Nakit ve Menkul Kıymetler

Nakit veya menkul kıymet satışları yoluyla veya

teminat goumlsterilerek birinci derece likidite

kaynağıdır

Alacaklar

Satış yoluyla veya teminat goumlsterilerek birinci

derece likidite kaynağıdır

Krediler

Satışı likit varlıklara ve alacaklara goumlre zor olmakla

birlikte gelirleri teminat goumlsterilerek likidite

sağlanabilecektir İkinci derece nakit kaynağıdır

Sabit kıymetler ve diğer aktifler

Satışı zor olmakla birlikte teminat goumlsterilerek

likidite sağlanabilecektir Uumlccediluumlncuuml derece nakit

kaynağıdır

122 Pasifi Temel Alan Yaklaşım

Pasif yaklaşımında likidite riski youmlnetimi konusunda bilanccedilonun yuumlkuumlmluumlluumlk tarafına

odaklanmaktadır Fonlama accedilısından piyasalar incelendiğinde iki farklı piyasa tuumlruuml

goumlruumllmektedir Bunlardan birincisi perakende piyasa ikincisi ise toptancı piyasadır İki tuumlr

piyasanın kendine goumlre avantajları ve dezavantajları bulunmaktadır Bu kapsamda banka

youmlneticileri her iki fonlama tuumlruumlnuuml dengeleyecek bir yapı oluşturmalıdırlar Perakende

piyasalar daha ccedilok istikrarlı ve esnek yapısı ile dikkat ccedilekerken toptan piyasalar fonların

buumlyuumlkluumlğuuml ve erişim kolaylığı ile ilgi goumlrmektedir (Duttweiler 2011 s110)

Bankalar fonlamanın ana kaynağı olarak toptancı piyasaları piyasaları tercih

etmektedir Bu piyasalarda fon arz edenler kuruluşlar oumlzellikle buumlyuumlk sınai ve ticari

kuruluşlar bankalar diğer finansal kuruluşlar ve devlet kurumlarıdır Bu tuumlr piyasalardan

fon elde etmenin birccedilok avantajı bulunmaktadır Oumlzellikle piyasada yer alan fonların

buumlyuumlkluumlğuuml dikkate alındığında kuumlccediluumlk yatırımcıdan elde edilecek miktarın ccedilok uumlzerinde fon

temin edilebilmektedirler Teminatsız fonlama temel olarak ccedilok kısa vadeli fonlama

ihtiyacını gidermek uumlzere kullanılmaktadır Kuruluşlar belirlenen kredi limitleri vasıtasıyla

fon alışverişinde bulunmakta ve kısa vadeli likidite ihtiyaccedillarını gidermektedirler Soumlz

15

konusu limitlerin belirlenmesinde fon alan kuruluşun guumlvenilirliği ve finansal yapısı oumlnem

arz etmekte olup yaşanacak olası olumsuz gelişmeler limitlerin daralmasına neden

olabilecektir Teminatsız borccedillanma genel olarak menkul kıymetlerin kullanımı yoluyla

sermaye piyasalarında gerccedilekleşmekte boumlylelikle uzun vadeli varlıkların fonlanması

sağlanmaktadır Teminatlı borccedillanmada ise teminatsız borccedillanmanın tersine oumlnemli olan

husus varlığın değeridir Bu ccedilerccedilevede teminat goumlsterilen varlığın değeri fonlamanın

buumlyuumlkluumlğuumlnuuml ve maliyetini etkileyen en oumlnemli unsur olarak goumlruumllmektedir (Tuumlrkuumlner 2016

s16-17)

Tablo 4 Pasif Likiditesi Kaynakları

Aktifler Pasifler

Kısa Vadeli Yuumlkuumlmluumlluumlkler (Mevduat Menkul

Kıymetler Oumlduumlnccedil Piyasalardan Alacaklar Para

PiyasalarındanMerkez Bankasından Alacaklar

Bankalara Borccedillar)

Vadelerin kısa olması nedeniyle kısa doumlnemli

fonlamada ihtiyaccedilları karşılarken geri ccedilekilmeleri

daha kolay olduğundan ikincil fonlama kaynağıdır

Orta ve Uzun Vadeli Yuumlkuumlmluumlluumlkler Mevduat

Menkul Kıymetler Sermaye Benzeri Borccedillar)

Vadelerin uzun olması nedeniyle geri ccedilekilmeleri

daha zor olduğundan birincil fonlama kaynağıdır

Oumlzkaynaklar

13Likidite Riski Oumllccediluumlm Youmlntemleri

Likidite riskinin oumllccediluumlmuuml kaynağını oluşturan değişkenlerin dinamik yapısı ve

oumlngoumlruumllmelerinin kolay olmaması nedenleriyle her zaman kolay olmamaktadır Her ne kadar

varlık ve fonlama likiditelerinin kaynakları belli olsa da bunların birlikte ortaya

ccedilıkarabileceği riskin belirsizliği ve bilanccedilo dışı riskler ile arızi olaylar konuya ilişkin

belirsizlikleri arttırmaktadır

Likidite riskinin gerccedilekleşmesi halinde bu riske maruz kalan kuruluşların mali

yapıları ciddi anlamda zarar goumlrmekte sonuccedilları kuruluşun temerruumlduumlne kadar

varabilmektedir Finansal kuruluşlar accedilısından bu denli oumlnemli olan likidite riskinin

yaratabileceği olumsuz etkilerinin oumlnuumlne geccedililmesi amacıyla riskin etkin biccedilimde oumllccediluumllmesi

ve izlenmesi gerekmektedir Bu kapsamda likidite riski finansal kuruluşlarca mali tabloların

16

analizi ve bunlardan uumlretilecek ccedileşitli oranların hesaplanmasından model temelli

yaklaşımlara kadar geniş bir ccedilerccedilevede oumllccediluumllmektedir

Likidite riskinin oumllccediluumllmesinde en temel yaklaşım mali tablolar uumlzerinden yapılan

nakit akışlarının analiz edilip kuruluşun yapısı da dikkate alınarak gerekli projeksiyonların

yapılmasıdır Bunun yanı sıra ccedileşitli likidite oranlarının hesaplanarak bunların zaman

iccedilindeki trendi veya benzer kuruluşlarla karşılaştırılması diğer bir youmlntem olarak

goumlruumllmektedir Oumlzellikle son doumlnemde denetim otoriteleri ve uluslararası kuruluşlarca

yapılan duumlzenlemelerde finansal tablo kalemleri ccedileşitli kesintilere (haircut) tabi tutularak

likidite oumllccediluumlmuumlnde kullanılmaktadır

Finansal sistemde yaşanabilecek olası şoklara ilişkin değerlendirmenin yapılarak

finansal istikrarın temin edilmesi amacıyla uygulanan stres testleri merkez bankaları

duumlzenleyici otoriteler ve finansal kuruluşlar tarafından sıkccedila başvurulan youmlntemlerin başında

gelmektedir Stres testleri sadece bir finansal kuruluşun kendi portfoumlyuumlnden

kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilebilmesi amacıyla kullanılmasının yanı sıra

guumlnuumlmuumlz kuumlresel ekonomisinde finansal sektoumlruumln tamamının risklilik durumunun tespiti

amacıyla da kullanılabilmektedir (Beşe 2007 s4)

Likidite riskinin oumllccediluumllmesine youmlnelik diğer youmlntemlere goumlre daha karmaşık ve

istatistiki veriye dayanan model yaklaşımları guumlnuumlmuumlzde oumlnemli bir gelişme goumlstermektedir

Kuumlresel kriz oumlncesi model yaklaşımları daha ccedilok kredi ve piyasa riskleri uumlzerine

odaklanmışken kriz sonrası likidite riski iccedilin bağımsız modeller oluşturulması veya piyasa

riski modellerine likidite bileşenin eklenmesine youmlnelik ccedilabalar dikkat ccedilekmektedir Bu

boumlluumlmde bir sonraki boumlluumlmde yapılacak analizlere temel teşkil etmesi amacıyla likidite

riskinin oumllccediluumllmesine youmlnelik youmlntemler ele alınacaktır

131 Nakit Akışı Yaklaşımı

Likidite riskine youmlnelik nakit akışı yaklaşımında kuruluşun tahmini nakit giriş ve

ccedilıkışlarının belirlenen zaman aralıklarında hesaplanarak ilgili doumlneme ilişkin accedilık veya fazla

hesaplanmaktadır Bankalar accedilısından likidite planlamasının yapılması aktif pasif youmlnetimi

accedilısından hayati oumlnem taşımaktadır Vadelere goumlre yapılacak analizlerde accedilıkfazlalar

hesaplandıktan sonra soumlz konusu buumlyuumlkluumlklerin youmlnetimine ilişkin youmlnetsel kararların

alınması gerekmektedir Nakit akışı analizleri basit vade dilimleri itibariyle

17

hesaplanabileceği gibi daha gelişmiş durasyon (ağırlıklı ortalama vade) youmlntemiyle de

hesaplanabilecektir Basit vade dilimlerinin belirlenmesi birtakım istatistiki analizlerin

eklenmesiyle daha ayrıntılı hesaplanabilmektdir Oumlzellikle net fon accedilığıfazlasının

hesaplanmasına ilişkin beklenmedik durumların analizinde geccedilmiş veriye dayanan istatistiki

olasılıkların kullanılması analizi daha gerccedilekccedili hale getirecektir (Banks 2013 s136-140)

Likidite riki nakit akışı analizine youmlnelik oumlrnek Tablo 5rsquode yer almaktadır Bu

kapsamda nakit giriş ve ccedilıkışları ayrı ayrı kalemler halinde sıralanmakta ve o doumlneme ilişkin

nakit accedilığıfazlası belirlenerek gerekli projeksiyonlar analizler ve oumlnlemler

alınabilmektedir Bu kapsamda oumlzellikle nakit accedilıkfazlalarının belirlenmesinde ilgili vade

dilimlerinin belirlenmesi buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Analizlerde genellikle vadesiz 1-7

Guumln 8 Guumln-1 Ay 1-3 Ay 3-6 Ay 6-9 Ay 9-12 Ay 1- 2Yıl 2-5 Yıl ve 5 Yıl ve daha fazla

olmak uumlzere ccedileşitli vadeler kullanılmaktadır

Tablo 5 Likidite Riski Nakit Akışı Analizi

Toplam

NAKİT CcedilIKIŞLARI

1 Mevduat

2 Merkez Bankasına Borccedillar

3 Para Piyasalarına Borccedillar

4 Menkul Kıymet Oumlduumlnccedil Piyasasına Borccedillar

5 Bankalara Borccedillar

6 Repo İşlemlerinden Sağlanan Fonlar

7 Fonlar

8 İhraccedil Edilen Menkul Kıymetler (Net)

9 Finansal Kiralama Borccedilları (Net)

10 Oumldenecek Vergi Resim Harccedil ve Primler

12 Diğer Borccedillardan Kaynaklanan Nakit Ccedilıkışları

13 Tuumlrev İşlemlerden Borccedillar

14 Faiz Oumldemeleri

15 NAKİT CcedilIKIŞLARI TOPLAMI

NAKİT GİRİŞLERİ

16 Para Piyasalarından Alacaklar

17 Bankalardan Alacaklar

18 Ters Repo Alacakları

19 Krediler

20 Finansal Kiralama Alacakları (Net)

21 Diğer Alacaklardan Kaynaklanan Nakit Girişleri

22 Tuumlrev İşlemlerden Alacaklar

23 Faiz Tahsilatları

24 Vadesi Dolan Menkul Kıymetlerden Kaynaklanan Nakit Girişleri

25 NAKİT GİRİŞLERİ TOPLAMI

FON ACcedilIĞIFAZLASI

18

132 Oran Yaklaşımı

Likidite riskinin oumllccediluumlmuumlne youmlnelik oranların hesaplanması kuruluşun likidite

durumunun genel yapısının ortaya konmasında ve bilanccedilo gelir tablosu nakit akış tablosun

gibi kaynaklardan elde edilecek buumlyuumlklerle likidite kaynaklarının belirlenmesinde oumlnem arz

etmektedir Oran analizlerinde kuruluşun mali yapısına ilişkin buumltuumlncuumll bir inceleme

yapılması oumlnemli kabul edilmektedir Oumlrneğin kısa vadede likit aktif oranı duumlşuumlk bir

kuruluşun aynı vadede yuumlkuumlmluumlluumlkleri ile eşleşen bir yapıya sahip olması likidite dengesi

accedilısından herhangi bir problem yaratmayacaktır

Finansal kuruluşlar iccedilin en temel problem kısa vadedeki likidite yeterliliği

olduğundan oumlncelikle kısa vadeli aktiflere ilişkin oranlara yer verilmesi gereklidir Oranların

tarihi olarak hesaplanması ve zaman iccedilindeki eğilimlerin ortaya konması yapılacak

analizlerin etkinleşmesinde etkili olacaktır Ayrıca likidite oranları belirlenirken kuruluşun

yaptığı işlemlerin yoğunluğu ve genel olarak mali yapısı dikkate alınmalıdır Bankalar iccedilin

hesaplanacak oranların para birimi bazında ayrılması her bir para birimi accedilısından kuruluşun

likidite yapısını goumlsterecektir Bu nedenle oranların yabancı para yerel para ve toplam olarak

hesaplanması altyapının uygunluğuna goumlre para birimi bazında ayrıştırılması analizi daha

etkin hale getirecektir Bunların yanı sıra oranları aynı vadedeki varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlkleleri

iccedilerecek şekilde bir ayrıma tabi tutulması oran analizinin buumltuumlncuumll yaklaşımı accedilısından fayda

sağlayacaktır

Bu ccedilerccedilevede bankalar iccedilin kullanılabilecek likidite rasyolarına Tablo 6rsquoda yer

verilmektedir

19

Tablo 6 Likidite Riski Oranları

Oran Pay Payda

1 LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER YABANCI KAYNAKLAR LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER YABANCI KAYNAKLAR

2

1 AYA KADAR LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER 1 AYA KADAR YABANCI

KAYNAKLAR 1 AYA KADAR LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER 1 AYA KADAR YABANCI KAYNAKLAR

3

3 AYA KADAR LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER 3 AYA KADAR YABANCI KAYNAKLAR 3 AYA KADAR LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER 3 AYA KADAR YABANCI KAYNAKLAR

4

1 YILA KADAR LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER 1 YILA KADAR YABANCI

KAYNAKLAR 1 YILA KADAR LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER 1 YILA KADAR YABANCI KAYNAKLAR

5 UZUN VADELİ VARLIKLAR AKTİFLER UZUN VADELİ VARLIKLAR AKTİFLER

6 AĞIRLIKLANDIRILMIŞ LİKİT AKTİFLER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR AĞIRLIKLANDIRILMIŞ LİKİT AKTİFLER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

7 LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER MEVDUAT LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER MEVDUAT

8 HAZIR DEĞERLER MEVDUAT HAZIR DEĞERLER MEVDUAT

9 1 AYA KADAR LİKİT AKTİFLER 1 AYA KADAR MEVDUAT 1 AYA KADAR LİKİT AKTİFLER 1 AYA KADAR MEVDUAT


11 1 YILA KADAR LİKİT AKTİFLER 1 YILA KADAR MEVDUAT 1 YILA KADAR LİKİT AKTİFLER 1 YILA KADAR MEVDUAT

12 LİKİT AKTİFLER YABANCI KAYNAKLAR LİKİT AKTİFLER YABANCI KAYNAKLAR

13 1 AYA KADAR LİKİT AKTİFLER 1 AYA KADAR YABANCI KAYNAKLAR 1 AYA KADAR LİKİT AKTİFLER 1 AYA KADAR YABANCI KAYNAKLAR


15 1 YILA KADAR LİKİT AKTİFLER 1 YILA KADAR YABANCI KAYNAKLAR 1 YILA KADAR LİKİT AKTİFLER 1 YILA KADAR YABANCI KAYNAKLAR

16 LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER AKTİFLER ORTALAMASI LİKİT VE LİKİTE YAKIN AKTİFLER AKTİFLER ORTALAMASI

17 3 AYA KADAR VADELİ AKTİFLER 3 AYA KADAR VADELİYUumlKUumlMLUumlLUumlKLER 3 AYA KADAR VADELİ AKTİFLER 3 AYA KADAR VADELİYUumlKUumlMLUumlLUumlKLER

20

133 Kesinti Yaklaşımı

Varlıkların ve yuumlkuumlmluumlluumlklerin fiyatlarında oluşabilecek değişiklerin likidite

youmlnetimine etkisini oumllccedilmenin bir diğer youmlntemi ise varlık ve yuumlkuumlmluumlklere ccedileşitli kesintiler

uygulanmasıdır Kesinti yaklaşımında kullanılan oranlar varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlklerin yapısı

ve geccedilmiş doumlnem fiyat hareketlerine goumlre belirlenmektedir Oumlrneğin nakde yakın varlıklara

duumlşuumlk bir kesinti oranı uygulanırken duran varlıklara daha yuumlksek bir kesinti oranı

uygulanmaktadır

Kesinti hesaplamaları ccedilok ccedileşitli şekillerde yapılabilmekte olup genellikle vade

yapısı fiyat oynaklığı nakde doumlnuumlşuumlmyenilenme hızı işlem goumlrduumlğuuml piyasanın derinliği

gibi faktoumlrler kesinti duumlzeyinde belirleyici olmaktadır Bunun yanı sıra teminat olarak

kullanılabilme oumlzelliği veya teminatın varlığı kesintilerin belirlenmesinde oumlnemli faktoumlrler

olarak goumlruumllmektedir Son doumlnemde uluslararası kuruluşlar ve denetim otoritelerinin sıklıkla

kesinti yaklaşımını benimsedikleri goumlzlemlenmektedir1

134 Stres Testi Yaklaşımı

Stres testi uygulamaları bir kuruluşun likidite profilinin belirlenmesi amacıyla

kullanılan oumlnemli bir araccedil olarak goumlruumllmekle birlikte kuumlresel olarak iyi bir uygulamaya

ilişkin fikir birliği bulunmamakta ve konuya ilişkin uygulamalar denetim otoriteleri ve

bankalar bazında farklılaşmaktadır (BCBS 2013 s1)

Birccedilok duumlzenleme otoritesi son yaşanan global krizde bankacılık sektoumlruumlnde

kullanılan stres testlerinin likidite stres senaryolarını yeterince dikkate alınmadığını

belirtmektedir (FSF 2008) Oumlrneğin bankalar tuumlm piyasayı etkileyebilecek nitelikte ve

birden fazla fon piyasasının aynı anda durmasını goumlzden kaccedilırmaktalardır (oumlrneğin repo ve

menkul kıymetleştirme piyasaları gibi)

Stres testlerini temel olarak iki başlık altında toplamak muumlmkuumlnduumlr Bunlardan

birincisi finansal kuruluşların kendi portfoumlylerinin risklerini değerlendirmek amacıyla

kullandıkları portfoumly bazında stres testleri ve denetleyici duumlzenleyici veya uluslararası

1 Bu ccedilerccedilevede BCBS ve BDDK gibi kuruluşlarca belirlenen kesinti oranlarına ayrıntılı olarak ikinci

boumlluumlmde yer verilecektir

21

kuruluşlarca (IMF Duumlnya Bankası gibi) kullanılan finansal sistem bazında uygulanan stres

testleridir (Beşe 2007 s4)

BCBS tarafından Likidite Stres Testlerine İlişkin Ccedilalışma Grubunca konuya ilişkin

boşlukların uygulamaların kapsamı ve youmlntemlerin belirlenmesi amacıyla ccedileşitli ccedilalışmalar

yapılarak 2013 yılında bir ccedilalışma raporu ortaya konulmuştur Bu ccedilalışmanın sonucunda

uluslararası bankalarla yapılan istişareler sonucu bankalar iccedilin likidite sorunu yaratan

hususlar likidite tamponları ve stres testi ile ilgili diğer hususlar olmak uumlzere uumlccedil başlık

belirlemiş olup bu hususlara aşağıda yer verilmektedir(BCBS 2013 s7-11)

Blaschke vd (2001)rsquoe goumlre stres testleri portfoumly yapısına uygun piyasa

değişimlerine duyarlı oumlnemli oumllccediluumlde etki yapabilecek değişiklileri dikkate alan ve farklı risk

tuumlrleri arasındaki etkileşimleri dikkate alan bir yapıya sahip olmalıdır

Finansal sistem bazında uygulanan aşağıdan yukarı yaklaşımlarında bankalar

bireysel olarak otoritelerce kendilerine verilen senaryoları kendi portfoumlylerine uygulayarak

sonuccedilları otoritelerle paylaşmakta otoriteler ise bu sonuccedilları kendi buumlnyelerinde

toplamaktadır Yukarıdan aşağı yaklaşımında ise otoriteler kendilerince belirlenen

senaryoları bankalarca kendilerine raporlanan ham verilere uygulayarak ulaştıkları sonuccedilları

karşılaştırmalı olarak yorumlamaktadırlar Aşağıdan yukarı yaklaşımında bankalar

belirlenen şokları kendi mali tablolarına yansıtmakta ve sonuccedilları iccedilsel değerlendirmelerde

veya otoritelerle paylaşmaktadırlar Bu yaklaşım kuruluş bazında farklılaşan portfoumly yapısını

yansıtması nedeniyle avantajlı goumlruumllmektedir Yukarıdan aşağı yaklaşımında aşağıdan

yukarı yaklaşımı ile karşılaştırma yapılabilmesi amacıyla faydalı goumlruumllmektedir Oumlzellikle

soumlz konusu senaryoların uygulanmasına youmlnelik kapasite eksikliği bulunması durumunda

yukarıdan aşağı youmlntemi kullanım accedilısından kolaylık sağlayabilmektedir (Beşe 2007 s 34)

135 Model Temelli Yaklaşımlar

Varlık likiditesinin tespitinde oumlzellikler etkin bir piyasada işlem goumlrmeyen fiyat

değişiklikleri tam olarak tespit edilemeyen veya fiyatlaması karmaşık olan varlıklara ilişkin

yapılacak hesaplamalarda istatistiki modellerin kullanımı yaygınlaşmaktadır Fiyatların

şeffaf bir şekilde tespit edilemediği durumlarda kuruluşlar aktif pasif ve bilanccedilo dışı risklere

ilişkin oumllccediluumlm fiyatlama ve youmlnetim konularında stokastik suumlreccedillere ilişkin varsayımları

22

kullanmaktadırlar (Banks 2013 s142-143) Bu varsayımlar normal doumlnemlerde kabul

edilebilirken kriz doumlnemlerinde geccedilerliliklerini yitirmektedirler

Bu konuya ilişkin literatuumlrde en fazla oumlrnek goumlsterilen ve eleştiri alan youmlntem Riske

Maruz Değer (VaR) youmlntemidir Soumlz konusu youmlntemde bir kuruluşun belli bir zaman

diliminde ve belirli bir istatistiki guumlven aralığında yaşayabileceği en fazla kaybı hesaplamak

amacıyla kullanılmaktadır Likidite oumllccediluumlmuumlne youmlnelik modeller liquidity-at-risk (LaR)

value-liquidity-at-risk (VLaR) Uccedil Değer Teorisi (Extreme Value Theory-EVT) ve Eşik

Oumltesi Aşırı Seviyeler (Peaks Over Threshold) gibi istatistiki ve matematiksel modellerler

kullanılmakta olup bu modeller varsayımlarının benzerliği nedeniyle genel olarak VaR

modelleri olarak anılmaktadır (Tuumlrkuumlner 2016 s7)

VaR youmlntemine youmlnelik birccedilok eleştiri bulunmakta olup bunlardan başlıcaları

(Banks 2013 s143 Tuumlrkuumlner 2016 s76)

1) Geccedilmiş doumlnem verilerine olan bağımlılık

2) Farklı risk sınıflarına ilişkin belirli bir farklılaştırma yapmaması

3) Korelasyon volatilite ve nakde ccedilevirmeye ilişkin varsayımlar

4) Normallik varsayımı (doğrusal olmayan fiyat hareketlerini yakalamada yaşanan

zorluklar)

5) Şişman kuyruklara (fat tails) gereken dikkatin verilmemesi

6) Oumlngoumlruumllemezolasılıksız goumlruumlnen durumların ihmal edilmesidir

VaR modellerinin yanısıra finansal araccedilların değerlemelerine ilişkin modeller

iccedilerdikleri varsayımlar nedeniyle oumlnemli eleştiriler almaktadırlar Bu varsayımların

eksikliklerinin iyi anlaşılması ve youmlnetim suumlreccedillerine dahil edilmesi model kullanımı

konusunda oumlnemli goumlruumllmektedir

Geleneksel VaR modellerine likidite bileşenlerinin eklenmesiyle sonuccedilların daha

gerccedileğe uygun hale getirilmesi amaccedillanmaktadır Bu ccedilerccedilevede geleneksel VaR

modellerinde nakde doumlnuumlşme suumlresine varlığın tipi ve buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre ayarlamalar

yapılmakta ayrıca alım satım spredleri pozisyonun buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre duumlzeltilmektedir

Likidite Ayarlanmış Riske Maruz Değer (LAVaR) hesaplamas ise likidite yapısına ilişkin

oumlzelliklerin doğrudan modele entegre edilmesinden elde edilmektedir Bu youmlntemde

varyanscovaryans matrisine ve likidite riskinin buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre volatilite oumllccedilek faktoumlruuml

23

eklenerek modelin likidite riskini yansıtması sağlanmaktadır Benzer şekilde varlıkların

nakde doumlnuumlşme oumlzelliğine goumlre duran varlıklara uygulanan faktoumlrler değiştirilmektedir

(Banks 2013 S 144-145)

24


DUumlZENLEMELER

Finansal sistemde likidite riskinin youmlnetimi ve duumlzenlenmesi finansal sektoumlrde

akademik ccedilevrelerde ulusal ve uluslararası otoritelerce uumlzerinde oldukccedila durulan bir

konudur Oumlzellikle kriz doumlnemlerinde yaşanan likidite sıkışıkları finansal kuruluşların

temerruumlduumlne yol accedilarak sorunların derinleşmesine neden olmakta ve krizlerin toplumsal

maliyetlerini arttırmaktadır Konuya ilişkin uluslararası duumlzenlemelere bakıldığında zaman

iccedilinde prensip bazlı duumlzenlemelerden daha ayrıntılı oumllccediluumlm ve sınırlama iccedileren duumlzenlemelere

gidildiği goumlruumllmektedir Bu boumlluumlmde ayrıntılı olarak uluslararası ve ulusal likidite

duumlzenlemelerine yer verilmektedir

21Likidite Youmlnetimine İlişkin Uluslararası Duumlzenlemeler

BCBS tarafından 2008 yılında yayımlanan Likidite Riski Youmlnetim ve Denetim

Prensipleri adlı dokuumlmanda Komite likidite youmlnetimine ilişkin riskin youmlnetimi oumllccediluumlmuuml

kamuya accedilıklanması ve kamu otoritesince denetimine ilişkin 17 adet prensip ortaya

koymuştur Soumlz konusu prensipler bankaların kurmaları gereken sistemler ve bunların

denetimine youmlnelik genel kuralları ortaya koymakla birlikte uygulamadaki ayrıntıları

kuruluşlara ve denetim otoritelerine bırakmaktadır Basel duumlzenlemeleri iccedilinde ikinci yapısal

blok iccedilinde kısaca değinilen bir boumlluumlm ve youmlnetim prensiplerinden ibaret olan likidite riski

2013 yılında ccedilıkartılan Likidite Karşılama Oranı (Liquidity Coverage Ratio-LCR) ve 2014

yılında yayımlanan Net İstikrarlı Fonlama Oranı (Net Stable Funding Ratio-NSFR)

duumlzenlemeleriyle daha ayrıntılı bir yapıya kavuşmuştur

211 Likidite Youmlnetim ve Oumllccediluumlm Ccedilerccedilevesi

BCBSrsquonin likidite riskinin youmlnetimine ve oumllccediluumlmuumlne ilişkin ilk duumlzenleme 1992

yılında yayımlanan Likidite Youmlnetim ve Oumllccediluumlm Ccedilerccedilevesi dokuumlmanıdır Soumlz konusu

dokuumlman likidite riskinin oumllccediluumllmesi ve youmlnetimine youmlnelik kalitatif ve kantitatif bir set ortaya

koymaktadır Soumlz konusu sete ilişkin bilgilere Tablo 7rsquode yer verilmektedir

25

Tablo 7 Likidite Youmlnetimi Youmlnetim ve Oumllccediluumlm Ccedilerccedilevesi

Politikaya

İlişkin Hususlar

A-Bilgi youmlnetimi ve

raporlama

Bankalar likidite riskinin

etkin youmlnetiminin

sağlanması amacıyla

yeterli raporlama yapısını

oluşturmalı ve buna ilişkin

bilgi sistemleri altyapısını

oluşturmalıdır

B-Yabancı paraların

değerlendirilmesi

Farklı uumllkelerdeki veveya

yerel piyasadaki yabancı

para işlemlerin youmlnetimine

ilişkin accedilık bir ayırım

yapılmalıdır Ayrıca her

bir para birimine ilişkin

likidite stratejisi

belirlenmelidir

Likidite Oumllccediluumlm

ve Youmlnetimi

A-Net fonlama

ihtiyacının oumllccediluumlmuuml

Vade merdiveni Bankalar net fonlama

ihtiyacının tespiti amacıyla

tuumlm varlık ve

yuumlkuumlmluumlluumlklerin

vadelerine goumlre

ayırmalıdır

Alternatif senaryolar Bankalar net fonlama

ihtiyacının oumllccediluumlmuumlnde baz

bankaya oumlzguuml kriz ve

piyasayı kapsayan stres

senaryolarına goumlre

yapmalıdırlar

Seccedililen zamana ilişkin likidite

oumllccediluumlmuuml

Bankalar net fonlama

ihtiyacının oumllccediluumlmuumlnde

farklı zaman aralıklarını

iccedilerecek analizler

yapmalıdır

Nakit akışlarına ilişkin

kullanılacak varsayımlar

Bankalar aktif pasif

bilanccedilo dışı ve diğer

kalemlere ilişkin gerccedilekccedili

varsayımlarda

hesaplamayı yapmalıdırlar

B-Piyasaya erişimin

youmlnetilmesi

Bankaların belirli

doumlnemler itibarıyla

yuumlkuumlmluumlluumlklerin ccedileşitliliği

bunların sahipleriyle

ilişkiler ve varlık

piyasalarına ilişkin

değerlendirmeler

yapmalıdırlar

C-Acil Durum Planı Strateji

Destek likiditesi

Kaynak Basel Committee on Banking Supervision (2008) Principles for sound liquidity risk management

and supervision

212 Bankacılıkta Likidite Youmlnetimine Youmlnelik Sağlam Uygulamalar

Likidite duumlzenlemelerine ilişkin ilk ve en oumlnemli dokuumlmanlardan biri ise BCBSrsquonin

2000 yılında yayımlanan ve 2008 yılında guumlncellenen Bankacılıkta Likidite Youmlnetimine

26

Youmlnelik Sağlam Uygulamalar isimli dokuumlmanıdır Soumlz konusu duumlzenlemede 1992 yılında

yayımlanan dokuumlman guumlncellenmiş aynı zamanda likidite youmlnetimi konusunda uygulanacak

ilkeler ortaya konmuştur Duumlzenlemede likidite youmlnetiminin bankalar iccedilin taşıdığı oumlneme

dikkat ccedilekilerek etkin likidite youmlnetimi hususunda uluslararası anlamda birliğin sağlanması

amacıyla bankaların uyması gereken kurallar belirlenmiştir

Duumlzenleme likidite youmlnetimi konusunda toplam 8 başlık altında 14 adet ilke ortaya

koymuştur Soumlz konusu başlıklar ve ilkelere Tablo 8rsquode yer verilmektedir

Tablo 8 Likidite Youmlnetimine İlişkin İlkeler

Likidite Riski Youmlnetimi

1- Her bankanın uumlzerinde uzlaşmaya varılmış bir guumlnluumlk likidite

youmlnetimi strateji bulunmalıdır

2- Bir bankanın likidite youmlnetimi konusundaki stratejisi ve

oumlnemli politikaları youmlnetim kurulunca onaylanmalıdır Youmlnetim

Kurulu uumlst youmlnetimin likiditenin izlenmesi ve kontroluumlne youmlnelik

gerekli tedbirleri aldığından emin olmalıdır Youmlnetim Kurulu

bankanın cari likidite durumu hakkında duumlzenli olarak

bilgilendirilmeli ve gerekmesi halinde gerekli oumlnlemleri

almalıdır

3- Bankalar likidite stratejisini etkin bir şekilde hayata geccedilirecek

bir youmlnetim yapısına sahip olmalıdır Bu yapı uumlst youmlnetim

tarafından duumlzenli olarak goumlzden geccedilirilmeli kontrol ve limitler

belirli doumlnemlerde yenilenmelidir

4- Bankalar likidite riskinin oumllccediluumlmuuml kontroluuml ve raporlanmasını

sağlamaya youmlnelik yeterli bilgi sistemlerine sahip olmalıdır

Konuya ilişkin raporlar doumlnemsel olarak youmlnetim kurulu uumlst

youmlnetim ve ilgili personelle paylaşılmalıdır

Net Fonlama İhtiyacının Oumllccediluumlmuuml ve

Kontroluuml

5- Bankalar net fonlama ihtiyacının daimi bir şekilde oumllccediluumlmuuml ve

kontroluumlne youmlnelik bir suumlreccedil oluşturmalıdır

6- Bankalar değişik senaryoların likidite uumlzerinde yaratacağı

etkileri analiz etmelidir

7- Bankalar likidite youmlnetiminde kullandıkları varsayımların

geccedilerliliğini duumlzenli aralıklarla kontrol etmelidir

Piyasalara Erişim

8- Bankalar fonların kaynak ve vadesini etkin şekilde

ccedileşitlendirecek bir likidite stratejisi oluşturarak kaynak

ccedileşitliliğinin sağlanması amacıyla fon sağlanan piyasalardaki

varlık ve fon sağlayıcılarla iyi ilişkiler kurmalıdırlar

Acil Durum Planı

9- Bankalar likidite sıkışıklığının yaşandığı kriz doumlnemlerinde

uygulanacak politikaların belirlendiği bir acil ve beklenmedik

durum planı oluşturmalıdır

Yabancı Para Likidite Youmlnetimi

10- Bankalar oumlnemli oumllccediluumlde pozisyonu olan her bir para birimi

bazında likidite pozisyonlarının oumllccediluumlmuuml izlenmesi ve kontrol

altında tutulması iccedilin yeterli sistemleri oluşturmalıdır Soumlz

konusu sistemler konsolide oumllccediluumlmuumln yanı sıra herbir para birimi

ile yerel paraya ilişkin yuumlkuumlmluumlluumlkleri ayrı ayrı dikkate almalıdır

11- Oumlnemli oumllccediluumlde pozisyon taşınan tuumlm para birimlerinde

oumlnemli vade dilimleri iccedilin likidite accedilığı limitleri belirlenmeli ve

uyumsuzluklar duumlzenli olarak goumlzden geccedilirilmelidir

İccedil Kontroller

12- Bankalar likidite riski youmlnetimi suumlrecinde yeterli bir iccedil

kontrol sistemine sahip olmalıdır Bu sistemler duumlzenli olarak

bağımsız değerlendirmeye tabi tutulmalı gerekmesi halinde

guumlncellenmeli ve denetim otoriteleri ile paylaşılmalıdır

27

Kamuya Accedilıklama

13- Bankalar kendilerine olan guumlveni desteklemek amacıyla

banka iccedilerisinde ve uumlccediluumlncuuml taraflarla zamanında accedilık ve tutarlı

bir şekilde iletişimi temin edecek bir mekanizmaya sahip

olmalıdır

Duumlzenleyici ve Denetleyici Otoriteler

14- Duumlzenleyici ve denetleyici kurumlar bankaların likidite

youmlnetimi konusundaki strateji politika youmlntem ve

uygulamalarını bağımsız bir değerlendirmeye tabi tutmalıdır


and supervision

213 Likidite Youmlnetim Prensipleri

Uluslararası Finans Kurumu (IIF) tarafından yayımlanan Likidite Youmlnetim

Prensipleri isimli dokuumlmanda IIF tarafından oluşturulan ve duumlnyanın en buumlyuumlk 40 finansal

kuruluşunun temsilcilerinin yer aldığı Likidite Riski Oumlzel Komitesinin tavsiyeleri yer

almaktadır Soumlz konusu dokuumlmanda Komitenin ccedileşitli tartışmalar sonucu ortaya koyduğu 44

adet tavsiyeye yer verilmiştir

214 Bankacılıkta Likidite Riski Youmlnetimine ve Denetimine Youmlnelik

Sağlam Uygulamalar

Oumlzellikle 2007 yılının ortalarından itibaren baş goumlsteren ve tuumlm duumlnyada finansal

piyasalarını etkileyen finansal kriz bankaların kuumlresel likiditenin fazla olduğu doumlnemlerde

likidite riski youmlnetimine ilişkin eksikliklerini ortaya koymuştur Piyasada yaşanılabilecek bir

ccedilalkantı likiditenin azalmasına yol accedilarken finansal kuruluşların mali yapılarının

bozulmasına neden olmaktadır Bu kapsamda BCBS tarafından 2008 yılında oumlncelikle

Likidite Ccedilalışma Grubunca likidite riski youmlnetimi ve denetiminde karşılaşılan sorunlar

ortaya konulmuş ve 2000 tarihli duumlzenlemenin guumlncelleneceği raporun sonuccedil boumlluumlmuumlnde

accedilıklanmıştır Yine 2008 yılı iccedilinde BCBS tarafından Bankacılıkta Likidite Riski

Youmlnetimine ve Denetimine Youmlnelik Sağlam Uygulamalar isimli duumlzenleme yayımlanmıştır

Soumlz konusu dokuumlmanda 2000 yılında yayımlanan prensipleri guumlncellenmiş 5 başlık altında

17 adet prensip belirlenmiştir

İlgili duumlzenleme 31 Mart 2016 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe

giren Likidite Riskinin Youmlnetimine İlişkin Rehber ile Tuumlrk bankacılık mevzuatına girmiştir

Soumlz konusu ilkelerin ayrıntılarına ilerleyen boumlluumlmlerde yer verilecektir

Diğer taraftan konuya ilişkin BDDK tarafından yayımlanan rehberde yer almayan

BCBS tarafından denetim otoritesinin roluumlne ilişkin doumlrt ilke bulunmaktadır

28

İlke 14 Denetim Otoritesinin Goumlzden Geccedilirmesi

Bu ilke ile bankaların finansal sistemdeki oumlnemine binaen denetim otoritelerinin

likidite riskine ilişkin değerlendirlerini tuumlm bankaları kapsayacak şekilde goumlzden

geccedilirmesini oumlngoumlrmektedir

İlke 15 Denetim Otoritelerinin Goumlzden Geccedilirme Esnasında Kulanacakları Bilgiler

Denetim otoriteleri likidite riskinin oumllccediluumllmesi ve incelenmesi esnasında

kendilerince hazırlanan dokuumlmanların dışınca bankalarca yapılan değerlendirmeler ve

piyasaya ilişkin hareketleri beraber dikkate alınması tavsiye edilmektedir

İlke 16 Denetim Otoritelerinin Alması Gereken Oumlnlemler

Soumlz konusu ilke likidite riskine ilişkin yapılan değerlendirmede herhangi bir

eksiklik goumlruumllmesi durumunda ilgili eksiklere zamanında ve yeterli muumldahele yapılmasını

oumlnermektedir

İlke 17 Denetim Otoriteleri Arasındaki Koordinasyon

Likidite riskinin etkin şekilde denetlenmesi ve değerlendirilmesini teminen denetim

otoriteleri diğer ilgili ulusal ve uluslararası kuruluşlarla yeterli iletişim kanalları oluşturmalı

ve oumlzellikle stres doumlnemlerinde bu kanallara daha ccedilok başvurulmalıdır

215 Guumln iccedili Likidite İzleme Araccedilları

İşlemlerinde takas ve oumldeme sistemlerini yoğun şekilde kullanan bankalar accedilısından

likidite riskine ilişkin diğer bir unsur guumln iccedili likidite riskidir Guumln iccedili likidite finansal

kuruluşların oumldemelerini anlık olarak gerccedilekleştirebilmelerine olanak sağlayan iş guumlnuuml

iccedilerisinde erişilebilir fonları ifade etmektedir (BCBS 2008b) Guumln iccedili likidite riskinin

youmlnetimi bir bankanın likidite riski youmlnetiminin oumlnemli bir parccedilasını olduğundan BCBS

tarafından Eyluumll 2008 tarihli ldquoPrinciples for Sound Liquidity Risk Management and

Supervisionrdquo dokuumlmanında 8 numaralı ilke ile oumlzel olarak guumln iccedili likidite riskine yer

verilmiştir

Konunun oumlnemine binaen BCBS tarafından Nisan 2013 tarihinde Guumln İccedili Likidite

Youmlnetimine Youmlnelik Kontrol Araccedilları dokuumlmanı yayımlanmış soumlz konusu dokuumlmanda guumln

29

iccedili likidite riski ldquobir bankanın guumln iccedili likiditesini etkin bir şekilde youmlnetmemesi neticesinde

oumldeme yuumlkuumlmluumlluumlğuumlnuuml beklenen zamanda yerine getirememesi ve boumlylece hem kendi hem

de diğer tarafların likidite durumlarını etkileme riskirdquo olarak tanımlanmıştır

Bu ccedilerccedilevede BCBS tarafından toplam yedi adet izleme aracı belirlenmiş bu 7 araccedil

bankaların niteliğine goumlre uumlccedil gruba ayrılmıştır Buna goumlre izleme araccedilları ve gruplara ilişkin

bilgilere Tablo 9rsquoda yer verilmektedir

Tablo 9 Guumln İccedili Likidite Kontrol Araccedilları

Banka Tuumlruuml Kategori Kontrol Aracı

Raporlama yapan tuumlm bankalarca

uygulanabilir araccedillar

A 1 Guumlnluumlk maksimum guumln iccedili likidite kullanımı

A2 İş guumlnuuml başlangıcında hazırdaki guumln iccedili likidite

A 3 Toplam oumldeme

A 4 Zamana bağlı yuumlkuumlmluumlluumlkler

Muhabir bankacılık hizmetleri

veren bankalarca uygulanabilir

araccedillar

B 1 Muhabir banka muumlşterileri namına yapılan oumldeme

tutarları

B 2 Muumlşterilere accedilılan guumln iccedili kredi limitleri

Doğrudan katılımcı bankalarca


C 1 Guumln iccedili akış

Kaynak Basel Committee on Banking Supervision (2014) Guidance for Supervisors on Market-Based

Indicators of Liquidity s5

BCBS yukarıda ifade edilen izleme araccedillarının yanı sıra denetim otoritelerinin

bankaların guumln iccedili likidite pozisyonlarının normal olmayan zamanlarda oluşturabileceği

riskin tespit edilmesi amacıyla doumlrt adet stres senaryosu oumlnermektedir Soumlz konusu

senaryolara Tablo 10rsquoda yer verilmektedir

Tablo 10 Guumln İccedili Likidite Stres Senaryoları

Stres Tuumlruuml Accedilıklama

Bankanın kendisine ilişkin stres Bankanın kendi işlemlerinden kaynaklanabilecek stres

durumunu ifade etmektedir

Karşı tarafa ilişkin stres

Bankanın işlem yaptığı oumlnemli nitelikte bir karşı tarafın

oumldemelerini aksatması nedeniyle oluşabilecek stresi ifade

etmektedir

Muumlşteri bankaya ilişkin stres

Muhabir bankacılık hizmeti veren bir bankanın muhabirliğini

uumlstlendiği muumlşterilerin oumldemelerini aksatması nedeniyle

oluşabilecek stresi ifade etmektedir

Piyasaya ilişkin kredi veya likidite riski

Piyasanın genelinde oluşabilecek kredibilite ve likidite

sorunlarının bankanın guumln iccedili oumldemelerini aksatması ihtimalini

doğurabilecek stresi ifade etmektedir



Soumlz konusu kontrol araccedilları ve stres senaryoları tavsiye niteliğinde olup soumlz konusu

duumlzenlemelerin yuumlruumlrluumlğe konması veya zorunlu hale getirilmesi ulusal denetim

otoritelerinin inisiyatifine bırakılmıştır

30

216 Likidite Riskine İlişkin Oranlar

2007 yılında başlayan ve etkileri uzun suumlre devam eden finansal kriz sonrası daha

sağlam bir finansal sistem yaratılması amacıyla BCBS tarafından likiditeye youmlnelik 2 adet

standart ortaya konulmuştur LCR daha sağlıklı bir bankacılık sektoumlruumlnuumln yaratılması adına

likidite riski kapsamındaki en temel duumlzenleme olup bankaların kısa vadedeki (1 ay) likidite

karşılama oranını sağlamalarını oumlngoumlrmekteyken NSFR bankaların uzun vadedeki (12 ay)

likidite karşılama oranını sağlamalarını oumlngoumlrmektedir

2161Likidite Karşılama Oranı ve Likidite Riski İzleme

Araccedilları

LCRrsquonin temel amacı bankaların kısa vadedeki likidite riskine karşı daha direnccedilli

hale getirilmesidir Bu amaccedil doğrultusunda LCR bankaların 3 kişilere ilişkin uumlzerinde bir

hak bulunmayan (teminat) ve yeterli duumlzeyde yuumlksek kalitede likit varlık (HQLA)

tutmalarını oumlngoumlrmektedir HQLArsquolar piyasada kolaylıkla ve en hızlı şekilde nakde

doumlnuumlşebildiğinden bankaların 30 işguumlnuumlne kadar likidite ihtiyaccedillarını karşılayabilmede

oumlnemli bir araccedil olarak goumlruumllmektedir

LCR ile bankaların finansal ve ekonomik stres koşulları altıda yaşanabilecek şokları

absorbe etmesine yardımcı olurken aynı zamanda bu şokların finansal sektoumlrden reel sektoumlre

yayılmasının engellenmesine de yardımcı olmaktadır

LCR BCBS tarafından uluslararası alanda faaliyet goumlsteren bankalar iccedilin dizayn

edilmiş olup konuya ilişkin minimum standartları ortaya koymaktadır Yerel otoriteler

