Bende osenyuoli nyuol manyien kuom pi kod Roho?

http://www.bjnewlife.org

Weche ◄ Mantie E Bugni ►

BENDE OSENYUOLI

NYUOL MANYIEN KUOM PI

KOD ROHO?

PAUL C. JONG

Hephzibah Publishing House h A Division of THE NEW LIFE MISSION

SEOUL, KOREA

Bende osenyuoli Nyuol manyien kuom Pi kod Roho? Copyright © 2006 by The New Life Mission

Chik. Onge migao kata achiel ma ngato nyalo chko ndiko kata keto e kaset moro a mora, kata goyo picha ka ok oyudo dhuolo mar jandiko kod weg bugni.

ISBN 89-8314-084-4


Erokamano

Dwa her chiwo lamo mag goyo erokamano e Ruothwa kuom miyowa weche mag warruok kod gueth kuom Injili mar nyuol manyien kuom pi kod Roho.

Erokamano machilo dhi ne jotich kod johera mag Wuora – Nyasaye kama otingo Jodolo kaka Rev. Samuel J. Kim kod Rev. John K. Shin, mane ochiwo kinde gi duto mondo bugni oyudre; ne Mrs. Jungpil Sul kuom loko; Ne owete kod nyimine mag Hephzibah Publishing House; to gi Elaine Dawe mar Kangwon National University gi Ross Wallace of THE KOREA TIMES. Gi duto gisetiyo matek ahinya e bugni. Erourukamano kendo.

Ageno kendo lamo Nyasaye ni bugni kod kanda maoluore kode biro konyo chunje

mangeny mondo oyud nyuol manyien kendo daher mar goyo erokamano ne jogo mane otimo kinda kod tich matek.

Chunya maiye geno ni Nyasaye biro miyowa thuolo mar lando wach batiso kod pi gi Roho e piny duto kuom jogo maoyie kod Ruothwa Yesu Kristo.

Giyie mano maok odong chien bende maok nyal tho, agoyo erokamano ne Ruoth.

PAUL C. JONG

4 Wach Motelo


Wach Motelo

Nyaka Nyuolwa Nyuol Manyien kod Pi to gi Roho.

Nyasaye, kane ochueyo polo gi piny kar

chakruk, chutho nochueyo pinje duto, polo kod mach. Nochweyo dhano e kido machal kode, to nikech nochueyo Adam kaka dhano mokuongo, Adam notimo richo e wang’ Nyasaye, gi duto nyaka tho dichiel. “Ngato kangato nyaka tho mana dichiel kende, to bang’ mano Nyasaye yale” (Jo-hibrania 9:27).

Tho mar ringruok en yorno mar dhi e ngima mochuere. Jogo maonge kod richo no donji e piny maler mar polo kendo nobed kod mor mar bedo nyithind Nyasaye, kajoricho to nowiti “e a taro mar mach” (Fweny 20:10) kama gini yud

5 Wach Motelo


thagruok odiechieg kod otieno nyakachieng’. Emomiyo jiduto, oganda dhano nyaka nyuol

nyuol manyien. Nyaka nyuolwa nyuol manyien koa kuom yie marwa, puodhruok kuom richowa mawabed jomaler.

Ni mar kobedo kamano ekawanyalo donjo e piny Ruoth polo. Muma wacho niya, “Kang’ato ok onyoul gi pi kendo gi roho, to ok onyal donjo e piny ruoth Nyasaye” (Johana 3:5). “Mondo onyuol ngato nyuol manyien kod pi gi Roho” e yo kende mangato nyalo donjogo e piny Ruoth Nyasaye.

Kare pi kod Roho mamiyo inyuolowa nyuol manyien en ang’o? “Pi” E Muma wwuoyo kuom ‘batiso mar Yesu’.

Ango momiyo Yesu, maen Nyasaye, nobatisi kod Johana jabatiso? Koso ne en nyiso muolo mare? Koso ne en nyisruok ni en Jawar? Ooyo, ok en kamano.

Kane Yesu obatisi kod Johana jabatiso ‘e yor

keto lwetene e wi Yesu’ (Tim-Jolawi 16:21). Manyiso ni ‘Kamano bende tim makare keto ji

duto makare’ (Jo-Rumi 5:18), mane okawo oko richo duto mag dhano.

E muma machon, Nyasaye ne omiyo jo Israel chike ng’wono mag warruok. Mano notimore mondo odiechieng mar weyo richo, ka richo duto mag Jo-Israel osetimo e higa igolo oko chuth kod Jadolo Maduong, Harun, e yor keto lwetene e wi diel mar misango migologo richo ka oketo richo duto kuom misangono.

Magi ne gin weche mag fwenyruok, manenyiso misango mochwere magolo richo. Ne en fwenyruok mar adiera ni richo duto mag dhano enoket ewi Yesu dichiel kende, en emane obiro kod ringruok mar dhano, kaka ne longo ne dwaro mar Nyasaye. Kendo ne obatise kod Johana Jabatiso mane en nyakwar Harun kendo jachung mochungne dhano duto.

Ekinde mane obatisYesu, ne onyiso Johana ni,

6 Wach Motelo


“Yiena koroni, nikech ekaka owinjore mondo wachop tim duto makare” (Mathayo 3:15).

Kae, ‘koum mano’ nyiso ni ‘koum keto lwedo,’ mondo oketgo richo duto mag piny kuom Yesu, mondo tim makare duto ochop irwa duto. Gi dho jo yunani ‘tim makare duto’ iluongo ni ‘dikaiosune’, kendo tiende en ni “bedo maonge kod richo” kata “bedo kod timbe makare manyisoni ngato ni kare kendo mowinjore.”

Yesu ne osechopotim makare duto ne ji duto e batiso mare eyo mowinjore kendo moromo chuth. Nikech Yesu ne osekawo richo duto mag ji e yor batiso mare, kinyne, Johana Jabatiso notimo nende ni, “Neeuru! Nyarombo Nyasaye magolo richo mag piny!” (Johana 1:29)

Ka otingo richo duto mag dhano kuome, Yesu ne owuotho kochomo musalaba. Ne oyie mondo ogadne bura kuom richo duto mag dhano mane okawo e yor batiso mare. Ne otho e musalaba ka owacho ni, “Duto orumo” (Johana 19:30). Ne

okawo richowa duto kendo ne ong’adne bura moromo chuth e lowa.

Pi, manyiso Batiso mar Yesu, en Ranyisi mar Warruok

Emomiyo, ka waonge kod ‘yie e batiso mar

Yesu,’ to ok wanyal yudo warruok. Mano e momiyo Jaote Petro nowacho ni pi, tiende ni batiso mar Yesu, en “ranyisi mar batiso makoro resou” (1 Petro 3:21).

Kawuono, ji mangeny moyie kuom Yesu ok oseyie kuom batiso mare mar, ‘pi,’ to gibedo mana kod yie e tho mare e musalaba. Bende yie machal kod mae nyalo waro joricho? Bende inyal warwa kuom richowa duto kawan mana kod yie e remb Yesu kende? Bende onyalo miyowa waruok?

Ooyo. Ok wanyal yudo warruok e wang

7 Wach Motelo


Nyasaye mana kod bedo gi yie e tho Yesu e musalaba.

Ka Jo-Israel ne ochiwo misango mar golo richo e ndalo mag muma machon, ne ok en gima kare nego nyarombo mar misango maok ngato oketo lwetene duto e wiye kendo ka oweyo richo duto kuome. omiyo, nyalo bedo gima okare kendo mowinjore kawayie mana kod musalaba mar yesu kende maok wayie kuom batiso mare bende.

Mano e momiyo,Jaote Petro nowacho ni, “To pigno nobet ranyisi mar batiso makoro resou kuom chier mar kristo Yesu” (1 Petro 3:21).

Mana kaka ogandano mane ok oiye kuom pi ndalo Noah ne otieki, jogo maok oyie kuom batiso mar Yesu nokethi dichiel.

Yie mar adiera materowa e warruok en bedo kod yie kuom Yesu kristo, “mane obiro kod pi gi remo” (1 Johana 5:6). Owinjore wayie kuom batiso mar Yesu kod tho mare e musalaba.

Jaote Jahana nowachoni yie mar adiera en “Gin adek joneno, roho, pi, gi remo” (1 Johana 5:8).

Gima kelo yie mar adiera en yie machal kod mae. “Jesu en Nyasaye owuon, nobiro e ringruok mar dhano kuom teko mar Roho kinyuole kod bikra Maria, kendo nokawo richo duto mag piny e yor batiso mane Johana otisego e aora Jordan, Johana ne en jachung mochung’ ne dhano duto. Kendo Yesu nodhi e musalaba king’ado ne bura kuom richwa duto.” Omiyo injili ok nyal chopo kare maonge kod batiso mar Yesu, “Pi”, kendo ok odewo ni wayie kuome machal nade, ok wanyal wudo ngima mochuere manyakaching ka ok wayie kuom batiso mare.

8 Wach Motelo


Kaka Injili mar adiera nolal ne kanisa

Ang’o momiyo ndalogi yalo mar Pi kod Roho

osebedo manok to Joyalo mag miriambo osebedo mang’eny e Piny ngima?

Bang chier mar Yesu kendo dhi e Polo, Joote noyalo Injili mar Pi kod remo. ‘Ka wasomo Muma manyien mos maler, to wafuenyo ni ok Jondiko kaka Paulo, Petro, Johana e mane oloso kuom Pi kod Roho maler to Joote duto. Mak mana Jachien nosebedo ka temo mondo oloki Injili mondo otem ka onyalo kawo teko’.

Emomiyo kochakre e kinde mar Edict 313 A.D., kanisa maler mar Jo-kristo, noyudi kendo omaki e olowu mar Satan. Duonde mag siasa mag Jo-rumi ka wilore kod fuenyo kendo yango wach Nyasaye kaka mar Piny ne oyudo bedoe achiel mar Pinjego.

Ka wayango mano, gi batiso ng’ato ka ng’ato

mane donjo e kanisa. Jo- rumi notemo bedoe achiel kata obedo nine othoro bedo kod loch mopogore opogore.Mono emomiyo gichako bedo kod lamo mar yie ka bedo achiel kuom gigo mingiyo ka ng’ato donjo e migawo mar Somo. Kuom mano puonjruok e yorno makende kaluwore kod Muma, e yor no machielo. Wach Injili mar Pi kod Roho mamiyowa “teko, Roho maler, kod adieri” (1 Thesalonika 1:5) no loko puonj mag miriambo. Mana kaka satan nosechano puonj mag miriambo mane tamo ng’ato ang’ata kik yud nyuol manyien, nobedo gino mongere e Piny mangima.

Kuom higni moloyo 1000 bang’ Milan Edict, ndalo mag mudho e wach Nyasaye nodonjo e Pinyno mar Europe duto. Kata obedo ni lokruok matindo tindo nosechakore e Pinje mopogore, opogore ka dwaro ji mondo odogie wach Nyasaye, Gweth kod yie – onge kata ng’ato achiel mane oseyudo Injilino maradier, Injili mar

9 Wach Motelo


Pi kod Remo.’ Puonjruokni nosiko ka ngima e lwet oganda

matin mane osechako luwo ndache kochakore ndalo mag Joote. Mana kaka aora ma sache moko lal e buo lowo, mabende dok chakore e kunde pewe, ne ochak opowore e ndalogo mag giko e Piny duto.

Mani e buk mokuongo ma lando Injili mar Yesu kaka Muma ondiko.

Mani ni e buk motelo malando Injili mar

batiso mar Yesu kaka Muma ondike. Andiko makare nyisowa nine okawo richo koa kuom batiso mare kae to okawo kum kuom richwa e musalaba. An kod adieri ni onge buk machielo “mapuonjo Injili mar Pi kod remo maler” kod yie mar adiera moloyo mae.

E Piny makawuono ma mbui (Internet)

osebedo gimoro amora mar manyo kod fueny rieko, asetemo manyo jogo mawanyalo tiyogodo madipo ni ongeyo malingling mar batiso mar Yesu; mabende puonjo Imnjili mar adiera, kaka ondiki e Muma maongeyo kendo puonjo kopd yie. To, aserem mathoth. Emomiyo asetemo kendo angado ni andik bugni gi dholuo.

Ka ataro omako Piny ngima, Pi ne nyalo mol kamora amora to ji ne ok nithuolo mar modhe. Eyo machal kod mano, nitie gi mang’eny maluongore ni jotich Nyasaye, to gilando Injili morem maonge ng’ato manyalo miyowa ngima maradiera.

Chi Samaria ne modho e soko Jakobo pile pile to ne ok onyal loyo riyo mar chunye, to kano modho pi ngima mane Yesu ochiwo, riyo norumo chuth kendo noyodo warruok manyaka chieng’.

Pigno mar ngima yudore e migepe duto mag bugni. Ngata ngata momodhe biro yudo warruok

10 Wach Motelo


manya kachieng’ kuom richo.Jalo ok nosiki e jela mar richo kendo, to pi ngima biro mol e ngimane kaloyo riyo duto kendo obiro konyo jomoko modak bute machigni, loyo riyo manie chunygi.

Waduru Jotich Nyasaye, kendo Jolos kuonde mokethore.

Wadak e kindego magi giko mar Piny. En

ekinde maricho dhano osechopo erapim mamalo mogik, kendo bura makare ma Nyasaye dwarore.Josomo mag chuech osetemo makoro ginyalo kata golo kata loso kido kaka rombo, ‘Doli’ ma oganda mang’eny chiegni yie kod paro mar josayans ni nyalo loso dhano.

Endalogi, wagero ohinga machielo machal kod Babel. Ekindego mokalo mane dhano otemo gigo machal kamano, Nyasaye mokeyogi e Piny

duto kawilo paro margi kod dhogi bende. Ma e ndalo ma Nyasaye biro kelo chadruok mang’ongo, kod kwinyo makare mar buche biro luar kuom jogo molal kendo pok onyuol nyuol manyien.

Emomiyo koro, akuayi mondo isom bugni e yo malongo. Kendo Alamo ni mondo onyuoli ‘nyuol manyien mar Pi kod Roho’. Bugni puonjo wach e yo ma tir kaka Muma maler duoro. Emomiyo kaka owachio:

An kod adiera ni ng’at mosomo bugni to ok notamre yudo nyuol manyien.Ruothwa Yesu wacho, “ka umako puonjna, to e ka un jopuonjrena adier. Bende obiro ngeyo adiera, kendo nomi ubed thuolo” (Johana 8:31-32). Mad Nyasaye yie mondo unge adier koa kuom bugni kendo uaiye jela mar richo kod tho! Mad iyud warruok iyudi ngima manyachieng koa kuome!

Watiuru kanyakla tich Nyasaye kawa lalo ‘Injili mar Pi kod remo’ ne chunje molal mondo

11 Wach Motelo


giyud warruok. Chunya ma iye ni kod geno ni Injili mar adier biro rieny e Pinje duto kendo.An kod adiera ni Injili mar adiera biro loso kuonde duto mokethore e yie mar Jo-kristo ma sani kod weche mag adiera.

“Nyithindu munyuolo nochak oger kuonde mane odong’ gundni mana e wi mise machon, minoluongu ni, Joger ohinga momukore, kendo ni jolos udi mane okethi” (Isaya 58:12).

Jomoko kuomu ok nigi ler kata ngeyo Ijili mar nyuol manyien kod Pi kod Roho. Emomiyo koro atemo loso mangeny kuom batiso mar Yesu kod musalabe e yalo duto.

Kadine onge batiso mar Yesu, tho mare e musalaba dine obedo kayiem nono. Magi e gigo momiyo asiko ka nuoyora e loso kuom batiso mar Yesu.

Dwaro mara en chiwo ler malongo ne in. Nyaka ogwedhu un duto kod Injili mar Pi (batiso mar Yesu) kod Roho, daher nuoyoni wachno.

An kod mor kod geno ni un duto ubiro bedo kod yie e Injili mar batiso kod remb Yesu mondo owaru kuom rich. An kod adiera ni bugni biro konyi mondo onyuoli nyuol manyien mar pi kod Roho.

◄ Cover Page ►

Weche Mantie E Bugni

Okang’ mokwongo—Yalo 1. Nyaka Wa Kuong Ngeyo Richowa eka

Wayud Warruok (Mariko 7:8-9, 20-23) ------------------------- 13

2. Dhano Duto Inyuolo Kagin Joricho

(Mariko 7:20-23) ------------------------------- 29 3. Ka Watimo Gik Moko Koluwore Gi Chike,

Bende Nyalo Warowa? (Luka 10:25-30) -------------------------------- 41

4. Warruok Manyakachieng’

(John 8:1-12) ----------------------------------- 73 5. Batiso Mar Yesu kod Misango mar

Golo Richo (Mathayo 3:13-17) -------------- 92

6. Yesu Kristo Nobiro Kod Pi, Remo,

Kod Roho (1 Johana 5:1-12) ---------------- 141 7. Batiso Mar Yesu En Ranyisi Mar

Warruok Ne Joricho (1 Petro 3:20-22) ----------------------------- 174

8. Injili Mopong’ kod Weyo Richo

(Johana 13:1-17) ----------------------------- 191

Okang’ mar Ariyo—Weche Momedi 1. Neno Mag Warruok -------------------------- 254 2. Weche Mamoko Moler Tiendgi ------------ 273 3. Penjo Kod Duoko ---------------------------- 304


YALO MOKWONGO 1

Nyaka Wa Kuong Ngeyo

Richowa eka

Wayud Warruok

14 Nyaka Wa Kuong Ngeyo Richowa eka Wayud Warruok


Nyaka Wa Kuong Ngeyo Richowa eka

Wayud Warruok < Mariko 7:8-9 >

“‘Uweyo chik Nyasaye to mako mana chik dhano. Mano kaka uketho chik Nyaseye mondo urit chikeu uwegi.’” < Mariko 7:20-23 >

“Ekamomedo wacho niya, ‘Gima wuok kuom dhano e mamiyo odoko jaketho, nimar chuny dhano ema paro maricho wuokie mamiyo otimo gik maok kare, kaka chode gi kuo gi nek gi terruok kod gombo, kaachiel gi gik mamono, kaka wound anjawo gi nyiego gi kwuoth gi sunga kod fuwo. Gik maricho go duto wuok e chuny dhano, kendo miyo obedo

jaketho.’”

Mokuongo, daher mar chiwo ler mar gima richo en. Nitie richo ma Nyasaye kwano ka richo kod mago ma dhano ongeyo kaka richo. Wach richo miluongo gi dho joyunani, ‘hamartia’ tiende ni timo gima ok ler e wang’ oganda.E yo machielo richo en timo gi ma rach. E richo mar ketho chik Nyasaye. Wa non ane kaka neno richo.

Richo e ang’o?

En ketho chik Nyasaye

Wafuenyo richo kaka paro marwa obet. Kata kamano, okang’ ma dhano neno godo richo opogore kaluwore kod kunde magiaye, paro margi kod dwaro margi.



Mano, e momiyo tiend richo opogore e tieng ka tieng. Gima oganda moro okawo kaka richo, e oganda mochielo to ok nyal kwane kaka richo kata dichiel. Mano e momiyo Nyasaye omiyo chike 613 e Muma mondo wafueny godo richo.

Goro ma pinyno nyiso kaka richo en e oganda dhano.

Chike Nyasaye

Pach dhano, timbene kod kaka odak

Chike mag Piny kod mag oganda

Ok wanyal keto kiewo maber kuom gima richo en koa e parowa kaluwore kod chikewa mag dak.

Richo mag pachwa ok chal kod yo ma Nyasaye neno godo richo. Emomiyo, ok ber

kawawinjo, paro marwa, to ber kawo richo e yo machik Nyasaye nene.

Ngato kangto kuomwa ni kod paro gima richo en. Moko kuomwa paroni rem marwa en richo to mako bende oketogo kuom kido marach madwa bedgi e ogandawa kata e dakwa.

Kuom ranyisi, e Piny Korea, ji thoro umo liete jonyuolgi kod lum kendo gi rite naka chop chieng githo.To e achiel oganda modok chien e Piny (Papua New Guinea), gi rito gidhi chamo ringer oganda gi kod anyula margi. (Ok an kod adier ka ogandani tedo ringer jalmotho kapok gichame kata gi chame numu.) Ayie ni gitemo matek mondo gi geng’ ringruok kik kudni cham. Kido kod timbegi nyiso ni pach richo opogore koa e ogandani nyaka oganda cha.

Gima ber e anyuola moro nyalo bedo gino marach ne oganda machielo; mak mana Muma wacho niya:- En richo mondo dhano ocha dwach Nyesaye “‘Uweyo chik Nyasaye to mako mana



chik dhano. Mano kaka uketho chik Nyaseye mondo urit chikeu uwegi’” (Mariko 7:8-9). Kido mar berwa maoko Nyasaye ok odichgo,nikech ongiyo chuny dhano ma iye.

Ting’ruok mar dhano en richo e wang’ Nyasaye.

Ere richo maduong’ie moloyo?

En chayo wach Nyasaye.

Tamruok dak kaluwore kod dwach Nyasaye en richo e wang’ Nyasaye. Ochalre kod tamruok yie kuom wach Nyasaye. Nyasaye nowacho ni en richo dak kaka Jo-Farisai ma tamore yie chike Nyasaye kagi keto chikegi giwegi. Yesu nokawo Jo-farisai ka jomiriambo.

“En Nyasaye mane ma I yie kuome? Bende uyie kuoma ka umiya duong? Usungoru kod nyinga, to bende uluora gadiera?” Ji ng’iyo mana kit neno maoko kagi chayo winjo wach Nyasaye. Bende ungeyo mano?

Timbe maricho mawuok kuom nyawo marwa gi richo matindo. Richo kod kosa ma watimo en ni nikech wan chuech morem maricho oloyo. Nyasaye ong’eyo pogo richo kod both.Jogo maok oyie kod wach Nyasaye gin joricho, kata obedo ni bokgi kier. Gin joricho madongo e wang’ Nyasaye. Mano emomiyo Yesu no chayo Jo - farisai.

E ndiko mag Musa, kochore e kitabu mar chakruok nyaka rapar chik, nitie chike manyisowa gik mowinjo watim to gimago ma ok owinjore. Mago e weche Nyasaye, kod chikene. Ok wanyal bedo kod teko mar rito gi tee kaka dwarore, to nyaka wafuenygi kaka chik mag Nyasaye. Ne omiyowagi e kar chakrruok kendo



nyaka wayie ni chikego gin wach Nyasaye. “Kar chakrruok wach ne nitie, kendo wach

bende ne en kod Nyasaye, kendo wach ne en Nyasaye.” E ka nowacho, “ni ler mondo obedie kendo ler nobedo.” Ne ochueyo gik moko duto. Eka bang’e ne oloso chik.

“Wach nodoko ringrruok mi nodak e dierwa kendo en e wach.” (Johana 1:1, 14). Koro ere, kaka Nyasaye fuenyore ne wan? Ofuenyore ne wan e yor chike ne nikech Nyasaye en wach kendo en Roho. Koro ere kaka wealuongo Muma? Waluonge ni wach Nyasaye.

Muma wacho niya, “Uweyo chik Nyasaye to mako mana chik dhano. Mano kaka uketho chik Nyaseye mondo urit chikeu uwegi’” Nitie chike 613 e andika. Manyisowa gigo mowinjo watim to gimago ma ok owinjore, luor wuoru kod meru….etc. E buk mar Tim-Jolawi, Muma nyisowa kaka chuo kod mon owinjore odagi kendo gimo winjo otim ka chiach ngato olwar e

bugo…. Nitie andika 613 mag chik Nyasaye. Nikech ok gin weche mag dhano ber kawa

parogi seche duto.Kata obedo ni ok wanyal rito chikego duto tee, nyaka wang’e gi kendo watem ritogi ka wamiyo Nyasaye duong’.

Bende nitie andike kata achiel mar wach Nyasaye ma ok nikare? Jo-farisai noweyo chike mag Nyasaye ka gimakore kod chike mag dhano ka gi miyogi duong’ moloyo chike Nyasaye. Wechegi mag Jodongo ne nigi teko moloyo mag Nyasaye. Ka Yesu ne nie Piny ma e gino mane oneno kendo mmane omiye lit niji weyo wach Nyasaye.

Nyasaye osemiyowa andika 613 mag chik mondo okonywa fuenyo richowa kendo onyiswa ni en e Nyasaye maler kendo mar adiera. Ni kech wa joricho e wang’e, owinjore wad kuom yie ka wayie kuom Yesu mane Nyasaye ooro irwa nichek hera mane oherowago.

Jogo maweyo wach Nyasaye kendo tamore yie



kuome gin joricho. Jogo bende ma ok nyal rito chik gin joricho, to richo maduong’ moloyo en weyo chik Nyasaye. Jogo matimo richo marach machal kama, ibiro witi e mach. Tamrruok winjo wach Nyasaye en richo maduong’ moloyo. Gimomiyo Nyasaye nomiyo wa chike

Ang’o momiyo Nyasaye nomiyo wa chike?

Mondo wafueny richowa kod kum maricho kelo.

Ang’o momiyo Nyasaye nomiyo wa chike?

Moniyowa chike mondo wafuenygo richowa mondo wadog ire. Nomiyowa chike 613 mag andike mondo wa fuenygo richowa kendo mondo

owarrwa kuom Yesu kristo. Mano e momiyo Nyasaye nomiyo wa chike.

Jo-rumi 3:20 wacho niya, “Ni mar tich chik en mana miyo dhano ngeyo ni oseketho” E momiyo, wangeyo gimomiyo Nyasaey nomiyo wa chik kendo ne ok en achune ni nyaka waluw chik.

Kara, ere rieko machik kel? Bin en ni wanyap maok dwa rit chik kaka duarore kendo ni wan joricho mong’ong’ore e wang’e. Ang’o ma fuenyo kuom chike 613 mag andike? Wafuenyo kier marwa kod nyawo mawa bedogo kendo monowa rito chik Nyasaye. Wafuenyo ni, wan chuech Nyasaye manyap kendo majoricho e wang’e.Kawa nono chik Nyasaye e yo mowinjore to richowago miyo chik teko mar kumowa mondo wadhi e mach.

Kawa fuenyop ni wan joricho kendo wanyap ne chik, kare ang’o mowinjo watim? Bende wanyalo temo mondo wabed chuech malongo kendo maonge richo? Ooyo. Nyaka wayie ni wan



joricho, kendo yie kuomYesu, mondo owarrwa kuom Pi kod Roho kawa gone erokamano.

Gimopmiyo Nyasaye nomiyowa chike en ni mondo wafueny richo kod kum mikumogo richogo. E momiyo nyaka wafueny ni ka onge Yesu to wadhi e mach. Ka wayie kuom Yesu kaka Jawarwa to noreswa. Ne omiyowa chik mondo oterwa kuom Kristo Yesu.

Nyasaye ne chueyo chik mondo ofuenynwa kit richo kendo mondo owar chunya kuom richogo. Ne omiyo wa chik kendo mo oro wuode achiel ma miderma, Yesu, mono owarawa ka okawo richowa duto e batiso mare. Yie kuom Yesu nyalop kelo nuwa warruok.

Wan joricho ma onge kod geno manyaka yie kuom Yesu eka jolgi e richo, kendo wabed nyithinde ka wa duoko ne Nyasaye erokamono.

Nyaka wawinj, wapar kendo wang’ad bura kuom wach Nyasaye nikech gik moko duto noa kuome. Nyaka wayie kod adiera mar warruok

mar wach Nyasaye. Ma en yie mar adiera kendo mowinjore

Ang’o manie chuny dhano?

Ang’o dwatim e wang’ Nyasaye?

Nyaka yie richowa kendo wakwa Nyasaye mondo owarrwa.

Yie nyaka chare kod wachNyasaye kendo nayaka wayie kuom wachne. Ka ok kamano, to wabiro podho e richo. Mano biro bedo yie marach kendo maok adiera.

Ka Jo-farisai kod jondiko no neon Jopuonjre Yesu ka chamo mkati kod lwetgi molil, ne opk gi ma ber mondo gijare kadine paro gi chal kod wach Nyasaye. Muma wachonwea ni gima donjo



kuom dhano ok mi odok mochido ni kech ondonjo e ich kendo owuok kuom ringrruok maok ochido chuny.

Mana kaka Muma wacho e Mariko 7:20-23, “Eka nomedo wacho niya, Gima wuok kuom dhano e mamiyo odoko jaketho, ni mar chuny dhano e ma paro maricho wuokie mamiyo otimo gik maok kare kaka chode gi kuo gi nek gi terruok kod gombo, kaachiel gi gik mamono kaka wound gi anjawo gi nyego gi kwoth gi sunga kod fuwo. Gik maricho duto wuok e chuny dhano kendo miyo obedo jaketho.” Yesu nowacho ni ji bedo joricho nikech nonyuolgi kod richo.

Bende I winjo gima wachni wacho? Inyuolowa kaka joricho nikech wa nyikwa Adam. To ok wanyal neno adiera niokech ok wayie kendo waruako wachne. Kare ang’o manie chuny dhano?

Wachego nyisowa maler ni, “Gima wuok kuom dhano e mamiyo odoko jaketho, ni mar

chuny dhano e ma paro maricho wuokie mamiyo otimo gik maok kare kaka chode gi kuo gi nek gi terruok kod gombo, kaachiel gi gik mamono kaka wound gi anjawo gi nyego gi kwoth gi sunga kod fuwo. Gik maricho duto wuok e chuny dhano kendo miyo obedo jaketho.” Kit richo duto wuok e chuny dhano kendo miyo odoko jaketho.

Ondiki e buk msr Zaburi ni, “ka arango polo mane ichweyo kod lweti, kaka lich, kendo ka arango dwe gi sulwe mane iketo kuonde magintie, to koro dhano en ang’o madipare? Adier, dhano adhana ni en ang’o madidewe?” (Zaburi 8:3-4).

Ang’o momiyo Nyasaye limowa? Nyasaye limowa nikech oherowa, nochueyowa kendo okechowa kaka joricho. Ne orucho oko richowa duto ka otimowa bedo joge. “A Nyasaye, ma Ruodhwa, mano kaka nyingi lich e Piny kod Polo!” Daudi ema nowero zaburini e Muma machon kane ofuenyo ni Nyasaye biro bedo



jawar mar joricho. E Muma manyien, Jaote Paulo ne onuoyo

wendno. En gimi wuoro ni wan, kaka chuech Nyasaye, wanyalo bedo nyithind Jachuech. Ma timore mana kuom herane kuomwa. Ma e hera mar Nyasaye.

Nyaka wafueny ni ka watemo mondo wadag kaka chik Nyasaye dwaro en gima ber ne en. En yo marach kawadak e fupwa wawegi. Ok en gi maber mondo wadag oko mar hera Nyasaye ka wapiem mondo wa mak chikene kendo walamo mondo dag e ngama maler. E n duach Nyasaye mondo wafueny ni wan joricho manie buwo chik kendo wayie kuom warruok mar Pi kod remb Yesu.

Wachne ondike Mariko 7:20-23, “Gima wuok kuom dhano e mamiyo odoko jaketho, ni mar chuny dhano e ma paro maricho wuokie mamiyo otimo gik maok kare kaka chode gi kuo gi nek gi terruok kod gombo, kaachiel gi gik mamono kaka

wound gi anjawo gi nyego gi kwoth gi sunga kod fuwo. Gik maricho duto wuok e chuny dhano kendo miyo obedo jaketho.”

