Upload
others
View
8
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
BAZAT E MIKROEKONOMISË
B.P. Prenaj
KËRKESA, OFERTA DHEEKUILIBRI I TREGUT
BAZAT E MIKROEKONOMISË
LIGJERATA 3
Ligjëruesi i lëndës:
Burim Prenaj
Email: [email protected]
Web: burimprenaj.weebly.com
Konsultimet:
Të premteve
Tregu dheKonkurenca
Tregu
“Ekonomist mund të bëhesh po që se i mëson dyfjalë: Kërkesa dhe Oferta”
Kërkesa dhe Oferta janë forcat që e vënë nëfunksion ekonominë e tregut.
Tregu
Tregu është një grup blerësish dhe shitësishtë një produkti ose shërbimi të caktuar.
Blerësit Shitësit
Tregu
Fjalët kërkesë dhe ofertë i referohen sjellës sënjerzve. Të cilat i shfaqin gjatë interaksionit me njëri tjetrin në tregje.
Blerësit përcaktojnë kërkesën
Shitësit përcaktojnë ofertën
Kërkesa
Cka është Kërkesa?
Kërkesa paraqet sasinë e një produkti që blerësitjanë njëkohësisht të gatshëm dhe në gjendje ta blejnë me cmime të ndryshme gjatë njëperiudhe të caktuar(ceteris paribus).
Kërkesa V.s Sasia e kërkuar
Sasia e kërkuar paraqet sasinë që blerësitjanë njëkohësisht të gatshëm dhe në gjendjetë blejnë me një cmim të caktuar.
Sasia e kërkuar paraqet sasinë që konsumatorët do tablejnë me në cmim të caktuar
Ligji i kërkesës
Ligji i kërkesës paraqet marrdhënien negative ndërmjetcmimit dhe sasive të kërkuara. Sipas këtij ligji kur cmimi injë produkti ulet sesia e kërkuar rritet dhe kur cmimi rritetsasia e kërkuar ulet (ceteris paribus).
Shembull
Ndërtoni kurbën e kërkesës nga të dhënat e tabelës së mëposhtme
Situata Cmimi Sasia
A 50 100
B 40 200
C 30 300
D 20 400
E 10 500
Faktorët përcaktues të kërkesës
1. Të ardhurat e konsumatorëve
Përpos cmimit faktorët tjerë që ndikojnë te kërkesa janë:
2. Cmimet e mallrave të lidhur
3. Pritjet e konsumatorëve
4. Numri i konsumatorëve
5. Shijet dhe preferencat
Ndikimi i këtyre faktorëve mbikurbën e kërkesës
Ndryshimi i secilit nga faktorët e përmendur më lartë shkaktonzhvendosjen e kërkesës.
Kërkesa mund të zhvendosetdjathtas ose majtas.
Zhvendosja djathtas nënkuptonrritje të kërkesës.
Zhvendosja majtas nënkuptonzvogëlim të kërkesës
Të ardhurat e konsumatorëve
Të ardhurat janë faktorë shumë më rëndësipër kërkesën.
Duke u bazuar në lidhjen që ekziston midis ndryshimit të të ardhurave dhe kërkesës përnjë të mirë në ekonomiks njihen dy lloje tëmirash:
1. Të mira normale
2. Të mira inferiore
Janë ato të mira, për të cilatkërkesa ndryshon në të njejtindrejtim me ndryshimin e tëardhurave
Janë ato të mira, për të cilatkërkesa ndryshon në drejtim tëkundërt me ndryshimin e tëardhurave
Të mira normale dhe inferiore shembuj
E mirë normale E mirë Inferiore
Të mira normale dhe inferiore shembuj
E mirë normale E mirë Inferiore
Të mira normale dhe inferiore shembuj
E mirë normale E mirë Inferiore
Të mira normale dhe inferiore shembuj
E mirë normale E mirë inferiore
Rritja e të ardhurave dhë ndikimi në kërkesë
E mirë normale E mirë inferiore
Zvogëlimi i të ardhurave dhë ndikimi në kërkesë
E mirë normale E mirë inferiore
Cmimet e mallrave të lidhur
Mallrat mund të jenë të lidhur në dy forma:
1.Mallra Zëvendësues2.Mallra Plotësues
Kur rënja e cmimit të një malli zvogëlon kërkesën përmallin tjetër, ato mallëra konsiderohen zëvendësues.
