BELEMEDÝK TEKTONÝK PENCERESÝ VE CÝVARININ TEKTONO ... · Middle Triassic aged Katarasý, Middle-Late Triassic aged Sarýyarma, Jurassic-Cretaceous aged Çamlýk and Yavça Formations

BELEMEDÝK TEKTONÝK PENCERESÝ VE CÝVARININ TEKTONO-STRATÝGRAFÝKÖZELLÝKLERÝ

Ýsmet ALAN*, Þenol ÞAHÝN**, Alican KOP***, Bülent BAKIRHAN* ve Nevzat BÖKE**

ÖZ.- Orta ve Doðu Toroslar arasýndaki sýnýrý oluþturan Ecemiþ Fay Zonu'nun doðu kesiminde yer alan Belemedikve yöresini kapsayan çalýþma alanýnda genel olarak, Aladað Birliði'ne ait Belemedik Ýstifi, Bozkýr Birliði'ne aitOfiyolitik Melanj ve Ofiyolitik kayaçlar ile tüm bu birimleri üzerleyen Tersiyer yaþlý çökeller bulunmaktadýr.Belemedik Ýstifi içerinde Geç Devoniyen yaþlý Gümüþali, Karbonifer yaþlý Belemedik, Erken Permiyen yaþlýSarýoluk, Geç Permiyen yaþlý Kýzýlgeriþ ve Yellice, Erken-Orta Triyas yaþlý Katarasý, Orta-Geç Triyas yaþlýSarýyarma, Jura-Kretase yaþlý Çamlýk ve Geç Kretase yaþlý Yavça formasyonlarý ayýrtlanmýþtýr. Belemedik civarý-na iliþkin öncel çalýþmalarda Paleozoyik çekirdek üzerinde eksikli bir Mesozoyik serinin olduðu ve bu örtününaþýnmasý ile ortaya bir tektonik pencerenin çýktýðý öne sürülmüþtür. Bu çalýþmada ise, Belemedik civarýndakiPaleozoyik yaþlý kayaçlarýn üzerinde Erken Triyas-Geç Kretase yaþ aralýðýný kapsayan tam bir Mesozoyik serininbulunduðu ve dolayýsý ile Belemedik civarýnda tektonik bir pencere olmadýðý ortaya konulmuþtur. Ayrýca, hemlitolojik özellikleri hem de içerdiði birimlerin yaþlarý bakýmýndan, Belemedik Ýstifi'nin Aladað Birliði'ne ait kayaçtopluluklarý ile benzer özellikler sunduðu belirlenmiþtir. Bölgede Belemedik Ýstifi'nin üzerinde tektonik konumluolan Bozkýr Birliði'nin tabanýnda geç Senoniyen yaþlý Kýzýlcadað Ofiyolitik Melanjý ve Olistostromu, tavanýnda ise,Geç Kretase yaþlý Pozantý-Karsantý Ofiyolit Napý bulunmaktadýr. Ecemiþ Fay Zonu'nun oluþturduðu Pozantý-Ecemiþ Koridoru Oligosen-Miyosen, Adana Havzasý ise; Paleosen-Geç Miyosen yaþ aralýðýndaki birimler ile tem-sil edilmektedir.

Anahtar sözcükler: Belemedik Ýstifi, Tektono-Stratigrafi, Aladað Birliði, Pozantý, Toroslar.

ABSTRACT.- The study area includes Belemedik and its vicinity located in the eastern part of Ecemiþ Fault Zonewhich constitutes the boundary between Central and Eastern Taurides.The area generally presents BelemedikSequence belonging to Aladað Unit, Ophiolithic Melange and ophiolithic rocks belonging to Bozkýr Unit andTertiary sediments overlying all these units. Within Belemedik Sequence, Late Devonian aged Küçükali,Carboniferous aged Belemedik, Early Permian aged Sarýoluk, Late Permian aged Kýzýlgeriþ and Yellice, Early-Middle Triassic aged Katarasý, Middle-Late Triassic aged Sarýyarma, Jurassic-Cretaceous aged Çamlýk andYavça Formations were differentiated. In the previous studies on the vicinity of Belemedik, it was suggested thatan incomplete Mesozoic series overlaying the Palaeozoic core and as a result of the erosion of this cover, atectonic window was exposed. However, in this study, it was demonstrated that a complete Mesozoic series ofEarly Triassic-Late Cretaceous age overlaying the Palaeozoic rocks in the vicinity of Belemedik are presented andhence a tectonic window does not exist in the vicinity of Belemedik. In addition, it was determined that BelemedikSequence displayed similar features with the rock associations of Aladað Unit in terms of lithological propertiesand the ages of the units it comprises. In the region, at the bottom of the Bozkýr Unit, which tectonically overliesthe Belemedik Sequence, Late Senonian aged Kýzýlcadað Ophiolithic Melange and olistostrome are present. And,at the top of the Bozkýr Unit, Late Cretaceous aged Pozantý-Karsantý Ophiolithic Nappe is located. While thePozantý-Ecemiþ Corridor formed by Ecemiþ Fault Zone is represented by Oligocene-Miocene aged units, theAdana Basin is represented by Paleocene-Late Miocene units.

Key words: Belemedik Sequence, Tectonostratigraphy, Aladað Unit, Pozantý, Taurides.

* Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüðü, Jeoloji Etütleri Dairesi, ANKARA** Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüðü, Adana Bölge Müdürlüðü, ADANA*** Kahramanmaraþ Sütçü Ýmam Üniversitesi Müh. ve Mim. Fak. Jeoloji Müh. Bölümü, KAHRAMANMARAÞ

([email protected])

MTA Dergisi, 143, 13-35, 2011

GÝRÝÞ

Çalýþma alaný genel olarak, Toroslar'ýn doðuve orta bölümünü sýnýrlayan Ecemiþ Fay Zonu ilebirlikte bu zonun doðusunda kalan alaný kap-samaktadýr (Þekil 1). Bölgedeki baþlýca yerleþimbirimleri; Tekir yaylasý (J2) ile Belemedik (H12),Eskikonacýk (C7), Keþli (S9), Kýralan (S18) veKarakýlýç (L19) köyleridir (Þekil 2). Ýnceleme alanýgünümüze deðin birçok araþtýrmacý tarafýndanfarklý amaçlarla çalýþýlmýþtýr. Bölgedeki Paleo-zoyik yaþlý kayaç topluluklarý, ilk kez Blumenthal(1947) tarafýndan "Belemedik Tektonik Pence-resi" adý ile tanýtýlmýþtýr. Bu çalýþmada, çekirde-ðinde Devoniyen ve Permiyen yaþlý birimlerin,çevresinde ise Mesozoyik yaþlý kalkerlerin yeraldýðý bir antiklinalin varlýðý öne sürülmüþtür.Üþenmez (1981) ve Üþenmez ve diðerleri(1988), Belemedik civarýnda yaptýklarý çalýþma-larda; Geç Devoniyen-Orta Kretase yaþlý Be-lemedik-Köserelik ve Geç Kretase yaþlý Akdaðformasyonlarýný tanýmlamýþlardýr. Çalýþmacýlar,bölgede Triyas ve Jura'nýn bulunmadýðýný, Be-lemedik-Köserelik formasyonunun Erken-Orta

Kretase yaþlý mermer ve dolomitik kireçtaþlarýtarafýndan örtüldüðünü öne sürmüþlerdir. Gül vediðerleri (1984), Bolkardaðlarý ile Belmedik'in To-roslar'daki tektonik ve stratigrafik konumlarýnýbelirleyebilmek ve bu birimlerin Adana Baseni'nedoðru uzanýmlarýný gözleyebilmek amacý ile yap-týklarý çalýþmada Geç Kretase sonunda gözlenensýkýþma tektoniðine baðlý olarak ofiyolitli melanjýnyerleþiminden sonra, kýta platformunda Aydos,Namrun, Belemedik, Ofiyolit ve Niðde tektonikdilimlerini tanýmlamýþlardýr. Çalýþmacýlar ayrýcaBelemedik yöresinde Geç Devoniyen yaþlý birim-lerin Karbonifer yaþlý birimler tarafýndan uyumluolarak üzerlendiðini, bu birimler üzerinde iseuyumsuz olarak Geç Permiyen yaþlý Köþkdereformasyonu’nun yer aldýðýný belirtmiþlerdir. Çalýþ-mada Erken Permiyen'e iliþkin herhangi bir bul-gu ortaya konulamamýþtýr. Daha sonra Beleme-dik civarýnda Paleozoyik yaþlý birimlerde biyo-stratigrafi amaçlý araþtýrmalar yapan Flügel veKahler (1988), Geç Devoniyen-Permiyen fasi-yeslerini inceleyerek, bölgede Girvanella'lý AltPermiyen'in varlýðýný belirlemiþlerdir.

Bu çalýþmada tektonik pencere olarak bilinenBelemedik ve civarýnýn tektono-stratigrafik özel-likleri ve tanýmlanan alanda yüzeyleyen kayaçtopluluklarýnýn Özgül (1976) tarafýndan Toroslarda tanýmlanmýþ birlikler içerisindeki yerinin orta-ya konulmasý amaçlanmýþtýr.

BÖLGESEL JEOLOJÝ

Ýnceleme alaný bölgesel ölçekte Orta ve DoðuToroslar arasýndaki sýnýrý oluþturan Ecemiþ FayZonu ile bu zonun doðusunda kalan kesimi kap-samaktadýr. Bu çalýþmada bölgede yüzeyleyenkayaç topluluklarý Özgül (1976) tarafýndan Toros-larda tanýmlanmýþ birlikler içerisinde deðerlen-dirilmiþtir. Buna göre çok genel olarak, EcemiþFay Zonu'nun batý kesimlerinde Bolkar Daðý veAladað birlikleri (Özgül, 1976) ile Alan ve diðerleri(2004b) tarafýndan yeniden tanýmlanan NamrunTektonik Dilimi'ni oluþturan kayaç topluluklarý,Ecemiþ Fay Zonu'nun doðusunda kalan alandaise yine Özgül (1976) tarafýndan tanýmlanan Ala-

Ýsmet ALAN, Þenol ÞAHÝN, Alican KOP, Bülent BAKIRHAN ve Nevzat BÖKE14

Þekil 1- Çalýþma alanýnýn yer bulduru haritasý.

dað Birliði ve onu tektonik olarak üzerleyenBozkýr Birliði'ne ait kayaçlar gözlenmektedir.

Ecemiþ Fay Zonu'nun batý kesimlerinde yü-zeylemeleri gözlenen ve inceleme alaný içeri-sinde yer almayan Bolkar Daðý Birliði'ne ait OrtaKarbonifer-Geç Kretase yaþ aralýðýndaki kayaç-lar bölgede temeli oluþturmaktadýr (Alan ve di-ðerleri, 2004a). Karbonifer-Geç Kretase yaþ ara-lýðýndaki kayaçlarý içeren Namrun Tektonik Dili-mi, Bolkar Daðý Birliði üzerinde tektonik konum-ludur (Alan ve diðerleri, 2004b). Namrun ve As-lanköy kuzeyinde Namrun Tektonik Dilimi üzerinetektonik olarak Aladað Birliði'ne ait kayaçlargelmektedir. Bolkar Daðý Birliði, Namrun Tektonik

Dilimi ve Aladað Birliði Pozantý yakýn batýsýndaEcemiþ Fay Zonu'nun oluþturduðu koridor bo-yunca Bozkýr Birliði'ne ait birimler ve Oligosen-Miyosen yaþlý çökellerle karþý karþýya gelmekte-dir. Bozkýr Birliði içerisinde tabanda geç Seno-niyen yaþlý Kýzýlcadað Ofiyolitik Melanjý ve Olis-tostromu, tavanýnda ise, Geç Kretase yaþlý Po-zantý-Karsantý Ofiyolit Napý bulunmaktadýr. Ece-miþ Fay Koridoru'nun doðusundaki alanda GeçDevoniyen-Geç Kretase yaþlý birimleri içerenBelemedik Ýstifi temeli oluþturmakta ve bu temeldaha doðuda Paleosen-Geç Miyosen yaþ ara-lýðýndaki birimleri içeren Adana Havzasý çökelleritarafýndan açýsal uyumsuzlukla üzerlenmektedir(Þekil 2, 3).