BCBSrsquonin oumlngoumlrduumlğuumlnden daha yuumlksek eşikler belirleyebilmektedirler BCBS LCRrsquonin yanı

sıra likidite riskinin denetimi ccedilerccedilevesinde ccedileşitli izleme araccedilları oumlnermiş bu araccedillarla

likidite riskinin suumlrekli suumlrekli izlenerek kontroluumlnuumln sağlanması amacıyla otoritelerin

atması gereken adımlar ortaya koyulmuştur

LCRrsquonin kuumlresel ekonomide yaratacağı etkilerin tam kestirilememesi ve olası

olumsuz etkilerin giderilmesi amacıyla aşamalı bir geccediliş oumlngoumlruumllmuumlştuumlr LCR

duumlzenlemesinin 2015 yılında uygulamaya geccedilmesi oumlngoumlruumllmuumlş yıllar itibariyle aşağıdaki

tabloda yer alan oranlarda artarak 2019 yılında tam anlamıyla yuumlruumlrluumlkte olması

planlanmıştır Soumlz konusu geccediliş suumlreci ve oranlara Tablo 11rsquode yer verilmektedir

31

Tablo 11 LCR Geccediliş Suumlreci ve Uygulanacak Oranlar

Ocak 2015 Ocak 2016 Ocak 2017 Ocak 2018 Ocak 2019

Minimum LCR 60 70 80 90 100 Kaynak Basel Committee on Banking Supervision (2013) Basel III The Liquidity Coverage Ratio and

Liquidity Risk Monitoring Tools

LCR bankaların 30 guumlnluumlk vadede yaşayabilecekleri likidite problemlerine karşı

tutacakları yeterli miktardaki HQLA ile mali yapılarının daha direnccedilli olmasını sağlamak

amacıyla tasarlanmıştır LCR likidite riskinin denetiminde otoritelerin temel amacı olmakla

birlikte bu hususun likidite youmlnetimi prensipleri ile desteklenmesi gerekli goumlruumllmektedir

BCBS oumlzellikle stres doumlnemlerinde bankaların HQLA duumlzeylerinin kullanılmasını ve bu

doumlnemlerde asgari oranın altında kalmasını uygun bulmaktadır Bu doumlnemlerde denetim

otoritelerinin durumun ciddiyetini goumlz oumlnuumlnde bulundurarak gerekli değerlendirmeyi

yapması beklenmektedir LCR ile stres senaryosu altında bankalarca 30 guumlnluumlk doumlnemde

yeterli duumlzeyde HQLA tutulması stres durumunda bankalara ve otoritelere sorunun

youmlnetimi ve ccediloumlzuumlmuuml konusunda zaman kazandırmaktadır

Oumlzellikle otoritelerin likidite riskinin oumlnlenmesi kapsamında durumu oumlnceden

değerlendirmesi ve gerekli tedbirleri alması LCRrsquode yaşanacak duumlşmelerin nedeni

buumlyuumlkluumlğuuml suumlresi ve gerccedilekleşme sıklığına goumlre değerlendirmeler yapması zorunlu

goumlruumllmektedir Bunların yanı sıra otoritelerden alınacak tedbirleri kuruluş ve sektoumlr bazında

farklılaştırması kuruluşlara oumlzguuml durumlarda oumlnlemleri farklılaştırması beklenmektedir

Yukarıda da ifade edildiği uumlzere soumlz konusu standardın temel amacı bankaların bir

aylık vadede yuumlkuumlmluumlluumlklerini karşılayacak seviyede HQLA tutmasıdır Soumlz konusu

varlıkların nakit veya piyasada ccedilok az bir kayıpla nakde doumlnuumlşebilecek nitelikte olması ve

bu tuumlr varlıkların aynı vadedeki yuumlkuumlmluumlluumlklere eşit veya daha fazla olması gerekmektedir

Standarttaki senaryo aşağıda yer alan unsurlardan bir veya birkaccedilının

gerccedilekleşmesini temel almaktadır

1) Bireysel mevduatın belirli bir oranında yaşanacak ccedilekiliş

2) Teminatsız kurumsal fonlarda yaşanacak belirli bir orandaki kayıplar

3) Belirli teminata sahip muumlşterilere ilişkin kısa vadeli teminatlı kredilerde

(fonlamalarda) yaşanacak belirli bir orandaki kayıplar

32

4) Bankanın kredi derecelendirmesinin 3 kademe aşağıya duumlşmesi nedeniyle

oluşabilecek nakit ccedilıkışları

5) Piyasalardaki oynaklık nedeniyle oluşabilecek teminat kalitesi duumlşmeleri veya

tuumlrev pozisyon zararları ile bunlara bağlı olarak uygulanacak teminat artışları ile likidite

ihtiyacı doğurabilecek benzer hususlar

6) Bankaların muumlşterilerine sağladığı ancak kullanılmayan nakit imkacircnlarındaki

ccedilekilişler (Kredili Mevduat Hesapları gibi)

7) Bir bankanın borccedillarını takvimden oumlnce oumldemesini gerektirecek haller ile itibar

riskine bağlı hususlardır

Yukarıda yer alan senaryolar BCBS tarafından ortaya koyulan minimum etmenleri

ifade etmekte olup bankalar veya denetim otoriteleri uumllke ve kuruluş yapılarına bağlı olarak

daha ayrıntılı veveya daha uccedil olayları iccedileren senaryolar uygulayabilmektedir

LCRrsquonin temelde 2 bileşeni bulunmaktadır Bunlardan birincisi stres durumundaki

HQLA değeri ve senaryo parametrelerine goumlre hesaplanan toplam nakit ccedilıkışıdır

119867119876119871119860 119878119905119900119896119906

İ119897119890119903119894119889119890119896119894 30 119892uuml119899119897uuml119896 119899119890119905 119899119886119896119894119905 ccedil120484119896120484ş120484ge 100

HQLArsquolar kayıpsız veya ccedilok az kayıpla kolaylıkla ve hızlı bir şekilde nakde

doumlnuumlşebilmekte olup bunların en temel oumlzellikleri

Duumlşuumlk riskli (yuumlksek kredi dereceli ihraccedilccedilı duumlşuumlk durasyonlu duumlşuumlk yasal riskli

gibi)

Değerlemesinin kolay olması (piyasada standartlaşmış soumlzleşmelere bağlı)

Riskli varlıklarla korelasyonu duumlşuumlk olması

Gelişmiş piyasalarda işlem goumlmesi

Bunların yanı sıra HQLArsquoların aktif bir piyasada işlem goumlrmesi volatilitesinin

duumlşuumlk olması ve geccedilmiş doumlnemde piyasada yaşanan stres durumlarından az etkilenmiş

olması gerekmektedir

HQLA likiditelerine goumlre Seviye 1 ve 2 varlıklar olarak belirlenmekte Seviye 2

varlıklar da kendi iccedilinde Seviye 2A ve B olarak ikiye ayrılmaktadır Bu ayrımlar varlıkların

likiditesine goumlre belirlenmekte ve belirli kesinti oranları ile dikkate alınmaktadır Soumlz konusu

33

varlıklar ayrıca para birimlerine goumlre ayrıştırılarak yabancı para likiditesi hesaplamasına

dacirchil edilmektedir

Seviye 1 varlıklar hesaplamada herhangi bir sınıra tabi olmaksızın dikkate alınırken

Seviye 2 varlıklar toplam stokun 40rsquoı ile sınırlandırılmaktadır Ayrıca Seviye 2B varlıklar

ise 40rsquolık Seviye 2 sınırı iccedilinde toplam stokun 15rsquoini geccedilememektedir Buradaki

sınırlandırmalar bankaları daha ccedilok Seviye 1 varlıklardan oluşturulan bir HQLA stoku

bulundurmaya youmlneltmektedir Bu sınırlamalar aynı zamanda HQLA stoku daha ccedilok Seviye

2 varlıklardan oluşan bankalar aleyhine bir durum doğurmakta ve Seviye 1 varlık tutulması

teşvik edilmektedir

Seviyeler arasındaki farlılıklar daha ccedilok yukarıda sayılan HQLA tanımına olan

yakınsama ile bağlantılıdır Bu ccedilerccedilevede nakde yaklaşma teminat kalitesi derecelendirme

gibi hususlara bakılarak varlıkların sınıfları ve dikkate alınma oranları belirlenmektedir

Yine varlık seviyelerine ilişkin alternatif uygulamalar standartta yer almaktadır

LCRrsquonin bir diğer bileşeni olan toplam net nakit ccedilıkışları ise 30 guumlnluumlk vadede

toplam beklenen nakit ccedilıkışlarından toplam beklenen nakit girişlerinin ccedilıkartılmasıyla

bulunmaktadır Bu noktadaki en oumlnemli husus dikkate alınma oranlarıyla ccedilarpıldıktan sonra

bulunan toplam beklenen nakit girişleri toplam beklenen nakit ccedilıkışlarının 75rsquoi ile

sınırlandırılmıştır

30 guumlnluumlk vadede toplam net nakit ccedilıkışı=Toplam beklenen nakit ccedilıkışı-Min toplam

beklenen nakit girişi toplam beklenen nakit ccedilıkışının 75 i

Nakit giriş ve ccedilıkılarının dikkate alınma oranı ilgili varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlklerin

geccedilmiş doumlnemde goumlsterdikleri eğilime goumlre belirlenmektedir Oumlrneğin ccedilekirdek mevduat

olarak tanımlanan ve ccedilekilme ihtimali daha az olan mevduat tuumlrleri ile oumlnceki doumlnemde stres

anında bankadan ccedilekilen mevduatların dikkate alınma oranları bu tuumlr oumlzellikleri

ccedilerccedilevesinde belirlenmiştir

34

Bu ccedilerccedilevede LCRrsquoın hesaplanmasına ilişkin kalemler ve dikkate alınma oranlarına

Tablo 12rsquode yer verilmektedir

Tablo 12 LCR Hesaplamasında HQLA Hesaplanması

HQLA Stoğu

Varlık Dikkate Alınma Oranı

Seviye 1 Varlıklar

Nakit

100

Hazine merkez bankası kamu kuruluşları ile ccedilok taraflı

kalkınma bankalarınca ihraccedil edilen nitelikli menkul kıymetler

Merkez bankalarında tutulan nitelikli rezervler

0 risk ağırlığına sahip olmayan yerel hazine veya merkez

bankalarından alacaklar

Seviye 2 Varlıklar (HQLA stokunun en fazla 40rsquoı)

Seviye 2A Varlıklar

20 risk ağırlığına sahip merkez bankası kamu

kuruluşlarından alacaklar ile ccedilok taraflı kalkınma

bankalarından alacaklar 85

Derecelendirmesi AA- ve uumlzerinde olan borccedillanma

araccedilları

Derecelendirmesi AA- ve uumlzerinde olan teminatlı bonolar

Seviye 2B Varlıklar (HQLA stokunun en fazla 15rsquoi)

Konut finansmanına dayalı nitelikli menkul kıymetler 75

Derecelendirmesi A+ ve BBB- arasında olan nitelikli

borccedillanma araccedilları

50

Nitelikli hisse senetleri 50

Toplam HQLA Stoğu Kaynak Basel Committee on Banking Supervision (2013) Basel III The Liquidity Coverage Ratio and


Tablo 13 LCR Hesaplamasında Toplam Nakit Ccedilıkışları Hesaplanması Toplam Nakit Ccedilıkışları

A Bireysel Mevduat

30 guumlnden az vadeli ve vadesiz gerccedilek kişi mevduatı

İstikrarlı mevduat (sigortalı mevduat-ccedilekilme 3 ve az) 3

İstikrarlı mevduat (sigortasız mevduat -ccedilekilme oranı 3) 5

Daha az istikrarlı mevduat (ccedilekilme oranı 3-10) 10

30 guumlnden uzun vadeli mevduat 0

B Teminatsız Kurumsal Fonlar

30 guumlnden az vadeli ve vadesiz KOBİ mevduatı

İstikrarlı mevduat (ccedilekilme oranı 3) 5


Nakit youmlnetimi takas saklamaya ilişkin mevduat 25

Sigortalı olan kısım 5

Kooperatif bankaları mevduatı 25

Finansal olmayan kuruluşlar hazine merkez bankası kamu kuruluşları

ile ccedilok taraflı kalkınma bankaları mevduatı

40

Tamamı sigorta kapsamında ise 20

Diğer muumlşteri mevduatı 100

C Teminatlı Fonlar

35

Toplam Nakit Ccedilıkışları

Merkez bankaları ile teminatlı işlemler ve Seviye 1 varlıklarla

teminatlandırılmış işlemler

0

Seviye 2A varlıklarla teminatlandırılmış işlemler 15

Seviye 1 veya 2A varlıklar ile teminatlandırılmamış yerel hazine merkez

bankası kamu kuruluşları ile ccedilok taraflı kalkınma bankaları ile işlemler

25

Seviye 2Brsquoye uygun konut finansmanına dayalı nitelikli menkul

kıymetlerle teminatlandırılmış işlemler

25

Seviye 2B varlıklar ile teminatlandırılmış diğer işlemler 50

Diğer teminatlı işlemler 100

D Ek Gereklilikler

Fonlama tuumlrev işlemler ve diğer soumlzleşmelere ilişkin likidite ihtiyacı Derecede 3

kademe duumlşuumlş

Tuumlrev işlemlere ilişkin değerleme değişiklikleri Geccedilmiş doumlneme

bakma yaklaşımı

Seviye 1 olmayan teminatlara ilişkin koruma tuumlrevleri 20

Tuumlrev işlemelere ilişkin tutulan ve karşı tarafccedila istenildiğinde talep

edilebilecek teminatlar

100

Tuumlrev işlemde karşı taraf derece duumlşuumlşuumlne ilişkin likidite ihtiyaccedilları 100

Teminatının HQLA olmayan teminatla değişim hakkı veren tuumlrev araccedillar 100

Varlık teminatlı ticari menkul kıymetler yapılandırılmış yatırım araccedilları

oumlzel amaccedillı işletmeler

100

Halihazırda kullanılmamış likidite imkanları (kullanılmamış kredi limitleri)

Gerccedilek kişiler ve KOBİrsquoler 5


ile ccedilok taraflı kalkınma bankaları

10 kredi 30

likidite

Yakın izlemedekifondaki bankalar 40

Diğer finansal kuruluşlar 40 kredi 100

likidite

Diğer şarta bağlı yuumlkuumlmluumlluumlkler Ulusal tercih

Ticaretin finansmanı 0-5

Diğer muumlşteri teminatlı işlemler 50

Diğer soumlzleşmeye dayalı nakit ccedilıkışları 100

Net tuumlrev işlemlere dayalı nakit ccedilıkışları 100

Diğer tuumlm soumlzleşmeye dayalı nakit ccedilıkışları 100

Toplam Nakit Ccedilıkışları 100 Kaynak Basel Committee on Banking Supervision (2013) Basel III The Liquidity Coverage Ratio and


36

Tablo 14 LCR Hesaplamasında Toplam Nakit Girişleri Hesaplanması

Toplam Nakit Girişleri

Seviye 1 Varlıklar 0

Seviye 2A Varlıklar 15

2B Seviye Varlıklar


Diğer varlıklar 15

Diğer tuumlm varlıklarla teminatlandırılmış işlemler 50

Diğer tuumlm varlıklar 100

Raporlama yapan bankaya sağlanan tuumlm kredi ve likidite imkanları 0

Diğer finansal kuruluşlarda tutulan operasyonel mevduat 0

Karşı tarafa goumlre diğer nakit girişleri

Gerccedilek kişilerden alacaklar 50

Yukarıda sayılmayan finansal olmayan kuruluşlardan alacaklar 50

Yukarıda sayılmayan finansal kuruluşlar ve merkez bankalarından

alacaklar

100

Net tuumlrev işlemlere dayalı nakit girişi 100

Diğer soumlzleşmeye dayalı nakit girişleri Ulusal tercih

Toplam Nakit Girişi



LCR=HQLA StokuToplam Net Nakit Ccedilıkışı Kaynak Basel Committee on Banking Supervision (2013) Basel III The Liquidity Coverage Ratio and


LCR nin yanı sıra BCB si denetim otorilerinin likidite riskini izlemesi amacıyla

birtakım izleme araccedilları oumlngoumlruumllmuumlştuumlr

Bu ccedilerccedilevede BCBS tarafından oumlnerilen metriklere aşağıda yer verilmektedir

1 Soumlzleşmeye dayalı vade uyumsuzluğu

Soumlzleşmeye dayalı vade uyumsuzluğu profili belirlenen zaman aralıklarında oluşan

nakit giriş ve ccedilıkışlarına dayalı likidite yapısını ortaya koymaktadır Zaman aralıklarında

oluşan vade boşlukları bankanın her bir zaman aralığında oluşabilecek potansiyel likidite

ihtiyacını goumlsterecektir Bu kapsamda soumlzleşmeye dayalı tuumlm bilanccedilo iccedili ve bilanccedilo dışı nakit

giriş ve ccedilıkışları belirlenen zaman aralıkları ile eşleştirilecektir BCBS bu zaman aralıklarını

gecelik 7 guumln 14 guumln 1 2 3 6 ve 9 ay 1 2 3 5 ve 5 yıldan fazla olarak belirlemiştir

2 Fonlamaya İlişkin Yoğunlaşma

Soumlz konusu metrik ccedilekilmesi halinde likidite problemi yaratacak fonların

kaynaklarını ortaya koymaktadır Fonlama yoğunlaşmasının tanımı

37

a-Her bir taraftan oluşan yuumlkuumlmluumlluumlklerin toplam yuumlkuumlmluumlluumlklere oranı

b-Her bir uumlruumlnden kaynaklanan yuumlkuumlmluumlluumlklerin toplam yuumlkuumlmluumlluumlklere oranı

c-Her bir para birimi bazında varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlkler

Taraf ve uumlruumlnlerin hesaplamaya dahil edilmesi iccedilin banka aktif buumlyuumlkluumlğuuml

toplamından daha buumlyuumlk olması gerekmektedir Para birimi iccedilin ise bu oran 5rsquotir

3 Uumlzerinde uumlccediluumlncuuml kişilerin hakkı bulunmayan varlıklar

İlgili metrik denetim otoritelerine bankanın halihazırda kullanabileceği uumlccediluumlncuuml

kişilerin hakkı bulunmayan varlıkların temel oumlzellikleri ile ilgili bilgi vermektedir

Hesaplama youmlntemi ise ikincil piyasada teminat olarak kullanılabilecek uumlccediluumlncuuml kişilerin

hakkı bulunmayan varlık tutarı ve merkez bankasınca kabul edilen uumlccediluumlncuuml kişilerin hakkı

bulunmayan varlık tutarıdır

4 Para Birimleri İtibari ile LCR

Her ne kadar tek bir para birimi itibari ile LCRrsquoyi karşılayabilse de farklı para

birimlerine ilişkin uyumsuzluklarının takibi amacıyla denetim otoritelerinin LCRrsquoyi farklı

para birimleri bazında da takip etmeleri oumlnem arzetmektedir Para birimi bazında LCR

takibinin yapılması iccedilin soumlzkonusu para biriminin bankanın toplam yuumlkuumlmluumlluumlklerindeki

payı 5 veya daha fazla olmalıdır Konuya ilişkin oran ise her bir para birimdeki HQLA

stokunun 30 guumlnluumlk vadedeki bu para biriminden toplam net nakit ccedilıkışlarının oranlanması

suretiyle yapılmaktadır

5 Piyasa Merkezli İzleme Araccedilları

Gecikmesiz veya ccedilok az gecikmeli yuumlksek sıklıktaki piyasaya verileri bankalarda

olası likidite sorunlarının engellenmesi amacıyla erken uyarı sistemi şeklinde

kullanılabilecektir Bu kapsamda denetim otoriteleri olası likidite sorunlarının giderilmesini

teminen tuumlm piyasa hakkındaki veriler finansal sektoumlruumln tamamına ilişkin bilgiler veya tek

bir banka hakkındaki gelişmeleri takip etmelidir

38

2162Net İstikrarlı Fonlama Oranı (NSFR)

BCBSrsquonin bankaların likidite riski riskinin youmlnetimi ve denetimi konusunda ortaya

koyduğu diğer temel rasyo NSFRrsquodir Soumlz konusu oran BCBSrsquonin bankacılık sektoumlruumlnuumln

daha sağlam olması ve daha istikrarlı likidite kaynakları ile faaliyet goumlstermesini teminen

ortaya koyulmuştur NSFR bankaların varlıkları ve bilanccedilo dışı kompozisyonlarını

kullanmak suretiyle daha istikrarlı bir fonlama yapısını yaratmaya ccedilalışmaktadır İstikrarlı

fonlama yapısının sağlanması bankaların duumlzenli fonlama kaynaklarındaki bozulma ve

bankanın temerruumlduuml risklerini azaltabilecek bunun da oumltesinde olası sistemik stresleri

azaltabilecektir NSFR bankaların kısa vadeli fonlamaya olan bağlılığını azaltırken bilanccedilo

iccedili ve bilanccedilo dışı fonlama riskini azaltarak fonlama istikrarını arttırmaktadır

Varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlklere ilişkin vade yapısı youmlnetimi bankacılık faaliyetinin temel

youmlnetmesi gereken hususlardan biri olarak goumlruumllmektedir Bankaların kısa vadeli ve ucuz

fonlama kaynakları ile kaldıraccedillarını kullanarak aktif buumlyuumlmesi sağlamaları orta ve uzun

vadede likidite accedilıklarına neden olmaktadır Soumlz konusu accedilıkların youmlnetilememesi birbirine

bağımlı finansal yapısı iccedilinde tuumlm sistemi durma noktasına getirebilmektedir

BCBS 2007 finansal krizin erken doumlnemlerinde uluslararası bankaların sermaye

yeterliliğine ilişkin duumlzenlemelerine uymalarına rağmen likidite youmlnetimlerinin zayıflığı

nedeniyle finansal sorunlar yaşadıklarını ortaya koymuştur Kriz oumlncesi varlık piyasalarında

yaşanan canlılık ve ucuz fonlama kaynakları bankaların bu durumun uzun doumlnemde de

devam edeceğine inandırmıştır Ancak piyasa koşullarında ani değişme likidite

kaynaklarının ne kadar hızlı biccedilimde azaldığını ortaya koymuştur Oumlzellikle kriz doumlneminde

likidite youmlnetimine ilişkin uygulamaları zayıf olan kuruluşlar zor durumda kalmışlardır

BCBSrsquonin likiditeye ilişkin ortaya koyduğu iki temel rasyo birbirini tamamlayan

amaccedillara hizmet etmektedir LCR ile bankaların stres durumu altında 30 guumlnluumlk suumlreccedilte

yeterli likiditeye sahip olmaları amaccedillanırken NSFR ile bankaların 30 guumlnden daha uzun

suumlrede yeterli likiditeye sahip olması amaccedillanmaktadır

NSFR bulundurulan istikrarlı fonların tutulması zorunlu istikrarlı fonlara oranı

olarak tanımlanabilecektir Bulundurulan istikrarlı fonlar (ASF) bir yıllık vadeye kadar

guumlvenilir nitelikteki sermaye ve fon kaynaklarından oluşurken tutulması zorunlu istikrarlı

fonlar (RSF) ise kuruluşun likidite yapısı ve varlıkların vadesine kalan suumlreler itibariyle

39

dikkate alınacak bilanccedilo iccedili ve dışı risklerinde oluşmaktadır Soumlz konusu oranın 100 ve

uumlstuumlnde olması beklenmektedir

Bulundurulan istikrarlı fonlama tutarı

Tutulması zorunlu istikrarlı fonlama tutarıge 100

Denetim otoriteleri bankaların mali tabloları ve finansal durumunu dikkate alarak soumlz

konusu oranı farklılaştırabilmektedir Ayrıca yine denetim otoriteleri gerekli şartları

sağlamak kaydıyla dikkate alınacak kalemler bazında değişiklik yapmaya yetkili kılınmıştır

BCBS mali tablo kalemlerinin dikkate alınma oranlarının kalibrasyonunda iki temel hususu

goumlz oumlnuumlnde bulundurmuştur Bunlardan birincisi uzun doumlnemli yuumlkuumlmluumlluumlklerin kısa

vadelilere goumlre daha istikrarlı olduğu ikincisi ise bir yıldan kısa vadeli mevduatlardan

perakende (bireysel) ve KOBİrsquolerden toplananın kurumsal ve diğer kesimlerden toplanan

mevduata goumlre daha istikrarlı olduğudur

ASF kuruluşun fonlama kaynaklarının vadesi ve istikrarına goumlre hesaplanmakta bu

hesaplamada fon sağlayıcıların fonlarını geri alma eğilimi de dikkate alınmaktadır

Hesaplamada oumlncelikle kuruluşun sermaye ve yuumlkuumlmluumlluumlk kalemleri beş kategoriye

atanmakta ve ilgili grubun dikkate alınma oranı ile ccedilarpılmaktadır Toplam ASF dikkate

alınma oranları ile ccedilarpılmış tutarların toplamından oluşmaktadır Sermaye veveya

yuumlkuumlmluumlluumlğuumln vadesine kalan suumlre fon sağlayıcının fonu talep edebilme hakkına kalan

suumlreye goumlre hesaplanmaktadır Tuumlrev yuumlkuumlmluumlluumlkler ise tuumlrev kontratın negatif değerde

olması durumunda yenileme maliyeti uumlzerinden dikkate alınmaktadır2

2 NSFR Tuumlrev Yuumlkuumlmluumlluumlkler= (tuumlrev yuumlkuumlmluumlluumlkler)-(tuumlrev yuumlkuumlmluumlluumlklere ilişkin teminat tutarı)

40

ASF hesaplamasına ilişkin gruplarkalemler ve dikkate alınma oranlarına

Tablo15rsquode yer verilmektedir

Tablo 15 NSFR Hesaplamasında ASF GruplarıKalemleri

Oran ASF GruplarıKalemleri

100

bull Toplam oumlzkaynaklar (sermaye yeterliliği hesaplaması) (vadesine bir yıldan az

olan sermaye benzeri fonlar hariccedil)

bull Vadesi 1 yıl ve daha fazla olan sermaye araccedilları ve yuumlkuumlmluumlluumlkler

95 bull İstikrarlı vadesiz mevduat bireysel (perakende) ve KOBİrsquolerden vadesi 1

yıldan az olan vadeli mevduat(ccedilekirdek mevduat)

90 bull Daha az istikrarlı vadesiz mevduat vadesiz mevduat bireysel (perakende) ve

KOBİrsquolerden vadesi 1 yıldan az olan vadeli mevduat

50

bull Finansal olmayan kurumsal muumlşterilerden vadesi 1 yıldan az olan fonlar

bull Operasyonel mevduat3

bull Hazine kamu kurumları ccedilokuluslu ve ulusal kalkınma bankalarından 1 yıldan

az olan fonlar

bull Merkez bankaları ve finansal kuruluşlardan yukarıdaki gruplara girmeyen ve

vadesi 6 ayla 1 yıl arasında olan fonlar

0

bull Yukarıdaki gruplara girmeyen ve belirli bir vadesi bulunmayan tuumlm diğer

sermaye ve yuumlkuumlmluumlluumlkler (ertelenmiş vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuuml4 ve azınlık payları5

hariccedil)

bull NSFR tuumlrev yuumlkuumlmluumlluumlkler (NSFR tuumlrev varlıklar duumlşuumllduumlkten sonra NSFR

yuumlkuumlmluumlluumlklerin buumlyuumlk ccedilıkması halinde)

bull Finansal araccedil emtia yabancı para alım işlemlerinden takas guumlnuumlnde

oumldenecekler

Kaynak Basel Committee on Banking Supervision (2014) Basel III The Net Stable Funding Ratio

Yukarıda oumlzeti verilen gruplar ve dikkate alınma oranlarına ilişkin ayrıntılı

huumlkuumlmlerle istisnalara aşağıda yer verilmektedir

- 100 dikkate alınma oranı grubunda yuumlkuumlmluumlluumlklerden vadesi 1 yıldan fazla

olmakla birlikte bunların nakit akımlarından 1 yıldan kısa vadeli olanlar yer alamazlar

- 95 dikkate alınma oranı grubunda yer alan mevduatların stres anında ccedilekilme

oranı 5rsquotir


oranı 10rsquodur

3 Muhafaza takas saklama ve nakit youmlnetimine ilişkin mevduatları iccedilerir 4 Ertelenmiş vergi yuumlkuumlmluumlluumlğuumlnuumln gerccedilekleşeceği tarihin 1 yıldan uzun olması durumunda 100 6 ayla 1

yıl arasında olması durumunda 50 grubuna girecektir 5 Azınlık hakları gerccedilekleşeceği tarihin 1 yıldan uzun olması durumunda 100 6 ayla 1 yıl arasında olması

durumunda 50 grubuna girecektir

41

RSF hesaplaması kuruluşun varlıkları ve bilanccedilo dışı risklerinin genel likidite

profiline goumlre yapılmaktadır Hesaplamada oumlncelikle kuruluşun varlıkları ve bilanccedilo dışı

kalemleri sekiz kategoriye atanmakta ve ilgili grubun dikkate alınma oranı ile

ccedilarpılmaktadır Toplam RSF dikkate alınma oranları ile ccedilarpılmış tutarların toplamından

oluşmaktadır RSF dikkate alınma oranlarının altında yatan temel mantık varlığın belirli suumlre

iccedilinde (1 yıldan az) yeniden fonlanması gerekeceği satılacağı veya teminat olarak

kullanılması gerekeceğidir Varlıklar vadeye kalan suumlreye veya likidite değerine goumlre ilgili

gruplara atanmaktadır Varlıkların uumlzerinde vadeyi etkileyecek bir opsiyon bulunması

halinde (bu opsiyon bankada veya denetim otoritesinde olabilmektedir) bankalar ve denetim

otoriteleri piyasa yapısına goumlre soumlz konusu opsiyonların kullanılması durumda piyasadaki

oluşabilecek değer uumlzerinden ilgili gruplara atanmasını sağlayacaklardır

RSF hesaplamasına ilişkin gruplarkalemler ve dikkate alınma oranlarına

Tablo16rsquoda yer verilmektedir

Tablo 16 NSFR Hesaplamasında RSF GruplarıKalemleri

Oran RSF GruplarıKalemleri

0

bull Nakit

bull Merkez Bankasındaki mevduat

bull Merkez bankasından 6 aydan kısa vadeli alacaklar

bull Finansal araccedil emtia yabancı para alım işlemlerinden takas guumlnuumlnde alacaklar

5 bull Uumlzerinde 3 kişilerin hakkı bulunmayan 1 seviye varlıklar (nakit ve merkez

bankası alacakları hariccedil) (Sermaye yeterliliği hesaplamasında 0 risk ağırlığına

tabi varlıklar)

10 bull Vadesi 6 aydan kısa olan uumlzerinde 3 kişilerin hakkı bulunmayan finansal

kuruluşlara verilen 1 Seviye varlıklarla teminatlandırılmış ve vade sonuna kadar

bankanın teminatı bulundurma hakkı olan krediler

15

bull Vadesi 6 aydan kısa olan uumlzerinde 3 kişilerin hakkı bulunmayan finansal

kuruluşlara verilen yukarıdaki gruplara girmeyen krediler (Sermaye yeterliliği

hesaplamasında 20 risk ağırlığına tabi varlıklar ile en az AA- derecelendirmeye

sahip borccedillanma araccedilları)

bull Uumlzerinde 3 kişilerin hakkı bulunmayan 2A seviye varlıklar

50

bull Uumlzerinde 3 kişilerin hakkı bulunmayan 2B seviye varlıklar (en az A+ ve BBB-

derecelendirmeye sahip borccedillanma araccedilları finansal kuruluşlar dışında borsada

işlem goumlren hisse senetleri)

bull 6ay-1yıl arasında 3 kişilere hak verilen HQLArsquoler

bull Finansal kuruluşlar ve merkez bankalarına verilen kalan vadesi 6ay-1yıl olan

krediler

bull Vadeye kalan suumlresi 1 yıldan kısa olan ve yukarıda sayılan gruplara girmeyen

varlıklar (Finansal olmayan kurumsal krediler bireysel ve KOBİ kredileri hazine

kamu kurumlarına verilen krediler dahil)

42

65

bull Sermaye yeterliliği standart yaklaşım altında 35 risk ağırlığına tabi olan konut

kredilerinden vadeye kalan suumlresi 1 yıl veya daha fazla olanlar

bull Uumlzerinde 3 kişilerin hakkı bulunmayan vadeye kalan suumlresi 1 yıldan az olan ve

sermaye yeterliliği standart yaklaşım altında risk ağırlığı 35 ve daha az olan

kredilerden yukarıdaki gruplara girmeyenler (finansal kuruluşlara verilenler

hariccedil)

85

bull Tuumlrev soumlzleşmelere başlangıccedil teminatı olarak verilen nakit menkul kıymetler

veya merkezi takas kuruluşunun temerruumlduuml hali iccedilin oluşturulan fona verilen nakit

ve benzeri kıymetler

bull Uumlzerinde 3 kişilerin hakkı bulunmayan vadeye kalan suumlresi 1 yıldan fazla olan

ve sermaye yeterliliği standart yaklaşım altında risk ağırlığı 35rsquoden fazla olan

krediler (finansal kuruluşlara verilenler hariccedil)

bull Uumlzerinde 3 kişilerin hakkı bulunmayan ve vadesi 1 yıldan fazla olan menkul

kıymetlerden HQLA sınıfına girmeyenler

bull Altın dahil fiziksel olarak takasa tabi emtialar

100

bull Uumlzerinde 3 Kişilerin 1yıl veya daha fazla hakkı bulunan varlıklar

bull NSFR tuumlrev varlıklar (NSFR tuumlrev yuumlkuumlmluumlluumlkler duumlşuumllduumlkten sonra NSFR

varlıkların buumlyuumlk ccedilıkması halinde)

bull Tuumlrev yuumlkuumlmluumlluumlklerin 20rsquosi

bull Yukarıdaki gruplara girmeyen diğer tuumlm varlıklar (takipteki alacaklar finansal

kuruluşlara 1 yıldan uzun vadeli krediler sabit kıymetler yasal sermayeden

indirim kalemleri kazanılmamış faizler sigorta varlıkları iştirakbağlı

ortaklıklardan alınan faizler ve temerruumlt eden menkul kıymetler dahil) Kaynak Basel Committee on Banking Supervision (2014) Basel III The Net Stable Funding Ratio

RSF hesaplamasında varlıkların uumlzerinde 3 kişilerin hakkının bulunup bulunmaması

buumlyuumlk oumlnem taşımaktadır Burada bahsedilen husus ipoteğe benzer haklar olmakla birlikte

ipotekle sınırlı değildir Uumlzerinde 1 yıl ve daha fazla suumlreyle 3 kişilerin hakkı bulunan

varlıklar 100 dikkate alınma oranı alırken uumlzerinde 6 ay ile 1 yıl arası 3 kişilerin hakkı

bulunan varlıklar 50 dikkate alınma oranı almaktadır

Tuumlrev yuumlkuumlmluumlluumlkler ise tuumlrev kontratın negatif değerde olması durumunda yenileme

maliyeti uumlzerinden dikkate alınmaktadır6

ASF ve RSF hesaplamalarında karşılaşılan bir diğer husus ise birbirlerine bağlı varlık

ve yuumlkuumlmluumlluumlklerin mevcut olması durumudur Oumlrneğin bir varlık bilanccediloda tutulduğu

suumlrece yuumlkuumlmluumlluumlğuumln vadesi gelmiş sayılmamakta varlığa ilişkin oumldemelernakit akışları

yuumlkuumlmluumlluumlğuumln oumldenmesi dışında kullanılamamakta ve yuumlkuumlmluumlluumlğuumln başka bir varlığın

fonlanmasında herhangi bir fonksiyonu bulunmamaktadır Boumlyle durumlarda BCBS ulusal

denetim otoritelerin karar vermelerini oumlngoumlrmektedir Ancak aşağıda yer alan kriterlerin

6 NSFR Tuumlrev Varlıklar= (tuumlrev varlıklar)-(tuumlrev varlılara ilişkin teminat tutarı)

43

varlığı halinde ilgili varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlk 0 RSF ve ASF dikkate alınma oranını

almaktadır

1- Birbirine bağlı varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlk ayrı ayrı tanınabilir olmalıdır

2- Birbirine bağlı varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlğuumln ana para tutarlar ve vadeleri aynı

olmalıdır

3- Birbirine bağlı varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlğuumln tarafları ayrı olmalıdır

4- Banka birbirine bağlı varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlğe yalnızca aracılık etmektedir

Bu gibi varlıklara uumllkemizdeki fon kaynaklı krediler oumlrnek goumlsterilebilecektir Fon

kaynaklı krediler bakanlıklar ve diğer kamu kurumlarından sağlanan fonlardan yapılan

anlaşma ve protokollere uygun olarak kullandırılan kredileri ifade etmekte olup bankalar bu

işlemde yalnızca aracılık faaliyeti yapmaktadırlar

Bilanccedilo Dışı Risklerin Hesaplanması

Bilanccedilo dışı riskler likidite riski accedilısından bakıldığında kısa vadede acil likidite

ihtiyacına fazla etkisi olmadığı duumlşuumlnuumllse de uzun vade tarihinde ciddi likidite darlığına

sebep olabilmektedir NSFRrsquoın temel mantığıyla uyumlu şekilde 1 yıllık zaman diliminde

bilanccedilo dışı riskler iccedilinde istikrarlı fon tutulmasını oumlngoumlrmektedir LCR ile aynı şekilde

NSFR hesaplamasında da bilanccedilo dışı riskler kredi veya likide imkanı olması ya da şartlı

yuumlkuumlmluumlluumlk olmasına goumlre ayrıştırmaktadır Buna goumlre OBS hesaplamasına ilişkin bilgilere


44

Tablo 17 NSFR Hesaplamasında OBS GruplarıKalemleri

Oran OBS GruplarıKalemleri

Kalan tutarın 5rsquoi Muumlşterilere geri doumlnuumllemez ve şartlı geri doumlnuumllebilir kredi ve

likidite imkacircnları

Ulusal denetim

otoritesinin tercihi

Aşağıda sayılan araccedillar dahil diğer şarta bağlı yuumlkuumlmluumlluumlkler

bull Şartsız geri doumlnuumllebilir kredi ve likidite imkacircnları

bull Ticaretin finansmanına ilişkin yuumlkuumlmluumlluumlkler (garanti ve teminat

mektupları dacirchil)

bull Ticaretin finansmanına ilişkin olamayan garanti ve teminat

mektupları

bull Aşağıda sayılan hususlar gibi soumlzleşmeye dayalı olmayan

yuumlkuumlmluumlluumlkler

Bankanın kendi borccedillanma araccedilları finansman

kaynaklarının geri alımına ilişkin alım taahhuumltleri

Muumlşterilerin piyasa koşullarına goumlre satma imkanı olan

yapılandırılmış uumlruumlnler (oumlr vadesi talep edilebilen değişken

faizli bonolar)

İstikrarlı bir değerin sağlanması amacıyla youmlnetilen fonlara

ilişkin tutarlar


2163Kaldıraccedil Oranı

BCBS bankacılıkta likidite riskine ilişkin duumlzenlemelerin daha sağlam bir yapıya

kavuşturulmasını teminen 2014 yılında Basel III Kaldıraccedil Oranı Ccedilerccedilevesi ve Kamuya

Accedilıklama Gereksinimleri isimli dokuumlmanı yayımlamıştır Oumlzellikle global finansal krizde

aşırı kaldıraccedilla ccedilalışan finansal kuruluşların varlık fiyatlarında yaşanan duumlşuumlşler nedeniyle

mali sıkıntılar yaşamıştır Yaşana bu olumsuzluklar kredi sisteminin durmasına ve banka

sermayelerinin artan hızla azalmasına neden olmuştur

BCBS soumlz konusu duumlzenlemeyle basit şeffaf ve risk bazlı olmayan bir oran

belirleyerek risk bazlı sermaye gerekliliğini destekleyen bir araccedil ortaya koymaktadır Soumlz

konusu oranın asgari 3 olması gerekmekte olup oran solo ve konsolide bazda

hesaplanmaktadır

45

Sermaye Oumllccediluumltuuml

119877119894119904119896 Ouml119897ccediluuml119905uumlge 3

Buna goumlre oranın hesaplanmasına ilişkin bilgilere Tablo 18rsquode yer verilmektedir

Tablo 18 Kaldıraccedil Oranı Hesaplama Youmlntemi

1 Bilanccedilo İccedili Kalemler (Sermayeden İndirilen Değerler Hariccedil)

2 Tuumlrev Riskler

3 Menkul Kıymet veya Emtia Teminatlı Finansman İşlemleri

4 Diğer Bilanccedilo Dışı İşlemler

5 Toplam Risk Oumllccediluumltuuml (1+2+3+4)

6 Ccedilekirdek Sermaye

7 Kaldıraccedil Oranı (56) Kaynak Basel Committee on Banking Supervision (2014) Basel III Leverage Ratio Framework and

Disclosure Requirements

2164Oranların Banka Mali Tabloları ve Youmlnetimi Uumlzerine

Etkileri

Global finansal krize ilişkin duumlzenleme ccedilalışmaları yaşanan problemin tuumlruumlne goumlre

farlılık goumlstermiştir Bu kapsamda aşırı kaldıraccedillı faaliyetlere sınırlama getiren kaldıraccedil

oranı kısa vadeli fonlamayı duumlzenleyen LCR ve uzun vadeli fonlamayı duumlzenleyen NSFR

oranları uygulamaya konulan duumlzenlemelerin başında gelmektedir Bunların yanı sıra

likidite riski youmlnetiminin etkinleştirilmesi amacıyla riskin youmlnetimine ilişkin ilkeler ortaya

konmuştur

Yapılan duumlzenleme ccedilalışmaları ve belirlenen oranlar banka mali tablolarını kuruluşun

iş modellerine goumlre farklı accedilılardan etkilemektedir Oumlrneğin halihazırda uygulama alanı

bulunan LCR duumlzenlemesinin yapısı gereği yatırım bankaları ve evrensel bankacılık

faaliyetinde bulunan kuruluşlar perakende bankacılık faaliyetinde bulunan kuruluşlara goumlre

iş modelleri gereği mali tablolarında daha fazla yuumlksek kalitede likit varlık bulundurmaları

nedeniyle daha yuumlksek orana sahip olacaklardır Konuya ilişkin NSFR duumlzenlemesine

bakıldığında ise perakende bankacılık faaliyetinde bulunan bankaların mevduat tabanlarının

diğer bankalara goumlre daha geniş olması bu tuumlr bankaları diğer kuruluşlara goumlre daha hazırlıklı

duruma getirmektedir (Venkat ve Baird 2016 s244)

Yukarıda da accedilıklandığı uumlzere kuruluşların duumlzenlemelerin bireysel ve birlikte

etkilerini ayrı ayrı değerlendirmeleri ayrıca oranlarda yaşanabilecek duumlşmelerin telafi