Yesu nowacho ni gima wuok kuom dhano, kaka richo modak e iye ema miyo obedo jaketho. Kata chiemo maok ler ma Nyasaye chiwo ok nyal miyo wa bed joketho. Chuech duto ler, to mak mana gik mawouk kuom dhano, machalo, richo emaniyo obedo ja ketho. Wan duto nonyuolwa kaka nyikwa Adam. Koro, ere kaka onyuolwa? nonyuolwa kod kido 12 mag richo. Be en adieri?

To bende wanyalo dak maong’e richo? Wabiro siko kawa timo richo nimar onyuolwa e richo kod richo. Bende wanyalo weyo bedo joricho niwira wang’eyo chike Nyasaye? Bende wanyalo dak kod chike kende? Ooyo.

Kaka watemo dak kawaluwo chik, e kaka chik bende medo bet matek. Nyaka wang’e nyawo marwa kendo wawe timbewa machon. Ka wan



kod paro mobolore to wa nyalo yie kod batiso kod remb Yesu makelonwa warruok.

Andiko duto 613 mag chike beyo kendo long’o. To ji gin joricho chakre mak ich margi e I minegi. Ka wafuenyo ni chike Nyasaye beyo, to wan chuech mangawo ne richo kendo ok wanyal bedo kare kendwa wawegi, to wabiro fuenyo ni wadwaro hero mogudho mar Nyasaye kod warruok marYesu e I Injili mar Pi, Remo to kod Roho. Ka fuenyo yomyom- ni ok wanyal bedo kare kendwa wawegi kendo wabiro dhi e mach nikech richowa – biro miyowa temre kuom warruok ma Yesu chiwo.

Inyalo warwa. Nyaka wang’e ni ok wanyal bedo kare kata maber e wang’ Nyasaye kod riekowa wawegi. Omiyo, nyaka wayie e wang’ Nyasaye ni wan joricho mowinyore kod dhi e mach kendo wanyalo lame mondo owenwa richowa kuom herane. “Nyasaye, yie iwara kuom richona kendo I kecha.” Eka Nyasaye biro room

kodwa ei wach mare. E yoni, inyalo reswa. Wane ane lamo mar Daudi. “Ayie ni in kare

kiyala, kendo king’adona bura” (Zaburi 51:4). Daudi no ng’eyo ni ne opong kod richo kod

paro marach mane oromo tere e mach, to noyie e wang’ Nyasaye, “Ruoth ka iluonga ni a jaricho, to an jaricho. Ka iluonga ni an ngama kare, to na bed makare. Ka iwara, to na yud warruok; kendo ka i jwanga e ataro mar mach, to no nadhi e mach.”

Ma e yie mowinjore kendo e yo mar yudo warruok. Ma e kaka owinjore wabedi ka wa geno bedo kod yie kuom warruok marYesu.

Nyaka Wang’e Malongo Gima Richowa Gin.

Kaka wan nyikwa Adam, wan duto wan kod

gombo e chunywa. Kata kamano, ang’o ma



Nyasaye nyisowa? Onyisowa mondo kik watim richo mar terruok kata obed ni wan kod terruok e chunywa. Wan kod nek e chunywa, to ango ma Nyasaye nyisowa? Ongisowa ni kik wa neki. Wan duto wachoyo jonywuolwa e chunywa, to ony isowa mondo waluorgi. nyaka wange ni wach Nyasaye ni kare kendo ber, to wan duto wankod richo e chunywa.

Ber adieri koso ok en adieri? En adieri mowinjore. E momiyo, ango madwa tim e wang Nyasaye? Nyaka wayie ni wan duto wan kod richo mangeny kendo wan joricho maonge kod geno. Ok en gima ber mondo wapar ni ne wan kere ndalogo mosekalo ni kech ne ok watimo richo e ndalogo, to wan joricho kawuono ni kech watimo richo kawuono. Ni nyuolwa joricho. Gik moko duto ma watimo, pod biro niyo wadoko joricho. Ma e momiyo nyaka warwa kuom yie e batiso mar Yesu.

Ok wan joricho nike timbewa: machalo kaka

terrwuok, nek, kuo, chode…. To wan joricho nike ne nyuolwa kaka joricho. Nonyulwa kod kido 12 mag richo kendo nikech wan joricho kuopm nyuol e wang Nyasaye, ok wanyal bedo maber kod tokowa wawegi. To wanyalo mana wuondore ni waber.

Nyuolwa kod paro mag richo, koro omiyo ere kaka wanyal bedo makare ka ok watim richogo? Ok wanyal bedo makare e wang Nyasaye kod teko wa wawegi. Ka wachop ni wan kare, to en mana wuondruok. Yesu noluongo Jo-farisai kod jopuonj chik “Jo-farisai kod jondiko mag miriambo.” Ji inyuolo ka joricho kendo gi timo richo e wang’ Nyasaye e ndalo duto mag ngimagi.

Ngato angata ma kwanore ni pok odhawo kata goyo ngato kata kwalo sindan mar ngato e ngimane duto en jamiriambo nike ji duto inyuolo ka joricho. Ngatno en jamiriambo, jaricho kerndo ngama wuondore. Ma e kaka Nyasaye nene.



Ji duto gin joricho nyaka a nyuolgi. Kata kobedo ni ok otimo gimoro marach, pod oikni mach. Kakata kobedo ni i serito ng’eny mar chike kod buche Nyasaye, bod ni jaricho mabiro dhi e mach.

Kare ang’o mawa nyalo timo mondo kik wadhi e mach? Nyaka wakua Nyasaye kendo watenre kuom herane maduong mondo owarwa kuom richowa. Ka ok owarowa, to wabiro dhi e mach. Mano e mabiro bedo karwa manyaka chieng’.

Mana jogo morwako wach Nyasaye e ma yie ni gin joricho. Kendo ging’eyo ni iketo kare kuom yie. Omiyo, ging’eyo ni kagidagi kendo giweyo wach Nyasaye ma ok gi luore to en richo maduong’. Jogo moyie kuom wachne to bedo mare kata obedo ni ne gin joricho e ndalo mose kadho. No nyuolgi nyuol manyen kod wach Nyasaye mar ng’uono kendo gin jogo moguedhi moloyo.

Jogo matemo yudo warruok kod timbegi gin joricho.

Ngano mapod en jaricho kata Bang’ kose yie kuom Yesu?

Jogo matemo yudo warruok kuom timbegi giwegi.

Wasom Jo- Galatia 3:10-11. “To jogo

moyiengore kuom rito chiok kaka gima miyo gi bedo e winjruok gi Nyasaye nie buwo kuong’, nikech Muma wacho niya, “okuong’ ng’ato angata ma osiko omako weche duto mondi e kitap chik!” Ongere malongo ni onge nagma chik miyo bet e winjruopk gi Nyasaye, ni mar Muma wacho bende niya “Ngat mobet e winjruok gi Nyasaye ni kech oyie ema nobed mangima.””



Muma wacho, “…okuong’ ng’ato angata ma osiko omako weche duto mondi e kitap chik!” Jogo maparo nigi yie kuom Yesu, katgi temo bedo makare kod tijegi giwegi ni jomokuong’. Ere kama jogo matemo bedo makare kuom tijegi nitie? Gin e kuong’ mar Nyasaye.

Ang’o momiyo Nyasaye nomiyo wa chik? Nomiyowa chik mondo wangego richowa (Jo-rumi 3:20). Bende no duaro ni mondo wange ni wan joricho molos negi mach.

Yie kuom batiso mar Yesu, ma en wuod Nyasaye kendo yud nyuol manyen mar Pi kod Roho. E ka ibiro wari kuom richo duto, klendo ibed maler, kendo iyud ngima mochuere mar Polo. Bed kod yie e chunyi.

Richop maduong moloyo e Piny.

En richo mane maduong’ moloyo e Piny?

En temo dak e buwo chik.

Oguedhwa kuom bedo gi yie kuom Nyasaye.

Nyasaye wartro jogo man ikod yie kuom wachne.

To kawuono, e dier jomoyie, nitie jokristo mangeny matemo mondo odag e buwo chik. En gima longo ni gitemo dak e buo chik, to ere kaka ma nyalore?

Nyaka wang’e kaka en fuwo mondo ngato otem dag e buo chik. Kaka watemo, e kaka chik medo bedo matek. Ne owacho, “Yie biro kuom winjo, kendo mana winjo wach Nyasaye.” Nyaka wawit oko timbewa maricho mondo owarwa.



Nyaka wawe chikewa wawegi e ka wayud warruok.

Ang’o ma dwatim mondo owarwa?

Nyaka wawe chike

magwa wawegi.

Ere kaka diwar ngato? Bende nyalo bedo

mayot kende kuom ni fuenyo ni wan joricho. Nitie ji mangeny mapok owar ni kech ok gi nyal yie mar dar kagi weyo chikegi kod timegi maricho.

Nyasaye wacho ni jogo momoko kuom chik gin jomokuong. Jogo maparo ni nyalo lokore mos mos kagi bedo makere kuom temo dak e buwo chik bang yie kuom Kristo gin jomokuong’. Gi yie kuom Nyasaye, to pod gi

paro ni owinjore gi dag e buwo chik eka mondo owargi.

Osiepena ma ahero, bende wanyalo bedo kare kod tigewa wawegi? Wabedo mana kare kuom yie wach Nyasaye mar Yesu; kendo mano kende e yo minyalo warwago. Mana kuom yie kende e batiso mar Yesu, rembe, kod Nyasaye wuorom e ka mondo owarwa.

Mano e momiyo Nyasaye ose loso chik mar yie ne wan kaka yo miketowa go kare. Warruok mar Pi kod Roho ok otenore kuom tije mag dhanop, to mana kuom yie e wach Nyasaye. Nyasaye resowa kuom yie kendo mano e kaka Nyasaye oloso chenro mar warruok moromowa chuth.

Ango momiyo jogo mane yie kuom Yesu ne ok oresi? Nikech ne ok gi rwako wachne mar warruok mar Pi kod Roho. To wan, mawan chuech morem kaka gin, osewarwa kuom yie marwa e wach Nyasaye. Why were those who



believed in Jesus not redeemed? Kagi ariyo ne tiyo e pong’, jal modong’ chien

biro mbele kod tich, kata ka nyawadgi osekaw. Jalo modong’ chien ochung kar ngat mapok owar. Ango momiyo I kawo ngato achiel to machielo dong chien?

Tiende nio ngato achiel ne owinjo kendo oyie wach Nyasaye, to ngat machielo no tiyo matek mondo odag e buwo chik kendo norem modhi e mach.

Mano e momiyo nyaka koro warwa kuom yie mar Pi kod Roho.

““To jogo moyiengore kuom rito chiok kaka gima miyo gi bedo e winjruok gi Nyasaye nie buwo kuong’, nikech Muma wacho niya, “okuong’ ng’ato angata ma osiko omako weche duto mondi e kitap chik!” Ongere malongo ni onge nagma chik miyo bet e winjruopk gi Nyasaye, ni mar Muma wacho bende niya “Ngat mobet e winjruok gi Nyasaye ni kech oyie ema

nobed mangima.” “Mano timore mana kuom yie kende mana kaka Muma wacho ni ngat ma obet e winjruok gi Nyasaye nikech oyie e mobbed mangima.” (Jo-Galatia 3:10-11, Jo-Rumi 1:17).

Tamruok yie kuom wach Nyasaye en richo. E wi mano en richo bende weyo wach Nyasaye ka ngato temo luwo mana chikene owun. Wan dhano maok nyal dak karito chik Nyasaye e yo makare ni kech nonyuolwa kaka joricho kendo pod wamedo timo richo e ngimawa. Wa timo richo matin tin kamoro amora ma wadhie. Nyaka wange ni wan mana ringruok kendo ok wanyal bedo kod loch e richo.

Dhano en mana kaka lowo. Kawa temo tinge, to obiro mana kere kawa wuotho. Mano e kaka wachal. Wadhi nyime ka waweyo mana richo kamoro amora madhie. Bende inyalo neon wachono?

Bende pod inyalo wuondori ni iler? Ka ingeri malongo, to ibiro weyo temo wuondruok ni in



ngama longo kendo ibiro yie kuom Pi kod Remb Yesu.

Jogo mapok onyuol nyuol manyien owinjore owe yoregi maricho kendo giyie ni gin joricho mongongore e wang Nyasaye. Eka, owinjore giduog kuom wach Nyasaye mondo gi fueny kaka no warogi kod Pi gi Roho.


YALO MOKWONGO 2

Dhano Duto Inyuolo

Kagin Joricho

30 Dhano Duto Inyuolo Kagin Joricho


Dhano Duto Inyuolo Kagin Joricho

< Mariko 7:20-23 > “‘Eka momedo wacho niya, ‘Gima wuok

kuom dhano e mamiyo odoko jaketho, nimar chuny dhano ema paro maricho wuokie mamiyo otimo gik maok kare, kaka chode gi kuo gi nek gi terruok kod gombo, kaachiel gi gik mamono, kaka wound anjawo gi nyiego gi kwuoth gi sunga kod fuwo. Gik maricho go duto wuok e chuny dhano, kendo miyo obedo jaketho.’”

Ji ong’eng’ Kendo Gidak E Buo Chike Margi Giwegi

En ng’ano minyal war?

En mana jal maparoni en Jarichomoloyojiduto.

Mokuongo, daer mar penji penjo. Ere kaka I

nenori Iwuon? Iparoni in ngama ber koso ngama rach? Erre kaka ipare?

Ji duto odak kod pachgi. Nyalo bedoni ok in ngama racch kaka iseparo, kata ngama ber moloyo kaka iparo.

Kara ere ngat miparo ni nyalo e ngima maber mar yie? Dobed jalo maparo ni e ngama ber? Koso dobed jalo maparo ni ngama rach?

En jalo ma achien. We apenji penj machielo. En ngano minyalo war – jalo mosetimo richo



mang’eny koso dobed jalo mosetimo richo matin kende? Ngatno moyie ni osetim richo mang’eny ema inyalo war nikech oseyie ni en jaricho moloyo. Ngat ma kamano nyalo yudo thuolo mar rwako wach mar warruok manolos kod Yesu.

Kawa ng’iyore, en adiera ni wan joricho miwuoro. Dhano en ang’o? dhano en mana “kodhi mar richo.” E buk mar Isaya 59, Muuma wacho niya nitie kit rcho duto modak e chuny dhano. E momiyo, en gima adiera ni ji gin pith mopong kod richo. Kata kamano, kawa kawo dhano kaka pith mopong kod richo, ji mangeny biro tamore. To ka wa wacho ni dhano en “kodhi mar richo” mano biro bedo adiera. Kawa ng’iyore kod adiera, to nenore ratiro ni wan kod richo. Jogo ma jo adiera e ngima jiwegi to nyalo yie ni gin joricho.

To nenore ni ji mangeny ok oyie ni gin pith mar richo. Ji mang’eny odak maber ni kech ok gi kwanre ka joricho. To nikech wan joricho,

waseko loso tik richo marik. Ka de ok en adiera, to wiwa dokuot kod timo richo. To kata kamano, ji mang’eny kuomwa ok ne wichkuot e kinde magitimo richo.

Kata ka mano, pachgi to ong’eyo. Ji duto ni kod paro manyisogi, “gino kelo wichkuot.” Adam Awa no pondo ei bungu bang timo richo. Kawuono, joricho mangeny pondo ei chike maricho – chikewa mag richo. Gipandore e dier joricho wetegi ka gitemo tony ne buch Nyasaye.

Ji wuondore e pachgi giwegi. Giparo ni beyo noloyo jomamoko. Omiyo kawinjo weche moko maricho, giywak kod ichwang’, “Ere kaka ngano nyalo timo gima rachno? Ere kaka ngato nyalo timo gima kamano? Ere kaka wuod ngane nyalo timo gima rach ni jonyuolne?” Gin giwegi gipenjore ka gin kod yie ni ok ginyal timo gigo maricho.

Osiepena ma ahero, en gima tek mondo ngato ong’ere owuon. Mondo ingeri iwuon gadiera,



nyaka kuon wenwa richowa. Wawo ndalo mang’eny mondo wachop e adiera mar ng’eyo kit dhano marwa, kendo ji mang’eny kuomwa ok nyal fuenyo ma nyaka chop odiechieng mar thogi.

Ngeri Iwuon

Ere kaka jogo ma ok Ongeyo ngimagi odak?

Gi dak e ngima mar wuondruok

kagi pando richo gi giwegi.

Seche moko waromo kod jogo mo ok ong’ere kendgi. Ngat moro miluongo ni Socrates nowacho, “ngeri iwuon.” Kata kamano ji mang’eny ok oseng’eyo gi nie chunygi: kaka

nek, kuo, gombo, ajawo, miriambo, weche maricho, juok….

Ngat mokiare nikod sum mar thuol e lewe kowuoyo maber. Gimomiyo mae timore en ni ngato ok ongeyo ni ne onyuole kaka jaricho.

Nitie ji mang’eny e Piinyni ma ok ongeyo tikgi. Gise wuondore giwegi kendo gi dak e ngima ma opong kod wuondruok. Ok gi ngeyo ni gidirore e mach nikech miriambo margi.

Ji osiko ka timo richo ndalo duto mag ngimagi.

Ango momiyo gi dhi e mach?

Ni kech ok gi ngere giwegi. Wasom Mariko 7:21-23. “‘Gima wuok kuom

dhano e mamiyo odoko jaketho, nimar chuny



dhano ema paro maricho wuokie mamiyo otimo gik maok kare, kaka chode gi kuo gi nek gi terruok kod gombo, kaachiel gi gik mamono, kaka wound anjawo gi nyiego gi kwuoth gi sunga kod fuwo. Gik maricho go duto wuok e chuny dhano, kendo miyo obedo jaketho.’” E chuny dhano nikod paro maricho chakre nyuol margi.

Wawuondre ni chuny dhano nolos kod gilas kendo oponge kod pige molil, machal richowa. Ang’o manyalo timore kajogi wuotho kon gi koni? Pigno molil (richo) biro ton kuonde duto. Kaka ngato medo wuotho, e kaka richone bende biro ton ka moro a mora modhiye.

Wan ji mopong kod richo, kamano e kaka wadak. Waweyo richo kmoro amora ma wadhie. Wabiro timo richo ndalo duto mag ngimawa nike wa pith mo pong kod richo.

Candruok en ni pok wafuenyo ni wan pith mar richo, kata e yo machielo wan kodhi mar richo. Wan pith mar richo kendo wasetimo richo e

chunywa kochakore e odiechieng mane onyuolwa e.

Richowa chiegni mol. Kata kamano ji ok oyie ni gin pith mopong kod richo mano nyuolgigo. Gi paro ni jomamoko e matero gi e rich, kendo ni gin jiwegi ok gin jomaricho.

Kata ka gitimo richo, ji paro ni gino madwarore mondo gi a e richo kendo gi bed maler en ka richo oluoki. Gisiko ka giyuere seche duto magi timo richo, kagiwuondore ni ok en dwaro margi mondo gi tim richo. Mana nikech gitemo, bedo maler, Bende nyiso ni gin thuolo mar dhi nyime ka gimedo timo richo? Wabiro siko ka wayuere seche duto mawatimo richo.

Seche ma gilas opong kod richo, obiro siko koton. Onge tiende mondo isik ka iyueyo kuonde motone. Ok ochuno ni wayuecho nyadidi kuom timbewa maricho, ok en gima owinjore kapod gilas opong kod richo.

Inyuolowa kod richo machal kamago ma



chunywa ok nyal bedo thuolo; oko chuno kabind richo ma waweyo kuonde madhiye. Omiyo wasiko kawa timo richo ndalo duto mag ngimawa.

Ka ngato ok nyal fuenyo ni en kod richo mangeny to obiro medo dhi nyime kotemo pando richo mage. Richo odak e chuny ji duto kendo ok onyal wuok mana gi temo ume ngimawa maoko. Ka waweyo richo matin tin, to watemo ume, bange kawa chak watime bende waume gi gima duong, bange wabiro siko mana kawatimo richo to waumo.

Iparoni mano nyalo dhinyime kuom kinde marom made? Obiro dhi nyime nyaka chop odiechieng ma dhano thoe ji timo timbe mag richo nyaka gi chope odiechieng mar tho. Ma e momiyo nyaka wayie kuom Yesu mondo owarawa. Mondo owarwa, chuno ni nyaka wakuong wang’ere wawegi.

Ngano manyalo yudo

hera mar Yesu?

Joricho moyie ni gisetimo richo mang’eny.

Wa kawo ni nitie gi ariyo minyalo pin kod

glas ariyo mopong kod pi mochido. Glas ariyogo duto opong kod richo. Achiel kuom gi ngiyore kendo wacho, “Adier bende an ngat marach kama ma.” Eka, odhi ir ngama chielo manyalo konye.

To ngat machielo to paroni ok en ngama rach. Ok onyal neon richo man kuome kendo oparoni ok en ja richo. E ngimane duto, osiko mana koyuere mondo oa kuom richo. Kamoro amora modhie to oberore, kendo kodhi koni….opo karicho ose neon kuma chielo….

Nitie ji mang’eny matemo mondo e ngimagi gidag ko richo matin kaka nyalore mondo richogi kik landre. To nikech gin kopd richo e chunygi,



ere ber ma mano kelo? Bedo motang’ ok nyal terogi machiegini kod Polo. “bedo motang’” ketogi mana e yo madhi e mach.

Osiepena mahero, ‘bedo motang’’ biro mana teri e mach. Nyaka wapuonjre wechgi ei chunywa. Ka ji temo mondo gidag kagin joma otang’, to richo margi nyalo mana landore mangeny kuonde duto, kagin to pod gidong mana kagin joricho.

Ango modak e chuny dhano? Richo? chode? Mano adier! Paro maricho? Mano adieri! Bende nitie kuo? Kamano! Timbe maricho? Kamano!

Ok wanyal konyo to nyaka wayie ni wan joricho gadier, e sechego matimbewa ma richo neon, ka ngato ok opuonjowa mondo wadag kamano.

Ok nyal bedo maler kendo adira ka wapimo kod ndalo mane watindo.to ere kaka koro chal, e kinde go mawa medo bedo jok madongo. Kadhi e kuonde somo kaka college, to kata mbalariany,

wafuenyo ni duto ma wangodo kendo watimo e yiwa e richo. Bende en adier? Kuom adiera, en gima tek mondo wapendio timbewa ma richo. Adiera be en adier ok wanyal konyo mak mana wasiko kawa timo richo.bange to wayuago ang’e, “ne ok owinjore atim kama” kata kamano, ok en gima yot mondo walokre. Ang’o momiyo? Nikech wan duto nonyuolwa kod richo e iwa.

Ok wanyal bedo maler nikech wan jomo tang ne richo. Gino mowinjo wange en ni nonyuolwa kod richo mondo owarwa. Ma na joricho moyie kendo orwako warruok mar Yesu kod mor ema iwaro.

Jogo ma paro ka gi wacho niya “poka timo ketho kata richo mang’eny ahinya,” ok oyie ni Yesu ne okawo richo ji duto kendo mano miyo gidhi e mach. Nyaka wang’e ni ji duto kuomwa nikod richogi e eiye nikech nonyuolwa kod richogo.

Ka ngato paroni, “oka setimo richo mang’eny



to kinyalo wara kuom richo matingi,” bende onyalo bedo thuolo maonge richo? Ma e ok nyal timore.

Ngat mongeyo ni e kod richo e ma inyalo war. Obedo kod yie ni Yesu nokawo richone duto kuom batiso mare e aora Jordan kendo ne ochulo misara mar richo kano thonwa.

Kowarawa kata ok owarwa pod wanyalo dak kod pachwa. Wan joricho. Mano e kaka wan to inyalo mana warwa ka wayie ni Yesu ne okawo richowa duto.

Nyasaye ne ok owaro jo man kod ‘richo matin’

Ngano mawuondo Nyasaye?

En ngatno makwayo werruok mar richo ma pile pile.

Nyasaye ok war mana jogo man kod ‘richo matin.’ Nyasaye bende ok rang jogo mawacho niya, “nyasaye, an mana kod richo matin.” To jogo ma Nyasaye nyiso nguono mare wacho niya, “Nyasaye, an jaricho mokethore. Achomo mach. Yie iwara.” Jaricho mongore mawach niya, “Nyasaye, ibiro wara mana ka iwara. Ok anyal lamo lamo mar weyo richo nikech angeyo ni ok a nyal to asiko katimo richo. Yie mondo iwara.”

Nyasaye waro jogo moyiengore kuome chuth. An awuon asetemo lemo ka ahulo richona to lemo mar weyo richo pod ok okonya kata mati kopa kuom richo. Omiyo agoyo chonga piny e wang Nyasaye ka alemo, “A Nyasaye, yie ikecha kendo iwara kuom richona duto.” Ngat malemo kamano, biro yudo warruok. Gibiro yie kuom warruok mar Nyasaye kod batiso mane Johana otisogo Yesu. Jogi emibiro war.

Nyasaye konyo mana jogo montgeyo ni gin



joricho mopong kod timbe maricho. To jogo mawacho niya, “asetimo mana richo matindo tindo. Yie iwena kuom richogo,” gin mana joricho kendo Nyasaye ok nyal warogi. Nyasaye waro mana jogo moyie nigin joricho chuth.

Isaya 59:1-2, wacho niya, “Bad Ruoth Nyasaye ok chiek, ma ok onyal reso ji, b ende ite ok odino maok onyal winjo wach, to richo u e ma opogo kindu gi Nyasachu. Adier, richou e ma osemiyo opandonu wange, mondo kik owinj kwayou.”

Nikech inyuolowa ka wan jorich, Nyasaye ok nyal ngiyowa kod mor. Lwete ok chiek, ite ok odino, to bende ok nikech ok owinjwa ka wa kuayo nguono mare.

Nyasayue ngisowa, “richou e ma osemiyo opandonu wange, mondo kik owinj kwayou.” Nikech wan kod richo mangeny e chunywa, ok wanyal donjo e polo, kata ka dhoudi oyawu malach.

Kawan jogo matimo richo mang’eny, kendo wasiko kwayo nguono e wang’ Nyasaye saa moro amora ma watimo richo, to dikoro Nyasaye osiko ka nego wuode monuore onuoere. Nyasaye ok dwar timo gima kamano. Owacho niya, “kik ubi ira odiechieng kod diechieng gi richou. Naoro wuoda iru mondo owaru kuom richou duto. Gijmma dwarore mondo ung’e en adira kaka ne okwawo richou kendo uyie ni mano adiera. Eka koro yie kuom Injili mar pi kod Roho mondo uyud warwuok. Ma e hera maduong ma an go kodu kaka chuech maga.”

Ma e gima onyisowa. “Yieuru kuom wuoda mondo uyud warruok kuom richou. An kaka Nyasachu, naoro wuoda achiel mondo oluok richo kod kethou duto. Yieuru kuom wuoda mondo uyud warruok.”

Jogo ma okongeyo ni gin joricho ema kwayo nguono kuom richo matindo tindo. Gidhi e wang’e kagi lemo alema ma ok gi ngeyo pek mar



richogi duto. “Yie I nguon-na e richoga matindogi. Ok na chak atim gi kendo.”

Bende ne gi temo wuondo Nyasaye kod lamo machal kamano. Ok watim richo mana dichiel, to watimo kamano nyaka chop watho. Owinjore wabed ka wakwayo nguono nyaka chop ndalo mag mogik e ngimawa, nimar ok wanyal weyo timo richo to kendo ringrewa nyap ne chike mag richo nyaka chop wa tho.

Ni mar onuonwa kuom richowa matindo, ok nyal chopo kata tieko thagruok magwa mag richo nimar waketho mang’eny pile pile. Ema omiyo yo mayot ma wanyalo bedo godo thuolo e richo en kawo richo to waketo kuom Yesu.

Kido mar dhano chalo nade?

Opong’ gi richo.

Muma waler kwano richo mag dhano: “To

lieteu omienore gi remb ji, chungu bende kod timbe mamono; useriambo gi dhou, leu oloso maricho. Onge ngato madonjo ni ngato gi bura makare, kendo onge ngato mayalo adiera: gigeno weche mamono, giwacho miriambo; giparo weche maricho e chunygi, ma bange onyuolo richo. Gi butno e tong thuond u, giloso toned mag mbuwi: ngato machomo tonggi otho, kendo gi mitoyo wuok thuol. Tond buwi ma gingo ok nobedi lau, kendo ok ginniumre gi tichgi: tichgi gin tige mag timbe mamono, kendo luetegi ogoyo ji. Tiende gi ringo kadhi timo richo, kendo giyot chero remo maonge bura: parogi gin mana paro mag timo mamono; e ndeche ma giluwo nitie dera kod thegruok. Yor kuwe gikiya: kendo onge bura makere e yoregi: gisekonyore kod yore mogondore, ngato ka ngato mawuothoe ok ong’eyo kuwe” (Isaiah 59:3-8).

Luet oganda osegak kod timbe mamono kendo duto magi timo e ngimagi, opong mana gi richo.



Gimoro amora magitimo opong kod richo. Leuwa ‘osewacho miriambo.’ Gik moko duto mawuok e dhowa gin miriambo.

“Ka satan wacho miriambo, owacho kongeyo kuma oyude miriambono” (Johana 8:44). Jogo mapok onyuol nyuol manyien ohero wacho, “Anyisou adiera …. Gima awacho en adier…..” makamana gigo duto magi wacho gin miriambo. En mana kaka ondike. “Ka satan wacho miriambo, owacho kongeyo kuma oyude miriambono.”

Gi oketo geno mag gi kuom weche manono kendo giwacho miriambo. Oganda chano miriambo kendo gikelo chandruok.Gi toyo tong thuonde kagi chueyo buwi. Nyasaye weacho niya, “ngatno machamo tong mar thuol tho kendo mano ma oto thuol ema wuokie.” Owacho kama, chuny opong kod tong thuonde. Tong thuonde! Nitie richo e chunyu. E momiyo nyaka warwa kod Pi kod Roho.

Sa moro amora ma achako loso kuom Nyasaye, nitie joma wacho, “Osiepena! Wek loso koda kuom wach Nyasaye. Samoro amora ma atemo timo to richo ema wuok. Owuok awuoka ka ohula. Onge gima anyalo timo mak richo obedoe. Ok anyal konyo. Apong’ kod richo. An gino manono e wang’ Jachuech. Koro kik ilos kod kuom Nyasaye.”

Mano en ngatno mongeyo maler kendo adiera ni opong kod richo, to ok ongeyo ni Nyasaye oseware chutho kokalo e hera mare. Mana jogo mose fuenyo ni gin joricho e ma Nyasaye waro.

Chutho ji duto chal kamano. Ji duto timo richo ndalo duto kendo kuonde magi kale. Richo medore ameda nimar dhano en ngatno mopong kod richo. Yorno ma wanyalo yudogo warruok en mana ko kalo kuom teko mar Nyasaye. Ok en gima iwuoro? Jogo matimo richo kamoro amora buok, mor kendo odak maber kendo inyalo mana war ka okalo kuom Ruothwa Yesu kristo. Yesu



nobiro mondo owarwa. Oseluoko richowa duto chutho. Yie ni in

Jaricho mondo iyud warruok.


YALO MOKWONGO 3

Ka Watimo Gik Moko

Koluwore Gi Chike,

Bende Nyalo Warowa?

