LI NI UNgy nay, vi s bng n v khoa hc k thut v ang thay i nhiu nhn thc v cuc sng ca chng ta. chnh l cng ngh s ha. Bng vic to ra mt th gii o m con ngi c th m t gn nh th gii tht. iu c ngha nhiu hot ng ca con ngi c th c phng on, m phng trong th gii o ging nh th gii tht. V t nhiu hot ng c s ha con ngi c th thy trc c kt qu m cha cn phi lm tht. y chnh l hng pht trin ph hp cho khoa hc k thut ca Vit Nam trong iu kin nc ta cha ngun lc lm mi th.Bng vic tm kim u ra cho sn phm ca lun vn tt nghip. Nhm chng em tm n nhng yu cu ca doanh nghip hin ang cn trong qu trnh sn xut. V khi ng trc nhng yu cu , cng ngh s ha l cng c t lc cho chng em p ng yu cu v hon thnh lun vn. l vic s ha qu trnh dp kim loi tm.y l mt lnh vc hon ton mi vi chng em, nhng vi s gip tn tnh ca thy chng em hon thnh mn hc tt nht. Tuy nhin vic thit st l khng th trnh khi, chng em mong mun c tip thu nhng kin n gp hon thin ti nghin cu v tip thu kin thc.

PHN I : TNG QUAN V CNG NGH DP NGUI V CHI TIT1. Tng quan v tnh hnh nghin cu cng ngh dp tm trn th gii v ti Vit Nam:1.1. Trn th gii.Hin nay trong ngy cng nghip dp tm ni chung v cng ngh ch to my pht in ni ring th th gii ang trong giai on pht trin nht t trc ti nay. Bng chng l s pht trin n r ca ngnh cng nghip t vi cc sn phm hng hiu t cht lng v c a chung trn khp th gii. Sn phm chnh ca ngnh dp trong cng nghip t l sn xut khung gm, v xe v cc chi tit my khc. Bng vic pht trin cc cng ngh s trong tnh ton, thit k gip to ra nhiu mu xe c chnh xc, tnh an ton cao. Ring ti khu vc ng Nam mi ch c Thi Lan sn xut c v xe t du lch v vn ti hng nh. Ngnh cng nghip dp tm ca th gii cn to ra cc sn phm cho ngnh hng khng v tr nh cnh my bay, v my bay, Lnh vc xy dng v hng hi cng pht trin gn lin vi s pht trin ca cng ngh dp.1.2. Ti Vit Nam.Ngnh dp Vit Nam ch c bit n vi cc sn phm gia dng nh ni, cho, mun, cc loi tn. V vic ch to khun dp ln i hi phi c nhng my mc ln c chnh xc cao nn gy ra nhiu kh khn cho cng nghip nc nh. Nhng n nay c nhiu doanh nghip i u trong vic pht trin cng ngh dp nhng chi tit ln hn nh v xe du lch, cc loi sn phm t tm khc. Theo d kin, nm 2013 Vinaxuki s xut xng chic xe du lch u tin mang thng hiu Vit, m trong v xe s c dp trong nc thay v nhp khu t cc cng ty nc ngoi. Trc mt s chi tit ca thn tu thy c sn xut trong nc.Ring lnh t trong nc cng xut hin nhiu doanh nghip ln nh: Cng Ty TNHH Auto Trng Hi, Cng Ty TNHH Toyota Hi Dng, Cng Ty TNHH Ford Vit Nam Trong qu trnh sn xut b phn t c nhiu chi tit phi dng cng ngh dp chng hng v, cm ng, pat, bn l Nhng nm trc vic t hng nc ngoi xem nh l ph hp nhng hin nay v tnh cnh tranh v pht trin buc cc doanh nghip phi tip thu cng ngh v t sn xut.

2. Gii Thiu Chi Tit Cm ng 27Cm ng 27 l mt chi tit rt quan trong trong cng nghip t bn ti , t ng lnh, cm ng dng c nh ng trn cc cnh ca xe tng thm cng vng cho ca xe. Ngoi vic dng trong nghnh t, n cn c dng trong xy dng c nh cc ng ng dn nc.

3. c im ca dp nguiDp ngui l mt cng ngh mi so vi lch s pht trin ca cng nghip th gii. Cng ngh dp ngui l bc pht trin ca cng ngh g. l qu trnh gia cng kim loi bng p lc, bin kim loi tm hay khi thnh sn phm c hnh dng mong mun.Khun dp ngui l dng c to hnh sn phm bng phng php bin dng vt liu trng thi ngui. C nhiu loi khun dp ngui: t dp, dp vut, dp su, khun ko, chut siSn phm ca khun dp ngui rt a dng v phong ph bao gm nhng vt dng trong cuc sng nh chu ra mt, ni, cho, dng y t, cc sn phm trong cng nghip nh cc chi tit trong xe my nh bnh xng, ng b xe myKhun dp ngui c cu to t hai phn: phn khun trn (hay cn gi l chy) v phn khun di (hay cn gi l ci). Khun trn c gn vi ba, chuyn ng nh p lc ca ba, khun di c nh.Khun dp c s dng rt a dng vi nhiu chng loi khc nhau. Tuy nhin da vo tnh nng lm vic c th chia ra lm hai loi khun chnh l khun dp vut (dp to hnh), dp su v khun t dp.i vi khun dp vut, dp su do lm vic trong iu kin chu ma st cao, mi mn cao nn loi khun ny yu cu cng b mt cao (58-60HRC), dai va p va phi v c dng dp su xoong, ni lm bng nhm hoc inox, dng c y t t tm thp khng g. dp ra cc chi tit c su mong mun, ty theo su ca sn phm, c th dp mt bc, hai hay ba bc.