BELEMEDÝK TEKTONÝK PENCERESÝ, TEKTONO-STRATÝGRAFÝ 15

Þekil 2- Ýnceleme alanýnda tanýmlanan birlik ve tektonik dilimlerin konumlarý.


Þek

il 3-

Ýnce

lem

e al

aný v

e ya

kýn

civa

rýnda

taný

mla

nan

birli

k ve

tekt

onik

dili

mle

rin k

onum

larýn

ý gös

tere

n je

oloj

i eni

ne k

esiti

.

STRATÝGRAFÝ

Belemedik ve civarýný kapsayan çalýþma ala-nýnda genel olarak Belemedik Ýstifi, Bozkýr Bir-liði'ne ait Ofiyolitik Melanj ve Ofiyolitik kayaçlar iletüm bu birimleri üzerleyen Tersiyer yaþlý çökellergözlenmektedir. Ýnceleme alanýnda temeli oluþtu-ran Belemedik Ýstifi Ecemiþ Fay Koridoru boyun-ca, Tekir Yaylasý (J2)-Pozantý arasýnda BozkýrBirliði'ne ait ofiyolitik kayaçlar tarafýndan tektonik,Gülek Boðazý (O1) güneydoðusunda Paleosen-Eosen yaþlý Güzeller formasyonu, Gülek Boðazýve Eskikonacýk köyü (B7) arasýnda ise Oligo-Mi-yosen yaþlý Çukurbað ve Erken Miyosen yaþlýBurç formasyonlarý tarafýndan uyumsuz olaraküzerlenmektedir. Ecemiþ Fay Koridoru'nun doðu-sunda ise Belemedik Ýstifi üzerine Adana Hav-zasý'ný dolduran Paleosen-Miyosen yaþ aralýðýn-daki çökellerin geldiði belirlenmiþtir. BelemedikÝstifi'nin Aladað Birliði'nin eþdeðeri olduðu düþü-nüldüðünde bölgede Aladað Birliði üzerindePaleosen-Eosen yaþlý birimlerin varlýðý ilk kez buçalýþmada ortaya konulmuþtur (Þekil 4).

BELEMEDÝK ÝSTÝFÝ

Ýnceleme alanýnda geniþçe bir alanda yüzey-leyen Belemedik Ýstifi içerisinde; Geç Devoniyenyaþlý Gümüþali, Karbonifer yaþlý Belemedik,Erken Permiyen yaþlý Sarýoluk, Geç Permiyenyaþlý Kýzýlgeriþ ve Yellice, Erken-Orta Triyas yaþlýKatarasý, Orta-Geç Triyas yaþlý Sarýyarma, Jura-Kretase yaþlý Çamlýk ve Geç Kretase yaþlý Yavçaformasyonlarý tanýmlanmýþtýr (Þekil 5, 6). ErkenPermiyen yaþlý kayaç topluluðunu içermesi ne-deniyle, Belemedik Ýstifi bu çalýþmada Özgül,(1976)'ün Aladað Birliði olarak tanýmladýðý kayaçtopluluklarý ile deneþtirilmiþtir. Ancak, Belemedikisminin bölgeye özgü olarak çok önceden beri li-teratürde yer almasý ve iyi bilinmesi nedeniyle,Belemedik ve yakýn civarýnda yüzeyleyen GeçDevoniyen-Geç Kretase zaman aralýðýndaki ka-yaç topluluklarý için bu çalýþmada Belemedik Ýsti-fi adýnýn kullanýlmasý uygun görülmüþtür.

Gümüþali formasyonu (Dg)

Ýlk kez Demirtaþlý (1967) tarafýndan Geyikda-ðý Birliði içinde tanýmlanan Gümüþali formasyonuile benzer yaþ ve litolojik özellikler sunan Be-lemedik Ýstifi içerisindeki Geç Devoniyen yaþlýsilttaþý, þeyl, kuvarsit ve kireçtaþý litolojilerinin buçalýþmada da ayný adla tanýtýlmasý uygun görül-müþtür.

Birimin çalýþma alaný içinde en iyi gözlendiðiyer Belemedik köyünün 100 metre kuzeybatýsýn-daki alandýr (Þekil 4). Ancak gerek yukarýda ta-nýmlanan, gerekse de birime ait diðer yüzlekleringözlendiði alanlarýn, genel olarak Ecemiþ FayZonu yakýnýnda yer almasý, bu zondaki defor-masyon etkisiyle birimin uygun tip kesit yerlerisunmasýna engel olmaktadýr. Gümüþali formas-yonunun çalýþma alaný dýþýnda Feke civarýndakiyüzeylemeleri birim için baþvuru kesiti niteliðinitaþýmaktadýr.

Gümüþali formasyonu, inceleme alanýndabaþlýca; kumtaþý, dolomitik kireçtaþý, kireçtaþý,silttaþý-kuvarsit ve þeyl litolojileri ile temsiledilmektedir. Birimin tabanýnda ayrýþmýþ yüzeyi;kahvemsi-koyu gri, taze kýrýk yüzeyi sarýmsý-grirenkli, ince-orta tabakalý, ince-orta taneli, ortaboylanmalý, sert-saðlam yapýlý, karbonat çimen-tolu ve bol makrofosilli kumtaþlarý yer almaktadýr.Bu düzey üzerinde ayrýþmýþ yüzeyi; kahvemsi-koyu gri, taze kýrýk yüzeyi siyahýmsý-gri renkli,ince-orta-kalýn tabakalý, sert-saðlam yapýlý, çat-lak ve kýrýklarý kalsit dolgulu, mikritik dokuludolomitik kireçtaþlarý ile ayrýþmýþ yüzeyi mavim-si-koyu gri, taze kýrýk yüzeyi gri renkli, orta-kalýntabakalý, sert-saðlam yapýlý, mikritik dokulu, bolbrakiyopod ve mercan türü fosil içerikli resifalnitelikli kireçtaþlarýnýn ardalandýðý gözlenmekte-dir. Tanýmlanan dolomitik kireçtaþý ve kireçtaþýdüzeyi birim içerisinde merceksel bir konum sun-maktadýr. Kireçtaþý yoðun seviyelerden sonrasilttaþý egemen, yer yer kireçtaþý mercekli sevi-yeler ile devam eden formasyonun, üst seviye-lerinde siyah renkli þeyl, ince-orta tabakalý, bej-krem renkli silttaþý ve kuvarsit ardalanmasý göz-lenmektedir.



Þek

il 4-

Ýnce

lem

e al

anýn

ýn je

oloj

i har

itasý

.


Þekil 5- Belemedik Ýstifi'nin genelleþtirilmiþ stratigrafik kesiti (Ölçeksiz) (Ay: ayrýþma yüzeyi,tky: taze kýrýk yüzeyi).


Þek

il 6-

Bel

emed

ik Ýs

tifi’n

e ai

t jeo

loji

enin

e ke

siti.

Birimin en üst seviyesinde ayrýþmýþ yüzeyi;kahverengimsi-koyu yeþil, taze kýrýk yüzeyi; gribej renkli, ince tabakalý, kýymýksý-kýrýklý yapýlý, yeryer mika pulcuklu þeyller ile ayrýþmýþ yüzeyi; gri,taze kýrýk yüzeyi; açýk gri, bej renkli, ince-ortatabakalý, orta dayanýmlý, oldukça eklemli, killi ki-reçtaþlarý, ardalaným göstermekte ve bu düzeyindevamýnda Karbonifer yaþlý Belemedik formas-yonuna geçilmektedir.

Genel litolojik özellikleri, brakiyopod, mercanvb. makro fosil içeriði, üzerine uyumlu olarakKarbonifer yaþlý Belemedik formasyonunun gel-mesi ve Belemedik civarýnda Flügel ve Kahler(1988) tarafýndan elde edilen Geç Devoniyenyaþýna dayanýlarak, bu çalýþmada Gümüþali for-masyonuna Geç Devoniyen yaþý verilmiþtir.

Ýnceleme alanýnda temeli oluþturan Beleme-dik Ýstifi'nin en altýnda yer almasý nedeniyle Gü-müþali formasyonunun tabaný gözlenememekte-dir. Bu nedenle birim için gerçek kalýnlýk deðeriverilememiþtir. Ancak Gümüþali formasyonununinceleme alanýndaki görünür kalýnlýðýnýn yaklaþýk200 metre olduðu söylenebilir.

Baþlýca kuvarsit, silttaþý, þeyl ve merceksel ki-reçtaþlarýndan oluþan litolojisi, sedimanter ya-pýlarý ve fosil içeriði, Gümüþali formasyonununsýð deniz-kýyý ortam koþullarýnda çökelmiþ olabi-leceðini göstermektedir.

Belemedik formasyonu (Cb)

Baþlýca kireçtaþý, þeyl, marn ve kuvarsit litolo-jileri ile temsil edilen Karbonifer yaþlý kayaç toplu-luðu, ilk kez Gül ve diðerleri (1984) tarafýndanBelemedik formasyonu adý ile tanýtýlmýþ olup, buçalýþmada da benzer litolojiler için ayný adýn kul-lanýlmasý uygun görülmüþtür.

Farklý dönemlerde geliþmiþ olan birçok defor-masyon nedeniyle, Belemedik formasyonununfarklý düzeyleri inceleme alanýnýn farklý bölüm-lerinde gözlenmektedir. Birimin taban kesimi içinÇýnçýn Kayasý Mevkii (H11), At Yaylasý (G9), orta

seviyeleri için At Yaylasý (G9), Çýnçýn Kayasý(H11), Demiroluk Pýnarý (E13) ve üst seviyeleriiçin ise, Demiroluk Pýnarý (E13) civarý tip kesityeri olarak önerilebilir. Ayrýca, yine At Yaylasý(G9), Çýnçýn Kayasý (H11) ve Demiroluk Pýnarý(E13) mevkileri, Belemedik formasyonuna aitfarklý litolojilerin gözlenebildiði ve bu nedenlebirim için baþvuru kesiti olabilecek alanlardýr(Þekil 4).

Genel olarak þeyl, kumtaþý, killi kireçtaþý, ku-varsit ve kireçtaþý litolojileri ile temsil edilen Be-lemedik formasyonu, tabanýnda bulunan GeçDevoniyen yaþlý Gümüþali formasyonunun kýrýn-týlý seviyeleri ile uyumlu olarak þeyl-silttaþý-kum-taþý ve kireçtaþý ardalanmasý ile baþlamaktadýr.Geçiþ düzeyi üzerinde ayrýþma yüzeyi; gri, tazekýrýk yüzeyi; açýk gri renkli, ince-orta tabakalý,orta dayanýmlý marnlar gözlenmektedir. Yumuþaktopoðrafik görünümü ve kahve-koyu kahve rengiile belirgin olan bu düzey içerisinde, ayrýþmýþyüzeyi; gri, taze kýrýk yüzeyi; açýk gri renkli, incetabakalý, mikritik dokulu brakiyopod, mercan, kri-noid bakýmýndan oldukça zengin kireçtaþlarýgözlenmektedir. Tanýmlanan düzey üzerindeayrýþmýþ yüzeyi; koyu gri, taze kýrýk yüzeyi; grirenkli, orta-kalýn tabakalý, sert-saðlam yapýlý,tekçe mercan ve brakiyopod içerikli kireçtaþlarýbulunmaktadýr. Daha üstte, ayrýþmýþ yüzeyi;kahverengimsi-gri, taze kýrýk yüzeyi; sarýmsý-grirenkli, ince tabakalý marnlar ile ayrýþmýþ yüzeyi;koyu gri, taze kýrýk yüzeyi; gri renkli, ince-ortatabakalý, sert-saðlam yapýlý, kireçtaþlarý ile ar-dalaným sunmaktadýr. Formasyonun en üst se-viyelerinde ise beyazdan mora kadar deðiþenrenkler sunan orta-kalýn tabakalý kuvarsitlerle,kahverengimsi-yeþil renkli, ince tabakalý þeyl vegri-bej renkli, orta-kalýn tabakalý kireçtaþý arda-lanmasý yer almaktadýr.

