ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Ο τρούλος

Αναµφίβολα η µεγαλύτερη αρχιτεκτονική

πρόκληση για το Ισλάµ ήταν να ξεπεράσει

λαµπρότερο ναό της Χριστιανοσύνης

Σοφία της Κωνσταντινούπολης. Από τη

η Πόλη αλώθηκε από τους Τούρκους

Τούρκοι αρχιτέκτονες προσπάθησαν

αυτό ακριβώς, και σχεδόν το κατάφεραν

Μπλέ Τζαµί, το Τζαµί του Σουλεϊµάν

οικοδοµήµατα. Όπως η Αγία Σοφία, έτσι

λαµπρά αυτοκρατορικά οικοδοµήµατα

τεράστιο κεντρικό θόλο / τρούλο στηριζόµενο

ηµι-θόλους, µία µεγαλοπρεπή πύλη,

στοά και ένα συντριβάνι για τελετουργικούς

εξαγνισµούς. Όµως παρόλη την τελειότητά

µεγάλα τζαµιά της Κωνσταντινούπολης

ξεπέρασαν ποτέ τον επιβλητικό τρούλο

Σοφίας.

Η οµοιότητα ανάµεσα στο Μπλε Τζαµί

Συντριβάνι Στοά

Αυλή

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

αρχιτεκτονική

να ξεπεράσει τον

Χριστιανοσύνης, την Αγία

Από τη στιγµή που

Τούρκους το 1453, οι

προσπάθησαν να πετύχουν

κατάφεραν µε το

Σουλεϊµάν και άλλα

έτσι κι αυτά τα

οικοδοµήµατα είχαν ένα

στηριζόµενο σε

, µία αυλή µε

για τελετουργικούς

τελειότητά τους, τα

Κωνσταντινούπολης δεν

τρούλο της Αγίας Ο επιβλητικός ναός της Αγίας

Το Μπλε Τζαµί

Τζαµί και το πρότυπό του, την Αγία Σοφία δηλαδή, είναι

Ηµιθόλος

Θόλος Στοά

Αυλή

1

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Αγίας Σοφίας

είναι εκπληκτική

Το περίκεντρο / ροτόντα

Ένα από τα πρώτα ισλαµικά κτίσµατα

Ιερουσαλήµ, ο οποίος όµως είναι εµπνευσµένος

τον Τάφο του Κυρίου στην Ιερουσαλήµ

ο Μέγας Κωνσταντίνος στην Ιερουσαλήµ.

Άλλα κοινά στοιχεία ανάµεσα στο Θόλο

διαστάσεις, το περίκεντρο, πάνω στο οποίο

επίσης βυζαντινή: µάρµαρο, χρυσό µωσαϊκό

τεχνοτροπίας.

Ναός

Ο τάφος του Κυρίου

Περίκεντρο

ή ροτόντα

κτίσµατα είναι και το Θόλος του Βράχου (τέµενος του Οµάρ)

εµπνευσµένος από το περίκεντρο κτίριο ή ροτόντα που

Ιερουσαλήµ, η οποία αποτελεί τµήµα του Ναού της Αναστάσεως

Ιερουσαλήµ.

Θόλο του Βράχου και το Ναό της Αναστάσεως είναι

στο οποίο στηρίζεται ο τρούλος µε τα παράθυρά του

χρυσό µωσαϊκό, γεωµετρικά και φυτικά διακοσµητικά

Ναός της Αναστάσεως, Ιερουσαλήµ

(τέµενος του Οµάρ) στην

ροτόντα που υψώνεται γύρο από

Ναού της Αναστάσεως που έχτισε

Αναστάσεως είναι: οι ίδιες περίπου

του. Η διακόσµηση είναι

φυτικά διακοσµητικά µοτίβα βυζαντινής

Ο Θόλος του Βράχου, Ιερουσαλήµ. Χρησιµοποιεί

στεγάζει τον Πανάγιο Τάφο

Οι μιναρέδες

Ο µιναρές ή πύργος µοιάζει µε ψηλό

Αποτελούσαν ένα κεντρικό οπτικό σηµείο

αποτελείται από µία βάση, ένα πύργο και

τετράγωνους πύργους των χριστιανικών εκκλησιών

Υπάρχουν διάφοροι τύποι µιναρέδων. Για

εµφανίζονται κυκλικοί και λεπτοί, µε δυνατότητα

επιρροή (13ος

αι) οι µιναρέδες εµφανίζονται

γωνίες του τζαµιού.

Χρησιµοποιεί την αρχιτεκτονική δοµή του βυζαντινού

Πανάγιο Τάφο, µε ένα κεντρικό θόλο και οκτάγωνη βάση

ψηλό καµπαναριό µε κωνική κορυφή. Βρίσκονται

σηµείο από το οποίο οι πιστοί προσκαλούνταν για προσευχή

πύργο και εξώστες. Οι πρώτοι µιναρέδες ήταν εµεπνευσµ

χριστιανικών εκκλησιών της Συρίας.