Cng ngh dp ngui c nhng c im ch yu v cng l nhng u im c bit nh sau:1. C th hon thnh cng vic phc tp bng mt ng tc n gin ca my dp. Ch to c nhng chi tit c hnh dng phc tp, c bit l nhng chi tit c thnh mng m i khi cc phng php gia cng ct gt khng thc hin c, hoc thc hin rt kh khn.1. Sn phm dp ra c th s dng c ngay, khng cn phi gia cng ct gt li, c bn vng cao.1. Tit kim c nhiu nguyn vt liu.1. Nng sut cao, thun li cho qu trnh c kh ha v t ng ha.1. Cng nhn khng cn trnh tay ngh cao.1. Sn lng ln, gi thnh thp.Do nhng c im trn ca cng ngh dp ngui, m cc nc cng nghip tin tin, dp ngui chim mt t l cao trong nhiu ngnh cng nghip.Dp ngui c nng sut cao, nn rt thch hp vi sn xut hng lot v hng khi.

3.1 u im ca phng php dp tma.V mt k thut Thc hin nhng nguyn cng phc tp bng nhng hnh trnh n gin ca my p v ch to nhng chi tit hnh dng rt phc tp m bng nhng phng php gia cng khc khng th hoc ch to rt kh khn. Ch to nhng chi tit lp vi chnh xc tng i cao, phn ln khng cn gia cng c tip theo . Ch to cc chi tit c kt cu bn, cng, nh vi lng tiu hao vt liu khng ln.b.V mt kinh t Tit kim c nguyn vt liu, ph liu tng i t. Nng sut ca thit b rt cao nh s dng c kh ha v t ng ha qu trnh sn xut. Thao tc trn my p n gin, khng cn cng nhn c trnh chuyn mn cao.Sn xut hang khi v gi thnh ca sn phm ch to thp.3.2Phn loi v cc nguyn cng ca dp ngui1. Phn loiDp tm

1. Ct vt liu1. Thay i hnh dng phiC. Dp lin hi

I. Ct II. UnIII. Dp vutIV. To hnh V. Dp p

1.Ct phi.2. Ct hnh .3. t l.4. Ct trch.5. Ct chia.6. Ct mp.7. Ct tinh.8. Ct phi kim loi.

1. Cun.2. Cun mp.3. Vn xon.

1.Nn.2.Dp ni.3.Ln vnh. 4.To hnh.

5.Tp.

6.Dp gin.

1.Dp ni mt.2.Dp du.3.p chy.4.Lp ghp cc chi tit.

1.Dp phi hp.2.Dp lin tc.3.Dp phi hp lin tc.

1. Dp vut.2. Dp vut c bin mng.

1. Cc nguyn cng ca dp nguiDng gia cngTn nguyn cngHnh v chi titnh ngha v c im ca nguyn cng

Ct phi

Ct vt liu thnh cc phn theo ng bao khng khp kn

Ct hnh

Ct cc b mt phn vt liu ra khi phi

Ct vt liuTch mt phn kim loi theo mt ng bao khp kn, phn kim loi tch ra l chi tit

t lCt vt liu theo ng bao khp kn to thnh l sut trn chi tit hoc trn tm. Phn vt liu ct ra l ph phm

Ct trchTch mt phn vt liu theo ng bao khng khp kn. Phn vt liu tch ra khng ri khi chi tit

Ct chiaCt phi thng, phi cong hoc phi rng thnh mt hoc vi chi tit ring bit. p dng cho nhng chi tit khng i xng, ban u ch to thnh phi i xng sau ct chia

Ct mpCt b phn kim loi tha theo ng bao ngoi hoc phn mp khng iu ca chi tit cong hoc chi tit dp vut

Ct tinhCt b phn lng d cng ngh rt nh theo ng bao ca phi hoc l nhm mc ch t c hnh dng v kch thc chnh xc, b mt ct sch v vung gc vi b mt chi tit

UnUnBin phi thng thnh cc chi tit cong

CunCun cc mp ca phi to thnh chi tit c dn vng neo hoc hnh tr

VnQuay mt phn phi xung quanh trc dc ca n

Dp vutDp vut khng bin mngL phng php nhn c chi tit rng t phi phng hoc phi rng. Chiu dy vt liu hu nh khng i

Dp vut c bin mngL phng php nhn c chi tit rng t phi phng hoc phi rng, c ch nh bin mng chiu dy vt liu