Altýndaki Gümüþali formasyonu ile uyumlu birdokanaða sahip olan Belemedik formasyonununüzerine yine uyumlu olarak Sarýoluk formasyonugelmektedir. Ancak bazý alanlarda Belemedik for-masyonunun en üst kesiminde gözlenen çapraztabakalanmalý kumtaþý düzeyleri, zaman zaman


çökelme ortamýnýn oldukça sýðlaþtýðýný ve bunedenle Belemedik ve Sarýoluk formasyonlarýarasýndaki dokanaðýn bazý kesimlerinde yerseluyumsuzluklar olabileceðini iþaret etmektedir.

Bölgede farklý dönemlerde etkin olan defor-masyonlara baðlý olarak oluþan yapýsal unsurlartarafýndan yoðun þekilde etkilenmiþ olan ve bunedenle gerçek kalýnlýðý belirlenemeyen Beleme-dik formasyonunun çalýþma alanýndaki görünürkalýnlýðý 300-350 m civarýndadýr.

Bu çalýþmada Belemedik formasyonununfarklý alanlardaki yüzeylemelerinden derlenenörnekler üzerinde yapýlan incelemelerde aþaðý-daki fosil topluluðu ve yaþlar elde edilmiþtir. Çýn-çýn Kayasý (H11) ve Domuz Pýnarý (G13) mevkin-deki yüzeylemelerden Koninckopora ex.gr.inflata (KONINCK), Brunsia sp., Endothyra sp.,Mediocris sp., Millerella sp., Kameana sp.,Koninckopora sp., Eostaffella spp. fosilleri ileErken Karbonifer, At Yaylasý (G9) ve ÇýnçýnKayasý (H11) mevkiindeki yüzeylemelerdenArchaediscus sp., Palaeotextularia sp.,Eotuberitina sp., Bradyina sp., Earlandia sp.,Brunsia sp., Forschia sp., Ozawainella sp.,Schubertella sp., Beedeina sp., Climacamminasp., Ungdarella sp., Profusulinella ex. gr.rhomboides (LEE ve CHEN) fosilleri ile OrtaKarbonifer, Belemedik köyü doðusundaki (H12)mevkiindeki yüzeylemelerden Tetrataxis sp.,Triticites sp., gastropoda, ostrakoda ve ekinitkavký parçalarý ile Geç Karbonifer ve DemirolukPýnarý (E13) mevkiindeki Palaeonubeculariauniserialis REITLINGER, Globivalvulina sp.,Earlandia sp., Nodosinelloides sp., Pseudoepi-mastopora sp., Paleonubecularia sp.? fosileriilede Geç Karbonifer yaþý elde edilmiþtir. Bunagöre bu çalýþmada Belemedik formasyonu olarakadlandýrýlan birimin yaþý Karbonifer'dir.

Genel litolojik özellikleri ve fosil içeriðine göre,Belemedik formasyonu, zaman zaman oldukçasýðlaþabilen denizel bir ortamda çökelmiþ ol-malýdýr.

Sarýoluk formasyonu (Ps)

Sarýoluk formasyonu adý ilk kez Ayhan veLengeranlý (1986) tarafýndan en iyi yüzeylemeleriçalýþma alanýnýn dýþýnda Yahyalý (Kayseri) ilçesiBaþyayla koridorunun batýsýnda bulunan Sarý-oluk Yaylasý (M34) civarýnda gözlenen Girva-nella'lý killi kireçtaþý ve kireçtaþýndan oluþan kayatürleri için kullanýlmýþtýr. Bu çalýþmada da sýnýrlýalanlarda gözlenen benzer litolojiler için aynýadýn kullanýlmasý uygun görülmüþtür. Birim, in-celeme alanýnda baþlýca Belemedik Vadisi doðuyamaçlarýnda ve Topalýkkýz Tepe (N4) kuzeyindeyüzeylemeler sunmaktadýr. Ayrýca incelemealanýnda, Belemedik köyü doðusunda yer alanYolkesiði Mevkii (F14) batýsý ve Domuz PýnarýMevkii (G13) formasyonun baþvuru kesit yerleriolarak tanýmlanabilir (Þekil 4).

Sarýoluk formasyonu baþlýca Girvanella'lý killikireçtaþý ve kireçtaþlarýndan oluþan bir litoloji iletemsil edilmektedir. Birimin tabanýnda ayrýþmýþyüzeyi morumsu-kahve, gri, taze kýrýk yüzeyi;mor-koyu gri renkli, orta-kalýn tabakalý, sertyapýlý, çatlaklarý kalsit dolgulu, mikritik dokulu,toplam 40-50 m kalýnlýða ulaþan, iri Girvanella'lýkilli kireçtaþý ve kireçtaþlarý yer almaktadýr. Budüzey üzerinde toplam 2-3 m kalýnlýða ulaþan,ayrýþmýþ yüzeyi; koyu gri-siyah, taze kýrýk yüzeyi;grimsi-siyah renkli, orta-kalýn tabakalý sert-saðlam yapýlý, çatlaklarý kalsit dolgulu, iri fusuliniçeren bir Pseudofusulina Zonu yer almaktadýr.Tanýmlanan düzey ayrýþma yüzeyi; kahverengim-si-siyah, taze kýrýk yüzeyi; siyah renkli, ince-ortatabakalý, bol krinoid ve Pseudoschwagerina'lýkireçtaþlarýna geçiþ göstermektedir. Sarýoluk for-masyonunun en üst seviyeleri ise ayrýþma yü-zeyi; koyu gri-siyah, taze kýrýk yüzeyi; grimsi-siyah renkli, orta-kalýn tabakalý, saðlam yapýlý,çatlaklarý kalsit dolgulu kireçtaþlarýndan oluþ-maktadýr.

Karbonifer yaþlý Belemedik formasyonu üze-rinde uyumlu bir konumda bulunan Sarýoluk for-masyonu, Geç Permiyen yaþlý Kýzýlgeriþ formas-yonu tarafýndan üzerlenmektedir. Ýnceleme ala-


nýnda Sarýoluk ve Kýzýlgeriþ formasyonlarý ara-sýndaki dokanaðýn uyumsuz olduðuna iliþkin her-hangi bir arazi verisi elde edilememiþtir. Ancak,tavanda kireçtaþlarý ile sonlanan Sarýyarma for-masyonu üzerine gelen Kýzýlgeriþ formasyo-nunun tamamen kuvarsit litolojisi ile temsil edili-yor olmasý iki birim arasýndaki dokanaðýn uyum-suz olduðu görüþünü desteklemektedir.

Bu çalýþmada Sarýoluk formasyonunun kalýn-lýðýnýn 60-100 metre arasýnda deðiþtiði belirlen-miþtir.

Domuz Pýnarý (G13) ve Yolkesiði (F14) mev-kilerinden derlenen örneklerde Nankinella sp.,Claracrusta catanoides Homan, Pseudofusu-linoides sp., Zellia sp., Girvanella subparallelaFlügel ve Flügel-Kahler, Pseudofusulina sp.,Eotuberitina sp., Pseudoepimastopora sp.,Globivalvulina sp., Geinitzina sp., Tetrataxis sp.,Palaeonubecularia sp., Hemigordius sp., Earlan-dia sp. fosil topluluðu tanýmlanarak, Sarýoluk for-masyonuna Erken Permiyen yaþý verilmiþtir.

Genel kaya türü özellikleri ve fosil içeriði, Sa-rýoluk formasyonun zaman zaman aþýrý sýðlaþmanedeni ile oksidasyon iþlevlerinin etkin olduðu,düþük enerjili sýð denizel bir ortamda çökelmiþolabileceðini göstermektedir.

Kýzýlgeriþ formasyonu (Pkg)

Ýlk kez Özgül (1997) tarafýndan, Taþkent veHadim yöresinde yapýlan çalýþmada, Kýzýlgeriþüyesi olarak tanýmlanan birim, bu çalýþmada for-masyon mertebesine yükseltilerek Kýzýlgeriþ for-masyonu adýyla tanýtýlmýþtýr.

Tip kesit yeri, çalýþma alanýnýn dýþýnda OrtaToroslar'ýn Taþkent ve Hadim bölgesi güneybatý-sýnda bulunan Kýzýlgeriþ formasyonu incelemealanýnda Belemedik Vadisi yamaçlarýnda DomuzPýnarý Mevki (G13) civarýnda baþvuru kesiti nite-liðinde yüzlekler sunmaktadýr (Þekil 4).

Kýzýlgeriþ formasyonunun hakim litolojisini ay-rýþma yüzeyi; sarýmsý-boz, kahverengimsi-bordo,taze kýrýk yüzeyi; bej renkli, orta-kalýn tabakalý,sert-saðlam yapýlý ve iri taneli kuvarsitler oluþtur-maktadýr. Egemen kuvarsit litolojisi yanýnda, kimialanlarda Kýzýlgeriþ formasyonunun taban kesim-lerinde þeyller gözlenmektedir.

Tabanda Erken Permiyen yaþlý Sarýoluk for-masyonu üzerinde uyumsuz konumlu olan birim,tavanda Geç Permiyen yaþlý Yellice formasyonutarafýndan uyumlu olarak üzerlenmektedir.

Genel olarak 40-50 m arasýnda deðiþen görü-nür kalýnlýk deðerleri sunan birimin, kimi alanlar-da yanal yönde inceldiði ve görünür kalýnlýðýn 5-10 m'ye kadar azalabildiði belirlenmiþtir.

Kuvarsitlerden oluþan litolojik içeriði nedeniy-le yaþ elde edilebilecek herhangi bir fosil bulgusuiçermeyen Kýzýlgeriþ formasyonu için altýnda veüstünde yer alan birimler ile olan stratigrafik iliþ-kisi ve bu birimlerin yaþlarý göz önüne alýnarakGeç Permiyen yaþý uygulanmýþtýr.

Litofasiyes özellikleri dikkate alýndýðýnda, Ký-zýlgeriþ formasyonu karadan beslenmenin yoðunolduðu, yüksek enerjili sýð bir denizin plaj orta-mýnda çökelmiþ olmalýdýr.

Yellice formasyonu (Py)

Ýnceleme alaný dýþýnda yer alan Taþkent veHadim bölgesinde yüzeyleyen Mizzia'lý kireçtaþ-larý ilk kez Özgül (1997) tarafýndan Yellice üyesiadý ile tanýtýlmýþtýr. Bu çalýþmada da benzer lito-lojiler Yellice formasyonu adý kullanýlarak yenidentanýmlanmýþtýr. Ýnceleme alanýnda Belemedikköyünün batýsýnda, Kuþkayasý (E9) ile Çakýt Çayýarasýndaki yamaçta birime ait en iyi yüzleklergözlenmektedir. Ayrýca, Belemedik Köyü batýsý,Yolkesiði Mevki (F14), Çavdar Gediði Mevki(E11), Çohantaþý Sýrtý (D12) ve Katran Mevki(K6), Yellice formasyonunun baþvuru kesitiniteliði taþýyan diðer iyi gözlendiði alanlardýr(Þekil 4).