Kur rënja e cmimit të një malli rritë kërkesën për mallintjetër, ato mallëra konsiderohen plotësues.
Të mira zëvendësuese dhe plotësueseshembuj
Të mira zëvendësuse Të mira plotësuese
Të mira zëvendësuese dhe plotësueseshembuj
Të mira zëvendësuse Të mira plotësuese
Rritja e cmimit
Rritja e cmimit tëzëvendësuesit
Rritja e cmimit tëplotësuesit
Zvogëlimi i cmimit
Zvogëlimi i cmimit tëzëvendësuesit
Zvogëlimi i cmimit tëplotësuesit
Pritjet e konsumatorëve
Kërkesa ndikohet edhe nga pritjet dheparashikimet e konsumatorëve për tëardhmen.
Pritjet lidhen kryesisht me informatat oseparashikimet lidhur me:
Pritjet lidhur me të ardhurat
Pritjet lidhur me cmimin
Numri i konsumatorëve
Numri i konsumatorëve është një ndërfaktorët që përcakton kërkesën.
Kërkesa mund të ndikohet nga numri ikonsumatorëve në dy forma:
Rritja e numrit të konsumatorëve
Zvogëlimi u numrit të konsumatorëve
Shijet dhe preferencat
Preferencat e individëve lidhur me produktetose shërbimet e caktura e ndikojnë kërkesënpër ato produkte dhe shërbime.
P.sh
Konsumatori parapërlqen basketbollin
Konsumatori parapërlqen footbollin
Detyra klase
Paraqitni grafikisht ne fletore rastet e meposhtme (nisuniprej nje kurbe te dhene kerkese):
Cka ndodhe me kerkesen per pepsi nese eshte rritur cmimi i Coca-Coles?
Cka ndodh me kerkesen per nafte nese zvogelohet cmimi i veturave?
Cka ndodhe me kerkesen per kafe nese rriten te ardhurat tuaja?
Cka ndodh me kerkesen per fishekzjarre gjat muajt dhjetor krahasuarme muajt tjere?
Oferta
Cka është Oferta?
Oferta V.s Sasia e ofruar
Oferta paraqet sasitë e një produkti që shitësitjanë të gatshëm dhe në gjendje të ofrojnë përshitje me cmime të ndryshme(Ceteris Paribus)
Sasia e ofruar paraqet sasinë që shitësit janënjëkohësisht të gatshëm dhe në gjendje tëofrojnë për shitje me një cmim të caktuar.
Ligji i ofertës
Ligji i ofertës paraqet marrdhënien pozitive ndërmjet cmimit dhesasive të ofruara. Sipas këtij ligji shitësit do të ofrojnë sasi më të madhepër shitje kur cmimet rriten dhe anasjellas (Ceteris Paribus)
Faktorët përcaktues të ofertës
1. Cmimet e faktorëve të prodhimit
Përpos cmimit faktorët tjerë që ndikojnë te oferta janë:
2. Tekonologjia
3. Cmimet e mallrave të lidhur
4. Pritjet e ofruesve
5. Numri i ofruesve
Ndikimi i këtyre faktorëve mbikurbën e ofertës
Ndryshimi i secilit nga faktorët e përmendur më lartë shkaktonzhvendosjen e ofetës.
Oferta mund të zhvendosetdjathtas ose majtas.
Zhvendosja poshtë djathtasnënkupton rritje të ofertës.
Zhvendosja lartë majtasnënkupton zvogëlim të ofertës
Cmimet e faktorëve të prodhimit
Rritja e cmimeve tëfaktorëve të prodhimit
Zvogëlimi i cmimeve tëfaktorëve të prodhimit
Teknologjia
Përparimet në teknologji mundësojnë prodhimin e produkteve në mënyrë më eficiente, pra me kosto më tëulët.Kjo mundëson rritjen e ofertës.
Numri i ofruesve
Numri i ofruesve është një ndër faktorët qëpërcakton ofertën.
Oferta mund të ndikohet nga numri i ofruesvenë dy forma:
Rritja e numrit të ofruesve
Zvogëlimi u numrit të ofruesve
Oferta V.s sasia e ofruar
Tregoni a janë të sakta pohimet e mëposhtme:
Rritja e cmimit ka rritur ofertën për grurë
Rritja e cmimit ka rritur sasinë e ofruar të grurit
Ndryshimet në tekonologji kanë rritur sasinë e ofruar të kompjuterëve
Zvogëlimi i kostos së prodhimit ka rritur ofertënpër vetura
Ekuilibri i Tregut
Kërkesa dhe oferta së bashku
Ekuilibri i referohet një situate në të cilën ekzistonnjë nivel cmimi për të cilën sasia e kërkuar është e barabartë me sasinë e ofruar.
