Basit Malzemelerle Yapılan Deneylerin Fene Yönelik

Tutuma Etkisi

Ayşe KOÇ1, Uğur BÖYÜK

2

1 Erciyes Üniversitesi, Kayseri-TÜRKİYE

2 Doç. Dr. Uğur BÖYÜK, Erciyes Üniversitesi, Kayseri-TÜRKİYE

Alındı: 27.09.2011 Düzeltildi: 04.01.2012 Kabul Edildi: 22.01.2012

Orijinal Yayın Dili Türkçedir (v.9, n.4, Aralık 2012, ss.102-118)

ÖZET

Bu araştırmanın amacı, ilköğretim 7. Sınıf Fen ve Teknoloji dersi “Kuvvet ve Hareket” ünitesinde

basit malzemelerle yapılan deneylerin öğrencilerin fene yönelik tutumlarına etkisini incelemektir.

Araştırma, 2010-2011 eğitim öğretim yılında, Kayseri ili Kocasinan ilçesi Yemliha kasabasında

bulunan bir ilköğretim okulunda, 7. Sınıf öğrencileri (N=40) ile yürütülmüştür. Araştırmada, deneysel

yöntem kullanılmıştır. Bu yöntemin “ön test- son test tek gruplu deseni” araştırmanın modelini

oluşturmaktadır. Araştırmada Akınoğlu (2001) tarafından geliştirilen güvenirliliği α = 0,89 olan,

uygulanan çalışma grubu için ise güvenirliliği α = 0,86 olarak yeniden belirlenen "Fen Bilgisi Tutum

Ölçeği (FBTÖ)" kullanılmıştır. Tutum ölçeği 5’li likert tipinde 20 maddeden oluşmaktadır. Öntest-

sontest tek gruplu deneysel desen modeline göre FBTÖ, çalışma grubuna uygulamanın başlangıcında

öntest olarak uygulanmıştır. “Kuvvet ve Hareket” ünitesi basit ve ucuz malzemelerle yapılan fen

deneyleri ile işlenmiştir. Uygulama toplam 4 hafta boyunca devam etmiştir. Uygulama sırasında

öğrenciler, yapılan etkinlikler hakkındaki duygu ve düşüncelerini anlatmak için öğrenci günlükleri

tutmuşlardır. 4 hafta sonunda FBTÖ sontest olarak tekrar uygulanmıştır. Veriler SPSS 17.00 paket

programı aracılığı ile değerlendirilmiştir. Verilerin analizi için “İlişkili t-Testi”, “Mann Whitney U-

Testi” ve “Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi” uygulanmıştır. Veriler 0,05 anlamlılık düzeyinde

değerlendirilmiştir. Elde edilen nicel veriler öğrenci günlüklerinden elde edilen nitel verilerle

desteklenmiştir. Araştırma sonucunda basit malzemelerle yapılan fen deneylerinin grubun tutumu

açısından anlamlı bir fark oluşturduğu ortaya çıkmıştır. Bu durum kız ve erkek öğrenciler için ayrı

ayrı da incelenmiş, hem kız hem de erkek öğrencilerin uygulanan yöntem sonrasında anlamlı düzeyde

olumlu tutum geliştirdiği belirlenmiştir. Ayrıca yapılan analizler sonucunda cinsiyete göre anlamlı bir

farlılık elde edilememiştir.

Anahtar Kelimeler: Fen Bilgisi Eğitimi; Basit Malzemelerle Öğretim Yöntemi; Fen Deneyleri; Fene

Yönelik Tutum

GİRİŞ

Günümüzde bilgi çok hızlı üretilmektedir. Artan bilgi birikimi, bir insanın veya bir

bilim adamının, tüm alanlarla ilgili bilgileri bilmesini çok zorlaştırmıştır. Bilgi ve teknoloji

çağında bugün bildiğimiz en yeni yöntem ve teknikler kısa sürede geçerliliğini ve

kullanışlılığını yitirecektir. Bu çağa ayak uydurabilmek araştırma, sorgulama ve

Sorumlu Yazar E-mail: boyuk@erciyes.edu.tr © ISSN:1304-6020

TÜRK FEN EĞİTİMİ DERGİSİ

Yıl 9, Sayı 4, Aralık 2012

http://www.tused.org

Journal of

TURKISH SCIENCE EDUCATION

Volume 9, Issue 4, December 2012

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 103

problemleri bilimsel yöntemle çözme becerisi kazanarak mümkün olacaktır. Fen ve

teknoloji dersi bu sürece en fazla katkı sağlayacak disiplinlerden birisidir (Başkurt, 2009).

Fen bilgisi eğitimi, çocuğun çevresindeki çekici ve şaşırtıcı zenginliğin eğitimidir.

Çocuğun yediği besininin, içtiği suyun, soluduğu havanın, bedenin, beslediği hayvanın,

bindiği arabanın, kullandığı elektriğin, güneşin eğitimidir (Gürdal, 1992).

Fen bilimleri ile günlük yaşantımız bu kadar iç içe iken, öğrencilerin en çok

zorlandıkları, başarısız oldukları, anlamakta güçlük çektikleri, sevmek istedikleri ama bir

türlü sevemedikleri derslerin başında da fen dersleri gelmektedir (Durmaz, 2004).

Öğrencileri bu tür duygulara iten nedenler ve sonuçları hakkında yıllardır çalışmalar

yapılmaktadır. Yapılan çalışmalar öğrencilerin fen derslerine yönelik tutumlarının olumsuz

olduğunu, sınıflar ilerledikçe bu derse yönelik tutum puanlarının düşme eğilimi

gösterdiğini ortaya koymuştur. Oysa fen derslerine yönelik olumlu tutum oluşturma fen

derslerinin önemli amaçlarından biridir (Victor & Kellough, 1997).

Öğrencilerin fene yönelik tutumları da erken yaşlarda gelişmektedir. Çocuk 11–12

yaşlarına gelene kadar geçen zamanda, hangi konuları sevdiği hakkında kesin tutumları

geliştirmektedir. Çevreden alınan yanlış bilgilendirmeler sonucu birçok öğrenci feni

karışık, zor olarak görmekte, bu onların fene yönelmelerini ve başarılarını etkilemektedir.

Bu nedenle öğrencilerin fenle tanışmaları ve feni sevmeleri, fene yönelik olumlu tutumlar

geliştirebilmeleri önem kazanmaktadır (Harlen, 1998).

Öğrencilerin fen bilgisi derslerinde başarılı olmalarını sağlamak için onlara fene

yönelik olumlu tutum kazandırılmalıdır. Derse yönelik tutumları olumsuz olan öğrencilerin

de sınıf ortamında başka sorunlara da neden oldukları dikkate alındığında, Fen ve

Teknoloji dersine yönelik tutumları olumlu yönde artıracak farklı yöntemler üzerine daha

fazla çalışmaya ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Nitekim yapılan araştırmalarda derste

uygulanan yöntemlerle derse yönelik tutum arasında bir ilişki olduğu ortaya konulmuştur

(Yangın vd., 2007).

Tüm bu durumlar göz önünde bulundurulursa kaliteli bir fen eğitimi için,

öğrencilerin severek isteyerek feni öğrenmelerini sağlamak için, yeni yöntem ve

tekniklerin geliştirilmesi ve bunların eğitim sürecindeki etkilerinin araştırılması büyük

önem taşımaktadır.

Fen eğitiminde yeni bir yöntem olan, basit araçlarla yaparak öğrenme yöntemi

(hands-on learning) de sürece katkısı açısından araştırılması gereken önemli bir yöntemdir.