Yellice formasyonu, genel olarak ayrýþmýþyüzeyi; siyah-koyu gri, taze kýrýk yüzeyi; sarýmsý-gri renkli, ince-orta tabakalý, sert yapýlý, çatlaklýve kýrýklý, mikritik dokulu, rekristalize dolomitikkireçtaþý ve ayrýþmýþ yüzeyi; mavimsi koyu gri,taze kýrýk yüzeyi; koyu gri-gri renkli, orta-kalýntabakalý, sert-saðlam yapýlý, mikritik dokuluMizzia'lý kireçtaþlarý ile temsil edilmektedir. Biri-min en üst seviyelerinde ise tabanýndaki Kýzýl-geriþ formasyonuna benzeyen kalýn bir kuvarsitikdüzey gözlenmektedir.

Taban ve tavan dokanaklarýnýn inceleme ala-nýnýn bir çok bölümünde tektonik olmasý nede-niyle bu çalýþmada Yellice formasyonunun ger-çek kalýnlýðý belirlenememiþtir. Ancak birimin in-celeme alanýndaki görünür kalýnlýðýnýn 400 metrecivarýnda olduðu söylenebilir.

Yellice formasyonunun Çavdar Gediði (E11)ve Yolkesiði (F14) mevkiilerindeki yüzeylemele-rinden derlenen örneklerde; Ammodiscus sp.,Agathammina sp., Bradyina sp., Chusenella sp.,Climacammina sp., Dagmarita sp., Dagmaritachanakchiensis Reitlinger, Dunbarula sp., Eutu-beritina sp., Frondina sp., Hemigordiopsis sp.,Hemigordius spp., Hemigordius sp., Geinitzinasp., Globivalvulina sp., Geinitzina spp., Kamu-rana sp., Langella sp., Mizzia sp., Nankinella sp.,Paradagmarita sp., Parafusulina sp., Paraglo-bivalvulina sp., Permocalculus sp., Pseudover-miporella sp., Pachyphloia sp., Pseudovidalinasp., Reichelina sp., Schubertella sp., Staffellasp., Tetrataxis sp. ve Ungdarella sp., fosil toplu-luðu elde edilmiþtir. Tanýmlanan fosil topluluðunagöre Yellice formasyonuna Geç Permiyen yaþýverilmiþtir.

Hakim litolojisini bol mikro ve makro fosilli ki-reçtaþlarýnýn oluþturduðu Yellice formasyonu, dü-þük enerjili bir þelf ortamýnda çökelmiþ olmalýdýr.

Katarasý formasyonu (TRk)

Ýlk kez Demirtaþlý (1967) tarafýndan Tufanbey-li ilçesi civarýndaki stromatolitik kireçtaþý, kumlu

kireçtaþý, marn ve çamurtaþý ardalanmasýndanoluþan kaya topluluðu için kullanýlan Katarasý for-masyonu adýnýn, bu çalýþmada da benzer litoloji-ler için aynen kullanýlmasý uygun görülmüþtür.

Ýnceleme alanýnda Katarasý formasyonununtip kesit yeri olabilecek yüzeylemeleri, KuþkayasýTepe (E9) doðusu ve Çavdargediði Mevki (E11)civarýnda gözlenmektedir (Þekil 4).

Katarasý formasyonu tabanda ayrýþmýþ yü-zeyi; gri-bej, taze kýrýk yüzeyi; gri-açýk gri renkli,ince-orta tabakalý, sert-saðlam yapýlý, çatlak vekýrýklarý kalsit dolgulu, yer yer oolitik karakterli,stromatolitik kireçtaþý ile baþlamaktadýr. Bu dü-zey üzerinde kahverengimsi-gri renkli orta-kalýntabakalý, sert-saðlam yapýlý, kumlu kireçtaþý lito-lojisi gözlenmektedir. Katarasý formasyonununen üst kesimlerinde ise Toroslar'da alacalý marn-lar olarak tanýmlanan sarý-bej renkli marn ve bor-do renkli çamurtaþý litolojileri izlenmektedir. Marntabakalarý arasýnda mercek þeklinde izlenenkireçtaþý seviyeleri bol fosillidir.

Katarasý formasyonu üzerine geldiði Yelliceformasyonu ile uyumlu bir dokanaða sahiptir.Katarasý formasyonu üzerine Kuþkayasý Tepe(E9) kuzeydoðusunda Orta-Geç Triyas yaþlýSarýyarma formasyonu stratigrafik olarak uyum-suz gelmektedir. Kuþkayasý Tepe (E9) doðusun-da ise Katarasý formasyonu, Jura-Kretase yaþlýÇamlýk formasyonu tarafýndan üzerlenmektedir.Bölgede farklý dönemlerde etkin olan deformas-yonlara baðlý olarak Çamlýk formasyonunun Ka-tarasý formasyonu üzerinde yürüdüðü ve böylecebu iki birim arasýndaki dokanaðýn ilksel konu-munu kaybettiði belirlenmiþtir.

Katarasý formasyonunun inceleme alanýndakigörünür kalýnlýðýnýn 10-100 m arasýnda deðiþtiðisöylenebilir.

Katarasý formasyonunun Kuþkayasý Tepe(E9) doðusu ve Çavdargediði (E11) mevkindekiyüzeylemelerinden derlenen örneklerde Spiror-bis phlyctaena (Brönnimann ve Zaninetti), Recto-


cornuspira kalhori (Brönnimann, Zaninetti veBozorgnia), Cornuspira mahajeri (Brönnimann,Zaninetti ve Bozorgnia), Glomospira facilis Ho,Glomospira sp., Earlandia sp., Ammodiscus sp.,Calcitornella sp., Gastropoda ve lamellibranþkavkýlarýndan oluþan fosil topluluðu tanýmlan-mýþtýr. Tanýmlanan fosil topluluðunun Skitiyen(Ýnduyen) yaþýný vermesine raðmen, Yahyalýcivarýnda Katarasý formasyonuna karþýlýk gelenDiþdöken formasyonundan Ayhan ve Lengeranlý(1986) tarafýndan elde edilen Orta Triyas yaþýdikkate alýnarak, Katarasý formasyonuna Erken-Orta Triyas yaþý verilmiþtir.

Genel litofasiyes özellikleri ve fosil içeriðidikkate alýndýðýnda Katarasý formasyonunundüþük enerjili sýð bir denizel ortamda, gel-gitdüzlüðünde çökelmiþ olduðu söylenebilir.

Sarýyarma formasyonu (TRs)

Baþlýca çakýltaþý, silttaþý, killi kireçtaþý ve ki-reçtaþýndan oluþan ve en iyi yüzeylemeleri Bele-medik kuzeyindeki Sarýyarma Mevki (E11)'ndegözlenen kayaç topluluðu ilk kez Alan ve diðerleri(2004a) tarafýndan Sarýyarma formasyonu adýylatanýtýlmýþtýr.

Tip kesit yeri Adana ili, Pozantý ilçesi güneyin-deki Belemedik vadisinin batý yamacýnda yeralan Sarýyarma Mevki (E11) olan Sarýyarma for-masyonu, inceleme alanýnda Kuþkayasý Tepe(E9) batýsýnda baþvuru kesiti niteliðinde yüzleklersunmaktadýr (Þekil 4).

Sarýyarma formasyonu tabanda, sarý-bordorenkli, ince tabakalý marnlar arasýnda yeþil-sarý-kahverengi ve kýrmýzý renkli, orta-kalýn tabakalý,kötü boylanmalý, derecelenmesiz, orta yuvarlak,iri blok-silt arasýnda deðiþen boyutlarda polijenikelemanlý, karbonat çimentolu çakýltaþý düzeyi bu-lunmaktadýr. Bu düzey içerisinde belirgin Mizziafosilleri içeren Geç Permiyen yaþlý çakýllar belir-lenmiþtir. Tanýmlanan düzey üzerine ayrýþmýþyüzeyi; gri, taze kýrýk yüzeyi; gri-bej renkli, orta-kalýn tabakalý, sert-saðlam yapýlý, çatlak ve kýrýk-

larý kalsit dolgulu, alg vb. fosil kavký izli ve yer yerbitümlü þeyl aratabakalý kireçtaþlarý gelmektedir.

Sarýyarma formasyonu ile stratigrafik olaraktabanýnda bulunan Erken-Orta Triyas yaþlý Ka-tarasý formasyonu arasýndaki dokanak incelemealanýnda faylýdýr. Ancak, Özgül (1997) Sarýyarmaformasyonunun Taþkent ve Hadim bölgesindekieþ deðeri olan Gevne formasyonunun Çamiçi veDikenli üyelerinin, Skitiyen-Aniziyen yaþlý birimlerüzerinde uyumsuz konumda olduðunu belirtmiþ-tir. Bu nedenle inceleme alanýnda Sarýyarma for-masyonunun Katarasý formasyonu üzerindeuyumsuz konumda olduðu kabul edilmiþtir.Sarýyarma formasyonunun üzerine ise Jura-Kre-tase yaþlý Çamlýk formasyonu uyumsuz olarakgelmektedir. Ancak bölgedeki deformasyonlarabaðlý olarak Çamlýk formasyonunun altýndaki Sa-rýyarma formasyonu üzerinde yürüdüðü ve böy-lece bu iki birim arasýndaki dokanaðýn da ilkselkonumunu kaybettiði belirlenmiþtir.

Özgül, (1997) Taþkent ve Hadim bölgesindeSarýyarma formasyonuna karþýlýk gelen Çamiçive Dikenli üyelerinin toplam kalýnlýðýnýn 450-500m arasýnda olduðunu belirtmiþtir. Sarýyarma for-masyonunun inceleme alanýndaki görünür kalýn-lýðý ise 200-250 m civarýndadýr.

Sarýyarma formasyonu içerisindeki kireçtaþ-larýndan derlenen örneklerde birime yaþ verebile-cek paleontolojik bir bulguya rastlanýlamamýþtýr.Ancak derlenen örneklerin fasiyes özellikleriaçýsýndan olasýlýkla Triyas-Jura dönemine ait sýðbir denizel ortamý yansýttýðýný belirtmiþtir (sözlügörüþme; Kemal Erdoðan, MTA). Tabanýnda Er-ken Triyas yaþlý Katarasý, üzerinde ise Jura-Kre-tase yaþlý Çamlýk formasyonlarýnýn bulunmasýyanýnda, litolojik özellikleri bakýmýndan Özgül(1997)'ün Taþkent ve Hadim bölgesinde taným-ladýðý Gevne formasyonunun Çamiçi ve Dikenliüyeleri ile tamamen benzerlikler sunmasý neden-lerine dayanýlarak bu çalýþmada Sarýyarma for-masyonu olarak tanýtýlan birime ?Orta-GeçTriyas yaþý verilmiþtir.


Genel litolojik özellikleri dikkate alýndýðýndaSarýyarma formasyonu, zaman zaman karadanmalzeme geliþinin yoðun olduðu, gel-git etkisininve yer yer lagünlerin bulunduðu sýð denizel birortamda çökelmiþ olmalýdýr.

Çamlýk formasyonu (Jkç)

Ýlk kez Monod (1977) tarafýndan, Orta Toros-larda Beyþehir güneyinde Aladað Birliði içindekiJura-Kretase yaþlý kireçtaþlarý için Çamlýk Kireç-taþý adlamasý kullanýlmýþtýr. Bu çalýþmada isebenzer yaþtaki litolojiler için Çamlýk formasyonuadýnýn kullanýlmasý uygun görülmüþtür.

Ýnceleme alanýnda oldukça geniþ bir alandayüzeylemeler sunan birimin baþvuru kesiti niteliðitaþýyan en iyi yüzeylemeleri Belemedik köyü(H12) kuzeyi, Akdað (A14) yöresi, Keþli (S9) veKuþçular (P15) köyleri kuzeyinde gözlenmektedir(Þekil 4).