Nn Khc phc hin tng khng bng phng cc b ca phi hoc chi tit

Dp ni Thay i hnh dng ca sn phm nhng khng thay i chiu dy vt liu, c thc hin nh cc phn li v lm tng ng ca cc b phn khun

Ln vnhTo thnh g theo ng bao ngoi hoc ng bao trong ca chi tit

To hnhCun mpTo g mp c dng trn

To hnhThay i hnh dng ca phi c dp vut s b nhn c chi tit c hnh dng cui cng hoc kch thc chnh xc hn

Tp Lm gim tit din ngang mt phn ca chi tit rng hoc ng c dp vut s b

Gin rng ( nong )Tng tit din ngang mt phn ca chi tit rng hoc ng

Ty chnhTo cho chi tit c hnh dng v kch thc chnh xc

Dp ni mtTo nhng hnh ni li lm trn b mt chi tit, c s thay i chiu dy vt liu

Dp pp chy nguiBin i phi dy thnh chi tit hoc phi rng mng`mng bng cch chy do kim loi qua khe h gia chy v ci

Dp duTo vt lm trn chi tit sau khoan l

Dp lin hpDp phi hpng thi thc hin hai hoc mt vi nguyn cng khc nhau trong cng mt b khun sau mt hnh trnh ca my vi mt ln t phi

Dp lin tc Lin tc thc hin hai hoc mt vi nguyn cng khc nhau trn mt b khun sau mt vi hnh trnh ca my vi s dch chuyn phi lin tc theo bc ca chy. Sau mi hnh trnh ca nhn c mt chi tit

Tn To mi ghp cc chi tit bng inh tn

p

To ra mi ghp bng cch lp c di

Gp mpGhp hai chi tit bng cch to ta cc kha vng

Lp ghpUn taiGhp hai chi tit bng cch un cc tai

Un mpGhp hai hai hoc vi chi tit bng cch un mp

Tp Ghp chi tit bng cch tp mt trong cc chi tit ghp

Gin Ghp hai chi tit bng cch gin rng mt chi tit bn trong

4. Cc Loi My Dp4.1 My ct vt liu tm ct phi tm thnh di hoc thnh tng phi mt, ngi ta s dng my ct vt liu tm (cn gi l my ct tn).c im ca my ny l c li dao nghing, c th ct ngui kim loi tm c chiu dy t 0,5 mm n 30 mm trn chiu di khng qu 3 m.4.2 My dp trc khyMy dp trc khuu l my c chuyn ng nh lin kt cng. C cu chp hnh ca my dp trc khuu c khu cui cng l u trt, khu u l khu trc khuu hoc bnh rng.Thn my c th l kn (c) hoc thn h (hn) .My dp trc khuu c rt nhiu loi nh my dp trc khuu dp nng, my dp trc khuu dp ngui, my dp trc khuu4.3 My dp lin hpMy dp lin hp l loi my c th ct vt liu tm bng ko li nghing. Trn my c th lp cc khun ct t n gin v nh thc hin cc nguyn cng ct t, ng thi my c th ct c mt s dng trn, dng gc, dng ch I My c u im l c th ct c cc chiu dy chnh lch nhau kh nhiu so vi my ct vt liu tm.Nhng c nhc im l ct vi tc thp, di vt liu sau khi ct thng b cong, vnh 4.5 My dp tc ng kpTrong cc loi my trc khuu in hnh th my dp tc ng kp (my dp vut ) l thit b chuyn dng thc hin qu trnh cng ngh dp vut v to hnh vt liu tm trong cc ngnh t, quc phng m cc my khc thc hin kh khn hoc khng th thc hin.My dp tc ng kp l my dp c hai u trt: u trt ngoi dng chn phi, u trt trong mang dung c to hnh thc hin nguyn cng dp vut.4.6 My dp hai tc ng S4Mt lm vic chnh ca chi tit l mt trn c nhm l Ra1.6 v t phng 0.2 mm. Mt ny trong qu trnh lm vic lun chu ma st vi vi. Ngoi ra yu cu v song song gia ba rnh so vi tm hai l vt v khong cch gia hai tm l vt cng rt quan trng.Trong qu trnh lm vic, mt nguyt lun chu ma st v mi mn. Tuy nhin iu kin lm vic cng khng qu khc nghit.4.7 Yu cu k thutVi nhng c im v chc nng v iu kin lm vic ca mt nguyt nh trn th yu cu k thut ch yu ca mt nguyt l ta phi m bo:1. phng ca mt trn l 0,2 mm.1. song song gia 3 rnh so vi tm hai l vt l 0,3 mm trn chiu di 100mm.1. nhm mt trn t Ra1,61. V cc kch thc t dung sai nh Bng 4.1Thp kt cu l loi thp c s dng nhiu nht trong vic ch to cc chi tit my v kt cu chu ti. Chng p ng c cc yu cu khc nhau v c tnh, chnh xc v hnh dng, kch thc v t bng theo yu cu lp rp. Ph hp vi vic s dng phng php cn. Thp kt cu c cc thnh phn ha hc ch yu l:1. Ccbon:L nguyn t c bn nht quyt nh c tnh v tnh cng ngh ca thp kt cu. Lng ccbon trong thp SCM415 l 0,130,18% nn thp thin v do v dai.1. Cc nguyn t hp kim:c a vo thp kt cu nhm mc ch nng cao bn. Tuy nhin gi thnh thp s cao hn. Cc nguyn t hp kim c trong thp SCM415 ch yu l Cr nng cao bn v Mo nng cao do dai.5. Cng Ngh Dp Kim Loi Tm2.1. Ct kim loi tm bng my.Dp ct dng ct tch phn vt liu ny vi phn vt liu khc. Trong phm vi ti ny ch cp dp ct hon ton tc l phn vt liu ny c tch ri hon ton vi phn vt liu kia. Nguyn cng ny thng dng to phi, ct hnh chi tit. Phi cho nguyn cng ny thng l dng di mng hoc l sn phm ca nhng nguyn cng trc. Giai on n hi: khi s bin dng nm trong vng bin dng n hi, ng sut khng vt qu gii hn n hi. Giai on bin dng do: bin dng l bin dng d, ng sut trong kim loi vt qu ng sut chy. Giai on ny dao ln su vo vt liu tm t 0.2 0.5 chiu dy phi, ty theo cng v do ca vt liu. Giai on nt: khi to thnh nhng vt rn nt t vi, vt nt ln dn theo hng b mt trt v lm tch vt liu ny vi phn vt liu khc.Trong qu trnh ct phn vt liu gi li s b quay (b bt do lc n by) nn phi dng tm chn chng li lc ct ca dao.