Cmimi i ekuilibritCmimi i cili balancon sasinë e kërkuar dhe sasinë e ofruar.
Në grafik kjo pikë është pika ku kurba e kërkesës dhe kurba e ofertës ndërpriten.
Sasia e ekuilibritSasia e kërkuar dhe sasia e ofruar për cmimin ekuilibër.
Në grafik kjo pikë është pika ku kurba e kërkesës dhe kurba e ofertës ndërpriten.
Kërkesa dhe oferta së bashku
Cmimi Sasia e kërkuar Sasia e ofruar
5 10 50
4 20 40
3 30 30
2 40 20
1 50 10
Për ta kuptuar ekuilibrin e tregut domosdoshmërisht duhet të vendosimnë një grafik kurbën e kërkesës dhe ofertës.Vazhdojmë me shembullin e deritanishëm:
Shkallët e kërkesës dhe ofertës për kafe
Për cmimin 3 € sasia e kërkuar është e barabartë me sasinë e ofruar.
Kërkesa dhe oferta së bashku- Ekuilibri
Ekuilibri i tregut paraqet atëgjendje të tregut në të cilën as blerësit as shitësit nuk kanë arsye tëndryshojnë sjelljen e tyre.Në këtë pikë as blerësit as shitësitnuk mund të ndikojnë cmimin e tregut.
Cmimi i tregut paraqet cmimin përtë cilin sasia e kërkuar dhe ajo e ofruar janë të barabarta. Ky cmimështë kompromis në mes shitësvedhe blerësve.
Kërkesa dhe oferta së bashku- Disekuilibri
Teprica:
Kur cmimi> cmimi ekuiliberAtëherë
Sasia e ofruar> sasia e kërkuar
Kërkesa dhe oferta së bashku- Disekuilibri (1)
Mungesa:
Kur cmimi< cmimi ekuiliberAtëherë
sasia e kërkuar> sasia e ofruar
Komentoni ne fletore si arrihet derite ekuilibri?
Excel
Te paraqitet me excel:
Kurba e kerkeses;
Kurba e ofertes
Kurba e kerkeses dhe ofertes ne nje grafik
Ndryshimi iekuilibrit
Të keni kujdes!
Zhvendosjet e kurbave V.s Lëvizjet nëpër kurbë
Zhvendosja e kurbës së ofertës quhet ndryshim nëofertë.
Një lëvizje nëpër kurbën e ofertës quhet ndryshimnë sasinë e ofruar.
Zhvendosja e kurbës së kërkesës quhet ndryshim nëkërkesë.
Një lëvizje nëpër kurbën e kërkesës quhet ndryshimnë sasinë e kërkuar.
Zhvendosja e kërkesës
Kur zhvendoset kërkesa?
1. Të ardhurat e konsumatorëve
2. Cmimet e mallrave të lidhur
3. Pritjet e konsumatorëve
4. Numri i konsumatorëve
5. Shijet dhe preferencat
Kërkesa zhvendoset kur ndryshojnë faktorët që e ndikojnëatë:
Zhvendosja e kërkesës (rritje)
Rritja e kërkesës zhvendoskurbën e kërkesës prej D nëD’, ekuilibrin prej E në E’, cmimi ekuilibër rritet prej 3 në5, sasia ekuilibër nga 30 në50
Ceteris paribus
Zhvendosja e kërkesës (zvogëlim)
Zvogëlimi i kërkesës zhvendoskrubën e kërkesës prej D në D’, zhvendos ekuilibrin prej E në E’, cmimi ekuilibër ulët prej 3 në 2, sasia ekuilibër nga 30 në 15
Ceteris paribus
Shembuj- zhvendosja e kërkesës dhendikimi mbi ekuilibrin
Bie cmimi i një mallizëvendësues
Rriten të ardhurat e konsumatorëve (Inferiore)
Rastet
Detyre klase
Rriten të ardhurat e konsumatorëve (normale)
Rritet numri i konsumatorëve
Ngritet cmimi cmimi i një malli plotësues
Zhvendosja e ofertës
Kur zhvendoset oferta?