Çamlýk formasyonunun tabanýnda ayrýþmýþyüzeyi; kahverengimsi koyu gri, taze kýrýk yüzeyi;koyu gri-gri renkli, orta-kalýn tabakalý, oldukçasert-saðlam yapýlý, çatlak ve kýrýklarý kalsit dol-gulu, iri kristalli, mikritik dokulu dolomitler bulun-maktadýr. Bu düzey üzerine ayrýþmýþ yüzeyi; ko-yu gri-gri, taze kýrýk yüzeyi; gri-bej renkli, orta-kalýn tabakalý, sert-saðlam yapýlý, bol stilolitli, algvb. fosil içerikli, mikritik dokulu kireçtaþlarý gel-mektedir. Tanýmlanan kireçtaþlarý üzerinde ay-rýþmýþ yüzeyi; koyu gri-siyah, taze kýrýk yüzeyi;siyahýmsý-koyu gri renkli, yer yer masif, yer yerorta-kalýn tabakalý, oldukça sert-saðlam yapýlý,orta kristalli, mikritik dokulu, fosil içermeyen dolo-mitler bulunmaktadýr. Birimin en üst kesimlerindeise ayrýþmýþ yüzeyi; gri-açýk gri, taze kýrýk yüzeyi;krem-açýk gri renkli, orta-kalýn tabakalý, sert-sað-lam yapýlý, yer yer yumru ya da bantlar þeklindeçörtlü, bol rudist içerikli kireçtaþlarý gözlenmekte-dir.

Tabanda Triyas yaþlý birimlerle ilksel doka-naðý uyumsuz olan Çamlýk formasyonunun, ince-leme alanýnýn bazý kesimlerinde Geç Kretase

yaþlý Yavça formasyonu tarafýndan uyumlu, bazýkesimlerde ise üzerinde Geç Kretase yaþlý Yavçaformasyonu olmadan melanj ve ofiyolitik birimlertarafýndan tektonik olarak üzerlendiði belirlen-miþtir.

Çamlýk formasyonunun inceleme alanýndakigerçek kalýnlýðý belirlenememiþtir. Ancak birimingörünür kalýnlýðýnýn 200-800 m arasýnda deðiþtiðisöylenebilir.

Çamlýk formasyonunun Belemedik (H12) veKuþçular (P15) köyü kuzeyindeki yüzeylemele-rinden derlenen örneklerde; Mesoendothyracroatica Gusic, Cayeuxia piae Frollo, Valvulinalugeoni Septfontaine, Siphovalvulina sp.,Nautiloculina sp., Thaumatoporella parvovesi-culifera (Raineri), Praekurnubia crusei Redmond,Satorina apulensis Fourcade ve Chorowics,Pfenderina trochoidea Smout ve Sudgen,Salpingoporella selli Cresconti, Clodocoropsismirabilis Felix, Praechrysalidina infracretaceaLuperto ve Sinni, Debarina hahounerensisFourcade, Raoult ve Vila, Haplophragmoidesjoukowskyi Charollais, Brönnimann veZaninetti, Orbitoides cf. tissoti Schlumberger,Globotruncana linneiana (d'Orbigny), Stonios-phaera sphaerica (Kaufmann), Discocylinaschlumbergeri Munier-Chalmas, Moutcharmontiaapenninica (De Castro), Haurania sp., Ver-neuilina sp., Textulariidae, Trocholina sp.,Ophthalmidium sp., Pseudocyclammina sp.,Lageniidae, Favreina sp., Chrysalinida sp.,Pfenderina sp., Nezzazata sp., Bolivinopsis sp.,Everticyclammina sp., Quinqueloculina sp.,Ýnvolutina sp., Earlandia sp., Orbitolina sp.,Rotaliidae ve Siderolites sp.'den oluþan fosiltopluluðu tanýmlanmýþtýr. Tanýmlanan fosil toplu-luðunun Aaleniyen-Bajosiyen (Erken-Orta Jura)ve Maestrihtiyen (Geç Kretase) yaþ aralýðýnýkarakterize etmesine dayanýlarak, Çamlýk for-masyonuna Jura-Kretase yaþý verilmiþtir.

Genel litofasiyes özellikleri ve fosil içeriði dik-kate alýndýðýnda Çamlýk formasyonunun, plat-form tipi karbonatlarýn çökeldiði sýð ve sakin bir


denize ait þelf ortamýnda çökelmiþ olduðu söy-lenebilir.

Yavça formasyonu (Ky)

Baþlýca çamurtaþý-silttaþý-kumtaþý ardalan-masý ve kireçtaþý ara seviyelerinden oluþankayaç topluluðu, ilk kez Ýlker (1975) tarafýndanYavça formasyonu adý ile tanýtýlmýþtýr. Birimin tipkesit yeri olabilecek en iyi yüzeylemeleri Mer-sin'in Arslanköy beldesinin 10 km doðusunda yeralan Yavça köyünde izlenmektedir. Terlik Tepe(M9) kuzeyi ve Kuþcular (P15) köyünün 1 kmkuzeybatýsý, Yavça formasyonunun çalýþma alanýiçerisinde baþvuru kesiti niteliðindeki yüzlek-lerinin gözlendiði alanlardýr (Þekil 4).

Yavça formasyonu genel olarak, sarýmsý bej-bordo-kahverengi-gri renkli kumtaþý, çamurtaþýve silttaþý-þeyl ardalanmasýndan oluþmaktadýr.Tabanda yer alan buruþuk görünümlü, ayrýþmýþyüzeyi; bej-gri, taze kýrýk yüzeyi; açýk gri-beyaz-pembe renkli, orta-kalýn tabakalý, sert-saðlamyapýlý, içleri kalsit dolgulu yoðun kýlcal çatlaklý,mikritik dokulu, globotruncanalý kireçtaþlarýüzerinde kahverenkli, ince-orta tabakalý, polijenikçakýllý, ince-orta taneli, kötü boylanmalý, karbo-nat ve silis çimentolu kumtaþlarý ve ayrýþmýþyüzeyi; yeþilimsi kahverenkli, taze kýrýk yüzeyi;yeþilimsi gri renkli, ince-orta tabakalý, kýymýksýkýrýklý, dayanýmsýz, levhamsý ayrýþmalý þeyllerbulunmaktadýr.

Tabanda Jura-Kretase yaþlý Çamlýk formas-yonu üzerine uyumlu olarak gelen Yavça formas-yonu, tavanda Kýzýlcadað Ofiyolitik Melanjý veOlistostromu tarafýndan tektonik olarak üzerlen-mektedir. Yavça formasyonunu oluþturan kum-taþý, silttaþý ve þeyl düzeyleri içinde yer alankireçtaþlarýnýn yanal yönde kamalanarak mer-cekler oluþturduðu belirlenmiþtir. Yavça formas-yonunun inceleme alanýndaki görünür kalýnlýðý50-100 m arasýnda deðiþmektedir.

Çalýþma alanýnýn yakýn kuzeyinde yer alanHamidiye köyü, Çetinlik mevkiinde gözlenen ký-

rýntýlý düzeylerden alýnan örneklerden Kampa-niyen-Maestrihtiyen yaþýný veren aþaðýdaki nan-no fosil topluluðu tanýmlanmýþtýr;

Arkhangelskiella cymbiformis Vekshina,Chiastozygus amphipons (Bramlette ve Martini),Ceratolithoides aculeus (Stradner), Biscutumconstans (Gorka), Cretarhabdus crenulatus(Bramlette ve Martini), Prediscosphaera cre-tacea (Arkhangelsky), Cribrosphaera ehrenbergi(Arkhangelsky), Watznaueria barnasea (Black)Perch-Nielsen, Microshabdulus decoratus Def-landre, Zeugrhabdotus embergeri (Noel), Miculadecussata Vekshina, Calculites obscurus (Def-landre), Reinhardtites anthophorus (Deflandre),Glaukolithus diplogrammus (Deflandre), Lithra-phidites quadratus (Bramlette ve Martini), Miculaconcava (Stradner) Verbeck, Quadrum gothicum(Deflandre).

Ayrýca birimin Kuþcular (P15) köyü civarýnda-ki kireçtaþý düzeylerinden alýnan kayaç örnekleriüzerinde yapýlan incelemelerde Geç Kretase(Senoniyen-Maestrihtiyen) yaþýný veren aþaðýda-ki foraminifer fosil topluluðu elde edilmiþtir;

Globotruncana linneiana (d'Orbigny), Rositafornicata (Plummer), Globotruncana bulloidesVogler, Marginotruncana pseudolinneiana Pes-sagno, Dicarinella concavata (Brotzen), Globo-truncanita stuartiformis (Dalbiez), Stomios-phaera sphaerica (Kaufmann), Pithonella ovalis(Kaufmann), Globigerinidae, Heterohelicidae,Globotruncana sp. Siderolites sp., Ophthal-midium sp., Anamolinidae, Rotaliidae. Eldeedilen fosil topluluklarýna göre Yavça formasyo-nunun yaþý Geç Kretase olarak kabul edilmiþtir.

Tabanda kireçtaþý devamýnda ise kumtaþý-silt-taþý ara tabakalý çamurtaþý ve þeyl ardalan-masýndan oluþan bir litoloji sunan Yavça for-masyonu, neritikten derin denize doðru uzananbir ortamda çökelmiþ olmalýdýr.


BOZKIR BÝRLÝÐÝ

Kýzýlcadað Ofiyolitik Melanjý veOlistostromu (Kkm, TRkk)

Kýzýlcadað Ofiyolitik Melanjý adý ilk kezPoisson (1977) tarafýndan Batý Toroslarda Kor-kuteli güneybatýsýnda gözlenen serpantinit, rad-yolarit, çört, kireçtaþý, çörtlü kireçtaþý, dünit veharzburjitten oluþan kayaç topluluðu için kul-lanýlmýþtýr. Bu çalýþmada da benzer litolojiler içinayný adýn kullanýlmasý uygun görülmüþtür.

Kýzýlcadað Ofiyolitik Melanjý ve Olistostromuinceleme alanýnýn kuzeybatý bölümlerinde,Kocakepir Tepe'de (A11), Tekir Yaylasý (J2) ku-zeydoðusunda ve Kocaköy Tepe (D10) batýsýndayüzlekler sunmaktadýr (Þekil 4).

Birim baþlýca dünit, harzburjit, serpantinit,radyolarit, kireçtaþý, çörtlü kireçtaþý ve yastýk lav-lardan oluþmaktadýr. Yavça formasyonu üzerindetektonik olan Kýzýlcadað Ofiyolit Melanjý veOlistostromu tabanda; dünit, harzburjit, serpanti-nit, radyolarit ve farklý kireçtaþý bloklarýný içer-mektedir. Taban seviyelerde, kahverengimsi-yeþil, yer yer kýrmýzý renkli, farklý boyutlardakikireçtaþý bloklarý belirgindir. Birimin en üst kesim-lerinde ise dünit, harzburjit ve serpantinler içe-risinde saçýlmýþ konumlu Triyas ve Geç Kretaseyaþlý kireçtaþý bloklarý gözlenmektedir. Kýzýlca-dað Ofiyolitik Melanjý ve Olistostromu incelemealanýnda Jura-Kretase yaþlý Çamlýk formasyonuüzerinde tektonik konumludur. Üzerine ise yinetektonik olarak Pozantý-Karsantý Ofiyolit Napý veuyumsuz olarak Tersiyer yaþlý çökeller gelmekte-dir.