42 Ka Watimo Gik Moko Koluwore Gi Chike, Bende Nyalo Warowa?


Ka Watimo Gik Moko Koluwore Gi Chike,

Bende Nyalo Warowa?

< Luka 10:25-30 > “Jabura moro nochungo moteme,

“Japuonj, natin nango mondo acham gikeni ma en ngima mochuere?” Yesu nowachone ni, “Nondik ango e chik? Isome nadi?” Nodwoko niya, “Her Ruoth Nyasayechi gi iyi duto, kendo gi chunyi duto, kendo gi tekoni duto, kendo gi riekoni duto;kendo her wadu kaka iheroi iwuon.” Yesu nowacho ni, “Idwoko kare; tim mago, eka inibed gi ngima.” To en, kodwaro doko makare, nowacho ne Yesu ni, “To wadwa en ng’a.” Yesu nodwoko niya, “Ngatno moro molor oa Jerusalem kodhi Jeriko, mi noromo gi jomecho, ma nomaye

lepe, mogoye lero, modhi oweye kodwaro tho.”

En chandruok mane maduong’ mar dhano?

Gidak kod lek mang’eny

ma onge adieri. Luka 10:28, “tim mago, eka inibed gi ngima.” Ji odak kod lek mang’eny. Nenore ni gin kod

dhier kendo gi chandore. Ginenore ni giriek to chutho iwuondo mayot gi dong ka ok ging’eyo richo mag gi. Onyuolwa ma ok wang’ere wawegi, to pod wadak mana ka gima pok weng’ere. Nikech ji, ok ong’eyo gin giwegi, Muma nyisowa monuore ni wan joricho.

Ji wacho bedo mar richo mag gi. Neneore ni ji ok nyal timo maber, kata kamano giyie puodhore



gin giwegi ni giber. Gisungore gi tigegi maber kendo gi nyisore, kata obedo ni giwacho ni gin Joricho kod lewugi.

Ok gi ngeyo ni onge ber man kuom gi kata paro mar timo maber kuom gi, koro gitemo wuondo jowadgi kata sache moko giwuondre gi giwegi. “Buiru, ok wanyal bedo joricho. Nyaka bidie ni ber moko nikuomwa.”

Samoro, gi ngiyo gowadgi kagi wacho ni gin giwegi, “Ooh, mad dine bed ni ok otimo mano. Dobedo maber ne en owuon kane ok otimo mano. Dobedo maber kadine owuoyo kama. Aparo ni en gima ber yalo wach Nyasaye e yorno. Noyudo warruok motelona, omiyo aparo ni onego otimre kaka ngatno mose yudo warwuok. Nowara mana machiegni, to ka apuonjora mang’eny, abiro timo maber moloyo kaka otimo.”

Gipiago pala e chunygi sache duto ma gi chuanyore. “In irit arita. Ibiro neon ni ok an kaka

in. Inyalo paro ni in mbelena sani, to rit arita. Ondik e Muma ni jogo ma biro achien biro bedo jotelo. Ang’eyo ni mano notimre ne an. Riti kendo abiro nyisi.” Ji wuondore gin giwegi.

Kata obedo ni nonyalo timore mopogore kada bed ni en ethuolo mar wadgi to pod ongadone mana bura. Ka ochung e altar to obagni nikech tik rwakruok mare. Ka openje ka ji nikod teko mar timo maber, ji mang’eny wacho kod dhogi maoko ni ok gingeyo. To e chunygi, gin e buwo paro mag gi giwegi kendo giparo ni gin kod nyalo. Koro gitemo matek mondo gi bed jomakare nyaka chop kar thogi.

Gi paro ni gin kod ber echunygi kendo nyalo mar timo maber. Bende gin kod yie ni gin giwegi gin jomabeyo moromo. Ok ochuno ndalo magi seleme, e dier jogo mosedhi maber e tich Nyasaye, gi paro niya anyalo timo gin kod gicha ne Nyasaye.’

To ka wakawo Nyasaye mondo obed jakorwa,



bende wanyalo timo maber? Bende nitie gima ber e kit ngima mar dhano? Be wanyalo dak watimo mana gik mabeyo? Dhano onge kod nyalo mar timo gik ma beyo. E kinde ma gi temo timo gik moko kod pachgi, to gi potho mana e richo. Jomoko bende weyo Yesu bang ka gi seyie kuome kendo gitemo mondo gitim kaka pachgi dwaro. Onge gimaber to mana richo e ma nikuomwa, omiyo wanyalo mana timo gik maricho. Kendwa wawegi (kata jogo mosewar), nyalo man timo richo. Mano e kit ngima mar ringruok.

Nga ma wasiko ka watimo, ber koso richo?

richo

E bugwa mar wer, ‘Nying Yesu opaki,’ nitie wer mawero kama, “♪Ka onge Yesu to ayieng’ni.

Wa chalo mana yie tang’ni e nam kaonge jakwang’♪.” Ka onge Yesu, to wanyalo mana timo richo niokech wan joricho.wan mana kod nyalo mar timo timbe mabeyo bang’ ka osewarwa.

Jaote Paulo nowacho, “gima ber ma adwaro timo ok atim to gima rach ma ok adwar timo e ma atimo” (Jo-Rumi 7:19). Ka ngato ni kod Yesu, to onge kod luoro, to ka ngato onge Yesu to ok nyal timo maber e wang’ Nyasaye. Kata kamano, kata otemo mondo otim maber, to rach lilo ema neno.

Kata Daudi ma Ruoth, neni kod richo. E kinde mane pinye nikod kue kod dongruok, noidho malo e wi tado koriere. Eka, noneno kido mar tem kendo ne ochako gombo. Nochal nade kawiye ne owil kod Nyasaye? Adier nopong kod richo. Ne ochodo Bethseba kendo onego Uria, machuore, to magi duto ne ok nyal nenore ne. no temo wacho weche masire.



Ruoth Nyasaye nooro Nathan ir Daudi, kendo kano biro ire, nokone niya, “Ji ariyo nodak e dala moro, achiel ne japith, machielo ne jachan. Japith ne nigi jamni gi dhok mogudho to jachan ne onge gi gimoro, mak mana nyarombo achiel kende, mano seng’iewo. Nopidhe kendo no dongo e ode kaachiel gi nyithinde, kochamo mana chiembe. No metho e kikombene, kendo nonindo e kore, mobedone kaka nyare. Chieng’ moro ngato nobuoro e dala japithno, to japidhno ne ok oyie kawo chiayo moro kuom jambe owuon mondo oyang’ ni wendono, to no kawo mana nyarombo ngat ma jachan cha, ema noyango ni wendoni” (2 Samuel 12:1-4).

Daudi nowacho, “Ngat mosetimo kamano owinjore gi tho!” Mirima nomake ahinya gi japidhno omiyo nowacho niya, “en gi gik mang’eny mage owuon; ne onyalo kawo achiel kuomgi mondo otigo kendo okawo mana gir jachan mondo olos nego wendone chiemo.

Ngatno owinjore kod tho!” Eka, Nathan no nyise, “In e ngatono.” Ka ok waluwo Yesu kendo wadak kode to kata jogo monyuol nyuol manyien timo richo ma kamago.

Mano chalre ne jiduto, kata jogo moyie. Kinde duto wachuanyore kendo watimo gik maricho ka waonge kod Yesu. Omiyo wagone erokamano e odiechiengni nioke Yesu osewarowa, kata kawan gi richo. “♪Adwaro yueyo e buwo tip[o mar musalaba♪” Chunjewa yueyo e buwo tipo mar warruok mar kristo, to kawa weyo tipono kendo mwangiyo kit ngimawa, ok wanyal bedo kod yueyo.



Nyasaye Nomiyowa Bedo Makare Kuom Yie e Wang’ Chik.

Ere mayot luwo, motelo yie koso chik?

Yie

Jaote Paulo ne owacho ni Nyasaye ne

omiyowa bedo makare kuom yie nyaka a chackruok. Yieno emano miyo Adam kod Hawa, Kain kod Abel, Seth kod Enoka, Noa, Ibrahim, Isaka to mogik ne ochiwo Jakobo kod nyithinde apar kod ariyo. Kaka ka ne gionge kod Chik, jogi ne obedo kare e wang’ Nyasaye kuom yie mane owuk e wach Nyasaye. Jogo ne gin jomo ogwedhi kendo omi yueyo kuom yie mawuok kuom wach Nyasaye.

Kinde ne ochopo kendo nyikwa jakobo ne odak e piny Misiri kaka jotich kuom higni 400

nikech Josef. Eka, bang’e Nyasaye ne ogolo gi oko kod lwet Musa katero gi e piny kanan. Kata kamano, kuom higni 400 mag tich matek kod sand, wigi ne osewil kod bedo makare kuom Yie.

Omiyo Nyasye ne onyisogi hono mare ka ong’ ado kod gi nam Makwar ka oterogi e thim. Kene gi chopo e thin mar richo ne omiyogi chike e got Sinai. Ne omiyogi chike mano tingo buche apar kod chike 613 manie andike. Nyasaye ne owacho, “An e Ruoth Nyasaye ma Nyasachu, kendo Nyasach Ibrahim, Nyasach Isaka, Nyasach Jacobo. Weuru Musa obi ira e got Sinai, kendo abiro miyou chike.” Ekane omiyo jo Israel chike.

Nomiyogi chike mondo giobed kod ng’eyo ‘gima richo en’. (Jo-Rumi 3:20). Chikego ne dhi nyiso Jo-Israel gigo ma Nyasaye ohero kendo gigo ma ok ohero kendo ne dhi fuenyo ratiro kod ler mare.

Jo-Israel duto ma ne nie tuech kuom higni400 e piny Misri nongado nam makuar. Ne pok gi



room kod Nyasach Ibrahim, Isaka,Jacobo. Ne ok gi ngeye.

Ekindego mane gidak kaka wasumbni kuom, higni 400, wigi ne osewil kod ler mar Nyasaye. E thuolono, ne gi onge kod jatelo. Jacobo kod Josef ne jotendgi to ne gi setho e higni go mokalo. Nenore ni Josef ne okoweyo yieno kuom nyithinde miluongo ni Manase kod Efrahim.

Oniyo, ne dwarore ni mondo gichak giyud Nyasachgi kendo gi rom kode nikech ne wigi osewil kod ber mare. Nyaka wange malongo ni Nyasaye nomiyo gidedo malongo kuom yie mokuomgo bange eka omiyogi chike, kane wigi osewil kod yie. Nomiyogi chike mondo gi dog ire.

Mondo ne owar Jo-Israel ke otimogi bedo joge, ne onyisogi ni nyaka tergi nyang’e.

Dwarone kuom luongo gi ne en mondo onyisgi ni en tie kuom loso chik kendo mar ariyo en ni mondo Jo-Israel onge ni gin joricho e

wange. Nyasaye ne dwaro ni mondo gi bi ire ken do gibed joge ka owarogi e yor chiwo m,isengni mane omiyogi. Kendo notimo gi joge.

Jo-Israel no war e yor chiwo misango mar chik kagi yie kuom mesia mane owinjo obi. To misengnigo ne olal bang konde moko. Wanon ni mago notimore kar ang’o.

E Luka 10:25, ngat moro notemoYesu. Ngatno ne en Ja-farisai. Jo-farisaigo ne temo mondo gidag kaka chik Nyasaye dwaro. Ne gi temo reso pinygi mokuongo kendo dak kaka chik Nyasaye dwaro. Eka, ne nitie jok moko bende miluongo ni ‘zealots’, mane ohero lweny kendo ne gidwaro ni Jo-Israel oa e buwo loch Rumi kagi tiyo kod lweny.



Ngano mane Yesu dwaro romogo?

Joricho maonge kod jakwath.

Nitie jolemo moko machal kodgi kata sani.

Gidak kod weche moko kaka ‘waruru jogo masandore e piny.’ Gin kod yie ni Yesu nobiro mondo owar gomodhier kod jogo misando omiyo bang somo somb Muma e skunde, gibedo josiasa kende gitemo mondo ‘giwar joma I sando’ e piny masani.

Gin jogo makasore kawacho ni, “wadgi uru ngima maler kendo wabed jogo man kod chik mar nguono… wadag kaka chik dwaro, wadag kod wach Nyasaye.” To ok gi ngeyo tiend chik. Gitemo mondo gidagi ka giluwo chik to gionge kod fueny ruok mar adiera kuom chik.

Omiyo wanyalo wachoni Jonabi ne onge,

Jotich Nyasaye ne onge, e Israel kuom higni 400 ka Yesu pok obiro.

Ne gi onge kod chike kata jatelo mar adiera Nyasaye ne ok fuenyore kuom Jo-lemo ma wuondore mag ndalo. Piny ne oseko bedo ebuwo loch Jorumi. Omiyo Yesu nowacho ne Jo-Israel mane luwe e thim ni ok obi weyogi kod kech. Nokecho rombe mane, onge kod jokwath ni kech ji mangeny ne sandore e kindeno.

Jondiko kod jo mane nie kombe mamalo e ma ne winjo maber; Jo-farisai bende noketo chik matek magi tudore kod din Juda. Ne gin jo masungore.

Japuonj chikno nopenjo Yesu e Luka 10:25, “Japuonj ere gima datim mondom ayud ngima mochuere?” Ne oparo ni onge ngat maber maloye kuom Jo- Israel duto. Omiyo japuonj chik (mane ok owar) notemo nyisore ni Yesu kowacho, “Japuonj ere gima datim mondom ayud ngima mochuere?”



Japuonj chikno en mana ranyisi mar kitwa. Nopenjo Yesu, “Japuonj ere gima datim mondom ayud ngima mochuere?” Yesu noduoke ka penje niya “Ango mondiki e Muma? Ere gimi somo kanyo?”

Ngatno noduko ni, “Nyaka iher Ruoth Nyasachi gi chunyi duto, kod paroni duto, kendo gi tekoni duto kod riekoni duto. Bende nyaka iher wadu kaka iherori iwuon.”

Yesu nowachone ni, “idwoko kare; tim kamano eka in ibed ma ngima.” Yesu no kone, “idwoko kare; tim kamano eka in ibed ma ngima.”

Ne otemo Yesu ka ok ongeyo ni en kod richo, Jaricho ok nyal timo gimoro maber. Omiyo Yesu nopenje “Ango mondiki e Muma? Ere gimi somo kanyo?”

Nga misomom e chike?

Wan joricho ma ketho chik ndalo duto.

“Ere gimi somo kanyo?” Endikoni, Yesu

nopenjo kaka ngato, in kaachiel gi an nyalo somo kendo kendo ngeyo chike.

Ji mangeny ndalogi chal kod japuonj chikno paroni Nyasaye nomiyo gi chike magirito. Omiyo nodwuoko, “Nyaka iher Ruoth Nyasachi gi chunyi duto, kod paroni duto, kendo gi tekoni duto kod riekoni duto. Bende nyaka iher wadu kaka iherori iwuon.”

Chik onge kod ketho. Nomiyowa chike maber ko ngisowa mondo waher Ruoth Nyasachi gi chunyi duto, kod paroni duto, kendo gi tekoni duto kod riekoni duto. Bende nyaka iher wadu kaka iherori iwuon. En gima ber mondo waher



ruoth Nyasaye kod chunywa duto gi tekowa, to en chik maler ni ok wanyal rite.

“Ere gimi somo kanyo?” nyisowa ni chik ber kendo longo, to ere kaka uwinje? Japuonj chike noparoni Nyasaye nomiye chik mondo orit. Kata kamano, chike Nyasaye nomiwa mondo wafuenygo richowa, kachik nyisowa richowa e lela. “isetimo richo. Iseneko. Ango momiyo iketho chikna?”

Chik nyisowa richo modak e chunywa. We awachnu kod pacha awuon, naneno olemo moro mochiek epuoth ngato. To chik Nyasaye kwera, “kik ikaw olemogo micham. Biro kelo weich kuot ne an kitimo kamano.” “Adiera wuora” puodhoni en mar ngat moro, omiyo kik ikaw gimoro e puodhono.” “kamano wuora.”

Seche mawawinjo ni kik wakaw gimoro kanyo, to paro moro chunowa nio nyaka wakaw. Kawa tielo chuma miluongo ni spring piny, ochikore malo mondo obed thuolo. Mano e kaka

richo chalo. Nyasaye nyisowa ni kik watim gigo marach.

Nyasaye nyalo wacho kamano nikech oler, oromo kendo en gi teko mar timo kamano. E yo machielo ok ‘wanyal’ tamo richo kendo ok ‘wanyal’ bedo jok maler chuth. Ok ‘wanyal’ bedo kod ber e chunywa. Chik luwore kod ‘nyalo’. Nang’o? nikech ji nikod jombo e chunygi. Ok wanyal konyo mak watimo dwachwa. Watimo richo mar chode nikech wan kod chode e chunywa.

Nyaka wasom Muma e yo maler. Kana temo somo, nanono wach kod wach mane ndiko. Nasomo ni Yesu notho e musalaba nikech richona kendo pi wanga no luwuoka.ne an nghatno man gi richo mang’eny kendo ruoth nothona e musalaba… chunya ne lit ahinya mi na yie kuome ek na paro. “kabiro bedo kod yie, kare adhi bedo kod yie kuom gino mondiki.”

Kana somo Wuok 20, Muma wacho,“kik ibed



kod nyiseche moko mopogore koda.” Na lemo ka ahulo richona nikech wechego. Nanono chunya mondo ane ka asebedo gi nyiseche moko maok Nyasaye, bin ase luongo nyige nono, koso bin ase kuliora ne nyiseche mamoko. Nafuenyo ni asekulora new nyiseche moko nyadi ngeny e ndalono mawatimo sawo mar paro joge wa mosetho. Asetimo richo mar bedo gi nyiseche mamoko.

Omiyo ne alemo ka afulo richona, “Ruoth, aselamo nyiseche moko. Nyaka ngadna bura. Yie iwena kuom richona. Ok achak atim kendo.” Bang mano, richo moro igloo oko.

Ekane achako aparo ka bende aseluongo nyinge kayiem. Ekane aparo ni ka ne achako bedo gi yie kuom Nyasaye ne a madho ndawa. Osiepena nopenja, “donge ikelone Nyasachi wichkuot ki madho ndawa? Ere kaka jakristo nyalo madho ndawa?”

Mano chalre kod luongo nying Nyasaye

kayiem nono, bende en adieri? Omiyo nalemo kendo, ‘Ruoth, na luongo nyingi kayiem nono yie iwena. Abiro wa madho ndawa.’ Koro ne atemo weyo ndawa to notama. Ne en gima tek, mondo awe ndawa to mogik, naweyo ndawa chuth. Na chak aparo kendo ayudo ni pod an kod richo moro mondong.

Wach machielo, “rit Sabato maler mar Ruoth.” Mane nyiso ni ok owinjore atim gimoro odiechienga mar lemo; machal kaka tick makelo pesa…. Naweyo mago tee.

Machielo ne en bura mawcho niya “luor wuoru kod meru.” Na nyalo luoro jonyuolna, ka an mabor to ka an machiegini kodgi to chunya ne chandore. “Yawa, asetimo richo e wang’ Nyasaye. Yie iwena.” Nalemo ka akwayo mondo waricho.

Ne ok anyal miyo jonyuolna luor nikech ne jisetho. Ango mana nyalo timo? “Ruoth, yie iwena richo marachno. Nitho e musalaba ne an.”



Mono kaka ogoni ni erokamano! E yorno, naparoni asetieko richona duto achiel

kachiel. Nenitie chike mamoko machalo kaka kik ineki, kik iterri, kikigombi…. Nyaka chopi odiech mana fuenyo ni aseketho chike duto, nalamo Nyasaye otieno duto. To ingeyo, lamo kiyuagori eyor weyo richo ok en gima ji ohero. We owuoye e wachno.

Kana paro wach kuom tho mar Yesu e musalaba nanyalo neon kakas en gima lit. kendo nothonwa wan mane ok wanyal rito chikne. Omiyo nasiko ka ayuak otieno duto kaparogodo herane kuoma kendo agone hero kamano kuom miya mor mar adiera.

Hika mokuongo mar dhi e Kanisa ne yot to higni mondonggo ngima ne omedo bedo matek ka ayuagora mondo awe richo nikech nochuna paro matek kapi wang’a wuok nikech nangiyo timo kamano.

Ka pio wang’a ne ok nyal wuok, ne asiko ka

Alamo awi got kendo ka ariyo kech kuom ndalo adek. Aka pi wanga no chak duogo. Pio wanga no chako oluoka ka adugo, e oganda marwa kendo ka alamo kod yuak e kanisawa.

Jogo moluora mowacho niya, ‘isebedo ngat maler moloyo kod lemo mag e wi got’. Bang’e kendo pi wanga ne ochako lal. E higa mar 3 koro ne ok yot kata matin. Ne anyalo paro gigo maricho ma asetimone osiepena kod jo kanisa, kendo ne anyalo lamo matek ka aywak. Bang’ higni 4 mag lamo kod ywak pi wang’a ne otwo.

Bang’ higa mar 5, ne ok anyal ywak, kata atem matek machal nade. Uma bende ne ochako mol. Kendo bang’ ndalo moko ne ajok kod ngimana awuon, omiyo Nyasaye ne odwoka e somo Muma kendo.



Chik kelowa e ng’eyo Richo

Ang’o mawanyalo ng’ eyo kuom Chik?

Ok wanyal rito chik

kaka dwarore. Jo-Rumi 3:20, wacho ni, “chik emamiyo

dhano ng’ eyo ni oseketho.” Mokuongo, ne aparo ni Muma no en mana wach a wacha mar Jaote Paulo kendo ne atemo mana mondo abed kod yie e weche ma ahero. To pi wang’ a ne orumo, kendo ne ok anyal dhi nyime kod ngimana mar yie e lemo.

Omiyo ne adhi nyime kod timo richo monuoyore ei chunya kendo ne ok en gima yot mondo adhi nyime ka adk e bwo chik. Ne ok anyal, to bende ne ok anyal weyo chik nikech ne aseyie ni en wach Nyasaye ma osemiyowa

mondo wariti. Mogik to, ne abedo japuonj chik machal kod ma Muma wuoyo kuomgi ka. Mae nomiyo ngima omedo bedona matek mondo amed dhi nyime kod yie.

Ne adak kod richo mang’eny, ma seche ma achako somo Muma to amedo mana fwenyo ni aketho mana chik apar mag Nyasaye e chunya. Timo richo e chuny pod en mana richo, kendo na bedo jalo moyie kuom chik.

Ka arito chik, to abedo mamor. To seche ma aketho chik to abedo mokuyo kendo ma ok mor kachunya chandore. Mogik, na bedo modhier kuom chik duto. Mano kaka de yot ka dine ok opuonja ngeyo chik, “Ooy, ok en kamano. Nitie tiend chik machielo. Chik nyisi ni in taya mar richo; in kod hera mar peas, ihero mon kod chuowo kendo gigo mabeyo kuom neno. In kod gik moko mihero moloyo Nyasaye. Ihero piny kod gigene. Chik osemiyi, mondo kik iriti to omiyigo mondo ifuenygo kaka in jaricho ei



chunyi.” Kadine ngato opuonja adiera, de ok achandora

kuom higni (10) mano emomiyo asedak ebuwo chik kuom higni 10 kapok afuenyo.

Chik mar a ngwen wacho ni “Par odichieng Sabato maler.” Mano tiende niya ok owinjo wati odiechieng mar Sabato. Gi puonjo ni owinjo wawuoth kod tiendwa mak wariembo gimoro kata dhi mabor e odiechieng lemo. Ne aparo ni en gima ber kendo owinjore mondo awuothi kadhi yalo. Kata kamano, ne ahikora mondo apuonj chik. Omiyo nochuna ni ber ka apuonjo gima atimo. Ne tek kendo na chiegini weyo.

Mana kaka ondiki, “Ere gimi somo kanyo?” Ne ok anyal winjo tiend penjono omiyo ne achandora kuom higni 10. japuonj chik cha bende ne ok nyal winje. Ne oparo ni ka orito chik kendo odak ka otang’, to ibiro guedhe e wang Nyasaye.

To Yesu nonyise, “Ere gimi somo kanyo?”

Ngatno noduoko kod pache. Kendo ne onyiso ngatno, “adier iwacho kare ikawo wachno kaka ondike. Tem mondo irite. Ibiro bedo mangima ka irite, to ibiro tho ka ok irite. Masara mar richo en tho. Ebiro tho ka ok irite.” (Ka ngima ong’e to tho e ma nitie, donge mano adiera?)

To japuonj chikne pod ne ok nyal winje. Japuonjni chal kodwa, in kaachiel gi an. Ne a somo wach Nyasaye kuom higni 10 natemo gik moko duto, kendo nasomo gik moko duto: tueyo, pacha awuon, dhum kod dhok mayre…. Na somo Muma kuom higni apar kaparo ni anyalo timo gik makare. To e chunya a ie ne an muofu.

Mano emomiyo jaricho nyaka rom kod ngato manyalo yawo wange, to ngatno en mana Yesu. Eka ngato nyalo fuenyo niya “Adier! Ok wanyal rito chik. Kata watem matek mondo warit chik to wabiro mana tho ka wan jok modhier. To Yesu nobiro mondo owarwa gi Pi kod Roho! Halleluya!” pi kod Roho nyalo resowa. En nguon



kenod en mich Nyasaye. Omiyo wapako Nyasaye.

Ne an Jahawi ahinya mondo atiek somba manono e lony mar chik, to jomoko kawo ngima gi duto ka gisomo wach dini e mudjho to kendo ok gi fueny adiera nyaka chop gi tho. Jomoko yie higni gi higni to ok giyud nyuol manyien.

Wakadho wa a e richo ka wafuenyo ni ok wanyal rito chik, to wachung’e nyim Yesu ka wawinjo puonj mar Pi kod Roho. Ka waromo kod Yesu, waaye ngado bura kod jwangruok. Wan e joricho moloyo, to wabedo maler niwamar mowarowa kod Pi kod Rembe.

Yesu nyisowa ni ok wanyal dak gi dwarone. Nonyiso japuonj chik chande, to ok no nowinjo. Nomiyo Yesu onyise sigana mondo omi owinj wachno maler.

Ang’o mamiyo ji luwar e

ngima mar yie?

Richo.

“Ng’atno moro nolor oa Jerusalem kodhi Jeriko, mi noromo gi jomecho, ma nomaye lepe, mogoye lero, modhi oweye ka odwaro tho.” (Luka 10:30). Yesu nonyiso japuonj chikno ng’eroni mondo ochiew pache mondo owuogi e paro mane osebedo ka thage e ngimane, mana kaka ngatni ne ogo kod kite ma owe ka ochiegni tho.

Ngato moro ne olor koa Jerusalem dhi Jeriko. Jeriko ochung’ kar jogo ma ok owar to Jerusalem to ochung’ jogo ma owarkod kanisa, dala maler mar yie, kama opong’ kod josunga mag chik. Siganani nyisowa ni ka wayie kuom Yesu e yor dini, to chutho wabiro rumo.

“Ng’atno moro nolor oa Jerusalem kodhi



Jeriko, mi noromo gi jomecho, ma nomaye lepe, mogoye lero, modhi oweye ka odwaro tho.” (Luka 10:30). Jerusalem ne en dala maduong man kod oganda mangeny. Ne nitie jadolo mangongo mane ochung ne jodolo duto, ma Jo-lawi kod ji mangeny mane jolemo bende ne nie dalano. Ne nitie ji mangeny mane ongeyo chik e yo malongo. Omiyo ne gitemo mondo gidag ga ji rito chik, to kata kamano ne ok ginyal kendo ne gilor ka gidhi Jericho. Ne gi dhi nyime ka gimedo mana dok e piny (Jeriko) kendo mano nomiyo gi room kod jokuoye.

Ngatno bende noromo kod jomecho kane olor koa Jerusalem mondo odhi Jeriko kendo jomecho nomaye lepe. ‘Ne gi maye lepe’ tiende ni noweyo bedo makare. Ok yot mondo wadag kawa rito chik. Jaote Paulo nowacho e kitabu mar Jo-Rumi 7:19-20, “Gima ber ma adwaro timo ok atim, to gima rach maopk adwar timo e ma atimo. To ka atimo gima ok adwar timo kamano, to mano

nyiso ni ok an ema atim gino, to richo modak kuoma e ma time.”

Da her mondo atim gima ber kendo adag kaka wach Nyasaye dwaro to e chuny dhano mopong kod paro maricho, kaka chode, terruok, nek, kuo gombo, anjawo, wound, mbaka maricho, sunga kod fuwo. (Mariko 7:21-23).

Nikech gigo odak e chunywa kendop giwuok achiel kachiel, watimo gik maok wadwar timo kendo ok watim gigo mowinjore watim. Wadhi nyime kawa nuwoyo richogo modak e chunywa. Gima jachien timo omiyo mana gombo matin kende mar timo richo.

Richo Modak E Chuny Dhano

Be wanyalo dak kod mako chik?

Ooyo



Muma wacho e Mariko 7, “Ok ungeyo ni gimo man oko kodongo e I dhano, to ok nyal miyo odok ja ketho, to gik ma wuok kuom dhano emamiyo obedo ja ketho.”

Yesu nyisowa ni nitie paro maricho, chode, terruok, nek, kuo, gombo, timbe maricho, wound, kod ma ka mago e chuny dhano.

Waduto wan kad nek e chunywa. Onge ngato ma ok janek. Mon dhawo kod nyithindgi, “Aha, kik itim gino. Nanyisi mondo itim kamacha. Neye fupi. Asiko ka anyisi seche tee. Abiro negi ka ichak itimo gino. Wacho nikik itim kendo.” Mano nek. Nyalo bet ni isenego nyithindi kod pachi kendo kod wecheni aricho miwacho awacha.

Nyithindwa nyaka bed mangima nikech gin e ma gibiro kawo kerewa; to kawa goyonegi koko kod ichwang’ wanyalo negogi. Seche moko wabuogore. “Aah Nyasacha! Ango momiyo atimo kamano?” seche moko warango kuonde

ma wahinyo edend nyithindwa kendo parowa nyisowa ni watimo gima rach. Ok wanyal to wadak kamano ni kech richo manie chunywa.

Omiyo, ‘Gima atimo ok e ma adwar timo’ tiende niya watimo richo nikech wan kod richo. En gima yot mondo satan otemwa.

Wakawu ni ngat mokowar odak e ot kuom higni 10, kongiyo kor ot kendo koparo kaka ‘Sungchol,’ ma en jatend lemo moro mane odak e piny Korea. En gima ber ka obedo piny ka orango kor ot, to ngato nyaka kelne chiemo kendo golo losruokne oko.

Nyaka otudre kod ngato. Ok onyal bedo chandruok ka en dhand dichuwo, to wapar ane ni en dhako maber. Ka ngatno oyudo thulo mar nene, thuolone duto mosekawo kobedo piny kende biro bedo kayiem nono. Onyalo paro, “ok owinjore achodi; an kode e chunya kendo owinjo agole oko. Anyalo gole oko e chunya. Ooyo! Wuog oko mar pacha!”



To dwaro mare kethore eseche ma oneno dhakono. Bang ka dhakono oseweye, ochak orango chunye. Higni 5 mosebedogo e tuech obedo kayiem nono.

En gima yot mondo satan okawo ber mar ngato. Gima satan biro timo en mana dhire matin. E kinde ma ngano chandore mondo oa e richo ka ok oware to opotho mana e richo. Ngatno nyalo chulo achiel mar apar e kanisane, onyalo tueyo kuom ndalo 40, onyalo lamo ndalo 100… to satan teme kendo wuonde kod gigo maneno maber e wang’e.