“Hands-on learning” basit olarak yaparak öğrenme anlamına gelir. Daha geniş anlamda

ise, öğrencilerin günlük yaşamda kullandığı basit malzemelerle oluşturduğu araçlar

yardımıyla, bir olayı ya da olguyu gözlemleyebilmesi, açıklayabilmesi, kavrayabilmesi ve

olay üzerinde düşünmesi süreçlerini kapsayan bir yöntemdir" (NCISE, 1995).

Genişletilmiş deneysel etkinlikleri içeren basit araçlarla yaparak öğrenme

yönteminin tarihsel şeritteki gelişimi 1910’larda John Dewey’in yaparak öğrenme esasına

dayalı yaklaşımıyla, ders kitapları ve laboratuvar kılavuzlarının daha çok uygulamaya

dönük düzenlemeler içermesiyle başladığı söylenebilir (Kaptan, 1999).

Dünyada 1960’ların ve 1970’lerin başında fen dallarındaki müfredat gelişmeleri ve

laboratuvar çalışmaları basit araçlarla yaparak öğrenme (hands-on learning) yöntemiyle

zenginleştirilmiştir. Basit araçlarla yaparak öğrenme, literatüre yeni geçmiş bir yöntem

olmamakla birlikte geçmişten bugüne gelen laboratuvar ve deney tanımlarını biraz

genişleten bir yöntemdir. Basit araçlarla yapılan etkinliklerde, özel bir laboratuvar ortamı

veya DAYM (Ders Araç-Gereçleri Yapım Merkezi) tarafından okullara gönderilen

fabrikasyon araçlara gerek yoktur. (Hardal & Eryılmaz, 2004).

Yöntemin öne çıkan özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir;

1. Aktivitelere konu olan problemler gerçek hayattan problemlerdir.

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 104

2. Aktivitelerde kullanılacak malzeme ve araç gereçler, laboratuvarda kullanılan

araç gereçlerin aksine, günlük yaşamda kullandığımız, öğrencinin tüm özellikleri ile

tanıdığı malzemelerden oluşmaktadır.

3. Basit araçlarla yaparak öğrenme (hands-on learning) aktiviteleri, öğrencileri

bilim yapma sürecine yönlendirecek ve bilimsel bilgilerini kendi bilimsel araştırmaları

sonucunda oluşturmalarını destekleyecek niteliktedir.

4. Bilimsel düşünmelerini, bilimsel süreçleri kullanarak bilgiye ulaşmada beceri

geliştirmelerini ve bilimin doğasını yaşayarak öğrenmelerini destekleyecek niteliktedir

(Başdaş, 2007).

Basit araçlarla yaparak öğrenme yönteminde bilim anlatılmaz yapılır. Öğrencilerin

çevrelerinde bulunan atık (yararsız, kullanılmayan) malzemelerden yaptıkları araçların fen

eğitimi ve öğretimi açısından değeri oldukça yüksektir. Yöntem, hem öğrencilerde

yapabilmenin ve keşfetmenin yarattığı özgüven oluşturması ve dersi sevmesi açısından,

hem de kavramları ve onların arasındaki ilişkiyi zihninde daha iyi yapılandırması ve başka

durumlara uygulayabilmesi açısından önemlidir (Akgün, 2000).

Ayrıca bugün çoğu ilköğretim okulunda laboratuvarlara pahalı olduğu için araç

gereç alınmamakta ve bu nedenle de ya deney yapılmamakta ya da sadece sınırlı sayıda

gösteri deneyleri ile yetinilmektedir. İstenilirse fen derslerindeki deneylerin büyük bir

çoğunluğu pahalı araç gereçlerle yapılan deneylerin yerini tutacak şekilde ucuz araç

gereçlerle de yapılabilmektedir (Ergin, Pekmez & Erdal, 2005).

Fen ve teknoloji dersinde kullanılabilecek basit araç-gereçler yurtdışında ünitelere ve

sınıflara göre değişen “Basit Malzemelerle Yaparak Öğrenme Setleri (Hands-on Science

Kits)” olarak da satılmaktadır (Şekil 1).

Şekil 1. Basit Malzemelerle Yaparak Öğrenme Setleri (Hands-on Science Kits)

Öğrencilerin çevrelerini, laboratuvar olarak algılamalarını sağlayan basit araçlarla

yaparak öğrenme yönteminde kullanılan araçlar temin edilirken bireyler yaratıcılıklarını

kullanarak; patlamış ampulden deney tüpü, ilaç şişesinden ispirto ocağı, süt şişesinden

barometre, konserve kutularından eşit kollu terazi ve daha bunun gibi pek çok araç

geliştirebilir (Akgün, 2000).

Uysal ve Eryılmaz’ın (2002) yaptığı çalışmada basit malzemelerle yapılan

deneylerin, kolay bulunabilir, ucuz ve günlük hayattan malzemeler kullanılması açısından

özel imkânlara gereksinim duymadan yapıldığından, büyük kentlerdeki okulların yanı sıra,

ülkemizin her yerinde, köy okullarında da uygulanabilir olduğu, bu bakımdan her

öğrenciye eşit deneyim sağlaması açısından fen öğretiminde önemli bir yere sahip olduğu

vurgulanmıştır.

Dünya’da artık pek çok ülkede basit araçlarla yaparak öğrenme yöntemi

kullanılmaktadır. Fransa’da “Eller Hamurda (La Main á la Pâte)” programı; Amerika,

Latin Amerika, Çin ve Hindistan’da “Hands-on Inquiry Based Science Education System”

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 105

programı; Avrupa Birliği Socrates destekli projelerden biri olan “Hands-on Science”

projesi gibi örnekler, basit araçlarla yaparak öğrenme yönteminin fen eğitimi açısından

uluslararası önemini göstermektedir (Başdaş & Kirişçioğlu, 2006).

Bu çalışmanın amacı, İlköğretim 7.sınıf Fen ve Teknoloji dersinde “Kuvvet ve

Hareket” ünitesinde basit malzemelerle yapılan deneysel aktivitelerin öğrencilerin fene

karşı tutumlarına nasıl bir etki yaptığını araştırmaktır.

Bu araştırma, ilköğretim 7.sınıf “Kuvvet ve Hareket” ünitesinde basit malzemelerle

yapılan fen deneylerinin öğrencilerin fene yönelik tutumlarını etkileme derecesini ortaya

koyması ve öğretmenlere bu yöntemin kullanımı konusunda kaynak olabilmesi açısından

önemlidir. Ülkemizde ilköğretim düzeyinde, Fen ve Teknoloji dersi kapsamında basit

malzemelerle yapılan deneysel fen aktiviteleriyle öğretimin başarıya, fen tutumuna ve

motivasyona etkisinin araştırıldığı farklı çalışmalar bulunmaktadır. Ancak basit

malzemelerle yapılan deneysel fen aktivitelerinin fene yönelik tutuma etkisi konusunda

cinsiyet değişkeninin de işin içine katıldığı bir araştırmaya rastlanmamıştır. Halbuki

öğrencilerin fene yönelik tutumlarıyla ilgili olarak üzerinde çok çalışılan öğrenci

özelliklerinden biri de cinsiyet farklılığı ve tutum üzerindeki etkileridir (Boylan, 1996;

Yalvaç & Sungur 2000; Gürkan & Gökçe, 2001; Yeşilyurt vd., 2005; Ünal & Ergin, 2006;

Azizoğlu & Çetin, 2009).