46

edilmesi amacıyla yapılacak işlemlerin kuruluşun karlılığını etkilememesi ve aracılık

faaliyetini etkin biccedilimde suumlrduumlrebilmesini temel alması gerekmektedir Bu kapsamda

oumlzellikle yeni uumlruumlnler ve iş modellerinin tekrar goumlzden geccedilirilmesi ve gerekli mali tablo

transformasyonun sağlanması oumlnem arz etmektedir BCBSrsquonin uumlccedil rasyosunun bilanccedilonun

aktif ve pasif yapısına etkilerine ve alınacak hareket tarzının rasyolara etkilerineTablo 19rsquoda

yer verilmektedir

Tablo 19 Bankaların Bilanccedilo Optimizasyonu Alternatifleri ve Rasyolara Etkisi

Eylem LCR NSFR Kaldıraccedil

Pasif

Optimizasyonu

Pasiflerin vadesinin uzatılması Pozitif Pozitif Etkisiz

Fonlama ccedileşitlendirmesi Pozitif Pozitif Etkisiz

Gelecekteki likidite ihtiyaccedillarına

proaktif yaklaşım

Etkisiz Pozitif Etkisiz

Mevduat fiyatlamasına duumlzenleme

etkisinin eklenmesi

Pozitif Pozitif Etkisiz

Aktif

Optimizasyonu

1 inci ve 2 inci kalite varlıklar arası

ccedileşitlendirmenin optimize edilmesi


Tuumlrevlere ilişkin takas kuruluşlarının

kullanımının arttırılması

Etkisiz Pozitif Pozitif

Karşılık teminat anlaşmalarının

basitleştirilmesi


Muumlşteri teminatlarının kabul

edilmemesi

Negatif Pozitif Pozitif

Teminatlandırmayı minimize etmek

amacıyla repo kullanımın arttırılması

Pozitif Pozitif Pozitif

Repo ve ters repolarda vade uyumunu

sağlanması


Duumlşuumlk dereceli kurumsal borccedillanma

araccedillarının azaltılması

Pozitif Etkisiz Etkisiz

Kaynak kullandırımına youmlnelik

araccedilların durasyonunun azaltılması


Kaynak Venkat S Baird S A New Era of Liquidity Risk Management Liquidity Risk Management A

Practitioners Perspectives247

Yukarıda da ifade edildiği uumlzere farklı duumlzenlemelerin banka mali tablolarına etkileri

tek tek ve birarada değerlendirilmesi gereken bir husustur Diğer tarafta bankaların faaliyet

alanları ve iş modellerine goumlre etkileşim duumlzeyi ve şekli farklılaşabilecektir Bankaların

oumlncelikle yeni duumlzenlemelerin iş modelleri karlılık uumlzerindeki birleşik etkilerini analiz

etmeleri oumlnem taşımaktadır Yapılacak bu değerlendirmenin sonucunda hacirclihazırdaki aktif

pasif yapısına goumlre oranları iyileştirebilecek ccedileşitlendirmeyi oluşturmaya ccedilalışmalılardır

47

217 Likiditeye İlişkin Uumllke Duumlzenlemeleri

BCBSrsquonin duumlzenlemeleri uluslararası anlamda likidite duumlzenlemelerini yeknesak

hale getirmeye ccedilalışsa da her uumllkenin yerel denetim otoriteleri kendi bankacılık sektoumlrlerinin

yapısına ve uumllke dinamiğine uygun ccedileşitli duumlzenlemeler uygulamaya koymaktadırlar Bu

kapsamda ccedileşitli uumllkelere ilişkin duumlzenlemelere Tablo 20rsquode yer verilmektedir

Tablo 20 Likidite Duumlzenlemelerine İlişkin Uumllke Oumlrnekleri

Uumllke Duumlzenleme

Fransa LCR mantığı ile benzer likidite oranının 1 olarak sağlanması zorunludur

Almanya Likit aktiflerin 1 aylık vade diliminde toplam yuumlkuumlmluumlluumlklere eşit

olması zorunludur

İrlanda Likit aktiflerin toplam yuumlkuumlmluumlluumlklere oranının 25 olması zorunludur

Kore Likit aktiflerin 3 aylık vade diliminde toplam yuumlkuumlmluumlluumlklere eşit

olması zorunludur

Luumlksemburg Likit aktiflerin kısa vadeli yuumlkuumlmluumlluumlklere oranının 30 olması

zorunludur

Hollanda Duumlzenleme banka bazında farklılık goumlstermekte olup 7 ve 30 guumlnluumlk

vadelerde nakit giriş ve ccedilıkışları stres altında hesaplanmaktadır

İngiltere 8 ve 30 guumlnluumlk vadelerde likidite accedilıkları hesaplanmakta ve birinci

derece likit varlık tutma zorunluluğu bulunmaktadır Kaynak Bonner C Van Lelyveld I ve Zymek R (2013) Banksrsquo Liquidity Buffers and the Role of Liquidity

Regulation

22Tuumlrkiyersquode Likidite Duumlzenlemeleri

Tuumlrkiyersquode likidite duumlzenlemeleri yılllar iccedilerisinde uluslararası uygulamaları takip

eden bir yapı izlemiştir Uluslararası kuruluşların tavsiyeleri ve oluşturulmaya ccedilalışılan

yeknesak yapı ccedilerccedilevesinde yerel duumlzenlemeler yapılarak uluslararası uygulamalara uyumlu

bir yapı oluşturulmuştur

221 5411 sayılı Bankacılık Kanunu

Tuumlrkiyersquode bankacılığa ve dolayısıyla likiditeye ilişkin en temel duumlzenleme 5411

sayılı Bankacılık Kanunudur Kanunun 46 ncı maddesi uyarınca bankalar BDDK ve TCMB

tarafından belirlenen kurallar ccedilerccedilevesinde likidite seviyesini tutturmak ve bu seviyeyi

devam ettirmek zorundadır Madde gerekccedilesinde yakın doumlnemde yaşanan krizlerin

bankaların likidite durumlarının banka başarısızlıklarında ccedilok oumlnemli bir faktoumlr olduğunu

goumlsterdiği ayrıca uluslararası standartlar likidite riskinin oumllccediluumllmesi ve youmlnetilmesini

zorunlu kıldığı ifadelerine yer verilmiştir Maddeden de goumlruumlleceği uumlzere likiditeye ilişkin

48

kanun koyucu genel bir duumlzenleme yapma yoluna gitmiş konuya ilişkin detay hususların alt

duumlzenlemeler yoluyla yapılmasını uygun bulmuştur Diğer taraftan bankacılıkta likiditenin

oumlnemine binaen Kanunun 67 nci maddesinde bir bankanın aktiflerinin vade itibarıyla

yuumlkuumlmluumlluumlklerini karşılayamama tehlikesiyle karşı karşıya gelmesi ya da likiditeye ilişkin

duumlzenlemelere uymaması oumlnlem alınacak haller arasında sayılmıştır

222 Bankaların Likidite Yeterliliğinin Oumllccediluumllmesine ve

Değerlendirilmesine İlişkin Youmlnetmelik

Bankaların likidite riskinin oumllccediluumllmesine youmlnelik ilk alt duumlzenleme BDDK tarafından

01 Kasım 2006 tarihli Resmi Gazetersquode yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe giren Bankaların Likidite

Yeterliliğinin Oumllccediluumllmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Youmlnetmeliktir Soumlz konusu

Youmlnetmelik ile bankaların varlıklarının yuumlkuumlmluumlluumlklerini karşılayabilecek şekilde yeterli

likidite duumlzeyi ile faaliyet goumlstermesi amaccedillanmıştır İlgili duumlzenlemeye uyum konusunda

yaşanan sıkıntılar nedeniyle Youmlnetmelik toplamda 9 kere değişikliğe uğramıştır

Duumlzenlemenin yapısı incelendiğinde BCBS duumlzenlemelerine benzer şekilde varlık ve

yuumlkuumlmluumlluumlklere ccedileşitli oranlar uygulanması suretiyle vade dilimleri iccedilerisinde yabancı para

ve toplam likidite yeterliliğinin sağlanmasının oumlngoumlruumllduumlğuuml goumlruumllmektedir Vade dilimlerine


Tablo 21 Vade Dilimleri

Vade Dilimi Vadeye Kalan Suumlre

Birinci vade dilimi 0 ila 7 guumln

İkinci vade dilimi 0 ila 31 guumln

Kaynak BDDK Bankaların Likidite Yeterliliğinin Oumllccediluumllmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin

Youmlnetmelik

Soumlz konusu vade dilimlerine ilişkin sınırlamalar Youmlnetmeliğin 13 uumlncuuml maddesinde

belirlenmiş olup buna goumlre

- Birinci vade dilimine ilişkin toplam likidite yeterlilik oranlarının haftalık basit

aritmetik ortalaması ile ikinci vade dilimine ilişkin toplam likidite yeterlilik oranı 100rsquoden

- Birinci vade dilimine ilişkin yabancı para likidite yeterlilik oranlarının haftalık

basit aritmetik ortalaması ile ikinci vade dilimine ilişkin yabancı para likidite yeterlilik oranı

80rsquoden

az olamaz

49

Soumlz konusu oranlar konsolide ve konsolide olmayan bazda hesaplanmakta olup

konsolide raporlamalar aylık konsolide olmayan raporlamalar ise haftalık olarak BDDKrsquoya

iletilmektedir Toplam ve yabancı para likidite yeterliliği oranlarının yukarıda belirtilen

oranlardan duumlşuumlk olması veya duumlşuumlk olmasının beklenmesi halinde nedenlerin ve alınması

planlanan oumlnlemlerin Kuruma bildirilmesi zorunlu tutulmuş ayrıca konsolide olmayan

toplam ve yabancı para likidite yeterlilik oranlarında oluşan uyumsuzluğun takip eden iki

hafta iccedilinde giderilmesi gereği Youmlnetmelikte yer almıştır Bir takvim yılı iccedilerisinde

konsolide olmayan toplam ve yabancı para likidite yeterlilik oranları giderilen uyumsuzluk

dacirchil altı defadan fazla uyumsuz olamaz ve bir takvim yılı iccedilerisinde konsolide toplam ve

yabancı para likidite yeterlilik oranlarında arka arkaya iki kez uyumsuzluk

gerccedilekleştirilemez giderilen uyumsuzluk dacirchil iki defadan fazla uyumsuzluk

gerccedilekleştirilemez Soumlz konusu aykırılıkların idari muumleyyidesi Kanunun 148 inci

maddesinde duumlzenlenmiş ayrıca BDDKrsquonın soumlz konusu aykırılıkların banka mali buumlnyesine

ciddi etkisi bulunduğunu tespit etmesi halinde Kanunun 68 inci maddesi ve devamında yer

alan oumlnlemleri almaya yetkili kılınmıştır

Youmlnetmelik Mart 2015 itibariyle yalnızca kalkınma yatırım bankalarınca

hesaplanmakta olup bu tarihten itibaren mevduat ve katılım bankaları yalnızca likidite

karşılama oranlarını hesaplamaktadır Bu durumun temel sebebi kalkınma ve yatırım

bankalarının daha farklı işlemlerde bulunması ve likidite karşılama oranlarının yapı

itibariyle bu bankacılık grubuna uygun olmamasıdır

223 Bankaların Likidite Karşılama Oranı Hesaplamasına İlişkin

Youmlnetmelik

Bankaların likidite riskinin oumllccediluumllmesine youmlnelik diğer bir alt duumlzenleme BDDK

tarafından 21 Mart 2014 tarihli Resmi Gazetersquode yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe giren Bankaların

Likidite Karşılama Oranı Hesaplamasına İlişkin Youmlnetmeliktir Soumlz konusu Youmlnetmelik ile

bankaların konsolide ve konsolide olmayan bazda asgari likidite duumlzeyinin belirlenmesi

amacıyla net nakit ccedilıkışlarını karşılayabilecek seviyede yeterli ve yuumlksek kaliteli likit varlık

stoku bulundurmaları amaccedillanmıştır İlgili duumlzenlemeye uyum konusunda yaşanan sıkıntılar

nedeniyle Youmlnetmelik iki kere değişikliğe uğramıştır

Temel olarak BCBSrsquonin LCR duumlzenlemesini temel alan Youmlnetmelik Basel

duumlzenlemelerine uyum kapsamında ortaya konmuştur Youmlnetmelik ile Bankaların likidite

duumlzeyi konsolide ve konsolide olmayan bazda TL ile yabancı para toplamı ve yabancı para

50

birimi uumlzerinden likidite karşılama oranı hesaplanmak suretiyle oumllccediluumllmektedir Soumlz konusu

oranlar konsolide ve konsolide olmayan bazda hesaplanmakta olup konsolide raporlamalar

aylık konsolide olmayan raporlamalar ise haftalık olarak BDDKrsquoya iletilmektedir Likidite

karşılama oranı yuumlksek kaliteli likit varlık stokunun net nakit ccedilıkışlarına boumlluumlnmesi

suretiyle hesaplanmakta olup konsolide ve konsolide olmayan toplam likidite karşılama

oranı yuumlzde yuumlz konsolide ve konsolide olmayan yabancı para likidite karşılama oranı yuumlzde

seksen olarak belirlenmiştir Toplam ve yabancı para likidite karşılama oranlarının

belirlenen oranlardan duumlşuumlk olması veya duumlşuumlk olmasının beklenmesi halinde nedenlerin ve

alınması planlanan oumlnlemlerin Kuruma bildirilmesi zorunlu tutulmuş ayrıca konsolide

olmayan toplam ve yabancı para likidite karşılama oranlarında oluşan uyumsuzluğun takip

eden iki hafta iccedilinde giderilmesi gereği Youmlnetmelikte yer almıştır Bir takvim yılı iccedilerisinde

konsolide olmayan toplam ve yabancı para likidite karşılama oranları giderilen uyumsuzluk


yabancı para likidite karşılama oranlarında arka arkaya iki kez uyumsuzluk






Yuumlksek kaliteli likit varlıklar birinci kalite likit varlıklar ile 2A kalite likit varlıklar

ve 2B kalite likit varlıklardan oluşan ikinci kalite likit varlıklardan oluşmakta olup bu

varlıkların bazı oumlzellikler taşıması oumlngoumlruumllmektedir Buna goumlre yuumlksek kaliteli likit

varlıkların

1- Değeri kolaylıkla ve doğru şekilde oumllccediluumllebilmeli

2- Alış-satış fiyatı arasındaki farkı duumlşuumlk işlem hacmi yuumlksek piyasadaki katılımcı

sayısının fazla ve ccedileşitli olması sebebiyle yoğunlaşma duumlzeyi duumlşuumlk olan aktif ve derin bir

piyasası olmalı

3- Likidite sıkışıklığı durumunda dahi guumlvenilir bir likidite kaynağı oluşturmalı

4- Beşinci fıkra huumlkmuuml saklı kalmak kaydıyla teminata konu edilmemiş olmalı

51

5- Kullanımını satışını transfer edilmesini tasfiye edilmesini engelleyen yasal

duumlzenleyici soumlzleşmeye dayanan operasyonel veya bunların dışında herhangi bir kısıtlama

bulunmamalı

6- Tuumlrk lirası cinsinden veya Tuumlrkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından

goumlsterge niteliğinde doumlviz ve efektif alış satış kuru belirlenerek ilan edilen para birimleri

cinsinden olmalıdır

Youmlnetmelik uyarınca yuumlksek kaliteli likit varlık stokunun hesaplamasında aşağıdaki

formuumlller kullanılacaktır

2B Kalite Likit Varlıklar iccedilin 15 Uumlst Sınır Aşım Tutarı = Maksimum [Duumlzeltilmiş 2B

Kalite Likit Varlıklar ndash 1585 x (Duumlzeltilmiş Birinci Kalite Likit Varlıklar + Duumlzeltilmiş 2A

Kalite Likit Varlıklar) Duumlzeltilmiş 2B Kalite Likit Varlıklar ndash 1560 x Duumlzeltilmiş Birinci

Kalite Likit Varlıklar 0]

İkinci Kalite Likit Varlıklar İccedilin 40 Uumlst Sınır Aşım Tutarı = Maksimum [Duumlzeltilmiş

2A Kalite Likit Varlıklar + Duumlzeltilmiş 2B Kalite Likit Varlıklar ndash 2B Kalite Likit Varlıklar

İccedilin 15 Uumlst Sınır Aşım Tutarı ndash 23 x Duumlzeltilmiş Birinci Kalite Likit Varlıklar 0]

Yuumlksek Kaliteli Likit Varlık Stoku = Birinci Kalite Likit Varlıklar + 2A Kalite Likit

Varlıklar + 2B Kalite Likit Varlıklar ndash 2B Kalite Likit Varlıklar iccedilin 15 Uumlst Sınır Aşım

Tutarı ndash İkinci Kalite Likit Varlıklar İccedilin 40 Uumlst Sınır Aşım Tutarı

LCR nin diğer bileşeni olan net nakit ccedilıkışları toplam nakit ccedilıkışlarının toplam nakit

girişlerini aşan kısmıdır Likidite karşılama oranı hesaplamasında toplam nakit girişlerinin

toplam nakit ccedilıkışlarının yuumlzde yetmiş beşini aşan kısmı dikkate alınmamaktadır

224 Likidite Riski Youmlnetimine İlişkin Rehber

Likidite riskine ilişkin Tuumlrkiyersquode yer alan bir diğer duumlzenleme 31 Mart 2016 tarihli

Resmi Gazetede yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe giren Likidite Riskinin Youmlnetimine İlişkin

Rehberrsquodir Soumlz konusu rehberde yer alan ilkeler ccedilerccedilevesinde etkin ve yeterli bir likidite

riski youmlnetiminin banka mali ve idari yapısı ile buumlyuumlkluumlğuuml de dikkate alınarak icra edilmesi

amaccedillanmaktadır BCBSrsquonin konuya ilişkin ilkeleri dikkate alınarak hazırlanan rehberin

bankaların likidite riskine ilişkin youmlnetim ve izleme yapılarının oluşturulmasında temel

kaynak olarak ele alınması beklenmektedir

52

Rehberde likidite riski youmlnetim yapısı likidite riski youmlnetiminde organizasyon

yapısı likidite riskine ilişkin strateji politika ve proseduumlrler likidite riski youmlnetim suumlreci

acil ve beklenmedik durum planı ile iş suumlrekliliği planı konularına yer verilmektedir Bu

ccedilerccedilevede mezkucircr 12 ilkeye aşağıda yer verilmektedir

İlke 1 Likidite Riski Youmlnetim Yapısı

1 numaralı ilke uyarınca bankalardan oumlzellikle stres altındaki koşullarda alınacak

aksiyonların yazılı hale getirmeleri beklenmektedir Kriz anlarında banka iccedili yazılı kurallar

bulunması alınacak oumlnlemlerin belirlenmiş olması o doumlnemde oluşacak panik havasının

yaşanmasını oumlnleyecek bir husus olarak değerlendirilmektedir Oumlzellikle uumlst youmlnetimce

onaylanmış bir yapının oluşturulması likidite youmlnetimine ilişkin sistemi daha resmi bir hal

almasını sağlayacaktır Ayrıca kriz doumlnemlerinde olası likidite sıkışıklarının yaşanacağı

dikkate alınarak likidite kaynaklarının belirlenmesi stres anında banka youmlnetimine kolaylık

sağlayacaktır

İlke 2 Likidite Rskinin Youmlnetiminde Uumlst Youmlnetimin Roluuml

Likidite riskinin youmlnetiminin temel sorumluluğu Youmlnetim Kurulunda olmakla

beraber organizasyon şemasında ilgili birimlerin goumlrev ve sorumluluklarının belirlenmesi

buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir Bu ccedilerccedilevede gerekli politika ve proseduumlrler oluşturulmalı

değişen piyasa koşullarına goumlre bu hususlar duumlzenli olarak goumlzden geccedilirilmelidir

İlke 3 Likidite Risk İştahının Belirlenmesi

Youmlnetim Kurulu banka yapısı buumlyuumlkluumlğuuml ve faaliyet goumlsterilen piyasa koşullarını

dikkate alarak bankanın risk iştahını belirlemesi gerekmektedir Belirlenecek risk iştahı

ekonomik koşullar dikkate alınarak farklı senaryolarda sayısal analizlere dayanmalıdır

Oumlzellikle kriz doumlnemlerinde bankanın Merkez Bankasına başvurmaksızın likidite

ihtiyaccedillarını karşılayabilecek duumlzeyde bir seviye belirlenmelidir Bu hususlar ccedilerccedilevesinde

belirlenecek plan proseduumlr ve risk iştahı kriz doumlnemlerinde bankanın faaliyetlerini sorunsuz

şekilde devam ettirmesine yardım edecektir

İlke 4 Likidite Riskine İlişkin Fiyatlama

Soumlz konusu ilke ile yapılacak her bir işlemin ya da işlem grupları bazında fayda

maliyet analizleri ve fiyatlamalarının yapılması beklenmektedir Oumlzellikle getirinin fazla

olduğu faaliyet konularına aşırı tahsis yapılarak likidite dengesinin bozulmasının oumlnuumlne

geccedililmesine ccedilalışılmaktadır Bu ccedilerccedilevede işlemlerin likidite etkisine ilişkin analizlerin

53

titizlikle yapılması ve planlamalara dacirchil edilerek yeni uumlruumlnlerin kullanımından oumlnce

likiditeye etkisi irdelenmelidir

İlke 5 Likidite Riskine İlişkin Suumlreccediller

Likidite riskinin tespiti oumllccediluumlmuuml izlenmesi ve kontroluuml konusunda bankalar yapılarını

dikkate alarak gerekli iccedil limitler belirlemeli gerekli kontrol noktalarını oluşturarak erken

uyarı niteliğinde yapılar oluşturmalıdır Ayrıca belirlenen limitlere yaklaşılması veya soumlz

konusu limitlerin guumlncel durumu hakkında uumlst youmlnetimi duumlzenli raporlama yapılmasını

sağlayacak sistemler oluşturulmalıdır Nakit akışı analizlerinde belirlenecek vade

dilimlerinde nakit giriş ve ccedilıkışları hesaplanarak net nakit durumunun belirlenmesi ve olası

stres durumunda bankanın likidite duumlzeyinin istenilen duumlzeyde tutulması bankanın

faaliyetlerine sorunsuz biccedilimde devam edebilmesi amacıyla bir gereklilik olarak

goumlruumllmektedir

İlke 6 Likidite Stratejisi

Belirli bir fon kaynağına ilişkin yoğunlaşma stres doumlnemlerinde likidite sıkışıklarına

sebep olabilmektedir Bu kapsamda bankaların likidite kaynaklarının ccedileşitlendirilmesine

youmlneliş planlarının bulunması zorunludur Kaynakların değişen piyasa koşullarına goumlre

maliyetleri dikkate alınarak oumlzellikle fon kaynaklarının sağlayıcıları bunların guumlvenilirliği

yapılacak planlamada dikkate alınmalıdır

İlke 7 Likidite Stres Testleri

İlkede kriz doumlnemlerinin yaşanan sorunların buumlyuumlkluumlğuuml suumlresi ve etkilerinin banka

mali yapısında ve likidite duumlzeyinde ortaya ccedilıkarabileceği sorunların tespiti amacıyla

bankaların duumlzenli aralıklara farklı senaryoların kullanıldığı stres testi yapmaları

oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Test sonuccedilları oumlzellikle likiditeye ilişkin strateji politika ve limitlerinde

belirlenmesinde kullanılacak ve olası sonuccedillar acil durum planlarında dikkate alınacaktır

Senaryoların oluşturulmasında bankanın mali yapısı buumlyuumlkluumlğuuml işlemlerin karmaşıklığı ve

faaliyette bulunulan piyasanın oumlzellikleri dikkate alınmalıdır Bu ccedilerccedilevede senaryolar

bankaya oumlzguuml piyasaya oumlzguuml ve bileşik etkileri iccedilermelidir

İlke 8 Yuumlksek Kalitede Likit Varlık Bulundurulması

Oumlzellikle stres doumlnemlerinde likidite sorunlarının yaşanmamasını teminen LCR

duumlzenlemesinde de belirtildiği uumlzere bankaların yeterli duumlzeyde yuumlksek kalitede likit varlık

bulundurmaları beklenmektedir Bu varlıkların en oumlnemli oumlzelliği kısa suumlrede kayıpsız veya

54

en az kayıpla nakte doumlnuumlşebilmesi ve bankanın kontroluumlnde olmasıdır Varlıkların teminata

konu edilmiş olması veveya 3 kişilerin uumlzerinde hakkı bulunması durumu varlığın

likiditesini zayıflatıcı etki yapabilecektir Krizstres doumlnemleri duumlşuumlnuumllduumlğuumlnde teminatların

nakde doumlnmesi ile yaşanabilecek sorunların buumlyuumlkluumlğuuml artma eğiliminde olacaktır

İlke 9Konsolide Likidite Riski

Likidite riskinin konsolide ve konsolide olmayan bazda kontroluuml ve izlenmesini

teminen bankalar konsolide ettikleri ortaklıkları da iccedilerek şekilde bir sistem kurarak likidite

planlaması yapması gerekmektedir Bu ccedilerccedilevede bankalar konsolide edilen ortaklıklardan

kaynaklanabilecek likidite etkilerini incelemeli ve bunlara ilişkin limitler kontrol noktaları

oluşturmalıdır Stresli ekonomik koşullar altında grup iccedilinden sağlanacak likiditede ortaya

ccedilıkabilecek sorunlar bankayı ve grubu olumsuz etkileyebilecektir

İlke 10Guumlniccedili Likidite Pozisyonları

Guumln iccedili likidite youmlnetimi likidite riskinin en oumlnemli parccedilalarından birini

oluşturmaktadır Oumlzellikle guumln iccedilinde yuumlkuumlmluumlluumlklerin yerine getirilememesi oumlncelikle

bankayı daha sonra ise tuumlm piyasanın oumldeme sisteminin aksamasına ve krizlerin

derinleşmesine neden olabilecektir Bu kapsamda olası guumln iccedili likidite pozisyonlarının

belirlenmesi nakit giriş ve ccedilıkışlarının olası stres durumlarına goumlre uyarlanarak sorunların

ortaya ccedilıkması durumunda başvurulabilecek likidite kaynaklarının oumlnceden belirlenmesi

gerekmektedir

İlke 11 Teminatlar

Teminatlar varlıkların likidite duumlzeyinin belirlenmesi accedilısından buumlyuumlk oumlnem

taşımaktadır Bu nedenle likidite pozisyonları ve nakit akışlarına ilişkin yapılan analizlerde

teminatların etkin bir şekilde youmlnetilmesi ve planlamanın bu doğrultuda yapılması

gerekmektedir Teminat yapısı ve varlıkların serbest değerlerinin doğru olarak

belirlenmesini teminen bankalar bunların takibini sağlayacak yeterli ve guumlvenilir sistemler

kurmak zorundadırlar

İlke 12 Acil ve Beklenmedik Durum Planları

Acil durum planları likidite yapısının yeterli duumlzeyde tutulmasını teminen Youmlnetim

Kurulunca onaylanmış stres anında uygulamaya konulacak plan proseduumlr ve stratejilerin

belirlenmesini iccedilermektedir Stres testlerinin sonuccedillarını da iccedilerecek şekilde hazırlanacak

55

acil durum planları sıkışıklık durumunda nasıl hareket edileceğine ilişkin tedbirler goumlrev

yetki ve sorumlulukları ortaya koymalıdır

225 Bankaların Sermaye ve Likidite Planlamasında Kullanacakları

Stres Testlerine İlişkin Rehber


Resmi Gazetede yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe giren Bankaların Sermaye ve Likidite

Planlamasında Kullanacakları Stres Testlerine İlişkin Rehberrsquodir Soumlz konusu rehberde yer

alan ilkeler ccedilerccedilevesinde stres testi uygulaması ccedilerccedilevesinde bankalardan beklenen iyi

uygulamaları accedilıklamaktır Bu ccedilerccedilevede mezkucircr 17 ilkeye aşağıda yer verilmektedir

İlke 1 Stres Testi Uygulamasında Uumlst Youmlnetimin Roluuml

Youmlnetim kurulu bankanın stres testlerine ilişkin tuumlm suumlreccedil ve sonuccedillarından

sorumludur Her ne kadar belirli anlamda yetkiler uumlst duumlzey youmlnetim ve alt komitelere

devredilebilse de nihai sorumluluk youmlnetim kurulundadır Bu ccedilerccedilevede youmlnetim kurulu

stres testine ilişkin temel model varsayımları senaryoların belirlenmesi testlerin

uygunluğunun denetlenmesi gibi hususlarda etkin biccedilimde rol almaktadır Soumlz konusu

ilkeyle bankanın en uumlst youmlnetim organının suumlrecin ana sorumlusu olduğu vurgusu

yapılmaktadır

İlke 2 Stres Testi Uygulamasının Yeri

İlke ile sağlanmak istenen amaccedil her aşamada soumlz konusu testlerin iş ve işlemlere

dacirchil edilerek aktif bir şekilde kullanılmasıdır Risk youmlnetimi bankanın maruz kaldığı birccedilok

riski takip ve kontrol etmektedir Bu kontrol esnasında riskler arası etkileşimin izlenmesi

buumlyuumlk oumlnem arz etmekte olup stres testlerinin birden fazla riskin birbiriyle etkileşimini

dikkate alması gerekmektedir

İlke 3 Stres Testi Uygulamalarında Karar Alma

Stres testleri risk youmlnetimi suumlrecinin oumlnemli bir parccedilası olması ve oumlzellikle risk

iştahının ve risk limitlerinin belirlenmesi suumlreccedillerinde kullanılması nedeniyle karar alma ve

planlama suumlreccedillerinin en oumlnemli parccedilası olarak goumlruumllmektedir Bu oumlzelliği nedeniyle risk

youmlnetimim suumlrecinin her kademesinde kullanıma uygun ve yukarıya doğru suumlreccedillerde

kullanılabilir olması gerekmektedir

56

İlke 4 Stres Testi Uygulamalarına İlişin Politikalar

Stres testi uygulamalarının resmi bir nitelik kazanmasını teminen banka iccedili uygulama

usul ve esaslarının ortaya konulması suumlreccedil iccedilinde yeterli insan kaynağı bilgi sistemleri gibi

kaynakların tahsis edilmesi ve yine suumlreccedilte goumlrev alacak personelin goumlrev ve

sorumluluklarının ortaya konulması amaccedillanmıştır

İlke 5 Stres Testi uygulamalarının Goumlzden Geccedilirilmesi

Soumlz konusu ilke ile stres testlerinin bankanın sermaye ve likidite yapısının ayrıca

faaliyette bulunulan ekonomideki zaman iccedilinde yaşanan değişiklikleri yansıtması amacıyla

belirli suumlrelerde goumlzden geccedilirilmesi ve işlerliğinin kontroluumlnuumln yapılması sağlanmaktadır

İlke 6Stres Testi Uygulamalarında Duyarlılık Analizleri

Stres testi uygulamalarında duyarlılık analizleri oumlnemli bir yer tutmaktadır Farklı

portfoumlylerde risk faktoumlrlerine karşı değişebilen etkiler ortaya ccedilıkabilmektedir Bu kapsamda

stres testi uygulamalarında bankaların oumlnemli goumlruumllen risk faktoumlrlerinin farklı portfoumlylerde

yaratabileceği etkilerin ortaya konulmasını sağlamak amacıyla duyarlılık analizleri

yapmaları gerekmektedir

İlke 7 Senaryo Analizleri

Stres testi uygulamalarında farklı senaryoların belirlenerek ortaya konulması

gelecekte olası olumsuz etkilere karşı bankalara tedbir alma olanağı sağlamaktadır Bu

ccedilerccedilevede stres testi uygulamalarında kullanılacak senaryoların geleceğe ilişkin beklentiler

ve değişen koşullara uyumlu olması farklı senaryoların aynı anda gerccedilekleşmesi olasılığına

bağlı olarak bileşik etkileri de iccedilermelidir

İlke 8 Senaryo Analizlerine İlişkin Risk Parametreleri

Bankalar yapacakları stres testi uygulamalarında riskin bankanın tuumlm faaliyetlerine

etkilerine iccedilerecek duumlzeyde kapsamlı yapılar oluşturarak bu etkileri goumlsterebilecek uygun

risk parametreleri belirlemelidir

İlke 9 Stres Testi Uygulamalarında Geri Besleme

Uygulanacak stres testlerde olası risk faktoumlrlerinin birbiri ile etkileşimleri dikkate

alınmalı oumlzellikle riskin gerccedilekleşmesi durumunda olası tepkiler ve alınacak oumlnlemler ortaya

konulmalıdır

57

İlke 10 Senaryo Alternatifleri

Stres testlerine ilişkin senaryoların belirlenmesinde geccedilmiş doumlnemde yaşanmış uccedil

olaylar da dahil olmak uumlzere farklı şiddette şokların seccedililmesi her tuumlrluuml seviyedeki

olumsuzluğa karşın alınabilecek oumlnlemler setinin belirlenmesini sağlayacaktır

İlke 11 Ters Stres Testleri

İlgili ilke ile stres testlerinin yanı sıra bankaların iş suumlreccedillerinin sonlanmasına ve

kuruluşun temerruumlduumlne neden olabilecek potansiyel zayıf noktaların belirlenmesine youmlnelik

ters stres testlerin yapılmasını oumlngoumlrmektedir

İlke 12 Korelasyon Etkileri

Bankalar yoğunlaştıkları faaliyet kolları ve bu konuda maruz kalınabilecek riskleri

belirleyerek stres testlerinde bu konulara yoğunlaşmalı ve her bir portfoumly iccedilin belirlenen

riskler arasındaki etkileşimi etki analizinde dikkate almalıdır

İlke 13 Stres Testlerinin Kapsamı

Bankacılık doğası itibariyle birccedilok riski iccedilinde barındırmaktadır Bu nedenle

yapılacak stres testlerinde bazı risklere yoğunlaşmak yerine daha buumltuumlncuumll bir yaklaşımla

bankanın maruz kaldığı tuumlm risklerin dikkate alınması gerekmektedir

İlke 14 Stres Testlerinin Etkileri

Yapılan stres testleri sonucunda oluşacak kazanccedilkayıpların mali tablolar uumlzerinde

yaratacağı etkinin accedilık şekilde ortaya konularak accedilıklanması alınacak oumlnlemlerin

belirlenmesi accedilısından buumlyuumlk oumlnem arz etmektedir

İlke 15 Stres Testine İlişkin Sonuccedillar

Stres testlerinden elde edilen sonuccedillara goumlre alınacak oumlnlemlere ilişkin alınacak

aksiyonların yazılı olarak belirlenmesi bankanın faaliyetlerini suumlrduumlrmesi accedilısından bir

guumlvence olarak goumlruumllmektedir

İlke 16 Sermaye Planlaması

Bankalar iccedilsel olarak stres testi sonuccedillarına dayanarak yaptıkları sermaye ve likidite

planlamalarının geri bildirimler vasıtasıyla test etmeli olası değişiklikleri planlarına

yansıtmalıdırlar

58

İlke 17 Risk Azaltımı

Stres testleri ve kullanılan senaryolar bankanın oumllccedileği yapısı ve geleceğe doumlnuumlk

planları ile uyumlu olmalı ve olası olumsuzluklara karşı alınacak tedbirleri iccedilermelidir

226 Yoğunlaşma Riski Youmlnetimine İlişkin Rehber

Likidite riski ile bağlantılı Tuumlrkiyersquode yer alan bir diğer duumlzenleme 31 Mart 2016

tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe giren Yoğunlaşma Riski Youmlnetimine İlişkin

Rehberrsquodir Soumlz konusu rehberde yer alan ilkeler ccedilerccedilevesinde yoğunlaşma riski

ccedilerccedilevesinde bankalardan beklenen iyi uygulamaları accedilıklamaktır Bu ccedilerccedilevede mezkucircr 16

ilkeye aşağıda yer verilmektedir

İlke 1-2-3 Yoğunlaşma Riski Youmlnetimi ve Oumllccediluumlmuumlnnuumln Ele Alınması

Yoğunlaşma riskinin genel risk youmlnetimi iccedilerisinde yeterince ele alınmasını teminen

konuya ilişkin suumlreccedillerin yazılı bir biccedilimde ortaya konulması oumlngoumlruumllmuumlştuumlr 2 ve 3 numaralı

ilkelerde yoğunlaşma riskinin tam olarak dikkate alınması ve muumlnferit ve risk tuumlrleri

arasındaki yoğunlaşmaların tam olarak ortaya konması amacıyla bankalarda gerekli oumllccediluumlm

ve yapının oluşturulması gerekmektedir

İlke 4 Yoğunlaşma Riskinin İzlenmesi

Yoğunlaşma riskinin oumllccediluumlmuuml ve kontroluuml amacıyla bankaların konuya ilişkin yeterli

suumlreccedil ve duumlzenlemelere sahip olması ve riskin artışına paralel olarak belirlenecek eşik

değerler ve bu değerlere ulaşılması halinde alınacak aksiyonlar belirlenmelidir

İlke 5 İccedilsel Sermaye Yeterliliği Değelendirmesi

Bankalar iccedilsel sermaye yeterliliği değerlendirmelerinde yoğunlaşma riskine ilişkin

oluşabilecek olumsuzlukları dikkate almalı ve bu nedenle karşı karşıya kalınan riskleri

absorbe edecek yeterlilikte sermaye bulundurmaya hassasiyet goumlstermelidir

İlke 6-7-8 Yoğunlaşma Riskinin Tanımlanması

Bankaların iccedilsel duumlzenlemelerinde hangi faaliyetlerin ve yaşanabilecek hususların

kredi riski yoğunluğunu arttıracağına ilişkin anlaşılabilir tanımlar yapmalıdır Bankalar kredi

riski yoğunlaşmasının doğru tespiti amacıyla soumlz konusu riski karşı taraf uumlruumln sektoumlr ve

coğrafi boumllge bazında ayrıştırabilecek sistemlere sahip olmalıdır Yoğunlaşma riskinin

59

hesaplanmasında kullanılan araccedilların soumlz konusu risk nedeniyle oluşabilecek geccedilişkenliği

yeterli oumllccediluumlde dikkate alarak oumllccediluumlmuuml yapması gerekmektedir

İlke 9-10-11-12 Piyasa ve Operasyonel Yoğunlaşma Risklerinin Oumllccediluumlmuumlİzlenmesi

Bu ilke uyarınca bankalar piyasaya ilişkin karşı karşıya kaldıkları yoğunlaşma

risklerini doğru şekilde belirlemeli oumllccedilmeli ve değerlendirmelidir Bu oumllccediluumlmler yapılırken

oumlzellikle ccedileşitli zaman dilimlerinde değişebilecek koşullara ilişkin etkiler dikkate

alınmalıdır Benzer şekilde bankalar operasyonel risk yoğunlaşmalarını suumlrekli goumlzden

geccedilirmeli bu risklerin minimize edilmesine youmlnelik araccedillar geliştirmelidir

İlke 13-14-15-16 Likdite Yoğunlaşma Riski

Bu ilke ccedilerccedilevesinde bankalar likidite yoğunlaşma riski kapsamında aktif ve pasif

yapılarını en doğru şekilde analiz etmelidir Aynı zamanda suumlreccedil iccedilerisinde bu yapının

değişimi bu değişimlere sebep olan faktoumlrler tespit edilmelidir Oumlzellikle faaliyet bulunulan

piyasadaki varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlklerin vade yapısı doğru değerlendirilmelidir Bunların

yanısıra oumlzellikle stres doumlnemlerinde fon kaynaklarına ulaşım durumu ve bunu

engelleyebilecek unsurlar oumlnceden belirlenmeli buna ilişkin yeterli sayısal goumlstergeler

ortaya konmalıdır Bunlar yapıldıktan sonra stres veya kriz anlarında alınabilecek oumlnlemlere

ilişkin acil eylem planları ortaya konmalıdır

227 Bankaların Kaldıraccedil Duumlzeyinin Oumllccediluumllmesine ve


Bankaların likidite riski ile ilgili diğer bir duumlzenleme BDDK tarafından ccedilıkartılan 05

Kasım 2013 tarih ve 28812 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yuumlruumlrluumlğe giren Bankaların

Kaldıraccedil Duumlzeyinin Oumllccediluumllmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Youmlnetmeliktir

Youmlnetmeliğin amacı kaldıraccedil etkisiyle bankaların maruz kalmaları muhtemel risklere karşı

konsolide ve konsolide olmayan bazda yeterli sermaye bulundurmalarının sağlanmasıdır

Youmlnetmelikte yer alan oran ana sermayenintoplam risk tutarı şeklinde

hesaplanmakta olup aylık olarak hesaplanan kaldıraccedil oranının Mart Haziran Eyluumll ve

Aralık doumlnemleri itibarıyla uumlccedil aylık basit aritmetik ortalamasının asgari 3 olarak

tutturulması ve idame ettirilmesi oumlngoumlruumllmuumlştuumlr Toplam risk tutarı bilanccedilo iccedili varlıklar

bilanccedilo dışı işlemler tuumlrev finansal araccedillar ile kredi tuumlrevleri ve menkul kıymet veya emtia

teminatlı finansman işlemlerinden oluşmaktadır

60

Orana ilişkin uyumsuzluk bulunması halinde bankalar bu durumun nedenlerini soumlz

konusu durumun giderilmesine ilişkin alınması planlanan oumlnlemleri Kuruma goumlndermek

zorundadır Ayrıca soumlz konusu orana ilişkin aşımların giderilmesini teminen Kurulca

bankalara 6 ayı geccedilmemek uumlzere suumlre verilebilir

61

3 TUumlRK BANKACILIK SEKTOumlRUumlNDE LİKİDİTE UumlZERİNE UYGULAMALAR

Bu boumlluumlmde Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml uumlzerine ccedileşitli likidite uygulamalarına yer

verilecektir Bu ccedilerccedilevede birinci kısımda temel likidite analizi kapsamında sektoumlruumln varlık

ve yuumlkuumlmluumlluumlklerine ilişkin likidite durumu yedi guumln ve oniki aylık vadelerde incelenecek

daha sonra farklı vadelerde likidite accedilığıfazlası anlizi yapılacaktır Son olarak sektoumlruumln

varlıkları vadeye kalan suumlreye goumlre ve likidite tamponları itibariyle incelenecektir İkinci

kısımda sektoumlruumln likidite yapısı yasal otoritelerce belirlenen oranlar yardımıyla

değerlendirilecektir İlgili kısımda duumlzenlemelerde yapılan değişikliklerin likidite oanlarına

etkisi de değerlendirilecektir Uumlccediluumlncuuml kısımda BCBS tarafından belirlenen NSFR oranı

uumlzerinden literatuumlrde yer alan youmlntemler yardımıyla Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml uumlzerine bir

likidite testi analizi yapılacaktır Doumlrduumlnce ve son boumlluumlmde ise Genelleştirilmiş Momentler

Metodu (GMM) ile Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde likidite tamponlarının belirleyicileri ortaya

konmaya ccedilalışılacaktır

31Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Likidite Analizi

Bankacılık sektoumlruumlnuumln likidite analizinin yapılmasında kullanılan en temel youmlntemler

varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlklerin vadeler itibariyle analizi vadeler itibariyle likidite accedilık ve

fazlarının hesaplanması ile vadeye kalan suumlreye goumlre likidite analizinin yapılmasıdır Bu

ccedilerccedilevede bu kısımda Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln temel likidite analizi yapılacaktır

311 Yedi Guumln ve On iki Aylık Vadelerde Likidite Analizi

Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln yedi guumlnluumlk vadedeki varlıklarına Tablo 22rsquode yer

verilmektedir 2007 yılından 2016 yılsonuna kadar olan doumlnemde varlık yapısındaki değişme

dikkat ccedilekmektedir Oumlzellikle soumlz konusu doumlnemde ekonomide yaşaşanan duumlzelmeye paralel

olarak soumlz konusu vade diliminde menkul kıymetlerin payında oumlnemli oumllccediluumlde azalma

yaşanırken nakit değerler ve kredilerde artış gerccedilekleşmiştir Bu gelişmenin yaşanmasındaki

temel nedenin kamu menkul değerlerinin getirilerindeki azalış olduğu soumlylenebilecektir

Diğer taraftan ilgili doumlnemde tuumlrev işlemlerdeki artış dikkat ccedilekici bulunmuştur Soumlz konusu

gelişmelerin aynı vadedeki yuumlkuumlmluumlluumlklerle değerlendirilmesinin daha uygun olacağı

değerlendirilmektedir Yedi guumlnluumlk vadede en oumlnemli kalem olan GUDFKZY menkul

kıymetleri nakit değerler ve krediler takip etmektedir

62

Tablo 22 Yedi Guumlnluumlk Vade-Varlıklar ()

2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007

Nakit Değerler ve TC Merkez Bankası 1865 2172 2232 2277 1803 1503 967 824 1119 892