Bng 1: Cc nhiu phng php ct kim loi tm v kiu dng c khc nhau. [1, 34-37]Phng php ctHnh minh haCng dng chnh

Ct kiu tay n v my ct dao thng.Thng dng ct thnh di, tm phi.Chiu dy thng ct 40mm (cn ph thuc vo my v vt liu)

Ct kiu a loi hai trc song song.Ct tm thnh di, tm phi trn.Chiu dy thng ct 30mm (cn ph thuc vo my v vt liu)

Ct kiu a loi trc dao t di nghing.Ct tm thnh di, tm phi trn.Chiu dy thng ct 30mm (cn ph thuc vo my v vt liu)

Ct kiu a loi dao hai mt nghing.Ct tm thnh di, tm phi trn bn knh nh.Chiu dy thng ct 20mm (cn ph thuc vo my v vt liu)

Ct kiu nhiu a c trc t song song.Ct ng thi nhiu di, nhiu chiu rng khc nhau. Chiu dy thng ct 20mm (cn ph thuc vo my v vt liu)

Ct kiu rung ng (kiu ct ko)Ct theo bin dng.Chiu dy thng ct 10mm (cn ph thuc vo my v vt liu)

Khun ctng bin ct theo hnh dng khun ct. Tc ct cao, chnh xc. Chiu di bin ct t l nghch vi b dy vt liu.

2.2. Ct kim loi tm bng khun.Trong phm vi ti ny ch ch cp n phng php ct bng khun.Bn cht ca vic s dng khun ct hnh, t l v mt s nguyn cng khc cng nh nhau. y ci v chy ng vai tr nh nhng li dao hnh dng khp kn, c mp ct khp nhau.Qu trnh ct bng khun cng bao gm 3 giai on (hnh 3.1):

Hnh 3.1: Tnh lin tc ca qu trnh ct hnh t l. [5, 11]1. Giai on bin dng n hi.2. Giai on bin dng do.3. Giai on nt.Trong giai on th nht v th hai do lc cn ca vt liu nn tc ca chy gim xung, sang giai on th ba th tc tng t ngt do vt liu mt s lin kt. Nu tip tc chuyn ng th chy gip y phn vt liu b ct ra khi ci.Cht lng mp ct ph thuc vo cc yu t nh tr s khe h chy v ci, tc ct, b dy vt liu, thnh phn v tnh cht vt liu. Trong cc yu tr s khe h v tc ta c th iu chnh trong qu trnh sn xut, cc yu t khc do yu cu ca sn phm thit k. Trong qu trnh ct th ti vng ct vt liu b bin cng. (hnh 3.2)

Hnh 3.2: Hnh dng mt ct v chiu su b bin cng khi ct vi s hnh trnh khc nhau. [1, 44]a. 60 hnh trnh/phtb. 120 hnh trnh/phtc. 330 hnh trnh/pht d. 450 hnh trnh/pht

Khi dp vi tc 450 hnh trnh/pht th thi gian ginh cho giai on bin do v su ca chy gim 14% so vi 60 hnh trnh/pht, giai on ba ca qu trnh cng c pht trin nhanh, kt qu l vt ct u n, chiu su lp bin cng nh.

2.3. Lc ct kim loi tm bng my.Bng 2: Cng thc xc nh lc ct. [1, 40]Phng php ctHnh minh haCng thc tnh lc ct P (Kg)

My ct thng dao song song.P = L.S.c

Mt ct thng dao nghing.Hoc

( = 2o 5o)

My ct a.