Nitekim Türkiye’de yapılan bazı araştırmalarda, kız ve erkek öğrencilerin bazı fen

konularındaki başarıları göz önüne alındığında, erkek öğrenciler lehine bir fark bulunduğu

tespit edilmiştir. Bu durumun nedeninin kız ve erkek öğrencilerin o konulardaki deneyim

ve tutumları ile ilgili olduğu anlaşılmıştır. Birçok kız öğrenci, fen konularını kendi

deneyimlerinin dışında görmekte ve fen alanındaki bilgi ve anlayışları gelecekte çok az

kullanacaklarını düşünmektedir. Bunların sonucunda, ülkemizde fen ve teknolojiye dayalı

meslekleri seçen kız öğrenci oranı, erkek öğrencilere göre daha düşük olmaktadır. Oysa

Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programında, pek çok gelişmiş ülkenin öğretim programı

reformlarında gözetildiği gibi kız öğrencilerde fen ve teknolojiye karşı daha etkin pozitif

tutumlar geliştirmeye önem verilmektedir (MEB, 2005). Bu nedenle bu araştırmada elde

edilecek bulguların, bu konuda çalışan uzmanlara, öğretmenlere, öğretmen adaylarına ve

araştırmacılara örnek teşkil ederek yardımcı olabileceği düşünülmektedir.

Bu çalışmanın ana problemini ilköğretim 7.sınıf Fen ve Teknoloji dersi “Kuvvet ve

Hareket” ünitesinde basit malzemelerle yapılan fen deneylerinin öğrencilerin fene yönelik

tutumları üzerine etkisi var mıdır?” sorusu oluşturmaktadır.

Araştırmada yukarıdaki belirtilen ana problem çerçevesinde şu hipotezler test

edilmiştir:

1. Çalışma grubu Fen Bilgisi Tutum Ölçeği (FBTÖ) öntest ortalaması ile sontest puanları

arasında anlamlı bir fark vardır.

2. Çalışma grubu kız ve erkek öğrencilerinin FBTÖ öntest puanları arasında anlamlı bir

fark yoktur.

3. Çalışma grubu kız ve erkek öğrencilerinin FBTÖ sontest puanları arasında anlamlı bir

fark yoktur.

4. Çalışma grubu kız öğrencilerinin FBTÖ öntest-sontest puanları arasında anlamlı bir

fark vardır.

5. Çalışma grubu erkek öğrencilerinin FBTÖ öntest-sontest puanları arasında anlamlı bir

fark vardır.

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 106

YÖNTEM

a) Araştırmanın Modeli

Bu araştırmada, deneysel yöntemin tek gruplu öntest-sontest deneysel desen modeli

kullanılmıştır. Tek gruplu öntest-sontest deneysel desen modeline göre, araştırmada

Akınoğlu (2001) tarafından geliştirilen FBTÖ, belirlenen çalışma grubuna uygulamanın

başlangıcında ve bitiminde olmak üzere iki kez uygulanmıştır. Araştırmanın hipotezleri

elde edilen öntest-sontest sonuçlarına göre değerlendirilmiş, yapılan değerlendirmenin ise

uygulama sırasında öğrencilerin yazdığı günlüklerdeki nitel verilerle desteklenmiştir.

b) Araştırmayı Konu Alan Ünite Seçimi

İlgili alan yazın tarandıktan sonra, soyut kavramların fazlalığı sebebiyle “Kuvvet ve

Hareket” ünitesini öğrencilerin anlamada güçlük çektikleri ve bu nedenle bu ünite

işlenirken sıkıldıkları, dersten zevk almadıkları görülmüş (Nuhoğlu, 2008), bu konu

üzerinde araştırmaya yapılmasına karar verilmiştir.

c) Veri Toplama Araçları

Bu çalışma sırasında veri toplama aracı olarak, Akınoğlu (2001) tarafından

geliştirilen, güvenirliliği α=0,89 olan FBTÖ kullanılmıştır. Araştırmacılar tarafından

uygulanan dönem ve çalışma grubu için güvenirlilik yeniden hesaplanmış (α=0,86) ve

araştırmada öğrenci günlükleri de kullanılmıştır. Tutum ölçeğinde, öğrencilerin Fen ve

Teknoloji dersine karşı tutumlarına yönelik 20 yargı belirten 10 olumlu ve 10 olumsuz

cümle bulunmaktadır. Öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersini sevip sevmediklerini, bu

dersle ilgili etkinlik yapmaktan hoşlanıp hoşlanmadıklarını içeren ifadelerden oluşan ölçek

5'li likert tipindedir. Ölçekteki her yargı olumsuzdan olumluya doğru 1’den 5’e kadar

puanlandırılarak her anket 100 puan üzerinden değerlendirilmiştir. Araştırmada kullanılan

öğrenci günlükleri ise uygulama sırasında öğrencilerin derse karşı duygu ve düşüncelerini

ifade ettikleri nitel verilerin elde edileceği yazılı dökümanlardır. FBTÖ ile elde edilen nicel

verilerin bu nitel verilerle desteklenmesi sağlanmıştır.

d) Çalışma Grubu

Bu araştırma deneysel bir çalışma olduğu için evren ve örneklem yerine çalışma

grubu belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Kayseri İli Kocasinan İlçesi Yemliha

Kasabası’nda bir ilköğretim okulunda öğrenim gören 7. sınıf öğrencileri (N=40)

oluşturmaktadır. Çalışma grubu olarak bu okulun seçilmesinin nedeni, bu okulda eğitim-

öğretim için gerekli imkânların tam olmaması ve daha önceden basit ve çevresel

malzemelerle fen deneyleri yönteminin hiç kullanılmamış olmasıdır. Araştırmanın

yapıldığı okul ve sınıf amaçsal olarak belirlenmiştir.

e) Araştırmanın Değişkenleri

Bu araştırmanın bağımlı değişkeni; çalışma grubu öğrencilerinin tutum ölçeği

sontest sonuçlarıdır. Bağımsız değişkeni ise araştırmada kullanılan basit malzemelerle

öğretim yöntemidir.

f) Araştırmada Uygulanan Çalışma Planı ve Verilerin Analizi

Çalışma grubunda “Kuvvet ve Hareket” ünitesi, anlatım, soru-cevap, tartışma gibi

öğretim yöntemlerine ek olarak çevresel malzemeler kullanılarak düzenlenen fen

deneyleriyle işlenmiştir. Uygulama 4 hafta devam etmiştir. Araştırmada, Öztürk’ün (2007)

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 107

yüksek lisans tezinde kullandığı basit araçlarla yaparak öğrenme yöntemine göre

hazırlanmış deneylerden 16 deneysel etkinlik ve 8 ders planı kullanılmıştır. Uygulanan

deneysel etkinlikler Tablo 1’de verilmektedir. Ayrıca araştırmacılar tarafından 16 deneysel

etkinliğe yönelik, her deneysel etkinlikte kullanılmak üzere deney raporu şeklinde çalışma

yaprakları hazırlanmış, etkinliklerin değerlendirme aşaması bu çalışma yapraklarıyla

tamamlanmıştır.