Για παράδειγµα, κάτω από την τουρκική επιρροή (11

δυνατότητα ένα τζαµί να έχει έως και έξι µιναρέδες

εµφανίζονται τετράγωνοι, χαµηλοί σε ύψος και τοποθετηµένοι

Εξώστες

βυζαντινού περίκεντρου που

οκτάγωνη βάση

Βρίσκονται δίπλα σε τσαµιά.

για προσευχή. Ο µιναρές

εµεπνευσµένοι από τους

επιρροή (11ος

αι), οι µιναρέδες

µιναρέδες. Κάτω από τη συριαή

τοποθετηµένοι στις τέσσερις

Το υποστύλιο

Το υποστύλιο είναι µία από τις πρωιµότερες

αυτή την τεχνοτροπία έχουν σχήµα τετράγωνο

αίθουσα προσευχής και µία εσώκλειστη αυλή

κολόνες και στηρίγµατα.

Το τέµενος της Κόρδοβα

Αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγµα

υπόστυλης ισλαµικής αρχιτεκτονικής

τέµενος έχει πάνω από 850 κολόνες φτιαγµένες

από γρανίτη, όνυχα, ίασπη και µάρµαρο. Οι

και οι κολώνες είναι παρµένες από ρωµαϊκό

που αρχικά βρίσκονταν στο συγκεκριµένο

όπου χτίστηκε το τζαµί. Οι διπλές αψίδες

τεµένους είναι το καινούριο αρχιτεκτονικό

στην υπόστυλη αρχιτεκτονική τεχνοτροπία

χρησί µευε για τη στήριξη του µεγάλου βάρους

ψηλοτάβανης οροφής. Συνήθως η υπόστηλη

αρχιτεκτονική περιλάµβανε και µια εξωτερική

στοά µε καµάρες για περισσότερη σκιά.

Συχνά το υπόστυλο περιλαµβάνει και ένα

κλειστή µε τοίχους από τρεις πλευρές και µια

πρωιµότερες µορφές της ισλαµικής αρχιτεκτονικής. Τα τζαµιά

σχήµα τετράγωνο ή παραληλόγραµµο και περιλαµβάνουν

εσώκλειστη αυλή. Η οροφή της αίθουσας προσευχής στηρίζονταν

Το βυζαντινό υδραγωγείο της Κωνσταντινούπολης

Η υπόστηλη αρχιτεκτονική τεχνοτροπία

βυζαντινή. Οι Άραβες δανείστηκαν

αυτή και την αξιοποίησαν στα

Κόρδοβας, Ισπανία

χαρακτηριστικό παράδειγµα

υπόστυλης ισλαµικής αρχιτεκτονικής. Το

κολόνες φτιαγµένες

µάρµαρο. Οι πέτρες

ρωµαϊκό ναό

συγκεκριµένο σηµείο

διπλές αψίδες του

αρχιτεκτονικό στοιχείο

τεχνοτροπία και

µεγάλου βάρους της

η υπόστηλη

εξωτερική

και ένα «iwan». Πρόκειται για µία τετράγωνη αίθουσα

και µια πλευρά εντελώς ανοιχτή.

τζαµιά που ακολουθούν

περιλαµβάνουν µία σκεπαστή

στηρίζονταν σε πολλές

της Κωνσταντινούπολης

υπόστηλη αρχιτεκτονική τεχνοτροπία είναι

δανείστηκαν την τεχνική

αξιοποίησαν στα δικά τους κτίσµατα.

αίθουσα, συνήθως θολωτή,

Το αίθριο

Το αίθριο είναι τυπικό γνώρισµα της ισλαµικής

αρχιτεκτονική. Το βρίσκουµε σε όλα σχεδόν

του αραβικού κόσµου. Το αίθριο είναι µία

(περιστύλιο). Μερικά από τα πιο εντυπωσιακά

τοποθετηµένη πισίνα. Το αίθριο σε µια οικία

µπορούν να κινηθούν ελευθερα, χωρίς

προσαρτηµένο σε τζαµί χρησιµοποιείται για

χρησιµοποιείται είτε για κολύµβηση, είτε για

τυπικό γνώρισµα της ισλαµικής τέχνης, εµπνευσµένο από την

όλα σχεδόν τα τζαµιά, όπως επίσης και σε παραδοσιακά

είναι µία αυλή περιτριγυρισµένη από δωµάτια και

πιο εντυπωσιακά αίθρια µπορεί να περιλαµβάνουν

µια οικία µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως κήπος στον

χωρίς να έχουν καλυµµένα τα πρόσωπά τους. Όταν

χρησιµοποιείται για τελετουργικούς εξαγνισµούς, ενώ όταν είναι

είτε για αισθητικούς λόγους.