“daher mar nyisi wach kuom kambi moro, to in jakristo kendo ok inyal tiyo chieng’ Sabato, bende inyalo? En tich maduong. Nyalo bet ni inyalo tiyo kuom Sabato 3 e dwe to achiel e ma idhiye kanisa. Eka, tigno pod berni kendo en gi mich mangeny kod chudo maduong. Iparo nade?” nyalo bet ni ji 100 kuom ji 100 inyalo ngiewo.

Kamano ok nyal tiyo, to jachien manyo yo machielo kuom jogo mohero mon. satan kelo ne dhako kendo weye ka omako hera kod dhokono kendo kawiye wil kod Nyasaye. Mano e kaka jachien mayo ngato berne.

Kawa temo dak kawa mako chik, to nyaka wapoth e richo, chandruok kod dhier mar chuny; ber duto lalnwa. “nolor oa Jerusalem kodhi Jeriko, mi noromo gi jomecho, ma nomaye lepe, mogoye lero, modhi oweye ka odwaro tho.”

Mae tiende niya ni kata wanyalo temo dak e Jerusalem ka warito chik Nyasaye to wabiro siko kawa chuanyore nikech richowa kendo mogik wabiro kethore.

Inyalo dhi nyime ka ilamo e wang’ Nyasaye ka fulo richoni. “Aah Ruoth, asetimo richo. Yie mondo iwena; ok abi chako timo kendo. Asingorani ni ma e richo mogik matimo. Aywakni kendo ka asai mondo iwena richona nyadi chiel kendo.”



To mano ok siki. Ji ok nyalm dak e pinyin ma ok gitim richo. Ginyalo temo weye kuom kinde matin, to en gima tek mondo ngato kik chak tim richo. Omiyo ok wanyal weyo mak watimo richo. “Aah Nyasaye yie iwena.” Kama dhi nyime, gibiro weyo kanisa kendo lamogi rumo. Gibiro we Nyasaye nikech richogi to mogik gibiro dhi e mach.

Lor ka idhi Jericho tiende ni luar e timbe mag Piny; en bedo machiegni kod piny kendo bedo mabor kod Jerusalem. Kar chakruok, Jerusalem bod bedo machiegni, to ka imedo timo richo kendo imedo mana kuayo nguono, weayudo kawalor e dala mar Jeriko; waluoar e piny.

Ngano mi nyalo war?

Gojo maweyo timbegi giwegi.

Ngano mane ngatno oromogo e wangyo madhi Jericho? Noromom kod jomecho. Ngat ma ok ongeyo kendo odak ka omako chik chalo mana gi guok maji oweyo kende. Omer, onindo kamoro amora kendo olayo kamoro amora. Guogno biro chiewo kiny kendo ochako metho. Guok mowe kende nyalo chamo losruokne. Mano emomiyo ngat machal kamano iluongo ni guok. Okiya kaka owinjo omethi, to odhi mana nyime kod metho kendo kinyne ochiewo komedo kodhi nyime kod timno pile pile.

Mano chalre kod ngatno mano room kod jomecho e wang’ yor Jeriko. Odong chien, ohinye kendo ochiegni tho. Tiende ni nitie mana richo e chunye. Mano e kaka dhano chalo.

Ji oyie kuom Yesu kagi temo mondo gi mak chik mag Jerusalem, dala maler, to gi dong chien ka gin mana kod richo e chunygi. Gino magi nyalo nyiso kuom ler ma gingo en mana adhola mar richo. Jogo man kod richo e chunygi ibiro



witi e mach e dalo giko. Gi ngeyo mano maber, to ok gingeyo gima owinjore gitim. Bende in kaachiel kod an osedak e dala malerno bende? Mano adiera. Ne wan kanyo bende.

Japuonj chik mane ok ongeyo chik Nyasaye nyalo man a kedo ngimane, to mogik odhi e mach ka en kod adhola mag richo. En achiel kuomwa, in kata an.

Mana Yesu kende e ma nyalo warowa. Nitie ji mangeny mariek modak e aluora marwa kendo gisiko giyuare e wechego magi ngeyo. Gi wuondore ni gidak kaka chik Nyasaye dwaro to ok gin gadiera kod ngimagi. Ok gi nyal luongo opawo ni opawo, to gitemop mana loso ngimagi maoko mando onenre maber.

Kuomgi nitie gi richo maniye yo madhi Jericho, jogo mogo kod jomecho kendo owegi ka gichiegni kod tho. Nyaka wang’e kaka wayom yom e wang’ Nyasaye.

Nyaka wayie e wang’ Nyasaye, “Ruoth abiro

dhi e mach ka ok iwara. Yie mondo iwara. Abiro dhi kamoro amora midwaro, kata piny ber kaka piny rach, mana ka anyalo winjo wachni mar injili mar adiera. Ruoth ka iweya kenda, to abiro dhi e mach. Asayi ni mondo iwara.”

Jogo mongeyo ni gi chomo mach kendo gi weyo yoregi magi paro ni beyo kagi moko kuom Nyasaye, e mi biro war. Ok wanyal wudo warruok kuom tekowa wawegi.

Nyaka wang’e ni wachal kod ngatno mane oluar e lwet go mecho.


YALO MOKWONGO 4

Warruok Manyakachieng

62 Warruok Manyakachieng


Warruok Manyakachieng

< Johana 8:1-12 > “Yesu noa kanyo, modhi e got zeituni.

Kinyne gokinyi mangich noduego modonjo e hi hekalu, kendo ji duto nochokore bute. Nobet piny, mochako puonjoji. To jopuonj chik kod jo-farisae nokelo dhako moro e diergi, migiwacho ni Yesu niya japuonj dhakoni ojuk rando katerore! To chik mane Musa omiyowa wacho ni dhako makano nyaka go kod kite, mi otho. Into iwacho ang’o? ne giwacho kamano nikech negidwaro wach moro ma degidonjnego. To Yesu neolung’ore piny, mondiko e lowo gi lith lwete. To kane jogo omedo penjo wachno, notingó wiye, modwokogi niya, ngato kuomu mapok otimo richo e ma mondo okwong ogoye

gi kidi! Eka nochako olungure mondiko e lowo. To kane giwinjo gima owacho, negia kanyo achiel achiel, chakre jomadongo nyaka jomatindo, mi yesu kende e manodong, ka dhakono ochung bute. Yesu notingo wiye, mopenjo dhakono niya, nyarwar, ekegi? Onge kata achiel modong mondo ongadni bura?” dhakono nodwokeni, ooyo, jaduong, onge ngato modong’.” Eka Yesu nokone ni, kata an bende ok angadni bura. Dhiyo, to kik ichak itim richo kendo.”

Richo maro nade Ma Yesu norucho oko?

Richo duto mag piny.

Yesu nomiyowa warruok mosiko. Ka ng’ato oyie kuom Yesu kaka jawar mare to irese.



Nikech ne owarowa duto. Ka nitiere ngato mapod richo chando to mano timore nikech winjo mare marach, kendo ok osengeyo Yesu mondo oware kuom richo duto e batiso kod gur mare e musalaba.

Nyaka wanduto wange kendo wayie kuom malingling marwach warruok. Yesu notingo richo mar ji duto e yor batiso mare kendo nongadne buch tho e musalaba nikech richowa.

Nyaka ibed kod yie kuom warruok mar pi kod roho; en e warruok mosiko kuom richo duto. Nyaka to iyie kuom herane maduong ma oseketowago kare. Bende yie kuom gima osetimone warruok mari ei aora Jordan kendo kuom to mare e musalaba.

Yesu ne ongeyo richowa duto mopondo. Ji mamoko osebedo kod yie marach kuom wach richo. Giparoni nitiere richo moko ma Ruoyh ok nyal golo oko. Yesu osewarowa kuom kit richo duto.

Onge richo moro a mora ma Ruoth Yesu ne ok otieko. Nimar neorucho oko richo duto mag pinyni, kendo en wach madiera ni onge ngato kata achiel ma Ruoth oweyo kajaricho maok oluko richone! Bende isefwenyo ni Injili osewari kuom richoni duto, nyaka richo mag higni mabiro? Bed kod yie mondo owari, kendo imi Nyasaye duong’ duto.

Dhako Mane Ojuk Rando E Richo Mar Terruok

Ji adi e piny Matimo richo mar chode?

Ji duto.

E kitabu mar Jonana 8, nitiere sigand dhako

mane ojuk rando katerore kendo waneno kaka



Yesu nowaro ngimane. Dwa her mar chiwo ler kuom ngwono mane oyudo kuom Yesu. Ok en miriambo ka awachoni ji duto osetimo richo mare terruok e yor moro a mora e kit ngimagi. Ji duto duto osetimo richo mar terruok.

Ka iseparo mano to mano otimore nikech watimo richo nyadimangeny makoro ok nenwa ni watimo richo. Nango? Nikech wadak kod terruok mangeny e ngimawa.

Kawangiyo dhako ma Johana 8 wuoyo kuome, to asebedo kaparo matut mondo aneye ngato mapok otimo richo mar terruok. Onge ngato mapok otimo richo mar chode, mana kaka dhako mane ojuk rando e richo mar terruok. Wan duto wasetimo richo mar terruok, kata obedo ni wawuondore ni pok watimo richo mar terruok.

Bin iparo ni ok an kare kuom wuoyo kamano? Ooyo, An mana kare. Rang ane aluora mari e yo malongo. Ji duto modak e piny osetimo richo mar terruok. Seche duto, kendo kamoro amora, ji

timo richo mar terruok kagingiyo dhako moro e wang’ yoo kagigombe ei chunygi.

Makmana ni ok gisebedo kagifwenyo e chunygi ni giterrore nyakachop githo. Ok jogo moseyud rando katerore kende to kata mana wan ma pok ojukwa rando. Ji duto osetimo richo mar terruok e paro margi, to kod timbegi: donge en adiera ni mae kit ngimawa? Bin ichwanyori? En adiera. Waseling kuom wachni nikech orachnwa. Wach madiera endalowagi en ji timo richo mar terruok e seche duto maok gisefwenyo ni gitimo richo.

Ji thoro timo richo mar terruok e chunygi. Wan ji ma Nyasaye ochweyo, kendo wadak e pinyni to ok wafwenyo ni watimo richo ei chunywa nikech Nyasaye e chwor ji duto te.

Dhako mane ojuk e richo mar terruok ne en mana dhano machalo kodwa kendo ne oyudo ngwono mar Nyasaye mana kachal kodwa wan mawaseyudo ngwono mar warruok. To Jo-



Farisayo majomiriambo nokete mochung e diergi kagisieme kajongad bura, kagiikore mar chiele kod kidi. Jogi ne oikore mar ngadone dhakono bura mana ka gima gin giwegi gin jomaler maonge kod richo bende pod ok osetimo richo mar terruok.

Jo-kristo wetena,daer mar nyisou ni ji duto mongeyoni gin kod richo ok nyal ngado burane jowetegi e wang’ Nyasaye, ka gin kod ng’eyo ni gin bende gin kod richo mar terruok e chunygi, to giyudo ngwono mar Nyasaye maowara duto. Ji duto mosefwenyo ni gin joricho ema sudo machiegni kod Nyasaye mondo owargi.

Ng’ano Mayudo Ng’wono E Wang’ Nyasaye?

Ng’ano mayudo Ng’uono Nyasaye?

Jogo maok owinjore.

Bende jal modak e ngima maler mapok otimo richo nyalo yudo ngwono mar Nyasaye koso en mana jal maoseyie ni en kod richo ei chunye ema yudo ngwuono mare? Nga’t moyudo ng’wono en e nga’t man kod ng’wono mogundho mar warruok. Joma ok nyal reso ngimagi giwegi, joma yomyom, maok nyal, emayudo warruok. Gin e jogo man kod ngwono mare.

Jogo duto maparo ni gionge kod richo ok nyal yudo warrruok. Ere kaka de giyud ngwuono mar warruk ka gin giwegi to gionge kod richo minyal war?



Jopunj chik kod Jo-Farisai nokelo dhako moro mane ojuk rando e richo mar terruok. Ne gikete ochung’ e diergi, migiwachone Yesu niya, “japuonj, dhakoni ojuk rando katerrore! In to iwacho angó?” Angó momiyo ne gikelo dhakono ir Yesu kagiteme?

Jodonjogi bende ne osetimo richo mar terruok e ngimagi dingény, to ne gitemo ng’ado bura ne dhakono kagidwaro mondo richo go odong’ e wi Yesu.

Yesu nong’éyo paro manegin godo kendo ne ong’éyo wach man kuom dhakono. Omiyo, ne owacho niya, “Ngáto kuomo mapok otimo richo ema mondo okuong ogoye kod kidi.” Eka Jopuong chik kod Jo-Farisai nochako aa kanyo achiel achiel, chakre joma dongo nyaka joma tindo, mi Yesu kende emane odong’bute.

Jogo mene oa ne gin Jopuonj chik kod Jo-Farisai, bende ne gin jotend lemo. Ne giseikore mar ngádo bura ne dhako mane ojuk rando

katerore mana kagiparo ni gin giwegi to gionge kod richo.

Yesu nonyiso hera mare e piny. Ni en owuon e wuon hera. Yesu ne omiyo ji chiemo, nochiero jomo tho, nochiwo ngima ne wuowi ma miderma ma min mare ne chi liel, ochiero Lazaro ma ja Bethania, nochango jo-dhoho,kendo ne otimo hono ne jogo modhier. Nokawo oko richo duto mag joricho ka omiyogi warruok.

Yesu noherowa. En e jal ma malo manyalo timo gik moko duto; to Jo-Farisai kod jopuonj chik noparoni en ja-sikji. Mano emomiyo ne gikelo dhakocha ir Yesu mondo giteme.

Ne gipenje; “Japuonj, Japuonj, chik mane Musa omiyowa wachoni dhako ma kamano nyaka go kod kidi, mi tho. In to iwacho angó?” Negiparo ni obiro nyisogi mondo gichiele kod kite. Nangó? Ka wangádo bura kod weche mondiki e chike Nyasaye, to ji duto moyud katerore owinjore ka ichielogi kod kidi nyaka tho



maonge dewo wang’. Ji duto nyaka chiel kod kite nyaka tho kendo

kar dak margi nie a taro mar mach. Msara mar richo en tho. To kata kamano Yesu ne ok oyienegi mondo gichiel dhakocha kod kidi. To ne owacho niya, “Japuonj, chik mane Musa omiyowa wachoni dhako ma kamano nyaka go kod kidi, mi tho. In to iwacho angó?”

Ang’o momiyo Nyasaye Nomiyowa kido 613 mag chike?

Mondo mi wafuenygo ni wan joricho.

Chik kelo mirima. Nyasaye ler kendo chikene

bende ler. Chike maler go ne okelnwa e andiko 613. Gimomiyo Nyasaye nomiyowa andike 613 mag chik nimondo wafweny ni wan joricho; wan dhano mapok oket kare. Mae puonjowa ni nyaka

wadwar ngwono mar Nyasaye mondo owarwa. Kaok wangéyo wachno to waparo mana wechego mondik e chik, to kare degowa kod kiti mondo watho, mana kaka dhako mane ojuk e richo mar terruok.

Jondiko kod Jo-farisai mane ok ongéyo adier mar chik Nyasaye ne nyalo mana paro mar goyo dhakono kod kidi to kata mana wan bende. To, nga’no mane nyalo goyo dhakono kod kidi ka en bende en kod richo? Kata nobedo ni ne ojuke e richo mar terruok, to onge ngáto e piny ni mane nyalo goye kod kidi.

Kadine dhakono kod wan bende ongádwa bura kod chik kende, to chik de ongádonwa bura malich. To Yesu ne owarowa, kanepod wan joricho, ka ogolowa e richo duto kod bura duto manyalo loyowa. Ngáno kuomwa manyalo dong’ kangima, kadine Nyasaye ongádonwa bura koluwo andiko duto mag chik? Ji duto nyalo tho kendo dhi e mach.



Jondiko kod Jo-farisai ne ongeyo mana chik eyor ndiko kende, ka chik Nyasaye ne otigo eyo maber, chikno dine onegogi mana kaka jal ma chik ngadone bura. Adier, andiko mag chik ne omiwa mondo dhano ofwenygo richogi, to chik osehinyogi nikech gitiyo kode e yo marach.

Jo-farisai mandalogi kod Jo-farisai mag ndalo mag Muma chalre nikech gingéyo mana chik e yor ndiko kende. Omiyo koro, owinjore gingé gima ngwó no en, adiera kod ratiro mar Nyasaye. Owinjore opuonjgi Injili mar warruok mondo oresgi.

Jo-Farisai nowacho, “Japuonj, chik mane Musa omiyowa wachoni dhako ma kamano nyaka go kod kidi, mi tho Japuonj, chik mane Musa omiyowa wachoni dhako ma kamano nyaka go kod kidi, mi tho. In to iwacho angó?” Ne gipenje kod chir, kagitingó kidi e lwetegi. Kendo giparoni Yesu ok nyal bedo kod wach moro madowach negi. Nerito mondo giyud wach

maginyalo donjonego. Ka Yesu ne nyalo ngado bura koluwo chik to

kata en bende dine gogoye kod kidi. Negidwaro mondo gi go Yesu kod kidi kaachiel kod dhakono. To ka Yesu ne nyalo wachone gi ni mondo kik gigoye kod kidi, dine giwacho ni Yesu oketho chikNyasaye kendo de gigoye kod kidi kuom ketho chik. Mae ne en obadho malich!

To Yesu ne olungóre piny mondiko e lowo kod lith lwete, to jogo nomedo penje wachno niya, “In to iwacho angó?” en angó maindiko e lowo? Yie idwok penjo marwa. “Into iwacho angó?” jogo nomedo penje wachno ka gichande.

Eka Yesu notingó wiye modwokogi ni ka ngáto kuomu mapok otimo richo ema mondo okuong ogoye kod kidi. Eka nochako olungóre mondiko e lowo. To kane giwinjo wachono, ne gia kanyo achiel achiel, chakre jomadongo nyaka jomatindo. Yesu kende ema nodong’ ka dhakono ochung’ bute.



“Ng’atno Kuomu Maonge Kod Richo Ema Mondo Okuong Goye Kod Kidi”

Ere kama indikoe richowa?

Ei chunjewa kendo ei Buge mag timbe.

Yesu ne owachone gi niya, “Ngáto kuomo

mapok otimo richo ema mondo okuong ogoye kod kidi.” Eka ne ochako olungóre piny ma ondiko e lowo. Jodongo ne ochako wuok achiel achiel ka gidhie yoregi. Jo-farsai madongo, mane osetimo richo mangeny, ne nyalo aa kanyo mokwongo. Jo-farisai matindo ne oa. Ka Yesu nyalo chung’kawuononi e dirwa, eka wan bende wachung kawaluoro dhako cha. Ka eto Yesu wachnwa ni achiel kuomwa mapok otimo richo ema mondo okwong ogoye kod kidi,en angó ma

inyalo timo? En angó mane Yesu nyalo ndiko e lowo?

Nyasaye, mane ochweyowa, ndiko richowa kuonde ariyo mopogore.

Mokwongo ondiko richowa e chunywa. “un jo Juda, richou ondiki gi kalamb chuma, kendo ogorgi gi gima bith e chunyu kendo e tunge kendeu mag liswa” (Jeremia 17:1).

Nyasaye wuoyo kodwa kokalo dhood Juda maen jachung’marwa. Richo mag dhano duto ondik kod kalamb chuma, kendo ogorgi gi gima bith. Ondikgi e chunywa. Yesu ne olungóre piny ma ondiko e lowo ne ji duto gin joricho.

Nyasaye ongéyo ni watimo richo kendo ondiko richogo e chunywa. Mokwongo, Nyasaye ndiko tijewa, richo mawasetimo, nikech wan chwech maorem e wang’chik. Ka indiko richowa e chunywa, to miyo wefwenyoni wan joricho e kindego ma warango chik. Kendo kaka ondikogi e chunywa kod paro marwa, miyo wangéyo ni



wan joricho e wang’Nyasaye. Yesu ne olungore mar ariyo mondo ondik e

lowo. Muma bende wacho ni richowa duto ondiki e buge tich mag Nyasaye (Fweny 20:12). Nying joricho kod richo margi duto ondiki e buge tich. Richogo bende ondiki e chuny jaricho. Richowa duto ondiki e chunywa kod e buk manyiso timbe mag ng’ato.

Richogo ondiki e chuny joricho duto, jomadongo kodaka jomatindo. Mano emomiyo ne Jo-farisai kod Jopuonj chik ne onge kod gima ginyalo wacho kuom richo margi e wang’Yesu. Jogo duto, mane odonjone dhakocha neonge kod gima ginyalo timo e wang’ Yesu nikech bura mar richo oloyogi.

Ere sama iruchoe richowa Mondiki kwonde ariyogo?

Eseche ma wayie kod pwodhruok mar weyo

Richo kuom pi to gi remoYesu ei chunjewa.

Kata kamano, ekinde maiyudo warruok,

richou duto mindik e bug tim irucho oko kendo nyingi indiko e bug ngima. Jogo ma nying gi ondiki e bug ngima nodhie polo. Tijegi mabeyo, kod gigo duto magise bedo kagitimo e pinyni ne pinyruodh Nyasaye kod tim makare duto bende ibiro ndiki e bug ngima. Gin e jogo mibiro yienegi mondo gidonj e polo. Kendo jogo duto marichogi owenegi biro yudo ngima mosiko.

Par malongo ni richo duto mag ji ondik kuonde ariyo, koro, onge ngato kata achiel manyalo wuondo Nyasaye. Ji duto gin joricho kendo girem.



Jogo maok oyie kod warruok mar Yesu ei chunygi biro siko kaywagore ei richo margi. To kagidhi ir Yesu kuom Injili mar warruok, Pi kod Roho ei chunygi, to richo margi irucho oko kendo giyudo warruok magologi e richo margi duto te.

Nitiere bug ngima e polo. Ji duto ma oyie kuom warruok mar Pi kod Roho nying gi indiko ei bugno kendo gibiro donjo ei polo. Mano ok bi timore nikech jogo pok otimo richo e pinyni, to biro mana timore nikech osewargi kuom richo duto kuom Yie margi e warruok mar pi kod Roho. Mano e “chik mar yie” (Jo Rumi 3:27).

Owetena ma jokristo, Jo-farisai kod Jopuonj chik ne gin joricho, mana machal kod dhako mane ojuk rando katerore.

Kuom adier ne ginyalo timo richo mangeny nikech ne giwuondore giwegi kendo ji noyie kuomgi ni jogi onge kod richo e ngimagi. Jotelo mag dine bende ne gin jokuo mapiny omiyo

oboke. Ne gin jokuo mag chunje; e yo machielo ne gin jokuo mag ngima. Negiketo chunygi kuom puonjo ji kod teko, to kata kamano gin giwegi pok owargi.

Onge ng’ato mapok otimo richo kuom chik, to ngato inyalo ket kare nikech oseware. Ngat ma kamano nyinge ne ondiki e bug ngima. Gima owinjore, en ni ngato bende nyinge ondiki e bug ngima koso ooyo. Nikech ji ok nyal dak maok otimo richo e kit ngimagi duto, omiyo nyaka wargi eka nginygi mondo ondiki e bug ngima.

Mondo oyieni donjo ei Polo, biro tenore kod yie mari kuom Injili mar adiera. Mondo iyud nguono mar Nyasaye bende biro timore kuom yie mari e warruok mar Yesu. Ang’o mane otimore ne dhako mane ojuk rando katerore? Ne nyalo bedo ni olwar etiend Yesu ka ogoyo chonge kendo oumo wang’e nikech odhi tho. Nyalo bedo ni nonywaki kaen kod luoro kendo kofulo richone. E kinde ma ngato ochomo tho, to gi



bedo jo adiera e kit ngimagi. “A Nyasaye, en gima ber ni nyaka atho, yie

ikit chunya e lweyi kendo ikecha, Ruoth Yesu yie ikecha.” Ne osayo Yesu kuom hera mar warruokne. “Nyasaye, ki ngadona bura to no ngadna bura, kendo ka iwachoni ange kod richo eka richona ne ruchi oko, Ruoth wechegi koro aweyo kuomi.” Nyalo bedo ni dhakono ne wacho wechego. Dhako ne nyalo wacho ni weche duto koro odong e lwet Yesu.

Dhako mane okel ir Yesu ne ok owacho niya, “Ruoth asetimo marach yie iwena kuom chode.” No wacho, “yie i wara kuom richona.kiwara kuom richona to noresa. Ka ok iwara to na dhi e mach. Adwaro warruok mari adwaro hera mar Nyasaye, adwaro mondo ikecha” Ne oumo wangene koulo richone.

E ka Yesu no penje niya, “Nyarwa ekegi?” onge kata achiel modong mondo ogadni bura? Dhakono noduoke niya, “Ooyo, Jaduong, ong’e

ngat modong’.” Eka Yesu noduoke niya, “kata an bende ok ana ngadni bura” Yesu ne ok ongadone bura nikech ne oseweyo ne richone duto e batiso mare mano timore e aora Jordan kendo koro ne oseware. Koro Yesu ema nodong’kotingo richone. Eka Nowacho, “Kata an Bende ok na ng’adni bura.”

Bende nong’adne bura Kod Yesu?

Ooyo.

Dhakono noguedhi kod warruok mar Yesu. No ware kuom richone duto tee. Ruodhwa Yesu ne nysowa ni ne owarowa kuom richowa duto kendo kotimowa bedo kare e wang’Nyasaye.



Onyiso wa kamae e Muma. Ne otho e musalaba mondo ochul gopewa mag richo mano sekawo e aora Joedan chieng batiso mare. Onyisowa e yo maler ni nowaro ji duto moyie kuom warruok mar batiso mare kod bura mena ongadne mondo otho e musalaba ne wan duto. Wan duto wadwaro weche mondik kuom Yesu kendoowinjre wamak wechene eka mondo ogwethwa kod warruok.

“Nyasaye, aonge kod ber e wang’i. Aonge kod gima anyalo nyisi mak mana richona,to aseyie ni Yesu en ruoth kendo Jawarna. No kawo richona duto e aora Jordan kendo ne othona e musalaba. No kawo richona duto e batiso kod rembe. Ayie kuomi ruoth.”

Ma e yo miwarigo. Yesu ok riembwa kata ngadonwa bura. En emomiyowa thoulo ma bedo nythind Nyasaye. Kuom jogo moyie warruok mar Pi kod Roho, okawo richogi duto oko kendo oketogi kere.

Osepina ma ahero! Dhakono mano ojuk rando ka oterore, no yudo gueth mar warruok kuom Yesu kristo. Wan bende inyalo guethwa kamano. Ngat mongeyo richone kendo okwayo Nyasaye mondo okeche, kod ngat ma oyie e warruok mar Pi gi Roho mar Yesu to yudo gueth mar warruok mar Nyasaye. Gojo moyie hulo richogi e wang’ Nyasaye yudo warruok. To jogo ma ok oyie richogi ok nyal yudo gueth kod warruok.

Yesu no kawo richo mag Piny (Johana 1:29). jaricho moyie kuom Yesu yudo warruok. Yesu nowachone dhakocha, “kata an bende ok na ngadni bura.” No wachoni ok no ngad ne dhakono bura nikech richo duto ne osekawo e batiso. No kawo richowa duto ma oketowa kare kendo ne ongadne bura mar tho nikech richowago.



Nyaka Warwa Kuom Yesu

Ang’o maduong’, hera Mar Nyasaye koso yore Mar ng’ado bura?

HeramarNyasaye.

Jo-farisai, notingo kidi e lwetgi, machalre kod

jotend lemo mandalogi, kagiloko andika kaka ondikgi. Gin kod yie kaka chik wachoni kik waterre kendo ngat ma terore nyaka go kod kidi mi tho. Ne gi rango dhakono ka giwuondore ni pokgi timo richo mar terruok. Omiyo ok nyal war ngima gi. Jo-farisai kod jondiko ne luwo chik mar Pinyni. Ok gin jogo mane Yesu oluongo. Jogi ne ok owinje ka owachoniya, “ok abi ngado ni bura.”

Mak mana dhako mano juk ka terore e mane omiyo wechego. Ka ibedo ja adiera e wange to inyalo yudo gwueth machal kod dhakono; “A,

Nyasaye, an dhano morem kendo matimo richo mag terruok e ndalo duto mag ngimana. Richona ok oseneno e wangá nikech an chwech mayom yom matimo richo mangeny e odiechieng godiechieng’.”

Kawan giyie kuom chik kod adiera ni wan joricho mowinjore kod tho to wachomo Nyasaye kod adier ka wawachone ni, “Nyasaye, ma e kaka achal. Yie Iwara.” Nyasaye biro gwedhowa kod tekone mawarowa.

Hera mar Yesu kod Injili mar Pi gi Roho ose golowa e bura makare mar Nyasaye. “kata an bende ok nangádni bura.” Ok ongádnwa bura. To owacho niya, “un e jogo mosewar.” Ruodhwa Yesu en Nyasaye mopong’kod kech maduong’. Ne owarowa kuom richo duto mag piny.

Nyasachwa en Nyasaye mopong’kod bura makare kendo en Nyasaye mar hera. Hera mar pi kod Roho duong’moloyo buche.



Hera Mare Duong’ Moloyo Kum Mare

Ang’o nomiyo No warowa duto?

Nikech hera mare duong’

Moloyo buche.

Ka Nyasaye ne nyalo jiwo buche mondo ochopgo bura makare, dine ongádo bura ne joricho duto kendo witogi e mach mosiko. To nikech hera mare duong’ kendo warowa kuom bura, Nyasaye no horo wuode achiel ma miderma, Yesu. Yesu nokawo richowa kuome kendo ne ongádne bura marwa duto. Omiyo, ng’at ang’ata moyie kuom Yesu kaka jawar mare to iketo kare kendo oyudo teko mar bedo nyathi Nyasaye. Nikech hera mare duong’ moloyo buche, Ne owarowa kuom richo duto.

Omiyo nyaka waduok erokamano ne Nyasaye nimar osengádonwa bura kuom ng’wono. Yesu nonyiso Jopuonj chik kod Jo-farisai ni, “dhiuru mondo upuonjru tiend wach mawacho ni; ‘ok adwar mondo ji mondo otimna misango.’ Nikech ne ok abiro mondo aluong joma kare to ne abiro mondo aluong jomaricho, mondo gilokre” (Mathayo 9:13). Jomoko pod nyalo nego diel kata rombo kagichiwo e wang’ Nyasaye ka gilame ni, “Nyasaye, wean richona duto mag odiechienge ka odiechieng’.” Nyasaye ok odich kod misango to moloyo odwaro mana Yie marwa kuom warruok mar Pi kod Roho. Nyasaye dwaro mondo owarwa kendo wayud resruok. Odwaro miyowa hera mare kendo mondo wabed kod Yie ma en owuon odwaro. Bende inyalo neno magi duto? Yesu osemiyowa warruok mare moromowa chuth.

Yesu ok dwar richo, to nikech hera mare mogudho ne dhano mane Nyasaye ochweyo e



kite owuon. Ne osechano mondo owarwa chakre chwech mar piny mondo otimwa nyithinde ka orucho oko richowa duto kuom batiso mar Yesu kod rembe. Nyasaye nochweyowa mondo owarwa, ka orwakowa kod Yesu kendo olosowa mondo wabed nyithinde. Mano e hera mane oherowago kaka chwechne.