Tablo 1. Araştırmada Uygulanan Deneysel Etkinlikler

Deneysel Etkinlik Adı Kullanılan Basit Malzemeler

1- Kendi Dinamometre Tasarımım Paket lastiği, cetvel, 100-200-300 gramlık pirinç, kareli kağıt

2- Her Yana Saçılan Konfetiler Balon, konfeti, iğne

3- Vitamin Tabletindeki Enerji Bardak, C vitamini tableti, su

4- Zıplayan Kalem Tükenmez kalem, tel zımba

5- Misketlerin Hareketi Çeşitli büyüklükte misketler

6- Joule’nin Deneyi Kapaklı çam kavanoz, 2 adet dikiş makarası, kalın kablo, tahta

parçası, tel, ip, termometre ve taş

7- Kaldıraç Kullanımı Uzun cetvel, silgi, kitap, dinamometre

8- Sabit Makara Makara, ip, cetvel, üçayak, dinamometre, cisim

9- Hareketli Makara Makara, ip, cetvel, üçayak, dinamometre, cisim

10- Palanga Makara, ip, cetvel, üçayak, dinamometre, cisim

11- Çıkrık Yapımı Yarıçapları 5 cm ve 10 cm olan iki yuvarlak köpükten parça,

çivi, ip, dinamometre, destek, kütle

12- Gazoz Kapakları Gazoz kapakları, çivi, çekiç, tahta

13- Portakal Düşüyor Portakal, kupa, kart postal, kibrit kutusu

14- Paraların Umursamazlığı 5 adet kalın madeni para, yemek bıçağı

15- Sürtünmeyi Nasıl Azaltabiliriz? El kremi

16- Sürtünme Nelere Bağlıdır? Çeşitli büyüklükte misketler, kumaş parçası

Öğretmenin yönlendirici, öğrencilerin ise aktif oldukları çalışma grubunda

öğrencilere; araştırmacı tarafından ders öncesinde deney çalışma yaprakları dağıtılmıştır.

Öğrencilerden etkinlikleri incelemeleri, etkinlik malzemelerini hazırlamaları ve etkinlik

öncesinde cevaplandırılması gereken sorular varsa bu soruları cevaplandırmaları

istenmiştir. Öğrenciler etkinlik malzemelerini kendi doğal çevrelerinden bulup seçerek

sınıf ortamına getirmişlerdir. Etkinlikler sonunda öğrenciler tarafından, hazırlanan çalışma

yaprağındaki sorular cevaplandırılmıştır. Ayrıca öğrenciler süreç boyunca yapılan

uygulamalar hakkında Fen ve Teknoloji günlükleri tutmuşlardır ve öğrencilerin yaptığı

etkinlikler uygulama kapsamında kullanılmak üzere ailelerinin de izni dahilinde

fotoğraflanmıştır.

Bu araştırmada uygulamadan elde edilen nicel veriler SPSS 17.00 paket programı

kullanılarak analiz edilmiştir. Öğrencilerin FBTÖ öntest puanları ile sontest puanları

arasında anlamlı fark olup olmadığını belirlemek amacıyla “İlişkili tTesti”, kız ve erkek

öğrencilerin FBTÖ öntest puanları arasındaki farkı ve FBTÖ sontest puanları arasındaki

farkı belirlemek amacıyla “Mann Whitney UTesti”, kız öğrencilere ait FBTÖ öntest-

sontest puanları arasındaki farkla ve erkek öğrencilere ait FBTÖ öntest-sontest puanları

arasındaki farkla ilgili “Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi” uygulanmıştır. Veriler 0,05

anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir. Son olarak nicel veriler yapılan uygulamalar

hakkında öğrencilerin duygu ve düşüncelerini içeren Fen ve Teknoloji günlüklerinden elde

edilen nitel verilerle desteklenmiştir.

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 108

BULGULAR

Araştırmanın temel amacına uygun olarak geliştirilen hipotezlerin çözümü için

toplanan istatistiksel çözümlemeler sonucunda elde edilen bulgular ve bu bulguların

yorumları aşağıda altı aşamada sunulmaktadır:

Araştırmanın ilk aşamasında, çalışma grubundaki öğrencilerin FBTÖ öntest-sontest

puanları karşılaştırılmıştır ve sonuçlar Tablo 2’de verilmiştir. Tablo 2’de görüldüğü üzere;

çalışma grubunun öntest-sontest puanları arasında 0,05 anlamlılık seviyesinde istatistiksel

olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (t = -4,40; p<0,05). Birinci hipotez kabul edilmiştir.

Buradan hareketle çalışma grubunda basit malzemelerden yapılan deneysel etkinliklerin

fene yönelik tutumu olumlu yönde etkilediği görülmektedir.

Tablo 2. Araştırmaya Katılan Öğrencilerin FBTÖ Öntest-Sontest Puanlarının Arasındaki Farkla

İlgili İlişkili t-Testi Sonuçları

N Ss t sd p

FBTÖ Öntest 40 53,40 20,18 -4,40 39 ,00

FBTÖ Sontest 40 70,43 16,77

İkinci aşamada araştırmaya katılan kız ve erkek öğrencilerin FBTÖ öntest puanları

incelenmiş ve elde edilen sonuçlar Tablo 3’te verilmiştir. Buna göre; çalışma grubundaki

kız ve erkek öğrencilerin öntest puanları arasında 0,05 anlamlılık seviyesinde istatistiksel

olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Yani “Kuvvet ve Hareket” ünitesi basit

malzemelerle yapılan fen deneyleri ile işlenmeden önce öğrencilerin fene yönelik

tutumlarının cinsiyete göre değişmediği görülmektedir. Dolayısıyla ikinci hipotez kabul

edilmiştir (U = 151,00; p> 0,05 ).

Tablo 3. Araştırmaya Katılan Kız ve Erkek Öğrencilerin FBTÖ Öntest Puanları Arasındaki

Farkla İlgili Mann Whitney U-Testi Sonuçları

Cinsiyet N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U p

FBTÖ Öntest Kız 25 19,04 476,00

151,00 ,30 Erkek 15 22,93 344,00

Üçüncü aşamada araştırmaya katılan kız ve erkek öğrencilerin FBTÖ sontest

puanları incelenmiş ve elde edilen sonuçlar Tablo 4’te verilmiştir. Buna göre; çalışma

grubundaki kız ve erkek öğrencilerin FBTÖ sontest puanları arasında 0,05 anlamlılık

seviyesinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır. Dolayısıyla üçüncü hipotez

de kabul edilmiştir. Yani “Kuvvet ve Hareket” ünitesi basit malzemelerle yapılan fen

deneyleri ile işlendikten sonra da öğrencilerin fene yönelik tutumlarının cinsiyete göre

değişmediği görülmektedir. Buradan uygulanan yöntemin öğrencilerin fene karşı

tutumlarına aynı derecede etki ettiği söylenebilir ( U= 126,50; p> 0,05 ).

Tablo 4. Araştırmaya Katılan Kız ve Erkek Öğrencilerin FBTÖ Sontest Puanları Arasındaki

Farkla İlgili Mann Whitney U-Testi Sonuçları

Cinsiyet N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U p

FBTÖ Sontest Kız 25 18,06 451,50

126,50 ,08 Erkek 15 24,57 368,50

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 109

Dördüncü aşamada araştırmaya katılan kız öğrencilerin FBTÖ öntest-sontest

puanları incelenmiş ve Tablo 5’te verilen sonuçlar elde edilmiştir. Buna göre; çalışma

grubundaki kız öğrencilerin FBTÖ öntest ve sontest puanları karşılaştırılmıştır. Elde edilen

verilere göre; araştırmaya katılan kız öğrencilerin FBTÖ öntest-sontest puanları arasında

0,05 anlamlılık seviyesinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (z = 2,58*; p<

0,05). Araştırmanın dördüncü hipotezi de kabul edilmiştir. Kısaca uygulanan yöntem

sadece kız öğrenciler açısından değerlendirildiğinde kız öğrencilerin fene yönelik

tutumlarında anlamlı düzeyde artış olmuştur.