K hiu:L chiu di ct (mm)Shb dy vt liu (mm) gc nghing ca dao ()ctr lc ct (sc bn ct) (kg/mm2 ) tra bng 1hnchiu su ln dao ti thi im nt (mm)gc n ca a ()uCng sut ct (kg.mm/mm3)Thp dy 1020mm : u 10; ng : u 6 ; ura : u 1.5k H s bng 1.2 i vi vt liu dy, bng 1.8 i vi vt liu mng

Do cc yu t nh hin tng un khi ct, b dy vt liu khng u, mn dao nn lc ct c tng ln 30%:Pn= 1.3 PT vic nghin cu qu trnh dp thy rng lc ct khng phi l hng s m thay i sut trong qu trnh ct.Ngoi ra mt s sn phm khi ct c s dng b phn g ph liu, chn phi, y sn phm th phi cng thm phn lc ny.Bng 3: Cng thc xc nh lc ct hnh bng khun c mp ct song song. [1,50]Hnh dng chi titLc tnh ton khi ct hnhLc yu cu ca my p

Bt kP = L.S.cP = L.S.c + Qd

Hnh trnP = .d..S.cP = .ds.c + Qd

K hiu:L chiu di ct (mm)Sb dy vt liu (mm)d ng knh l t (mm)csc bn ct (kg/mm2 ) tra bng 4Qdlc cn ca c cu ph (chn phi, y sn phm)

Khi gim t s d/S SKhi H = S P = 2S.c (a+ 0.5b)

Ct hnh vung khun c mp nghin bn bnc

Ct hnh trn khun c mp nghing hai bnabcKhi H = SP = 0.66.d.S.c

K hiu:H chiu cao nghing mp (mm)gc nghing ()a, bchiu rng v chiu di ca hnh ch nht ct (mm)dng knh hnh trn ct (mm)

2.4. Khe h gia chy v ci.Nh phn tch trn kh h gia chy v ci quyt nh rt nhiu n cht lng sn phm dp, nh hng ti cng vng ca khun v nng lng tiu hao.Bng 7: T s ca khe h mt pha i vi nhng trng hp dp khc nhau. (ch xt b dy vt liu t 3mm tr xung) [1, 76]Phm vi s dngChiu dy vt liu S (mm)Tr s khe h mt pha tnh % S

Ct hnh v t l thng thng vt liu thp.n 0.20.3 3.0Khng c khe h3 6

Ct hnh v t thp khng g 1X18H9 v 1X18H9T.n 30.02 0.03 mm

Ct hnh v ct t thp k thut in.3 6

Dp trn my tc caon 36 10

Ct hnh chi tit rt ln t vt liu mngn 28 10

Ct tinh c tm chnn 3 0.01 mm

Bng 8: Tr s khe h ban u khi ch to khun ct hnh v t l (khe h hng knh hoc hai bn) (mm). [1, 77]Chiu dy vt liu (mm)Khe h ban uChiu dy vt liu (mm)Khe h ban u

Nh nhtLn nhtNh nhtLn nht

0.30.020.042.50.200.28

0.50.030.062.80.220.32

0.80.040.083.00.240.36

1.00.060.103.50.320.46

1.20.080.124.00.400.56

1.50.100.164.50.500.68

1.80.120.2050.60.8

2.00.170.25

Ch thch:1. Khe h ban u nh nht l tr s khe h danh ngha. Khe h ban u ln nht c tnh n s tng ln do dung sai ch to chy v ci.2. Nu vt liu dy hn 2mm th ly theo bng 23 [1,77]

Nhng nguyn tc c bn khi chn khe h: Khi ct hnh, khe h ly bng cch gim kch thc ca chy. Kch thc ca ci ly bng gii hn kch thc nh nht ca chi tit. Khi t l, khe h ly bng cch tng kch thc ca ci, kch thc ca chy ly bng kch thc gii hn ln nht ca l.6. Cng Ngh Dp Vut5. Cng ngh dp vut: C ch dp vut kim loi tm:Phn ny trnh by c ch dp vut chi tit c dng cc hnh tr trn nu ln nhng khi nim, hin tng c bn nht v qu trnh dp vut kim loi tm.

Hnh 5.1: S tun t dch chuyn kim loi trong qu trnh dp vut [1, 194]Hnh 5.1 trnh by c ch dp vut mt chi tit hnh tr t phi kim loi tm. S tun t dch chuyn ca cc phn t phi 1, 2, 3, 4, 5 trong qu trnh dp vut lm gim ng knh ngoi ca vnh phi theo mc chiu su dp vut.Phn vnh khn ca phi (D-d) chuyn thnh thnh ca hnh tr chi tit c ng knh d chiu cao h. Do c hin tng bin dng do kim loi, nn khi dp vut hon ton hnh tr, chiu cao h ln hn chiu rng ca phn vnh khn b. Th tch phi dch chuyn biu th bng cng thc:

Trong : th tch dch chuynS b dy ca chi titD,d c biu th trn hnh 5.1Hnh 5.2: S bin dng mt phn t ca phi v s d to thnh vt nhn khi dp vut [1, 197]Khi mc bin dng nh, chiu dy kim loi ln s t xy ra hin tng nhn. Khi dp vut su, mc bin dng ln, chiu dy kim loi nh, thng to thnh cc vt nhn trn sn phm. Sau y chng ta s phn tch k hn cc c ch hnh thnh vt nhn trong qu trnh dp vut (hnh 5. 2).u tin, ti phn t I ca phi nm vin ngoi ca vnh, bin dng nn theo hng tip tuyn c tr s ln nht, bin dng ko hng tm c tr s trung bnh v lng ha dy ca kim loi c tr s nh nht.Di tc dng ng sut nn tip tuyn , vnh phi s b mt n nh, b nn, lm cc ng trn vnh phi trng nhau (hnh 5.3) v to ra np nhn hnh sng (thi k 1-hnh 5.2). Np nhn y lm bin dng n hi tm chn phi v cc chi tit gi n, lm tng khe h gia tm chn v ci.ng sut nn s tng ln do ng knh ngoi ca phi khi dp vut gim khng ngng. iu dn n vic nn p lp sng nhn (thi k 2), ri lm mt n nh phn phng ca np nhn, lm phn b un ngc chiu li (thi k 3). Cui cng s to thnh cc np nhn nh hn, t mt np nhn sinh thnh ba np nhn (thi k 4).Hnh 5.3: S dch chuyn v thay th kim loi [10, 368]

Qu trnh hnh thnh cc np nhn xy ra mt cch nhy vt v tip tc cho n khi to ra c np nhn nh hon ton n nh. Lc ban u np nhn sinh ra vnh phi khc nhau ty thuc vo mc n nh ca vnh phi c trng bi t s , v mc dp vut K = . Khi phn t I dch chuyn n mp vut ca ci, bin dng ko hng tm s ln nht, nn tip tuyn dn dn gim i. Khi phn t i qua mp vut bin dng s phc tp hn do s xut hin ca qu trnh un. Sau phn t chuyn t cong thnh thng ng v chu ko di chiu trc dc theo ng sinh vi bin mng ca vt liu khng ln lm. y thnh phm chu lng ko di phng khng ln (1-2%) v bin mng (2-3%), cho nn thc t c th b qua. Thng thng tit din nguy him nm gc ln di y v y tr s ng sut ko ln lm bin mng vt liu ln.Khi mc bin dng ln hoc trong trng hp hnh thnh np nhn phi, ng sut tit din nguy him s vt c gii hn bn ca n v lm rch y. iu kin bn ca tit din nguy him xc nh mc bin dng c th khi dp vut v c biu th bng phng trnh:

Thit k hp l v hon ho mt qu trnh dp vut l to nhng iu kin thun li nht cho vic bin dng kim loi nh: Vic lm gim sc chng bin dng ca vnh phng; Vic gim ng sut ko tit din nguy him loi b cc vt rch v vic tng bn ca kim loi tit din y; Vic gim ng sut nn tip tuyn vnh bin dng hoc tng tnh n nh ca n vi mc ch ngn nga hin tng nhn.Nu thc hin tt vic k trn ta c th tng chiu su ca dp vut trong mt nguyn cng, gim s lng nguyn cng, lm cho qu trnh dp vut cc chi tit c hnh dng phc tp c tt hn.Trong trng hp dp vut cc chi tit hnh tr khng c vnh, tr s bin mng ln nht khong 10-18%, cn s ha dy mp bng 20-30% chiu dy vt liu. Chiu dy vt liu ch chuyn tip t y n thnh cng gim nu tng mc bin dng, tng chiu dy tng i ca phi S/D, tng do ca kim loi, tng s nguyn cng dp vut v nu gim bn knh ln ca chy v ci.Chiu dy gn ng cnh trong trng hp dp vut chi tit hnh tr c xc nh theo cc h thc sau y:i vi cc chi tit hnh tr khng c vnh:

i vi cc chi tit hnh tr c vnh:

Trong : chiu dy thnh chi tit, mm chiu dy ca phi, mmD ng knh phi, mmDb ng knh vnh, mmd ng knh chi tit, mmBin dng thc t xy ra trong qu trnh dp vut l bin dng khi (theo c ba phng) nhng n gin cho vic phn tch, nh gi qu trnh bin dng, chng c xem l bin dng phng. Bng cc phng php dp vut ngi ta ch to rt nhiu chi tit rng khc nhau v hnh dng mt y cng nh thnh bn. Dp vut c chn phi:Ty theo cch phn loi m ta c nhiu phng php dp vut khc nhau. Trong n ny, ch tp trung vo phng php dp vut c chn phi, cc phng php khc c th tham kho cc ti liu lin quan.Dp vut c chn phi c chia ra lm hai giai on: giai on u khi phi c ko vo trong ci cho n khi gc m ca phi xung quanh mp lm vic ca chy v ci vi gc (hnh 5.4a). Giai on sau khi gc m (hnh 5.4b). Ti thi im ny c ba phn ca phi vi trng thi ng sut khc nhau: phn vnh khn 1, phn hnh tr 2 v phn y 3 (hnh 5.4c).