Ka Nyasaye nyalo nga’donwa bura kuom chik maler, to wan duto dwatho nikech richo mawatimo. To ruoth ne owarowa kuom batiso kod bura wuode e musalaba. Bende I yie? Wanon wachni e Muma Machon.

Harun Neketo Lwetene Duto Ewi Misango Mar Richo

Ng’ano mane weyo richo Jo-Israel ewi nyuok mangima

Kaka jachung’ margi?

Jadolo Maduong’

Richo duto mag piny ne iweyo eyor yie kuom yiero mar Muma Machon kod batiso mar Muma Manyien. E muma machon, richo Jo-Israel duto mag higa ne iweyonegi ka Jadolo Maduong’, oketo lwetene duto ewi diel mangima maonge kod mbala, “Enoket lwetene duto ewi diel no, kendo ne hul richo duto mag Jo-Israel kod timbegi mane giweyogo yore Nyasaye, tiende ni richo duto. En owe richogo duto ewi dielno eka ne omiye ngátno man machiegni mondo otere e thim” (Tim- Jolawi 16:21).



Mae ekaka ne Jo-Israel weyo richogi endalo mag Muma Machon. Mondo ne wargi kuom richo margi mar odiechieng’ngato nyaka kel rombo kata diel maonge kod mbala e kar emb romo kendo ochiwe ka misango. Obiro keto lwetene duto ewi misango mare, mondo richone odhine misangono. Eka misangono ne inego kendo Jadolo ne keto rembe e tunge kendo mar misango.

Nenitie tunge ang’wen e konde mar kendo. Tungegi ne gin ranyisi mag buge tim mindiki e kitabu mar Fweny 20:12. to remo modong’ kuom misango ne ikiro e lowo. Lowo ochung’ne kit dhano nikech dhano ne ochwe koa kuom lowo. Mae e kaka ji ne golo richogi.

Kata kamano, ne ok ginyal chiwo misangogo odiechieng gi odiechieng, omiyo Nyasaye noyienegi mondo gin duto gichiw misango mar weyo richo gi duto dichiel e higa. Mano ne timore endalo mer a par mar dwe mar abirio, en e

odichieng’ mar weyo richo. E odiechieng’no Jadolo Maduong’, mochungne Jo-Israel duto, nokel diek ariyo kendo noket lwetene kuomgi mondo gidar richo duto mag Jo-Israel, kagiweyo richogo kuom misangogo kendo chiwo gi e wang’ Nyasaye mondo owene Jo-Israel richogi.

“kendo Harun no ket lwetene ariyo ka ohulo timbe mobam duto mag Jo-Israel kod kethogi duto kata richogi duto, kendo ne oketogi ewi nyuok.”

Nyasaye no yiero Harun, mondo obed Jadolo maduong’ mar Jo-Israel kendo Jachung’ ma ochung’ne Jo-Israel. Mondo kik ji duto ket lwetegi duto kuom misango achiel achiel, Jadolo Maduong’, kaka jachung’ mar ji duto emane keto lwetene ewi nyuok mangima mondo ogolgo richo duto mag Jo-Israel e higa.

Ne onyalo nyiso Nyasaye richo duto mag Jo-Israel ka owachoniya, “a Nyasaye, nyithindi ma Jo-Israel osetimo richo, waselamo nyiseche



manono, waseketho andiko mag chikeni, waseluongo nyingi kayiem nono, wasechweyo nyiseche magwa wawegi, kendo wanyiso hera wa kuom gi moloyi. Ne ok warito sabato mari maler, ne ok wachiwo luor ne jonyuolwa, wase bedo jonek, wasetimo richo mar terruok kod kwelo.... wasebedo jogo man kod ich lit kod dhawo.”

Ne onyalo kwano richo duto. “Nyasaye, an ka achiel kod Jo-Israel ok wase rito chike mari. Mondo owarwa kuom richogi duto, koroni e aketo lwetena ewi nyadiendni ka aweyogo richowa duto kuome.” Jadolo Maduong’ ne keto lwetene duto ewi misango ne ji duto ka oweyogo richo ewiye. Keto lwedo tiende eni daro kata kawo richo oko.(Tim-Jolawi 1:1-4, 16:20-21).

Ere kaka weyo richo ne

Itimo e ndalo mag Muma machon?

E yo keto lwedo duto ewi mar Golo richo.

Nyasaye ne osechiwone Jo-Israel yo ma

ginyalo gologo richo duto kuom chiwo misango. Ne ochiwo chik ni ngato golo misango mar golo richo kotiyo kod diel kata mana rombo maonge kod mbala. Mano e kaka ne owaro joricho.

Katakamano, e odiechieng mar golo richo, misango mar golo richo ne inego kendo rembe ne itero kamaler kendo ne ikiro ewi kom duong’mar ng’wono dibirio. Mano e kaka Jo- Israel ne golo richogi e odichieng mar apar mar dwe mar abirio.

Jadolo Maduong’ne donjo kameler mondo ochiw misango, to ji duto ne chokore oko kagiwinjo dwuond olang’ molos kod mula mane nie tiend law Jadolo Maduong’. Olang’no mar



mula ne ywak dibirio e kinde mane jadolo kiro remo e wi kom mar ngwono. Bang’ mano to ji duto bedo kod mor ni richo margi osewenegi. Dwuol mar olang’no ochung’ne Injili mar mor.

Ok en wach ma adiera ni Yesu ohero mana jomoko matin kendo ema onyalo waro. Yesu ne okao richo duto mag piny e batiso mare dichiel kende. Ne odwaro mondo ochinwa resruok dichiel kendo moromo chuth ne ji duto. Richowa ne ok nyal war pile pile, omiyo Yesu ne orucho gi duto oko dichiel kende.

Ei Muma Machon, rich one igolo eyor chiwo misango kod rembe. Harun ne keto lwetene ewi nyanyuok mangima edier ji duto ka ohulo richo duto magisetimo e higa. Richogo duto ne oketo ewi nyanyuok ka oganda Jo-Israel duto neno. Ere kama richogo ne dhie bang’ ka Jadolo Madung’oseketo lwetene ewi misango mar golo richo? Richogo duto ne dong’ kuom misangono.

Bang’e ne iriembe mondo odhie thim kod lwet

ng’at moikore. Nyanyuokno ni isembo kotingo richo duto mag jo-Israel nyaka e thim motwo kendo onge lum kod pi. Koro nyanyugno ne nyalo mana tangni e thim nyaka otho. Nyanyuogno ne tho nikech richo jo-Israel.

Mae en hera mar Nyasaye, en hera makelo warruok. Mano e kaka ne richo duto mag ndalogo igolo oko. To koro wan wadak e ndalo mag Muma Manyien. Kendo higni osekadho 2000 nyaka Yesu ne bed e pinywani. Ne obiro mondo ochop singruok mane oloso e Muma Machon. Ne obiro mondo owarji duto kuom richo duto.



Mondo Owarji Duto

YESU tiende ang’o?

Jawar mabiro waro joge kuom Richo margi.

Wasom kitabu mar Mathayo 1:20-21. “kane

oyudo oparo wechegi, Malaika mar ruoth ne onenore elek, ma owachone niya, “Josef wuod Daudi, kik iluor kawo Maria obeg chiegi, nikech gino moting’o eiye oa kuom Roho Maler. To obiro nyulo wuowi mi nichak nyinge ni Yesu nikech en ema nores joge erichogi duto” (Mathayo 1:20-21).

Wuonwa mani e polo ne otiyo kod ringruok mar Bikra Maria e oro wuode e pinyni. Mondo oluk richo duto mag pinyni ne ooro Malaika mare ir Maria monyise niya, “ibiro mako ich kendo ibiro nywolo wuowi, to nichak nyinge ni

Yesu.” Mano nyisoni nyathi ma Maria biro nyuolo nobed Jawar. Yesu Kristo tiende ni jal mabiro waro joge, eyo machielo, tiende ni Jawar.

Ere kaka Yesu ne owaro duto kuom richo? Yo mane Yesu ogologo richowa duto e piny ne okalo kuom batiso mare e aora Jordan. E kindego mane Johana jabatso otise, richowa duto noket kuome. Som Mathayo 3:13-17.

“Eka Yesu nobiro koa Galili mi ochopo Jordan ir Johana mondo oyud batiso kuome. To Johana notemo sinde, kawacho niya, ‘an ema adwaro mondo ibatisa toin kendo emibiro ira koso?’ Yesu nodwoke niya, ‘Yiena koroni, nikech kaka owinjore mondo wachop tim makare duto.’ Eka noyiene, to ka osebatis Yesu, kanyono nowuok moa e pi, kendo polo noyawore, mi ne oneno Roho mar Nyasaye kalor kaka akuru, to dwuol ma oa e polo nowacho niya, ‘Jali e wuoda ma hero chunya mor kode.’”

Yesu ne odhi ir Johana Jabatiso mondo



owarwa duto kuom richowa. Ne odonjo e pi ka okulo wiye e nyim Johana. “Johana, yie itisa koro. Nikech ekaka owinjore mondo wachop tim makare duto. Nikech owinjore akaw richo duto mag piny e batiso. Yie koro mondo itisa sani! Yie koro.”

Mano ekaka ne owinjore mondo ochopgo tim makare duto. Yesu ne ochpo tim makare duto mar Nyasaye mar warowa kuom richo duto e aora Jordan, kane Johana Jabatiso otise.

Mano eyo mane okawogo richowa duto. Richowa duto ne oket ewi Yesu. Bende iwinjo wachni?

Yie kuom warruok mar batiso mar Yesu kod Roho mondo oresi.

Ere kaka tim Makare duto nochopo?

E yor batiso mar Yesu.

Nyasaye nokuongo singore ne Jo-Israel ni mondo richo duto mag piny oruchi oko kuom keto lwedo ewi misango migologo richo. Kata kamano neok yot mondo ji duto oket lwetegi ewi misango ethuolo machalre, omiyo Nyasaye ne oyiero Harun Jadolo Maduong’ mondo ochiw misango ne ji duto. Mano eyo mane Jo-Israel ketogo richo duto mag higa ewi misango dichiel. Ma eyo mar rieko kod teko mar warruok. Nyasaye nikod rieko midhiero dhano ngeyo.

No oro wuode Yesu mondo owar piny duto. Mano e misango magolo richo ma Nyasaye ne ochiwo. Ne nyaka jachung’bedie mochung’ne ji duto, mane dhi keto lwetene duto ewi Yesu ka owey richogo duto mag piny kuome. Jachung’no ne en Johana Jabatiso. Muma wachoni, Nyasaye ne ooro Jachung’ne ji duto mokwongo ne Yesu.

Ne en Johana Jabatiso, Jadolo Maduong’ maachien mar ji. Ondik e buk mar Mathayo 11:11, “kuom yawuot mon duto onge moro



maduong’moloyo Johana Jabatiso.” En e Jachung’ makende mar dhano. Ne ooro Johana kaka Jachung’mochung’ne ji duto mondo obatis Yesu ka oketo go richo duto mag piny kuome.

Ka ji tara gi gana 6 odhi ir Yesu sani kendo giduto giketo lwetegi kuome mondo okaw richo margi, angó manyalo timore ewi Yesu? Ka ji mokadho tara gi gana modak e pinyni oketo lwete gi kuom Yesu ok bineno gima ber. Jomoko kuomgi nyalo diyo wiye matek kagiyuayo yier wiye. Emomiyo Nyasaye kuom riekone ne oyiero Johana mondo obed Jachung’mochung’ne ji duto e piny ka oketo go richo duto kuom Yesu dichiel kendo moromo chuth.

Ondiki e Mathayo 3:13, “Eka Yesu nobiro koa Galili mi ochopo Jordan ir Johana mondo oyud batiso kuome.” Ekindeno Yesu ne ja higa piero adek. Yesu ne oter nyangu e ndalo mar aboro bang’ka onyuole, to andiko mawuoyo kuome nobedo manok nyaka ochop jahiga piero adek.

Gima omyo Yesu ne orito mi ochopo jahiga piero adek ne en modo obed Jadolo Maduong’ mopong’kod chike mag polo, kaluwore kod andika mag Muma machon. En bug Rapar mar Chik, Nyasaye ne onyiso Musa ni Jadolo Maduong’ nyaka bed kod higni 30 kapok omiye thulo mar bedo Jadolo Maduong’. Yesu ne en Jadolo Madung’ mar polo. Bende I yie kod wachni?

E muma manyien mar Mathayo 3:13-14, wacho niya, “Eka Yesu nobiro koa Galili mi ochopo Jordan ir Johana mondo oyud batiso kuome. To Johana notemo sinde, kawacho niya, ‘an ema adwaro mondo ibatisa toin kendo emibiro ira koso?’” Ngano ma Jachung’ne kit dhano duto? Johana Jabatiso. To ere Jachung’mochung’ne polo? Yesu Kristo. Jochung’ ariyo go oromo. Koro ere Jachung’ maduong’ moloyo wadgi kuom ji ariyogo? En mana Jachung’ mochung’ne polo emaduong’



moloyo. Eka Johana Jabatiso ne ochung’ kod chir ka

osiemo Jodolo mag ndalogo kowacho niya, “un nyithind thuonde, ng’ano ma onyisou mondo uring’ mirima mabiro?” Ne oling’ kendo ka obolore e wang’ Yesu. “An ema adwaro mondo ibatisa toin kendo emibiro ira koso?”

Eka Yesu ne owachone ni, ‘Yiena koroni, nikech kaka owinjore mondo wachop tim makare duto.’ Yesu ne obiro e pinyni mondo ochop tim makare duto mar Nyasaye mane ochopo kare e kinde mane Johana Jabatiso otise.

“Eka noyiene, to ka osebatis Yesu, kanyono nowuok moa e pi, kendo polo noyawore, mi ne oneno Roho mar Nyasaye kalor kaka akuru, to dwuol ma oa e polo nowacho niya, ‘Jali e wuoda ma hero chunya mor kode.’”

Mae gima ne otimore ka ne otise. Polo ne oyawore kane Johana Jabatiso osetise mi okawo richo duto mag piny.

“Nyaka a ndalo Johana Jabatiso, nyaka chiel kawuono, piny Ruth polo ilaro gi teko. kendo joteko yake” (Mathayo 11:12).

Jonabi duto kod chik Nyasaye ne okoro nyaka e ndalo mag Johana Jabatiso. “Nyaka a ndalo Johana Jabatiso, nyaka chiel kawuono, piny Ruth polo ilaro gi teko. kendo joteko yake.” Ji duto moyie kuom batiso mare nyalo donjo ei polo maonge kod too moro amora.

“Kata an Bende Ok ang’ni Bura”

Ang’o momiyo Nong’ad ne Yesu bura

e msalaba?

Nikech noting’o richowa Duto oko.



Yesu ne obatis kod Johana Jabatiso kendo ne okawo richo duto mag piny.bange ne onyiso dhakono mane ojuk rando katerore niya, “Kata an, ok ang’adni bura” Yesu ne ok ongado ne dhakono bura nikech ne oserucho oko ketho mag piny duto e aora Jordan. Kendo en owuon emane owinjore ongadne buch richogo to ok dhakono.

Yesu ne orucho richo duto mag piny. Wanyalo neno luoro mane en go kuom lit mane odhi go e musalaba nikech, “msara mar richo en tho.” Ne olamo Nyasaye didek ewi got Oliv mondo ogolne kikombe mar masira oko. Yesu ne ni gi ringruok kod remo mana kaka ji mamoko. Koro mano nyalo kelowa machiegni e ng’eyo malong’o ni ne oluoro masira. Remb Yesu ne nyaka chwer eka bura ochop kare.

Mana kaka misango magolo richo ne ichwero rembe piny e Muma Machon, Yesu ne obedonwa misango ewi musalaba. Ne okao richo duto mag piny kendo ne nyaka ochiw ngimane mondo

owarwago. Ne ong’eyo ni nyaka ng’adne bura ewang’ Nyasaye.

Yesu ne onge kod richo kata matin e chunye, to kaka richo duto ne oket kuome e yor batiso mare, Nyasaye nyaka ng’adne bura koro. Mano emomiyo bura mar Nyasaye ne okwongo chopo kare kendo herane makelo warruok ne wan duto ne obedo mar ariyo. Mano e momiyo Yesu ne nyaka ng’adne bura mar tho ewi musalaba.

“kata an bende ok nang’adni bura.” Richowa duto mawang’eyo kodaka ma ok wang’eyo, mong’ere kata maok ong’ere, nyaka ne ng’adne gi bura ewang Nyasaye.

Kata kamano, Nyasaye ne oko ngadonwa bura. Nyasaye ne ongadone Yesu bura, mane osekao richowa duto kuome e batiso mare. Nyasaye neok dwar mondo ongadne jorich bura nikech hera mare kod nguono mare maduong. Batiso mar Yesu kod remo mare ewi musalaba ne enwarruok mar nguono mar hera mare



kuomwa. “Nikech Nyasaye ne o hero piny ahinya kama, omiyo ne ochiwo wuode ma miderma, ni mondo ngat moyie kuome kik lal to obed kod ngima mochwere” (Johana 3:16).

Mae e kaka wangeyogo hera mare. Yesu ne ok ongado ne dhako mano ojuk rando e richo mar terruok.

Dhakono ne ongeyo ni en jaricho nikech ne ojuke rando e richo mar terruok. Ne ok en mana kod richo ei chunye, to kata ringruok mare notingo richo. Ne onge yo momo amora mane onyalo go tamore ni ok en jaricho. To kata kamano, richone duto ne owene nikech ne oseyie ni en jaricho e wang’ Yesu, kendo okao warruok mar Yesu mi oyudo resruok. Ka wayie kuom warruk mar Yesu to iresowa. Omiyo yie kuome! En gima ber ne in iwuon.

En ng’a maogwedhi

moloyo?

Jogo maonge kod richo moro e chunygi.

Ji duto timo richo. Ji duto timo richo mar

terruork. To ok ji duto ema yudo kum kuom richogi. Wan duto watimo richo, to jogo moyie kuom Yesu Kristo onge kod richo ei chunygi. Ngatno moyie kuom warruok mar Yesu en ja hawi. Kendo ji duto mosewar kuom richo gi gin joma Nyasaye ogwedho. Eyo machielo gin joma oseket kare kuom Yesu.

Nyasaye nyisowa e buk mar Jo-Rumi 4:7, “mano kaka joma Nyasaye owenegi kethogi, kendo orucho richogi, gin johawi!” wan duto watimo richo nyaka chop kar tho wa. Wan ji morem kendo maok owinjore e wang Nyasaye. Pile wamed mana timo richo kata obedo ni



wangeyo yorene. Adier wan chwech morem. To Nyasaye ne owarowa e batiso kod remo

mar wuode achiel kende ma miderma kendo onyiso wa duto In kod An ni koro ok wan joricho kendo, nikech osetimo bedo kare e wang’Nyasaye. Onyisowa ni koro wan nyithinde.

Injili mar Pi kod Roho e Injili mar warruok mosiko nyaka chieng’. Bende I yie kod wachno? Kuom jogo moyie, oluongo ni gin joma kare, gin joma owar, kendo gin nyithind Nyasaye. Ere ngatno ma jahawi e piny duto? En mana ngatno mosewar kendo oyie kuom Injili mar adiera. Bende osewari?

Bin Yesu ne ok okao richoni duto? Ooyo, Yesu ne okao richo duto mag piny e batiso mare. Yie kod wachni. Bed kod yie mondo owari kuom richoni duto. Waso buk mar Johana 1:29.

Mana Kagima Oywe Kod Ywech

Kar romb richo mage Mane Yesu ogolo oko?


“Kinyne ne oneno Yesu kabiro ire mi ne

owacho niya, “Neuru! Nyarombo Nyasaye magolo richo mag piny!” (Johana 1:29)

“Neuru! Nyarombo Nyasaye magolo richo mag piny!”

Johana Jabatiso ne oketo richo duto mag piny ewi Yesu ei aora Jordan. Kinyne, ne obedo janeno ni Yesu e Nyarombo mar Nyasaye magolo richo duto mag piny. Yesu ne okao richo duto mag piny kuome owuon.

Richo duto mag piny ochung’ne richo duto ma dhano timo e pinyni, kochakore kar chakruok nyaka giko piny. Higni osekadho madirom 2000,



nyaka Yesu kaw richo duto mag piny kendo warowa. Kaka Nyarombo Nyasaye, ne okao richowa duto kuome kendo ne ongadne bura e lowa.

Richo duto mawatimo noket kuom Yesu. En ema ne obedo Nyarombo Nyasaye magolo richo duto mag piny.

Yesu ne obiro e pinyni ka obolore, kaka ngat madiwar joricho duto mag piny. Watimo richo nikech wan dhano manyap, mochido, mofuo, morem kendo mokia. Eyo machielo, watimo richo mane wagolo kuom kwarwa, Adam. Richo duto mag dhano ne okaw kendo oket ewi Yesu chieng batiso mare ei Aora Jordan. Yesu ne oglo richo duto kuom tho mare e musalaba. Ne oike to Nyasaye ne ochiere ka oa kuom jomo tho e ndalo mar adek.

Kaka Jawar mar joricho duto, Jaloch, kendo Ja ngad bura makare, Yesu koro obet e bat korachwich mar Nyasaye. Ok en gima ochuno

ninyaka owarji pile pile. To gima dwarore en bedo kod Yie kuome mondo owarwa. Onge yiero machielo kendo.

Yesu ne owarowa duto. Un johawi e pinyni. Adier, unyalo timo richo endalo mabiro nikech un chwech morem, to ne okao richo go duto bende.

Bende nitiere richo ma odong’ e chunyi? -onge-

Bende Yesu ne okao richoni duto te? -Ee ne okao-

Ji duto chalre. Onge ngat maler moloyo owadgi. To nikech ji mangeny wuondore, gibedo kod yie ni ok gin Joricho, ka kuom adier, gin mana Joricho bende. Pinyin en dag richo.

Ka dhako wuok e ode to gitemo mondo giwirre kod modhi machalo lipstick, giketo powder e wang’gi, giloso yier wigi, rwako lewni mabeyo to kod wuoch mabeyo….. Joma chow bende dhie kinyozi mondo ongadnegi yier wigi,



girwakore maler ka gitweyo tai, kendo gi yweyo wuochgi maler.

To kata ginyalo nenore ka yawuowi kod nyi routh e wang’ ma oko, pod gin mana Joricho ei chunygi ma iye.

Bende pesa kelo morn e dhano? Bende ngima maber kelo mor ne dhano? Ooyo. Mana warrurok mosiko, kod nguono mar weyo richo ne joricho en kelo mor ne dhano mor mer adier. Ok ochuno kit mor ma ngato nyalo bedo godo e wang’ji maoko. Dhano en ngat moa odhier kapod en kod richo e chunye. Ngat ma kamano ni kod luoro mar bura mibiro ngadne.

Ngat ma owar bedo thuon ka sibuor, kata ka oonge kod lewni mabeyo. Oonge kod richo ei chunye. “erokamano Nyasaye nikech ne I waro Jaridho machalo koda. Ne I weyona richona duto. Angeyo ni ok awinjora mondo ayud hera mari apako nyingi kuom wara. Ne I wara chuth kuom richona duto te. Duong’ mondo odogne

Nyasaye!” Ngat ma owar ni kod mor mar adier. En ngat

ma ogwedhi kod ngwono makelo warruok mare kod mor mar adier.

Nikech Yesu, “En Nyarombo Nyasaye magolo richo mag piny,” osekao richowa duto te, koro waonge kod richo. Ne “ochopo” warruok marwa e musalaba. Richowa duto nyaka magi bende ne okao ei “richo mag piny,” omiyo, wan duto owarwa.

Dwaro Mar Nyasaye

Bende wabedo kod Ei chunywa kawa kod

Yesu Kristo?

Ooyo, waonge godo.



Osiepena mageno, dhako mane ojuk e richo mar terruok ne oyie kuom weche Yesu kendo ne oyudo warruok. Sigande ne ondik e muma nikech ne oyudo gweth kod warruok mosiko. Kata kamano, Jofarisai kod Jondiko ne oringo wang’ Yesu.

Ka iyie kuom Yesu to in kod thuolo mar donjo e polo, to ka I weyo Yesu to ibiro dhie mach. Yie kuom tim maber mar Yesu chal mana kod polo, to tamruok bedo kod yie kuom tim Yesu, chalo mana gi dhie mach. Warruok ok yudre kuom tekre ngato owuon, to mana kuom resruok miyudo kuom mar Yesu.

Wasom Jo-Hibrania 10. “to chik Musa oting’o mana kido mar gik mabeyo mabiro, to ok oting’o gigo hie. Misengini ma jodolo timo kaluwore gi Chik gitimo higa ka higa. To mano nyiso ni Chik ok nyal miyo jolemo bed kare chutho, nikech ka dine ni Chik nyalo timo kamano, to misengnigo dowe chuth, nimar ka dine ni Chik nyalo timo

kamano, to misengnigo dowe chuth, nimar ka osepwodh jolemo chuth, to richo ok dichak chand parogi kendo. To kar golo richo, to misengni mitimogo paronegi mana richogi higa ka higa, nikech remb ruedhi kod remb diek ok nyal golo richo. Mano osemiyo, kane Yesu kristo obiro e piny, nowacho ni Nyasaye niya, ‘ok misengni kod chiwo ema nidwaro, to ringruok ema iseikona. Misengni miwang’o pep, gi misengni mag golo richo, bende ok imorgo. Omiyo nawacho niya, “Era e! A Nyasaye, asebiro mondo atim dwaroni, mana kaka Muma wacho kuoma e Kitap Chik.” Waneno ni mokwongo Kristo nowacho niya, “Misengni gi chiwo, kata misengni miwango pep, gi misengni mag golo richo, ne ok imorgo,” kata obedo nichik dwaro mondo otimgi kamano. To eka nowacho niya, “Era e! A Nyasye, asebiro mondo atim dwaroni.” Kamano Yesu kristo ketho yo machon mar chiwo chiayo ka misango, to okelo



yo manyien ma ng’ato chiwoe ngimane owuon. Wan to opudhwa nikech Yesu Kristo nochiwo ringre owuon nyadichiel kende, kotimo mana gima ne Nyasaye dwaro” (JoHibrania 10:1-10).

“Kuom dwaro mar Nyasaye” Yesu ne ochiwo ngimane mondo ogol richowa duto dichiel kendo ne ongadne bura duto dichiel kendo ne ochiere.

Mano emomiyo, koro ose puodhwa. “Wan to opwodhwa,” (Hebrania 10:10) ondik ka nyisowach ma osechopo kare. Tiende niya warruok marwa ne ochopo kare chuth kendo ok owinjore chak lounge kendo. Un osepwodhwu.

“Jodolo duto mag jo-Yahudi chung’katiyo tich lemo odiechieng’, kendo ginwoyo mana misengni ma gitimo pile, ma ok nyal golo richo kata matin. Kristo to notimo misango achiel kende mar golo richo, moromo nyaka chieng’, mi obet e bad Nyasaye korachwich mana kaka Muma wacho. Chakre kindeno orito nyaka Nyasaye ket wasike bed raten tiende. Osemiyo joma opwodhi kamano

odoko joma long’o chuth nyaka chieng’kuom misango achiel mane otimono” (Jo-Hibrania 10:11-14).

Un duto osepwodhu nyaka chieng’. Ka kiny itimo richo, ibiro bedo jaricho kendo? Bende Yesu ne ogolo richo go duto oko? Ee ne ogolo richogo duto nyaka mag ndalo mabiro bendo.

“Roho Maler bende nyisowa ni mano en adier. Mokwongo owacho niya, “singruok ma ana tim kodgi bang’ ndalogo ema: an ket chikna e chunygi, kendo anandikgi e parogi. An Ruoth Nyasaye ema awacho kamano.” To omedo wacho niya, “oknachak apar richogi kod kethogi ngang’.” To ka richo osewe, to misango mar golo richo onge gi tich.” (Jo-Hibrania 10:15-18).

Ndikoni, “kama richo oweye” tiende niya Yesu ne orucho richo mag piny duto oko. Jawar marwa en Yesu, en e Jawar mara kendo Jawar mari. Bedo kod Yie kuom Yesu osekelonwa



warruok. Ma e warruok mar nguono ma Yesu osemiywa e wang’Nyasaye. In kod an, waseyudo gweth mar Nyasaye kuom warruok mare mogolo richowa duto!


YALO MOKWONGO 5

Batiso Mar Yesu kod

Misango mar Golo Richo

93 Batiso Mar Yesu kod Misango mar Golo Richo


Batiso Mar Yesu kod Misango mar Golo Richo

< Mathayo 3:13-17> “Eka Yesu nobiro koa Galili mi ochopo

Jordan ir Johana mondo oyud batiso kuome. To Johana notemo sinde, kawacho niya, ‘an ema adwaro mondo ibatisa toin kendo emibiro ira koso?’ Yesu nodwoke niya, ‘Yiena koroni, nikech kaka owinjore mondo wachop tim makare duto.’ Eka noyiene, to ka osebatis Yesu, kanyono nowuok moa e pi, kendo polo noyawore, mi ne oneno Roho mar Nyasaye kalor kaka akuru, to dwuol ma oa e polo nowacho niya, ‘Jali e wuoda ma hero chunya mor kode.’”

Bende Nitiere Ng’ato Mapod Richo Sando?

Bende twech marwa kuom richo oserumo?

Ee.

Nyasachwa kendo Rudhwa osengado oko gigo

ma tweyowa e richo. Ji duto mapod richo sando gin misumba richo, to kuom waruok mare, Nyasachwa golo richo duto. Bende nitie ng’ato mapod richo sando?

Nyaka wang’e ni lweny marwa kod richo oserumo. Richo ok bisandowa kendo. Jela marwa e rich one orumo e kinde mane Yesu owarowa kuom batiso mare kod rembe. Richowa duto ne orumo esechego kendo gi kanyo. Woud Nyasaye osetieko richowa duto. Nyasaye ne otiyo kod wuode Yesu, mane omiyo wabedo thuolo chuth.



Bende ingeyo kaka ji chandore nikech richogi? Mago duto ne ochakore ekinde mag Adam kod Hawa. Dhano chandore nikech richo mar kodhi, mane wayudo kuom Adam.

Nyasaye ne oloso singruok ma ondiki e Muma mar Chakruok 3:15, ni singruogni biro kelo warruok ne joricho duto. Ne owachoni dhano biro yudo warruok kuom Yesu Kristo eyo Pi kod Roho. Ka kinde ne osechopo, Nyasaye ne ohoro Jawar marwa, Yesu mondo obi kendo ogad kodwa.

Bende Nyasaye ne osingo oro Johana Jabatiso motelo ne Yesu kendo ne orito singruok mare.

Mariko 1:1-8 wacho niya, “Chakruok mar Injili mar Yesu kristo wuod Nyasaye ne obet kaka ondiki e kitabu mar Isaya Janabi niya, ‘Eri! Aoro jaotena otel nyimi, mondo olosni yo. Ngat moro kok e thim ni, ‘Losuru yo ni Ruoth! Losneuru yo moriere tir.’ Kamano Johana Jabatiso notucho e thim, kalando wach ni mondo ji oyud batiso kaka

ranyisi ni giseloko chunygi, mondo Nyasaye owenegi richogi, kendo ne obatisogi e aora Jordan. Johana ne rwako law yie ngamia, kendo notueyo okanda mar del e nungone. Ne ochamo bonyo kod mor kich mae thim, kendo ne olando wach niya, ‘Ngato biro banga man gi teko moloya, ma ok awinjora gonyo tond wuochene. An abatisou gi pi, to en obiro batisou gi Roho Maler.’”