Tablo 5. Araştırmaya Katılan Kız Öğrencilerin Ait FBTÖ Öntest-Sontest Puanları Arasındaki

Farkla İlgili Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Sonuçları

Kız FBTÖ

Öntest-Sontest N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı z p

Negatif Sıra 7 7,57 53,00

2,58* ,01 Pozitif Sıra 16 13,94 223,00

Eşit 2 - -

* Negatif sıralar temeline dayalı

Beşinci aşamada araştırmaya katılan erkek öğrencilerin FBTÖ öntest-sontest

puanları incelenmiş ve Tablo 6’da verilen sonuçlar elde edilmiştir. Buna göre; çalışma

grubundaki erkek öğrencilerin FBTÖ öntest ve sontest puanları karşılaştırılmıştır. Elde

edilen verilere göre araştırmaya katılan erkek öğrencilerin FBTÖ öntest-sontest puanları

arasında 0,05 anlamlılık seviyesinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur (z =

2,36*; p< 0,05 ). Beşinci hipotez de kabul edilmiştir. Uygulanan yöntem sadece erkek

öğrenciler açısından değerlendirildiğinde de erkek öğrencilerin fene yönelik tutumlarında

anlamlı düzeyde artış görülmüştür.

Tablo 6. Araştırmaya Katılan Erkek Öğrencilerin FBTÖ Öntest-Sontest Puanları Arasındaki

Farkla İlgili Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi Sonuçları

Erkek FBTÖ

Öntest-Sontest N Sıra Ortalaması

Sıra

Toplamı z p

Negatif Sıra 4 4,63 18,50

2,36* ,01 Pozitif Sıra 11 9,23 101,50

Eşit 0 - -

* Negatif sıralar temeline dayalı

Araştırmanın son ve altıncı aşamasında ise öğrenci günlüklerinden elde edilen

bulgulara yer verilmiştir. Öğrencilerin Fen ve Teknoloji günlüklerinde ifade ettikleri duygu

ve düşünceler aşağıda görülmektedir:

“Deneyleri laboratuvardan değil de mutfak eşyalarıyla yaptık ve sonuçta amacımıza

ulaştık. Başlangıçta nasıl yapacağımı bilemedim ama çok ilgimi çekti. Deneyler çok basit

ve eğlenceliydi, hiç sıkılmadım, her ders böyle geçse...”

“Dersimiz çok eğlenceli geçti, dersi hiç sevmeyenler bile deneyleri yapmak istedi.

Kullandığımız malzemeleri kolayca evden bulup getirdik, hiç zorlanmadık…”

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 110

“Yaptığım deneyleri çok sevdim, eve gelince hepsini yeniden denemek istedim ve

bazılarını tekrar yaptım, babama kardeşime de gösterdim. Onlar da beğendiler. Ben de

böyle yeni ve ilginç deneyler ortaya çıkarmak istiyorum…”

“Derslerimiz çok heyecanlı geçti, teneffüs zilini bile duymadım çoğu zaman,

öğretmenime çok teşekkür ederim yaptığımız deneyler için, çok basit ve eğlenceliydi…”

“İp makarasından basit makine yapmak hiç aklıma gelmezdi, artık evdeki

malzemelerle nasıl yeni deneyler yapabilirim diye düşünüyorum…”

Günlüklerde yer alan ifadelere bakıldığında, elde edilen verilerin nicel verileri

destekler nitelikte olduğu, öğrencilerin basit malzemelerle yapılan deneyler sonucunda

dersi daha çok sevdikleri ve derse karşı ilgilerinin arttığı görülmektedir.

SONUÇ ve TARTIŞMA

Bu çalışmada, basit malzemelerle yapılan deneysel fen aktivitelerine dayalı öğretim

yönteminin öğrencilerin fene karşı tutumlarına etkisi araştırılmıştır. Uygulama sonuçlarına

göre çalışma grubunda FBTÖ öntest-sontest puanları arasında anlamlı bir fark

bulunmuştur. Öğrencilerin tutumlarındaki bu farklılığın, Kuvvet ve Hareket ünitesi

konularının öğrencilere aktarılırken kullanılan basit malzemelerle yapılan deney

yönteminden kaynaklandığı söylenebilir. Bu sonuçlara göre çevresel malzemelerle

düzenlenebilecek basit fen deneylerinin, öğrencilerin Fen ve Teknoloji dersine yönelik

tutumlarını olumlu yönde etkilediği görülmüştür.

Araştırmada elde edilen istatistiksel sonuçlara bakıldığında, çalışma grubu kız ve

erkek öğrencileri için FBTÖ öntest sonuçları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır.

Böylece araştırmanın bir sonraki aşamasında basit malzemelerle yapılan fen deneylerinin

tutuma etkisinde cinsiyetin rolünü ortaya çıkarmak için kız ve erkek öğrenciler açısından

eşit şartlar sağlanmıştır.

Araştırmaya katılan kız ve erkek öğrencileri için FBTÖ sontest sonuçları arasında

anlamlı düzeyde bir fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Dolayısıyla basit malzemelerle

yapılan fen deneylerinin tutuma etkisinde cinsiyetin etkisinin olmadığı görülmüştür.

Yapılan diğer analizlerde; basit malzemelerle yapılan fen deneylerinin hem kız hem de

erkek öğrencilerinin fene yönelik tutumlarını ayrı ayrı olumlu yönde etkilediği sonucuna

ulaşılmıştır.

Yapılan uygulamalar sırasında, öğrencilerden basit malzemelerle yaptıkları deneyler

hakkında fen ve teknoloji günlüklerinde bahsetmeleri istenmiştir. Öğrencilerin

tutumlarındaki değişim fen ve teknoloji günlüklerinde ifade ettikleri düşünceleri ile de

açıkça ortaya çıkmaktadır. Nitekim öğrenciler basit malzemelerle yapılan deneyler

sayesinde Fen ve Teknoloji dersini çok sevmiş, çok eğlenceli bulmuş, dersle hiç

ilgilenmeyen öğrenciler dahi derse karşı daha ilgili hale gelmişlerdir. Uygulamaları

öğrencilerin ilk kez yapmış olması onlara ayrı bir heyecan vermiştir.

Aşağıda uygulamalar sırasında öğrencilerin yaptıkları bazı çalışmalara ait resimler

sunulmuştur. Şekil 2’de erkek ve kız öğrencilerin potansiyel enerjinin, hareket enerjisine

sonra da ısı enerjisine dönüştüğünü gözlemlemeye çalıştıkları, enerji dönüşümleri ile ilgili

deney çalışması görülmektedir. Deney kapsamında öğrenciler malzeme olarak; kapaklı

cam bir kavanoz, dikiş makarası, kalın kablo, tahta parçası, tel, ip, termometre ve taş

(ağırlık olarak) kullanmışlardır.

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 111

Şekil 2. Joule Deneyi, Erkek ve Kız Öğrenciler.

Şekil 3.a’da öğrencilerin eylemsizlik-kütle ilişkisini açıklamak için kurdukları deney

düzeneği görülmektedir. Öğrenciler burada portakal benzeri ağır şeylerin eylemsizliğinin,

kart ya da kibrit kutusu benzeri hafif şeylerinkinden daha fazla olduğu sonucuna

ulaşmışlardır. Resim 3b’de ise öğrenciler basit malzemelerden sabit makara yapmış, sabit

makarada uygulanan kuvvet ve yük ilişkisini kavramaya çalışmışlardır.