Hnh 5.4: S dp vut c chn phi [4, 127]Chiu dy ln nht ti phn vnh l mp ngoi cng ca n. y trng thi ng sut gn vi trng thi ng sut n (:

Khi ko ton b phi vo trong ci th phn vnh s khng c, tng ng .Do :(5.1)

Hoc tnh n tnh d hng ca kim loi th:

i vi kim loi ng hng, h s d hng . Khi cng thc 5.1 c th s dng tnh gn ng khe h gia chy v ci ca khun dp vut nu ta coi . Chiu dy ca thnh chi tit sau khi dp vut khng ng u dc theo chiu cao: ti mp trn cng, chiu dy ca chi tit l ln nht; ti phn bn knh ln ca y, chiu dy l nh nht; ti y chi tit chiu dy ca n hu nh khng thay i so vi chiu dy phi ban u.Hnh 5.5: Chi tit b rch, nhn khi dp vutMt ct ngang ca chi tit ti vng c chiu dy nh nht c gi l mt ct ngang nguy him, ti chi tit thng b ph hy nh b t y hoc rch (hnh 5.5). Mt tit din nguy him na l cc lp kim loi phn vnh, ti kim loi b ha bn t hn so vi cc lp kim loi cc lp tit din ngang khc.Nu mc bin dng khng vt qu mc cho php th chiu dy thnh ti tit din nguy him c th xc nh mt cch gn ng nh sau:

Nh phng php s dng ng cong ha bn ngi ta nhn c cng thc xc nh ng sut ko hng knh ln nht ti bin dng thi im bt k khi dp vut kim loi ng hng:

Trong : s dch chuyn tng i ca mp vnh trong qu trnh dp vut co tht t i khi ko chiu dy phi gii hn bn ca vt liu phi bn knh ln ca ci h s ma st tip xc lc chn phiTn ti mt gc nghing ti u ca ci dp dp vut sao cho khi nh nht.Gi tr gn ng ca gc ti u c th c xc nh nh sau: Ty theo iu kin bin dng, gc ti u ca ci dp vut thay i t 10-35o. Khi dp vut cc nguyn cng trung gian c th thc hin trong cc ci hnh cn. Khi , trong phn hnh tr ca phi cha b ko vo trong ci s c ng sut ko tip tuyn c th s gy ra nhng vt nt dc trong iu kin nht nh. S ha bn do bin dng ca phi sau khi dp vut ln u lm cho tnh do ca n b gim i cng gp phn to nn nhng vt nt dc . hn ch xy ra nhng vt nt ny ngi ta dng vng chn phi.Phng php dp vut nghin cu trn c ng dng rt rng ri hu nh trong tt c cc ngnh cng nghip. Ngoi ra c th nhanh chng s dng nhng kiu sn phm mi cn phi thit k cc qu trnh gm nhng thit b vn nng hoc vn nng mt phn, r tin.

Hnh 5.6: Dp vut c vng chn phi [10, 404] Tnh ton cng ngh:Mc bin dng v h s dp vut:C th thc hin dp vut qua mt hoc vi nguyn cng ty thuc vo t s chiu cao v ng knh ca chi tit dp vut, chiu dy tng i ca phi.Cn phi tnh ton th no vic dp vut thc hin vi mt s nguyn cng t nht, cc nguyn cng hon thnh vi mc bin dng ln nht (s gim tng i ng knh v tng chiu su dp vut), khng cn trung gian.Mc bin dng khi dp vut cc chi tit hnh tr c th o bng mt trong cc ch s sau y:

Trong :D ng knh phi, mmd ng knh chi tit, mmm h s dp vutK mc dp vut, tr s nghch o ca h s dp vut

Cc tr s bng s ca nhng ch s y c nu trn hnh 5.7 ph thuc vo t s . Ch s mc bin dng ng hn c l ch s di dng lgart ln, song dng n khng thun tin trong iu kin nh my. Ch s mc bin dng t c trng nht l h s dp vut m = , bi v tr s ca n nghch o vi mc bin dng (m cng nh, mc bin dng cng ln). Nhng n li n gin v thun tin nht cho cc tnh ton nhanh chng v c dng rng ri trong thc t.