Johana Jabatiso, Janeno mane obiro motelo ne Injili, Johana Jabatiso

Johana Jabatiso en ngá?

JadoloMang’ongo mogik kendo Jachung’ mar dhano duto.

Batiso gi dho Jo Yunani en, ‘baptizo,’ tiende



ni ‘nyumo’, to ranyisi machielo ‘luoko, ikoo, ling’o, keto gimo ewi.’ Ka Yesu ne obatisi, tim makare mar Nyasaye ne ochopo kare. Tim makare gi dho jo Yunani en ‘dikaiosune’, tiende ni, ‘bedo makare’, tiende machielo en, ‘gima olos maber moloyo,’ ‘gimo winjore,’ kata ‘gima ber.’

Yesu ne obatisi mondo obednwa Jawar moromo kendo mowinjore chuth. Mano emomiyo joma oyie kuom batiso mar Yesu kod tho mare e musalaba, yudo mich mar warruok mar Nyasaye.

E Muma manyien, Johana Jabatiso e Jadolo Maduong’mogik mar Muma machon. Wasom Mathayo 11:10-11. andika wacho ni,Johana Jabatiso e Jachung’muchung’ne dhano kendo kaka Jadolo Maduong’ endalo mag Muma Manyien, ne oketo richowa duto mag piny ewi Yesu; mana kaka Jadolo Maduong’ ne timo e Muma Machon.

Yesu owuon ne obedo janeno kuom Johana Jabatiso. Ne owacho niya e Muma mar Mathayo 11:13-14, “Nikech nyaka chop ndalo mane Johana obiroe, jonabi duto kod kitap chik Musa nosebedo kanyiso gik mabiro timore, kendo ka unyalo yie wachna to ubiro neno ni Johana e Elija mane okor wachne ni nobi.” Omiyo Johana Jabatiso mane otiso Yesu, ne owuok e koth Jadolo Maduong’ Harun, kendo ne obedo Jadolo Madung’ ma ogik. Muma bende loso kuom Johana ni ne en koth Harun e Muma Machon. (Luka 1:5, 1 Weche Mag Ndalo 24:10).

Ere gimomiyo Johana ne odak kende e thim, ka orwakore kod law ngamia, kod okanda mar del e nungone? Mano ne en kido mar Jadolo Maduong’. Kaka jachung’ ma ochung’ne kit dhano duto, Johana Jabatiso ne ok nyal dak kod ji. Mano emomiyo ne okok matek kowacho niya, ‘Lokreuru un nyithind thuonde!’ kendo ne otiso ji ka oduoko gi ir Yesu, mane dhi golo richogi



duto oko. Ekinde mane Johana Jabatiso oketo lwetene duto ewi Yesu, richowa duto mag piny ne oket kuom Yesu mondo owarwa. Kido Ariyo Mag Batiso

Ang’o momiyo Johana Jabatiso ne batiso ji?

Mondo oter ji elokruok kuomrichog duto

kendo mondo giyie kuom batiso mar Yesu mondo owargi.

Johana Jabatiso ne otiso ji kendo ne otiso

Yesu bende. Mokwongo en ‘batiso mar lokruok,’ mane luongo joricho mondo odog ir Nyasaye. Thoth mar ji mane owinjo wach Nyasaye ma Johana ne hulo, ne olokore ka giweyo lamo nyiseche manono kendo gidok ir Nyasaye.

Batiso mar ariyo ne en batiso mar Yesu, ene batiso mane Yesu okawogo richo duto mag piny kuome owuon. Johana Jabatiso ne otiso Yesu mondo tim makare mar Nyasaye mondo ochopi. Eyo machielo, en ni, Johana Jabatiso ne otiso Yesu, mondo Yesu owargo Joricho duto kuom richogi (Mathayo 3:15).

Ere gimomiyo Johana ne otiso Yesu? Mondo ne ogol richo duto mag piny, Nyasaye ne oyie ne Johana mondo oket richo duto ewi Yesumondo joma oyie kuome oyud warruok.

Johana Jabatiso ne en misumba Nyasaye ma tichne ne en keto richo duto mag piny kuom Yesu eyor batiso, kendo mondo obed janeno kuom Yesu mondo ji duto olokre kendo richo duto mondo owenegi ka giyie kuom Injili mar warruok. Mano emomiyo Johana nyaka ne dag kende e thim. Endalo mane Johana obiroe Jo Israel ne obam kendo gitimo richo mange’ny.

Koro Nyasaye ne owacho e Muma Malaki



4:5-6, ni, ‘Neuru, anaornu Elija Janabi kandalo maduong’ kendo malich mar Jehova pok ochopo. Mi enolok chuny wuone ir nyithindgi, kendo nyithindo ir wuone; ni kik abi kendo achwad piny gi kwet.’ Ewang’ Nyasaye, jo-Israel duto mane lame ne obam kod timbe maricho. Onge ngat mane oyud kani gitim makare ewang’e. Jotend lemo machalo kaka, Jodolo, jo ng’ad bura kod jopuonj chik ne opng’ kod timbe maricho ei chunygi. Jo- Israel kod jodolo margi ne oseweyo chiwo misango mowinjore kod chike Nyasaye.

Jodolo ne oweyo yo mer chiwo misango migolo go richo ka itiyo kod remo. Ondike Malaki ni jodolo ne oweyo yore mag chiwo misango, keto lwedo ewi misango kod chiwo rembe.

Mano emomiyo Johana Jabatiso ne ok nyal dak kodgi. Ne odk e thim kendo ne oko kod duol madung’. Ere wach mane owacho?

Ondik e Muma mar Mariko 1:2-3, kaka ne

ondik e kitap Janabi Isaya ni, ‘Eri! Aoro jaotena otel nyimi, mondo olosni yo. Ngat moro kok e thim ni, ‘Losuru yo ni Ruoth! Losneuru yo moriere tir.’’

Duol ma owuk e thim ne kok ne ji mondo olokre kendo obatisgi. Batiso mar lokruok ma Muma wuyo kuome en ango’? Mano e batiso mane Johana Jabatiso kok go kawacho ne ji: Ene batiso mane oluongo ji mondo odog ir Nyasaye kagiyie kuom Yesu mondo richo gi ogol oko kendo giyud warruok. Batiso mar lokruok ne en mar tero ji e warruok.

“Lokreuru kendo obatisu. Rudhwa Yesu bende notis eyorno mondo okawgo richou duto.” Duond Johana Jabatiso ne wachoni ni Yesu biro kawo richo duto mag piny kendo neng’adne bura e musalabamondo owar ji duto, ka oduogogi ir Nyasaye.

“An abatisou kod Pi to en obatisou kod Roho Maler.” “Batiso maru kod Roho Maler,” tiende



en luoko richo duto oko. Batiso tiende ni, “luoko.” Batiso mar Yesu e aora Jordan nyiso wa ni wuod Nyasaye ne otisi kendo ne okao richowa duto oko mondo owarwa.

Koro, owinjore wadar wa aye ngimawa mar richo kendo wayie kuome. En e Nyarombo Nyasaye magolo richo mag piny. Mae Injili mar warruok mane Johana Jabatiso obedone janeno.

Tije Jadolo Maduong’ E Golo Richo

Ng’ano manoloso yo mar warruok?

Johana Jabatiso.

Janabi Isaya ne okoro ni, “Wach uru ne jo

Jerusalem gi muolo, kuwachonigi ni gisetieko ni gisetiko ndalogi mag tuech, kendo ni osekumgi

moromo. Ruoth Nyasaye osekumogi nyadiriyo kuomrichogi duto” (Isaya 40:2).

Yesu Kristo ne ogolo richo duto mag piny maonge richo modong’; ne ogolo richo mar kodhi, richo ndalo gi, kod richo mag ndalo mabiro ne ogolo duto eyor batiso mare. Yesu ne owarowa duto. Wan duto nyaka wang’e wach warruok mar Nyasye.

Mondo owarwa kuom richo duto te, nyaka wayie kuom Injili ma wacho ni Johana Jabatiso ne oketo richowa dutote kuom Yesu eyor batiso.

Kik wabed kod winjo morem kawaparoni, nikech Nyasye en hera, wanyalo mana donjo ei pinyruodh polo mana ka wayie kuom Yesu, kata kawankod richo ei chunywa.

Mondo owarwa kuomrichowa duto nyaka wayie kuom batiso mare mane Johana Jabatiso okato go richowa duto kuom Yesu eyor batiso mare kod musalaba. En mana kuom ‘pi,’ mane Johana Jabatiso oweyogo richowa duto ewi



Yesu. Wach mokwongo mane Nyasaye otimo

mondo owarwa en oro Johana Jabatiso ei pinyni. Kaka jaote mar Nyasaye, Johana Jabatiso ne oor kaka jambetre mar Ruoth, mane oketo richo duto mag piny kuom Yesu eyor batiso. Ne otiyo tich dolo ne dhano duto kaka Jadolo Maduong’.

Nyasaye ne owachonywa ni enoor jaotene, Johana Jabatiso irwa; “Aoro jaotena otel nyimi.” Otel nyimi tiende ni, otelne Yesu. Ere gimomiyo Nyasaye ne ooro Johana motelone Yesu? Johana emane dhi dolo ka oketo richo duto mag piny ewi Yesu ma wuod Nyasaye eyor batiso. “En olos wang’ yori” mae ewach ma ndikono nyisowa.

En ngano mane oloso wang’yo ne Yesu mondo owarwa kendo wadhi e polo? Johana Jabatiso. “wang’yori” tiende ni wang’ yor Yesu kendo “ana oro” tiende ni Nyasaye owuon. Mano emomiyo ka owacho ni, “Aoro jaotena otel nyimi. mondo olosni yo.” Wachni tiende ango?

En nga’no mane dhi losonwa wang’yo mondo wadhi e polo? Johana Jabatiso. Ne oketo richowa ewi Yesu Kristo mi ne oluko richo wa duto: tije Johana Jabatiso ne en keto richowa duto kuom Yesu eyor batiso mare. Yesu kod Johana emane omiyowa bedo kod yie mar adier kendo mondo owarwa.

Ere wach ma warruok wa otenorego? Otenore kuom yie marwa kuom tim makare mar Yesu ma wuod Nyasaye, kod adier mar Jaote Nyasaye Johana Jabatiso mane oketo richowa duto kuom Yesu. Nyaka wan duto koro wang’e Injili mar weyo richo. Nyasaye ne ooro Johana kaka jaote mondo otel. En e jaote mane obiro mondo obatis Yesu. Kendo Nyasaye ne okete mondo obed jachung’ mar koth dhano duto. Mano emomiyo ne ochoponwa tich mar warruokwa.

Nyasaye ne ooro jaotene ma en Johana Jabatiso mondo obatis Yesu, mondo olos wang’ yomar warruok ne jogo moyie kuom Yesu. Mano



emomiyo otiso Yesu. Batiso mane Johana otisogo Yesu, ne ochopo kare tich mar warruok mar Nyasaye mane dhi golo richo duto mag dhano ka oketogi kuom Yesu mondo ji oyie kuome.

Kata richo mabiro timore e ndalo mabiro ne oket duto kuom Yesu ebatiso mare.Yesu kod Johana ne oloso yo madhi e polo ne wan duto. Ma eyo ma Nyasaye ne ofwenyonwago maling’ling’ mar warruok kaokalo kuom Johana Jabatiso.

Kaka jachung’ ma ochung’ne kit dhano, Johana ne otiso Yesu mondo wayie kuom warruok marwa kendo wadhi e polo. Ne oketo richo duto kuom Yesu eyor batiso. Mae wach maber mar warruok kod Injili.

Ere Gima Omiyo Nonyuol Johana Jabatiso?

Ng’ano manyalo miyowa wayie kuom Yesu?

Johana Jabatiso.

E buk mar Malaki 3:1, muma wacho ni,

“abiro oro jaotena ote, mondo olosna yo.” Nyaka isom Muma e yo malong’o. Ere gimomiyo Nyasaye ne oro jaotene mondo obi motelo ne Yesu? Ere gimomiyo ne onyuol Johana Jabatiso dweche 6 motelone Yesu?

Nyaka wawinj gima Muma wacho. Muma Machon nyisowa tije mag Jadolo Maduong’ Harun. Harun ne en owadgi Musa maduong’. Nyasaye ne oyiere kod yawuote mondo gibed jodolo. Jo-lawi mamoko ne tiyo ebwogi, kaka, kelonegi gige tich moyier, kado ngano milosogo



makati to gi mamoko, ekindego mane yawuot Harun chiwo misango ei kama ler mar emb dolo.

Yawuot Harun ne owir maromre mondo giti tije machalre, to e odiechieng’mar golo richo e ndalo mar apar e dwe mar abirio, Jadolo Maduong’ kendo emane chiwo misango mar golo richo ma ji osetimo e higa.

E Muma mar Luka 1:5 nitiere sigand anyuola mar Johana Jabatiso. Nyaka wang’e malong’o Jaote mar Nyasaye eka wabiro ng’eyo Yesu eyo makare. Ekinde mang’eny waparo wacho mana weche mang’eny kuom Yesu to waweyo wacho wach Johana Jabatiso mane obiro motelo ne Yesu. Daer mar konyi mondo wechegi odonjni eyo malong’o.

“Chakruok mar Injili mar Yesu kristo wuod Nyasaye ne obet kaka ondiki e kitabu mar Isaya Janabi niya, ‘Eri! Aoro jaotena otel nyimi, mondo olosni yo” (Mariko1:1-2). Injili mar polo ndalo duto chakore kod Johana Jabatiso.

Puonjruok malong’o kuom Johana Jabatiso, nyalo kelowa e winjo tiend Injili mar warruok mar Yesu. Wachni chalre kod kaka wawinjo jombetre ma waoro e pinje duto mondo omiwa ng’eyo kit oganda dutote e piny. Kawang’eyo wach man kuom Johana Jabatiso to nyalo miyo wang’e kendo wawinj tiend warruok mar Nyasaye bende.

En wach malit, kuom adier, ni jo-Kristo mang’eny modak e ndalowagi ok oseneno ber mar Johana Jabatiso. Nyasaye ne ok ooro Johana Jabatiso nikech ne obudho abudha. Injili duto angwen mane e Muma Manyien wuoyo kuom Johana Jabatiso kapok giwuoyo kuom warruok mar Yesu.

To joyalo masani osejuang’e chuth kendo ginyiso ji ni yie mana kuom Yesu kende emoromo mondo owargi. Kuom adier, joyagi tero mana ji e dak mar richo ndalo duto mag ngimagi: kendo gibiro dhi e mach. Ka Jo-Kristo



duto oyie mana kuom Yesu maok gibedo kod ng’eyo tich mane Johana Jabatiso, to bedo Ja-Kristo biro mana bedo ka dinde mamoko me pinyni. Ere kaka inyalo warikuom richoni ka ok ing’eyo adier? Mano ok nyalre

Injili mar warruok ok yot kata keng’keng’. Ji mang’eny paro ni warruok otenore kod yie marwa e musalaba nikech Yesu nowarowa e musalaba. Kata kamano, ka iye mana kuom gur mar Yesu e musalaba ka ok ing’eyo adier mane okawo godo richowa duto te, to yie machalo kamano ok nyal keloni warruok mar adier, bende ok ochuno ni itegno e yie marino machal nade.

Nyasaye neooro Johana Jabatiso mondo piny ongego kaka warruok ne dhi chopo kare kendo kaka Yesu ne dhi golo richoduto mag piny. Kawang’eyo adier, to adier biro miyowa ng’eyoni Yesu en wuod Nyasaye, mane okao richowa duto kuome owuon.

Johana Jabatiso nyisowa adiera mar warruok.

Johana nyisowa kaka ne obiro bedo janeno ni Yesu ne en Nyasaye kendo ler mar adier. Johana nyisowa ni en owuon ok en ler, to en mana janeno kuom ler. Bende e buk mar Johana, Johana obedo janeno kanyisowa ni en mana ng’atno mabiro loso Injili mar warruok ka obatiso Yesu Kristo.

Ka Johana Jabatiso ne ok okelonwa neno mar warruok, ere kaka ne wanyalo bedo kod yie kuom Yesu? Pod ok waseneno Yesu, kendo wa ae oganda mopogore opogore ere kaka de obedonwa mayot mondo wayie kuom Jehova kaka Nyasachwa?

Bedo kod dinde mopogore opogore e piny ngima, ere kaka ne wanyalo ng’eyo Kristo? Ere kaka ne wanyalo ng’eyo ni Yesu en wuod Nyasaye adier, mane obiro mondo owarwa ko kawo richowa duto mag piny kuom owuon?

Nyaka wanon Muma Machon mondo wayud weche mag warruok kochakore chakruok kendo



mondo wang’e ni Yesu en Jawarwa. Nyaka wabed kod rieko maber mondo wayud yie maber. Onge gino ma wanyalo timo ka waonge kod rieko mar adier. Mondo wayie kuom Yesu kendo mondo owarwa, nyaka wang’e Injili mar warruok mane Johana Jabatiso obedo ne janeno kendo tich mane otimo ne Injili. Mondo wabed kod yie mar adier kuom Kristo nyaka wang’e adiera mar warruok.

Mano e momiyo, ka Yesu ne owacho, “kendo ubiro ng’eyo adiera, to adierno biro ketou thuolo,” nyaka wang’ adier mar warruok ei Yesu.

Adier Mar Muma

Wach mane makitepe ang’wen mag Injili ochakorego?

Biro mar Johana Jabatiso.

Wadhi mbele ka wanono adier mar warruok e Muma. We wanon adier mar warruok e buge ang’wen mag Injili mawuyo kuom Johana Jabatiso, wacho ni ne en ng’a, kendo gimomiyo ne olunge ni “Jachung’ mar dhano duto” kata “Jadolo Maduong’,” kaka richogi duto mar piny ne oket kuom Yesu, kendo ka Yesu ne okao richo duto kuome owuon kata ooyo.

Nyaka wanon malong’o ni en adier mane kitepe ang’wen mag Injili ka gichakore kod Johana Jabatiso. Johana 1:6 wachonwa ng’atno mane otiyo tich keto richo duto mag piny kuom Yesu, “Nyasaye nooro ng’at moro ma nyinge Johana. Nobiro nyiso ji wach ler, mondo ji duto oyie nikech wachne” (Johana 1:6-7).

Muma wacho niya, “Mondo ji duto oyie nikech wachne.” Kendo ni “Nobiro nyiso ji wach ler” Ler ne en Yesu Kristo. Tiende niya Johana ne en Janeno mar Yesu mond ji duto oyie kuome. Koro wanon wach ma Mathayo 3 wacho.



E Muma mar Mathayo 3:13-17, “Eka Yesu nobiro koa Galili mi ochopo Jordan ir Johana mondo oyud batiso kuome. To Johana notemo sinde, kawacho niya, ‘an ema adwaro mondo ibatisa toin kendo emibiro ira koso?’ Yesu nodwoke niya, ‘Yiena koroni, nikech kaka owinjore mondo wachop tim makare duto.’ Eka noyiene, to ka osebatis Yesu, kanyono nowuok moa e pi, kendo polo noyawore, mi ne oneno Roho mar Nyasaye kalor kaka akuru, to dwuol ma oa e polo nowacho niya, ‘Jali e wuoda ma hero chunya mor kode.’”

Ang’o momiyo nyaka wange anyuola mar Johana?

NikechMuma nyisowa ni Johana ne en Jadolo Maduong’.

Johana Jabatiso ne obatiso Yesu mondo

ochopgo chik mar warruok magolo richo mag piny. Batiso mar Yesu kuom Johana ne en gima duong’mondo owarwa. To Wawinj kendo wayie kuom adier duto. Nyaka wasom wach mar Johana Jabatiso mokwongo.

E Luka 1:1-14, “Ji mang’eny osetemo mondoochan weche mane otimore kuomwa, ka giluwo weche ma joma ne onenogi kod joland Wach Maber, onyisowa. Kuom mano, kaka an bende asenono wechego duto malong’o nyaka a chakruokgi, aneno ni ber mondo andikni wach mochanore maler, mondo ing’e ni weche mosepuonji gin adier chutho. E ndalo Herode ruoth Judea, ne nitie jadolo moro manyinge Zekaria, mane achiel kuom oganda jodolo miluongo ni oganda Abija. Chiege ne nyinge Elizabeth, kendo en bende ne en nyar dhood Harun jadolo. Giduto ne gin joma kare e nyim Nyasaye, kendo ne girito chike duto mag Ruoth Nyasaye gi chunygi duto. To ne gionge nyathi,



nikech Elizabeth ne en dhako ma migumba, kendo giduto koro ne gin joma oti. Chieng’moro, kane ogandane mar jodolo nietich, Zekaria ne tiyo tichne mar dolo e nyim Nyasaye. Ne oyiere kod ombulu, kaluwore gi chik mane jodolo tiyogo, mondo owang’ ubani. Kuom mano, nodonjo kama ler mar Hekalu mar Ruoth, ka ji to lemo oko e kinde mane iwang’oe ubani. Eka Malaika mar Ruoth ne ofwenyore ni Zekaria, kochung’e bath kendo mar ubani korachwich. Kane Zekaria onene, ne obwok mi nodoko maluor. To Malaika ne owachone niya, kik ibed maluor Zekaria! Nyasaye osewinjo kwayoni, kendo Elizabeth ma chiegi biro nyuoloni nyathi mawuowi, mi inichake ni Johana. Inibed mamor ahinya konyuole, kendo ji mang’eny bende nobed mamor, nimar enobed nga’at maduong’ e nyim Ruoth Nyasaye.”

Luka, jaote mar Yesu, nyisowa malong’o anyuola mar Johana . Luka mane en jaote Yesu,

lerowa kuom anyuola mar Johana Jabatiso kochakore chakruok. Luka ne opuonjo jal ma nyinge Theofilia Injili, Theofilia ne a e anyuola mopogore kendo ne ok ong’eyo Ruoth.

Koro mondo ne opunje kuom Yesu, Jawar mar joricho. Luka ne oparo mar chiwo ler kuom anyuola mar Johana Jabatiso eyo malach. Wan kaka oganda ma ok oyie ma aye e anyuola machielo, ok wanyal winjo warruok mar Yesu ka ok ochiw ler malong’o e okange duto. Wano ane gima ndiko wacho. “E ndalo Herode ruoth Judea, ne nitie jadolo moro manyinge Zekaria, mane achiel kuom oganda jodolo miluongo ni oganda Abija. Chiege ne nyinge Elizabeth, kendo en bende ne en nyar dhood Harun jadolo. Giduto ne gin joma kare e nyim Nyasaye, kendo ne girito chike duto mag Ruoth Nyasaye gi chunygi duto. To ne gionge nyathi, nikech Elizabeth ne en dhako ma migumba, kendo giduto koro ne gin joma oti. Chieng’moro, kane ogandane mar



jodolo nie tich, Zekaria ne tiyo tichne mar dolo e nyim Nyasaye. Ne oyiere kod ombulu, kaluwore gi chik mane jodolo tiyogo.”

Wach moro ne otimore ne Zakaria kane oyudo otiyo tich dolo e wang’ Nyasaye kaka tim dolo ne obedo. Luka ne obedo Janeno ni Zekaria ne ae anyuola mar Harun. Koro kare dhood mane mane Zekaria aye? Mae en wach mowinjore ahinya.

Luka wacho, “Zekaria ne tiyo tichne mar dolo e nyim Nyasaye.” Mae nyisowa niLuka ne ong’eyo Zekaria maber momiyo olernwa Injili mar warruok ka olungo Zekaria kod Elizabeth.

Johana Jabatiso nonyuol kod Zekaria gi chiege ma Elizabeth, mane en achiel kuom nyi Harun. Koro wanon ane anyuola mar Zekaria ma wuon Johana.

Anyuola Mar Johana Jabatiso

Ng’ano mane kwar Johana Jabatiso?

Harun, Jadolo Maduong’

Mondo wange anyuala mar Johana Jabatiso, wasom uru, 1 Weche Mag Ndalo 24:1-19.

“Migepe mag joka Harun e magi: Yawuot Harun ne gin Nadab gi Abihu gi Eleazar kod Ithamar, to Nadad kod Abihu notho motelo ni wuon-gi, kendo ne ok giweyo yawuowi. Kuom mano joka Eliazar kod joka Ithamar kende emane obedo jodolo. Daudi ne ochanone gi migepe mondo opognigi tich, ka Zadok jaka Eliezar gi Ahimelek jaka Ithamar konye. Jodong joka Eleazar ne ng’eny moloyo jodong joka Ithamar, omiyo dhood Eleazar ne nigi jodongo



apar gauchiel, to dhood joka Ithamar jodongo aboro. Nochan –gi gi ombulu, nimar ne nitie jodong hekalu, ma tiende ni jodong Nyasaye, kuom joka Eleazar, kendo kuomjoka Ithamar bende. Ja-wawi moro ma jagoro, ma nyinge Shemaya wuod Nathaneel nondiko nyinggi duto e nyim ruoth gi jodonge gi Zadok jadolo gi Ahimelek wuod Abiathar, kaachiel gi jotelo mag dhout jodolo kod jo-lawi. Ombulu mokwongo noyiero Jehoyarib, mar ariyo noyiero Jedaya, to mar adek ne oyero Harim, mar ang’wen Seorim, mar abich Malkia, mar auchiel Mijamin, mar abirio Hakoz, mar aboro Abija, mar ochiko Jeshua, mar apar Shekani, mar apar gachiel Eliaship, mar apar gariyo Jakim, mar apar gadek Hupa, mar apar gang’wen Jeshbeab, mar apar gabich Bilga, mar apar gauchiel Imer, mar apar gabiriyo Hezir, mar apar gaboro Hapize, mar apar gochiko Pethahia, mar piero ariyo Jehe zekel, mar piero ariyo gachiel Jakim, mar

piero ariyo gariyo Gamul, mar piero ariyo gadek Delaya, mar piero ariyo gang’wen Maazia. Mano e kaka nochan-gi mondo giti e Od Ruoth Nyasaye, kaluwore gi chik mane Ruoth Nyasaye ma Nyasach Israel omiyo Harun kwargi.”

Wasom sura mar 10 kendo. “mar abirio Hakoz, mar aboro Abija.” Endalo mag ruth Daudi, ne nitie jodolo mang’eny, mano emomiyo ne ochuno modo olos chenro mar mag dolo. Omiyo Daudi ne oloso chenro ne yawuot Harun duto mondo misango ochiw eyo ma owinjore. (kaka un duto ung’eyo, ni Harun ne owadgi Musa maduong’. Nyasaye nowalo Musa kaka jatichne, kendo Harun kaka Jadolo Maduóng’mar hema maler e nyim jo-Israel).

Jo-lawi ma moko ne tiyo ebwo jadolo kendo Harun kod jodolo, ma yawuote, nokawo tije duto mag chiwo misango ewang’ Nyasaye. Ka Daudi ne pod ok oloso chenro, jodolo, mane gin nyikwa Harun, ne goyo ombulu ndalo duto kendo ma ne



okelonigi both e tich. Omiyo Daudi ne oloso chenro ka oketo tije

duto eyo maler. Ne nitie oganda piero ariyo gang’wen e chenrono, moa kuom nyikwa Harun; kendo oganda mar aboro ne Abija. Iwacho niya, “Ne nitie jadolo moro manyinge Zekaria, mane achiel kuom oganda jodolo miluongo ni oganda Abija.” Ma nyisowa ni Zakaria ne en jadolo mowuok e dhood kanyakla mar Abija, kendo gin duto ne gin nyikwa Harun Jadolo Maduong’.

Zakaria ma wuon Johana Jabatiso, ne wuok e oganda jodolo mar Abija. Kendo Muma nyisowa ni ne ginyuomore e kindgi giwegi.

Koro Jakob noyuomo nyar nergi ma owadgi mamane. Wachno koro nyalo keloni winjo malong’o. muma wacho niya, “Ne nitie jadolo moro manyinge Zekaria, mane achiel kuom oganda jodolo miluongo ni oganda Abija.”

Omiyo koro, adier en ni, Zakaria ne en nyakwar Harun. Zakaria Mane? Zakaria ma

wuon Johana Jabatiso. Ma e en wach malong’o makelowa e winjo maber kuom wach warruok mar Yesu kod tich Johana Jabatiso, kod kaka ne richowa duto oket ewi Yesu.

Mana Yawuot Harun Kendgi Emane Oyier E Tich Dolo

Ng’ano mane oyiene timo tich jadolo maduong’e

Muma Machon?

Harun kod Yawuote.

Ere kama Muma wachonwa go ni mana yawuot Harun kende emane oyienegi tiyo tich dolo? Wason ane wachni.

E buk mar Kwan 20:22-29, “Oganda jo-Isarael nowuok kadesh, modhi e got hor.



ruothNyasaye nowachone Musa gi Harun e got Hor man but tong’ piny Edon niya, “Harun biro tho milu kwerene, to ok nodonji e piny mane asingora ni nami jo-Israel, nikech nugagi rito chikna kuom pi Meriba. Kaw Harun kod Eleazar wuode mondo udhigo e got Hor. Eka ilony lep Harun mondo irwakne Eleazar wuode. Harun to notho mana kanyo koluwogo kwerene. Musa notimo mana kaka Ruoth Nyasaye nochike, mi ne giidho got Hor, ka oganda duto neon. Nolonyo lep Harun, mino rwakone Eleazar wuod Harun. Harun to notho mana ewi got kanyo. Bang’e Musa gi Eleazar nolor piny oa e got. Kane oganda Jo-Israel oneno ni Harun osetho, ne giywage kuom ndalo piero adek.”

E buk mar Wuok, Chik Nyasaye wacho ni yawuot Harun, Jadolo Maduong’, mondo oti tich dolo, kendo wuowi moyier kar wuon mare kaka Jadolo Maduong’ nyaka bed kod higni 30.

E buk mar Wuok 28:1-5, “In iwuon nyaka

iluong Harun owadu gi yawuote, ma Nadab gi Abihu gi Eleazar kod Ithamar, kuom jo-Israel mondo iket obed jodolona. Twang’ne owadu lep dolo, mondo omede duong’ gi chia. Nyis jotich molony ma asemiyo rieko olos ni Harun lewni morwako, kikete jadolona. Lewni monego gilosi e magi: Law agoko gi law akor mogorie maradadi, kaachiel gi kilemba kod okanda. Nyaka losgi gi dhahabu kod usi mambulu gi maralik kod makwar, kod law katana maber.”

Nyasaye ne oyiero Harun ma owadgi Musa mondo obed jadolo maduong’ . tich dolo ne ok owane ji duto. Nyasaye ne onyiso Musa mondo oyier Harun kaka jadolo maduong’, kendo mondo olosne lewni mowinjore kod kaka owacho. Kik wiwa owilgi wach Nyasaye.