GUD Farkı KZ Yans ve SatH MD 2210 2070 2100 2083 2915 3365 3828 3379 2064 3960

Bankalar Yurt Dışı Merkez ve Şubeler 645 638 518 542 530 585 578 788 844 713

Zorunlu Karşılıklar 1113 1182 869 804 793 633 474 366 459 490

Krediler 1800 1720 1766 1502 1698 1333 1531 1463 1671 2253

Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler 671 512 578 717 709 934 1534 2041 2865 697

Tuumlrev İşlemler (Varlık) 1531 1616 1639 1856 1313 1360 829 834 681 811

Diğer 1254 1035 1646 1988 1469 1948 2149 2814 3384 1203

Toplam Varlıklar 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

Kaynak BDDK TBB kendi hesaplamalarımız

Yedi guumlnluumlk vadede sektoumlruumln yuumlkuumlmluumlluumlklerine ilişkin bilgilere Tablo 23rsquode yer

verilmektedir Soumlz konusu veriler değerlendirildiğinde bankaların yedi guumlnluumlk vadedeki

varlıklarının oumlnemli oumllccediluumlde aynı vadedeki mevduatla finanse ettikleri goumlruumllmektedir

Mevduatı sırasıyla tuumlrev işlemler ve repo işlemleri takip etmektedir

Tablo 23 Yedi Guumlnluumlk Vade-Yuumlkuumlmluumlluumlkler

2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007

Mevduat (Katılım Fonu) 7183 7318 7178 6997 7169 6706 7499 7207 7496 7598

Para Piyasalarına Borccedillar 171 026 000 001 000 026 001 001 001 004

Repo Fonlar 750 690 713 717 688 1164 758 600 848 559

Tuumlrev İşlemler 1107 1212 1278 1447 1179 1141 817 1013 718 877

Diğer 789 753 831 838 964 963 926 1178 937 961

Toplam Yuumlkuumlmluumlluumlkler 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100


Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln oniki aylık vadedeki varlıklarına Tablo 24rsquode yer

verilmektedir Uzun vadede varlıklar incelendiğinde yapının oumlnemli oumllccediluumlde değiştiği

goumlzlemlenmektedir Bir yıllık vadede banka varlıklarının oumlnemli oumllccediluumlde kredilerden

oluştuğu goumlzlenmekte olup kredileri tuumlrev işlemlerin takip ettiği goumlruumllmektedir

63

Tablo 24 Oniki Aylık Vade-Varlıklar

2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007


Gerccedileğe Uygun Değer Farkı KZ Yans ve SatH MD 1071 1169 1271 1256 1800 1965 2480 2250 1297 2659


Zorunlu Karşılıklar (Bloke) (milyon TL)-On İki Ay 473 505 395 382 406 334 284 215 264 300

Krediler 4117 3956 3984 3800 4088 3787 3515 3482 4035 4129

Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler (Net) 340 319 397 462 476 658 1039 1551 1742 535


Diğer 2711 2769 2636 2706 1989 2106 1693 1470 1442 1282



Oniki aylık vadedeki yuumlkuumlmluumlluumlklere Tablo 25rsquode yer verilmektedir Soumlz konusu

vadedeki yuumlkuumlmluumlluumlkler yedi guumlnluumlk vade itibariyle oluşan yapı ile benzerlik arz etmektedir

Bankalar uzun vadede de varlıklarını mevduatla finanse etmektedir Bunu sırasıyla tuumlrev

işlemler repo işlemlerinden sağlanan fonlar ve bankalardan sağlanan fonlar izlemektedir

Tablo 25 Oniki Aylık Vade-Yuumlkuumlmluumlluumlkler

2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007




Repo İşlemlerinden Sağlanan Fonlar 346 440 463 435 436 591 433 481 394 384


Diğer 999 890 909 856 872 859 686 638 728 696



312 Farklı Vadelerde Likidite Accedilığı Analizi

Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln farklı vadeler itibariyle likidite accedilıklarıfazlaları Grafik

1rsquode yer almaktadır İncelenen doumlnemde en fazla likidite accedilığının yedi guumln ve oniki aylık

vadelerde olduğu goumlruumllmekte olup toplam likidite accedilığının suumlrekli artış goumlstermesi sektoumlruumln

riskliliği accedilısından olumsuz değerlendirilmektedir Soumlz konusu artışın gerccedilekleşmesinde

etkili olan hususun kısa vadede yoğunlaşması diğer dikkat ccedileken bir husustur

64

Grafik 1 Vadeler İtibariyle Likidite Accedilığı


313 Vadeye Kalan Suumlreye Goumlre Likidite Analizi

Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln vadeye kalan suumlreye goumlre likidite durumuna Grafik 2rsquode

yer verilmektedir Soumlz konusu veriler incelendiğinde ccedilok kısa vadede sektoumlruumln likidite

fazlasıyla ccedilalıştığı goumlzlenmekle birlikte orta ve uzun vadede net fon accedilığı ile ccedilalıştığı

goumlruumllmektedir Oumlzellikle 3-6 aylık vadeden itibaren fon durumunun negatife duumlşmektedir

Kuumlmuumllatif olarak fon accedilığındaki kısa vadeden başlayan artışın ancak 5 yıl vadeden sonra

sıfırlanması sektoumlruumln likidite yapısı accedilısından olumsuz olarak değerlendirilmesine neden

olmaktadır

Grafik 2 Vadeye Kalan Suumlreye Goumlre Likidite

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

900000

1000000

Haz

iran

07

Ekim

07

Şub

at 0

8

Haz

iran

08

Ekim

08

Şub

at 0

9

Haz

iran

09

Ekim

09

Şub

at 1

0

Haz

iran

10

Ekim

10

Şub

at 1

1

Haz

iran

11

Ekim

11

Şub

at 1

2

Haz

iran

12

Ekim

12

Şub

at 1

3

Haz

iran

13

Ekim

13

Şub

at 1

4

Haz

iran

14

Ekim

14

Şub

at 1

5

Haz

iran

15

Ekim

15

Şub

at 1

6

Haz

iran

16

Ekim

16

Net Likidite Accedilığı Fazlası (milyon TL)-Yedi Guumln Net Likidite Accedilığı Fazlası (milyon TL)-Bir Ay

Net Likidite Accedilığı Fazlası (milyon TL)-Uumlccedil Ay Net Likidite Accedilığı Fazlası (milyon TL)-On İki Ay

Net Likidite Accedilığı Fazlası (milyon TL)-Toplam

-1000000000

-500000000

0

500000000

1000000000

1500000000

2000000000

2500000000

Nakit Girişleri Toplamı Nakit Ccedilıkışları Toplamı Net Fon Accedilığı Kuumlmuumllatif Fon Accedilığı

65


314 Likidite Tamponu Oranları

Literatuumlrde likidite anlizinde sıklıkla kullanılan likidite tamponları ve birini derece

likidite rasyolarının gelişimine Grafik 3 ve 4rsquote yer verilmektedir Likidite tamponu genel

olarak bankaların nakite en hızlı doumlnuumlşebilen varlıklarına (Nakit karşılıklar merkez bankası

vb) alımsatım amacıyla ve satılmaya hazır tutulan menkul kıymetlerinin eklenmesiyle

bulunmaktadır Soumlz konusu tutar oumlzellikle ani likidite krizleri karşısında bankaların direncini

oumllccedilmek amacıyla kullanılmaktadır Yıllar itibariyle sektoumlrde likidite tamponlarının gelişimi

incelendiğinde 2014 yılına kadar artan bir suumlreccedil izleyen oranın son iki yılda oumlnemli oumllccediluumlde

arttığını goumlstermektedir 2002 yılında 8 seviyelerindeki oran 2016 yılı sonunda 23

seviyelerine kadar yuumlkselmiştir Soumlz konusu oranın menkul kıymetlerin dahil edilmediği

birinci derece likit aktiflerin toplam aktiflere oranıyla birlikte değerlendirilmsinin yerinde

olacağı duumlşuumlnuumllmektedir

Grafik 3 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Likidite Tamponunun Gelişimi


Birinci derece likit aktifler bankaların likidite sorunlarına karşı ilk savunma

noktalarını temsil eden en likit varlıklardan oluşmaktadır Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde

birinci derece likit aktiflerin gelişimi incelendiğinde soumlz konusu oranın inceleme doumlneminde

yarıya duumlştuumlğuuml goumlruumllmektedir Oumlzellikte soumlz konusu oran 2007 yılında başlayan kuumlresel

krizle ihtiyatlılık gereği hızlı bir artış goumlstermişse de 2011 yılı ile tekrar duumlşuumlş eğilimine

890

699 728 753817

1037 1031

12491345

1287

1551

1718 1700

2368 2327

000

500

1000

1500

2000

2500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

66

girmiştir Soumlz konusu gelişme bankaların likidite youmlnetimini daha doğru şekilde yaptığı

şeklinde yorumlanabileceği gibi kamu menkul kıymetlerinin getirilerine goumlre likiditelerini

uyarladıkları şeklinde de yorumlanabilecektir

Grafik 4 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Birinci Derece Likit Aktiflerin Gelişimi


32Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Yasal Oranlar İtibariyle Likidite Analizi

Bankacılık sektoumlruumlnuumln likidite analizinin incelenmesine youmlnelik bir diğer unsur ise

yasal otoriteler tarafında belirlenen rasyoların degerlendirilmesidir Oumlnceki boumlluumlmlerde de

değinildiği uumlzere bu oranlar uluslararası otoritelerce belirlenmekte ve yerel otoritelerce

uygulamaya alınmaktadır Bu kapsamda bu kısımda Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln likidite

durumu BDDK tarafından belirlenen oranlar ccedilerccedilevesinde ele alınacaktır

321 Likidite Yeterlilik Oranları

Bankaların likidite riskinin değerlendirilmesine youmlnelik ilk duumlzenleme niteliğini

taşıyan likidite yeterlilik oranları 2006 yılı sonunda uygulama alanı bulmuştur Temelde

duumlzenleme ile bankaların varlıklarının yuumlkuumlmluumlluumlklerini karşılayabilecek şekilde yeterli

toplam ve yabancı para likidite duumlzeyi ile faaliyet goumlstermesi amaccedillanmıştır Buna goumlre

belirlenen vade dilimleri ve asgari oranlara Tablo 26rsquoda yer verilmektedir

461

269

298 287

322

431 432449

569

425 417

372

250

200213

000

100

200

300

400

500

600

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

67

Tablo 26 Vade Dilimleri ve Asgari Likidite Yeterlilik Oranları

Vade Dilimi Toplam LYO Yabancı Para LYO

Birinci vade dilimi-0 ila 7 guumln 100rsquoden buumlyuumlk 80rsquoden buumlyuumlk

İkinci vade dilimi-0 ila 31 guumln 100rsquoden buumlyuumlk 80rsquoden buumlyuumlk Kaynak BDDK Bankaların Likidite Yeterliliğinin Oumllccediluumllmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Youmlnetmelik

Oranların uygulamaya geccediltiği Kasım 2006 yılından 2016 yılsonuna kadar

gerccedilekleşen oranlara Grafik 5rsquode yer verilmektedir Bunun yanı sıra oumlnceki boumlluumlmlerde

değinildiği uumlzere orana ilişkin uyum sorunları ve diğer nedenlerle yapılan değişiklere grafik

uumlzerindeki ccedilizgilerde yer verilmiştir Soumlz konusu oranlar incelendiğinde duumlzenlemenin

yuumlruumlrluumlğe ilk doumlnemlerde sektoumlruumln uyum sağlamak adına daha fazla likidite tuttuğu ancak

ilerleyen doumlnemde soumlz konusu oranın youmlnetiminin daha rasyonel olarak yapıldığı

goumlruumllmektedir Genel anlamda incelenen doumlnemde oranların yasal sınırlar iccedilinde kaldığı

goumlzlenmektedir Soumlz konsu oranlarda yaşanan değişimler duumlzenlemede meydana gelen

değişikliklerle birlikte değerlendirildiğinde değişikliklerin oranlar uumlzerinde oumlnemli etkiler

meydana getirdiği izlenmektedir Oumlzellikle 2007 ve 2015 yıllarındaki değişiklikler oranlarda

oumlnemli oumllccediluumlde dalgalanma meydana getirmiştir

Grafik 5 Vade Dilimler İtibariyle Yabancı ve Toplam Likidite Yeterlilik Oranı

Kaynak BDDK

80

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

Kas

06

Mar

07

Tem

07

Kas

07

Mar

08

Tem

08

Kas

08

Mar

09

Tem

09

Kas

09

Mar

10

Tem

10

Kas

10

Mar

11

Tem

11

Kas

11

Mar

12

Tem

12

Kas

12

Mar

13

Tem

13

Kas

13

Mar

14

Tem

14

Kas

14

Mar

15

Tem

15

Kas

15

Mar

16

Tem

16

Kas

16

1Vade Dilimine İlişkin YPLYO 1 Vade Dilimine İlişkin TLYO

2Vade Dilimine İlişkin YPYO 1 Vade Dilimine İlişkin TLYO

68

322 Likidite Karşılama Oranları

Likidite karşılama oranları ile bankaların 30 guumlnluumlk senaryoda net nakit ccedilıkışlarını

karşılayabilecek seviyede yeterli yuumlksek kaliteli likit varlık stoku (nakit veya hızla nakde

doumlnuumlşebilecek nitelikte) bulundurmaları amaccedillanmıştır Buna goumlre yasal sınırlara Tablo


Tablo 27 Asgari Likidite Karşılama Oranları

Toplam LKO Yabancı Para LKO

100rsquoden buumlyuumlk 80rsquoden buumlyuumlk

100rsquoden buumlyuumlk 80rsquoden buumlyuumlk Kaynak BDDK Bankaların Likidite Yeterliliğinin Oumllccediluumllmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Youmlnetmelik

Oranların uygulamaya geccediltiği Ocak 2014 yılından 2016 yılsonuna kadar gerccedilekleşen

rakamlara Grafik 6rsquoda yer verilmektedir Bunun yanı sıra oumlnceki boumlluumlmlerde değinildiği

uumlzere orana ilişkin uyum sorunları ve diğer nedenlerle yapılan değişiklere grafik uumlzerindeki

ccedilizgilerde yer verilmiştir İncelenen doumlnemlerde gerccedilekleşen oranlara bakıldığında sektoumlruumln

yasal sınırların uumlstuumlnde faaliyet goumlsterdiği goumlzlemlenmiştir Ancak oumlzellikle 2016 yılının

başından itibaren oranların yasal sınırlarla yaklaştığı goumlruumllmekte olup bu durum sektoumlruumln

likidite riski accedilısından olumsuz olarak değerlendirilebilecektir Diğer yandan duumlzenleme

değişikliklerinin oranlar uumlzerindeki etkisi incelendiğinde duumlzenleme değişikliği sonrası

oranların azalma eğilimine girdiği goumlruumllmuumlştuumlr

69

Grafik 6 Vade Dilimler İtibariyle Yabancı ve Toplam Likidite Karşılama Oranları

323 Net İstikrarlı Fonlama Oranı

Net istikrarlı fonlama oranı (NSFR) BCBS tarafından yayımlanan ve likidite

karşılama oranı ile birbirini tamamlayıcı nitelikteki likidite oranlarının ikincisini

oluşturmakta olup soumlz konusu oranın 2018 yılında uygulamaya geccedilmesi beklenmektedir

NSFR ile bankaların uzun vadede suumlrduumlruumllebiliri nitelikte bir varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlk yapısına

sahip olması beklenmekte olup bu sayede oumlzellikle uzun vadede yaşanabilecek krizlerin

oumlnuumlne geccedililebilmesi amaccedillamaktadır NSFR ile bankaların daha az riskli bir bilanccedilo yapısına

sahip olarak faaliyet goumlstermesi sağlanabilecek ve yaşanabilecek likidite krizlerine bir yıllık

vadede bankalar daha dayanıklı olacaklardır Soumlz konusu oranın Tuumlrkiyede de 2018 yılında

uygulama alanı bulması beklenmektedir

NSFR bankaların bulundurdukları istikrarlı fonlama tutarının BCBS kurallarına goumlre

bulundurulması gereken fonlama tutarına boumlluumlnmesi ile hesaplanmaktadır Soumlz konusu

oranın 100rsquoden buumlyuumlk olması beklenmektedir

Soumlz konusu oranın Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml accedilısından değerlendirilmesini teminen

BCBSrsquonin belirlediği kurallar ccedilerccedilevesinde ve BDDK tarafından kamuya accedilıklanan

bilgilerle sınırlı olarak yapılan hesaplamalara Tablo 28 29 30ve 31rsquode yer verilmektedir

60

80

100

120

140

160

180

200

Oca

14

Şub

14

Mar

14

Nis

14

May

14

Haz

14

Tem

14

Ağu

14

Eyl

14

Eki

14

Kas

14

Ara

14

Oca

15

Şub

15

Mar

15

Nis

15

May

15

Haz

15

Tem

15

Ağu

15

Eyl

15

Eki

15

Kas

15

Ara

15

Oca

16

Şub

16

Mar

16

Nis

16

May

16

Haz

16

Tem

16

Ağu

16

Eyl

16

Eki

16

Kas

16

Ara

16

YP LKO Toplam LKO YP Yasal Sınır Toplam Yasal Sınır

70

İlgili oran henuumlz resmi olarak uygulanmadığı hesaplamalar ccedileşitli arsayımlara

dayanmaktadır

2016 yılı sonu rakamları ile yapılan hesaplamalar sonucu Tuumlrk Bankacılık

Sektoumlruumlnuumln NSFR 10005 olarak hesaplanmıştır Bulunan oran varsayımlar nedeniyle

değişebilecek olsa da ulaşılan sonuccedil 1 yıllık vadede sektoumlruumln likiditesinin yasal sınıra ccedilok

yakın olduğuna işaret etmektedir Bankaların bu durumu goumlz oumlnuumlnde bulundurarak bilanccedilo

yapılarını oranı yasal sınırın uumlzerinde idame ettirecek şekilde ayarlamalarının yerinde

olacağı değerlendirilmektedir Oranın yasal sınıra yakın olmasının yaratabileceği diğer bir

risk ise olası bir kriz ya da stres anında likidite sorunu yaşanabileceğidir Oumlzellikle oranının

banka bazında hesaplanması halinde yasal sınırın altında kalacak bazı bankalar olacağı

oumlnemli bir olasılık olduğundan banka youmlnetimlerinin bu konuda daha dikkatli politikalar

izlemesi gerektiği goumlruumllmektedir

71

Tablo 28 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml ASF

72

Tablo 29 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml RSF

73

Tablo 30 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml OBS

Tablo 31 Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml NSFR

Bulundurulan İstikrarlı Fon Tutarı (ASF) 3220668629

Beklenen İstikrarlı Fon Tutarı (RSF) 3164602287

Bilanccedilo Dışı Fon Durumu (OBS) 54468492

Net İstikrarlı Fonlama Oranı (NSFR) 10005

Tutar Dikkate alınma oranı Ağırlıklandırılmış tutar

Teminat Mektupları 412224000 5 20611200

Kabul Kredileri 17665000 5 883250

Akreditifler 75042000 5 3752100

Cirolar 1936112 5 96806

Teminat Mektupsuz Prefinansman Kredileri 25641000 5 1282050

Menkul Kıymet İhracında Satın Alma Garantileri 0 5 0

Diğer Garanti ve Kefaletler 45316511 5 2265826


Toplam Bilanccedilo Dışı RSF 54468492

74

324 Kaldıraccedil Oranı

2007 yılında başlayan global kriz yuumlksek kaldıraccedilla ccedilalışan bankaların kuumlresel finans

piyasalarında yarattığı risk daha iyi anlaşılmıştır Varlık fiyatlarında yaşanan dalgalanmalar

sermaye seviyelerinde hızlı azalışlar yaşanmasına ve bankaların iflasına neden olmuştur Bu

ccedilerccedilevede BCBS tarafından ortaya konan kaldıraccedil oranı Tuumlrkiye de de uygulama alanı

bulmuştur Buna goumlre sermayenintoplam risk tutarı şeklinde hesaplanana oranın uumlccedil aylık

basit aritmetik ortalamasının asgari 3 olarak tutturulması ve idame ettirilmesi yasal

gereklilik olarak konulmuşur

Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln kaldıraccedil oranına ilişkin bilgilere Grafik 7rsquode yer

verilmektedir Soumlz konusu rakamlar değerlendirildiğinde sektoumlruumln yasal oranının oldukccedila

uumlzerinde faaliyet goumlsterdiği goumlruumllmektedir Bu durum sektoumlruumln sermaye buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre

daha ihtiyatlı bir risk algısıyla faaliyet goumlsterildiğine işaret etmektedir

Grafik 7 Kaldıraccedil Oranı

33Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Stres Testi Uygulaması





700

720

740

760

780

800

820

840

860

Mar

t 1

4

Nis

an 1

4

May

ıs 1

4

Haz

iran

14

Tem

muz

14

Ağu

sto

s 1

4

Eyluuml

l 14

Ekim

14

Kas

ım 1

4

Ara

lık 1

4

Oca

k 1

5

Şub

at 1

5

Mar

t 1

5

Nis

an 1

5

May

ıs 1

5

Haz

iran

15

Tem

muz

15

Ağu

sto

s 1

5

Eyluuml

l 15

Ekim

15

Kas

ım 1

5

Ara

lık 1

5

Oca

k 1

6

Şub

at 1

6

Mar

t 1

6

Nis

an 1

6

May

ıs 1

6

Haz

iran

16

Tem

muz

16

Ağu

sto

s 1

6

Eyluuml

l 16

Ekim

16

Kas

ım 1

6

Ara

lık 1

6

Birinci Ay İkinci Ay Uumlccediluumlncuuml Ay Ortalama

75

nedenler likidite tamponları ve stres testi ile ilgili diğer hususlar olmak uumlzere uumlccedil başlık

belirlenmiş olup bu hususlara aşağıda yer verilmektedir(BCBS 2013 s7-16)

331 Likidite stresinin kaynakları

- Kredi akışının alternatifinin bulunmaması Oumlzellikle konut finansmanına ilişkin

mortgagelar gibi duumlşuumlk kalitedeki varlıkların teminat goumlsterilerek sağlanacak fonların

kesilmesi ciddi likidite sorunlarına neden olmaktadır Bu tuumlr varlıklar likidite stres

testlerinde daha riskli sınıfta yer almakta ve vadelerindeki uzunluk nedeniyle kredi

azaltımına gidilmesi oldukccedila zor olmaktadır

- Guumln iccedili kredi imkanları ve takasa ilişkin teminatlandırma Stres durumlarında

teminatlandırılmamış takas ve saklama işlemleri ile guumln iccedili risklere ilişkin talepler bankalar

iccedilin likidite sorunları yaratmaktadır

- Mevduat ccedilıkışları Oumlzellikle mevduat sigortası bulunmayan mevduattaki buumlyuumlk

montanlı ccedilıkışlar bankaların likidite pozisyonlarını olumsuz etkilemektedir

- Bilanccedilo dışı taahhuumltler Kriz doumlnemlerinde bilanccedilo dışı taahhuumltlerdeki dalgalanmalar

likidite sorunlarında oumlnemli etki yaratmaktadır

- Oumlzel bankacılık Bu tuumlr muumlşterilerin bankalardaki varlıkların buumlyuumlkluumlğuuml ve stres

doumlneminde yaşanan hızlı mevduat ccedilıkışları bankaların likidite pozisyonlarında bozulmalara

neden olmaktadır

- Kurumsal fonlara ilişkin bağımlılık Kurumsal fonların banka bilanccedilolarındaki

yarattığı yoğunlaşma likidite stresinin diğer bir kaynağı olarak goumlruumllmektedir

- Tuumlrev işlemler ve yabancı para fonlar Kriz anında tuumlrev işlem fiyatlarında yaşanan

ani hareketler ve yabancı paraya ilişkin mali tablolardaki uyumsuzluklar likidite sorunlarına

neden olmaktadır

332 Likidite tamponları

- Kriz oumlncesi tamponların azlığı 2008 yılında etkileri derinleşen krizden oumlnceki

doumlnemle karşılaştırıldığında bankaların tuttukları likidite tamponlarının azlığı stres anında

bankaların harekete geccedilme guumlcuumlnuuml azaltarak likidite etkilerini arttırmaktadır

- Yabancı para menkul kıymetlerdeki artış Yerel kuruluşlarca ihraccedil edilen yabancı

para menkul kıymetler kur etkisiyle beraber guumlvenilir tampon oumlzelliğini kaybetmekte ve

likidite sorunlarını derinleştirmektedir

76

- Banka nezdinde ldquoserbestccedile kullanılabilenrdquo likidite tamponlarının tanımı Serbestccedile

kullanılabilecek tanımı iccedilinde yer alan varlıkların teminat olarak goumlsterilmesi stres anında

likidite problemlerine yol accediltığından likidite riskine ilişkin yaratıcı soumlzleşmelerden

kaccedilınılması ve muhasebeleştirmenin doğru yapılması gerekmektedir Teminatlandırma ile

ilgili temel husus bankada beklenmedik fon ihtiyacı hasıl olduğu durumlarda ilgili varlığın

bu ihtiyacı anında karşılayabilecek durumda olmasıdır

- Değerleme sorunu Karmaşık yapıdaki menkul kıymetlere ilişkin değerleme

zorlukları nedeniyle likidite krizlerinde banka tamponlarında olumsuz etki yaratmaktadır

- Merkezi kuruluşlarca repo yapılabilirliği Kriz doumlnemlerinde repo piyasalarında

yaşanan guumlvensizlik ortamı ve her tuumlrluuml varlığın repo işlemlerine konu edilememesi likidite

sorunlarına neden olmaktadır

- Kredi soumlzleşmelerine ilişkin değişiklikler Kriz doumlnemlerinde kredi kalitelerinde

yaşanan bozulma bu tuumlr kredilerin yeniden finanse edilmesi durumunu ortaya ccedilıkardığından

likidite tamponlarının erimesine neden olmaktadır

333 Stres testleri ile ilgili diğer hususlar

Konsolide likidite Global krizde konsolidasyona tabi kuruluşların arasındaki likidite

akışının serbestccedile gerccedilekleşemediği goumlruumllmuumlştuumlr Farklı yasal duumlzenlemelere tabi kuruluşlar

arasındaki fon akışının yapılamaması grup iccedili likidite sıkıntılarına neden olmaktadır

Derecelendirme Stres doumlnemlerinde kurumsal derecelendirmelerde yaşanan

duumlşuumlşler mevduat ccedilıkışlarına neden olabildiğinden likidite sorunlarına yol accedilmaktadır

Yayılma etkileri Likidite stres testlerinin yayılma etkisi ve likidite bağlantılarını

dikkate alan bir yapıya sahip olması gerekmektedir

Likidite riski youmlnetimi Likidite stres testleri sonuccedillarının iş modelinin

değerlendirilmesinde dikkate alınmaması halinde pratik faydası ortadan kalkmaktadır

Denetim otoritelerince kullanılan likidite stres testi youmlntemlerine BCBSrsquonin 2013

tarihli ccedilalışma raporunda yer verilmiş olup konuya ilişkin bilgilere Tablo 32rsquode yer

almaktadır Denetim otoritelerinin yaklaşımlarına bakıldığında youmlntemlerin yukarıdan

aşağıya yaklaşımı aşağıdan yukarı yaklaşımı ve birleşik yaklaşım olduğu goumlruumllmektedir

Aşağıdan yukarı yaklaşımlarında finansal kuruluşlar kendi varsayımlarına dayanarak veya

77

denetim otoritesi veya merkez bankasınca verilen senaryolar kapsamında yatay bir analiz

yapmaktadırlar Yukarıdan aşağı stres testleri ise denetim otoriteleri veya IMF tarafından

kurum iccedilinde tasarlanmış ve ortak varsayımlarla kuruluşlar bazında kamuya accedilık veveya

otorite tarafından alınan veriler uumlzerinden yapılmaktadır Likidite riski iccedilin uygulanan

modeller kredi riskine goumlre daha az kompleks uygulamalar olup denetim otoritelerince her

iki youmlntem de tercih edilmektedir (BCBS 2013 s22)

Tablo 32 Denetim Otoritelerince Kullanılan Likidite Stres Testi Youmlntemleri

Aşağıdan Yukarı Yaklaşımı

Uumllke Youmlntem

İtalya İtalya Merkez Bankası bankacılık sektoumlruumlnde birccedilok aşağıdan yukarı stres

testi kullanmakta olup bu testler kurumsal fonlamaya youmlnelik zayıflıklara

yoğunlaşmaktadır Soumlz konusu testler baz senaryo olan 7 guumlnluumlk likidite

uumlzerinden başlayarak vade merdivenine ilişkin dikkate alma oranlarının

ccedileşitli senaryolarda değiştirilmesine dayanmaktadır

Ccedilin Ccedilin Bankacılık Komisyonu Ccedilin bankalarının standart likidite stres

testlerinin ccedileyrekler itibariyle raporlamalarını zorunlu tutmaktadır Soumlz

konusu senaryolar ani mevduat ccedilekilişi likit aktiflere uygulanan şoklar

kurumsal fonlamadaki azalış fonlama maliyetlerindeki yuumlkseliş gibi

değişkenleri iccedilermektedir

EBA EBA AB ccedilapında yerel otoritelerle birccedilok kere belirlediği senaryolar

kapsamında ccedileşitli testler uygulamıştır Bu testlerde bireysel ve kurumsal

fonların spredlerindeki değişimler bunların net faiz geliri vasıtasıyla

sermayeye etkisi ve bu durumda bankaların karşılama kapasiteleri test

edilmiştir

Yukarıdan Aşağıya Yaklaşımı

Uumllke Youmlntem

Bilanccedilo Yaklaşımı

Japonya Japon Merkez Bankasının stres testi modelinde sisttem bazında Japon

bankalarının cari portfoumlyleri uumlzerinden hangi buumlyuumlkluumlkteki bir şoka

dayanacaklarını goumlzlemlemektedir

İsveccedil İsveccedil Merkez Bankasınca BCBSrsquonin LCR ve NSFR oranlarına benzer bir

yapı kullanılmaktadır

İtalya İtalya Merkez Bankası yerinde denetimlerde oumlzellikle orta vadedeki

kurumsal ve bireysel fonlara ilişkin stres testleri uygulanmaktadır

Brezilya Brezilya Merkez Bankası tarafından stres senaryoları altında likidite

kaynakları ve tahmini likidite ccedilıkışlarını hesapladıktan sonra LCR benzeri

bir indeks oluşturulmaktadır


Avusturya Avusturya Merkez Bankasının entegre stres testi modeli olan Sistemik Risk

İzleme Modeli kredi ve piyasa risklerinin uydu modellerini ağ analizi ile

entegre ederek bankaların temerruumlt olasılığını hesaplamaktadır Bu model

iccedilinde bankalararası piyasanın daralması ve kuruluşların bağımlılık

duumlzeyleri modele katılmaktadır

78

İngiltere İngiltere Merkez Bankasının modelinde stres senaryosu altında

kuruluşların tekrar toparlanması tahmin edilmektedir Bayezyen vektoumlr

otoregresyonu ve uydu modeller entegre edilmektedir

Kanada Kanada Merkez Bankası makro finansal risk değerlendirmesi kapsamında

stres senaryosu altında sistemik riskin bankalararası piyasadaki yayılma

etkilerinin bankalar uumlzerindeki etkilerini oumllccedilmektedir Soumlz konusu ccedilerccedileve

sermaye yeterliliği piyasa ve fonlama likiditesi risklerini iccedilermektedir

Hollanda Hollanda Merkez Bankasının likidite stres testi uygulaması merkez

bankasının veri tabanı uumlzerindeki verilen ampirik bir algoritma ile

bankaların likidite pozisyonların oumllccediluumllmesi uumlzerine inşa edilmiştir

Metodolojinin bazı uygulamalarında merkez bankasının olası likidite

sorunlarına tepkisini de iccedilermektedir

Hong Kong Hong Kong Otoritesinin likidite riski modeli bankacılık sisteminin likidite

yapısına ccedileşitli senaryolar dahilinde verilere şok uygulanması yoluyla

bankaların mali durumlarını değerlendirmektedir

Kore Kore Merkez Bankasının sistemik risk değerlendirme modeli fonlama

likiditesi bulaşma modelini iccedilermekte ayrıca ağ analizi vasıtası ile fonlama

likiditesi şoklarının bankaların varlık ve yuumlkuumlmluumlluumlkleri uumlzerine etkileri

değerlendirilmektedir

Meksika Meksika Merkez Bankası bankaların temerruumlt etmesine neden olabilecek

duumlzeyde bulaşma etkisini de iccedileren banka bazında ve makroekonomik

şokları kullanmaktadır

Birleşik Yaklaşım

Uumllke Youmlntem

Avusturya Avusturya Merkez Bankasının birleşik yaklaşımı aşağıdan yukarıya likidite

stres testlerine davranışsal tepkileri de iccedileren ikinci aşamayı da eklemiştir

Davranışsal tepkilerin dahil edildiği uygulamada likiditenin tamamen

erimesinin ikinci aşamada olduğu goumlruumllmuumlştuumlr Birleşik yaklaşımın en

oumlnemli avantajı stok yaklaşımdan ziyade likidite akımlarını dikkate alması

ve piyasaya ilişkin likidite şoklarının denkleşme etkilerinin ağırlıklarını

dikkate almaktadır Kaynak Liquidity Stress Testing A Survey of Theory Empirics and Current Industry and Supervisory

Practices

BCBS (2013)rsquode hali hazırda duumlnyada kullanılan likidite stres testlerine ilişkin

değerlendirmeler yapılmıştır Buna goumlre

- Makro stres testlerine iccedilinde buumltuumlnleşik olarak kullanılan stres testi modellerin

yapısı oumlnemli oumllccediluumlde karmaşık olup bu durum nedensel ilişkilerin ve test sonuccedillarının

şeffaflığını azaltmaktadır

- Stres testlerine ilişkin diğer bir sorun senaryo sonuccedillarından ortaya konan

tahminlerin oumlnemli oumllccediluumlde belirsiz olmasıdır Oumlzellikle likidite krizlerinin sıklığının az

olması ve her birinin diğer krizlerden farklı neden ve sonuccedillarının olması senaryoların

oluşturulmasını zorlaştırmaktadır

79

- Hali hazırda kullanılan stres testi metodolojileri genellikle krizlere kamu

muumldahalesi veya merkez bankası tepkilerini iccedilermemektedir Yaşanan tecruumlbelerin oumlzellikle

kamu muumldahalesi ile sonuccedillandığından soumlz konusu etkiler modellerde dikkate

alınmamaktadır

Likidite stres testleri sistem bazında ağ etkilerini dikkate alması ve tuumlm sisteme

benzer nitelikte şoklar uygulaması nedeniyle kullanışlı bir araccedil olarak goumlruumllmektedir

334 Literatuumlr

Bankacılıkta stres testi uygulamalarına ilişkin literatuumlr oldukccedila geniş olmakla

birlikte ilgili ccedilalışmalar daha ccedilok piyasa ve kredi riski uumlzerine yoğunlaşmaktadır Likidite

stres testlerine ilişkin ccedilalışmaların sayısı diğer risklere ilişkin ccedilalışmalara goumlre daha sınırlı

sayıda kalmaktadır Likidite stres testleri daha ccedilok diğer risklere ilişkin ccedilalışmaların bir

bileşeni olarak goumlruumllmktedir

Simone ve Stragiotti (2010) ccedilalışmalarında Luumlksemburg bankacılık sektoumlruumlnuumln

piyasa ve fonlama likiditesine ilişkin stres testi uygulaması gerccedilekleştirmiş oumlzellikle ikinci

aşama etkilerin birinci aşama etkilere goumlre likidite tamponlarına etkisinin daha az olduğu

sonucuna ulaşmıştır İkinci aşama etkilerin bulaşma etkisini yansıttığı ve likidite

tamponlarının bankanın iş modeli ve buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre değiştiği ccedilalışmanın diğer sonuccedilları

olarak ifade edilmiştir Konuya ilişkin en oumlnemli ccedilalışmalardan olan Simone ve Stragiotti

(2010) bankacılıkta sistemik likidite testi uygulamalarına ilişkin ccedilalışmaları dokuz başlık

altında toplamaktadır Ccedilalışmalar ilişkin bilgilere Tablo 33rsquode yer verilmektedir

80

Tablo 33 Likidite Stres Testi Uygulamalarına İlişkin Ccedilalışmalar

Ccedilalışma tuumlruuml Yazar Adı Ccedilalışmaya İlişkin Bilgiler

Kaldıraccedil ve Likidite

Etkileşimi

Gromb ve Vayanos

(2008)

Ccedilalışmada finansal piyasa likiditesi

dışardan sağlanan fonlarla arbitraj

faaliyetinde bulunan kuruluşların

etkisi ile modellenmiştir Arbitraj


riskli faaliyet imkanlarına ilişkin

duumlşmelerin yaşandığı doumlnemler

sonrası likidite duumlzeyinde

azaltmaktadır Yazarların servet

analizi arbitraj faaliyetinde bulunan

kuruluşların yatırım kararlarını

alırken fiyat etkilerini

iccedilselleştirememeleri nedeniyle

sosyal olarak optimal pozisyonu

almakta ve piyasa likiditesi iccedilin

gerekli karşılığı ayırmakta başarısız

olabileceği sonucunu ortaya

koymuştur

Adrian ve Shin (2008)

Ccedilalışmada bilanccediloların suumlrekli

gerccedileğe uygun değer ile

değerlendiği durumda varlık

fiyatlarındaki ani değişimlerin

ortaya ccedilıkardığı etkiler

bilanccedilolarının buumlyuumlkluumlğuumlnuuml

ayarlamaya ccedilalışan finansal

aracıların tepkilerini ortaya

koymaktadır Bu durum kaldıraccedil ve

ekonomik aktivitenin yoğunluğunun

birbirini pekiştirdiğini ortaya

koymaktadır Bu nedenle toplam

likidite finansal aracıların ortalama

bilanccedilo buumlyuumlkluumlğuumlnuumln oranı olarak

değerlendirilmelidir

Likidite Biriktirilmesi

Kobayashi vd (2008)

Likidite sağlayıcılar iccedilsel şok

korkusu olduğu durumlarda

risklerini azaltmakta veya piyasadan

ccedilekilmekte ve aynı zamanda likidite

azalmasının ortaya ccedilıktığı

durumlarda borccedil bulmakta

zorlanmaktadırlar

Eisenshcmidt ve

Tapking (2009)

Ccedilalışmada bankaların kendi

geleceklerine ve likidite

ihtiyaccedillarına ilişkin belirsizlik

durumunda merkez bankasının

likiditeye sahip olmasına

81


bakmaksızın likidite biriktirdiklerini

oumlne suumlrmuumlşlerdir

Acharya vd (2008)

Ccedilalışmada bakaların kriz

doumlnemlerin yıkıcı işlemlerine ilişkin

ampirik kanıtlar ortaya

koyulmuştur

Toplu Likidite Şokları

Allen ve Gale (2005)

Sistemik likiditenin varlık

fiyatlarının dengede olduğu

durumlarda yeterli olmaması

nedeniyle fiyatların aşırı likidite

tutulmasının maliyeti olarak

duumlşmesi gerektiği oumlne suumlruumllmuumlştuumlr

Diamond ve Rajan

(2005)

Uzun doumlnemli yatırımların kısa

vadede nakte ccedilevrilmesinin

bankaların tuumlm yuumlkuumlmluumlluumlkleri

karşılamaya yetmeyeceği bu

nedenle bankaların temerruumlde

duumlştuumlğuuml ifade edilmiştir

Fernandao vd (2008)

Yatırımcıların likidite ihtiyaccedilların

ortak olması nedeniyle yaşanan

likidite şoklarının piyasanın

ccediloumlkmesine neden olduğuna youmlnelik


konulmuştur

Piyasa ve Fonlama

Likiditesi Bağlantıları

Brunnermeir ve

Pedersen (2009)

Ccedilalışmada piyasa ve fonlama

likiditesinin birccedilok kanalla likidite

sarmallarına neden olduğu ifade

edilmiştir

Drehman ve Nikolaou

(2009)

Stres doumlnemlerinde fonlama

likiditesi talebi yuumlkselirken piyasa

likiditesinin duumlştuumlğuumlne ilişkin

oumlnemli ampirik kanıtlar ortaya

konulmuştur

Bilgi Sorunları Heider vd (2009)

Kredi riskinin bankalararası

piyasaların ccediloumlkmesinde oumlnemli

faktoumlr olduğu artan karşıtaraf kredi

riskinin para piyasalarında faizleri

yuumlkselterek tuumlm piyasanın

ccediloumlkmesine neden olduğu ortaya

konulmuştur

Merkez Bankasının

Fonlama İsteksizliği

Repullo (2005)

Asimetrik bilgi ve bankalararası

piyasanın var olduğu koşullarda

bankalar likiditeyi kendi

buumlnyelerinde tutmak yerine diğer

bankaların likidite imkanlarını

kullanmayı tercih etmektedir

Cristensen vd (2009) Krizde merkez bankası

operasyonlarının bankalararası

82


piyasa spredlerini duumlşuumlrduumlğuuml ortaya

konulmuştur

Farklı Duumlzenleme

Etkileri

Schanz ve Speller

(2009)

Ana ortağın yer aldığı piyasaların

bağlı ortaklıkiştiraklerin bulunduğu

piyasaya ilişkin yeterli bilgiye sahip

olmaması nedeniyle ana ortaklığın

bulunduğu denetim ototritesi likidite

sorunlarından kaccedilınmak amacıyla

bağlı ortaklıkiştirake ilişkin

fazladan likidite bulundurulmasını

talep edebilmektedir

Cetorelli ve Goldberg

(2009)

Ccedilalışmada ana ortak bankaların

yerel likidite sorunlarına ilişkin daha

ccedilok yerel piyasalara guumlvendiği bu

durumun ise sorunların yerelden

uluslararasına yayıldığı ifade

edilmiştir

Mikro Sebepler Goodhart vd (2006)

Soumlz konusu ccedilalışmada farklı banka

ve yatırımcı tepkilerinin geri doumlnuumlş

etkilerinde buumlyuumlyerek temerruumlde

sebep olabildiği ifade edilmiş

likidite bankaların kredi miktarı ile

modellenmiştir

Bulaşma Modelleri


Bulaşmanın nedeni olarak bankanın

bankalararası piyasalardaki

kayıpları nedeniyle

yuumlkuumlmluumlluumlklerini yerine

getiremeyeceği korkusu nedeniyle

mevduat ccedilekilişi olarak ifade

edilmiştir

von Peter ve McGuire

(2008)

Bulaşmanın nedenini bankalararası

piyasadaki diğer bankaların

temerruumlduuml olduğunu goumlstermiştir


Bulaşmanın sebebinin finansal

piyasalardaki işlemlerin bağlantılığı

ve hızı olduğunu ayrıca diğer bir

etkenin ise oumldeme ve mutabakat

sistemlerinin ccediloumlkmesi olduğu

belirtmiştir

Upper (2007) Ccedilalışmalarda risklere ilişkin karşı

tarafların tepkilerini iccedileren bulaşma

etkileri incelenmiştir Van den End (2008)

Boss vd (2006)

Kredi ve piyasa riskleri stres

testlerine bankalararası piyasa

bağlantısı eklenerek bulaşma

etkilerini araştırmıştır

83


Wong ve Hui (2009)

Varlıkların fiyatlarında şokların

neden olduğu likidite ve temerruumlt

riskleri ortaya konmuştur

Akdoğan ve Yıldırım (2014) ccedilalışmalarında Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml iccedilin ccedilekirdek

ve ccedilekirdek olmayan yuumlkuumlmluumlluumlkleri belirlemiş ve iki aşamalı bir likidite stres testi

uygulaması yapmışlardır Ccedilalışmanın sonucunda Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde ccedilekirdek

olmayan yuumlkuumlmluumlluumlklerin duumlşuumlk seviyede olmasının sektoumlruumln likidite riskine olan direncini

arttırdığı ancak ccedilekirdek olmayan yuumlkuumlmluumlluumlklerin doumlnguumlsel yapısının yakından takip

edilmesi gerektiği ifade edilmiştir

Van den End (2008) ccedilalışmasında likidite riskini Monte Carlo youmlntemi ile simuumlle

ederek her bir senaryo aşamasında likidite tamponlarının dağılımını likidite eksikliğinin

ortaya ccedilıkma ihtimalini de iccedilerecek şekilde ortaya koymuştur Ccedilalışmada Hollanda

bankacılık sisteminde sistemik riske bir goumlsterge olarak oumlzellikle ikinci aşama etkilerin

birinci aşama etkilere goumlre daha buumlyuumlk likidite sorununa sebep olduğu ve tuumlm banka tuumlrlerini

etkilediğini ortaya koymuştur

Bankaların finansal aracılık fonsiyonlarını yerine getirirken piyasada oluşan şokları

aktardıklarına youmlnelik birccedilok ccedilalışma bulunmaktadır Upper (2007) bankaların temerruumlt

etmesi halinde bankalararası piyasalarındaki işlemlerin yarattığı bulaşma etkisini araştırmış

ccedilalışmanın sonucunda bulaşma etkisinin mevduat ccedilıkışları nedeniyle yuumlkuumlmluumlluumlklerini

karşılayamama ihtimalinin bankalararası piyasada korku yarattığı sonucuna ulaşmış ayrıca

bankalararası şok bulaşma modellerinin oumlzellikle bankaların şoklara tepkilerini oumllccedilmemesi

nedeniyle yetersiz kaldığını ifade etmiştir Adrian ve Shin (2008) bu eksikliklere modellerde

fiyat değişimlerinin yeterince dikkate alınmadığını eklemiştir Bunların dışında

bankalararası şok bulaşma modelleri uumlzerine ccedilalışmalarda oumldeme ve mutabakat sistemlerinin

bulaşmaya neden olduğuna (Leionen and Soramaki 2005) yer verirken bunun dışında

bankarın davranışsal tepkilerine yer veren modellerde akademik ccedilalışmalarda yer almıştır