Oferta zhvendoset kur ndryshojnë faktorët që e ndikojnëatë: Detyre ne klase
1. Cmimet e faktorëve të prodhimit
2. Tekonologjia
3. Cmimet e mallrave të lidhur
4. Pritjet e ofruesve
5. Numri i ofruesve
Zhvendosja e ofertës (rritje)
Rritja e ofertës zhvendoskurbën e ofertës prej S në S’, ekuilibrin prej E në E’, cmimiekuilibër bie nga 3 në 2, sasia ekuilibër rritet nga 30në 40
Ceteris paribus
Zhvendosja e ofertës (zvogëlim)
Zvogëlimi i ofertës zhvendoskurbën e ofertës prej S në S’, ekuilibrin prej E në E’, cmimiekuilibër rritet nga 3 në 4, sasiaekuilibër zvogëlohet nga 30 në20
Ceteris paribus
Shembuj- zhvendosja e ofertës dhendikimi mbi ekuilibrin
Rastet
Rriten të cmimet e faktorëve tëprodhimit
Rritet numri iofruesve
Avancon teknologjia
Zhvendosja e kërkesës dhe
ofertës
Ndryshimi i kërkesës dhe ofertësnë të njejtën kohë
Kur ndryshojnë kërkesa dhe oferta në tënjejtën kohë?
Ato ndryshojnë njëkohësisht, kurndryshojnë faktorët përcaktues të tyrenjëherësh.
Shikoni tabelën 2.4 në faqe 38.
Rasti Kërkesa Oferta Sasia Cmimi
1a +
Zhvendosja njëkohshme e kurbave
Kur kërkesa rritet mëshumë se oferta sasia do të rritet dhe cmimi do tërritet.
Zhvendosja njëkohshme e kurbaveRasti Kërkesa Oferta Sasia Cmimi
1b +
Kur oferta rritet mëshumë se kërkesa sasiado të rritet dhe cmimi do të bie.
Shembuj- zhvendosja e ofertës dhe kërkesësnjëkohësisht dhe ndikimi mbi ekuilibrin
Rastet
Rriten të ardhurat nëtë njejtën kohëpërmirësohetteknologjia
Ulet cmimi i lëndëvetë para në tënjejtën kohë rritetnumri ikonsumatorëve
Ndërhyrja e shtetit
Kërkesa, oferta dhe politikatqeveritare
Në një treg të lirë, të parregulluar, forcat e tregut përcaktojnë cmimin e ekuilibrit dhesasintë e tregtuara.
Edhe pse kondita e ekuilibrit mund të jetëeficiente, ajo mund edhe mos ti kënaqë tëgjithë.
Një nga rolet e eknomistëve është edhe tëpërdorin teoritë e tyre për të asistuar nëzhvillimin e politikave për rregullimin e ekonomisë.
Ndikimi i taksave
Qeveritë rrisin taksat për të rritur të ardhuratper të financuar projektet publike.
Taksat diskurajojnë aktivitetin ekonomik.
Kur një e mirë taksohet, sasia që shitetështë më e vogël.
Shitësit dhe blerësit e ndajnë barrëntatimore.
Ndikimi i një takese në mekanizminkonkurrencial
Ndikimi i subvencionit
Kontrolli mbi cmimet
Kontrolli mbi cmimet zakonisht përdoret kurpolitikbërësit besojnë se cmimi i tregut është ipadrejtë për blerësit ose shitësit.
Rezultat i kësaj kontrolle janë cmimet e krijuara nga qeveria të quajtura:
Cmime tavan Cmime dysheme
Kontrolli mbi cmimet
Cmimi Tavan- është cmimi maksimal i lejuarnga qeveria për shitjen e një produkti oseshërbimi.
Cmimi Dysheme- është cmimi minimal ilejuar nga qeveria për shitjen e një produktiose shërbimi.
Cmimi tavan
Dy rezultate të mundshme të cmimittavan:
Cmimi tavan nuk ka efekt nësecaktohet më i lartë se cmimi iekuilibrit.
Cmimi tavan ka efekt nësecaktohet poshtë cmimit tëekuilibrit
Cmimi tavan- Qeratë e banesave
Cmimi dyshemeDy rezultate të mundshme të cmimittavan:
Cmimi dysheme ka efekt nësecaktohet më i lartë se cmimi iekuilibrit.
Cmimi dysheme nuk ka efekt nësecaktohet poshtë cmimit tëekuilibrit.
Cmimi dysheme- Paga minimale