E buk mar Wuok 29:1-9, “Kiwalo Harun gi yawuote mondo obe jodolona, to nyaka itim kama: kaw nyaruath kod imbe ariyomaonge gi songa. Bende ikaw makati, gi kek moted gi mo,



kod chapat mowirie mo. Magi duto nyaka los kod ngano mayon, ma ok oketie thowi. Iketgi e odheru, kendo ikelgigo. Bende ikel nyaruath kod imbe ariyo kande. Bang’e ikel Harun gi yawuote e dho hemb room kendo ilwokgi. Eka ikaw lewni kande, ma gi kadhu gi aroya maumo efod gi efod owuon, kod law agoko, irwak ni Harun, kendoitwene efod gi okandane. Sidhne kilemba, itwene gima opamore cha, ma en osimbo maler. Eka ikaw mor wir, iol e wiye kiwalego. Bang’ mano ikel yawuote, mi irwaknigi aroche, kendo ituenegi okanda e nungogi, bende isidhnegi kilemba. Mano e kaka iniket Harun gi yawuote e tichgi, kendo ginibed jodolo mosiko nyaka chieng’.”

Irwakgi kod arwekgi maboyo, Harun kod yawuote kendo ini sidhnegi kilemba....eka tich dolo nobed margi. Omiyo nyaka iwal Harun kod yawuote....nyasaye ne ochiko Harun kod yawuote mondo oti tich dolo. Kane owacho ni,

“kendo ginibed jodolo mosiko nyaka chieng’.” Tiende ni tich dolo en gimo ochuno kata bang’ ka Yesu osebiro e piny.

Luka medo wachonwa ni Zakaria ne en nyakwar Harun Jadolo Maduong’. Ekinde mane Zakaria timo dolo ewang’ Nyasaye ei Hekalu mar Nyasaye, malaika no fwenyorene mowachone ni lemone osewinji! Kendo ni Elizabeyh ma chiege biro mako ich minonyuol nyathi ma wuowi.

Zakaria ne ok oyi wechego omiyo ne owacho, “anang’e wachno nade, nikech an ng’ama oti chiega bende ndalone osekadho?” to nikech ne ok oyie Nyasaye ne oloke momo mondo oyisgo ni wachne en adier.

Bang’e chiege nomako ich kendo bang’kinde matin Bikra Maria bende ne omako ich. Wechego duto ne otimore mondo olos wang’yo mar warruok. Mondo Nyasaye ne war dhano maricho oketho, nochune mondo oor jatichne



Johana kod wuode achiel kende ma miderma Yesu e pinyin.

Omiyo Nyasaye ne oweyo thuolo mondo Johana Jabatiso otis wuode ka oketogo richo duto mag piny kuome, mondo ng’at moyie oyud warruk.

Chiwo Makende Mar Nyasaye!

Ng’ano mane Nyasaye ooro motelone Yesu ne tich

warruok mare?

Johana Jabatiso. Yesu Kristo ne en Jawar mar ji duot, ne

onyuole kod Bikra Maria. Maria ne omako keny kod Josef, ma nyakwar Juda. Yesu ne obedo nyakwar Juda mondo ochop singo Nyasaye,

mana kaka Johana Jabatiso ne onyuol kod dhood Harun, Jadolo Maduong’ .

Nyasaye ne oketo ji ariyo mondo nyuolgi e pinyni, kochako kod Johana Jabatiso mondo okwong ne Yesu. Johana Jabatiso ne onyuol mondo en ema obi otis Yesu ka oweyo go richo duto mag piny ewiye. Nyakwar Jadolo Maduong’ne nyaka tim dolo michiwo go misango magolo richo, mondo singruok mar Nyasaye, mane otimo e Muma Machon kod Manyien; Injili mar warruok mar Yesu otimre kod chenro maber mondo dhano duto oyud warruok.

Muma mar Wuok wachoni Nyasaye ne omiyo jo-Israel chike kod singruok mare; chike Nyasaye ne ni kod chenro mar chiwo misango, kod warruok mar jadolo, chike mag misango, kod kaka nyithind jodolo nyaka kaw tich dolo. Nyasaye ne oyiero Harun kod nyikwaye mondo otim tich dolo ma nyakachieng’.



Kuom nyikwa Harun mang’eny, Nyasaye ne oyiero jadolo moro ma nyinge Zakaria kod chiege manyinge Elizabeth. Ne owacho, “aoro jaotena mondo otel nyimi.” Ka Nyasaye ne onyiso Zakaria ni obiro miyo Elizabeth nyathi ma wuowi, kendo nyinge nochak ni Johana, Zakaria ne ok oyie omiyo ne obedo momo kuom chik Nyasaye nyaka ne nyathi onyuol ma ochake nying.

Adier, nyathi ma wuowi noyuol e od Zakaria. Kane kinde ochopo mar chako nyathi nying kaka chik jo-Israel ne obet, nyathi ne ichako nying wuon, kata nyinge mag anyualane.

“Kor kinde ne ochopo ma Elizabeth nyuoli, mi onywolo nyathi ma wuowi. Kane joodgi kod jogweng’gi owinjo ng’wono madung’ mane Ruoth osetimone, giduto ne gidoko mamor, kaachiel kode. Eka chieng’mar aboro, ne gibiro mondo giter nyathi nyangu, kendo ne gidwaro chake ni Zakaria, nying wuon mare. To min mare

nowacho niya, “ooyo, nyinge en Johana.” to nee giwachone ni, “onge jaodu moro mochak mying’no.” Eka ne giwuoyo gi wuon nyathi gi lwetgi, ka gipenjego nying’modwaro chake. Zakaria nokwayo bao, mi ndikoe ni, “nyige en Johana,” mi giduto ne giwuoro! Gikanyono dho Zakaria noyawore, kendo lewe nogonyore, mi ochako wuoyo kodendo Nyasaye. Luoro nomako jogweng’gi duto kendo wechego nolandore e piny gode mag Judea duto. Ji nduto mane owinjo wachno nosiko kaparo wachno e chunygi, kendo kawuoro ni, “Nyathini nobed ngat malich manadi!” to nikech adier Ruoth ne ni kode” (Luka 1:57-66).

Zakaria ne pod momo nyaka e kinde mane chiege onyuolo nyathi mawuowi. Ka kinde ne ochopo mar chake nying; anyula margi ne otemo mondo achake nyinge ni Zakaria. To min mare notamore ni nyinge nyaka luong ni Johana. Esechego, anyuola kod wedegi nowachone ni



nyingno pok ne ochak ng’ato kuomgi kendo ne gidwaro mana ni nyathi nyaka chak nying wuon mare.

Ka Elizabeth ne osedagi ni nyathi nyaka luong ni Johana, jo odgi ni odhi ir Zakaria kendo gi penjeo nying monego oluonggo nyathi. To nikech Zakaria ne momo, nokwayo bao mi ndikoe kendo ne ondiko ni, “Johana” e nyinge. To giduto ne giwuoro.

Gikanyono dho Zakaria ne oyawore. Ne opako Nyasaye kendo nopong’e kod Roho Maler mi okoro wach.

Mano ekak Luka nyisowa nyuol mar Johana Jabatiso e od Zakaria. “Ne nitie jadolo moro manyinge Zekaria, mane achiel kuom oganda jodolo miluongo ni oganda Abija.” Eyor chiwo kende mar Nyasaye. Johana Jabatiso maen jachung’ mar oganda dhano, ne onywol e od Zakaria ma nyakwar Harun.

Kokalo kuom Johana Jabatiso kod Yesu

Kristo, Nyasaye ne ochopo tich warruok ne dhano duto. Owarowa kuom richo duto kawayie tich kanyakla mar warruok mane Johana kod Yesu oting’o.

Batiso Mar Yesu

Ang’o momiyo Yesu no batisi kod Johana?

Mondo okaw richo duto mag piny oko.

Johana Jabatiso ne otimo neno ni Yesu ne

wuod Nyasaye kendo ne okawo richowa duto oko. Ne en Johana Jabatiso Jaote Nyasaye mane ooro mondo obed janeno mar warruok mare. Mano ok nyisni Nyasaye ne ok nyal wachnwa kende owuon ni en e Jawarwa. Nyasaye tiyo kod



jotichne mane kanisa, kendo dho ji duto mosewaro.

Nyasaye wach niya, “Nyasachu wacho kama: “Houru chuny joga! Hogiuru! Wach uru ne jo Jerusalem gi muolo, kuwachonigi ni gisetieko ni gisetiko ndalogi mag tuech, kendo ni osekumgi moromo. Ruoth Nyasaye osekumogi nyadiriyo kuomrichogi duto. Adier, lum two, maua bende ner, to wach Nyasachwa to osiko nyaka chieng’.” (Isaya 40:2, 8).

Nyasaye ne otimo singo higni mia abiriyo kapok onyuol Yesu Kristo, “ok un joricho kendo. Ase golo richou duto kendo ndalou mag twech oserumo.” Mano e dwol ma oikore mar Injili.

Ka wang’eyo tich Johana Jabatiso kendo wang’eyo ni richowa duto mag piny ne Johana Jabatiso oketo kuom Yesu, to inyalo wari kuom twech mar richo.

Kitepe angwen mag injili wuoyo kuom Johana Jabatiso, kendo Malaki mane en Janabi maachien

e Muma Machon bende timo nend Johana Jabatiso kawchoni, en e jaote Nyasaye ma oseiko. Muma Manyien bende ochkore kod nywol Johana Jabatiso kod dolo mar weye richo.

Ang’o momiyo iluonge ni Johana Jabatiso? Nikech en emane obatiso Yesu. Batiso tiende ang’o? Tiendeni, keto gimo ewi, kata yiko gimoro, kata lwoko”, “keto lweto ewi” e muma machon.

E muma machon, ka ngato ne otimo richo ne iketo richone ewi misango maonge kod songa moro. ka iketo lwedo ewiye, kendo misangono ne tho kod richogo. “Keto lwedo” tiende ni “keto richo ewi.” Koro, “keto lwedo” kod “batiso”ni kod ranyisi machalre, kata obedo ni gi pogore.

Kare, tiend batiso mar Yesu en ang’o? Batiso mar Yesu ne yo makende ne wan mondo owenwago richowa. Nyasaye ne oketo chike migolo go richo eyor misango, “keto lwedo,” mano emomiyo e ndalo machon joricho ne keto



lwetgi ewi misango mondo gi golo richo margi ewi misango. Bang’ mano ne ginege kendo jodolo ne keto remo e tunge kendo mar misango. Mae yo mane igolo go richo mag odiechieng’.

Kare ere kaka ne gigolo richo gi mag higa? E kinde machalo kod mae, Harun Jadolo

Maduong’ne chiwo misango ne J0-Israel duto. Nikech ne onywol Johana Jabatiso e dhood Harun, ne en gima kare mondo obed jadolo maduong’,kendo Nyasaye ne oseike mondo obed Jadolo Maduong’ mogik, koluwore kod singruok mar warruok.

Johana Jabatiso ne en jachung’ma ochung’ne kit dhano duto kendo Jadolo Maduong’mogik nikech Muma Machon ne ogik kod nywol mar Yesu. Ngano kendo mak mana Johana Jabatiso mane oketo richo ji duto mag piny ewi Yesu, Muma Manyien, mana kaka Harun ne golo richo mag ji duto e Muma Machon? Kaka Jadolo Maduong’mogik e Muma macho kendo jachung’

mar dhano duto, Johana Jabatiso ne oketo richo duto mag piny kuom Yesu ekinde mane obatise.

Nikech Johana Jabatiso ne oketo richowa duto kuom Yesu, bedo kod yie e Injili mar Pi gi Roho nyalo kelonwa resruok. Yesu ne obedo nyarombo Nyasaye mondo owar joricho duto, mano emomiyo ne ochopo tich warruok kaka ne Nyasaye oloso chenro. Yesu ne owachnwa niJohana Jabatiso ne en janabi mogik, jadolo maachien mane oketo richowa duto kuom Yesu.

Ere gimomiyo Yesu ne ok nyal timo mano kende owuon? Ang’o momiyo ne odwaro Johana Jabatiso? Nitie wach momiyo Johana Jabatiso ne oywol dweche auchiel motelone Yesu, ne en chopo chik Muma Machon eyo maber, mondo singruok otimre.

Yesu ne onywol kod Bikra Maria, ka Johana Jabatiso ne onywol kod dhako ma oti kendo mamigumba mane nyinge iluongo ni Elizabeth.

Mago ne tije Nyasaye mano loso chenrogo



mondo owargo joricho duto. Mondo owarwa kuom lweny mar richo mosiko kodwa, kendo sandruok marichowa kelonwa, ne oor Johana kaka Jaote mare, kendo bange ne ogolo wuode owuon, Yesu. Johana Jabatiso ne oro kaka jachung’, mochung’ne ji duto kendo jadolo Maduong’ mogik.

Dhano Ma Maduong’ Moloyo Ma Dhako Onywolo

Ng’ano maduong’ie moloyo e piny?

Johana Jabatiso.

Wasom Mathayo 11:7-14. “Kane oyudo

jopuonjre Johana koro dok, Yesu ne wuoyo ne ji kuom Johana, kopenjo gi ni, “Ekinde mane udhi

ir Johana e thim, ang’o mane udhi neno? Udundu mayamo yiengo koso? To ka ok kamano, to ang’o mane udhi neno? Koso ne udhi neno ng’at ma orwakore kod lweni mabeyo? Ooyo! Joma rwakore kamano iyudo mana e ut ruodhi! To kare ang’o mane udhi neno kuno? Neno janabi koso? Adier awachonu ni ne udhi neno ngat ma oloyo janabi, nikech Johana e jaote ma Muma wuoyo kuome, “eri, aoro jaotena otel nyimi mondo olosni yo. Awachonu adier ni, kuom yawuot mon duto, onge moro madung’ie moloyo Johana Jabatiso. Kata kamano, ng’at matinie migik to oloye kod duong.’ Chakre ndalo Johana Jabatiso nyala chil kawuono, ji osebedo kadwaro donjo e piny ruoth polo kod teko, kendo joma rateke ema donjoe, nikech nyaka chop ndalo mane Johana Jabatiso obiroe jonabi duto kod kitap chik Musa nosebedo kanyiso gima biro timore, kendo kaunyalo yie wachna ubiro neno ni Johana e Elija mane okor wachne ni nobi.”



Ji ne othi e thim mondo gine Johana Jabatiso mane kok kawacho niya, “lokreuru un nyithind thunde!” kendo Yesu ne owacho, “Ekinde mane udhi ir Johana e thim, ang’o mane udhi neno? Udundu mayamo yiengo koso? To ka ok kamano, to ang’o mane udhi neno? Koso ne udhi neno ng’at ma orwakore kod lweni mabeyo? Ooyo! Joma rwakore kamano iyudo mana e ut ruodhi!”

Yesu owuon ne otimo nende kuom duong’mar Johana. “Ang’o mane udhi neno? Ngat ma kok matek ka orwakore kod lewni mag ngamia? Nyalo bet ni ne orwuakore kod pien ngamia. Ango mane udhi neno? Koso ne udhi neno ng’at ma orwakore kod lweni mabeyo? Ooyo! Joma rwakore kamano iyudo mana e ut ruodhi. Adier awachonu ni ne udhi neno ngat ma oloyo ruoth,” Yesu nowacho. “Ooyo! Joma rwakore kamano iyudo mana e ut ruodhi! Neno janabi koso? Adier awachonu ni ne udhi neno ngat ma oloyo janabi.”

Endalo machon jonabi ne ni kod duong’maolyo ruodhi. Johana Jabatiso ne duong’ moloyo ruoth kendo ne oduong’maoloyo jonabi duto mag Muam machon. Kuom adier Johana, mane obedo jadolo ma achien kendo Maduong mar dhano ne en kod duong’ moloyo Harun, jadolo maduong’maokwongo. Yesu owuon ne otimo neno kuom ni Johana Jabatiso ne en ng’at duong’ moloyo.

En ng’ano maochung’ne dhano? Mopogore kod Kristo owuon, en ng’ano maduong’ moloyo jiduto e piny? En Johana Jabatiso. “Adier awachonu ni ne udhi neno ngat ma oloyo janabi.” ‘Eri! Aoro jaotena otel nyimi, mondo olosni yo.”

Johana Jabatiso ne otimo neno ni lweny mane ekind richo oserumo. “Ne uru nyarombo Nyasaye magolo richo mag piny!” Johana Jabatiso emane otimo neno ni Yesu osekao oko richo duto mag piny.



E Mathayo 11:11, “Awachonu adier ni, kuom yawuot mon duto, onge moro madung’ie moloyo Johana Jabatiso.” Bende ose betie ng’at maduong’moloyo Johana Jabatiso kuom ji duto ma mon onywolo?

“Joma mon oywolo” tiende ang’o? Wachno wuoyo kuom dhano duto. Ji duto ne oywol kod mon Mak mana Adam kod Hawa. En adier ni kuom ji duto ma mon onywolo pod ok oyud ng’ato maduong’ moloyo Johana Jabatiso. Omiyo en e Jadolo Maduong’ ma achien, janabi kod jachung’ ma ochung’ne kit dhano duto.

E muma machon Harun kod yawuote ema ne Nyasaye opwodho mondo oti tich dolo nyaka chieng’. Richo duto ne iluoko oko kod Harun gi yawuote. Mano ne chik Nyasaye.

Ka jolawi ne nyalo biro mokwongo kendo gi timo tich dolo to ne githo. Duto mane ginyalo timo en mana choko yien mar mach ekendo mar misango, yango chiayo, golo bor chiayo, luok

ombich, kendo tero owuoyo oko mar kambi. Ka ne ginyalo temo tich dolo to de gi tho. Mano ne en chik Nyasaye. Omiyo ne ok ginyal timo tich ma ok margi.

E piny duto, pod onge ng’at mosebedo maduong’moloyo Johana Jabatiso. Ne en kod duong’ moloyo ji duto mosedak e pinyni. “Chakre ndalo Johana Jabatiso nyala chil kawuono, ji osebedo kadwaro donjo e piny ruoth polo kod teko, kendo joma rateke ema donjoe.”

Warruok mar dhano ne ochopo kare e kinde mane Johana Jabatiso otiso Yesu, kendo jomo yie kuom Yesu yudo thuolo nyalo donjo e piny ruodh polo nikech oseketgi kare kuom Yie.

Koro wane kaka wuon Johana ne otimo neno mar wuode.



Neno Mar Zakaria, Wuon Johana

Ang’o mane Zakaria Okoro kuom wuode?

Johana biro losone Ruoth yoo

Konyiso ji warruok.

Wasom kitabu mar Luka 1:67-80. “Roho Maler nobiro mopong’o Zakaria, wuon Johana, mi okoro wach kama: “wapakuru Ruoth Myasach Israe, nikech ne obiro konyo joge, mi owarogi. Osekelonwa jawar maratego, moa e dhood Daudi jatichne, mana kaka nosingore. Nosingore kamano nyaka nene, komiyo jonabine maler wacho ni obiro resowa e lwet wasikwa, kendo e teko joma mon kodwa duto. Ne owacho bende ni notim ne kwerewa ng’wono, kendo ni no par singruok mare maler. Mano e singruok mane

otimo ne kwarwa Ibrahim, kokuong’ore ni noreswa e lwet wasikwa, kendo ni nomi watine maonge luoro, kwabedo maler kendo malong’o e nyime ndalo duto mag ngimawa. To in nyathina, nolungi ni, janabi mar ng’ama Duong’ moloyo. Initel nyim Ruoth mondo ilosne yo, kinyiso joge ni giniyud warruok, ka richogi owenigi. Mano notimre nikech Nyasachwa ng’won kendo omuol. Enomi Jal mawuok e polo, machalo gi ler mar okinyi, limwa, mindo orieny kuom joma odak e mudho, kendo e tipo mar tho, kendo mondo otawa e yo mokue.” Nyathi ma johanano nodongo, modoko motegno e chunye, kendo nodak e thim nyaka nochopo chieng’ mane owuok, monyisoree ratiro e nyim jo-Isarael.”

Zakaria ne okoro weche ariyo. Ne okoro ni Ruodh ji duto nobi ir joge. E sura mar 68 nyaka 73, ne okro kod mor ni Nyasaye wiye ok nowil kod singruok mare kod Ibrahim, kuom warruok mane nyikwae dhi yudo kuom Yesu, mane idhi



nywol kod Bikra Maria mondo ores joge ae lwet wasikgi kod ji duto mochayogi.

Sura mar 74, “Noreswa e lwet wasikwa, kendo ni nomi watine maonge luoro.” Mae en rapar mar singruok mar Nyasaye kuom Ibrahim kod jo-Israel, kendo nokoro ni, “kendo ni nomi watine maonge luoro.”

Sura mar 76, ne okoro ne wuode. “To in nyathina, nolungi ni, janabi mar ng’ama Duong’ moloyo. Initel nyim Ruoth mondo ilosne yo, kinyiso joge ni giniyud warruok, ka richogi owenigi. Mano notimre nikech Nyasachwa ng’won kendo omuol. Enomi Jal mawuok e polo, machalo gi ler mar okinyi, limwa, mindo orieny kuom joma odak e mudho, kendo e tipo mar tho, kendo mondo otawa e yo mokue.”

Ne owacho, “kinyiso joge ni giniyud warruok, ka richogi owenigi.” En ng’ano mane owuoyo kuome kowacho ni biro nyiso joge ni giniyud warruok? Johana Jabatiso. Bende ineno wach ni?

Johana Jabatiso kuomteko mar mar wach Nyasaye, ne dhi nyisowa warruok mar Yesu wuod Nyasaye magolo richowa duto mag piny.

Koro waso Mariko 1. “Chakruok mar Injili mar Yesu kristo wuod Nyasaye ne obet kaka ondiki e kitabu mar Isaya Janabi niya, ‘Eri! Aoro jaotena otel nyimi, mondo olosni yo. Ngat moro kok e thim ni, ‘Losuru yo ni Ruoth! Losneuru yo moriere tir.’ Kamano Johana Jabatiso notucho e thim, kalando wach ni mondo ji oyud batiso kaka ranyisi ni giseloko chunygi, mondo Nyasaye owenegi richogi, kendo ne obatisogi e aora Jordan” (Mariko 1:1-5).

Ka jo-Israel ne owinjo weche Johana Jabatiso, negiweyo lamo nyiseche manono kendo ne obatisgi kod Johana Jabatiso. To Johana Jabatiso notimo neno kowacho ni, “ an abatisou gi pi mondo ulokru udog ir Nyasaye. To wuod Nyasaye biro biro mondo abatise mondo okawgo richou duto eyo machal kod mae. To ka uyie



kuom batiso mare mana kaka abatisou duto koro. To richou duto biro dokne mana kaka richo dhano ne iketo kuom misango eyor keto lwedo ewiye e ndalo mag muma machon.” Mano e neno mane Johana otimo.

Adier mar batiso mar Yesu e aora Jordan tiende ni ne otise e aora mar tho. Pile wajawer e kuonde liete ni, “♪wanamor nyaka chieng’, wanarom e wadhno maber. Wanarom e dho wadhno maber.♪” Ka watho wabiro ng’ado Aora Jordan. Aora mar Jordano en aoch tho. Tesu ne obatisi e aora mar tho, nikech kanyo e mane okawoe richowa duto kendo “misach richo en tho.”

Batiso Mane Odaro Richo Duto

Ranyisi mar keto lwedo e Muma Manyien en mane?

Batiso mar Yesu.

Mathayo 3:13-17, somo niya, “Eka Yesu

nobiro koa Galili mi ochopo Jordan ir Johana mondo oyud batiso kuome. To Johana notemo sinde, kawacho niya, ‘an ema adwaro mondo ibatisa toin kendo emibiro ira koso?’ Yesu nodwoke niya, ‘Yiena koroni, nikech kaka owinjore mondo wachop tim makare duto.’ Eka noyiene, to ka osebatis Yesu, kanyono nowuok moa e pi, kendo polo noyawore, mi ne oneno Roho mar Nyasaye kalor kaka akuru, to dwuol ma oa e polo nowacho niya, ‘Jali e wuoda ma hero chunya mor kode.’”

Yesu ne odhi Jordan kendo Johana Jabatiso



nobatise. Ne owachone Johana Jabatiso niya, “Batisa.” Johana nodwoke ni, “An ema adwaro mondo ibatisa to in kendo ema ibiro ira koso?” Jodolo Madongo’ mar polo kod mar piny ne joromo kanykla.

Kaka Muma wacho e buk Jo-Hibrania ni, Yesu Kristo e jadolo maduong’ mosiko makar Milkazedek. Tiende ni Yesu onge kod anyualane man e kit dhano. Ok en nyakwar Harun kata mar ngato e pinyka. En wuod Nyasaye ma jachwech marwa. En mana kaka en. Mano emomiyo oonge kod anyuonde. Yesu ne oweyo duong’ne e polo kendo obiro e piny mondo owar joge.

Ne obiro e pinyni mondo owar joricho duto mane Satan wuondo, to machielo ne mano en ni mondo ne okaw richowa duto mag piny e kinde mane Johana Jabatiso otise. “Yiena koroni nikech mano e kaka owinjore mondo wachop tim makare duto.” Eka noyiene.

“Yiena koro ni.” Yiena! Yesu ne owachone

jachung’ ma chung’ ne dhano duto kendo ne okulo wiye mondo obatise. E muma machon, kane ichiwo misango ne Nyasaye, jadolo maduong’ kata jaricho ne keto keto lwete ewiye ka oweyo richo dut ewiye. “Keto lweto” tiende ni “weyo.”

Johana Jabatiso ne obatiso Yesu. Mano ne chalre kod keto lwedo ewi misango mame itimo e ndalo mag muma machon. “Weyo,” “yiko,” “luoko” kod “timo misango” gin gigo machalre. Muma manyien en kido, ka Muma machon en tipo mare.

E muma machon ka jaricho ne oketo lwetene ewi nyarombo, to richone duto ne dokne nyarombono kendo nyarombo no ne inego. Kane nyarombo osetho, ne iyike. Richo ng’at mane oketo lwetene ewi nyarombo niweyo ewi nyarombono mar misango, omiyo nyarombono ne inego nikech richo! Ka richo duto ne oseketi ewi nyarombo kaka chik chiwo obet bende dong’



maonge kod richo? Kamano adier. Wakaw uru ranyisi mar kitamba mar lwedoni,

ni en richo ka “microphone,” mating’o ni to obednwa nyarombo. Ka a keto lwetena kuom “microphone ni,” to richono gidokne, nyarombo. Nyasaye owuon oyiero mondo otimre kamano. “Keto lwedo e wi.” Mondo nowari kuom richoni e ndalo mag Muma Macho, ng’ato ne nyaka ket lwete ne ewi misango. Bang’ mano to jaricho ne dong’maonge kod richo. Mano chalre kod batiso mar Yesu mane oluko richowa, oyiko kendo ogolo richowa duto mag piny kuome. Mano e tiend wachno.

Chopo Tim makare duto tiende ang’o?

En luoko richo duto oko eyor ketogi kuom Yesu.

omiyo kane obatis Yesu mondo okaw richowa duto mag piny, bende nokawo richo duto? Richo duto mag piny ne oket kuom Yesu kendo ji duto moyie kuome to yudo warruok. Mano chalre kod keto lwedo ewi misango e ndalo mag muma machon. Yesu ne obiro ka oa Galili kodhi Jordan kendo owacho ne Johana Jabatiso, “Yiena koroni nikech e kaka owinjore mondo wachop tim makare duto” (Mathayo 3:15).

Eka Johana ne obatiso Yesu. Ne onyiso Johana ni mano e kaka owinjore mondo gicho tim makare duto kuom batiso mare. tim makare duto, tiende ni “gima owinjore moloyo.” “Nikech e kaka,” eyo machielo, kokalo kuom batiso, tim makare duto ne ochopo kare. Tiende ni ne en gima kare mondo Johana obatis Yesu, kendo Yesu mondo oyud batiso kuom Johana, mondo okawgo richo duto mag piny kuome.

Nyasaye ne ochiwo warruok kuom batiso mar Yesu, en e misango mar warruok marwa e



musalaba kuom yie. “ji duto sandore kuom richo kendo jachien chienogi nikech richo margi. Omiyo, mondo owar dhano kendo ji obed kod yie mar dhi e polo, in kaka jachung’mar dhano kendo nyakwar Harun, koro batisa nikech ji duto. In Johana ema nyaka ibatisa. Eka tich mar resruok biro chopo kare.”

“Ee awinjo,” Johana ne odwoke. Omiyo Johana nobatiso Yesu. Ne oketo

lwetene ewi Yesu koketo go richo duto mag piny kuome. E momiyo Yesu nobedo Jawar mane olouko richo duto. Koro, keto yie kuom teko mar warruok mare nyalo kelonwa resruok. Bende iye?

Bang’ka Johana ose batise e aora Jordan kokalo kuom lwete jachung’ ma ochung’ne dhano duto Yesu ne odhi mi oyalo Injili kuom higni adek gin us ka oting’ richo duto mag piny kuome kaka tije ma okwongo e dier oganda.

Ne onyiso dhako mane ojuk e richo mar

terruok ni, “kata an bende ok ang’adni bura.” Ne ok onyal ng’adone dhakone bura nikech ne osekao richone duto kuome owuon kendo ndalone mar thone gi e musalaba ne osechopo machiegni. Kane oyudo olemo kama iluongo ni Gethsemani, ne olemo nya didek, kochakore kod kwayo Nyasaye mondo okadhne kikombe mar buch tho oko, to mano kik mondo otimre kaka en owuon ema odwaro, “to dwaro mar Nyasaye ema mondo otimer.”

“Neuru! Nyarombo Mar Nyasaye Magolo Richo Mag Piny!”

Kar romb richo mage mane Yesu oluoko oko?




Johana 1:29 wacho niya, “Kinyne noneno Yesu ka biro ire, mi nowacho niya, “Neuru, Nyarombo mar Nyasaye, magolo richo mag piny!” Johana Jabatiso nobatiso Yesu kendo kinyne, Yesu ne biro ire, omiyo ne onyiso ji, “Neuru! Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny!” mano e neno mare.

Wuod Nyasaye nobiro e piny kendo nokawo richowa duto mag piny oko. Johana Jabatiso notimo neno mare e buk mar Johana 1:35-36; Kendo kinyne, Johana nonwang’o ochung’ kod ji aryo ma jopuonjrene, to nong’iyo Yesu ka wuotho, mi nowacho niya, “Neuru! Nyarombo mar Nyasaye!”

Nyarombo mar Nyasaye tiende ni Yesu e misango ma owinjore kendo kido mar adier mane Muma machon oluwoni, ne otho ne richo jo-Israel. In koda an bende, wuod Nyasaye kendo jachung’ marwa, nobiro e piny mondo okaw richo wa duto; richo duto mane otim e kar

chakruok mar piny nyaka ndalo mar giko piny, kochakore chkruok mar richo nyaka chop kethowa duto, rem marwa kod kethowa duto. Ne owarowa kuom batiso mare e musalaba.

Yesu nokawo richowa duto kendo ne omiyowa warruok mar moromo. Bende iwinjo wachni? “Nyarombo Nyasaye magolo richo duto mag piny.”

Kuom higni 2000 mosekadho nyaka aa nywol mar jawar a pinyni kendo kano romo higni 30 A.D., Yesu nokawo richowa duto. E hike mokwongo ne en higa mane onywolie Yesu. E ndalo go waluongo ni “B.C”. tiende ni kapok onywol Yesu. Kuom kinde manyalo romo higni 2000, osekadho nyaka Yesu ne obiro e piny.