Pozantý-Karsantý Ofiyolit Napý (Kpko)

Pozantý-Aladað (Karsantý) ilçeleri arasýndageniþ yüzeylemeler sunan ve baþlýca harzburjit,dünit, piroksenit, gabro ve diyabaz dayklarý ilemetamorfik dilim kayaçlarýndan oluþan ofiyolitnapý ilk kez Bingöl (1978) tarafýndan Pozantý-Karsantý Ofiyoliti adýyla tanýtýlmýþtýr. Tekeli

(1980), Tekeli ve diðerleri (1981) bölgede yaptýk-larý çalýþmada benzer kayaç topluluðunu AladaðOfiyolit Karmaþýðý adý altýnda tanýtmýþlardýr. Aynýbölgede Yetiþ ve diðerleri (1991) tarafýndanyapýlan baþka bir çalýþmada, benzer kayaç toplu-luðuna Faraþa Ofiyoliti adý verilmiþtir. Bu çalýþ-mada ise Eskikonacýk köyü (C7) ve TrendüþenYer Mevki (B9) civarýnda gözlenen benzer litolo-jiler için Pozantý-Karsantý Ofiyolit Napý adýnýn kul-lanýlmasý uygun görülmüþtür. Ýnceleme alanýndaPozantý ilçesi doðusunda (A-C 4-10), Pozantý-Karsantý Ofiyolit Napý'na ait yaygýn yüzleklergözlenebilmektedir (Þekil 4). Birim baþlýca meta-morfik dilim kayaçlarý ile harzburjit, dünit, pirok-senit, gabro ve diyabaz dayklarýndan oluþmak-tadýr. Metamorfik dilim kayaçlarý; yeþil-mavi-pembe renkli, amfibolit ve yeþil þist fasiyesindemetamorfizma geçirmiþ amfibolit, þist, kalkþist vemermerden oluþmaktadýr.

Pozantý-Karsantý Ofiyoliti, inceleme alanýndaKýzýlcadað Ofiyolitik Melanjý ve Olistostromu ileBelemedik Vadisi, batýsý da Aladað Birliði'ninJura-Kretase yaþlý Çamlýk formasyonu üzerindetektonik konumludur. Ofiyolit napýnýn üzerine ise,uyumsuz olarak Tersiyer yaþlý çökeller gelmekte-dir. Bu çalýþmada ofiyolitik kayaçlarýn kalýnlýðý ko-nusunda herhangi bir deðerlendirme yapýlama-mýþtýr. Ancak bölgede daha önce Bingöl (1978),Parlak ve diðerleri (2002) tarafýndan yapýlan ça-lýþmalarda ofiyolit bölümünün toplam kalýnlýðýnýn8000-11000 m arasýnda deðiþtiði belirtilmiþtir.

TERSÝYER ÇÖKELLERÝ

ECEMÝÞ FAY ZONU

Çukurbað formasyonu (Tomç)

Ecemiþ Fay Koridoru'nu dolduran marn, ça-murtaþý ve çakýllý kumtaþlarýndan oluþan akarsuçökelleri ilk kez Yetiþ (1978) tarafýndan Çukurbaðformasyonu adýyla tanýtýlmýþtýr. Bu çalýþmada dabenzer litolojiler için ayný adýn kullanýlmasý uygungörülmüþtür. Çukurbað formasyonunun tip yeri,inceleme alaný dýþýnda Niðde iline baðlý Çamardýilçesi, Çukurbað köyü civarýdýr. Ýnceleme alanýn-


da ise Pozantý ilçesi ile Tekir Yaylasý (J2) veEskikonacýk köyü (C7) arasýndaki alanda birimintüm düzeyleri gözlenebilmektedir (Þekil 4).

Çukurbað formasyonu baþlýca marn, çamur-taþý ve çakýllý kumtaþlarýndan oluþmaktadýr. Bi-rimin taban kesimlerinde kahve, yeþil ve bordorenkli, orta-kalýn ve çapraz tabakalanmalý, poli-jenik çakýltaþý ve çakýllý kumtaþlarý yer almak-tadýr. Bu düzey üzerine yeþil-gri renkli, ince-ortatabakalý, kumtaþý, silttaþý ve marnlar gelmektedir.

Çukurbað formasyonu tabanda Bolkar DaðýBirliði, Namrun Tektonik Dilimi, Aladað Birliði,Kýzýlcadað Ofiyolitik Melanjý ve Olistostromu ilePozantý-Karsantý Ofiyoliti'ne ait birimleri uyumsuzolarak üzerlemektedir. Tavanda ise birim, ErkenMiyosen yaþlý Burç formasyonu ile geçiþlidir.

Birimin inceleme alanýndaki görünür kalýnlýðý300-350 m arasýnda deðiþmektedir. Yaþ verebile-cek herhangi bir paleontolojik bulgu içermeyenÇukurbað formasyonunun yaþý için stratigrafikkonumu göz önüne alýnarak yaklaþýmda bulunul-muþtur. Birim, Ulukýþla Havzasý'nda Eosen yaþlýbirimler üzerinde uyumsuz, üzerindeki Miyosenyaþlý Burç formasyonuyla ise geçiþli bir do-kanaða sahiptir. Buna göre, Çukurbað formas-yonunun yaþý Oligosen-Erken Miyosen olmalýdýr.

Genel litolojik özelliklerine göre, Çukurbaðformasyonu akarsu ortamýnda çökelmiþ olma-lýdýr.

Burç formasyonu (Tmb)

Niðde ili, Çamardý ilçesi, Burç köyü civarýndatipik yüzlekleri gözlenen kömür damarlý marn, kil-taþý ve silttaþý litolojisi ilk kez Yetiþ (1978) tarafýn-dan Burç formasyonu adýyla tanýtýlmýþtýr. Bu ça-lýþmada da benzer litolojiler için ayný adýn kul-lanýlmasý uygun görülmüþtür. Ýnceleme alanýndayalnýzca Pozantý ilçesi güneyindeki Yeniþeyhli(G4) yöresinde birim için baþvuru kesiti niteliðitaþýyabilecek yüzeylemeler gözlenmektedir (Þe-kil 4).

Arazide genel olarak yumuþak ve yayvan sýrt-lar oluþturacak þekilde bir morfolojik görünümsunan Burç formasyonu baþlýca marn, kiltaþý, silt-taþý ve kömür damarlarýndan oluþmaktadýr. Bi-rimin taban kesimlerinde yeþil renkli, ince-ortatabakalý ve orta dayanýmlý marnlar, daha üst ke-simlerinde ise yeþil ve gri renkli, ince tabakalý,ayrýþmalý, kömür damarlý kiltaþý ve silttaþý arda-lanmasý yer almaktadýr. Birimin içinde kalýnlýðý50 cm ile 1 m arasýnda deðiþen ve yanal yöndedevamlýlýðý olmayan kömür damarlarý ile gastro-pod ve ostrakod türü fosiller olduðu belirlenmiþtir.

Tabanda Çukurbað formasyonu ile geçiþliolan Burç formasyonu, tavanda Kuvaterner yaþlýtaraçalar tarafýndan uyumsuz olarak üzerlen-mektedir. Burç formasyonunun inceleme alanýn-daki görünür kalýnlýðý 200-250 m civarýndadýr.

Bu çalýþmada Burç formasyonuna yaþ verebi-lecek herhangi bir paleontolojik veri elde edile-memiþtir. Ancak Atabey ve diðerleri (1990) veYetiþ (1978) yaptýklarý çalýþmalarda birim içerisin-den derledikleri örneklerden Miyosen yaþýný ve-ren fosil topluluðunu belirlemiþlerdir. Bu nedenle,bu çalýþmada Burç formasyonunun yaþý, stratig-rafik konumu da dikkate alýnarak Erken Miyosenolarak kabul edilmiþtir.

Genel litolojik özellikleri ve makro fosil içeri-ðine göre Burç formasyonu göl ve bataklýk orta-mýnda çökelmiþ olmalýdýr.

ADANA BASENÝ

Güzeller formasyonu (Tpeg)

En iyi yüzeylemeleri inceleme alaný dýþýndakalan Karaman ili, Ayrancý ilçesinin güneyindekiGüzeller (Çat) köyü (N31) yöresinde gözlenençakýltaþý, kumtaþý, killi kireçtaþý ve marn litolojileriilk kez Demirtaþlý ve diðerleri (1973) tarafýndanGüzeller formasyonu adý ile tanýtýlmýþtýr. Bu çalýþ-mada da benzer litolojiler için ayný adýn kullanýl-masý uygun görülmüþtür.


Güzeller formasyonu inceleme alanýnda baþ-lýca, Karakýlýç köyü (L19) kuzeyi ve Gülek Bo-ðazý'nýn (O1) 3 km güneyinde yüzlekler sunmak-tadýr (Þekil 4).

Güzeller formasyonu baþlýca çakýltaþý, kum-taþý, kireçtaþý ve marndan oluþmaktadýr. Birimtabanda kýrmýzý-pembe ve gri renkli, orta-kalýntabakalý polijenik kökenli çakýltaþlarý ile baþla-maktadýr. Üste doðru bej renkli, ince-orta-kalýntabakalý, bol fosilli kireçtaþý ve killi kireçtaþlarý iledevam eden birimin en üst kesimlerinde ise bej-yeþil renkli, ince-orta tabakalý, kumtaþý, marn veseyrek kireçtaþý ardalanmasý yer almaktadýr.Genel olarak oldukça bol fosilli olan birimin çakýl-taþý ve kireçtaþý düzeyleri yanal yönde mercek-lenmeler sunmaktadýr. Güzeller formasyonununinceleme alanýndaki görünür kalýnlýðý 500-550 marasýnda deðiþmektedir.

Ýnceleme alanýnda Aladað Birliði'ne ait birim-ler üzerinde uyumsuz olarak yer alan Güzellerformasyonu, Oligosen-Miyosen yaþlý Gildirli for-masyonu tarafýndan uyumsuz olarak üzerlen-mektedir.

Güzeller formasyonunun Karakýlýç köyü (L19)kuzeyi ve Gülek Boðazý'nýn (O1) 3 km güneyin-deki yüzleklerinden derlenen örneklerde Distic-hopplax biserialis (Dietrich), Ranikothalia sinden-sis (Davies), Missippina binkhorsti (Reuss),Hottingerina anatolica Sirel, Elazýgella altýneriSirel, Alveolina (Glomalveolina) primaeva(Reichel), Haymanella paleosenica Sirel, Num-mulites cf. exilis Douville, Valvulina sp., Rotaliasp., Discocyclina sp., Miscellanea sp., Planor-bulina sp., Belzungia sp., Vania anatolica Sirel,Caskinolina (Caskinon) rajkae Hottinger veDrobne, Smoutina sp., Crysalidina sp., Globo-rotalia sp., Nummulites spp., Assilina sp.,Operculina sp., Sphaerogypsina sp., Cuvillerinasp., Miscellanea miscella (d'Archiac ve Haime),Distichoplax biserialis, Fabiania cassis (Open-heim), Nummulites gr. laevigatus (Bruguiere),Assilina gr. exponens (Sowerby), Orbitolites sp.,Opertorbitolites sp., Lockhartia sp., Asterigerina

sp., Alveolina sp., Heterostegina sp., Morozo-vella sp., Discorbidae, Rotaliidae, Textulariidae,Miliolidae, Alg ve Bryozoa'dan oluþan fosil toplu-luðu elde edilmiþ olup, buna göre birime GeçPaleosen (Tanesiyen)-Orta Eosen (Lütesiyen)yaþý verilmiþtir.

Genel litolojik özellikleri ve fosil topluluðu içe-riðine göre Güzeller formasyonu, yer yer resif-lerin de oluþabileceði bir iç þelf ortamýnda çö-kelmiþ olmalýdýr.

Gildirli formasyonu (Tgi)

Karaisalý kuzeyindeki Gildirli köyü civarýndayüzeyleyen çakýltaþý, kumtaþý, silttaþý ve çamur-taþý litolojileri ilk kez Schmidt (1961) tarafýndanGildirli formasyonu adý ile tanýtýlmýþ olup, buçalýþmada da benzer litolojiler için ayný adýn kul-lanýlmasý uygun görülmüþtür. Gildirli formasyonu,çalýþma alanýnda, Tekir Yaylasý (J2) ile GülekBoðazý (O1) güneyi arasýnda, Gülek ilçesi veAdana arasýndaki eski karayolu yarmalarýnda,Karaisalý kuzeyinde, Karakýlýç köyü (L19) civarýn-da tüm düzeyleri ile görülebilecek yüzlekler sun-maktadýr (Þekil 4).