(Bech 2008 Ledruth 2007)

Konuya ilişkin diğer bazı ccedilalışmalar sorunun mikro nedenleri uumlzerine eğilmişlerdir

Goodhart vd (2006) farklı tuumlrdeki bankaların ve tuumlketicilerin şoklara karşı tepkilerini ve bu

tepkilerin sonuccedillarına ilişkin ccedilalışmalarında temerruumlt durumu oluştuğunda bankaların diğer

84

bankalar ve tuumlketicilere sağladıkları kaynakların değişiminde likiditenin temel rol oynadığını

ortaya koymuştur

Yine konu hakkında diğer bir tuumlr ccedilalışmalarda ise likidite şoklarının mevduat

ccedilekilmesi nedeniyle banka bilanccedilosunun pasif tarafından (Allen ve Gale 2000) veya

bankalararası piyasalardaki ccedilekilişten kaynaklandığı (Freixas vd 2000) oumlne suumlruumllmuumlştuumlr

Diamond ve Rajan (2005) ccedilalışmalarında banka bilanccedilosunun aktif tarafına yoğunlaşmış ve

aktifteki likidite miktarındaki azalmanın toplam (her iki taraflı) likidite problemlerini

derinleştirdiği sonucuna ulaşmışlardır Boss vd (2006) kredi ve piyasa risklerini

bankalararası piyasa ile ilişkilendiren bir etkileşim moduumlluuml oluşturmuştur Bu moduumlle

Alessandri vd (2009) ccedilalışmalarında bankaların aktif tarafında verdikleri davranışsal

tepkileri eklemiştir Bu iki ccedilalışma Avusturya Merkez Bankasının stres testi modelini

oluşturmuştur

Van den End (2008) ccedilalışmasında likidite problemleri uumlccedil aşamadan oluşmaktadır

Birinci aşamada banka likidite tamponlarının piyasa ve likidite riski olaylarını iccedileren ccediloklu

faktoumlr iccedileren senaryolarla Monte Carlo Youmlntemi kullanılarak simuumlle edilmektedir Bu

kapsamda her bir bilanccedilo bileşenin ccedileşitli kesintiler uygulanmaktadır İkinci aşamada

bankanın likidite şokunu azaltıcı tepkileri oumllccediluumllmektedir Bu aşamada yine kesintilerin oranı

arttırılmakta ve bankanın likidite tamponunun belirlenen eşiğe ulaşıp ulaşmadığı test

edilmektedir Son aşamada ise krizin tuumlm sisteme yayıldığı ve piyasanın durma noktasına

gelebileceği varsayımı ile itibarın zedelenmesi ve kesintilerin daha da yuumlkselmesi

durumunda likidite tamponları hesaplanmaktadır Konuya ilişkin akışa Şekil 2rsquode yer

verilmektedir

85

335 Youmlntem

BCBSrsquonin 2019 yılında yuumlruumlrluumlğe koymayı planladığı ve bir oumlnceki boumlluumlmde

ayrıntısına yer verilen varsayımlarla Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml iccedilin hesaplanan NSFR oranına

Van Den End (2008) Delikanlı vd (2013) Akdoğan ve Yıldırım (2014)rsquode uygulanan

youmlntemin benzeri uygulanmıştır Dolayısıyla Van Den End (2008)rsquode ifade edilen varlık ve

yuumlkuumlmluumlluumlkler iccedilin uyguladığı kesintiler oumlrnek alınarak stres testi uygulaması yapılmıştır

Stres testi uygulamasında BCBS tarafından oumlngoumlruumllen RSF ASF ve OBSrsquoye ilişkin

ilişkin belirlenen katsayıların 01rsquolik dilime karşılık gelen kuyruk olayları olduğu

varsayımı ile katsayılar yeniden hesaplanmıştır Buna goumlre hesaplamaya ilişkin formuumll

aşağıdaki gibidir

Senaryo 1 inci Aşama Etkiler Likidite Tamponu 1

Eşik Değer

Banka Tepkisi

İtibar Kaybı

Ortak Piyasa Hareketi

1 inci Aşama

Etkilerin Giderilmesi

Likidite

Tamponu 2

2 inci Aşama Etkiler Likidite Tamponu 3

1 A

şama

2 A

şama

3 A

şama

Şekil 2 Likidite Stres Testi Doumlnguumlsuuml

86

Stres Durumunda Katsayı=BCBSrsquonin Oumlngoumlrduumlğuuml KatsayıplusmnERVσ

ERV lambda parametresi 1 olarak seccedililmiş uumlstel dağılımdan uumlretilen rassal değişkeni

σ= BCBS tarafından oumlngoumlruumllen katsayıların uumlccedil standart sapma uumlzerinden belirlendiği

varsayımı ile her bir RSF ASF ve OBS değişkeni iccedilin ayrı ayrı elde edilen standart sapmayı

ifade etmektedir

Yukarıda ifade edilen formuumll RSF ve OBS kalemleri iccedilin artı ASF kalemleri iccedilin eksi

olarak hesaplamaya dahil edilmiştir Boumlylelikle BCBSrsquonin oumlngoumlrduumlğuuml senaryodan farklı ve

daha olumsuz bir senaryoda Bankanın sahip olduğu ASF kalemlerinde olumsuz etki

yaratırken RSF ve OBSrsquode meydana gelen artışla stres altında rasyonun durumu

hesaplanmıştır Bu youmlntemde BCBSrsquonin oumlnerdiği katsayıların stres altında farklılaşması ve

yeni bulunan katsayı ile hesaplanan her bir NSFR ayrı bir monte carlo simuumllasyonunu ifade

etmektedir Soumlz konusu hesaplamanın birccedilok defa yapılması suretiyle hesaplanan farklı

NSFRrsquoler ilave bir standart şok daha stres sonucu orana ilişkin dağılımı goumlstermektedir

Delikanlı vd (2013)rsquode ifade edildiği uumlzere şok uygulamasında uumlstel-1 dağılım

kullanılması ile dağılımın ortalamada bir standart sapmalık ek şok uumlretmesi sağlanmakta

ayrıca dağılımın oumlzelliği gereği buumlyuumlk şokların kuumlccediluumlkler kadar tekrarlamadığını dikkate

almasıdır

336 Veri

Stres testinde veri olarak ayrıntısına bir oumlnceki boumlluumlmde değinilen NSFR

hesaplamasına ilişkin veriler ve varsayımlar kullanılmıştır

337 Model Sonuccedilları

Stres durumunda bulundurulan istikrarlı fonlama tutarlarına ilişkin bilgilere Grafik

8rsquode yer verilmektedir Dağılım incelendiğinde stres durumunda bulundurulan istikrarlı

fonlama tutarının 278 milyar TL ile 296 milyar TL aralığında en yuumlksek sıklıkta tekrarladığı

goumlruumllmektedir

87

Grafik 8 Stres Durumunda ASF

Stres durumunda bulundurulması beklenen istikrarlı fonlama tutarlarına ilişkin

bilgiler Grafik 9rsquoda yer almaktadır Soumlz konusu değişkenin dağılımı incelendiğinde stres

durumunda bulundurulması beklenen istikrarlı fonlama tutarının 354 milyar TL ile 371

milyar TL aralığında en yuumlksek sıklıkta tekrarladığı goumlruumllmektedir

Grafik 9 Stres Durumunda RSF

Stres durumunda bilanccedilo dışı risklere ilişkin bilgilere Grafik 10rsquoda yer verilmektedir

Soumlz konusu değişkenin dağılımı incelendiğinde stres durumunda bilanccedilo dışı risk tutarının

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

23

032

57

544

23

318

25

196

23

603

92

848

23

889

60

500

24

175

28

152

24

460

95

804

24

746

63

456

25

032

31

108

25

317

98

760

25

603

66

412

25

889

34

065

26

175

01

717

26

460

69

369

26

746

37

021

27

032

04

673

27

317

72

325

27

603

39

977

27

889

07

629

28

174

75

281

28

460

42

933

28

746

10

585

29

031

78

238

29

317

45

890

29

603

13

542

29

888

81

194

30

174

48

846

30

460

16

498

30

745

84

150

31

031

51

802

31

317

19

454

31

602

87

106

Mo

re

Sık

lık

ASF

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

33

203

97

615

33

484

48

781

33

764

99

947

34

045

51

113

34

326

02

278

34

606

53

444

34

887

04

610

35

167

55

775

35

448

06

941

35

728

58

107

36

009

09

273

36

289

60

438

36

570

11

604

36

850

62

770

37

131

13

935

37

411

65

101

37

692

16

267

37

972

67

433

38

253

18

598

38

533

69

764

38

814

20

930

39

094

72

096

39

375

23

261

39

655

74

427

39

936

25

593

40

216

76

758

40

497

27

924

40

777

79

090

41

058

30

256

41

338

81

421

41

619

32

587

Mo

re

Sık

lık

RSF

88

6315 milyon TL ile 7364 milyon TL aralığında en yuumlksek sıklıkta tekrarladığı

goumlruumllmektedir

Grafik 10 Stres Durumunda OBS

Stres durumunda NSFRrsquoye ilişkin bilgilere Grafik 11rsquode yer verilmektedir İlgili

değişkenin dağılımı incelendiğinde stres durumunda NSFRrsquonin 075 ile 079 aralığında en

yuumlksek sıklıkta tekrarladığı goumlruumllmektedir

Grafik 11 Stres Durumunda NSFR

Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln NSFR uumlzerinden yapılan stres testi sonuccedillarına Tablo


0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

56

1727

48

59

6656

86

63

1586

23

66

6515

60

70

1444

97

73

6374

34

77

1303

72

80

6233

09

84

1162

46

87

6091

83

91

1021

20

94

5950

58

98

0879

95

10

15

80

932

10

50

73

869

10

85

66

806

11

20

59

744

11

55

52

681

11

90

45

618

12

25

38

555

12

60

31

492

12

95

24

430

13

30

17

367

13

65

10

304

14

00

03

241

14

34

96

178

14

69

89

116

15

04

82

053

15

39

74

990

15

74

67

927

16

09

60

864

Mo

re

Sık

lık

OBS

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

05

7

05

8

05

9

06

0

06

1

06

2

06

3

06

4

06

5

06

6

06

7

06

8

06

9

07

0

07

1

07

2

07

4

07

5

07

6

07

7

07

8

07

9

08

0

08

1

08

2

08

3

08

4

08

5

08

6

08

7

08

8

Mo

re

Sık

lık

NSFR

89

Tablo 34 NSFR Stres Testi Sonuccedilları

Stres Sonrası NSFR NSFR

En Koumltuuml 1rsquolik Dilim En Koumltuuml 5rsquolik Dilim Ortalama Stres Uygulanmamış

060 062 076 100

NSFR stres testi sonuccedillarına goumlre Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde soumlz konusu oran en

koumltuuml 1rsquolik dilimde 060 en koumltuuml 5 lik dilimde 062 ortalamada ise 076 olarak

gerccedilekleşmiştir BCBS tarafından belirlenen stres senaryolarından daha koumltuuml gerccedilekleşen bir

likidite krizinde Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln NSFRrsquosi yasal sınırın oumlnemli oumllccediluumlde altına

duumlşmektedir Bu durum yaşanabilecek bir kriz halinde bir yıllık vadede bankaların

faaliyetlerini sağlam bir şekilde suumlrduumlremeyeceğine işaret etmektedir Her ne kadar

BCBSrsquonin oumlngoumlrduumlğuumlnden daha koumltuuml bir kriz yaşanması duumlşuumlk bir ihtimal olarak goumlruumllse de

banka youmlnetimlerinin ve duumlzenleyici otoritelerin stres testi sonuccedillarını dikkate alarak

stratejilerini belirlemelerinde fayda goumlruumllmektedir

34Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde Likidite Tamponlarının Belirleyicileri

Bankacılık sektoumlruumlnde likidite tamponlarının belirlenmesi amacıyla bu boumlluumlmde Tuumlrk

bankacılık sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren bankaların likidite yapısı ccedileşitli oranlar ve modeller

yardımıyla accedilıklanmaya ccedilalışılacaktır Bu kapsamda sektoumlrde faaliyet goumlsteren toplam 21

bankanın verileri 2003-2016 yılları arasında analiz edilmiştir

341 Literatuumlr

Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln likidite tamponlarının belirlenmesi amacıyla teorik ve

ampirik ccedilalışmalar temelde iki grup altında toplanabilecektir Likidite tamponlarının

belirlenmesinde genel olarak bankalara oumlzguuml ve değişkenlerle beraber makroekonomik

değişkenler likidite tamponlarının belirleyicilerinin ortaya konmasına youmlnelik modellerde

kullanılmaktadır

Bankacılık sektoumlruumlnuumln likidite tamponlarının belirlenmesine youmlnelik ccedilalışmalar

goumlrece az sayıdadır Genel olarak likidite riski kredi riski gibi diğer risklerin bir parccedilası

(Bissoondoyal-Bheenick ve Treepongkaruna 2011) veya banka performansının

belirleyicisi olarak değerlendirilmektedir (Brouke 1989 Molyneux ve Thornon 1992

Barth Nolle Phumiwasana ve Yago 2003 Pasiouras ve Kosmidou 2007 Athanasoglou

Brissmis ve Delis 2008 Kosmidou 2008 Shen vd 2009 Arif ve Anees 2012)

90

Diğer taraftan bazı ccedilalışmalar ise likidite riskinin nedenleri uumlzerine

yoğunlaşmaktadır Vodovagrave (2011) ccedilalışmasında farklı bilanccedilo kalemlerinin likidite uumlzerine

olan etkilerini incelemiş sonuccedil olarak sermaye yeterliliği ve kredi faiz oranlarının likidite

uumlzerine pozitif etkilerini tespit etmiştir Yine aynı ccedilalışmada likidite ile sermaye ve banka

buumlyuumlkluumlğuuml arasında pozitif ilişki bulunmuştur

Likiditeye ilişkin literatuumlrdeki ilk oumlrnekler daha ccedilok likidite tutmanın fırsat maliyeti

uumlzerine yoğunlaşmış bu ccedilerccedilevede kredi verilmesi yerine likidite tutulmasının etkileri yada

ani şoklara karşı direnccedilli olunması temel değişkenler olarak goumlruumllmuumlştuumlr

(Baltensperger1980 Santomero 1984) Aspachs vd (2005) ccedilalışmalarında likidite

tamponlarının belirlenmesinde banka oumlzelinde kredi buumlyuumlmesi net faiz marjının anlamlı

etkileri bulunduğu sonucuna ulaşırken banka buumlyuumlkluumlğuuml ve karlılığın istatistiki olarak

anlamlı olmadığını ifade etmiştir Bunun yanı sıra ilgili ccedilalışmada GSYH buumlyuumlmesi ve

merkez bankası politika faizinin likidite tamponları uumlzerine etkisi negatif olarak

belirlenmiştir Kashyap ve Stein (1997) ve Kashyap vd (2002) ABD bankacılığı uumlzerinde

yaptıkları analizlerde banka buumlyuumlkluumlğuumlnuumln likidite tamponlarının en oumlnemli belirleyicisi

olduğu sonucuna ulaşmış kuumlccediluumlk bankaların likidite ulaşmalarında yaşanan sorunların bunun

en oumlnemli sebebi olduğunu ifade etmişlerdir

Dinger (2009) Tayland bankacılık sektoumlruumlnuumln likidite tamponları uumlzerine

ccedilalışmasında GSYİH mevduat faizi interbank faizi ve banka sahipliğinin likidite uumlzerinde

anlamlı etkilerinin olduğu sonucuna ulaşmıştır Delachat vd (2012) Orta Amerika uumllke

bankacılık sektoumlrlerinin likidite tamponlarının belirlenmesine youmlnelik ccedilalışmalarında banka

buumlyuumlkluumlğuuml karlılık ve sermaye buumlyuumlkluumlğuumlnuumln likidite tamponlarını belirleyen değişkenler

olarak belirlemiştir Her ne kadar farklı ccedilalışmalarda seccedililen değişkenlere ilişkin farklı youmlnde

ilişkiler bulunsa da Delachat vd (2012) ccedilalışmalarında değişkenlerin beklenen youmlnuumlne

ilişkin bilgiler vermişlerdir Gautham (2016) Nepal bankacılık sistemi uumlzerinde yaptığı

ccedilalışmasında sermaye yeterliliği takipteki alacaklar ve karlılığın likidite tamponlarının

belirleyicileri olduğunu goumlstermiştir Ahmad ve Rasool (2017) Pakistan bankacılık

sektoumlruumlnuumln likidite tampomları uumlzerine yaptıkları ccedilalışmada sermaye yeterliliği banka

buumlyuumlkluumlğuuml GSYİH ve takipteki alacakların likidite tamponları ile istatistiki olarak anlamlı

ilişkisi olduğunu belirlemişlerdir Likidite tamponlarının diğer değişkenlerle ilişkilerine


91

Tablo 35 Likidite Tamponlarının Diğer Değişkenlerle İlişkileri

Değişken İlişkinin Youmlnuuml Nedeni

Sermaye Pozitif Buumlyuumlk sermayeleri bankaların piyasadaki fonlara ulaşımının kolay

olması

Karlılık NegatifPozitif Karlılığın yuumlksek olmasının likidite ihtiyacını azaltması

Takipteki Krediler Pozitif Riskliliğin artışı nedeniyle gelecekteki kayıplar iccedilin likidite

tutulması

Buumlyuumlkluumlk Negatif Batmak iccedilin ccedilok buumlyuumlk olma

Yabancı sahipliği Negatif Yurtdışı ortaktan likidite desteği alınabilmesi

Oumlzel sahiplik Pozitif Kaynakların kısıtlı olması

GSYİH Negatif Ekonomiye ilişkin olumlu beklentiler

Enflasyon Pozitif Ekonomiye ilişkin olumsuz beklentiler

Kaynak Delechat C Arbelaez C H Muthoora M P S amp Vtyurina S (2012) The Determinants of Banks

Liquidity Buffers in Central America

Ayaydın ve Karaaslan (2014) Tuumlrkiyersquode bankaların likidite riskini belirleyen

faktoumlrleri araştırmış ve likidite riski ile karlılık banka sahiplik yapısı ve kriz faktoumlrlerinin

oumlnemli olduğunu değerlendirmişlerdir

342 Youmlntem

Ccedilalışmada 2003 ve 2016 doumlnemini kapsayan yıllık veri seti ile modelle oluşturulmuş

olup tahminci olarak GMM youmlnteminin kullanılmasının temel nedeni veri setinde zaman

kesitinin yatay kesitten daha duumlşuumlk olmasıdır Kullanılan araccedil değişkenlerin farkları

alındığında denklem zaman sınırı kısıtı ile karşılaşacağından bu durumlarda tahmin youmlntemi

olarak en kuumlccediluumlk kareler (EKK) youmlntemi kullanılması likidite duumlzeyi uumlzerinde banka ve

zaman etkileri uumlzerinde fikir vermekle birlikte goumlzlemlenemeyen banka bazlı etkiler veveya

zaman sabitli heterojenlikler iccedilermektedir Bu durum tahminlerin yanlı olmasına neden

olmakta hata teriminin zaman veya banka oumlzelinde youmlnelimleri olması nedeniyle likidite

rasyosu ile korelasyonu olabilmektedir Bir diğer husus ise bazı değişkenlerin endojen

olabileceğidir

Bu kapsamda literatuumlrde kullanılan farklı tahmin youmlntemlerinden GMM (dinamik

panel yaklaşımı) banka değişkenleri ve makroekonomik değişkenlerle birlikte kullanılmıştır

Bunların yanı sıra likidite duumlzenlemelerinin likidite tamponlarına etkisinin test edilmesi

amacıyla BDDK tarafından ccedilıkartılan duumlzenlemeler kukla değişken olarak modellere

eklenmiştir

Blundell ve Bond (2000) ve Bond ve Windmeijer (2002) tarafından geliştirilen GMM

ile tahmin edilmiştir GMM tahmincileri bu ccedilalışmada kullanılan veri ile benzer şekilde grup

92

sayısının fazla ve zaman aralığının az olduğu durumlarda tahminlerin yanlılığının oumlnuumlne

geccedililmesi iccedilin uygun goumlruumllmektedir (Arellano ve Bond 1991)

GMM panel tahmincisinden alınan model sonuccedillarının oumlncelikle kullanılan

enstruumlmanların geccedilerli olup olmadığına ilişkin teste tabi tutulması gerekmektedir Bu

kapsamda model ccedilıktılarına Sargan Testi uygulanmış olup H0 hipotezinin (modelin

geccedilerliliğine) reddedilememesi gerekmektedir İkinci aşamada ise Arellano ve Bond (1991)

1 inci ve 2 inci seviye otokorelasyon testi yapılması gerekmektedir Test sonucunda ikinci

seviye otokorelasyonun bulunmaması gerekmektedir

Modellerde 2003-2016 yılları arasında literatuumlrde kullanılan finansal ve ekonomik

değişkenler bağımlı ve bağımsız değişkenler olarak yer almıştır Bu ccedilerccedilevede modelllerde

kullanılan bağımlı ve bağımsız değişkenlere Tablo 36rsquoda yer verilmektedir

Tablo 36 Modellerde Kullanılan Değişkenler

Değişken Kısaltma Değişken Accedilıklama

Bağımlı LAAKT1 Likit Aktifler Birinci Derece Likit AktiflerToplam

Aktifler

Bağımsız LNAKT Toplam Aktifler Toplam Aktiflerin doğal logaritması

Bağımsız ROA Aktif Karlılığı Doumlnem Net KarıToplam Aktifler

Bağımsız TAKKRE Takipteki Krediler Takipteki KredilerToplam Krediler

Bağımsız MEVAKT Mevduat Toplam MevduatToplam Aktifler

Bağımsız SYR Sermaye Yeterliliği Rasyosu Risk Ağırlıklı VarlıklarOumlzkaynaklar

Bağımsız KMARJ Kar Marjı Doumlnem Net KarıGelirler

Bağımsız GSYH Gayri Safi Yurticcedili Hasıla

Buumlyuumlmesi

Gayri Safi Yurticcedili Hasıladaki yıllık

buumlyuumlme

Bağımsız KRZ Kriz Kriz Yılları

Bağımsız ENF Enflasyon Yıllık tuumlketici fiyatları endeksi artış oranı

Bağımsız K06 Likidite Duumlzenlemesi BDDKrsquonın Kasım 2006 tarihli likidite

duumlzenlemesi

Bağımsız YABANC Yabancı Bankalar Sermayesinin ccediloğunluğu yabancıların

elinde olan bankalar

Bağımsız YERL Yerli Bankalar Sermayesinin ccediloğunluğu yerlilerin elinde

olan bankalar

Bankacılığa ilişkin veriler BDDK ve TBB veri tabanlarından makro veriler ise TUumlİK

veri tabanlarından elde edilmiştir

Dinamik panel model iccedilin bağımlı değişkenin bir gecikmeli değeri bağımsız

değişken olarak atanarak panelin dinamik yapısını oluşturmuştur Bağımlı ve bağımsız

değişkenlerin belirlenmesinin ardından aşağıdaki modeller test edilmiştir Soumlz konusu

modellerin farklılıklarına ilişkin bilgilere aşağıda yer verilmktedir

93

1- Bankacılık Modeli

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120576119894119905

Literatuumlrde oumlzellikle bankacılığa ilişkin değişkenlerin etkileri oumlnemli yer tutmaktadır

Bu ccedilerccedilevede baz model olarak sadece bankacılık değişkenlerinin ele alındığı bir model

tercih edilmiş olup soumlz konusu modele aktif buumlyuumlkluumlğuuml takipteki krediler mevduat

buumlyuumlkluumlğuuml karlılık ve sermaye yeterliliği değişkenleri dahil edilmiştir Bu modelde hangi

bankacılık değişkenlerinin likidite tamponları uumlzerinde etkisi olduğu değerlendirilmeye

ccedilalışılmıştır

2- Bankacılık Modeli+Makro Değişkenler

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 120576119894119905

Oumlncelikle baz model oluşurulduktan sonra yine literatuumlrde konuya ilişkin oumlnemli yer

tutan makro değişkenler olan Gayri Safi Yurticcedili Hasıla (GSYİH) ve enflasyon değişkenleri

modele eklenmiştir Bu modelde makro değişkenlerin baz modele olan katkısı oumllccediluumllmeye


3- Bankacılık Modeli+Kriz

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119870119877119885119894119895119905 + 120576119894119905

Uumlccediluumlncuuml modelde bankacılık değişkenlerinden oluşan baz modele likiditeye oumlnemli

etki eden kriz kukla değişkeni eklenmiştir Oumlncelikle krizin tek başına bankacılık

değişkenleriyle likidite tamponlarına olan etkisi değerlendirilmiştir

4- Bankacılık Modeli+Kriz+ Makro Değişkenler

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 12057311119870119877119885119894119895119905120576119894119905

Doumlrduumlncuuml modelde bankacılık ve makro değişkenlerden oluşan modele kriz kukla

değişkeni eklenmiştir Boumlylelikle bir buumltuumln olarak bankacılık makro ve kriz değişkenleinin

likidite tamponlarına olan etkileri değerlendirilmiştir

5- Bankacılık Modeli+Duumlzenleme Etkisi

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120573811987006119894119895119905120576119894119905

Beşinci modelde likiditeye ilişkin duumlzenlemelerin genel olarak likidite tamponlarının

uumlzerine olan etkisinin belirlenmesi amacıyla baz modele duumlzenleme kukla değişkeni

eklenmiştir

6- Bankacılık Modeli+Sahiplik YapısıYerli

94

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119877119871119894119895119905120576119894119905

Likidite tamponlarına yerli banka sahipliğinin etkisinin incelenmesi amacıyla

bankacılık modeline yerli banka kukla değişkeni eklenmiştir

7- Bankacılık Modeli+Sahiplik YapısıYabancı

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119860119861119860119873119862119894119895119905120576119894119905

Likidite yapısına yabancı banka sahipliğinin etkisinin incelenmesi amacıyla


343 Veri

Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde likidite tamponlarının belirleyicilerinin ortaya konması

ve BBDK tarafından ccedilıkartılan duumlzenlemelerin likidite tamponlarına etkilerinin incelenmesi

amacıyla Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde faaliyet goumlsteren 21 banka veri setine dacirchil edilmiştir

Soumlz konusu bankaların seccediliminde birden fazla şubeli olması ve mevduat bankası olarak

faaliyet goumlstermesi kriterleri kullanılmıştır Bunun dışında inceleme doumlnemi olarak 2003-

2016 arası yıllık veriler modellerde kullanılmış ilgili zaman aralığında kurulan bir banka

panel verinin dengeli olması amacıyla kapsam dışında bırakılmıştır Veri setine dahil edilen

toplan 21 banka sektoumlr aktiflerinin 8756rsquosını oluşturmaktadır Kapsam dahilindeki

bankalara Ek 1rsquode yer verilmektedir

Modellerde kullanılan verilere ilişkin tanımlayıcı istatistiklere Tablo 37rsquode yer

verilmektedir

Tablo 37 Tanımlayıcı İstatistikler

LAAKT1 LNAKT ROA SYR TAKKRE MEVAKT KMARJ ENF GSYH

Ortalama 004 1652 001 019 004 058 010 009 015

Medyan 004 1653 002 016 003 060 011 009 015

Maksimum 024 1970 005 099 033 084 036 018 030

Minimum 000 1154 -028 007 000 006 -191 006 000

Std Sap 003 177 002 010 004 014 015 003 007

Ccedilarpıklık 297 -025 -881 470 369 -191 -832 204 011

Goumlzlem 294 294 294 294 294 294 294 294 294

Bağımlı değişken likidite oranı (LAAKT1) ortalaması ve medyanı 004 olup

bağımsız değişkenlerden aktif buumlyuumlkluumlğuuml (LNAKT) ortalaması (medyanı) 1652 (1653)

aktif karlılığı oranı (ROA) ortalaması (medyanı) 001 (002) mevduatın aktife oranı

(MEVAKT) ortalaması (medyanı) 58 (59) ve takipteki kredilerin kredilere oranı ortalaması

95

(medyanı) 4 (3) şeklinde hesaplanmıştır Değişkenlerin ccedilarpıklık değerleri incelendiğinde -

2 ve 2 arasında normallik sınırı iccedilinde kabul edildiği goumlz oumlnuumlne alındığında aktif karlılığı

(ROA) sermaye yeterlilik rasyosu (SYR) ve takipteki krediler oranı (TAKKRE) kar marjı

(KMARJ) ve enflasyonun (ENF) değişkenlerinin normal dağılmadığı tespit edilmektedir

Tablo 38 Korelasyon Sonuccedilları

LAAKT1 LNAKT ROA SYR TAKKRE MEVAKT KMARJ ENF

LAAKT1 1

LNAKT -003 1

ROA 003 027 1

SYR -02 -018 -005 1

TAKKRE -021 -005 006 061 1

MEVAKT 010 018 002 -008 011 1

KMARJ 005 034 095 -011 -004 -013 1

ENF 001 -027 -009 036 026 008 -021 1

GSYH -006 -023 -008 030 015 005 -016 075

Tablo 38 modeldeki değişkenlerin korelasyon sonuccedillarını goumlstermektedir Bağımlı

değişken likit aktifler oranı (LAAKT1) ve sermaye yeterlilik rasyosu (SYR) ve takipteki

krediler (TAKKRED) arasında negatif istatistiki olarak anlamlı korelasyon tespit edilmiştir

Sermaye yeterlilik rasyosu ve takipteki kredileri artan bankaların yuumlksek likidite oranı ile

faaliyet goumlstereceği duumlşuumlnuumllmektedir Diğer taraftan literatuumlr soumlz konusu ilişkinin takipteki

kredilerle ters youmlnluuml ilişki olacağı şeklindedir Bağımlı değişkenin diğer değişkenlerle olan

ilişkileri literatuumlr ile tutarlıdırKorelasyon katsayıları değerlendirildiğinde aktif buumlyuumlkluumlğuuml

(LNAKT) takipteki krediler hariccedil tuumlm diğer değişkenlerle arasında istatistiki olarak anlamlı

korelasyon tespit edilmiştir Diğer taraftan makro değişkenler arasında ccedilok guumlccedilluuml (75) ve

anlamlı pozitif korelasyon goumlruumllmektedir


Modellerde kullanılan değişkenlerin literatuumlr ve ampirik ccedilalışmalar ışığında beklenen

youmlnlerine ve model sonuccedillarına Tablo 39rsquoda yer verilmektedir Likidite tamponların

belirleyicilerin tespitine youmlnelik toplam yedi adet model kullanılmıştır

Birinci (baz-bankacılık) modelinde bağımlı değişkenin bir oumlnceki doumlnemki değeri

aktif buumlyuumlkluumlğuuml aktif karlılığı takipteki krediler mevduataktif oranı sermaye yeterliliği ve

kar marjı bağımsız değişkenler olarak kullanılmıştır Model sonuccedillarına goumlre mevduataktif

oranı hariccedil diğer tuumlm değişkenler beklenen youmlndedir Modelde likit aktiflerin bir oumlnceki

96

doumlnemki değeri aktif buumlyuumlkluumlğuuml ve sermaye yeterliliği 99 duumlzeyinde istatistiki olarak

anlamlı bulunmuştur

İkinci modelde bankacılık modeline ek olarak makro değişkenler GSYİH ve

enflasyon bağımsız değişken olarak eklenmiştir Model sonuccedillarına goumlre likit aktiflerin bir

oumlnceki doumlnemki değeri aktif buumlyuumlkluumlğuuml 99 aktif karlılığı 95 ve GSYİH 90 duumlzeyinde

istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur

Uumlccediluumlncuuml modelde bankacılık modeline ek olarak kukla değişken olarak kriz

eklenmiştir Model sonuccedilları goumlre bağımlı değişkenin bir oumlnceki doumlnemki değeri aktif

buumlyuumlkluumlğuuml aktif karlılığı takipteki krediler sermaye yeterliliği kar marjı ve kriz 99

duumlzeyinde istatistiki olarak anlamlığa işaret etmektedir

Doumlrduumlncuuml modelde bankacılık modeline ek olarak makro değişkenler GSYİH

enflasyon ve kriz bağımsız değişken olarak eklenmiştir Model sonuccedillarına goumlre likit

aktiflerin bir oumlnceki doumlnemki değeri ve GSYİH 99 enflasyon ve kriz 95 kar marjı ve

aktif karlılığı 90 duumlzeyinde istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur

Beşinci modelde bankacılık modeline ek olarak duumlzenleme etkisini incelemek

amacıyla 2006 yılında uygulamaya giren duumlzenleme kukla değişken olarak eklenmiştir

Model sonuccedillarına goumlre likit aktiflerin bir oumlnceki doumlnemki değeri 99 duumlzenleme ve

sermaye yeterliliği 95 aktif buumlyuumlkluumlğuuml 90 duumlzeyinde istatistiki olarak anlamlı

bulunmuştur

Altıncı modelde bankacılık modeline ek olarak yerli sahiplik yapısının etkisini

incelemek amacıyla yerli bankalar kukla değişken olarak eklenmiştir Model sonuccedillarına

goumlre likit aktiflerin bir oumlnceki doumlnemki değeri ve sermaye yeterliliği 99 aktif buumlyuumlkluumlğuuml

90 duumlzeyinde istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur Yerli sahiplik yapısının youmlnuuml literatuumlr

ile aynı youmlnde gerccedilekleşirken istatistiki olarak anlamsızdır

Yedinci modelde bankacılık modeline ek olarak yabancı sahiplik yapısının etkisini



90 duumlzeyinde istatistiki olarak anlamlı bulunmuştur Yabancı sahiplik yapısının youmlnuuml

literatuumlr ile aynı youmlnde gerccedilekleşirken istatistiki olarak anlamsızdır

97

Sonuccedil olarak oluşturulan yedi modelin sonuccedillarına goumlre bankacılık değişkenlerinden

aktif buumlyuumlkluumlğuuml karlılık sermaye yeterliliği ve takipteki krediler makro değişkenler olan

GSYİH ve enflasyonun Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde likidite tamponlarının belirleyicileri

olarak belirlenmiştir Diğer taraftan oumlzellikle krizlerin likidite tamponları uumlzerinde oumlnemli

etkisi olduğu sonucuna ulaşılmışır Likidite tamponları uumlzerine likidite riski youmlnetimine

youmlnelik duumlzenlemelerin istatistiki olarak anlamlı etkisi olduğu tespit edilirken sahiplik

yapısının benzer bir etkisi bulunmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

Likidite tamponlarının belirleyicilerinin tespitine youmlnelik kullanılan modellerden

bankacılık modeli ile krizin birlikte kullanıldığı modelin daha anlamlı sonuccedillar uumlrettiği

goumlruumllmuumlştuumlr Aktif buumlyuumlkluumlğuuml ve sermaye yeterliliği standart rasyosu modellerinde ccediloğunda

istatistiki olarak anlamlı bulunmuş ve likidite tamponlarının en oumlnemli belirleyicileri olarak

goumlruumllmuumlştuumlr Bunların yanı sıra bankacılık değişkenlerinden karlılık ve takipteki kredilerin

de bazı modellerde anlamlı sonuccedillar vermiştir Makro değişkenlerin eklendiği modelde

GSYİH enflasyon ve kriz değişkenlerinin bankacılık değişkenlerini anlamsız hale getirdiği

izlenmiştir Likiditeye ilişkin duumlzenlemelerin likidite tamponları uumlzerinde anlamlı etkileri

bulunduğu tespit edilirken sahiplik yapılarının her ne kadar beklenen etkileri aynı youmlnde

olsa da istatistiki anlamlılığının bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır Diğer taraftan mevduat

buumlyuumlkluumlğuuml değişkeni tuumlm modellerde anlamsızdır

Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde likidite tamponlarının belirleyicilerinin tespit

edilmesine youmlnelik kullanılan modeller daha oumlnce literatuumlrde yapılan ccedilalışmalara paralel

sonuccedillar ortaya koymştur Bu ccedilerccedilevede oumlzellikle sermaye yeterliliği ve karlılığı yuumlksek

aktifi buumlyuumlk bankaların daha az likidite tutma eğiliminde oldukları tespit edilmiştir Bu

sonuccedillar oumlzellikle guumlccedilluuml sermaye yapısına sahip olmanın ve aktifin buumlyuumlk olması nedeniyle

likiditeye ulaşımın kolay olmasının bu sonuccedillarda etkili olduğu duumlşuumlnuumllmektedir Diğer

taraftan karlı bankaların bu kaynakların bir sonraki doumlnemde likidite yaratacağını dikkate

alarak daha az likidite tuttukları takipteki kredi seviyesi yuumlksek bankaların ise olası kayıpları

karşılamak amacıyla daha yuumlksek duumlzeyde likidite tuttukları goumlruumllmuumlştuumlr

Model sonuccedillarına goumlre ekonominin genişleme doumlnemlerinde diğer bir ifadeyle

GSYİHrsquonin buumlyuumlduumlğuuml doumlnemlerde bankaların likidite duumlzeylerini azalttıkları izlenmiş

enflasyonun artıığı oumlnemlerde ise risk unsuru nedeniyle likiditelerini arttırdıkları

goumlruumllmuumlştuumlr Benzer şekilde kriz doumlnemlerin risk algısındaki artış nedeniyle likidite

duumlzeylerinde artış goumlzlenmiştir Duumlzenleme ve sahiplik etkilerinin incelendiği modellerde

98

likiditeye ilişkin duumlzenlemelerin yasal oranların sağlanması amacıyla likidite duumlzeyinin

arttığı yabancı sahipliğinin ana ortaktan kaynak temin edilebileceği duumlşuumlncesiyle likidite

uumlzerinde negatif aynı mantıkla yerli banka sahipliğinin ise likidite uumlzerine pozitif etkisi

olduğu izlenmiştir

99

Tablo 39 Modelde Kullanılan Değişkenlerin Beklenen Etki Youmlnleri ve Model Sonuccedilları

DİNAMİK PANEL-GMM MODELİ

Bağımlı Değişken Beklenen LAAKT1

Model 1

Bankacılık-Baz

Model 2

Bankacılık-Makro

Model 3

Bankacılık-Kriz

Model 4

Bankacılık-Makro-Kriz

Model 5

Bankacılık-Duumlzenleme

Model 6

Bankacılık-Yerli

Model 7

Bankacılık-Yabancı

(+) LAAKT(-1) 0322 0350 0334 0357 0364 0327 0364

(003) (003) (003) (005) (004) (004) (004)

Bankacılık

Değişkenleri (-) LNAKT -0008 -0009 -0009 -0005 -0011 -0004 -0004

(000) (000) (000) (000) (000) (000) (000)

(-) ROA -0091 -1086 -0088 -0973 -0415 0190 0190

(025) (054) (025) (049) (057) (029) (029)

(+) TAKKRE 0120 -0035 0252 0140 0172 0079 0079

(008) (023) (008) (020) (015) (008) (008)

(-) MEVAKT 0270 0014 0033 -0007 -0044 -0025 -0025

(001) (003) (002) (004) (003) (002) (002)

(-) SYR -0213 -0102 -0216 -0073 -0159 -0144 -0144

(003) (009) (003) (005) (003) (004) (004)

(+) KMARJ 0035 0106 0160 0196 0060 0011 0011

(002) (011) (003) (010) (007) (002) (002)

Makro Değişkenler

(-) GSYH -0048 -0044

(003) (002)

(+) ENF 0117 0355

(015) (002)

Kukla Değişkenler

(+) KRIZ 0011 0007

(000) (000)

(+) K06 0011

(000)

(+) YERLİ 0007

(000)

(-) YABANCI -0007

(000)

Banka Sabit Evet Evet Evet Evet Evet Evet Evet

Zaman Sabit Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır Hayır

Goumlzlem 252 252 252 252 252 252 252

Banka 21 21 21 21 21 21 21

Doumlnem 12 12 12 12 12 12 12

Sargan test (J ist) 1388 (046) 1288 (038) 1567 (026) 1496 (018) 1125 (059) 1372 (039) 1372 (039)

Arellano-Bond test AR(1) -260 (000) -227 (001) -241 (001) -238 (001) -297 (000) -251 (001) -251 (001)


100

SONUCcedil

Likidite riski youmlnetimi oumlzellikle 2007 yılından başlayarak devam eden ve kuumlresel

ekonomiyi derinden sarsan ve etkileri hala devam eden kriz sonrası bankacılık sektoumlruumlnde

ve akademik duumlnyada ccedilok daha fazla tartışılan bir konu halini almıştır Likidite riski bir

işletmenin sahip olduğu nakit ve nakit benzeri varlıkların yetersizliği veya bu tuumlr varlıkların

elde edilmesi amacıyla varlıkların makul bir fiyat duumlzeyinde elden ccedilıkartılamaması riski

olarak tanımlanabilecektir Temel olarak likidite riski valık likiditesi fonlama likiditesi ve

merkez bankası likiditesi olarak uumlccedil farklı şekilde tanımlanabilmektedir Bu risklerin arasında

farklı kanallarla ccedileşitli etkileşimler bulunmaktadır Bu etkiler ekonominin iccedilinde bulunduğu

devreye goumlre farlılaşmaktadır Oumlzellikle dalgalanma ve stres doumlnemlerinde etkileşim daha

guumlccedilluuml bir hal almakta ve krizlerin derinleşmesine neden olmaktadır

Likidite riskinin oumllccediluumlmuuml literatuumlrde farklı youmlntemler kullanılmaktadır Soumlz konusu

youmlntemlerden sıklıkla kullanılan bir youmlntem finansal tablolar uumlzerinden oranların

hesaplanması ve bu oranlara ccedileşitli kesinti oranları uygulamasıdır Bunu yanı sıra yine

finansal tablo verileri kullanılara nakit akışı analizi yapılması bir diğer oumllccediluumlm youmlntemi olarak

kullanılmaktadır Bu tuumlr basit youmlntemlerin yanı sıra daha gelişmiş youmlntemler kullanılarak

stres testi ve model tabanlı uygulamalar son doumlnemde oumlnemli araccedillar olarak goumlruumllmektedir

Duumlnyada likidite riskine ilişkin duumlzenlemeler ilk doumlnemde daha ccedilok ilke bazlı bir

yapı ile başlamış ilerleyen doumlnemde oumlneminin anlaşılması ile daha ayrıntılı bir hal almıştır

Oumlzellikle BCBSrsquonin 2009 yılında ortaya koyduğu yeni bankacılık duumlzenleme yapısı

bankaların likidite youmlnetimi yapısında oumlnemli değişiklilere neden olmuş ve olmaya devam

etmektedir Buguumln itibariyle BCBS tarafından belirlenen ve belirli bir stres senaryosunu

temel alan kısa ve uzun vadede iki adet oran (LCR NSFR) likiditeye ilişkin en oumlnemli

duumlzenlemelerdir Soumlz konusu oranlar kuumlresel bankacılık sektoumlruumlnde halen tartışılmaktadır