Hnh 5.7: So snh cc ch s khc nhau ca mc bin dng [1, 261]Nh kinh nghim v cc s liu th nghim ch r: ch s c xc nh i vi kim loi do l tng khng ha bn, trong mt vi trng hp s khng phi l tr s gii hn.Tr s lng bin dng gii hn khi dp vut b hn ch bi 3 l do ch yu:1. Tnh do ca kim loi khng cao, to iu kin cho tr lc bin dng ln vnh phi phng, dn n s tng ng sut ko tit din nguy him v rch y.2. Do mt n nh vnh phi, vic to thnh np nhn lm tng t ngt tr lc bin dng v nhanh chng lm phi b rch. Phi c chiu dy tng i nh t n nh v d b cc np nhn hn.3. Cng vi cc nguyn nhn khc, nu tr s bn knh ln ca ci dp vut nh s lm tng tr lc ko phi phng vo l ci rt nhiu, s tng ng sut ko tit din nguy him v sm lm rch y.iu kin bn ca tit din nguy him c xc nh bng h thc:

- ng sut ko tit din nguy himPhng php xc nh mc bin dng cho php ng n v chnh xc hn c l da trn vic xc nh ng sut thc sinh ra khi dp vut v dng cc nh lut c bn ca l thuyt do. Nhng v phc tp v khng tin li nn cch tnh k trn c thc hin nh cc h s dp vut, do thc nghim xc lp nn, cc h s ny c trng cho mc bin dng cho php.Tr s cc h s dp vut c dng trong thc t phn ln l tr s gn ng, bi v khng tnh nh hng chiu dy tng i ca phi, bn knh ln ca ci, tc dp vut, n cc h s dp vut. Do cc quan h k trn cc h s dp vut ra cho thc t s dng cn phi phn nh theo chiu dy tng i ca vt liu. nh hng ca chiu dy tng i ca phi n tr s dp vut ln hn nhiu ln nh hng ca tnh do vt liu ny hay vt liu khc, bi v i vi dp vut ngi ta ch yu dng cc kim loi c do cao vi dao ng tnh cht do khng ln (tr mt vi hp kim c bit).Xc nh kch thc v hnh dng phi khi dp vut:Do trong qu trnh bin dng do, th tch ca kim loi lun gi khng i nn cho nn nguyn tc c bn xc nh kch thc phi khi dp vut l s cn bng th tch ca phi v chi tit thnh phm.Khi dp vut khng bin mng thnh, ngi ta thng b qua s thay i chiu dy ca vt liu (sai s c th n 20-25%), vic xc nh kch thc phi tin hnh theo cn bng din tch b mt ca phi v ca chi tit thnh phm, k c lng d ct mp.Khi dp vut c bin mng thnh, vic xc nh kch thc phi c tnh theo s cn bng th tch phi v thnh phm. Trong thc t thng gp trng hp dp vut cc chi tit c hnh dng khc nhau, chng i hi cc phng php tnh ton kch thc phi khc nhau nh sau. y ch xt dp vut khng bin mng thnh.Kch thc v hnh dng phi phi dp vut cc chi tit trn xoay n gin:Trng hp ny l dp vut khng bin mng vt liu, do vic xc nh kch thc phi c tin hnh theo s cn bng din tch b mt phi v chi tit thnh phm (k c lng d ct mp tra theo cc bng 13 v 14). iu kin c chn phi hay khng c xc nh theo bng 15.Bng 13: Lng di xn theo chiu cao cc chi tit tr trn [2, 245]hLng di khi

Di 0.8Trn 0.8n 1.6Trn 1.6n 2.5Trn 2.5

Di 101.51.82.33.0

Trn 10 n 202.23.03.74.5

Trn 20 n 503.54.56.07.0

Trn 50 n 1005.06.58.510.0

Trn 100 n 1506.58.010.512.0

Trn 150 n 2007.59.012.015.0

Trn 200 n 2509.011.013.516.0

Trn 250 n 30010.013.015.018.0

Bng 14: Lng di xn vnh cc chi tit tr trn [2, 245]DLng di khi D/d

Di 1.5Trn 1.5 n 2Trn 2n 2.5Trn 2.5

Di 252.52.22.01.5

Trn 25 n 504.03.02.52.5

Trn 50 n 1005.04.53.73.0

Trn 100 n 1506.05.04.03.5

Trn 150 n 2007.06.05.04.0

Trn 200 n 2508.07.05.54.2

Trn 250 n 3009.07.56.04.5

Bng 15: Xc nh c chn phi hay khng [2, 255]Thao tc vutC chn phiC chn phi hoc khngKhng kp

Th nhtD-d>22SD-d=22SD-d=0.5B) khng th b qua lng bin dng c.

Hnh 5.13: Bin dng ca li ta khi dp vut hnh ch nht [10, 416]Bng 17: Chiu cao tng i ca hp ch nht c dp vut sau mt nguyn cng (thp 08-10) [1, 236]Bn knhgc lntng i

Chiu cao tng i ca phi vi chiu dy tng i ca phi

2-1.51.5-11.0-0.50.5-0.2

0.31.2-1.01.1-0.951.0-0.90.9-0.85

0.21.0-0.90.9-0.820.85-0.70.8-0.7

0.150.9-0.750.8-0.70.75-0.650.7-0.6

0.10.8-0.60.7-0.550.65-0.50.6-0.45

0.050.7-0.50.6-0.450.55-0.40.5-0.35

0.0250.5-0.40.45-0.350.4-0.30.35-0.25

Ch thch: 1. Ngoi cc i lng tng i v , chiu cao c th khi dp vut ph thuc vo kch thc tuyt i ca hp ch nht. V vy tr s ln trong bng dnh cho cc hp kch thc nh (B