Şekil 3. a) Portakal Düşüyor Deneyi, b) Sabit Makara Deneyi.

Bu araştırmada elde edilen sonuçlar, ilköğretim 7.sınıf “Kuvvet ve Hareket”

ünitesinde basit malzemelerle yapılan fen deneylerinin öğrencilerin fene yönelik

tutumlarını etkileme derecesini ortaya koyması ve öğretmenlere bu yöntemin kullanımı

konusunda kaynak olabilmesi açısından önemlidir ve ülkemizde basit malzemelerle

yapılan deneysel fen aktiviteleriyle öğretimin fene yönelik tutuma etkisinde cinsiyetin

rolünün olmadığını göstermesi bakımından özgündür.

Yapılan bu araştırmanın sonuçları göz önüne alındığında, araştırma sonuçlarının;

Başdaş ve Kirişçioğlu (2006), Başdaş (2007), Bilgin (2006), Schell (1994), Öztürk (2007),

Karamustafaoğlu (2003), Karamustafaoğlu, Çostu ve Ayas (2005), Demiral (2007) ve

Yalçın’ın (2010) çalışma sonuçlarıyla desteklendiği görülmektedir.

Başdaş ve Kirişçioğlu (2006) basit araçlarla yaparak aktif öğrenme (hands-on

learning) yönteminin öğrencilerin derse ve bilime karşı olumlu tutumlar geliştirmelerine

yardımcı olduğu sonucuna varmışlardır.

Başdaş (2007), İlköğretim fen eğitiminde basit ve ucuz malzemelerle yapılan fen

aktivitelerinin bilimsel süreç becerilerine, akademik başarıya ve motivasyona etkisini

araştırdığı tez çalışmasında yapılan aktivitelerin öğrencilerin bilimsel süreç becerileri,

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 112

akademik başarıları ve fen ve teknoloji dersine yönelik motivasyonları üzerinde anlamlı bir

farklılık yarattığı sonucuna ulaşmıştır.

Bilgin (2006), “Basit Malzemelerle Yapılan İşbirlikçi Öğrenme Yaklaşımının

Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Bilimsel Süreç Becerilerine ve Fene Yönelik Tutumlarına

Etkisi” adlı çalışmasında basit malzemelerle yapılan fen aktivitelerini içine almış işbirlikçi

öğrenme yaklaşımının, öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine ve fene yönelik tutumları

üzerinde olumlu etkileri olduğu sonucuna ulaşmıştır.

Schell (1994), “Birinci ve İkinci Sınıf Öğrencilerinin Fen Kavramlarını

Anlamalarına ve Fene Yönelik Motivasyonlarına Basit Malzemelerle Yaparak

Öğrenmenin Etkisi” adlı çalışmasında, basit araçlarla yaparak öğrenme yönteminin fen

bilimine karşı motivasyonu anlamlı düzeyde arttırdığını dile getirmiştir.

Karamustafaoğlu (2003), basit araç-gereçlerle hazırlanmış deneylerin öğrencilerin

başarılarını ve tutumlarını olumlu yönde geliştirdiği sonucuna varmıştır.

Öztürk (2007), öğrencilerin fen bilgisi dersini basit malzemelerle yaptıkları

deneylerle işlemelerinin başarıyı, kavram öğrenmeyi ve tutumlarını geleneksel yönteme

göre daha çok arttırdığı sonucuna ulaşmıştır.

Karamustafaoğlu, Çostu ve Ayas (2005), basit araç-gereç kullanımına dayalı bir

öğretimin gerçekleştirilmesi ve etkililiğinin belirlenmesi amacıyla yaptıkları

çalışmalarında; öğrencilerin yapılan etkinlikleri çok zevkli ve faydalı bulduklarını

belirlemişlerdir.

Öte yandan ülkemizde basit malzemelerle yapılan deneysel fen aktiviteleriyle

öğretimin fen tutumuna etkisinde, tutum-cinsiyet ilişkisinin araştırıldığı bir çalışmaya

rastlanmamıştır. Bu nedenle araştırma sonuçlarının basit malzemelerle öğretim yöntemi

kapsamında literatüre bu anlamda katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Tutum-cinsiyet ilişkisi ile ilgili yapılan diğer öğretim yöntemlerini içeren genel

araştırmalara bakıldığında; ilköğretim birinci kademe düzeyinde öğrencilerin fen ve

teknoloji dersine yönelik tutumları ile cinsiyetleri arasında anlamlı farklılık bulunmadığı

ancak öğrenim düzeyi ilerledikçe kız öğrencilerle erkek öğrencilerin fene yönelik tutumları

arasında erkeklerin lehine farklılık oluştuğu ortaya koyulmuştur ( Sungur & Tekkaya,

2003).

Demiral (2007) “İlköğretim Fen Bilgisi Dersi Maddenin İç Yapısına Yolculuk

Ünitesinde, İşbirlikli Öğrenme Yönteminin Öğrenci Başarısına, Bilgilerin Kalıcılığına ve

Derse Karşı Tutumlarına Etkisi” adlı tez çalışmasında uygulanan yöntem sonrasında fene

yönelik tutumun öğrencilerin cinsiyetine göre farklılık göstermediği sonucuna ulaşmıştır.

Yalçın (2010) “5E Öğrenme Yönteminin 8. Sınıf Öğrencilerinin Yaşamımızdaki

Elektrik Konusunu Anlamalarına ve Fene Yönelik Tutumlarına Etkisi” adlı çalışmasında

5E yönteminin uygulandığı deney grubunda öğrencilerin cinsiyetleriyle fene yönelik

tutumları arasında anlamlı bir ilişki bulamamıştır.

Kullanılan yöntemler farklı olmasına karşın, yapılan araştırmada da cinsiyet ve fene

yönelik tutum ilişkisine bakıldığında anlamlı bir farklılık ortaya çıkmadığı görülmüştür.

Yapılan bazı çalışmalar incelendiğinde ise araştırmada ulaşılan sonuçlardan farklı

sonuçlar elde edildiği görülmüştür. İpek (2007) ve Başkurt (2009)’un çalışmaları buna

örnek teşkil etmektedir.

İpek (2007), basit araçlarla yaparak öğrenme metodunun tutumlar üzerine bir etkisi

olmadığını ifade etmektedir.

Başkurt (2009) “İlköğretim 8. Sınıf Fen ve Teknoloji Dersi Kuvvet ve Hareket

Ünitesinin Basit Malzemelerle Yapılan Fen Aktiviteleri İle Öğretilmesinin Başarıya,

Kalıcılığa ve Tutuma Etkisi” adlı tez çalışmasında derse yönelik tutumlarda anlamlı bir

farklılık tesbit etmemiştir.

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 113

Yapılan çalışmada çoğu öğrencinin fen ve teknoloji günlüklerinde de belirttiği gibi,

çalışmanın yapıldığı okulda öğrencilerin daha önceden basit malzemelerle deneyler

yapmamış olmaları, basit malzemelerle deney yapmalarının onların hoşuna gitmesi,

kendilerini bilim insanı gibi hissetmeleri, kullandıkları malzemeleri zorlanmadan bulmaları

gibi faktörlerin fene yönelik tutumun pozitif yönde artışında etkili olduğu

düşünülmektedir.