Tuumlrkiyersquode likidite duumlzenlemelerine bakıldığında uluslararası gelişmelerin yakından takip

edildiği goumlruumllmektedir Tuumlrkiyersquode BCBS tarafından oumlngoumlruumllen oranlardan LCR uygulama

alanı bulurken NSFRrsquoın 2018 yılında yasal altyapı kazanması beklenmektedir

Bu ccedilerccedilevede Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln likidite durumunun ortaya konması

amacıyla ccedilalışmada uumlccedil temel soru yanıtlanmaya ccedilalışılmıştır

101


durumdadır

2- Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde henuumlz uygulama alanı bulmayan NSFRrsquonin buguumln

itibariyle geccedilerli olması halinde uyum durumu nasıldır ve stres halinde bu durum

değişecekmidir


Soumlz konusu soruların yanıtlanmasını teminen oumlncelikle Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml

finansal ve yasal oranlar ccedilerccedilesinde incelenmiştir Sektoumlruumln 7 guumln ve 12 aylık vade varlık

yuumlkuumlmluumlluumlklerine youmlnelik yapılan analizde 2007 yılından 2016 yılsonuna kadar olan

doumlnemde varlık yapısında ekonomide yaşaşanan duumlzelmeye paralel olarak menkul

kıymetlerin payında oumlnemli oumllccediluumlde azalma yaşanırken nakit değerler ve kredilerdeki artış

gerccedilekleştiği izlenmiştir Bu gelişmenin yaşanmasındaki temel nedenin kamu menkul

değerlerinin getirilerindeki azalış olduğu duumlşuumlnuumllmektedir Yedi guumlnluumlk vadede sektoumlruumln

yuumlkuumlmluumlluumlklerine bakıldığında mevduatın ağırlığı dikkat ccedilekmektedir Uzun vadede

varlıklar incelendiğinde yapının oumlnemli oumllccediluumlde değiştiği ve varlıkların oumlnemli oumllccediluumlde

kredilerden oluştuğu goumlruumllmektedir Bankalar uzun vadede de varlıklarını mevduatla finanse

etmektedir Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln vadeye kalan suumlreye goumlre likidite durumuna

bakıldığında ccedilok kısa vadede sektoumlruumln likidite fazlasıyla ccedilalıştığı goumlzlenmekle birlikte orta

ve uzun vadede net fon accedilığı ile ccedilalıştığı goumlruumllmektedir Oumlzellikle 3-6 aylık vadeden itibaren

fon durumu negatife duumlşmekte olup kuumlmuumllatif olarak fon accedilığındaki kısa vadeden başlayan

artışın ancak 5 yıl vadeden sonra sıfırlanması sektoumlruumln likidite yapısı accedilısından olumsuz

olarak değerlendirilmesine neden olmaktadır Likidite tamponları ve birinci derece likidite

rasyolarının gelişimine bakıldığında 2014 yılına kadar artan bir suumlreccedil izleyen oranın son iki

yılda oumlnemli oumllccediluumlde arttığı goumlzlenmektedir Birinci derece likit aktiflerin gelişimi

incelendiğinde soumlz konusu oranın inceleme doumlneminde yarıya duumlştuumlğuuml goumlruumllmektedir

Oumlzellikte soumlz konusu oran 2007 yılında başlayan kuumlresel krizle ihtiyatlılık gereği hızlı bir

artış goumlstermşse de 2011 yılı ile tekrar duumlşuumlş eğilimine girmiştir Yasal oranlardan likidite

yeterlilik oranları incelendiğinde uygulamaya geccedililen Kasım 2006 yılından 2016 yılsonuna

kadar incelenen doumlnemde oranların yasal sınırlar iccedilinde kaldığı duumlzenleme değişikliklerinin

oranlar uumlzerinde oumlnemli etkiler meydana getirdiği izlenmektedir Likidite karşılama

oranlarına bakıldığında sektoumlruumln yasal sınırların uumlstuumlnde faaliyet goumlsterdiği ancak 2016

yılının başından itibaren oranların yasal sınırlarla yaklaştığı goumlruumllmuumlştuumlr Diğer yandan

duumlzenleme değişikliklerinin oranlar uumlzerindeki etkisi incelendiğinde duumlzenleme değişikliği

102

sonrası oranların azalma eğilimine girdiği goumlruumllmuumlştuumlr Kaldıraccedil oranının değerlendirilmesi

neticesinde sektoumlruumln yasal oranının oldukccedila uumlzerinde faaliyet goumlsterdiği goumlruumllmektedir Bu

durum sektoumlruumln ihtiyatlı bir yaklaşımla faaliyet goumlsterildiğine işaret etmektedir

Henuumlz Tuumlrkiyersquode uygulanma alanı bulmayan NSFR 2016 yılsonu itibariyle

hesaplanmış ve oran 10005 olarak bulunmuştur Soumlz konusu orana ilişkin bileşenler

BCBSrsquonin oumlngoumlrduumlğuuml senaryodan farklı ve daha olumsuz bir senaryoda stres altında

rasyonun durumu hesaplanmıştır Bu youmlntemde BCBSrsquonin oumlnerdiği katsayıların stres altında

farklılaşması ve yeni bulunan katsayı ile hesaplanan her bir NSFR iccedilin ayrı bir monte carlo

simuumllasyonunu kullanılmıştır Soumlz konusu hesaplamanın birccedilok defa yapılması suretiyle

hesaplanan farklı NSFRrsquoler ilave bir standart şok daha stres sonucu orana ilişkin dağılım

goumlsterilmiştirStres testi sonucunda Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde soumlz konusu oran en koumltuuml

1rsquolik dilimde 060 en koumltuuml 5 lik dilimde 062 ve ortalamada ise 076 olarak

gerccedilekleşmiştir BCBS tarafında belirlenen stres senaryolarından daha koumltuuml gerccedilekleşen bir

likidite krizinde Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln NSFR yasal sınırın oumlnemli oumllccediluumlde altına

duumlşeceği sonucuna ulaşılmıştır Halihazırda hesaplana oranın yasal orana yakınlığının stres

testi uygulanan oranların yasal oranın bir hayli altında olduğun değerlendirilmesi sonucunda

banka youmlnetimi ve duumlzenleyici otoritelerce konunun yakından takip edilmesi gerektiği

duumlşuumlnuumllmektedir

Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnde likidite tamponlarının belirlenmesi amacıyla GMM

youmlntemiyle yedi adet model oluşturulmuştur Bu ccedilerccedilevede oumlncelikle yalnızca bankacılık

verilerinin kullanıldığı baz model oluşturulmuştur Soumlz konusu değişkenlerin test

edilmesinin ardından modele GSYİH kriz ve enflasyon makro değişken olarak eklenerek

genel ekonomik ccedilevrenin likidite tamponlarına etkisi incelenmiştir Ardından likiditeye

ilişkin duumlzenlemelerin ve banka sahiplik yapısının likidite tamponlarına etkileri tespit

edilmeye ccedilalışılmıştır


edilmesine youmlnelik kullanılan modellerde elde edilen sonuccedillar daha oumlnce literatuumlrde ortaya

koyulan benzer niteliktedir Model uygulamasında bankacılık değişkenleri ile krizin birlikte

kullanıldığı modelin daha anlamlı sonuccedillar verdiği goumlruumllmuumlştuumlr Aktif buumlyuumlkluumlğuuml ve

sermaye yeterliliği standart rasyosu modellerde genel olarak istatistiki olarak anlamlı olup

bankacılık değişkenlerinden karlılık ve takipteki krediler bazı modellerde anlamlıdır Makro

değişkenlerin modele eklendiği durumlarda bankacılık değişkenlerininin anlamlılığını

103

yitirdiği goumlzlenmiştir Likiditeye ilişkin duumlzenlemelerin likidite tamponları uumlzerinde pozitif

anlamlı bir etkiye sahip olduğu goumlruumlluumlrken sahiplik yapısının literatuumlrdeki ccedilalışmalara

paralel etkileri olduğu izlenmiştir

Bankacılık değişkenlerinden sermaye yeterliliği karlılık ve aktifi buumlyuumlk olan

bankaların daha az likidite bulunduğu goumlruumllmuumlş oumlzellikle sermaye yapısınının guumlccedilluuml olması

ve aktifin buumlyuumlk olmasının likidiye ulaşımını kolaylaştırması nedeniyle likidite tutma

eğilimini azalttığı goumlruumllmuumlştuumlr Kar oranları yuumlksek olan bankaların likidite yaratma

kapasitelerinin daha yuumlksek olması nedeniyle daha az likidite tuttukları takipteki kredi

seviyesi yuumlksek bankaların ise kayıplar nedeniyle likidite duumlzeyinin daha yuumlksek olduğu

tespit edilmiştir Model sonuccedillarına goumlre GSYİHrsquonin artış goumlsterdiği doumlnemlerde likidite

duumlzeyinin azaldığı enflasyonun ve kriz doumlnemlerinin doumlnemlerinde ise arttığı goumlruumllmuumlştuumlr

Duumlzenleme ve sahiplik etkilerinin incelenmesi sonucu duumlzenlemelerin likidite duumlzeyinin

arttığı yabancı sahipliğinin likidite uumlzerinde negatif yerli banka sahipliğinin ise likidite

uumlzerine pozitif etkisi olduğu goumlruumllmuumlştuumlr

Sonuccedil olarak Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln duumlzenleme altyapısı bakımından kuumlresel

uygulamaları takip etmektedir BCBS tarafından yayımlanana standartlar yerel uygulamaya

etkin biccedilimde yansıtılmaktadır Sektoumlruumln likidite yapısı incelendiğinde oumlzellikle uzun

vadedeki likidite accedilıklarının bankaların mali yapısı accedilısından oumlnemli bir tehdit oluşturduğu

soumlylenebilecektir Olası bir likidite sıkışıklığında sektoumlrde oumlnemli sorunlarla

karşılaşılabilecektir Yasal oranlar accedilısından sektoumlrde herhangi bir sorun goumlzuumlkmezken 2018

ılında uygulama alanı bulacak uzun vadeli likidite rasyosunun yasal sınırlarda olacağı

yaşanabilecek bir dalgalanmada soumlz konusu oran yasal sınırın altına duumlşebilecektir Bunun

yanı sıra yapılan stres testi sonuccedillarına goumlre BCBSrsquonin oumlngoumlrduumlğuuml varsayımların oumltesinde

bir likidite sıkışıklığı durumunda NSFR rasyosu yasal sınırın ccedilok altına duumlşebilecek ve bir

yıllık vadede mali problemlere neden olabilecektir Oran ve likidite accedilığı analizinde ortaya

konulan sorunların giderilmesi amacıyla 2018 yılında uygulama alanı bulacak NSFR

uygulamasının sektoumlruumln likidite yapısının uzun vadede duumlzeltilmesi iccedilin bir fırsat olarak

goumlruumllebilecektir Soumlz konusu oranın tutturulmasına youmlnelik alınacak oumlnlemler finansal

tabloların uzun vadede likidite şoklarına olan dayanıklılığını arttırabilecektir Tuumlrk

Bankacılık Sektoumlruumlnde likidite tamponlarının belirleyicilerinin bankacılık değişkenlerinden

aktif buumlyuumlkluumlğuuml karlılık sermaye yeterliliği ve takipteki krediler ile makro değişkenlerden

GSYİH ve enflasyon olduğu sonucuna ulaşılmıştır Diğer taraftan oumlzellikle krizlerin likidite

104

tamponları uumlzerinde oumlnemli etkisi olduğu sonucuna ulaşılmışırLikidite tamponları uumlzerine

likidite riski youmlnetimine youmlnelik duumlzenlemelerin istatistiki olarak anlamlı etkisi olduğu tespit

edilirken sahiplik yapısının benzer bir etkisi bulunmadığı goumlruumllmuumlştuumlr

105

KAYNAKCcedilA

Adrian T amp Shin H S (2010) Liquidity and leverage Journal of financial

intermediation 19(3) 418-437

Ahmad F Rasool N (2017) Determinants of Bank Liquidity Empirical Evidence from

Listed Commercial Banks with SBP Journal of Economics and Sustainable

Development 8-1 47-55

Akdogan K amp Yildirim B D (2014) Non-core Liabilities as an Indicator of Systemic

Risk and a Liquidity Stress Test Application on Turkish Banking System (No 1412)

Alessandri P Gai P Kapadia S Mora N amp Puhr C (2009) Towards a framework for

quantifying systemic stability International Journal of Central Banking 5(3) 47-81

Allen F amp Gale D (2000) Financial contagion Journal of political economy 108(1) 1-

33

Allen F amp Gale D (2005) Financial fragility liquidity and asset prices Journal of the

European Economic Association 2(6) 1015-1048

Arif A amp Anees N A (2012) Liquidity Risk and Performance in the Banking System

Journal of Financial Regulation and Compliance 20(2) 182-195

Arellano M amp Bond S (1991) Some tests of specification for panel data Monte Carlo

evidence and an application to employment equations The review of economic studies

58(2) 277-297

Aspachs O Nier E W amp Tiesset M (2005) Liquidity banking regulation and the

macroeconomy

Athanasoglou P P Brissmis S N amp Delis M D (2008) Bank-Specific Industry-Specific

and Macroeconomic Determinants of Bank Profitability Journal of International

Finance Markets Institution and Money 18 121-136

106

Ayaydın H amp Karaaslan İ (2014) Likidite Riski Youmlnetimi Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml

Uumlzerine Bir Araştırma Guumlmuumlshane University Electronic Journal of the Institute of

Social ScienceGuumlmuumlshane Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml Elektronik Dergisi

5(11)

Baltensperger E (1980) Alternative approaches to the theory of the banking firm Journal

of monetary economics 6(1) 1-37

Bankacılık Duumlzenleme ve Denetleme Kurumu 5411 sayılı Bankacılık Kanunu

Bankacılık Duumlzenleme ve Denetleme Kurumu Bankaların Likidite Yeterliliğinin

Oumllccediluumllmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin Youmlnetmelik

Bankacılık Duumlzenleme ve Denetleme Kurumu Bankaların Likidite Karşılama Oranı

Hesaplamasına İlişkin Youmlnetmelik

Bankacılık Duumlzenleme ve Denetleme Kurumu Likidite Riskinin Youmlnetimine İlişkin Rehber

Bankacılık Duumlzenleme ve Denetleme Kurumu Bankaların Sermaye ve Likidite

Planlamasında Kullanacakları Stres Testlerine İlişkin Rehber

Bankacılık Duumlzenleme ve Denetleme Kurumu Bankaların Kaldıraccedil Duumlzeyinin Oumllccediluumllmesine

ve Değerlendirilmesine İlişkin Youmlnetmelik

Banks E (2013) Liquidity risk managing funding and asset risk Springer

Barth J R Nolle D E Phumiwasana T amp Yago G (2003) A Cross-Country Analysis of

the Bank Supervisory Framework and Bank Performance Financial Markets

Institution and Instruments 12 67-120

Basel Committee on Banking Supervision (2008) Principles for sound liquidity risk

management and supervision

Basel Committee on Banking Supervision (2010) An assessment of the long-term economic

impact of stronger capital and liquidity requirements Erişim tarihi 09122016

httpwwwbisorgpublbcbs173pdf

107

Basel Committee on Banking Supervision (2010) Funding Liquidity Risk Definition and

Measurement BIS Working Papers No 316 Erişim Tarihi11122016

httpwwwbisorgpublwork316pdf

Basel Committee on Banking Supervision (2011) Basel III A Global Regulatory

Framework for More Resilient Banks and Banking Systems Erişim tarihi 01042017

wwwbisorgpublbcbs189_dec2010pdf

Basel Committee on Banking Supervision (2013) Basel III The Liquidity Coverage Ratio

and Liquidity Risk Monitoring Tools Erişim tarihi 09032017


Basel Committee on Banking Supervision (2013) Liquidity Regulation and the

Implementation of Monetary Policy BIS Working Papers No 432 Erişim Tarihi

09032017 httpwwwbisorgpublwork432pdf

Basel Committee on Banking Supervision (2013) Liquidity Stress Testing A Survey of

Theory Empirics and Current Industry and Supervisory Practices BIS Working

Papers No 24 Erişim Tarihi 09032017 httpwwwbisorgpublbcbs_wp24pdf

Basel Committee on Banking Supervision (2013) Literature review of factors relating to

liquidity stress extended version BIS Working Papers No 25 Erişim Tarihi

09032017 httpwwwbisorgpublbcbs_wp25pdf

Basel Committee on Banking Supervision (2014) Basel III Leverage Ratio Framework and

Disclosure Requirements Erişim Tarihi 09032017


Basel Committee on Banking Supervision (2014) Basel III The Net Stable Funding Ratio

Erişim Tarihi 09032017 wwwbisorgpublbcbs271pdf

Basel Committee on Banking Supervision (2014) Guidance for Supervisors on Market-

Based Indicators of Liquidity Erişim Tarihi 09032017


108

Basel Committee on Banking Supervision (2014) Liquidity Coverage Ratio Disclosure

Standards Erişim Tarihi 11112016 httpwwwbisorgpublbcbs272pdf

Basel Committee on Banking Supervision (2014) Liquidity Risk Management and

Supervisory Challenges Erişim Tarihi 11112016


Basel Committee on Banking Supervision (2014)Monitoring Tools for Intraday Liquidity

Management Erişim Tarihi 11112016 httpwwwbisorgpublbcbs248pdf

Bech M L (2008) Intraday liquidity management a tale of games banks play ldquoEconomic

Policy Reviewrdquo Vol 14 No 2

Beşe E (2007) Finansal Sistem Stres Testi Uygulamaları ve Tuumlrkiye Oumlrneği TCMB

Uzmanlık Yeterlililik Tezi Eyluumll

Bissoondoyal-Bheenick E amp Treepongkaruna S (2011) An analysis of the determinants

of bank ratings comparison across ratings agencies Australian Journal of

Management 36(3) 405-424

Bonner C Van Lelyveld I ve Zymek R (2013) Banksrsquo Liquidity Buffers and the Role of

Liquidity Regulation DNB Working Paper No393 Erişim tarihi 11112016

httpwwwdnbnlenbinariesWorking20Paper20393_tcm47-296774pdf

Brunnermeier M K amp Pedersen L H (2008) Market liquidity and funding liquidity The

review of financial studies 22(6) 2201-2238

Brouke P (1989) Concentration and Other Determinants of Bank Profitability in Europe

North America and Australia Journal of Banking and Finance 13 65-79

Brusco S amp Castiglionesi F (2007) Liquidity coinsurance moral hazard and financial

contagion The Journal of Finance 62(5) 2275-2302

Blundell R amp Bond S (2000) GMM estimation with persistent panel data an application

to production functions Econometric reviews 19(3) 321-340

109

Bond S R amp Windmeijer F (2002) Finite sample inference for GMM estimators in linear

panel data models

Boss M Krenn G Puhr C Summer M (2006) Systemic risk monitor a model for

systemic risk analysis and stress testing of banking systems Financial Stability Report

11(June) Oesterreichische Nationalbank 83-95

Cetorelli N amp Goldberg L S (2011) Global banks and international shock transmission

Evidence from the crisis IMF Economic Review 59(1) 41-76

Christensen J H Lopez J A amp Rudebusch G D (2009 June) Do central bank liquidity

facilities affect interbank lending rates Federal Reserve Bank of San Francisco

Cifuentes R Ferrucci G amp Shin H S (2005) Liquidity risk and contagion Journal of

the European Economic Association 3(2‐3) 556-566

Ccedilelik S Akarım YD (2012) Likidite Riski Youmlnetimi Panel Veri Analizi ile İMKB

Bankacılık Sektoumlruuml Uumlzerine Ampirik Bir Uygulama Eskişehir Osmangazi

Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Haziran 2012 13(1) 1-17

Delechat C Arbelaez C H Muthoora M P S amp Vtyurina S (2012) The Determinants

of Banks Liquidity Buffers in Central America (No 12-301) International Monetary

Fund

Delıkanlı İ U Kutlukaya M amp Kutlukaya E U (2013) Bankalarda Likidite Stres Testi

ve Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruuml iccedilin Bir Uygulama Oumlnerisi İktisat İşletme ve Finans

28(326) 41-66

Diamond D W amp Rajan R G (2001) Liquidity risk liquidity creation and financial

fragility A theory of banking Journal of political Economy 109(2) 287-327

Diamond D W amp Rajan R G (2005) Liquidity shortages and banking crises The Journal

of finance 60(2) 615-647

Dinger V (2009) Do foreign-owned banks affect banking system liquidity risk Journal

of Comparative Economics 37(4) 647-657

110

Drehmann M Nikolau K (2013) Funding liquidity risk definition and measurement

Journal of Banking amp Finance 377 2173-2182

Drehmann M Elliot J amp Kapadia S (2007) Funding Liquidity Risk Potential Triggers

and Systemic Implications mimeo Bank of England

Duttweiler R (2011) Managing liquidity in banks a top down approach John Wiley amp

Sons

Easley D amp OrsquoHara M (2010) Liquidity and valuation in an uncertain world Journal of

Financial Economics 97(1) 1-11

Eisenschmidt J amp Tapking J (2009) Liquidity risk premia in unsecured interbank money

markets

European Central Bank (2008) EU Banksrsquo Liquidity Stress Testıng and Contingency

Funding Plans Erişim Tarihi 13102017

httpswwwecbeuropaeupubpdfothereubanksliquiditystresstesting200811enpdf

92656aa6cc51e41effe5849b231222ad

European Central Bank (2009) Liquidity (risk) concepts definitions and interactions ECB

Working Paper Series No 1008 Erişim Tarihi 13102017

httpswwwecbeuropaeupubpdfscpwpsecbwp1008pdfe87aba3a52137adea910

48bf54801968

Fernando C S Herring R J amp Subrahmanyam A (2008) Common liquidity shocks and

market collapse Lessons from the market for perps Journal of Banking amp

Finance 32(8) 1625-1635

Financial Stability Forum (2008) ldquoReport on Enhancing Market and Institutional Resilience

Freixas X Parigi B M amp Rochet J C (2000) Systemic risk interbank relations and

liquidity provision by the central bank Journal of money credit and banking 611-638

Flannery M J (1996) Financial crises payment system problems and discount window

lending Journal of money credit and banking 28(4) 804-824

111

Freixas X Rochet J C amp Parigi B M (2004) The lender of last resort A twenty‐first

century approach Journal of the European Economic Association 2(6) 1085-1115

Gautam R (2016) The Determinants of Banks Liquidity Empirical Evidence on Nepalese

Commercial Banks THE BATUK Journal of Interdisciplinary Studies 1(2) 69-78

Goodhart C A (2006) A framework for assessing financial stability Journal of Banking

amp Finance 30(12) 3415-3422

Goodhart C (2009) Liquidity Management Kansas City FED Erişim Tarihi

httpswwwkansascityfedorg~mediafilespublicatsympos2009papersgoodhart0

91109pdfla=en

Gromb D amp Vayanos D (2010) A model of financial market liquidity based on

intermediary capital Journal of the European Economic Association 8(2‐3) 456-466

Haan L Van den End J W (2011) Banksrsquo Responses To Funding Liquidity Shocks

Lending Adjustment Liquidity Hoarding And Fire Sales DNB Working Paper

No293 Erişim tarihi10042016

httpwwwdnbnlenbinariesworking20paper20293_tcm47-253006pdf

Haana L Van den End J W (2013) Bank Liquidity The Maturity Ladder And Regulation

Journal of Banking amp Finance Volume 37 Issue 10

Heider F Hoerova M amp Holthausen C (2009) Liquidity hoarding and interbank market

spreads The role of counterparty risk

Holmstroumlm B amp Tirole J (2001) LAPM A liquidity‐based asset pricing model The

Journal of Finance 56(5) 1837-1867

Kashyap A K Rajan R amp Stein J C (2002) Banks as liquidity providers An

explanation for the coexistence of lending and deposit‐taking The Journal of Finance

57(1) 33-73

112

Kashyap A K amp Stein J C (1997) The role of banks in monetary policy A survey with

implications for the European monetary union Economic Perspectives-Federal

Reserve Bank of Chicago 21 2-18

Keister T amp Bech M L (2012) On the liquidity coverage ratio and monetary policy

implementation BIS Quarterly Review December

Kobayashi S Nakamura N amp Ohashi K (2008) Search-Based Liquidity Premium with

Model Uncertainty Search Model Meets Robust Control In Proceedings of the

AsianFA-NFA 2008 International Conference

Kosmidou K Tanna S amp Pasiouras F (2005) ldquoDeterminants of Profitability of Domestic

UK Commercial Banks Panel Evidence from the Period 1995-2002rdquo Money Macro

and Finance (MMF) Research Group Conference

Ledrut E (2007) Simulating retaliation in payment systems Can banks control their

exposure to a failing participant De Nederlandsche Bank

Leınonen H and SORAMAumlKI K (1999) rdquoOptimizing Liquidity Usage and Settlement

Speed in Payment Systemsrdquo Bank of Finland Discussion Papers 1699

Leinonen H (2005) Liquidity risks and speed in payment and settlement systems A

simulation approach Bank of Finland Studies E31

Molyneux P amp Thornton J (2005) Determinants of European Bank Profitability A Note

Journal of Banking and Finance 16 1173-1178

McGuire P amp Von Peter G (2009) The US dollar shortage in global banking and the

international policy response

Nadal De Simone F amp Stragiotti F (2010) Market and funding liquidity stress testing of

the Luxembourg banking sector (No 45) Central Bank of Luxembourg

Pasiouras F amp Kosmidou K (2007) Factors Influencing the Profitability of Domestic and

Foreign Commercial Banks in the European Union Research in International Business

and Finance Vol 21 222-237

113

Repullo R (2005) Liquidity risk-taking and the lender of last resort

Santomero A M (1984) Modeling the banking firm A survey Journal of money credit

and banking 16(4) 576-602

Schanz J and W Speller (2009) ldquoGlobal Liquidity Management and Liquidity CoInsurance

in the Presence of Reputational Contagion manuscript

Shen C Chen Y Kao L amp Yeh C (2009) Bank Liquidity Risk and Performance SSRN

Strahan P (2008) Liquidity production in 21st century banking (No w13798) National

Bureau of Economic Research

Tuumlrkuumlner E (2016) Basel III Likidite Duumlzenlemeleri Ccedilerccedilevesinde Tuumlrk Bankacılık

Sektoumlruumlnuumln Likidite Riskinin Oumllccediluumllmesi ve Modellemesi Tuumlrkiye Bankalar Birliği

Yayın No 320

Upper C (2007) Using counterfactual simulations to assess the danger of contagion in

interbank markets Working Paper No234

Van den End J W (2008) Liquidity Stress Tester A Macro Model for Stress Testing Banksrsquo

Liquidity Risk DNB Working Paper No175 Erişim tarihi

httpwwwdnbnlbinariesWorking20paper20175_tcm46-175526pdf

Van den End J W (2010) Liquidity Stress Tester Do Basel III and Unconventional

Monetary Policy Work DNB Working Paper No269 Erişim tarihi

httpwwwdnbnlenbinaries26920-20Liquidity20Stress-Tester_tcm47-

243122pdf

Van den End J W amp Kruidhof M (2013) Modelling the liquidity ratio as macroprudential

instrument Journal of Banking Regulation 14(2) 91-106

Venkat S Baird S A New Era of Liquidity Risk Management Liquidity Risk

Management A Practitioners Perspective Wiley 2016 5-26

Vodova P (2011) Liquidity of Czech commercial banks and its determinants International

Journal of Mathematical Models and Methods in Applied Sciences 5(6) 1060-1067

114

Wong T C amp Hui C H (2009) A liquidity risk stress-testing framework with interaction

between market and credit risksHong Kong Monetary Authorıty Workıng Papers

062009

115

EKLER

EK 1 Veri Seti Kapsamındaki Bankalar

BANKA

1 AKBANK TAŞ

2 ALTERNATİFBANK AŞ

3 ANADOLUBANK AŞ

4 ARAP TUumlRK BANKASI AŞ

5 BURGAN BANK AŞ

6 CITIBANK AŞ

7 DENİZBANK AŞ

8 FİBABANKA AŞ

9 FİNANSBANK AŞ

10 HSBC BANK AŞ

11 ICBC TURKEY BANK AŞ

12 ING BANK AŞ

13 ŞEKERBANK TAŞ

14 TC ZİRAAT BANKASI AŞ

15 TURKLAND BANK AŞ

16 TUumlRK EKONOMİ BANKASI AŞ

17 TUumlRKİYE GARANTİ BANKASI AŞ

18 TUumlRKİYE HALK BANKASI AŞ

19 TUumlRKİYE İŞ BANKASI AŞ

20 TUumlRKİYE VAKIFLAR BANKASI TAO

21 YAPI VE KREDİ BANKASI AŞ

116

EK 2 Model Sonuccedilları

Model 1

Dependent Variable LAAKT1Method Panel Generalized Method of MomentsTransformation First DifferencesDate 102417 Time 1730Sample (adjusted) 2005 2016Periods included 12Cross-sections included 21Total panel (balanced) observations 252White period instrument weighting matrixWhite period standard errors amp covariance (df corrected)Instrument specification DYN(LAAKT1-2) LNAKT(-1) SYR(-1) LEV(TAKKRE) LEV(MEVAKT) LEV(ROA) LEV(KMARJ)Constant added to instrument list

Variable Coefficient Std Error t-Statistic Prob

LAAKT1(-1) 0322276 0027999 1151015 00000LNAKT -0007458 0002063 -3614717 00004ROA -0090824 0252372 -0359881 07192

TAKKRE 0120366 0082158 1465051 01442MEVAKT -0026909 0019404 -1386779 01668

SYR -0213082 0025907 -8224871 00000KMARJ 0035073 0022126 1585127 01142

Effects Specification

Cross-section fixed (first differences)

Mean dependent var 0000799 SD dependent var 0025652SE of regression 0030271 Sum squared resid 0224496J-statistic 1387933 Instrument rank 21Prob(J-statistic) 0458739

Arellano-Bond Serial Correlation TestEquation BANKA4Date 102417 Time 1736Sample 2003 2016Included observations 252

Test order m-Statistic rho SE(rho) Prob

AR(1) -2597277 -0081157 0031247 00094AR(2) -1298920 -0028440 0021895 01940

117

Model 2

Dependent Variable LAAKT1 Method Panel Generalized Method of Moments Transformation First Differences Date 102417 Time 1751 Sample (adjusted) 2005 2016 Periods included 12 Cross-sections included 21 Total panel (balanced) observations 252 White period instrument weighting matrix White period standard errors amp covariance (df corrected) Instrument specification DYN(LAAKT1-2) LNAKT(-1) SYR(-1) GSYH( -1) ENF LEV(TAKKRE) LEV(MEVAKT) LEV(ROA) LEV(KMARJ) Constant added to instrument list

Variable Coefficient Std Error t-Statistic Prob LAAKT1(-1) 0350533 0033066 1060102 00000

LNAKT -0008879 0002355 -3769915 00002 ROA -1086317 0540546 -2009667 00456

TAKKRE -0034687 0232261 -0149345 08814 MEVAKT 0013541 0031159 0434577 06643

SYR -0101953 0091009 -1120254 02637 KMARJ 0106307 0116058 0915988 03606 GSYH -0047518 0027180 -1748301 00817 ENF 0117262 0152490 0768982 04427

Effects Specification Cross-section fixed (first differences) Mean dependent var 0000799 SD dependent var 0025652

SE of regression 0030629 Sum squared resid 0227972 J-statistic 1287989 Instrument rank 21 Prob(J-statistic) 0377831

118

Model 3

Dependent Variable LAAKT1Method Panel Generalized Method of MomentsTransformation First DifferencesDate 102417 Time 1832Sample (adjusted) 2005 2016Periods included 12Cross-sections included 21Total panel (balanced) observations 252White period instrument weighting matrixWhite period standard errors amp covariance (df corrected)Instrument specification DYN(LAAKT1-2) LNAKT(-1) SYR(-1) KRZ LEV(TAKKRE) LEV(MEVAKT) LEV(ROA) LEV(KMARJ)Constant added to instrument list


LAAKT1(-1) 0334179 0033235 1005503 00000LNAKT -0009005 0002964 -3038122 00026ROA -0889300 0249017 -3571240 00004

TAKKRE 0252601 0081365 3104535 00021MEVAKT -0033425 0024827 -1346293 01795

SYR -0163114 0033737 -4834884 00000KMARJ 0159950 0033161 4823477 00000

KRZ 0011242 0001764 6372408 00000




119

Model 4

120

Model 5



AR(1) -2972206 -0081234 0027331 00030AR(2) -1655327 -0034489 0020835 00979

121

Model 6

122

Model 7

I

OumlZET

Likidite yaratılması ve riskin farklı taraflara dağıtılması bankaların finansal

sistemdeki en temel iki fonksiyonudur Bu iki fonksiyonun etkin bir şekilde yerine

getirebilmesinin oumlnemi 2007 yılında başlayan ve ettkileri halen devam etmekte olan kuumlresel

ekonomik krizde bir kez daha ortaya ccedilıkmıştır Basel Bankacılık Komitesince ortaya konan

Basel III duumlzenlemeleri hem kredi hemde likidite riskinin youmlnetilmesine ilişkin oumlnemli

yenilikler ortaya koymaktadır Bu yeni duumlzenlemeler bankaları iş suumlreccedillerini ve risk

youmlnetimlerini aynı zamanda likidite yaratma kapasitelerini oumlnemli oumllccediluumlde etkileyecek

niteliktedir Komite likidite youmlnetiminin kalitesinin arttırılmasına youmlnelik olarak iki yeni

oran ortaya koymuş boumlylece kısa ve uzun vadede bankalarca likidite youmlnetimine youmlnelik

daha iyi uygulamalar geliştirilmesini amaccedillamıştır

Bu ccedilalışmanın amacı Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln likidite riski kapsamında

uluslararası alanda uygulama alanı bulmuş ve bulacak olan yasal duumlzenlemeler karşısındaki

durumunu accedilıklamak soumlz konusu duumlzenlemelerde yer alan oranların varsayımlarının

oumltesinde bir kriz yaşanması durumunda sektoumlruumln durumunu ortaya koyarak sektoumlrde likidite

tamponlarının belirleyicilerini incelemektir Bu kapsamda sektoumlruumln likidite analizi

ccedilerccedilevesinde finansal ve yasal likidite oranları analiz edilmiş ve duumlnyada henuumlz uygulama

alanı olmayan net istikrarlı fonlama oranı 2016 yılsonu iccedilin hesaplanarak bu oran uumlzerinde

stres testi uygulaması yapılmıştır Ardından Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln likidite

tamponlarının belirlenmesini teminen 2003-2016 doumlnemine ait yıllık veri seti doğrultusunda

Sistem Genelleştirilmiş Momentler Youmlntemi kullanılarak toplamda yedi model

oluşturulmuştur Ccedilalışmanın sonucunda Tuumlrk Bankacılık Sektoumlruumlnuumln stres koşulları altında

net istikrarlı fonlama oranını yasal sınırlar iccedilinde gerccedilekleştiremeyeceği tespit edilmiştir

Model sonuccedilları bankacılık değişkenlerinden aktif buumlyuumlkluumlğuuml karlılık sermaye yeterliliği

ve takipteki krediler makro değişkenlerden kriz GSYİH ve enflasyonun Tuumlrk Bankacılık

Sektoumlruumlnde likidite tamponlarının belirleyicileri olduğunu goumlstermektedir

Anahtar Kelimeler Likidite Riski Tuumlrk Bankacılık Sistemi Likidite Stres Testi Sistem

Genelleştirilmiş Momentler Youmlntemi

II

ABSTRACT

























Moments Method

III

İCcedilİNDEKİLER

OumlZET I

ABSTRACT II


TABLOLAR VI

ŞEKİLLER VIII

GRAFİKLER IX

KISALTMALAR X

GİRİŞ 1



















DUumlZENLEMELER 24






Uygulamalar 27

IV


















Youmlnetmelik 59
















334 Literatuumlr 79

335 Youmlntem 85

V

336 Veri 86



341 Literatuumlr 89

342 Youmlntem 91

343 Veri 94


SONUCcedil 100

KAYNAKCcedilA 105

EKLER 115

VI

TABLOLAR































VII










VIII

ŞEKİLLER



IX

GRAFİKLER












X

KISALTMALAR

















1

GİRİŞ































2






oumlngoumlrmektedir









goumlruumllmektedir











durumdadır





3




























4




























5












BCBS













goumlsterir















bulunabilmesidir

















2009 s5)

6































7


s15-19)






















(ECB 2009 s14)






8








verilmektedir


Aktif Pasif





varlıklar+diğer

Rezervler
















9

































10

























27)







11

































12
































13






















14



Aktifler Pasifler

Likit Varlıklar




kaynağıdır

Alacaklar



Krediler







kaynağıdır

















15








s16-17)


Aktifler Pasifler












Oumlzkaynaklar












16































17














Toplam


1 Mevduat






7 Fonlar












19 Krediler








18



















sağlayacaktır


verilmektedir

19


Oran Pay Payda


2



3


4
















20







uygulanmaktadır






















21






























22

















zorluklar)














23



(Banks 2013 S 144-145)

24


DUumlZENLEMELER

























25


Politikaya

İlişkin Hususlar


raporlama







oluşturmalıdır


değerlendirilmesi







likidite stratejisi

belirlenmelidir


ve Youmlnetimi

A-Net fonlama




tuumlm varlık ve


vadelerine goumlre

ayırmalıdır






yapmalıdırlar







yapmalıdır






varsayımlarda



youmlnetilmesi

Bankaların belirli






değerlendirmeler

yapmalıdırlar


Destek likiditesi


and supervision




26


















almalıdır










Kontroluuml







Piyasalara Erişim





Acil Durum Planı













İccedil Kontroller





27





olmalıdır






and supervision








Sağlam Uygulamalar

















28












oumlnermektedir













verilmiştir



29













A 3 Toplam oumldeme




araccedillar


tutarları


















etmektedir














30









Araccedilları





















31






























32















119867119876119871119860 119878119905119900119896119906





gibi)










33


























34




HQLA Stoğu


Seviye 1 Varlıklar

Nakit

100












araccedilları






50





A Bireysel Mevduat















40



C Teminatlı Fonlar

35




0




25



25



D Ek Gereklilikler




bakma yaklaşımı




100





100





10 kredi 30

likidite



likidite









36
















alacaklar

100





















37


























38































39






















40





100








50




az olan fonlar



0



hariccedil)




oumldenecekler







oranı 5rsquotir


oranı 10rsquodur




41
















0

bull Nakit






tabi varlıklar)




15






50






krediler




42

65






hariccedil)

85










100























43


almaktadır



olmalıdır















44





Ulusal denetim







mektupları







faizli bonolar)


ilişkin tutarlar












hesaplanmaktadır

45






2 Tuumlrev Riskler








Etkileri






konmuştur












46






yer verilmektedir



Pasif

Optimizasyonu




proaktif yaklaşım



etkisinin eklenmesi


Aktif

Optimizasyonu








basitleştirilmesi



edilmemesi






sağlanması
















47










olması zorunludur



olması zorunludur


zorunludur





Regulation














48























Youmlnetmelik







80rsquoden

az olamaz

49






















Youmlnetmelik











50























varlıkların




piyasası olmalı



51



bulunmamalı



























52













sağlayacaktır



















53












goumlruumllmektedir




















54



















gerekmektedir

İlke 11 Teminatlar











55

















yapılmaktadır













56





























konulmalıdır

57




























yansıtmalıdırlar

58





























59































60





61






























62


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 1800 1720 1766 1502 1698 1333 1531 1463 1671 2253



Diğer 1254 1035 1646 1988 1469 1948 2149 2814 3384 1203








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007



Repo Fonlar 750 690 713 717 688 1164 758 600 848 559


Diğer 789 753 831 838 964 963 926 1178 937 961







63


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 4117 3956 3984 3800 4088 3787 3515 3482 4035 4129



Diğer 2711 2769 2636 2706 1989 2106 1693 1470 1442 1282








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007






Diğer 999 890 909 856 872 859 686 638 728 696









64










olmaktadır


0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

900000

1000000

Haz

iran

07

Ekim

07

Şub

at 0

8

Haz

iran

08

Ekim

08

Şub

at 0

9

Haz

iran

09

Ekim

09

Şub

at 1

0

Haz

iran

10

Ekim

10

Şub

at 1

1

Haz

iran

11

Ekim

11

Şub

at 1

2

Haz

iran

12

Ekim

12

Şub

at 1

3

Haz

iran

13

Ekim

13

Şub

at 1

4

Haz

iran

14

Ekim

14

Şub

at 1

5

Haz

iran

15

Ekim

15

Şub

at 1

6

Haz

iran

16

Ekim

16




-1000000000

-500000000

0

500000000

1000000000

1500000000

2000000000

2500000000


65





















890

699 728 753817

1037 1031

12491345

1287

1551

1718 1700

2368 2327

000

500

1000

1500

2000

2500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

66


















461

269

298 287

322

431 432449

569

425 417

372

250

200213

000

100

200

300

400

500

600

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

67

















Kaynak BDDK

80

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

Kas

06

Mar

07

Tem

07

Kas

07

Mar

08

Tem

08

Kas

08

Mar

09

Tem

09

Kas

09

Mar

10

Tem

10

Kas

10

Mar

11

Tem

11

Kas

11

Mar

12

Tem

12

Kas

12

Mar

13

Tem

13

Kas

13

Mar

14

Tem

14

Kas

14

Mar

15

Tem

15

Kas

15

Mar

16

Tem

16

Kas

16



68



















69


















60

80

100

120

140

160

180

200

Oca

14

Şub

14

Mar

14

Nis

14

May

14

Haz

14

Tem

14

Ağu

14

Eyl

14

Eki

14

Kas

14

Ara

14

Oca

15

Şub

15

Mar

15

Nis

15

May

15

Haz

15

Tem

15

Ağu

15

Eyl

15

Eki

15

Kas

15

Ara

15

Oca

16

Şub

16

Mar

16

Nis

16

May

16

Haz

16

Tem

16

Ağu

16

Eyl

16

Eki

16

Kas

16

Ara

16


70


dayanmaktadır











71


72


73










Akreditifler 75042000 5 3752100

Cirolar 1936112 5 96806






74



















700

720

740

760

780

800

820

840

860

Mar

t 1

4

Nis

an 1

4

May

ıs 1

4

Haz

iran

14

Tem

muz

14

Ağu

sto

s 1

4

Eyluuml

l 14

Ekim

14

Kas

ım 1

4

Ara

lık 1

4

Oca

k 1

5

Şub

at 1

5

Mar

t 1

5

Nis

an 1

5

May

ıs 1

5

Haz

iran

15

Tem

muz

15

Ağu

sto

s 1

5

Eyluuml

l 15

Ekim

15

Kas

ım 1

5

Ara

lık 1

5

Oca

k 1

6

Şub

at 1

6

Mar

t 1

6

Nis

an 1

6

May

ıs 1

6

Haz

iran

16

Tem

muz

16

Ağu

sto

s 1

6

Eyluuml

l 16

Ekim

16

Kas

ım 1

6

Ara

lık 1

6


75


















neden olmaktadır





neden olmaktadır








76






























77









Uumllke Youmlntem















edilmiştir


Uumllke Youmlntem


















78
























Uumllke Youmlntem








Practices










79




alınmamaktadır



334 Literatuumlr














80




Etkileşimi

Gromb ve Vayanos

(2008)


















koymuştur


















Kobayashi vd (2008)







zorlanmaktadırlar

Eisenshcmidt ve

Tapking (2009)






81




Acharya vd (2008)




koyulmuştur









Diamond ve Rajan

(2005)







Fernandao vd (2008)






konulmuştur

Piyasa ve Fonlama


Brunnermeir ve

Pedersen (2009)




edilmiştir

Drehman ve Nikolaou

(2009)





konulmuştur








konulmuştur

Merkez Bankasının


Repullo (2005)









82



konulmuştur


Etkileri

Schanz ve Speller

(2009)











(2009)






edilmiştir







modellenmiştir

Bulaşma Modelleri








edilmiştir


(2008)










belirtmiştir




Boss vd (2006)





83


Wong ve Hui (2009)