Ισλαµικό τέµενος (αίθριο)

Ρωµαϊκή βίλλα (αίθριο)

5

από την ελληνορωµαϊκή

παραδοσιακά κτήρια και οικίες

και στεγασµένη στοά

περιλαµβάνουν και µία κεντρικά

στον οποίο οι γυναίκες

τους. Όταν το αίθριο είναι

όταν είναι µέρος µιας οικίας

ΤΥΠΟΙ ΑΨΙ∆ΩΝ ΙΣΛΑΜΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

Οι Άραβες κατείχαν την τέχνη της αψίδας

πολλούς νέους τύπους αψίδων. Η αγάπη τους

φοινικόδεντρο. Μιµούνταν την καµπύλη

Παρόλ’αυτά, δεν µπορεί να αγνοηθεί

αντικατοπτρίζεται στον τρούλο, από τον οποίο

και της αρχιτεκτονικής έπαιξε επίσης αποφασιστικό

αψίδα χρησιµοποιήθηκε ως δοµικό στοιχεί

Η ΠΕΤΑΛΟΕΙ∆ΗΣ ΑΨΙ∆Α

Πρώτος τύπος αψίδας που κατασκεύασαν οι

Η ΗΜΙΚΥΚΛΙΚΗ ΑΨΙ∆Α

Την αψίδα αυτή την υιοθέτησαν οι Ευρωπαίοι

οικοδοµήµατα

Στοά µε ηµικυκλικές αψίδες σε

τέµενος της Τυνησίας

ΙΣΛΑΜΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ

της αψίδας περισσότερο από κάθε άλλο πολιτισµό. Μάλιστα

αγάπη τους για το σχήµα της αψίδας σχετιζόταν µε την

που σχηµάτιζε το φύλλο του φοινικόδεντρου

αγνοηθεί ο συµβολισµός του σφαιρικού σχήµατος του

τον οποίο προέρχεται και η αψίδα. Η γνώση της ευκλείδιας

επίσης αποφασιστικό ρόλο στην κατασκευή διαφόρων τύπων

στοιχείο, ενώ αργότερα για διακοσµητικούς λόγους.

κατασκεύασαν οι Άραβες ήταν η πεταλοειδής αψίδα.

οι Ευρωπαίοι και τη χρησιµοποίησαν στα δικά

Εκκλησία στη

εµφανής η χρήση

6

πολιτισµό. Μάλιστα, σχεδίασαν

µε την αγάπη τους για το

στις κατασκευές τους.

σχήµατος του σύµπαντος που

της ευκλείδιας γεωµετρίας

διαφόρων τύπων αψίδων. Αρχικά η

δικά τους µεγαλοπρεπή

Εκκλησία στη Μ. Βρετανία. Είναι

χρήση της ηµικυκλικής

αψίδας

7

ΛΟΓΧΟΕΙ∆ΗΣ ΑΨΙ∆Α

Προήλθε από την Ινδία και αποτέλεσε το πλέον χαρακτηριστικό γνώρισµα τηε ευρωπαϊκής γοτθικής

αρχιτεκτονικής.

Μουσουλμανικά τεμένη με λογχοειδείς

αψίδες

Λογχοειδείς αψίδες σε χριστιανικές ευρωπαϊκές εκκλησίες γοτθικού

ρυθμού

ΚΥΜΑΤΟΕΙ∆ΗΣ ΑΨΙ∆Α

ΛΟΒΩΤΗ ΑΨΙ∆Α

Και αυτός ο τύπος αψίδας υιοθετήθηκε

αρχιτεκτονική.

ΑΨΙ∆Α ΜΕ ΣΤΑΛΑΚΤΙΤΙΚΟ ∆ΙΑΚΟΣΜΟ

υιοθετήθηκε από τους Ευρωπαίους και χρησιµοποιήθηκε

ΜΕ ΣΤΑΛΑΚΤΙΤΙΚΟ ∆ΙΑΚΟΣΜΟ

8

χρησιµοποιήθηκε στην γοτθική

ΚΑΝΤΕ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ:

Αναγνωρίστε τον τύπο αψίδας στις παρακάτω

Κυµατοειδής

αψίδα

Ηµικυκλική

αψίδα

Πεταλόµορφη

ΠΗΓΕΣ

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%88%CE%AF%CE%B4%CE%B1

http://karenswhimsy.com/islamic-architecture.shtm

http://islamic-arts.org/2011/islamic_arches/

παρακάτω εικόνες:

Πεταλόµορφη

αψίδα Λοβωτή αψίδα Λογχοειδής

αψίδα

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%88%CE%AF%CE%B4%CE%B1

architecture.shtm

arts.org/2011/islamic_arches/

9

Λογχοειδής

Αψίδα µε

σταλακτιτική

διακόσµηση