Sonuç olarak, bu çalışmada da görüldüğü gibi kolaylıkla temin edilebilen ve günlük

hayatta kullandığımız basit malzemelerle birçok etkinlik yapılabilmektedir. Çevresel

imkânlarla desteklenmiş, ilginç ve kolay bulunabilir malzemelerle yapılan deneyler,

yaşamla iç içe olması gereken bir fen eğitimi sağlamaktadır, fene karşı olumlu tutumu

artırmaktadır.

ÖNERİLER

Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, fene yönelik tutumun olumlu yönde

artırılması ve daha kaliteli bir fen eğitimi sağlanabilmesi için basit malzemelerle yapılan

fen deneylerinin fen ve teknoloji dersinde farklı sınıf, ünite veya konularda da

uygulanması önerilmektedir.

Fen ve teknoloji derslerinde özel ve pahalı laboratuvar malzemeleri, araç ve

gereçleri yerine, kolay bulunabilen, tehlikesiz ucuz malzemelerle yapılabilecek deney ve

aktiviteler seçilmesi önerilmektedir.

Öğretmenler evlerde oluşan birçok artık malzemeyi laboratuvarlarının bir

köşesinde ileride kullanılabilir düşüncesiyle biriktirmeli, öğrencilerine de bu alışkanlığı

yerleştirmeye çalışmalıdırlar. Bu malzemelerden öğretmen ve öğrenciler kendi deney araç-

gereçlerini hazırlayabilirler.

Yöntemin tutuma etkisini daha iyi görebilmek açısından aynı fen etkinlikleri hem

fabrikasyon araçlarla hem de basit araç-gereçlerle yapılarak elde edilen sonuçlar

karşılaştırılabilir.

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 114

The Effect of Hands-on Science Experiments on Attitude

towards Science

Ayşe KOÇ1, Uğur BÖYÜK

2

1 Erciyes University, Kayseri-TURKEY

2 Assoc.Prof.Dr., Erciyes University, Kayseri-TURKEY

Received: 27.09.2011 Revised: 04.01.2012 Accepted: 22.01.2012

The original language of the article is Turkish (v.9, n.4, December 2012, pp.102-118)

Key Words: Science Education; Basic Materials Teaching Method (Hands-on Science); Science

Experiments; Attitudes towards Science.

SYNOPSIS

INTRODUCTION

Recently the information has been produced and spread very quickly. The increased

accumulation of knowledge has been made more difficult to know information about

whole areas for a human or a scientist. In the information and technology age, we know

that the new methods and techniques will cease the validity and usefulness as soon as

possible. Adapting to this age requires research, inquiry and the ability of solving problems

by using scientific methods. The Science and Technology lesson will provide the greatest

contribution to this process (Başkurt, 2009).

Science education is the education of engaging and surprising wealth in the

environment of children (Gürdal, 1992). Although science is everywhere in our

environment, science lessons are one of the most difficult lesson in understanding for most

of the students (Durmaz, 2004).

For many years, the reasons and the results of students’ feelings towards science

have been researched. This researches show that, students have negative attitudes towards

science lessons and these attitude scores have fall when classrooms are advanced.

Whereas, creating a positive attitude about science lessons is one of the important goals of

science lessons (Victor & Kellough, 1997).

The positive attitude towards science should be gained to ensure students’ success in

science lessons. It is thought that students having negative attitudes towards the lesson,

also cause other problems in the classroom and more studies on different methods are

required to increase positive attitudes towards science and technology lesson. Indeed,

applied researches show that there is a relationship between methods in lesson and

attitudes towards the lesson (Yangın et al., 2007).

Corresponding author’s e-mail: boyuk@erciyes.edu.tr © ISSN:1304-6020

TÜRK FEN EĞİTİMİ DERGİSİ

Yıl 9, Sayı 4, Aralık 2012

Journal of

TURKISH SCIENCE EDUCATION

Volume 9, Issue 4, December 2012

http://www.tused.org

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 115

A new method in science education, learning by doing with simple tools (hands-on

learning), is an important method to be investigated because of contribution to the process.

"Hands-on learning" simply means learning by doing. More broadly, it is a method that

includes the processes of observing the event or phenomenon and explaining and thinking

with the tools created by the students with simple materials used in daily life (NCISE,

1995).

In our country at elementary school level under Science and Technology lesson,

there are several investigations about the effect of experimental hands-on science activities

on the students’ success, attitude and motivation of science. But a research involving both

gender variable about the effect of experimental hands-on science activities on attitude

isn’t found. Whereas gender differences and the effect of them on science attitude are the

most researching student characteristics (Boylan, 1996; Yalvaç & Sungur 2000; Gürkan &

Gökçe, 2001; Yeşilyurt et al., 2005; Ünal & Ergin, 2006; Azizoğlu & Çetin, 2009).

PURPOSE OF THE STUDY

The aim of this study is to investigate the effect of hands-on science experiments on

the students' attitudes towards science focusing on "Force and Motion" unit in the 7th class

of Science and Technology lesson. The research was carried out with 7th grade students

(N=40) in the 2010-2011 academic year at a secondary school in Yemliha, a town of

Kayseri.

The question, “Is there any effect of hands-on science experiments on the students'

attitudes towards science in the 7th class of Science and Technology lesson ‘Force and

Motion’ unit?”, is the main problem statement of the research. On the other hand in the

research, the following hypotheses were tested:

1. There is a significant difference between the average of the working group’s

pretest-post test scores according to the science attitude scale.

2. There isn’t a significant difference between the average of male and female

students’ pretest scores according to the science attitude scale.

3. There isn’t a significant difference between the average of male and female

students’ post test scores according to the science attitude scale.

4. There is a significant difference between the average of female students’ pretest-

post test scores according to the science attitude scale.

5. There is a significant difference between the average of male students’ pretest-

post test scores according to the science attitude scale.

METHODOLOGY

In this study, experimental method was employed. The research’s model is single-

group pretest-post test pattern. For the research was determined working group instead of

population and sampling, because this was an experimental study. As the working group

was chosen from this school, because previously the hands-on science method never used

in the school. The school and the classroom identified purposively for the research. In the

working group, "Force and Motion" unit was processed with the teaching methods such as

lecture, question-answer and discussion in addition to the hands-on science experiments

being done environmental materials. The application was continued for 4 weeks in total. In

the study, sixteen experimental activities and eight lesson plan were used. Also, sixteen

experiment worksheets were prepared by the researchers for each experimental activity to

be used in the activities of evaluation. During the application, students wrote student

diaries to describe the feelings and thoughts about the activities.

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 116

In the research, “The Scale of Attitude Toward Science (SATS)” which was

developed by Akınoğlu (2001), the cronbach alpha reliability α = 0,89, for the working

group α = 0,86 respectively, was used. The scale has been classified into five categories

and consists of twenty items. According to single group pretest-post test experimental

design, the scale were applied to the working group before instruction for pre-application

and re-applied as a post test at the end of four weeks. The data were evaluated by means of

the SPSS 17.00 package program at the level of 0,05 significance. For analysis of data was

applied the "Related T-Test", "Mann-Whitney U-Test" and "Rows Wilcoxon Signed Test".

The quantitative data were supported by qualitative data obtained from students' diaries.

FINDINGS

As a result of the research, all hypotheses being tested had been accepted and it had

been seen that hands-on science experiments was positively affected students' attitudes

towards science (t = -4.40; p<0.05). Indeed, as expressed in diaries written by the students,

they so liked Science and Technology lesson, had a lot of fun and the applications gave the

students a distinct thrill. Additionally, in the research it wasn’t found that there was a

significant difference between students’ attitudes towards science according to gender (U=

126,50; p> 0,05).