84


ortaya koymuştur










oluşturmuştur










verilmektedir

85

335 Youmlntem











Eşik Değer

Banka Tepkisi

İtibar Kaybı


1 inci Aşama


Likidite

Tamponu 2


1 A

şama

2 A

şama

3 A

şama


86





ifade etmektedir












almasıdır

336 Veri







goumlruumllmektedir

87









0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

23

032

57

544

23

318

25

196

23

603

92

848

23

889

60

500

24

175

28

152

24

460

95

804

24

746

63

456

25

032

31

108

25

317

98

760

25

603

66

412

25

889

34

065

26

175

01

717

26

460

69

369

26

746

37

021

27

032

04

673

27

317

72

325

27

603

39

977

27

889

07

629

28

174

75

281

28

460

42

933

28

746

10

585

29

031

78

238

29

317

45

890

29

603

13

542

29

888

81

194

30

174

48

846

30

460

16

498

30

745

84

150

31

031

51

802

31

317

19

454

31

602

87

106

Mo

re

Sık

lık

ASF

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

33

203

97

615

33

484

48

781

33

764

99

947

34

045

51

113

34

326

02

278

34

606

53

444

34

887

04

610

35

167

55

775

35

448

06

941

35

728

58

107

36

009

09

273

36

289

60

438

36

570

11

604

36

850

62

770

37

131

13

935

37

411

65

101

37

692

16

267

37

972

67

433

38

253

18

598

38

533

69

764

38

814

20

930

39

094

72

096

39

375

23

261

39

655

74

427

39

936

25

593

40

216

76

758

40

497

27

924

40

777

79

090

41

058

30

256

41

338

81

421

41

619

32

587

Mo

re

Sık

lık

RSF

88


goumlruumllmektedir








0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

56

1727

48

59

6656

86

63

1586

23

66

6515

60

70

1444

97

73

6374

34

77

1303

72

80

6233

09

84

1162

46

87

6091

83

91

1021

20

94

5950

58

98

0879

95

10

15

80

932

10

50

73

869

10

85

66

806

11

20

59

744

11

55

52

681

11

90

45

618

12

25

38

555

12

60

31

492

12

95

24

430

13

30

17

367

13

65

10

304

14

00

03

241

14

34

96

178

14

69

89

116

15

04

82

053

15

39

74

990

15

74

67

927

16

09

60

864

Mo

re

Sık

lık

OBS

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

05

7

05

8

05

9

06

0

06

1

06

2

06

3

06

4

06

5

06

6

06

7

06

8

06

9

07

0

07

1

07

2

07

4

07

5

07

6

07

7

07

8

07

9

08

0

08

1

08

2

08

3

08

4

08

5

08

6

08

7

08

8

Mo

re

Sık

lık

NSFR

89




060 062 076 100















341 Literatuumlr





kullanılmaktadır







90
































91




olması



tutulması











342 Youmlntem










olabileceğidir





eklenmiştir



92















Aktifler








Buumlyuumlmesi


buumlyuumlme




duumlzenlemesi




olan bankalar







93


1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120576119894119905








1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 120576119894119905






1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119870119877119885119894119895119905 + 120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 12057311119870119877119885119894119895119905120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120573811987006119894119895119905120576119894119905



eklenmiştir


94

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119877119871119894119895119905120576119894119905




1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119860119861119860119873119862119894119895119905120576119894119905



343 Veri











verilmektedir



Ortalama 004 1652 001 019 004 058 010 009 015

Medyan 004 1653 002 016 003 060 011 009 015

Maksimum 024 1970 005 099 033 084 036 018 030

Minimum 000 1154 -028 007 000 006 -191 006 000

Std Sap 003 177 002 010 004 014 015 003 007

Ccedilarpıklık 297 -025 -881 470 369 -191 -832 204 011

Goumlzlem 294 294 294 294 294 294 294 294 294





95







LAAKT1 1

LNAKT -003 1

ROA 003 027 1

SYR -02 -018 -005 1

TAKKRE -021 -005 006 061 1

MEVAKT 010 018 002 -008 011 1

KMARJ 005 034 095 -011 -004 -013 1

ENF 001 -027 -009 036 026 008 -021 1

GSYH -006 -023 -008 030 015 005 -016 075



















96



















bulunmuştur











97

































98





99




Model 1

Bankacılık-Baz

Model 2

Bankacılık-Makro

Model 3

Bankacılık-Kriz

Model 4


Model 5


Model 6

Bankacılık-Yerli

Model 7


(+) LAAKT(-1) 0322 0350 0334 0357 0364 0327 0364

(003) (003) (003) (005) (004) (004) (004)

Bankacılık


(000) (000) (000) (000) (000) (000) (000)

(-) ROA -0091 -1086 -0088 -0973 -0415 0190 0190

(025) (054) (025) (049) (057) (029) (029)

(+) TAKKRE 0120 -0035 0252 0140 0172 0079 0079

(008) (023) (008) (020) (015) (008) (008)

(-) MEVAKT 0270 0014 0033 -0007 -0044 -0025 -0025

(001) (003) (002) (004) (003) (002) (002)

(-) SYR -0213 -0102 -0216 -0073 -0159 -0144 -0144

(003) (009) (003) (005) (003) (004) (004)

(+) KMARJ 0035 0106 0160 0196 0060 0011 0011

(002) (011) (003) (010) (007) (002) (002)

Makro Değişkenler

(-) GSYH -0048 -0044

(003) (002)

(+) ENF 0117 0355

(015) (002)

Kukla Değişkenler

(+) KRIZ 0011 0007

(000) (000)

(+) K06 0011

(000)

(+) YERLİ 0007

(000)

(-) YABANCI -0007

(000)



Goumlzlem 252 252 252 252 252 252 252

Banka 21 21 21 21 21 21 21

Doumlnem 12 12 12 12 12 12 12

Sargan test (J ist) 1388 (046) 1288 (038) 1567 (026) 1496 (018) 1125 (059) 1372 (039) 1372 (039)



100

SONUCcedil





























101


durumdadır



değişecekmidir





























102

































103

































104




105

KAYNAKCcedilA











33







58(2) 277-297


macroeconomy




106




5(11)






















107



























108


























109


panel data models















Fund



28(326) 41-66




of finance 60(2) 615-647



110






Sons




markets




92656aa6cc51e41effe5849b231222ad




48bf54801968



Finance 32(8) 1625-1635






111






amp Finance 30(12) 3415-3422



91109pdfla=en















57(1) 33-73

112



























113











Yayın No 320









243122pdf







114



062009

115

EKLER


BANKA

1 AKBANK TAŞ


3 ANADOLUBANK AŞ


5 BURGAN BANK AŞ

6 CITIBANK AŞ

7 DENİZBANK AŞ

8 FİBABANKA AŞ

9 FİNANSBANK AŞ

10 HSBC BANK AŞ


12 ING BANK AŞ

13 ŞEKERBANK TAŞ









116


Model 1



LAAKT1(-1) 0322276 0027999 1151015 00000LNAKT -0007458 0002063 -3614717 00004ROA -0090824 0252372 -0359881 07192

TAKKRE 0120366 0082158 1465051 01442MEVAKT -0026909 0019404 -1386779 01668

SYR -0213082 0025907 -8224871 00000KMARJ 0035073 0022126 1585127 01142






AR(1) -2597277 -0081157 0031247 00094AR(2) -1298920 -0028440 0021895 01940

117

Model 2



LNAKT -0008879 0002355 -3769915 00002 ROA -1086317 0540546 -2009667 00456

TAKKRE -0034687 0232261 -0149345 08814 MEVAKT 0013541 0031159 0434577 06643




118

Model 3



LAAKT1(-1) 0334179 0033235 1005503 00000LNAKT -0009005 0002964 -3038122 00026ROA -0889300 0249017 -3571240 00004

TAKKRE 0252601 0081365 3104535 00021MEVAKT -0033425 0024827 -1346293 01795

SYR -0163114 0033737 -4834884 00000KMARJ 0159950 0033161 4823477 00000

KRZ 0011242 0001764 6372408 00000




119

Model 4

120

Model 5



AR(1) -2972206 -0081234 0027331 00030AR(2) -1655327 -0034489 0020835 00979

121

Model 6

122

Model 7

II

ABSTRACT

























Moments Method

III

İCcedilİNDEKİLER

OumlZET I

ABSTRACT II


TABLOLAR VI

ŞEKİLLER VIII

GRAFİKLER IX

KISALTMALAR X

GİRİŞ 1



















DUumlZENLEMELER 24






Uygulamalar 27

IV


















Youmlnetmelik 59
















334 Literatuumlr 79

335 Youmlntem 85

V

336 Veri 86



341 Literatuumlr 89

342 Youmlntem 91

343 Veri 94


SONUCcedil 100

KAYNAKCcedilA 105

EKLER 115

VI

TABLOLAR































VII










VIII

ŞEKİLLER



IX

GRAFİKLER












X

KISALTMALAR

















1

GİRİŞ































2






oumlngoumlrmektedir









goumlruumllmektedir











durumdadır





3




























4




























5












BCBS













goumlsterir















bulunabilmesidir

















2009 s5)

6































7


s15-19)






















(ECB 2009 s14)






8








verilmektedir


Aktif Pasif





varlıklar+diğer

Rezervler
















9

































10

























27)







11

































12
































13






















14



Aktifler Pasifler

Likit Varlıklar




kaynağıdır

Alacaklar



Krediler







kaynağıdır

















15








s16-17)


Aktifler Pasifler












Oumlzkaynaklar












16































17














Toplam


1 Mevduat






7 Fonlar












19 Krediler








18



















sağlayacaktır


verilmektedir

19


Oran Pay Payda


2



3


4
















20







uygulanmaktadır






















21






























22

















zorluklar)














23



(Banks 2013 S 144-145)

24


DUumlZENLEMELER

























25


Politikaya

İlişkin Hususlar


raporlama







oluşturmalıdır


değerlendirilmesi







likidite stratejisi

belirlenmelidir


ve Youmlnetimi

A-Net fonlama




tuumlm varlık ve


vadelerine goumlre

ayırmalıdır






yapmalıdırlar







yapmalıdır






varsayımlarda



youmlnetilmesi

Bankaların belirli






değerlendirmeler

yapmalıdırlar


Destek likiditesi


and supervision




26


















almalıdır










Kontroluuml







Piyasalara Erişim





Acil Durum Planı













İccedil Kontroller





27





olmalıdır






and supervision








Sağlam Uygulamalar

















28












oumlnermektedir













verilmiştir



29













A 3 Toplam oumldeme




araccedillar


tutarları


















etmektedir














30









Araccedilları





















31






























32















119867119876119871119860 119878119905119900119896119906





gibi)










33


























34




HQLA Stoğu


Seviye 1 Varlıklar

Nakit

100












araccedilları






50





A Bireysel Mevduat















40



C Teminatlı Fonlar

35




0




25



25



D Ek Gereklilikler




bakma yaklaşımı




100





100





10 kredi 30

likidite



likidite









36
















alacaklar

100





















37


























38































39






















40





100








50




az olan fonlar



0



hariccedil)




oumldenecekler







oranı 5rsquotir


oranı 10rsquodur




41
















0

bull Nakit






tabi varlıklar)




15






50






krediler




42

65






hariccedil)

85










100























43


almaktadır



olmalıdır















44





Ulusal denetim







mektupları







faizli bonolar)


ilişkin tutarlar












hesaplanmaktadır

45






2 Tuumlrev Riskler








Etkileri






konmuştur












46






yer verilmektedir



Pasif

Optimizasyonu




proaktif yaklaşım



etkisinin eklenmesi


Aktif

Optimizasyonu








basitleştirilmesi



edilmemesi






sağlanması
















47










olması zorunludur



olması zorunludur


zorunludur





Regulation














48























Youmlnetmelik







80rsquoden

az olamaz

49






















Youmlnetmelik











50























varlıkların




piyasası olmalı



51



bulunmamalı



























52













sağlayacaktır



















53












goumlruumllmektedir




















54



















gerekmektedir

İlke 11 Teminatlar











55

















yapılmaktadır













56





























konulmalıdır

57




























yansıtmalıdırlar

58





























59































60





61






























62


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 1800 1720 1766 1502 1698 1333 1531 1463 1671 2253



Diğer 1254 1035 1646 1988 1469 1948 2149 2814 3384 1203








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007



Repo Fonlar 750 690 713 717 688 1164 758 600 848 559


Diğer 789 753 831 838 964 963 926 1178 937 961







63


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 4117 3956 3984 3800 4088 3787 3515 3482 4035 4129



Diğer 2711 2769 2636 2706 1989 2106 1693 1470 1442 1282








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007






Diğer 999 890 909 856 872 859 686 638 728 696









64










olmaktadır


0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

900000

1000000

Haz

iran

07

Ekim

07

Şub

at 0

8

Haz

iran

08

Ekim

08

Şub

at 0

9

Haz

iran

09

Ekim

09

Şub

at 1

0

Haz

iran

10

Ekim

10

Şub

at 1

1

Haz

iran

11

Ekim

11

Şub

at 1

2

Haz

iran

12

Ekim

12

Şub

at 1

3

Haz

iran

13

Ekim

13

Şub

at 1

4

Haz

iran

14

Ekim

14

Şub

at 1

5

Haz

iran

15

Ekim

15

Şub

at 1

6

Haz

iran

16

Ekim

16




-1000000000

-500000000

0

500000000

1000000000

1500000000

2000000000

2500000000


65





















890

699 728 753817

1037 1031

12491345

1287

1551

1718 1700

2368 2327

000

500

1000

1500

2000

2500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

66


















461

269

298 287

322

431 432449

569

425 417

372

250

200213

000

100

200

300

400

500

600

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

67

















Kaynak BDDK

80

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

Kas

06

Mar

07

Tem

07

Kas

07

Mar

08

Tem

08

Kas

08

Mar

09

Tem

09

Kas

09

Mar

10

Tem

10

Kas

10

Mar

11

Tem

11

Kas

11

Mar

12

Tem

12

Kas

12

Mar

13

Tem

13

Kas

13

Mar

14

Tem

14

Kas

14

Mar

15

Tem

15

Kas

15

Mar

16

Tem

16

Kas

16



68



















69


















60

80

100

120

140

160

180

200

Oca

14

Şub

14

Mar

14

Nis

14

May

14

Haz

14

Tem

14

Ağu

14

Eyl

14

Eki

14

Kas

14

Ara

14

Oca

15

Şub

15

Mar

15

Nis

15

May

15

Haz

15

Tem

15

Ağu

15

Eyl

15

Eki

15

Kas

15

Ara

15

Oca

16

Şub

16

Mar

16

Nis

16

May

16

Haz

16

Tem

16

Ağu

16

Eyl

16

Eki

16

Kas

16

Ara

16


70


dayanmaktadır











71


72


73










Akreditifler 75042000 5 3752100

Cirolar 1936112 5 96806






74



















700

720

740

760

780

800

820

840

860

Mar

t 1

4

Nis

an 1

4

May

ıs 1

4

Haz

iran

14

Tem

muz

14

Ağu

sto

s 1

4

Eyluuml

l 14

Ekim

14

Kas

ım 1

4

Ara

lık 1

4

Oca

k 1

5

Şub

at 1

5

Mar

t 1

5

Nis

an 1

5

May

ıs 1

5

Haz

iran

15

Tem

muz

15

Ağu

sto

s 1

5

Eyluuml

l 15

Ekim

15

Kas

ım 1

5

Ara

lık 1

5

Oca

k 1

6

Şub

at 1

6

Mar

t 1

6

Nis

an 1

6

May

ıs 1

6

Haz

iran

16

Tem

muz

16

Ağu

sto

s 1

6

Eyluuml

l 16

Ekim

16

Kas

ım 1

6

Ara

lık 1

6


75


















neden olmaktadır





neden olmaktadır








76






























77









Uumllke Youmlntem















edilmiştir


Uumllke Youmlntem


















78
























Uumllke Youmlntem








Practices










79




alınmamaktadır



334 Literatuumlr














80




Etkileşimi

Gromb ve Vayanos

(2008)


















koymuştur


















Kobayashi vd (2008)







zorlanmaktadırlar

Eisenshcmidt ve

Tapking (2009)






81




Acharya vd (2008)




koyulmuştur









Diamond ve Rajan

(2005)







Fernandao vd (2008)






konulmuştur

Piyasa ve Fonlama


Brunnermeir ve

Pedersen (2009)




edilmiştir

Drehman ve Nikolaou

(2009)





konulmuştur








konulmuştur

Merkez Bankasının


Repullo (2005)









82



konulmuştur


Etkileri

Schanz ve Speller

(2009)











(2009)






edilmiştir







modellenmiştir

Bulaşma Modelleri








edilmiştir


(2008)










belirtmiştir




Boss vd (2006)





83


Wong ve Hui (2009)































84


ortaya koymuştur










oluşturmuştur










verilmektedir

85

335 Youmlntem











Eşik Değer

Banka Tepkisi

İtibar Kaybı


1 inci Aşama


Likidite

Tamponu 2


1 A

şama

2 A

şama

3 A

şama


86





ifade etmektedir












almasıdır

336 Veri







goumlruumllmektedir

87









0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

23

032

57

544

23

318

25

196

23

603

92

848

23

889

60

500

24

175

28

152

24

460

95

804

24

746

63

456

25

032

31

108

25

317

98

760

25

603

66

412

25

889

34

065

26

175

01

717

26

460

69

369

26

746

37

021

27

032

04

673

27

317

72

325

27

603

39

977

27

889

07

629

28

174

75

281

28

460

42

933

28

746

10

585

29

031

78

238

29

317

45

890

29

603

13

542

29

888

81

194

30

174

48

846

30

460

16

498

30

745

84

150

31

031

51

802

31

317

19

454

31

602

87

106

Mo

re

Sık

lık

ASF

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

33

203

97

615

33

484

48

781

33

764

99

947

34

045

51

113

34

326

02

278

34

606

53

444

34

887

04

610

35

167

55

775

35

448

06

941

35

728

58

107

36

009

09

273

36

289

60

438

36

570

11

604

36

850

62

770

37

131

13

935

37

411

65

101

37

692

16

267

37

972

67

433

38

253

18

598

38

533

69

764

38

814

20

930

39

094

72

096

39

375

23

261

39

655

74

427

39

936

25

593

40

216

76

758

40

497

27

924

40

777

79

090

41

058

30

256

41

338

81

421

41

619

32

587

Mo

re

Sık

lık

RSF

88


goumlruumllmektedir








0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

56

1727

48

59

6656

86

63

1586

23

66

6515

60

70

1444

97

73

6374

34

77

1303

72

80

6233

09

84

1162

46

87

6091

83

91

1021

20

94

5950

58

98

0879

95

10

15

80

932

10

50

73

869

10

85

66

806

11

20

59

744

11

55

52

681

11

90

45

618

12

25

38

555

12

60

31

492

12

95

24

430

13

30

17

367

13

65

10

304

14

00

03

241

14

34

96

178

14

69

89

116

15

04

82

053

15

39

74

990

15

74

67

927

16

09

60

864

Mo

re

Sık

lık

OBS

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

05

7

05

8

05

9

06

0

06

1

06

2

06

3

06

4

06

5

06

6

06

7

06

8

06

9

07

0

07

1

07

2

07

4

07

5

07

6

07

7

07

8

07

9

08

0

08

1

08

2

08

3

08

4

08

5

08

6

08

7

08

8

Mo

re

Sık

lık

NSFR

89




060 062 076 100















341 Literatuumlr





kullanılmaktadır







90
































91




olması



tutulması











342 Youmlntem










olabileceğidir





eklenmiştir



92















Aktifler








Buumlyuumlmesi


buumlyuumlme




duumlzenlemesi




olan bankalar







93


1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120576119894119905








1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 120576119894119905






1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119870119877119885119894119895119905 + 120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 12057311119870119877119885119894119895119905120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120573811987006119894119895119905120576119894119905



eklenmiştir


94

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119877119871119894119895119905120576119894119905




1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119860119861119860119873119862119894119895119905120576119894119905



343 Veri











verilmektedir



Ortalama 004 1652 001 019 004 058 010 009 015

Medyan 004 1653 002 016 003 060 011 009 015

Maksimum 024 1970 005 099 033 084 036 018 030

Minimum 000 1154 -028 007 000 006 -191 006 000

Std Sap 003 177 002 010 004 014 015 003 007

Ccedilarpıklık 297 -025 -881 470 369 -191 -832 204 011

Goumlzlem 294 294 294 294 294 294 294 294 294





95







LAAKT1 1

LNAKT -003 1

ROA 003 027 1

SYR -02 -018 -005 1

TAKKRE -021 -005 006 061 1

MEVAKT 010 018 002 -008 011 1

KMARJ 005 034 095 -011 -004 -013 1

ENF 001 -027 -009 036 026 008 -021 1

GSYH -006 -023 -008 030 015 005 -016 075



















96



















bulunmuştur











97

































98





99




Model 1

Bankacılık-Baz

Model 2

Bankacılık-Makro

Model 3

Bankacılık-Kriz

Model 4


Model 5


Model 6

Bankacılık-Yerli

Model 7


(+) LAAKT(-1) 0322 0350 0334 0357 0364 0327 0364

(003) (003) (003) (005) (004) (004) (004)

Bankacılık


(000) (000) (000) (000) (000) (000) (000)

(-) ROA -0091 -1086 -0088 -0973 -0415 0190 0190

(025) (054) (025) (049) (057) (029) (029)

(+) TAKKRE 0120 -0035 0252 0140 0172 0079 0079

(008) (023) (008) (020) (015) (008) (008)

(-) MEVAKT 0270 0014 0033 -0007 -0044 -0025 -0025

(001) (003) (002) (004) (003) (002) (002)

(-) SYR -0213 -0102 -0216 -0073 -0159 -0144 -0144

(003) (009) (003) (005) (003) (004) (004)

(+) KMARJ 0035 0106 0160 0196 0060 0011 0011

(002) (011) (003) (010) (007) (002) (002)

Makro Değişkenler

(-) GSYH -0048 -0044

(003) (002)

(+) ENF 0117 0355

(015) (002)

Kukla Değişkenler

(+) KRIZ 0011 0007

(000) (000)

(+) K06 0011

(000)

(+) YERLİ 0007

(000)

(-) YABANCI -0007

(000)



Goumlzlem 252 252 252 252 252 252 252

Banka 21 21 21 21 21 21 21

Doumlnem 12 12 12 12 12 12 12

Sargan test (J ist) 1388 (046) 1288 (038) 1567 (026) 1496 (018) 1125 (059) 1372 (039) 1372 (039)



100

SONUCcedil





























101


durumdadır



değişecekmidir





























102

































103

































104




105

KAYNAKCcedilA











33







58(2) 277-297


macroeconomy




106




5(11)






















107



























108


























109


panel data models















Fund



28(326) 41-66




of finance 60(2) 615-647



110






Sons




markets




92656aa6cc51e41effe5849b231222ad




48bf54801968



Finance 32(8) 1625-1635






111






amp Finance 30(12) 3415-3422



91109pdfla=en















57(1) 33-73

112



























113











Yayın No 320









243122pdf







114



062009

115

EKLER


BANKA

1 AKBANK TAŞ


3 ANADOLUBANK AŞ


5 BURGAN BANK AŞ

6 CITIBANK AŞ

7 DENİZBANK AŞ

8 FİBABANKA AŞ

9 FİNANSBANK AŞ

10 HSBC BANK AŞ


12 ING BANK AŞ

13 ŞEKERBANK TAŞ









116


Model 1



LAAKT1(-1) 0322276 0027999 1151015 00000LNAKT -0007458 0002063 -3614717 00004ROA -0090824 0252372 -0359881 07192

TAKKRE 0120366 0082158 1465051 01442MEVAKT -0026909 0019404 -1386779 01668

SYR -0213082 0025907 -8224871 00000KMARJ 0035073 0022126 1585127 01142






AR(1) -2597277 -0081157 0031247 00094AR(2) -1298920 -0028440 0021895 01940

117

Model 2



LNAKT -0008879 0002355 -3769915 00002 ROA -1086317 0540546 -2009667 00456

TAKKRE -0034687 0232261 -0149345 08814 MEVAKT 0013541 0031159 0434577 06643




118

Model 3



LAAKT1(-1) 0334179 0033235 1005503 00000LNAKT -0009005 0002964 -3038122 00026ROA -0889300 0249017 -3571240 00004

TAKKRE 0252601 0081365 3104535 00021MEVAKT -0033425 0024827 -1346293 01795

SYR -0163114 0033737 -4834884 00000KMARJ 0159950 0033161 4823477 00000

KRZ 0011242 0001764 6372408 00000




119

Model 4

120

Model 5



AR(1) -2972206 -0081234 0027331 00030AR(2) -1655327 -0034489 0020835 00979

121

Model 6

122

Model 7

III

İCcedilİNDEKİLER

OumlZET I

ABSTRACT II


TABLOLAR VI

ŞEKİLLER VIII

GRAFİKLER IX

KISALTMALAR X

GİRİŞ 1



















DUumlZENLEMELER 24






Uygulamalar 27

IV


















Youmlnetmelik 59
















334 Literatuumlr 79

335 Youmlntem 85

V

336 Veri 86



341 Literatuumlr 89

342 Youmlntem 91

343 Veri 94


SONUCcedil 100

KAYNAKCcedilA 105

EKLER 115

VI

TABLOLAR































VII










VIII

ŞEKİLLER



IX

GRAFİKLER












X

KISALTMALAR

















1

GİRİŞ































2






oumlngoumlrmektedir









goumlruumllmektedir











durumdadır





3




























4




























5












BCBS













goumlsterir















bulunabilmesidir

















2009 s5)

6































7


s15-19)






















(ECB 2009 s14)






8








verilmektedir


Aktif Pasif





varlıklar+diğer

Rezervler
















9

































10

























27)







11

































12
































13






















14



Aktifler Pasifler

Likit Varlıklar




kaynağıdır

Alacaklar



Krediler







kaynağıdır

















15








s16-17)


Aktifler Pasifler












Oumlzkaynaklar












16































17














Toplam


1 Mevduat






7 Fonlar












19 Krediler








18



















sağlayacaktır


verilmektedir

19


Oran Pay Payda


2



3


4
















20







uygulanmaktadır






















21






























22

















zorluklar)














23



(Banks 2013 S 144-145)

24


DUumlZENLEMELER

























25


Politikaya

İlişkin Hususlar


raporlama







oluşturmalıdır


değerlendirilmesi







likidite stratejisi

belirlenmelidir


ve Youmlnetimi

A-Net fonlama




tuumlm varlık ve


vadelerine goumlre

ayırmalıdır






yapmalıdırlar







yapmalıdır






varsayımlarda



youmlnetilmesi

Bankaların belirli






değerlendirmeler

yapmalıdırlar


Destek likiditesi


and supervision




26


















almalıdır










Kontroluuml







Piyasalara Erişim





Acil Durum Planı













İccedil Kontroller





27





olmalıdır






and supervision








Sağlam Uygulamalar

















28












oumlnermektedir













verilmiştir



29













A 3 Toplam oumldeme




araccedillar


tutarları


















etmektedir














30









Araccedilları





















31






























32















119867119876119871119860 119878119905119900119896119906





gibi)










33


























34




HQLA Stoğu


Seviye 1 Varlıklar

Nakit

100












araccedilları






50





A Bireysel Mevduat















40



C Teminatlı Fonlar

35




0




25



25



D Ek Gereklilikler




bakma yaklaşımı




100





100





10 kredi 30

likidite



likidite









36
















alacaklar

100





















37


























38































39






















40





100








50




az olan fonlar



0



hariccedil)




oumldenecekler







oranı 5rsquotir


oranı 10rsquodur




41
















0

bull Nakit






tabi varlıklar)




15






50






krediler




42

65






hariccedil)

85










100























43


almaktadır



olmalıdır















44





Ulusal denetim







mektupları







faizli bonolar)


ilişkin tutarlar












hesaplanmaktadır

45






2 Tuumlrev Riskler








Etkileri






konmuştur












46






yer verilmektedir



Pasif

Optimizasyonu




proaktif yaklaşım



etkisinin eklenmesi


Aktif

Optimizasyonu








basitleştirilmesi



edilmemesi






sağlanması
















47










olması zorunludur



olması zorunludur


zorunludur





Regulation














48























Youmlnetmelik







80rsquoden

az olamaz

49






















Youmlnetmelik











50























varlıkların




piyasası olmalı



51



bulunmamalı



























52













sağlayacaktır



















53












goumlruumllmektedir




















54



















gerekmektedir

İlke 11 Teminatlar











55

















yapılmaktadır













56





























konulmalıdır

57




























yansıtmalıdırlar

58





























59































60





61






























62


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 1800 1720 1766 1502 1698 1333 1531 1463 1671 2253



Diğer 1254 1035 1646 1988 1469 1948 2149 2814 3384 1203








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007



Repo Fonlar 750 690 713 717 688 1164 758 600 848 559


Diğer 789 753 831 838 964 963 926 1178 937 961







63


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 4117 3956 3984 3800 4088 3787 3515 3482 4035 4129



Diğer 2711 2769 2636 2706 1989 2106 1693 1470 1442 1282








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007






Diğer 999 890 909 856 872 859 686 638 728 696









64










olmaktadır


0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

900000

1000000

Haz

iran

07

Ekim

07

Şub

at 0

8

Haz

iran

08

Ekim

08

Şub

at 0

9

Haz

iran

09

Ekim

09

Şub

at 1

0

Haz

iran

10

Ekim

10

Şub

at 1

1

Haz

iran

11

Ekim

11

Şub

at 1

2

Haz

iran

12

Ekim

12

Şub

at 1

3

Haz

iran

13

Ekim

13

Şub

at 1

4

Haz

iran

14

Ekim

14

Şub

at 1

5

Haz

iran

15

Ekim

15

Şub

at 1

6

Haz

iran

16

Ekim

16




-1000000000

-500000000

0

500000000

1000000000

1500000000

2000000000

2500000000


65





















890

699 728 753817

1037 1031

12491345

1287

1551

1718 1700

2368 2327

000

500

1000

1500

2000

2500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

66


















461

269

298 287

322

431 432449

569

425 417

372

250

200213

000

100

200

300

400

500

600

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

67

















Kaynak BDDK

80

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

Kas

06

Mar

07

Tem

07

Kas

07

Mar

08

Tem

08

Kas

08

Mar

09

Tem

09

Kas

09

Mar

10

Tem

10

Kas

10

Mar

11

Tem

11

Kas

11

Mar

12

Tem

12

Kas

12

Mar

13

Tem

13

Kas

13

Mar

14

Tem

14

Kas

14

Mar

15

Tem

15

Kas

15

Mar

16

Tem

16

Kas

16



68



















69


















60

80

100

120

140

160

180

200

Oca

14

Şub

14

Mar

14

Nis

14

May

14

Haz

14

Tem

14

Ağu

14

Eyl

14

Eki

14

Kas

14

Ara

14

Oca

15

Şub

15

Mar

15

Nis

15

May

15

Haz

15

Tem

15

Ağu

15

Eyl

15

Eki

15

Kas

15

Ara

15

Oca

16

Şub

16

Mar

16

Nis

16

May

16

Haz

16

Tem

16

Ağu

16

Eyl

16

Eki

16

Kas

16

Ara

16


70


dayanmaktadır











71


72


73










Akreditifler 75042000 5 3752100

Cirolar 1936112 5 96806






74



















700

720

740

760

780

800

820

840

860

Mar

t 1

4

Nis

an 1

4

May

ıs 1

4

Haz

iran

14

Tem

muz

14

Ağu

sto

s 1

4

Eyluuml

l 14

Ekim

14

Kas

ım 1

4

Ara

lık 1

4

Oca

k 1

5

Şub

at 1

5

Mar

t 1

5

Nis

an 1

5

May

ıs 1

5

Haz

iran

15

Tem

muz

15

Ağu

sto

s 1

5

Eyluuml

l 15

Ekim

15

Kas

ım 1

5

Ara

lık 1

5

Oca

k 1

6

Şub

at 1

6

Mar

t 1

6

Nis

an 1

6

May

ıs 1

6

Haz

iran

16

Tem

muz

16

Ağu

sto

s 1

6

Eyluuml

l 16

Ekim

16

Kas

ım 1

6

Ara

lık 1

6


75


















neden olmaktadır





neden olmaktadır








76






























77









Uumllke Youmlntem















edilmiştir


Uumllke Youmlntem


















78
























Uumllke Youmlntem








Practices










79




alınmamaktadır



334 Literatuumlr














80




Etkileşimi

Gromb ve Vayanos

(2008)


















koymuştur


















Kobayashi vd (2008)







zorlanmaktadırlar

Eisenshcmidt ve

Tapking (2009)






81




Acharya vd (2008)




koyulmuştur









Diamond ve Rajan

(2005)







Fernandao vd (2008)






konulmuştur

Piyasa ve Fonlama


Brunnermeir ve

Pedersen (2009)




edilmiştir

Drehman ve Nikolaou

(2009)





konulmuştur








konulmuştur

Merkez Bankasının


Repullo (2005)









82



konulmuştur


Etkileri

Schanz ve Speller

(2009)











(2009)






edilmiştir







modellenmiştir

Bulaşma Modelleri








edilmiştir


(2008)










belirtmiştir




Boss vd (2006)





83


Wong ve Hui (2009)































84


ortaya koymuştur










oluşturmuştur










verilmektedir

85

335 Youmlntem











Eşik Değer

Banka Tepkisi

İtibar Kaybı


1 inci Aşama


Likidite

Tamponu 2


1 A

şama

2 A

şama

3 A

şama


86





ifade etmektedir












almasıdır

336 Veri







goumlruumllmektedir

87









0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

23

032

57

544

23

318

25

196

23

603

92

848

23

889

60

500

24

175

28

152

24

460

95

804

24

746

63

456

25

032

31

108

25

317

98

760

25

603

66

412

25

889

34

065

26

175

01

717

26

460

69

369

26

746

37

021

27

032

04

673

27

317

72

325

27

603

39

977

27

889

07

629

28

174

75

281

28

460

42

933

28

746

10

585

29

031

78

238

29

317

45

890

29

603

13

542

29

888

81

194

30

174

48

846

30

460

16

498

30

745

84

150

31

031

51

802

31

317

19

454

31

602

87

106

Mo

re

Sık

lık

ASF

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

33

203

97

615

33

484

48

781

33

764

99

947

34

045

51

113

34

326

02

278

34

606

53

444

34

887

04

610

35

167

55

775

35

448

06

941

35

728

58

107

36

009

09

273

36

289

60

438

36

570

11

604

36

850

62

770

37

131

13

935

37

411

65

101

37

692

16

267

37

972

67

433

38

253

18

598

38

533

69

764

38

814

20

930

39

094

72

096

39

375

23

261

39

655

74

427

39

936

25

593

40

216

76

758

40

497

27

924

40

777

79

090

41

058

30

256

41

338

81

421

41

619

32

587

Mo

re

Sık

lık

RSF

88


goumlruumllmektedir








0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

56

1727

48

59

6656

86

63

1586

23

66

6515

60

70

1444

97

73

6374

34

77

1303

72

80

6233

09

84

1162

46

87

6091

83

91

1021

20

94

5950

58

98

0879

95

10

15

80

932

10

50

73

869

10

85

66

806

11

20

59

744

11

55

52

681

11

90

45

618

12

25

38

555

12

60

31

492

12

95

24

430

13

30

17

367

13

65

10

304

14

00

03

241

14

34

96

178

14

69

89

116

15

04

82

053

15

39

74

990

15

74

67

927

16

09

60

864

Mo

re

Sık

lık

OBS

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

05

7

05

8

05

9

06

0

06

1

06

2

06

3

06

4

06

5

06

6

06

7

06

8

06

9

07

0

07

1

07

2

07

4

07

5

07

6

07

7

07

8

07

9

08

0

08

1

08

2

08

3

08

4

08

5

08

6

08

7

08

8

Mo

re

Sık

lık

NSFR

89




060 062 076 100















341 Literatuumlr





kullanılmaktadır







90
































91




olması



tutulması











342 Youmlntem










olabileceğidir





eklenmiştir



92















Aktifler








Buumlyuumlmesi


buumlyuumlme




duumlzenlemesi




olan bankalar







93


1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120576119894119905








1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 120576119894119905






1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119870119877119885119894119895119905 + 120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 12057311119870119877119885119894119895119905120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120573811987006119894119895119905120576119894119905



eklenmiştir


94

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119877119871119894119895119905120576119894119905




1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119860119861119860119873119862119894119895119905120576119894119905



343 Veri











verilmektedir



Ortalama 004 1652 001 019 004 058 010 009 015

Medyan 004 1653 002 016 003 060 011 009 015

Maksimum 024 1970 005 099 033 084 036 018 030

Minimum 000 1154 -028 007 000 006 -191 006 000

Std Sap 003 177 002 010 004 014 015 003 007

Ccedilarpıklık 297 -025 -881 470 369 -191 -832 204 011

Goumlzlem 294 294 294 294 294 294 294 294 294





95







LAAKT1 1

LNAKT -003 1

ROA 003 027 1

SYR -02 -018 -005 1

TAKKRE -021 -005 006 061 1

MEVAKT 010 018 002 -008 011 1

KMARJ 005 034 095 -011 -004 -013 1

ENF 001 -027 -009 036 026 008 -021 1

GSYH -006 -023 -008 030 015 005 -016 075



















96



















bulunmuştur











97

































98





99




Model 1

Bankacılık-Baz

Model 2

Bankacılık-Makro

Model 3

Bankacılık-Kriz

Model 4


Model 5


Model 6

Bankacılık-Yerli

Model 7


(+) LAAKT(-1) 0322 0350 0334 0357 0364 0327 0364

(003) (003) (003) (005) (004) (004) (004)

Bankacılık


(000) (000) (000) (000) (000) (000) (000)

(-) ROA -0091 -1086 -0088 -0973 -0415 0190 0190

(025) (054) (025) (049) (057) (029) (029)

(+) TAKKRE 0120 -0035 0252 0140 0172 0079 0079

(008) (023) (008) (020) (015) (008) (008)

(-) MEVAKT 0270 0014 0033 -0007 -0044 -0025 -0025

(001) (003) (002) (004) (003) (002) (002)

(-) SYR -0213 -0102 -0216 -0073 -0159 -0144 -0144

(003) (009) (003) (005) (003) (004) (004)

(+) KMARJ 0035 0106 0160 0196 0060 0011 0011

(002) (011) (003) (010) (007) (002) (002)

Makro Değişkenler

(-) GSYH -0048 -0044

(003) (002)

(+) ENF 0117 0355

(015) (002)

Kukla Değişkenler

(+) KRIZ 0011 0007

(000) (000)

(+) K06 0011

(000)

(+) YERLİ 0007

(000)

(-) YABANCI -0007

(000)



Goumlzlem 252 252 252 252 252 252 252

Banka 21 21 21 21 21 21 21

Doumlnem 12 12 12 12 12 12 12

Sargan test (J ist) 1388 (046) 1288 (038) 1567 (026) 1496 (018) 1125 (059) 1372 (039) 1372 (039)



100

SONUCcedil





























101


durumdadır



değişecekmidir





























102

































103

































104




105

KAYNAKCcedilA











33







58(2) 277-297


macroeconomy




106




5(11)






















107



























108


























109


panel data models















Fund



28(326) 41-66




of finance 60(2) 615-647



110






Sons




markets




92656aa6cc51e41effe5849b231222ad




48bf54801968



Finance 32(8) 1625-1635






111






amp Finance 30(12) 3415-3422



91109pdfla=en















57(1) 33-73

112



























113











Yayın No 320









243122pdf







114



062009

115

EKLER


BANKA

1 AKBANK TAŞ


3 ANADOLUBANK AŞ


5 BURGAN BANK AŞ

6 CITIBANK AŞ

7 DENİZBANK AŞ

8 FİBABANKA AŞ

9 FİNANSBANK AŞ

10 HSBC BANK AŞ


12 ING BANK AŞ

13 ŞEKERBANK TAŞ









116


Model 1



LAAKT1(-1) 0322276 0027999 1151015 00000LNAKT -0007458 0002063 -3614717 00004ROA -0090824 0252372 -0359881 07192

TAKKRE 0120366 0082158 1465051 01442MEVAKT -0026909 0019404 -1386779 01668

SYR -0213082 0025907 -8224871 00000KMARJ 0035073 0022126 1585127 01142






AR(1) -2597277 -0081157 0031247 00094AR(2) -1298920 -0028440 0021895 01940

117

Model 2



LNAKT -0008879 0002355 -3769915 00002 ROA -1086317 0540546 -2009667 00456

TAKKRE -0034687 0232261 -0149345 08814 MEVAKT 0013541 0031159 0434577 06643




118

Model 3



LAAKT1(-1) 0334179 0033235 1005503 00000LNAKT -0009005 0002964 -3038122 00026ROA -0889300 0249017 -3571240 00004

TAKKRE 0252601 0081365 3104535 00021MEVAKT -0033425 0024827 -1346293 01795

SYR -0163114 0033737 -4834884 00000KMARJ 0159950 0033161 4823477 00000

KRZ 0011242 0001764 6372408 00000




119

Model 4

120

Model 5



AR(1) -2972206 -0081234 0027331 00030AR(2) -1655327 -0034489 0020835 00979

121

Model 6

122

Model 7

IV


















Youmlnetmelik 59
















334 Literatuumlr 79

335 Youmlntem 85

V

336 Veri 86



341 Literatuumlr 89

342 Youmlntem 91

343 Veri 94


SONUCcedil 100

KAYNAKCcedilA 105

EKLER 115

VI

TABLOLAR































VII










VIII

ŞEKİLLER



IX

GRAFİKLER












X

KISALTMALAR

















1

GİRİŞ































2






oumlngoumlrmektedir









goumlruumllmektedir











durumdadır





3




























4




























5












BCBS













goumlsterir















bulunabilmesidir

















2009 s5)

6































7


s15-19)






















(ECB 2009 s14)






8








verilmektedir


Aktif Pasif





varlıklar+diğer

Rezervler
















9

































10

























27)







11

































12
































13






















14



Aktifler Pasifler

Likit Varlıklar




kaynağıdır

Alacaklar



Krediler







kaynağıdır

















15








s16-17)


Aktifler Pasifler












Oumlzkaynaklar












16































17














Toplam


1 Mevduat






7 Fonlar












19 Krediler








18



















sağlayacaktır


verilmektedir

19


Oran Pay Payda


2



3


4
















20







uygulanmaktadır






















21






























22

















zorluklar)














23



(Banks 2013 S 144-145)

24


DUumlZENLEMELER

























25


Politikaya

İlişkin Hususlar


raporlama







oluşturmalıdır


değerlendirilmesi







likidite stratejisi

belirlenmelidir


ve Youmlnetimi

A-Net fonlama




tuumlm varlık ve


vadelerine goumlre

ayırmalıdır






yapmalıdırlar







yapmalıdır






varsayımlarda



youmlnetilmesi

Bankaların belirli






değerlendirmeler

yapmalıdırlar


Destek likiditesi


and supervision




26


















almalıdır










Kontroluuml







Piyasalara Erişim





Acil Durum Planı













İccedil Kontroller





27





olmalıdır






and supervision








Sağlam Uygulamalar

















28












oumlnermektedir













verilmiştir



29













A 3 Toplam oumldeme




araccedillar


tutarları


















etmektedir














30









Araccedilları





















31






























32















119867119876119871119860 119878119905119900119896119906





gibi)










33


























34




HQLA Stoğu


Seviye 1 Varlıklar

Nakit

100












araccedilları






50





A Bireysel Mevduat















40



C Teminatlı Fonlar

35




0




25



25



D Ek Gereklilikler




bakma yaklaşımı




100





100





10 kredi 30

likidite



likidite









36
















alacaklar

100





















37


























38































39






















40





100








50




az olan fonlar



0



hariccedil)




oumldenecekler







oranı 5rsquotir


oranı 10rsquodur




41
















0

bull Nakit






tabi varlıklar)




15






50






krediler




42

65






hariccedil)

85










100























43


almaktadır



olmalıdır















44





Ulusal denetim







mektupları







faizli bonolar)


ilişkin tutarlar












hesaplanmaktadır

45






2 Tuumlrev Riskler








Etkileri






konmuştur












46






yer verilmektedir



Pasif

Optimizasyonu




proaktif yaklaşım



etkisinin eklenmesi


Aktif

Optimizasyonu








basitleştirilmesi



edilmemesi






sağlanması
















47










olması zorunludur



olması zorunludur


zorunludur





Regulation














48























Youmlnetmelik







80rsquoden

az olamaz

49






















Youmlnetmelik











50























varlıkların




piyasası olmalı



51



bulunmamalı



























52













sağlayacaktır



















53












goumlruumllmektedir




















54



















gerekmektedir

İlke 11 Teminatlar











55

















yapılmaktadır













56





























konulmalıdır

57




























yansıtmalıdırlar

58





























59































60





61






























62


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 1800 1720 1766 1502 1698 1333 1531 1463 1671 2253



Diğer 1254 1035 1646 1988 1469 1948 2149 2814 3384 1203








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007



Repo Fonlar 750 690 713 717 688 1164 758 600 848 559


Diğer 789 753 831 838 964 963 926 1178 937 961







63


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 4117 3956 3984 3800 4088 3787 3515 3482 4035 4129