Gildirli formasyonu, baþlýca çakýltaþý, kumtaþý,silttaþý ve çamurtaþlarýndan oluþmaktadýr. Birimtabanda kýrmýzý-siyahýmsý-pembe renkli, ince-orta-yer yer kalýn tabakalý çakýltaþlarý ile baþla-maktadýr. Tanýmlanan düzey üzerinde pembe-bejrenkli, ince-orta tabakalý, kumtaþý, silttaþý ve ça-murtaþý ardalanmasý bulunmaktadýr. Bu düzey-deki kumtaþlarý içerisinde düzlemsel, tekne þekil-li çapraz tabakalanmalar gözlenmektedir.

Tabanda Aladað Birliði, Bozkýr Birliði vePaleosen-Eosen yaþlý birimler üzerinde uyumsuzkonumlu olan Gildirli formasyonu tavanda iseKaplankaya formasyonu ile yanal ve düþey yön-de geçiþli bir dokanaða sahiptir. Birimin incelemealanýndaki görünür kalýnlýðýnýn yaklaþýk 350 mcivarýnda olduðu belirlenmiþtir.

Karasal nitelikli oluþu nedeni ile yaþ verebile-cek herhangi bir fosil bulgusu elde edilemeyen


Gildirli formasyonunun yaþý için stratigrafik konu-mu dikkate alýnarak yaklaþýmlarda bulunulmuþ-tur. Birimin tabanýnda uyumsuz olarak Paleosen-Orta Eosen yaþlý Güzeller formasyonu tavandaise yanal düþey yönde geçiþli olarak Erken-OrtaMiyosen yaþlý Kaplankaya formasyonu bulun-maktadýr. Buna göre Gildirli formasyonunun yaþýOligo-Miyosen olmalýdýr.

Genel litofasiyes ve sedimantolojik özellikle-rine göre Gildirli formasyonu alüvyal yelpaze veörgülü nehir ortamýnda çökelmiþ olmalýdýr.

Kaplankaya formasyonu (Tkp)

Adana'nýn Karaisalý ilçesi güneyindeki Kap-lankaya Tepe'de tipik yüzeylemeleri gözlenen ça-kýllý kumtaþý, kumtaþý ve kireçtaþlarýndan oluþankayaç topluluðu ilk kez Yetiþ ve Demirkol (1986)tarafýndan Kaplankaya formasyonu adýyla taný-týlmýþtýr. Bu çalýþmada da benzer litolojiler içinayný adýn kullanýlmasý uygun görülmüþtür.

Ýnceleme alanýnda Hacýn Mevki (P3), GünaltýMahallesi (S5), Kuþçular köyü (P15), Kýralanköyü (S18) ve Kabalak Tepe (L17) civarýndaKaplankaya formasyonuna ait baþvuru kesitiniteliðinde yüzeylemeler gözlenebilmektektedir(Þekil 4).

Baþlýca; kireçtaþý, çakýllý kumtaþý ve kumtaþ-larýndan oluþan Kaplankaya formasyonunun ta-banýnda sarýmsý bej renkli, ince-orta tabakalýçakýllý kumtaþlarý, bunlarýn üzerinde ise bej, yeryer kýrmýzýmsý-bej renkli, ince-orta tabakalý, yeryer çapraz tabakalý kumtaþý ve kireçtaþlarý bulun-maktadýr. Birimin en üst seviyeleri ise bej ve açýkgri renkli, ince-orta tabakalý killi kireçtaþlarýndanoluþmaktadýr.

Kaplankaya formasyonu tabanda Gildirli for-masyonu, tavanda ise Karaisalý formasyonu ileyanal ve düþey yönde geçiþlidir. Kaplankaya for-masyonunun inceleme alanýnýndaki kalýnlýðý 75-200 m arasýnda deðiþen deðerler sunmaktadýr.

Kaplankaya formasyonunun Kýralan (S18) veKeþli (S9) köyleri civarýndaki yüzeylemelerindenderlenen örneklerde Erken-Orta Miyosen yaþýnýveren; Operculina spp., Heterostegina sp., Bo-relis sp., Amphistegina sp., Asterigerina sp.,Elphidium sp., Gypsina sp., Globigerinoides sp.,Globorotalia sp., Textulariidae ve Miliolidae fosiltopluluðu tanýmlanmýþtýr. Ayrýca, Yetiþ ve De-mirkol (1986) çalýþmalarýnda Kaplankaya for-masyonuna Burdigaliyen-Langiyen yaþýný ver-miþlerdir. Yukarýda tanýmlanan fosil topluluðu veönceki çalýþmalarda elde edilen sonuçlar deðer-lendirildiðinde, Kaplankaya formasyonunun yaþýErken-Orta Miyosen olmalýdýr.

Genel litolojik özellikleri ve fosil içeriðine göreKaplankaya formasyonu; plaj ve resif gerisi lagünortamýnda çökelmiþ olmalýdýr.

Karaisalý formasyonu (Tka)

Adana ili, Karaisalý civarýnda yüzeyleyen Er-ken-Orta Miyosen yaþlý kireçtaþlarý ilk kezSchmidt (1961) tarafýndan Karaisalý kireçtaþýadýyla tanýtýlmýþtýr. Bu çalýþmada ise benzer li-tolojiler için Karaisalý formasyonu adýnýn kullanýl-masý uygun görülmüþtür. Adana Havzasý’nýn batýkesimlerinde yüksek tepeleri ve uzayan sýrtlarýoluþturan Karaisalý formasyonunun inceleme ala-nýndaki baþvuru kesiti nitelikli baþlýca yüzey-lemeleri Hopur Daðý (R6), Keþli köyü (S9), Emin-lik köyü (S13) kuzeyi ve Kuþçular köyü (P15)güneydoðusunda izlenebilmektedir (Þekil 4).

Baþlýca resifal kireçtaþý ile temsil edilen Kara-isalý formasyonunun tabanýnda bazý alanlardapembemsi bej renkli, masif görünümlü, derece-lenmesiz, kötü boylanmalý, kum matriksli, kar-bonat çimentolu ve polijenik elemanlý çakýltaþ-larýndan oluþan bir düzeyin yer aldýðý gözlen-miþtir. Tanýmlanan çakýltaþlarý dýþýnda formas-yon; gri ve bej renkli, orta-kalýn tabakalý, yer yermasif, sert-saðlam yapýlý, çatlak ve kýrýklarý kalsitdolgulu, bolca mercan, alg, molluska, bryozoa veekinoderm gibi resif yapýcý organizmalarý içerenkireçtaþlarýndan oluþmaktadýr.


Karaisalý formasyonu, tabanda Gildirli veKaplankaya formasyonlarý ile yanal ve düþeyyönde geçiþlidir. Ýnceleme alanýnýn bazý kesim-lerinde Paleozoyik-Mesozoyik yaþlý temel birim-ler üzerinde açýsal uyumsuz konumda bulunanKaraisalý formasyonu üzerine, çalýþma alanýdýþýnda yanal ve düþey yönde geçiþli olarakCingöz ve Güvenç formasyonlarý gelmektedir.Karaisalý formasyonunun inceleme alanýndakigörünür kalýnlýðý 5-500 m arasýnda deðiþmekte-dir.

Karaisalý formasyonunun Hopur Daðý (R6) veKeþli köyü (S9) civarýndaki yüzeylemelerindenderlenen örneklerden Erken-Orta Miyosen yaþýnýveren; Globorotalia gr. archeomenardii Bolli,Globorotalia obesa Bolli, Globigerinoides trilobus(Reuss), Globigerinoides immaturus Leroy,Orbulina cf. bilolobata (d'Orbigny), Borelis cf.melo (Fichtel ve Moll), Globorotalia cf. archeom-enardii Bolli, Borelis cf. curdica (Reichel),Globoquadrina sp., Globigerinoides sp., Praeor-bulina sp., Rupertina sp., Borelis sp., Gypsinasp., Sphaerogypsina sp., Operculina sp., Den-tritina sp., Miyosorites sp., Amphistegina sp.,Peneroplis sp., Rotalia sp., Miliolidae, Alg,bryozoa ve lamellibranþ kavký parçalarýndanoluþan fosil topluluðu elde edilmiþtir. Ancak, Kop(2003) inceleme alanýnýn yakýn doðusundakiçalýþmasýnda birimden derlediði örneklerde;Borelis cf. melo Fichtel ve Moll, Amphisteginasp., Archaias sp., Victoriellidae, Soritidae, Calca-rinidae, Alveolinidae fosil topluluðunu belirle-yerek bölgede Karaisalý formasyonunun yaþýnýnOrta Miyosen'den Geç Miyosen'e kadar çýktýðýnýbelirtmiþtir.

Genel litolojik özellikleri ve fosil topluluðu içe-riðine göre, Karaisalý formasyonu sýð ve çalkan-týlý bir denizin resif fasiyesinde çökelmiþ olma-lýdýr.

Yamaç Molozu, Taraça ve Alüvyon(Qym, Qtr, Qal)

Ýnceleme alanýnda en genç çökelim PozantýVadisi içerisindeki alüvyonlar, yamaçlarda asýlý

halde kalmýþ olan taraçalar ve yine vadi ya-maçlarý ile özellikle Ecemiþ Fay Zonu içerisinde-ki çeþitli düzlüklerde birikmiþ yamaç molozlarý iletemsil edilmektedir. Her üç çökel türü de genelolarak kýrmýzýdan griye kadar deðiþen renklerde,ince-orta tabakalý, orta derecede tutturulmuþ,kum matriksli, karbonat çimentolu olup, polijenikelemanlýdýr.

SONUÇLAR VE TARTIÞMA

Orta ve Doðu Toroslar arasýndaki sýnýrý oluþ-turan Ecemiþ Fay Zonu'nun doðu kesiminde yeralan Belemedik ve yöresini kapsayan bu çalýþ-mada ulaþýlan sonuçlar ve bölgede yapýlan önce-ki çalýþamlarla bu çalýþmada elde edilen bulgu-lara iliþkin olarak yapýlan tartýþma aþaðýda sunul-muþtur.

Ýnceleme alanýnda yüzeyleyen kayaç toplu-luðu baþlýca; Belemedik Ýstifi, Bozkýr Birliði veTersiyer çökelleri ana baþlýklarý altýnda gruplan-dýrýlmýþtýr.