DISCUSSION and RESULTS

As shown in this study, the various experimental activities can be made easily with

simple environmental materials. The experiment with interesting and easily finding

materials provides an integrated science education with life and increases positive attitude

towards science. According to the results of this study, it is suggested that hands-on

science method should apply in different classes, units or the topics for increasing positive

attitudes towards science and a better quality of science education.

SUGGESTIONS

It is suggested that easy available, safe and inexpensive environmental materials can

be used in Science and Technology laboratory instead of special and expensive laboratory

equipment.

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 117

KAYNAKLAR/REFERENCES

Akgün, Ş. (2000). Çevre imkânlarıyla basit ders araçları yapımı. Giresun: PegemA

Yayıncılık.

Akınoğlu, O. (2001). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen bilgisi öğretiminin

öğrenme ürünlerine etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi,

Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Azizoğlu N. & Çetin G. (2009). 6 ve 7. sınıf öğrencilerinin öğrenme stilleri, fen dersine

yönelik tutumları ve motivasyonları arasındaki ilişki, Kastamonu Eğitim Dergisi, 17,

171-182.

Başdaş, E. (2007). İlköğretim fen eğitiminde basit malzemelerle yapılan fen aktivitelerinin

bilimsel süreç becerilerine, akademik başarıya ve motivasyona etkisi, Yüksek Lisans

Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa.

Başdaş, E. & Kirişçioğlu. S. (2006). Fen öğretiminde basit araçlar yaparak aktif öğrenme

(hands-on) yöntemi ve uygulamaları, VII. Ulusal Fen Bilimleri Ve Matematik

Eğitimi Kongresi Poster Bildiri, Ankara: Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi.

Başkurt, P. (2009). İlköğretim 8. sınıf fen ve teknoloji dersi kuvvet ve hareket ünitesinin

basit malzemelerle yapılan fen aktiviteleri ile öğretilmesini başarıya, kalıcılığa ve

tutuma etkisi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi,

Ankara.

Bilgin İ. (2006). The Effects of hands-on activities incorporating a cooperative learning

approach on eight grade students’ science process skills and attitudes toward science.

Journal of Baltic Science Education, 1 (9), 27–37.

Boylan, C. (1996). Attitudes toward teaching and taking science course: A correlation

between teachers and students, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Michigan Üniversitesi.

Demiral, S. (2007). İlköğretim fen bilgisi dersi maddenin iç yapısına yolculuk ünitesinde,

işbirlikli öğrenme yönteminin öğrenci başarısına, bilgilerin kalıcılığına ve derse

karşı tutumlarına etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri

Enstitüsü, Ankara.

Durmaz, H. (2004). Nasıl bir fen eğitimi istiyoruz?, Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 83/84, 38-

40.

Ergin, Ö., Şahin-Pekmez, E. & Öngel-Erdal, S. (2005). Kuramdan uygulamaya deney

yoluyla fen öğretimi (2. Baskı), İzmir: Dinazor Kitabevi.

Gürdal, A. (1992). İlköğretim okullarında fen bilgisinin önemi, Hacettepe Üniversitesi

Eğitim Fakültesi Dergisi, 8, 185-188.

Gürkan T. & Gökçe E. (2001) İlköğretim öğrencilerinin fen bilgisi dersine yönelik

tutumları, IV. Fen Bilimleri Eğitim Kongresi, 6-8 Eylül 2000, Milli Eğitim Basım

Evi, Ankara, 188-192.

Hardal, Ö. & Eryılmaz, A. (2004). Basit araçlarla yaparak öğrenme yöntemine göre

geliştirilen elektrik devreleri ile ilgili etkinlikler, Eğitimde İyi Örnekler Konferansı,

17 Ocak 2004, Sabancı Üniversitesi, İstanbul.

Harlen, W. (1998). The teaching of science in primary schools, Great Britain: Second

Edition, The Cromwell Press, Trowbridge.

İpek, İ. (2007). Implementation of conceptual change oriented instruction using hans on

activities on tenth grade students understarding of gases concepts, Yüksek Lisans

Tezi. ODTÜ: Orta Öğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü.

Kaptan, F. (1999). Fen Bilgisi Öğretimi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

Karamustafaoğlu, S. (2003). Maddenin iç yapısına yoluculuk ünitesi ile ilgili basit araç

gereçlere dayalı rehber materyal geliştirilmesi ve öğretim sürecindeki etkililiği,

Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri

Enstitüsü, Trabzon.

Koç & Böyük / TUSED / 9(4) 2012 118

Karamustafaoğlu, S., Çostu, B. & Ayas, A. (2005). Basit araç-gereçlerle periyodik cetvel

öğretiminin etkililiği, Türk Fen Eğitimi Dergisi, 2(1), 19-31

MEB (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi (4 ve 5. Sınıflar) öğretim programı, Talim

ve Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.

National Center for Improving Science Education (NCISE). (1995). Providing hands-on,

minds-on and authentic learning experiences in science, 28.03.2011,

http://www.ncrel.org/sdrs/areas/issues/content/cntareas/science/sc500.htm

Nuhoğlu, H. (2008). İlköğretim öğrencilerinin hareket ve kuvvet hakkındaki bilgilerinin

değerlendirilmesi, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (16), 123–140.

Öztürk, G. (2007). Öğrencilerin basit malzemelerle yaptıkları deneylerin kuvvet-enerji

kavramını öğrenmelerine ve fene karşı tutumlarına etkisi, Marmara Üniversitesi

Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

Schell, N. (1994). The effects of hands-on science to facilitate first and second grade

students’ understanding of science concepts and motivate an interest in science

literature, Texas Woman’s University, Denton, Texas.

Sungur, S. ve Tekkaya, C. (2003). Students’ achievement in human circular system unit:

The effects of reasoning ability and gender, Journal of Science Education and

Technology, 12, 59-64.

Uysal, E. & Eryılmaz, A. (2002). Newton’un 1. ve 3. hareket yasalarıyla ilgili günlük

hayattan basit malzemelerle deneyler. http://www.fedu.metu.edu.tr/ufbmek-

5/b_kitabi/PDF/Fizik/Bildiri/t137.pdf.

Ünal G. & Ergin Ö. (2006) Buluş yoluyla fen öğretiminin öğrencilerin akademik

başarılarına, öğrenme yaklaşımlarına ve tutumlarına etkisi, Türk Fen Eğitimi Dergisi,

3(1), 36-50.

Victor, E. & Kellough, R. (1997). Science for the elemantaryand middle school, New

Jersey: Prentice Hall.

Yalçın, E. (2010). 5E Öğrenme yönteminin 8. sınıf öğrencilerinin yaşamımızdaki elektrik

konusunu anlamalarına ve fene yönelik tutumlarına etkisi, Sakarya Üniversitesi

Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya.

Yalvaç, B. & Sungur, S. (2000) Fen bilgisi öğretmen adaylarının laboratuar derslerine

karşı tutumlarının incelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,

12, 44-56.

Yangın, S., Sidekli, S. & Gökbulut, Y. (2007). Sınıf öğretmenleri ve fen bilgisi öğretmen

adaylarının fen dersine yönelik tutumları ve öğrenme stilleri arasındaki ilişki, XVI.

Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Gazi Osman Paşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 5-

7 Eylül, Tokat.

Yeşilyurt M., Kurt T. & Temur A. (2005) İlköğretim fen laboratuarı için tutum anketi

geliştirilmesi ve uygulanması, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17,

23-37.