Diğer 2711 2769 2636 2706 1989 2106 1693 1470 1442 1282








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007






Diğer 999 890 909 856 872 859 686 638 728 696









64










olmaktadır


0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

900000

1000000

Haz

iran

07

Ekim

07

Şub

at 0

8

Haz

iran

08

Ekim

08

Şub

at 0

9

Haz

iran

09

Ekim

09

Şub

at 1

0

Haz

iran

10

Ekim

10

Şub

at 1

1

Haz

iran

11

Ekim

11

Şub

at 1

2

Haz

iran

12

Ekim

12

Şub

at 1

3

Haz

iran

13

Ekim

13

Şub

at 1

4

Haz

iran

14

Ekim

14

Şub

at 1

5

Haz

iran

15

Ekim

15

Şub

at 1

6

Haz

iran

16

Ekim

16




-1000000000

-500000000

0

500000000

1000000000

1500000000

2000000000

2500000000


65





















890

699 728 753817

1037 1031

12491345

1287

1551

1718 1700

2368 2327

000

500

1000

1500

2000

2500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

66


















461

269

298 287

322

431 432449

569

425 417

372

250

200213

000

100

200

300

400

500

600

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

67

















Kaynak BDDK

80

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

Kas

06

Mar

07

Tem

07

Kas

07

Mar

08

Tem

08

Kas

08

Mar

09

Tem

09

Kas

09

Mar

10

Tem

10

Kas

10

Mar

11

Tem

11

Kas

11

Mar

12

Tem

12

Kas

12

Mar

13

Tem

13

Kas

13

Mar

14

Tem

14

Kas

14

Mar

15

Tem

15

Kas

15

Mar

16

Tem

16

Kas

16



68



















69


















60

80

100

120

140

160

180

200

Oca

14

Şub

14

Mar

14

Nis

14

May

14

Haz

14

Tem

14

Ağu

14

Eyl

14

Eki

14

Kas

14

Ara

14

Oca

15

Şub

15

Mar

15

Nis

15

May

15

Haz

15

Tem

15

Ağu

15

Eyl

15

Eki

15

Kas

15

Ara

15

Oca

16

Şub

16

Mar

16

Nis

16

May

16

Haz

16

Tem

16

Ağu

16

Eyl

16

Eki

16

Kas

16

Ara

16


70


dayanmaktadır











71


72


73










Akreditifler 75042000 5 3752100

Cirolar 1936112 5 96806






74



















700

720

740

760

780

800

820

840

860

Mar

t 1

4

Nis

an 1

4

May

ıs 1

4

Haz

iran

14

Tem

muz

14

Ağu

sto

s 1

4

Eyluuml

l 14

Ekim

14

Kas

ım 1

4

Ara

lık 1

4

Oca

k 1

5

Şub

at 1

5

Mar

t 1

5

Nis

an 1

5

May

ıs 1

5

Haz

iran

15

Tem

muz

15

Ağu

sto

s 1

5

Eyluuml

l 15

Ekim

15

Kas

ım 1

5

Ara

lık 1

5

Oca

k 1

6

Şub

at 1

6

Mar

t 1

6

Nis

an 1

6

May

ıs 1

6

Haz

iran

16

Tem

muz

16

Ağu

sto

s 1

6

Eyluuml

l 16

Ekim

16

Kas

ım 1

6

Ara

lık 1

6


75


















neden olmaktadır





neden olmaktadır








76






























77









Uumllke Youmlntem















edilmiştir


Uumllke Youmlntem


















78
























Uumllke Youmlntem








Practices










79




alınmamaktadır



334 Literatuumlr














80




Etkileşimi

Gromb ve Vayanos

(2008)


















koymuştur


















Kobayashi vd (2008)







zorlanmaktadırlar

Eisenshcmidt ve

Tapking (2009)






81




Acharya vd (2008)




koyulmuştur









Diamond ve Rajan

(2005)







Fernandao vd (2008)






konulmuştur

Piyasa ve Fonlama


Brunnermeir ve

Pedersen (2009)




edilmiştir

Drehman ve Nikolaou

(2009)





konulmuştur








konulmuştur

Merkez Bankasının


Repullo (2005)









82



konulmuştur


Etkileri

Schanz ve Speller

(2009)











(2009)






edilmiştir







modellenmiştir

Bulaşma Modelleri








edilmiştir


(2008)










belirtmiştir




Boss vd (2006)





83


Wong ve Hui (2009)































84


ortaya koymuştur










oluşturmuştur










verilmektedir

85

335 Youmlntem











Eşik Değer

Banka Tepkisi

İtibar Kaybı


1 inci Aşama


Likidite

Tamponu 2


1 A

şama

2 A

şama

3 A

şama


86





ifade etmektedir












almasıdır

336 Veri







goumlruumllmektedir

87









0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

23

032

57

544

23

318

25

196

23

603

92

848

23

889

60

500

24

175

28

152

24

460

95

804

24

746

63

456

25

032

31

108

25

317

98

760

25

603

66

412

25

889

34

065

26

175

01

717

26

460

69

369

26

746

37

021

27

032

04

673

27

317

72

325

27

603

39

977

27

889

07

629

28

174

75

281

28

460

42

933

28

746

10

585

29

031

78

238

29

317

45

890

29

603

13

542

29

888

81

194

30

174

48

846

30

460

16

498

30

745

84

150

31

031

51

802

31

317

19

454

31

602

87

106

Mo

re

Sık

lık

ASF

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

33

203

97

615

33

484

48

781

33

764

99

947

34

045

51

113

34

326

02

278

34

606

53

444

34

887

04

610

35

167

55

775

35

448

06

941

35

728

58

107

36

009

09

273

36

289

60

438

36

570

11

604

36

850

62

770

37

131

13

935

37

411

65

101

37

692

16

267

37

972

67

433

38

253

18

598

38

533

69

764

38

814

20

930

39

094

72

096

39

375

23

261

39

655

74

427

39

936

25

593

40

216

76

758

40

497

27

924

40

777

79

090

41

058

30

256

41

338

81

421

41

619

32

587

Mo

re

Sık

lık

RSF

88


goumlruumllmektedir








0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

56

1727

48

59

6656

86

63

1586

23

66

6515

60

70

1444

97

73

6374

34

77

1303

72

80

6233

09

84

1162

46

87

6091

83

91

1021

20

94

5950

58

98

0879

95

10

15

80

932

10

50

73

869

10

85

66

806

11

20

59

744

11

55

52

681

11

90

45

618

12

25

38

555

12

60

31

492

12

95

24

430

13

30

17

367

13

65

10

304

14

00

03

241

14

34

96

178

14

69

89

116

15

04

82

053

15

39

74

990

15

74

67

927

16

09

60

864

Mo

re

Sık

lık

OBS

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

05

7

05

8

05

9

06

0

06

1

06

2

06

3

06

4

06

5

06

6

06

7

06

8

06

9

07

0

07

1

07

2

07

4

07

5

07

6

07

7

07

8

07

9

08

0

08

1

08

2

08

3

08

4

08

5

08

6

08

7

08

8

Mo

re

Sık

lık

NSFR

89




060 062 076 100















341 Literatuumlr





kullanılmaktadır







90
































91




olması



tutulması











342 Youmlntem










olabileceğidir





eklenmiştir



92















Aktifler








Buumlyuumlmesi


buumlyuumlme




duumlzenlemesi




olan bankalar







93


1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120576119894119905








1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 120576119894119905






1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119870119877119885119894119895119905 + 120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 12057311119870119877119885119894119895119905120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120573811987006119894119895119905120576119894119905



eklenmiştir


94

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119877119871119894119895119905120576119894119905




1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119860119861119860119873119862119894119895119905120576119894119905



343 Veri











verilmektedir



Ortalama 004 1652 001 019 004 058 010 009 015

Medyan 004 1653 002 016 003 060 011 009 015

Maksimum 024 1970 005 099 033 084 036 018 030

Minimum 000 1154 -028 007 000 006 -191 006 000

Std Sap 003 177 002 010 004 014 015 003 007

Ccedilarpıklık 297 -025 -881 470 369 -191 -832 204 011

Goumlzlem 294 294 294 294 294 294 294 294 294





95







LAAKT1 1

LNAKT -003 1

ROA 003 027 1

SYR -02 -018 -005 1

TAKKRE -021 -005 006 061 1

MEVAKT 010 018 002 -008 011 1

KMARJ 005 034 095 -011 -004 -013 1

ENF 001 -027 -009 036 026 008 -021 1

GSYH -006 -023 -008 030 015 005 -016 075



















96



















bulunmuştur











97

































98





99




Model 1

Bankacılık-Baz

Model 2

Bankacılık-Makro

Model 3

Bankacılık-Kriz

Model 4


Model 5


Model 6

Bankacılık-Yerli

Model 7


(+) LAAKT(-1) 0322 0350 0334 0357 0364 0327 0364

(003) (003) (003) (005) (004) (004) (004)

Bankacılık


(000) (000) (000) (000) (000) (000) (000)

(-) ROA -0091 -1086 -0088 -0973 -0415 0190 0190

(025) (054) (025) (049) (057) (029) (029)

(+) TAKKRE 0120 -0035 0252 0140 0172 0079 0079

(008) (023) (008) (020) (015) (008) (008)

(-) MEVAKT 0270 0014 0033 -0007 -0044 -0025 -0025

(001) (003) (002) (004) (003) (002) (002)

(-) SYR -0213 -0102 -0216 -0073 -0159 -0144 -0144

(003) (009) (003) (005) (003) (004) (004)

(+) KMARJ 0035 0106 0160 0196 0060 0011 0011

(002) (011) (003) (010) (007) (002) (002)

Makro Değişkenler

(-) GSYH -0048 -0044

(003) (002)

(+) ENF 0117 0355

(015) (002)

Kukla Değişkenler

(+) KRIZ 0011 0007

(000) (000)

(+) K06 0011

(000)

(+) YERLİ 0007

(000)

(-) YABANCI -0007

(000)



Goumlzlem 252 252 252 252 252 252 252

Banka 21 21 21 21 21 21 21

Doumlnem 12 12 12 12 12 12 12

Sargan test (J ist) 1388 (046) 1288 (038) 1567 (026) 1496 (018) 1125 (059) 1372 (039) 1372 (039)



100

SONUCcedil





























101


durumdadır



değişecekmidir





























102

































103

































104




105

KAYNAKCcedilA











33







58(2) 277-297


macroeconomy




106




5(11)






















107



























108


























109


panel data models















Fund



28(326) 41-66




of finance 60(2) 615-647



110






Sons




markets




92656aa6cc51e41effe5849b231222ad




48bf54801968



Finance 32(8) 1625-1635






111






amp Finance 30(12) 3415-3422



91109pdfla=en















57(1) 33-73

112



























113











Yayın No 320









243122pdf







114



062009

115

EKLER


BANKA

1 AKBANK TAŞ


3 ANADOLUBANK AŞ


5 BURGAN BANK AŞ

6 CITIBANK AŞ

7 DENİZBANK AŞ

8 FİBABANKA AŞ

9 FİNANSBANK AŞ

10 HSBC BANK AŞ


12 ING BANK AŞ

13 ŞEKERBANK TAŞ









116


Model 1



LAAKT1(-1) 0322276 0027999 1151015 00000LNAKT -0007458 0002063 -3614717 00004ROA -0090824 0252372 -0359881 07192

TAKKRE 0120366 0082158 1465051 01442MEVAKT -0026909 0019404 -1386779 01668

SYR -0213082 0025907 -8224871 00000KMARJ 0035073 0022126 1585127 01142






AR(1) -2597277 -0081157 0031247 00094AR(2) -1298920 -0028440 0021895 01940

117

Model 2



LNAKT -0008879 0002355 -3769915 00002 ROA -1086317 0540546 -2009667 00456

TAKKRE -0034687 0232261 -0149345 08814 MEVAKT 0013541 0031159 0434577 06643




118

Model 3



LAAKT1(-1) 0334179 0033235 1005503 00000LNAKT -0009005 0002964 -3038122 00026ROA -0889300 0249017 -3571240 00004

TAKKRE 0252601 0081365 3104535 00021MEVAKT -0033425 0024827 -1346293 01795

SYR -0163114 0033737 -4834884 00000KMARJ 0159950 0033161 4823477 00000

KRZ 0011242 0001764 6372408 00000




119

Model 4

120

Model 5



AR(1) -2972206 -0081234 0027331 00030AR(2) -1655327 -0034489 0020835 00979

121

Model 6

122

Model 7

V

336 Veri 86



341 Literatuumlr 89

342 Youmlntem 91

343 Veri 94


SONUCcedil 100

KAYNAKCcedilA 105

EKLER 115

VI

TABLOLAR































VII










VIII

ŞEKİLLER



IX

GRAFİKLER












X

KISALTMALAR

















1

GİRİŞ































2






oumlngoumlrmektedir









goumlruumllmektedir











durumdadır





3




























4




























5












BCBS













goumlsterir















bulunabilmesidir

















2009 s5)

6































7


s15-19)






















(ECB 2009 s14)






8








verilmektedir


Aktif Pasif





varlıklar+diğer

Rezervler
















9

































10

























27)







11

































12
































13






















14



Aktifler Pasifler

Likit Varlıklar




kaynağıdır

Alacaklar



Krediler







kaynağıdır

















15








s16-17)


Aktifler Pasifler












Oumlzkaynaklar












16































17














Toplam


1 Mevduat






7 Fonlar












19 Krediler








18



















sağlayacaktır


verilmektedir

19


Oran Pay Payda


2



3


4
















20







uygulanmaktadır






















21






























22

















zorluklar)














23



(Banks 2013 S 144-145)

24


DUumlZENLEMELER

























25


Politikaya

İlişkin Hususlar


raporlama







oluşturmalıdır


değerlendirilmesi







likidite stratejisi

belirlenmelidir


ve Youmlnetimi

A-Net fonlama




tuumlm varlık ve


vadelerine goumlre

ayırmalıdır






yapmalıdırlar







yapmalıdır






varsayımlarda



youmlnetilmesi

Bankaların belirli






değerlendirmeler

yapmalıdırlar


Destek likiditesi


and supervision




26


















almalıdır










Kontroluuml







Piyasalara Erişim





Acil Durum Planı













İccedil Kontroller





27





olmalıdır






and supervision








Sağlam Uygulamalar

















28












oumlnermektedir













verilmiştir



29













A 3 Toplam oumldeme




araccedillar


tutarları


















etmektedir














30









Araccedilları





















31






























32















119867119876119871119860 119878119905119900119896119906





gibi)










33


























34




HQLA Stoğu


Seviye 1 Varlıklar

Nakit

100












araccedilları






50





A Bireysel Mevduat















40



C Teminatlı Fonlar

35




0




25



25



D Ek Gereklilikler




bakma yaklaşımı




100





100





10 kredi 30

likidite



likidite









36
















alacaklar

100





















37


























38































39






















40





100








50




az olan fonlar



0



hariccedil)




oumldenecekler







oranı 5rsquotir


oranı 10rsquodur




41
















0

bull Nakit






tabi varlıklar)




15






50






krediler




42

65






hariccedil)

85










100























43


almaktadır



olmalıdır















44





Ulusal denetim







mektupları







faizli bonolar)


ilişkin tutarlar












hesaplanmaktadır

45






2 Tuumlrev Riskler








Etkileri






konmuştur












46






yer verilmektedir



Pasif

Optimizasyonu




proaktif yaklaşım



etkisinin eklenmesi


Aktif

Optimizasyonu








basitleştirilmesi



edilmemesi






sağlanması
















47










olması zorunludur



olması zorunludur


zorunludur





Regulation














48























Youmlnetmelik







80rsquoden

az olamaz

49






















Youmlnetmelik











50























varlıkların




piyasası olmalı



51



bulunmamalı



























52













sağlayacaktır



















53












goumlruumllmektedir




















54



















gerekmektedir

İlke 11 Teminatlar











55

















yapılmaktadır













56





























konulmalıdır

57




























yansıtmalıdırlar

58





























59































60





61






























62


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 1800 1720 1766 1502 1698 1333 1531 1463 1671 2253



Diğer 1254 1035 1646 1988 1469 1948 2149 2814 3384 1203








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007



Repo Fonlar 750 690 713 717 688 1164 758 600 848 559


Diğer 789 753 831 838 964 963 926 1178 937 961







63


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 4117 3956 3984 3800 4088 3787 3515 3482 4035 4129



Diğer 2711 2769 2636 2706 1989 2106 1693 1470 1442 1282








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007






Diğer 999 890 909 856 872 859 686 638 728 696









64










olmaktadır


0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

900000

1000000

Haz

iran

07

Ekim

07

Şub

at 0

8

Haz

iran

08

Ekim

08

Şub

at 0

9

Haz

iran

09

Ekim

09

Şub

at 1

0

Haz

iran

10

Ekim

10

Şub

at 1

1

Haz

iran

11

Ekim

11

Şub

at 1

2

Haz

iran

12

Ekim

12

Şub

at 1

3

Haz

iran

13

Ekim

13

Şub

at 1

4

Haz

iran

14

Ekim

14

Şub

at 1

5

Haz

iran

15

Ekim

15

Şub

at 1

6

Haz

iran

16

Ekim

16




-1000000000

-500000000

0

500000000

1000000000

1500000000

2000000000

2500000000


65





















890

699 728 753817

1037 1031

12491345

1287

1551

1718 1700

2368 2327

000

500

1000

1500

2000

2500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

66


















461

269

298 287

322

431 432449

569

425 417

372

250

200213

000

100

200

300

400

500

600

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

67

















Kaynak BDDK

80

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

Kas

06

Mar

07

Tem

07

Kas

07

Mar

08

Tem

08

Kas

08

Mar

09

Tem

09

Kas

09

Mar

10

Tem

10

Kas

10

Mar

11

Tem

11

Kas

11

Mar

12

Tem

12

Kas

12

Mar

13

Tem

13

Kas

13

Mar

14

Tem

14

Kas

14

Mar

15

Tem

15

Kas

15

Mar

16

Tem

16

Kas

16



68



















69


















60

80

100

120

140

160

180

200

Oca

14

Şub

14

Mar

14

Nis

14

May

14

Haz

14

Tem

14

Ağu

14

Eyl

14

Eki

14

Kas

14

Ara

14

Oca

15

Şub

15

Mar

15

Nis

15

May

15

Haz

15

Tem

15

Ağu

15

Eyl

15

Eki

15

Kas

15

Ara

15

Oca

16

Şub

16

Mar

16

Nis

16

May

16

Haz

16

Tem

16

Ağu

16

Eyl

16

Eki

16

Kas

16

Ara

16


70


dayanmaktadır











71


72


73










Akreditifler 75042000 5 3752100

Cirolar 1936112 5 96806






74



















700

720

740

760

780

800

820

840

860

Mar

t 1

4

Nis

an 1

4

May

ıs 1

4

Haz

iran

14

Tem

muz

14

Ağu

sto

s 1

4

Eyluuml

l 14

Ekim

14

Kas

ım 1

4

Ara

lık 1

4

Oca

k 1

5

Şub

at 1

5

Mar

t 1

5

Nis

an 1

5

May

ıs 1

5

Haz

iran

15

Tem

muz

15

Ağu

sto

s 1

5

Eyluuml

l 15

Ekim

15

Kas

ım 1

5

Ara

lık 1

5

Oca

k 1

6

Şub

at 1

6

Mar

t 1

6

Nis

an 1

6

May

ıs 1

6

Haz

iran

16

Tem

muz

16

Ağu

sto

s 1

6

Eyluuml

l 16

Ekim

16

Kas

ım 1

6

Ara

lık 1

6


75


















neden olmaktadır





neden olmaktadır








76






























77









Uumllke Youmlntem















edilmiştir


Uumllke Youmlntem


















78
























Uumllke Youmlntem








Practices










79




alınmamaktadır



334 Literatuumlr














80




Etkileşimi

Gromb ve Vayanos

(2008)


















koymuştur


















Kobayashi vd (2008)







zorlanmaktadırlar

Eisenshcmidt ve

Tapking (2009)






81




Acharya vd (2008)




koyulmuştur









Diamond ve Rajan

(2005)







Fernandao vd (2008)






konulmuştur

Piyasa ve Fonlama


Brunnermeir ve

Pedersen (2009)




edilmiştir

Drehman ve Nikolaou

(2009)





konulmuştur








konulmuştur

Merkez Bankasının


Repullo (2005)









82



konulmuştur


Etkileri

Schanz ve Speller

(2009)











(2009)






edilmiştir







modellenmiştir

Bulaşma Modelleri








edilmiştir


(2008)










belirtmiştir




Boss vd (2006)





83


Wong ve Hui (2009)































84


ortaya koymuştur










oluşturmuştur










verilmektedir

85

335 Youmlntem











Eşik Değer

Banka Tepkisi

İtibar Kaybı


1 inci Aşama


Likidite

Tamponu 2


1 A

şama

2 A

şama

3 A

şama


86





ifade etmektedir












almasıdır

336 Veri







goumlruumllmektedir

87









0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

23

032

57

544

23

318

25

196

23

603

92

848

23

889

60

500

24

175

28

152

24

460

95

804

24

746

63

456

25

032

31

108

25

317

98

760

25

603

66

412

25

889

34

065

26

175

01

717

26

460

69

369

26

746

37

021

27

032

04

673

27

317

72

325

27

603

39

977

27

889

07

629

28

174

75

281

28

460

42

933

28

746

10

585

29

031

78

238

29

317

45

890

29

603

13

542

29

888

81

194

30

174

48

846

30

460

16

498

30

745

84

150

31

031

51

802

31

317

19

454

31

602

87

106

Mo

re

Sık

lık

ASF

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

33

203

97

615

33

484

48

781

33

764

99

947

34

045

51

113

34

326

02

278

34

606

53

444

34

887

04

610

35

167

55

775

35

448

06

941

35

728

58

107

36

009

09

273

36

289

60

438

36

570

11

604

36

850

62

770

37

131

13

935

37

411

65

101

37

692

16

267

37

972

67

433

38

253

18

598

38

533

69

764

38

814

20

930

39

094

72

096

39

375

23

261

39

655

74

427

39

936

25

593

40

216

76

758

40

497

27

924

40

777

79

090

41

058

30

256

41

338

81

421

41

619

32

587

Mo

re

Sık

lık

RSF

88


goumlruumllmektedir








0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

56

1727

48

59

6656

86

63

1586

23

66

6515

60

70

1444

97

73

6374

34

77

1303

72

80

6233

09

84

1162

46

87

6091

83

91

1021

20

94

5950

58

98

0879

95

10

15

80

932

10

50

73

869

10

85

66

806

11

20

59

744

11

55

52

681

11

90

45

618

12

25

38

555

12

60

31

492

12

95

24

430

13

30

17

367

13

65

10

304

14

00

03

241

14

34

96

178

14

69

89

116

15

04

82

053

15

39

74

990

15

74

67

927

16

09

60

864

Mo

re

Sık

lık

OBS

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

05

7

05

8

05

9

06

0

06

1

06

2

06

3

06

4

06

5

06

6

06

7

06

8

06

9

07

0

07

1

07

2

07

4

07

5

07

6

07

7

07

8

07

9

08

0

08

1

08

2

08

3

08

4

08

5

08

6

08

7

08

8

Mo

re

Sık

lık

NSFR

89




060 062 076 100















341 Literatuumlr





kullanılmaktadır







90
































91




olması



tutulması











342 Youmlntem










olabileceğidir





eklenmiştir



92















Aktifler








Buumlyuumlmesi


buumlyuumlme




duumlzenlemesi




olan bankalar







93


1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120576119894119905








1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 120576119894119905






1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119870119877119885119894119895119905 + 120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 12057311119870119877119885119894119895119905120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120573811987006119894119895119905120576119894119905



eklenmiştir


94

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119877119871119894119895119905120576119894119905




1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119860119861119860119873119862119894119895119905120576119894119905



343 Veri











verilmektedir



Ortalama 004 1652 001 019 004 058 010 009 015

Medyan 004 1653 002 016 003 060 011 009 015

Maksimum 024 1970 005 099 033 084 036 018 030

Minimum 000 1154 -028 007 000 006 -191 006 000

Std Sap 003 177 002 010 004 014 015 003 007

Ccedilarpıklık 297 -025 -881 470 369 -191 -832 204 011

Goumlzlem 294 294 294 294 294 294 294 294 294





95







LAAKT1 1

LNAKT -003 1

ROA 003 027 1

SYR -02 -018 -005 1

TAKKRE -021 -005 006 061 1

MEVAKT 010 018 002 -008 011 1

KMARJ 005 034 095 -011 -004 -013 1

ENF 001 -027 -009 036 026 008 -021 1

GSYH -006 -023 -008 030 015 005 -016 075



















96



















bulunmuştur











97

































98





99




Model 1

Bankacılık-Baz

Model 2

Bankacılık-Makro

Model 3

Bankacılık-Kriz

Model 4


Model 5


Model 6

Bankacılık-Yerli

Model 7


(+) LAAKT(-1) 0322 0350 0334 0357 0364 0327 0364

(003) (003) (003) (005) (004) (004) (004)

Bankacılık


(000) (000) (000) (000) (000) (000) (000)

(-) ROA -0091 -1086 -0088 -0973 -0415 0190 0190

(025) (054) (025) (049) (057) (029) (029)

(+) TAKKRE 0120 -0035 0252 0140 0172 0079 0079

(008) (023) (008) (020) (015) (008) (008)

(-) MEVAKT 0270 0014 0033 -0007 -0044 -0025 -0025

(001) (003) (002) (004) (003) (002) (002)

(-) SYR -0213 -0102 -0216 -0073 -0159 -0144 -0144

(003) (009) (003) (005) (003) (004) (004)

(+) KMARJ 0035 0106 0160 0196 0060 0011 0011

(002) (011) (003) (010) (007) (002) (002)

Makro Değişkenler

(-) GSYH -0048 -0044

(003) (002)

(+) ENF 0117 0355

(015) (002)

Kukla Değişkenler

(+) KRIZ 0011 0007

(000) (000)

(+) K06 0011

(000)

(+) YERLİ 0007

(000)

(-) YABANCI -0007

(000)



Goumlzlem 252 252 252 252 252 252 252

Banka 21 21 21 21 21 21 21

Doumlnem 12 12 12 12 12 12 12

Sargan test (J ist) 1388 (046) 1288 (038) 1567 (026) 1496 (018) 1125 (059) 1372 (039) 1372 (039)



100

SONUCcedil





























101


durumdadır



değişecekmidir





























102

































103

































104




105

KAYNAKCcedilA











33







58(2) 277-297


macroeconomy




106




5(11)






















107



























108


























109


panel data models















Fund



28(326) 41-66




of finance 60(2) 615-647



110






Sons




markets




92656aa6cc51e41effe5849b231222ad




48bf54801968



Finance 32(8) 1625-1635






111






amp Finance 30(12) 3415-3422



91109pdfla=en















57(1) 33-73

112



























113











Yayın No 320









243122pdf







114



062009

115

EKLER


BANKA

1 AKBANK TAŞ


3 ANADOLUBANK AŞ


5 BURGAN BANK AŞ

6 CITIBANK AŞ

7 DENİZBANK AŞ

8 FİBABANKA AŞ

9 FİNANSBANK AŞ

10 HSBC BANK AŞ


12 ING BANK AŞ

13 ŞEKERBANK TAŞ









116


Model 1



LAAKT1(-1) 0322276 0027999 1151015 00000LNAKT -0007458 0002063 -3614717 00004ROA -0090824 0252372 -0359881 07192

TAKKRE 0120366 0082158 1465051 01442MEVAKT -0026909 0019404 -1386779 01668

SYR -0213082 0025907 -8224871 00000KMARJ 0035073 0022126 1585127 01142






AR(1) -2597277 -0081157 0031247 00094AR(2) -1298920 -0028440 0021895 01940

117

Model 2



LNAKT -0008879 0002355 -3769915 00002 ROA -1086317 0540546 -2009667 00456

TAKKRE -0034687 0232261 -0149345 08814 MEVAKT 0013541 0031159 0434577 06643




118

Model 3



LAAKT1(-1) 0334179 0033235 1005503 00000LNAKT -0009005 0002964 -3038122 00026ROA -0889300 0249017 -3571240 00004

TAKKRE 0252601 0081365 3104535 00021MEVAKT -0033425 0024827 -1346293 01795

SYR -0163114 0033737 -4834884 00000KMARJ 0159950 0033161 4823477 00000

KRZ 0011242 0001764 6372408 00000




119

Model 4

120

Model 5



AR(1) -2972206 -0081234 0027331 00030AR(2) -1655327 -0034489 0020835 00979

121

Model 6

122

Model 7

VI

TABLOLAR































VII










VIII

ŞEKİLLER



IX

GRAFİKLER












X

KISALTMALAR

















1

GİRİŞ































2






oumlngoumlrmektedir









goumlruumllmektedir











durumdadır





3




























4




























5












BCBS













goumlsterir















bulunabilmesidir

















2009 s5)

6































7


s15-19)






















(ECB 2009 s14)






8








verilmektedir


Aktif Pasif





varlıklar+diğer

Rezervler
















9

































10

























27)







11

































12
































13






















14



Aktifler Pasifler

Likit Varlıklar




kaynağıdır

Alacaklar



Krediler







kaynağıdır

















15








s16-17)


Aktifler Pasifler












Oumlzkaynaklar












16































17














Toplam


1 Mevduat






7 Fonlar












19 Krediler








18



















sağlayacaktır


verilmektedir

19


Oran Pay Payda


2



3


4
















20







uygulanmaktadır






















21






























22

















zorluklar)














23



(Banks 2013 S 144-145)

24


DUumlZENLEMELER

























25


Politikaya

İlişkin Hususlar


raporlama







oluşturmalıdır


değerlendirilmesi







likidite stratejisi

belirlenmelidir


ve Youmlnetimi

A-Net fonlama




tuumlm varlık ve


vadelerine goumlre

ayırmalıdır






yapmalıdırlar







yapmalıdır






varsayımlarda



youmlnetilmesi

Bankaların belirli






değerlendirmeler

yapmalıdırlar


Destek likiditesi


and supervision




26


















almalıdır










Kontroluuml







Piyasalara Erişim





Acil Durum Planı













İccedil Kontroller





27





olmalıdır






and supervision








Sağlam Uygulamalar

















28












oumlnermektedir













verilmiştir



29













A 3 Toplam oumldeme




araccedillar


tutarları


















etmektedir














30









Araccedilları





















31






























32















119867119876119871119860 119878119905119900119896119906





gibi)










33


























34




HQLA Stoğu


Seviye 1 Varlıklar

Nakit

100












araccedilları






50





A Bireysel Mevduat















40



C Teminatlı Fonlar

35




0




25



25



D Ek Gereklilikler




bakma yaklaşımı




100





100





10 kredi 30

likidite



likidite









36
















alacaklar

100





















37


























38































39






















40





100








50




az olan fonlar



0



hariccedil)




oumldenecekler







oranı 5rsquotir


oranı 10rsquodur




41
















0

bull Nakit






tabi varlıklar)




15






50






krediler




42

65






hariccedil)

85










100























43


almaktadır



olmalıdır















44





Ulusal denetim







mektupları







faizli bonolar)


ilişkin tutarlar












hesaplanmaktadır

45






2 Tuumlrev Riskler








Etkileri






konmuştur












46






yer verilmektedir



Pasif

Optimizasyonu




proaktif yaklaşım



etkisinin eklenmesi


Aktif

Optimizasyonu








basitleştirilmesi



edilmemesi






sağlanması
















47










olması zorunludur



olması zorunludur


zorunludur





Regulation














48























Youmlnetmelik







80rsquoden

az olamaz

49






















Youmlnetmelik











50























varlıkların




piyasası olmalı



51



bulunmamalı



























52













sağlayacaktır



















53












goumlruumllmektedir




















54



















gerekmektedir

İlke 11 Teminatlar











55

















yapılmaktadır













56





























konulmalıdır

57




























yansıtmalıdırlar

58





























59































60





61






























62


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 1800 1720 1766 1502 1698 1333 1531 1463 1671 2253



Diğer 1254 1035 1646 1988 1469 1948 2149 2814 3384 1203








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007



Repo Fonlar 750 690 713 717 688 1164 758 600 848 559


Diğer 789 753 831 838 964 963 926 1178 937 961







63


2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007





Krediler 4117 3956 3984 3800 4088 3787 3515 3482 4035 4129



Diğer 2711 2769 2636 2706 1989 2106 1693 1470 1442 1282








2016 2015 2014 2013 2012 2011 2010 2009 2008 2007






Diğer 999 890 909 856 872 859 686 638 728 696









64










olmaktadır


0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

900000

1000000

Haz

iran

07

Ekim

07

Şub

at 0

8

Haz

iran

08

Ekim

08

Şub

at 0

9

Haz

iran

09

Ekim

09

Şub

at 1

0

Haz

iran

10

Ekim

10

Şub

at 1

1

Haz

iran

11

Ekim

11

Şub

at 1

2

Haz

iran

12

Ekim

12

Şub

at 1

3

Haz

iran

13

Ekim

13

Şub

at 1

4

Haz

iran

14

Ekim

14

Şub

at 1

5

Haz

iran

15

Ekim

15

Şub

at 1

6

Haz

iran

16

Ekim

16




-1000000000

-500000000

0

500000000

1000000000

1500000000

2000000000

2500000000


65





















890

699 728 753817

1037 1031

12491345

1287

1551

1718 1700

2368 2327

000

500

1000

1500

2000

2500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

66


















461

269

298 287

322

431 432449

569

425 417

372

250

200213

000

100

200

300

400

500

600

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

67

















Kaynak BDDK

80

100

120

140

160

180

200

220

240

260

280

Kas

06

Mar

07

Tem

07

Kas

07

Mar

08

Tem

08

Kas

08

Mar

09

Tem

09

Kas

09

Mar

10

Tem

10

Kas

10

Mar

11

Tem

11

Kas

11

Mar

12

Tem

12

Kas

12

Mar

13

Tem

13

Kas

13

Mar

14

Tem

14

Kas

14

Mar

15

Tem

15

Kas

15

Mar

16

Tem

16

Kas

16



68



















69


















60

80

100

120

140

160

180

200

Oca

14

Şub

14

Mar

14

Nis

14

May

14

Haz

14

Tem

14

Ağu

14

Eyl

14

Eki

14

Kas

14

Ara

14

Oca

15

Şub

15

Mar

15

Nis

15

May

15

Haz

15

Tem

15

Ağu

15

Eyl

15

Eki

15

Kas

15

Ara

15

Oca

16

Şub

16

Mar

16

Nis

16

May

16

Haz

16

Tem

16

Ağu

16

Eyl

16

Eki

16

Kas

16

Ara

16


70


dayanmaktadır











71


72


73










Akreditifler 75042000 5 3752100

Cirolar 1936112 5 96806






74



















700

720

740

760

780

800

820

840

860

Mar

t 1

4

Nis

an 1

4

May

ıs 1

4

Haz

iran

14

Tem

muz

14

Ağu

sto

s 1

4

Eyluuml

l 14

Ekim

14

Kas

ım 1

4

Ara

lık 1

4

Oca

k 1

5

Şub

at 1

5

Mar

t 1

5

Nis

an 1

5

May

ıs 1

5

Haz

iran

15

Tem

muz

15

Ağu

sto

s 1

5

Eyluuml

l 15

Ekim

15

Kas

ım 1

5

Ara

lık 1

5

Oca

k 1

6

Şub

at 1

6

Mar

t 1

6

Nis

an 1

6

May

ıs 1

6

Haz

iran

16

Tem

muz

16

Ağu

sto

s 1

6

Eyluuml

l 16

Ekim

16

Kas

ım 1

6

Ara

lık 1

6


75


















neden olmaktadır





neden olmaktadır








76






























77









Uumllke Youmlntem















edilmiştir


Uumllke Youmlntem


















78
























Uumllke Youmlntem








Practices










79




alınmamaktadır



334 Literatuumlr














80




Etkileşimi

Gromb ve Vayanos

(2008)


















koymuştur


















Kobayashi vd (2008)







zorlanmaktadırlar

Eisenshcmidt ve

Tapking (2009)






81




Acharya vd (2008)




koyulmuştur









Diamond ve Rajan

(2005)







Fernandao vd (2008)






konulmuştur

Piyasa ve Fonlama


Brunnermeir ve

Pedersen (2009)




edilmiştir

Drehman ve Nikolaou

(2009)





konulmuştur








konulmuştur

Merkez Bankasının


Repullo (2005)









82



konulmuştur


Etkileri

Schanz ve Speller

(2009)











(2009)






edilmiştir







modellenmiştir

Bulaşma Modelleri








edilmiştir


(2008)










belirtmiştir




Boss vd (2006)





83


Wong ve Hui (2009)































84


ortaya koymuştur










oluşturmuştur










verilmektedir

85

335 Youmlntem











Eşik Değer

Banka Tepkisi

İtibar Kaybı


1 inci Aşama


Likidite

Tamponu 2


1 A

şama

2 A

şama

3 A

şama


86





ifade etmektedir












almasıdır

336 Veri







goumlruumllmektedir

87









0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

23

032

57

544

23

318

25

196

23

603

92

848

23

889

60

500

24

175

28

152

24

460

95

804

24

746

63

456

25

032

31

108

25

317

98

760

25

603

66

412

25

889

34

065

26

175

01

717

26

460

69

369

26

746

37

021

27

032

04

673

27

317

72

325

27

603

39

977

27

889

07

629

28

174

75

281

28

460

42

933

28

746

10

585

29

031

78

238

29

317

45

890

29

603

13

542

29

888

81

194

30

174

48

846

30

460

16

498

30

745

84

150

31

031

51

802

31

317

19

454

31

602

87

106

Mo

re

Sık

lık

ASF

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

33

203

97

615

33

484

48

781

33

764

99

947

34

045

51

113

34

326

02

278

34

606

53

444

34

887

04

610

35

167

55

775

35

448

06

941

35

728

58

107

36

009

09

273

36

289

60

438

36

570

11

604

36

850

62

770

37

131

13

935

37

411

65

101

37

692

16

267

37

972

67

433

38

253

18

598

38

533

69

764

38

814

20

930

39

094

72

096

39

375

23

261

39

655

74

427

39

936

25

593

40

216

76

758

40

497

27

924

40

777

79

090

41

058

30

256

41

338

81

421

41

619

32

587

Mo

re

Sık

lık

RSF

88


goumlruumllmektedir








0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

56

1727

48

59

6656

86

63

1586

23

66

6515

60

70

1444

97

73

6374

34

77

1303

72

80

6233

09

84

1162

46

87

6091

83

91

1021

20

94

5950

58

98

0879

95

10

15

80

932

10

50

73

869

10

85

66

806

11

20

59

744

11

55

52

681

11

90

45

618

12

25

38

555

12

60

31

492

12

95

24

430

13

30

17

367

13

65

10

304

14

00

03

241

14

34

96

178

14

69

89

116

15

04

82

053

15

39

74

990

15

74

67

927

16

09

60

864

Mo

re

Sık

lık

OBS

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

05

7

05

8

05

9

06

0

06

1

06

2

06

3

06

4

06

5

06

6

06

7

06

8

06

9

07

0

07

1

07

2

07

4

07

5

07

6

07

7

07

8

07

9

08

0

08

1

08

2

08

3

08

4

08

5

08

6

08

7

08

8

Mo

re

Sık

lık

NSFR

89




060 062 076 100















341 Literatuumlr





kullanılmaktadır







90
































91




olması



tutulması











342 Youmlntem










olabileceğidir





eklenmiştir



92















Aktifler








Buumlyuumlmesi


buumlyuumlme




duumlzenlemesi




olan bankalar







93


1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120576119894119905








1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 120576119894119905






1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119870119877119885119894119895119905 + 120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119866119878119884119868119867119894119895119905 +

12057310119864119873119865119894119895119905 + 12057311119870119877119885119894119895119905120576119894119905





1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 120573811987006119894119895119905120576119894119905



eklenmiştir


94

1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119877119871119894119895119905120576119894119905




1198711198601198601198701198791119894119905 = 1205730 + 12057311198711198601198601198701198791119894119895119905minus1 + 1205732119871119873119860119870119879119894119895119905 + 1205733119877119874119860119894119895119905 + 1205734119879119860119870_119870119877119864119894119895119905 + 1205735119872119864119881_119860119870119879119894119895119905 + 1205736119878119884119877119894119895119905+1205737119870119872119860119877119869119894119895119905 + 1205738119884119860119861119860119873119862119894119895119905120576119894119905



343 Veri











verilmektedir



Ortalama 004 1652 001 019 004 058 010 009 015

Medyan 004 1653 002 016 003 060 011 009 015

Maksimum 024 1970 005 099 033 084 036 018 030

Minimum 000 1154 -028 007 000 006 -191 006 000

Std Sap 003 177 002 010 004 014 015 003 007

Ccedilarpıklık 297 -025 -881 470 369 -191 -832 204 011

Goumlzlem 294 294 294 294 294 294 294 294 294





95







LAAKT1 1

LNAKT -003 1

ROA 003 027 1

SYR -02 -018 -005 1

TAKKRE -021 -005 006 061 1

MEVAKT 010 018 002 -008 011 1

KMARJ 005 034 095 -011 -004 -013 1

ENF 001 -027 -009 036 026 008 -021 1

GSYH -006 -023 -008 030 015 005 -016 075



















96



















bulunmuştur











97

































98





99




Model 1

Bankacılık-Baz

Model 2

Bankacılık-Makro

Model 3

Bankacılık-Kriz

Model 4


Model 5


Model 6

Bankacılık-Yerli

Model 7


(+) LAAKT(-1) 0322 0350 0334 0357 0364 0327 0364

(003) (003) (003) (005) (004) (004) (004)

Bankacılık


(000) (000) (000) (000) (000) (000) (000)

(-) ROA -0091 -1086 -0088 -0973 -0415 0190 0190

(025) (054) (025) (049) (057) (029) (029)

(+) TAKKRE 0120 -0035 0252 0140 0172 0079 0079

(008) (023) (008) (020) (015) (008) (008)

(-) MEVAKT 0270 0014 0033 -0007 -0044 -0025 -0025

(001) (003) (002) (004) (003) (002) (002)

(-) SYR -0213 -0102 -0216 -0073 -0159 -0144 -0144

(003) (009) (003) (005) (003) (004) (004)

(+) KMARJ 0035 0106 0160 0196 0060 0011 0011

(002) (011) (003) (010) (007) (002) (002)

Makro Değişkenler

(-) GSYH -0048 -0044

(003) (002)

(+) ENF 0117 0355

(015) (002)

Kukla Değişkenler

(+) KRIZ 0011 0007

(000) (000)

(+) K06 0011

(000)

(+) YERLİ 0007

(000)

(-) YABANCI -0007

(000)



Goumlzlem 252 252 252 252 252 252 252

Banka 21 21 21 21 21 21 21

Doumlnem 12 12 12 12 12 12 12

Sargan test (J ist) 1388 (046) 1288 (038) 1567 (026) 1496 (018) 1125 (059) 1372 (039) 1372 (039)



100

SONUCcedil





























101


durumdadır



değişecekmidir





























102

































103

































104




105

KAYNAKCcedilA











33







58(2) 277-297


macroeconomy




106




5(11)






















107



























108


























109


panel data models















Fund



28(326) 41-66




of finance 60(2) 615-647



110






Sons




markets




92656aa6cc51e41effe5849b231222ad




48bf54801968



Finance 32(8) 1625-1635






111






amp Finance 30(12) 3415-3422



91109pdfla=en















57(1) 33-73

112



























113











Yayın No 320









243122pdf







114



062009

115

EKLER


BANKA

1 AKBANK TAŞ


3 ANADOLUBANK AŞ


5 BURGAN BANK AŞ

6 CITIBANK AŞ

7 DENİZBANK AŞ

8 FİBABANKA AŞ

9 FİNANSBANK AŞ

10 HSBC BANK AŞ


12 ING BANK AŞ

13 ŞEKERBANK TAŞ









116


Model 1



LAAKT1(-1) 0322276 0027999 1151015 00000LNAKT -0007458 0002063 -3614717 00004ROA -0090824 0252372 -0359881 07192

TAKKRE 0120366 0082158 1465051 01442MEVAKT -0026909 0019404 -1386779 01668

SYR -0213082 0025907 -8224871 00000KMARJ 0035073 0022126 1585127 01142






AR(1) -2597277 -0081157 0031247 00094AR(2) -1298920 -0028440 0021895 01940

117

Model 2



LNAKT -0008879 0002355 -3769915 00002 ROA -1086317 0540546 -2009667 00456

TAKKRE -0034687 0232261 -0149345 08814 MEVAKT 0013541 0031159 0434577 06643




118

Model 3



LAAKT1(-1) 0334179 0033235 1005503 00000LNAKT -0009005 0002964 -3038122 00026ROA -0889300 0249017 -3571240 00004

TAKKRE 0252601 0081365 3104535 00021MEVAKT -0033425 0024827 -1346293 01795

SYR -0163114 0033737 -4834884 00000KMARJ 0159950 0033161 4823477 00000

KRZ 0011242 0001764 6372408 00000




119

Model 4

120

Model 5



AR(1) -2972206 -0081234 0027331 00030AR(2) -1655327 -0034489 0020835 00979

121

Model 6

122

Model 7

Documents

BANKACILIKTA LİKİDİTE RİSKİ VE LİKİDİTE TÜRK …