Belemedik Ýstifi içerisindeki kayaçlar incelemealanýnda temeli oluþturmaktadýr. Ýlk kez Blu-menthal (1947) tarafýndan Belemedik TektonikPenceresi olarak tanýtýlan ve Devoniyen-Per-miyen yaþlý birimlerin eksikli bir Mesozoyik kayaçtopluluðu tarafýndan tektonik olarak üzerlendiðibelirtilen Belemedik Ýstifi'nin, bu çalýþmada GeçDevoniyen-Geç Kretase zaman aralýðýndaki ka-yaç topluluklarýndan oluþtuðu belirlenmiþtir. Da-ha önce Gül ve diðerleri (1984) tarafýndan Bol-kardaðlarý ile Belemedik yöresinde yapýlan çalýþ-mada Belemedik Tektonik Dilimi olarak adlan-dýrdýklarý istifin Geç Devoniyen-Geç Kretasezaman aralýðýndaki kayaç topluluklarýný içerdiðibelirtilmiþtir. Ancak çalýþmacýlar, BelemedikTektonik Dilimi içerisinde Erken-Orta Karboniferyaþlý Belemedik formasyonu üzerine uyumsuzlukolarak nitelendirilebilecek bir dokanakla GeçPermiyen yaþlý Köþkdere formasyonunun, ErkenTriyas yaþlý Diþdöken formasyonunun üzerine iseyine uyumsuz bir dokanakla Orta Jura-GeçKretase yaþlý Delikkaya formasyonunun geldiði-


ni, dolayýsý ile Geç Karbonifer-Erken Permiyenve Orta-Geç Triyas-Erken Jura yaþlý birimlerinbölgede eksik olduðunu öne sürmüþlerdir. Flügelve Kahler (1988)'in Üst Devoniyen-Permiyenfasiyeslerini inceledikleri çalýþmada belirttikleriGirvanella'lý Alt Permiyen dýþýnda, Belemedik'tekiPaleozoyik yaþlý birimler içerisinde Geç Karboni-fer-Erken Permiyen yaþlý kayaç topluluklarýnýnvar olduðu ilk defa bu çalýþmada ortaya konul-muþtur. Ayrýca Paleozoyik istifin üzerinde bulu-nan Mesozoyik yaþlý birimlerin Blumenthal(1947) ve Gül ve diðerleri (1984) tarafýndan önesürüldüðü gibi eksikli olmadýðý ve sýrasýyla Er-ken-Orta Triyas yaþlý Katarasý, Orta-Geç Triyasyaþlý Sarýyarma, Jura-Kretase yaþlý Çamlýk veGeç Kretase yaþlý Yavça formasyonlarýndanoluþtuðu yine ilk kez bu çalýþmada belirlenmiþtir.Bu bulgular ýþýðýnda, genel olarak Geç Devo-niyen-Geç Kretase zaman aralýðýndaki kayaçlarýiçeren ve Erken Permiyen yaþlý kayaçlarýn varlýðýile karakterize edilebilecek olan Belemedik Ýsti-fi'nin, Toroslarda Özgül (1976) tarafýndan taným-lanan birliklerden, Aladað Birliði ile tam olarakkorele edilebileceði ilk kez bu çalýþmada ortayakonulmuþtur.

Doðu Toroslarýn en batýsýnda yeralan ve Do-ðu Toroslara benzer þekilde Ecemiþ Fay Ko-ridoru tarafýndan sýnýrlandýrýlan Belemedik Ýsti-fi'nin bu güne kadar Toros Birlikleri içerisindekikonumu belirtilmeden bir pencere olarak nite-lendirilmesi, Özgül (1976) tarafýndan tanýmlananbirliklerin Orta ve Doðu Toroslar arasýndakigeçiþinin açýklanmasýnda zorluklar yaþanmasýnaneden olmuþtur. Yapýlan bu korelasyona baðlýolarak, Toroslarda birlik düzeyinde tanýmlanankayaç topluluklarýnýn Ecemiþ Fayý ile ayrýlan Do-ðu ve Orta Toroslar arasýnda ne þekilde uzanýmsunduðu ortaya konulmuþtur. Belemedik istifininToros Birlikleri içerisindeki konumunun belirlen-mesi, ayný zamanda bu istifin altýnda ve üzerindeyer alan diðer kayaç topluluklarýnýn gruplandýrýl-masý ve Toroslarda tanýmlanan birlikler ile koreleedilmesine de önemli katkýlar saðlayacaktýr.

Ýnceleme alanýnda Belemedik Ýstifi'nin BozkýrBirliði'ne ait kayaçlar tarafýndan tektonik olarak

üzerlendiði, Tersiyer yaþlý kayaçlarýn ise hem Be-lemedik Ýstifi, hem de Bozkýr Birliði'ne ait ka-yaçlarý uyumsuz olarak örttüðü belirlenmiþtir.

Bölgenin farklý zamanlarda geçirmiþ olduðubirçok deformasyon evresi nedeniyle, Belemedikyöresinde Paleozoyik ve Mesozoyik yaþlý kayaç-lar arasýndaki dokanaðýn ilksel konumunu kay-bettiði ve Mesozoyik yaþlý kayaçlarýn Paleozoyikyaþlý kayaçlar üzerinde hareket ettiði belirlenmiþ-tir. Buna baðlý olarak Mesozoyik istifin tabanýnda-ki birimlerin inceleme alanýnýn bazý kesimlerindetektonik aþýnmaya uðradýðý söylenebilir.

Ýnceleme alanýnda Aladað Birliði'ne ait birim-ler üzerinde uyumsuz olarak yer alan ve Geç Pa-leosen (Tanesiyen)-Orta Eosen (Lütesiyen) yaþýverilen Güzeller formasyonu, Adana Baseni'ndeilk kez bu çalýþmada tanýmlanmýþtýr.

KATKI BELÝRTME

Bu makale MTA Genel Müdürlüðü, JeolojiEtütleri Dairesi Baþkanlýðý tarafýndan yürütülen,Ereðli (Konya), Ulukýþla (Niðde), Karsantý (Ada-na) Namrun (Ýçel) Yöresini kapsayan "Orta To-roslarýn Jeodinamik Evrimi" baþlýklý proje kap-samýnda yapýlan çalýþmalarýn bir bölümünü içer-mektedir. Çalýþmanýn gerçekleþtirilmesi sýrasýn-da destek ve görüþlerinden yararlanýlan NecatiTurhan ile araziden derlenen örneklerin tanýmla-malarýný yapan MTA paleontologlarýndan KemalErdoðan, Birkan Alan, Doç. Dr. Cengiz Okuyucu,B. Özdeyiþ Çakýrsoy ve Ayþegül Aydýn'a teþek-kürlerimizi sunarýz.

Yayýna verildiði tarih, 13 Ocak 2010

DEÐÝNÝLEN BELGELER

Alan, Ý., Þahin, Þ., Kop, A., Bakýrhan, B. ve Böke, N.,2004a. Belemedik Ýstifi'nin jeolojik özellikleri ve Toroslarda tanýmlanan birlikler içerisindeki konumu, 57. Türkiye Jeoloji Kurultayý, 08-12 Mart, Bildiri özleri, s. 269, Ankara.


Alan, Ý., Kop, A., Keskin, H., Altun, Ý. ve Balcý, V., 2004b. Namrun ve kuzeyindeki metamorfik istifin Toroslarda tanýmlanan birlikler içerisinde-ki yeri. 57. Türkiye Jeoloji Kurultayý, 08-12 Mart, Bildiri özleri, s. 273, Ankara.

Atabey, E., Göncüoðlu, M.C. ve Turhan, N., 1990. 1/100.000 ölçekli açýnsama nitelikli Türkiye jeo-loji haritalarý, Kozan-J19 paftasý, MTA Yayýnlarý.

Ayhan, A. ve Lengeranlý, Y., 1986. Yahyalý-Demirkazýk (Aladaðlar yöresi) arasýnýn tektono-stratigrafik özellikleri. Jeoloji Mühendisliði Dergisi, 27, 31-45, Ankara.

Blumenthal, M. M., 1947. Belemedik Paleozoyik penceresi ve bunun Mesozoik kalker çerçevesi: Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayýnlarý Seri D, 3, 1-97, Ankara.

Bingöl, A.F., 1978. Petrologie du Masif Ophiolitique de Pozantý-Karsantý (Taurus Cilicien, Turquie): Etude de la Orientale. These 3'e Cycle, Univer-site Strasbourg.

Demirtaþlý, E., 1967. Pýnarbaþý-Sarýz-Maðara Civarý-nýn Jeolojisi Raporu: MTA Rapor no: 4384, 39 s., (yayýmlanmamýþ) Ankara.

,Bilgin, A. Z., Erenler, F., Iþýklar, S., Sanlý, D. Y., Selim, M. ve Turhan, N., 1973. Bolkardað-larýnýn Jeolojisi. Cumhuriyeti'in 50. Yýlý Yerbilimleri Kongresi, MTA. Özel Yayýn, 42-57s. Ankara.

Flügel, E. ve Kahler, F., 1988. Faziell-stratigraphische Entwicklung im Paläozoikum von Belemedik ("Bagdad-bahn-Profil"), Südanatolien (mit Beiträgen von Buggisch, W. ve Flügel, H.W.).-Facies, 18, 123-168, Pls. 12-21, 8 Figs., 2 Tabs., Erlangen.

Gül, M.A., Çuhadar, Ö., Öztaþ, Y., Alkan, H. ve Efeçýnar, T., 1984. Bolkardaðý-Belemedik yöre-sinin jeolojisi ve petrol olanaklarý. TPAO Raporu, No: 1972, 159 s., (yayýmlanmamýþ), Ankara.

Ýlker, S., 1975. Adana baseni kuzeybatýsýnýn jeolojisi ve petrol olanaklarý: TPAO Arama Arþiv No:973, 63s. (yayýmlanmamýþ), Ankara.

Kop, A., 2003. Gökçeköy-Kýþlak-Menkez-Akdam (D-KD Aladað, Adana) Dolayýnýn Tektono-Stra-tigrafisi ve Yapýsal Evrimi, Çukurova Üniversite-si Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 311 s.(yayýmlanmamýþ) Adana.

Monod, O., 1977. Recherches Geologiques Minera-logique Dans le Taurus Occidental au Sud deBeyþehir (Turquie): These d'etat, l'Univ. deParis Sud, Center d'Orsay, sr. A, 896, 571 s.

Özgül, N., 1976. Toroslarýn Bazý Temel Jeoloji Özellik-leri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 19, 5-78,Ankara.

Özgül, N., 1997. Bozkýr-Hadim-Taþkent (Orta Toros-larýn kuzey kesimi) dolayýnda yer alan Tektono-stratigrafik birliklerin stratigrafisi. MTA Dergisi,119, 113-174.

Parlak, O., Höck, V. ve Delaloye, M., 2002. The supra-subduction Pozantý-Karsantý ophiolite, south-ern Turkey: evindence for highpressure crystalfractionation of ultramafic cumulates, Lithos, 65 205-24.

Poisson, A., 1977. Recherches geologiques dans lesTaurides occidentales (Turquie): Thesis Üniver-site Paris Sud, Orsay France, 796.

Schmidt, G.C., 1961. Stratigraphic Nomenclature forthe Adana Region Petroleum District 7. Pet-roleum Administration Bull. 6, 47-63, Ankara.

Tekeli, O., 1980. Toroslar'da Aladaðlar'ýn yapýsal evri-mi. TJK Bülteni, 23, 11-14.

,Aksay, A., Ertan-Evren, Ý., Iþýk, A. ve Ürgün, M.B., 1981. Toros ofiyolit projeleri, Aladað projesi.MTA Raporu No. 6976, 32 s. (yayýmlanmamýþ)Ankara.

Üþenmez, Þ., 1981. Belemedik ve çevresinin jeolojisi:SÜFF Yerbilimleri Dergisi, seri A, l, 67-80.

,Friedman, G.M. ve Kopaska-Merkel, D.C.,1988. Fabric and composition of dolostonesand dedolomites from near Karapinar (Adana,Southern Turkey), Carbonates and Evaporites,Volume 2, Number 2, p. 101-108 ISSN: 0891-2556.


Yetiþ, C., 1978. Çamardý (Niðde ili) yakýn ve uzak dola-yýnýn jeoloji incelemesi ve Ecemiþ Yarýlýmkuþaðýnýn Maden Boðazý-Kamýþlý arasýndaki özellikleri. Ýstanbul Üniv. Fen. Fak., Doktora Tezi, 164 s. (yayýmlanmamýþ).

Yetiþ, C. ve Demirkol, C., 1986. Adana baseninin batý kesiminin detay jeolojisi etüdü MTA Raporu No:8037, 187 s. (yayýmlanmamýþ) Ankara.

Yetiþ, C., Demirkol, C., Lagap, H. ve Ünlügenç, U., 1991. 1/100.000 ölçekli Kozan K 20 paftasýnýn açýnsama nitelikli raporu. MTA Rapor No:36, (yayýmlanmamýþ) Ankara.


Documents

BELEMEDÝK TEKTONÝK PENCERESÝ VE CÝVARININ TEKTONO ... · Middle Triassic aged Katarasý, Middle-Late Triassic aged Sarýyarma, Jurassic-Cretaceous aged Çamlýk and Yavça Formations