E higa mar 30 bang’ nyuol Yesu, Johana Jabatiso nobatise kendo kinyne, nokok matek kowacho neji ni, “Neuru! Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny!” “Neuru!” Ne onyiso ji mondo oyie kuom Yesu, mane okawo



richo duto mag piny. Ne otimo neno kuom Yesu mane en nyarombo Nyasaye, kuom jalo mane owarowa kuom richowa duto.

Yesu nokao richo duto mag piny kendo ne oloyo lweny marwa kod richo. Koro ok wan kod richo kendo nikech wuod Nyasaye nokawo richowa duto oko. Johana Jabatiso notimo neno ni Yesu nogolo richowa duto oko, richoni kod maga. “Nobiro nyiso ji wach ler, mondo ji duto oyie nikech wachne” (Johana 1:7).

Ka neon mar Johana onge, ere kaka ne wanyalo ng’eyo ni Yesu nokawo richowa duto? Muma nyisowa ndalo duto ni Yesu nothonwa, to en mana Johana Jabatiso emane otimo neon maler ni Yesu ne ogolo richowa duto.

Richo mag

piny rom nade?

Richo duto mag dhano kochakore chakruok nyaka

Giko piny. Ji mang’eny ne otimo neno bang’ tho mar

Yesu, mak mana Johana emane otimo neno kapod ongima, kuom adier jopuonre Yesu bende notimo neno kuomwarruok mar Yesu. Ne gitimo neno ni Yesu nokawo richowa richowa duto kendo ni en Jawarwa.

Yesu nogolo richo duto mag piny. Koro jasomo, pod ok isebedo kod higa 100, donge kamano? Yesu nogolo richo duto mag piny ka en kod higni 30. Som ane gorono.



Adam→ Ibrahim→Batiso mar Yesu→Ndalowagi → Giko mar piny

4000 B.C. 2000 B.C. 30 A.D. 2002 A.D. ?A.D. Richo duto mag piny

Koro wawachni dhano mokwong e piny ne ochwe higni 4000 manosekalo motelone biro mar Yesu. Kendo koro en mana higni 2000 mosekalo nyaka Yesu bi e piny. Kendo pod okwaseng’eyo ni pinyni biro siko nyaka karang’o, to wach ma adier en giko piny to nyaka chop. Ne owacho, “An Alpha kod Omega, Chakruok kendo Giko” (Fweny 22:13).

Kuom adier, giko piny biro chopo. Kendo endalo ma wadakieni en higa 2002. Kristo nokawo richo mag piny e higa mar 30 bang’nywol mare, kendo higni 3 kapok otho e musalaba.

“Neuru! Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny!” ne ogolo richo duto mag piny,

richo mari to kata richona bende. Higni osekalo 2000 nyaka nywol Yesu e pinyni kendo koro wadakie higni 2000 bang’ ka Yesu nose kawo richo duto mag piny. Pod wadak kawatimo richo odiechieng’ gi odiechieng’ to kata kamano Yesu e Nyarombo mar Nyasaye manogolo richo duto mag piny.

Newachako timo richo e kinde mane mane onywolwa e pinyni. Bende en adier ni newachako timo richo e kinde mane onywolwae, koso ok en kamano?- watimo.- wano ane ndalo duto mag ngimawa. Kochakore nywol marwa nyaka wachopo higni 10, bende watimo richo, koso ok en kamano? –watimo richo.– omiyo, bende richogo noket kuom Yesu koso ooyo? –Noketgi.– nyaka richowa duto noket kuom Yesu, en e jawar marwa. Ka ok en wach ma adier to kare ere kaka en jawar marwa? Richo duto noket kuom Yesu.

Kawa chopo e kind higni 11 nyaka 20, bende



watimo richo, koso ok en kamano? Watimo richo kod chunywa kendo e tim marwa….. Kendo mano e gima watimo maber. Osepuonjwa mondo wawe timo richo, to pod wadhi mana nyime kod timo richo nikech mano kitwa.

Nyasaye nyisowa ni richowa duto ne oket kuom Yesu. Ne ong’eyo ni wan koth richo emomiyo ne ogolo richogo ka ndalo pok ochopo.

Kare ngimawa mar pinyni rom nade? We wawachni en higni 70. Kawariwo richo duto mawatimo kuom higni 70 go duto, iparo ni pek margi nyalo room nade? Ka oketgi kuom lori madirom tan 8, to wanyalo tiyo kod loche moloyo 100.

Tem ane paro ni richo marom nade mawatimo e ndalo duto mag ngimawa. Bende mago gin richo mag piny, koso ok en kamano? Gin e richo mag piny. Watimo richo kochakore nywol marwa, nyaka wachop higni 10, higni 20 tokata 30.....nyaka chop tho marwa, to richogo duto ne

oket e kwan mar richo mag piny mane oket kuom Yesu e batiso mare.

Jawar Mar Dhano, Yesu Kristo

Kar romb richo manade mane Yesu ogolo oko?

Richo duto mag kwerewa, magwa kod

magnyikwawa nyaka chop giko piny.

Yesu nyiso wa ni ne obiro e ringruok mondo

oluok richo oko duto mag dhano. To Yesu ne ok nyal batissore kende owuon, omiyo Nyasaye ne ooro jaotene ma en Johana mondo otel nyime, en ema ne oyiere mondo obed jachung’ mochung’ne dhano duto. Mama kaka ondiki ni, “Nyinge ne oluongi ni hono, jabura, Nyasaye majateko.”



Kende owuon kod riekone owuon kod pache owuon ne ooro jachung’ mar dhano duto motelo, kendo Yesu owuon, ma wuod Nyasaye ne obiro e ringruok mondo ogologo richo duto mar piny. Donge mano en warruok maduong’ mar hono ma Nyasaye owuon emane okelonwa?

Donge mano hono? Koro mana kokalo kuom batiso mane oyudo kuom Johana, ne ogolo richo duto mag dhano e piny duto kendo ne owaro ji duto kuom richo, kane ogure nyadichiel kende moromo ji duto. Ne oresowa duto. Par ane wachno. We ane warang richoni duto misetimo chakre ibed kod higni 20 nyaka 30, 30 nyaka40, 40 nyaka 60, kata nyaka 70, nyaka 100, to kata richo mag nyithindi. Bende ne orucho richogo duto te, koso ooyo? En adier ni ne oruchogi duto te. En e Yesu Kristo, Jawar mar dhano duto te.

Nyaka aa Johana Jabatiso ket richowa duto te kuom Yesu, kaka chenro mar Nyasaye ne chalo, wanyalo yudo warruok kuom yie kuome. Bende

in kaachiel koda pod joricho? Bende richowa duto ne oket kuom Yesu? -koro ok wan joricho kendo nikech richowa duto ne oseket kuom Yesu.-

En ng’ano manyalo thiano ni Yesu ne ok otieko richo duto mag piny? Yesu ne okawo richo duto mag piny. Ne ong’eyo ni pod wabiro bet kawatimo richo, kuom mano nokawo richo duto nyaka mag ndalo mabiro. Ji moko kuomwa pod ok oseromo higni 50, ka jomoko bende pod ok osedak e piny ni kata mana nus mar higni ma Nyasaye ochano negi e pinyni. To wawuoyo kagima wabiro dak e pinyni ndalo duto kendo chieng’.

Ji mang’eny kuomwa odak e pinyni ka gionge kod lokruok moro amora e kit ngimagi. A biro temo mondo a chiw ler mar wachni e yo machielo ka atiyo kod ranyisi mar ngima nyamil mil modak e pi. Nus mar ngima nyamil mil rom nade? Onyalo romo seche apar gariyo. 12.



“Yawa ne aromo kod jal moro mane ogoya kod rarundi ma wiye opamore kendo mitiyo go e mako kute! Ng’ani pothka onega, to ng’e niya, ndalo duto mag ngimana pod ok aseromo kod ng’at marach machalo kode.” Nosedak mana seche 12 kende omiyo ne ok onyal ling’ mak oloso. To kata kamano nosedak moloyo nus mar ngimane.

Kochopo saa achiel kata ariyo mar otieno, neo se chopo machiegni kod tho mare, kendo bang’ seche matin, no dhi tho. Moko kuom kutego nyalo dak kuom seche 20, kata seche 21, kendo moko to dak kuom seche 24. Ginyalo loso ewi ngimagi, to ang’o ma wachni puonjowa? Ekinde mawadak e pinyin mawaromo higni 70, kata 80, wanyalo wacho ni, “we miaya nyiero.” Riekogi ok gin gimoro e wang’wa.

Watiuru kod sigana no e tudruok marwa kod Nyasaye. Nyasaye osiko. Odak ndalo duto te. En ema oyiero chakruok kod giko mar piny. Ka

odak ndalo duto, tinde ni odak nyaka manyakachieng’ maonge kod gikone. Orangowa koa malo kuma entiere mosiko.

Koro nene okawo richo duto mag piny, nothoe musalaba, kendo ne owacho, “duto oserumo.” Ne ochiere e ndalo mar adek kendo ne odhi e polo. Koro odak mosiko. Koro, kendo orango piny kong’iyowa duto te.

Ng’at achiel nyalo wacho ni, “osiepna, asetimo richo mang’eny. Kata obedo ni asemana dak kuom higni 20 kende, asetimo richo mang’eny.” “asedak kuom higni 30 kendo asetimo richo mang’eny moloyo. Richona ng’eny gadieri. Ere kaka anyalo bedo maonge kod richo?”

To Nyasaye nyalo wacho gi kama obetie mosiko ni; “weuru miya nyiero. Donge asewari kuom richoni duto, to kata mana richo kwereni kane pod ok osenywoli, to kata richo mag nyikwai mabiro dak bang’ ka isetho.” Routh



wacho weche go kotenore kod chenro mare mosiko. Bende iyie kod wachno? Bed kod yie mondo ibed kod mich mar warruok miyudo nono. Kendo idonj e piny ruoth mar polo.

Kik itweri kuom paro mari iwuon, to bed kod yie e weche Nyasaye. “Nikech e kaka owinjore mondo wachop tim makare duto” Nyarombo mar Nyasaye magolo richo duto mag piny, nosechopo tim makare duto. Yesu nokawo richo duto mag piny. Bende ne ogolo richo duto mag piny koso ne ok ogolo? Ne ogolo.

Ang’o mane Yesu owacho mana kapok otho ewi msalaba?

“Duto orumo.”

Yesu nokawo richo duto mag piny e batiso

mare, kendo Pontius Pilato nong’adone buch tho e musalaba.

“Kamano ne gikawo Yesu, migigolo oko koting’o msalape nyaka kama iluongo ni Kar Hanga Wich. “dho jo hibrania to luongo kanyo ni Golgotha,” Kanyo emane giguree, kaachiel kod ji ariyo mamoko. Yesu emane ogur diere, kang’ato nie bathe konichiel, to moro e bathe komachielo. Pilato nondiko wach modonjnego, moguro ewi musalaba. Nondikoniya: YESU JA NAZARETHE, RUODH JOYAUDI” Jo- Yaudi mangeny nosomo wachno, nikech kama nogurie Yesu ne chiegnigi Jerusalem. Bende wachno nondiki e dho Hibrania, gi dho Latin, kod dho Grik” (Johana 19:17-20).

Warang ane gima notimore bang’ ka osegur Yesu e musalaba, “Bang’ mago, ka Yesu ne ong’eyo ni weche duto koro oserumo, ne owacho ni, “Riyo oloya” nowacho kamano mondo ochop weche manie Muma. To agulu ma kong awayo nopong’one ni kanyo.omiyo ne giluto siponj e kong awayono, mi gichwoe kede, eka gitero e



dho Yesu mondo onyodhi. Kane Yesu osenyodhe, nowachoni, “Tija duto koro oserumo!” eka nolung’o wiye, moweyo chunye owuok, mi otho.”

Bang’ kane osemadho kong’awayo makech, ne okok kowacho, “Duto orumo.” Kendo ne okulo wiye mi chunye neo a. Adier ne otho. Yesu Kristo nochier odiechieng’ mar adek kendo ne odum mi odhi e polo.

Wasom buk mar Jo-Hibrania 10:1-9. “To chik Musa oting’o mana kido mar gik mabeyo mabiro, to ok oting’o gigo hie. Misengini ma jodolo timo kaluwore gi Chik gitimo higa ka higa. To mano nyiso ni Chik ok nyal miyo jolemo bed kare chutho, nikech ka dine ni Chik nyalo timo kamano, to misengnigo dowe chuth, nimar ka dine ni Chik nyalo timo kamano, to misengnigo dowe chuth, nimar ka osepwodh jolemo chuth, to richo ok dichak chand parogi kendo. To kar golo richo, to misengni mitimogo paronegi mana richogi higa ka higa, nikech

remb ruedhi kod remb diek ok nyal golo richo. Mano osemiyo, kane Yesu kristo obiro e piny, nowacho ni Nyasaye niya, ‘ok misengni kod chiwo ema nidwaro, to ringruok ema iseikona. Misengni miwang’o pep, gi misengni mag golo richo, bende ok imorgo. Omiyo nawacho niya, “Era e! A Nyasaye, asebiro mondo atim dwaroni, mana kaka Muma wacho kuoma e Kitap Chik.’ Waneno ni mokwongo Kristo nowacho niya, “Misengni gi chiwo, kata misengni miwango pep, gi misengni mag golo richo, ne ok imorgo,’ (kata obedo ni Chik dwaro mondo otimgi kamano). To eka nowacho niya, “Era e! A Nyasaye, asebiro mondo atim dwaroni.” Kamano Yesu kristo ketho yo machon mar chiwo chiayo ka misango, to okelo yo manyien ma ng’ato chiwoe ngimane owuon. Wan to opudhwa nikech Yesu Kristo nochiwo ringre owuon nyadichiel kende, kotimo mana gima ne Nyasaye dwaro.”



Warruok Mosiko

Ere kaka wanyalo loyo Mar richo mapile pile bang’

kawaseyie kuom Kristo?

Kwa fwenyo ni Yesu nose rucho oko richo duto eyor batiso mare.

Chik, eyo machielo, okange mag chiwo misango, negin tipo mag gik mabeyo mabiro. Misango mag Muma Machon, mag diek, kod rombe nofwenyonwa ni Yesu Kristo biro biro kendo kawo richo magwa eyo machal kamano mondo oruch oko richowa duto.

Ji duto mag Muma Machon, kaka Daudi, Ibrahim, kod jomoko duto nong’eyo kendo noyie kod gima misango notimo ekit ngimagi. Misango nofwenyo ni mesia, Kristo (Kristo tiende ni,

‘Ruoth mowir’) biro biro e odiechieng’moro mondo oluk oko richogi duto. Negiyie kuom warruok margi kendo no wargi kuomYie.

Chik ne en tipo mar gigo mabeyo mane biro. Chiwo misengni ne richogi odiechieng’ go odiechieng’, higa ka higa ne ok nyal waro gi chuth. Omiyo koro, misango moromo kendo mosiko, maonge mbala, maen wuod Nyasaye ne nyaka bi e piny.

Yesu nowacho ni obiro mondo otim dwach wuon mare, kaka ondiki e kitabu, ma wuoyo kuome. “kendo nawach,” “ne asebiro, mondo atim dwaroni, a Nyasaye . nyasaye ketho mano machon mondo olos mano manyien.” Owarwa kuom richowa nikech Yesu Kristo nogolo richowa duto, kaka ondiki e Muma Macho kendo nikech wayie kuome.

Wasom buk mar Hibrania 10:10. “Wan to opudhwa nikech Yesu Kristo nochiwo ringre owuon nyadichiel kende, kotimo mana gima ne



Nyasaye dwaro.” Kuom mano wan bende wanyalo yudo

puodhruok kuom chiwo mar ringre Kristo Yesu mana nyadichiel kende. Bende osepwodhwa koso podi? -osepwodhwa.-

Ang’o ma wachni nyisowa? Nyasaye wuoro nooro wuode owuon kendo ne oketo richowa duto kuome eyor batiso. Ne ong’adone bura nyadichiel kende e musalaba. Omiyo, ne owarowa duto kuom sand mar richo mane wantiere. Mano ne en dwaro mar Nyasaye.

Mondo oreswa, Yesu ne ochiwore owuon kaka misango mosiko, nyadichiel kende, mondo opwodhwa nikech Yesu nochiwore owuon ne richowa duto kendo no thonwa mondo kik ongadnwa bura.

Misango mar Muma Machon ne ichiwo e odiechieng’ godichieng’ nikech odiechieng’ ne dwaro misango mare owuon mar weyo richo.

Weche Mofweny Kod Roho Kuom Yesu E Luoko Tiend Petro

Bende nitiere richo moko Maowinjore walame alamo

Mar lokruok?

Ooyo.

E buk mar Johana 13 nitiere sigand Yesu manyisowa ni Yesu oluoko tiend Petro. Ne oluoko tiend Petro mondo onyisgo Petro ni Petro biro timo richo e ndalo mabiro kendo mondo opuonje go kata richogo bende osetieko duto. Yesu ne ong’eyo ni Petro biro timo richo endalo mabiro, omiyo ne olo pi e basin kendo oluko tiende.

Petro notemo tamore, to Yesu nodwoke niya, “gima atimo inikia koro, ning’e bang’e.” Tiend wachno en, “ibiro timo richo kendo bang’ ma.



Ibiro kweda kendo timo richobang’ kaseluoko richoni duto. Ibiro timo richo kata bang’ kase chier. Omiyo, aluoko tiendi mondo asiem jachien mondo kik otemi nikech aselwoko richoni mag ndalo mabiro.”

Bende iparo Yesu noluoko tiend Petro ni mondo onyiswago ni nyaka wahul richowa pile pile? Ooyo. Kochuno ni nyaka wahul richowa pile pile eka warwa, mano nyiso ni Yesu de ok okao richowa duto oko nyadichiel kende.

To Yesu nowacho ni, osepwodhu dichel kende. Kochuno ni nyaka wahul richowa pile pile, kare pod wanyalo dok chien endalo mag Muma Machon. Kare ere ng’ama nyalo bedo kare? Kare ere ng’at minyal war chuth? Kata ka wayie kuom Nyasaye ere ng’at manyalo dak maonge kod richo?

Ka ipwodhowa kawatimo richo, kare mano nyiso ni watimo richo mana mar koyiem pile pile, koso ere kaka wanyalo kwayo ng’wono

kuom richo ka richo mwatimo? Ere kaka wanyalo bedo joma ok chwanyre kendo chandre e odiechieng’ godiechieng’ ne warruok marwa? Ka piny ochopo odhiambo to wiwa osewil kod richowa mwatimo eseche mag okinyi, kendo richo go mwatimo e otieno manyoro wiwa osewil godo. Ok en gima yot mondo wapar richowa duto kendo wafulgi duto te.

Omiyo Yesu ne obatis dichiel kendo nochiwore nyadichiel e musalaba mondo opwodhwa duto nyadichiel. Bende inyalo winjo wachno? Ne owarowa kuom richowa duto nyadichiel kende. Ok warwa eseche duto mwalokore.

Ose warwa kuom richowa duto kawayie ni Yesu nogolo richowa duto oko, richoni kod richona bende.

“Jodolo duto mag jo-Yahudi chung’katiyo tich lemo odiechieng’, kendo ginwoyo mana misengni ma gitimo pile, ma ok nyal golo richo kata matin.



Kristo to notimo misango achiel kende mar golo richo, moromo nyaka chieng’, mi obet e bad Nyasaye korachwich mana kaka Muma wacho. Chakre kindeno orito nyaka Nyasaye ket wasike bed raten tiende. Osemiyo joma opwodhi kamano odoko joma long’o chuth nyaka chieng’kuom misango achiel mane otimono. Roho Maler bende nyisowa ni mano en adier. Mokwongo owacho niya, “singruok ma ana tim kodgi bang’ ndalogo ema: an ket chikna e chunygi, kendo anandikgi e parogi. An Ruoth Nyasaye ema awacho kamano.” To omedo wacho niya, “oknachak apar richogi kod kethogi ngang’.” To ka richo osewe, to misango mar golo richo onge gi tich.” (Jo-Hibrania 10:11-18).

Ang’o ma wachni nyisowa, “To ka richo osewe” e sura mar 18 mamalo no? Tiende ni, richo owuon, richo moro amora, ne oruch oko chuth maonge yiero. Nyasye oserucho giduto te oko chuth kendo oseweyonwa duto. Bende iyie

kod wachni? “To ka richo osewe, to misango mar golo richo onge gi tich.”

Koro we aket wechego eyo machiek. Ka Johana Jabatiso da oketo lwetene kuom Yesu, eyo machielo kadine ok obatiso Yesu, bende de wayudo warruok? Ooyo, de ok wayudo warruok. Waparuru weche mosekadho. Ka Yesu ne ok oyiero Johana Jabatiso mondo obed jachung’ mar dhano duto, kendo keto richowa duto kuome, be dikoro oluok richowa duto? Mano de ok otimore.

Chike Nyasaye duto te ber. Kendo gi long’o. Ne ok onyal wacho awacha ni en Jawar marwa kendo ni ne okawo richowa duto te oko. Ne nyaka ogol richowa duto te oko eyo manenore malong’o. Ang’o momiyo Yesu, ma en Nyasaye ne obiro irwa e ringruok? Ne obiro mondo okaw richo duto mag dhano oko eyor batiso mare. Yesu ne ong’eyo ni richo duto man e chunywa kod ringrewa ne ok nyal ruch oko makmana kobiro e ringruok mondo ochiwre kaka misango



mosiko. Ka Yesu ne ok obatisi, richowa dikoro pod

odng’. Ka de ogure maok okawo oko richowa mokwongo, to tho mare de obedo kayiem nono. Bende tho mare de ok okonyowa. Tho mare de obedo maonge kod ohala.

Koro kane ochako yalo mare e lela kaen kod higni 30, ne odhi ir Johana Jabatiso e aora Jordan mondo obatise. Ne ochako yalo e lela kaen kod higa 30 kendo ne otieko yalone ka oromo higa 33. ka en jahig 30 ne odhi ir Johana Jabatiso mondo obatise. “yiena koroni, nikech owinjore mondo watim tim makare mondo ji duto oyud warruok kendo oketgi kare. En e gima owinjore mondo watim. Koro, yie ibatisa.” Ee mano en adier, Yesu Kristo ne obatisi mondo owar ji duto.

Chakre Yesu kaw richowa dutote e batisone, kendo nikech Johana Jabatiso noketo richowa duto kuome, Nyasaye owuon ne oloko wang’e ka oa kuome esechego mane Yesu tho e musalaba.

Kata obedo ni Yesu ne en wuode achiel kende mamiderma, ne nyaka ochiwe kaka misango.

Nyasye en hera, to podne nyaka owe wuode mondo otho. Omiyo kuom seche adek, mudho no imo piny duto. Yesu noywak matek kapok otho, “Eloi, Eloi, Lama Sabakthani?” tiende en, “Nyasacha, Nyasacha Iweya nang’o?” Yesu ne oting’o richowa duto kendo ne ong’adne bura malich mar tho e musalaba ne wan. Omiyo ne owaro wa duto. Ka onge batiso mar Yesu, to tho mare de obedo kayiem nono.

In jaricho koso ng’at makare?

An ng’at makare maonge

kod richo e chunye.

Ka Yesu ne nyalo tho e musalaba kaok okawo richowa duto oko eyor batiso mare, to tho ne ok



nyal kelonwa warruok. Mondo Yesu ne warwa eyo maler, ne oyudo batiso kuom Johana Jabatiso, mane en jachung’ mar dhano duto, kendo nong’adne bura mar tho e musalaba mondo ji duto ma oyie kuome oyud warruok.

Omiyo, Chakre ndalo Johana Jabatiso nyala chil kawuono, ji osebedo kadwaro donjo e piny ruoth polo kod teko. Nikech Johana Jabatiso ne oketo richowa duto kuom Yesu, richowa oseruch oko. Koro wan duto te wanyalo mana luongo Nyasaye ni wuonwa, kendo wadonjo e Piny Roudh Polo kod chir.

E buk mar Jo-Hibrania 10:18 “To ka richo osewe, to misango mar golo richo onge gi tich.” Bende pod in jaricho? Ka Yesu koro osechulo gopi duto, bin pod in kod gowi mar richo mowinjore ichul?

Ne nitie ng’ato moro ma jamer, kendo mer mare nomiyo obedo kod gop ji mang’eny. Eka odiechieng’ moro, wuode noyudo pesa

mang’eny, kendo nochulo gope duto ma wuon mare. Wuon mare nodong’ kaonge kod gop ng’ato, omiyo koro ne oluoro jogo mane en kod gopegi chon.

Mae gima Yesu notimonwa. Ne ochudo mang’eny moloyo gope richo duto mane wan go. Ok richo mag ngimawa kende to kata richo mag piny duto. Richogo duto ne oket kuom Yesu e kinde mane obatise. Koro bende pod in jaricho sani? Ooyo, ok in jaricho.

De wang’eyo Injili no mar warruok e thuolo mar chakruok, mano kaka dobedo mayot manade mondo wayie kuom Yesu Kristo. To kaka ochalno, owinjore kagima nyien ma ji mang’eny nene kod bwok.

To ma ok en gima nyien. En gino mane nitiere chakre chuech mar dhano. En mana ni ne ok wang’eyo e kinde go mosekadho. Injili mar Pi kod Roho osebedo kanitiere endiko kendo osebedo kod ohala. Osebedo ndalo duto. Ne



ondike e Muma kapod ok osenywoli kata mana an. Osebedo kochakore chwech mar piny.

Injili Mar Warruok Mosiko

Ang’o mowinjore watim e wang’Nyasaye?

Nyaka wayie kod injili mar

warruok mosiko.

Yesu Kristo mane oluoko richowa duto ne otimo mano kata kapod ok onywoli kata mana an. Ne okawo richowa richowa duto oko. Bin pod in kod richo? -Ooyo- to koro kuom richo ni mag ndalo mabiro? Gin bende ne gin ei richo duto mag piny.

Waweuru richo mag ndalo mabiro sani. Richo duto mawasetimo nyaka thuloni duto ne oriw ei

richo mag piny. Donge en kamano? Richo go duto bende ne oketi kuom Yesu koso? Ee, duto ne oket kuome.

Koro bende richogo mag ndalo mabiro bende ne oket kuom Yesu? Ee ne okawogi duto te maonge yiero. Ok oseweye kata mana richo achiel maok okawo. Injili nyisowa mondo wayie kod chunywa duto te ni Yesu nogolo richowa duto te nyadichiel kendo ne ochulo gi duto.

“Chakruok mar Injili mar Yesu kristo wuod Nyasaye.” (Mariko 1:1). Injili mar polo en wach maber mar mor. Ne openjowa, “ne akawo richou duto oko. Bende an Jawar maru. Bende uyie kuoma?” kuom oganda ji mang’eny maok nyal kwan, mana matin kende ema osedwokeke ni, “Adier, ayie. Ayie kod kaka iwacho.ne en gima yot mondo awinji mapiyo.” Godo mahulo Yie mar gi kamano, bedo makare mana kaka Ibrahim.

To jomoko ne owacho, “ok anyal yie kod wachno. Wachno en gima nyien kendo mawendo



ne an.” Eka, nopenjo, “Nyisa uru, bende ne agolo

richou duto te, koso?” “Ne opuonja ni ne ikawo mana richona maka

kwaro, to ok richona mapile.” “Aneno ka ok unyal bedo kod yie kuom gima

anyisou. Nyaka koro udhi e mach nikech aonge kod wach ma anyalo wachonu.”

Yie kuom warruok mare moromo chuth osewarowa.

Ji duto ma pod omoko kuom richo margi biro mana dhi e mach. Nikech mano e yiero margi.

Injili mar warruok chalre kod neno mane Johana Jabatiso otimo. Nyaka Yesu luok richowa duto eyor batisone mane Johana Jabatiso otisego ka iketowa bedo joma kare.

Jaote Paulo bende ne owuoyo mang’eny kuom batiso mar Yesu e barupe ne. E Galatia 3:27. “Nikech un duto ne obatisu kuom Kristo, userwako Kristo.” “mondo obatisi kuom Kristo,”

tiende ni wan e riwruok kod Kristo ka wayie batiso mare. Ka Yesu ne obatisi, richowa duto ne Johana Jabatiso oketo kuome, kendo ne oluko richowa duto te.

Ebuk mar 1 Petro 3:21, “Pigno en ranyisi mar batiso, makoro resou sani. Batiso ok en golo chilo kuom ringruok, to en singruok motim ne Nyasaye gi chuny maler. Oresou nikech chier mar Kristo.”

Mana jogo moyie kuom neon mar Johana Jabatiso, batiso mar Yesu kod rembe ewi musalaba eman kod ng’uono moa malo.

Yud batiso mar Yesu kaka ranyisi mar warruok e chunyi mondo owari.


YALO MOKWONGO 6

Yesu Kristo Nobiro Kod Pi,

Remo, Kod Roho

142 Yesu Kristo Nobiro Kod Pi, Remo, Kod Roho


Yesu Kristo Nobiro Kod Pi, Remo, Kod Roho

< 1 Johana 5:1-12 > “Nga’ma yie ni Yesu en Kristo, Nyasaye e

monyuole; kendo ng’a ma ohero janyuol ohero bende nyathi janyuolno. Mano e mwang’eyogo ni kwahero Nyasaye, kendo wamako chikne, to wahero nyithind Nyasaye; nimar hero Nyasaye en mako chikne, to chikne ok tek, nikech ji duto ma Nyasaye onyuolo loyo Piny. To locho moseloyo Piny en ma eri: yie marwa. Ng’ano ma loyo Piny, mak mana en ma oyie ni Yesu en wuod Nyasaye? Jali e en ma nobiro kuom Pi gi Remo, Yesu Kristo; ok kuom pi kende, to kuom pi, kendo kuom remo. Kendo Roho doko janeno, nikech Roho en adiera. Gin adek ma joneno: Roho, gi

Pi, gi Remo; to adekgi riwore e tich achiel. Kwayie wach neon mar dhano, Wach neno mar Nyasaye duong’ moloyo. Wach neno mar Nyasaye e ma: ni nodoko janeno kuom Wuode. Ng’a moyie kuom Wuod Nyasaye, en gi wach neno e yie. Ng’a ma ok oyie Nyasaye, miye odoko jamiriambo, nikech ok oseyie wach neno ma Nyasaye nowacho kuom Wuode. To wach neno e ma: ni Nyasaye nomiyowa ngima manyaka chieng’, kendo ngimano ni e i Wuode. Ng’at man gi Wuowi en gi ngima, to ng’a ma ok ni gi Wuod Nyasaye ok en gi ngima.”

En ang’o mane Yesu ne obirogo?

Pi, Remo kod Roho.

Bende Yesu ne obiro gi Pi? Ee, ne obirogo. Ne



obiro kod batiso mare. Pi en ranyisi mar batiso mar Yesu kod Johana jabatiso e aora Jordan. Ne en batiso mar warruok mane okawo go richo duto mag piny.

Bende Yesu ne obiro kod Remo? Ee, ne obirogo. Ne obiro e ringruok mar dhano kendo ne obatise mondo okawogo richo duto mag piny, bange nochulogo msach richo duto kuom chwero remo e musalaba. Yesu ne obiro kod remo

Be Yesu nobiro kod Roho? Ee, Ne obirogo. Yesu ne en Nyasaye, to en ne obiro ka Roho maler e ringruok mondo obed jawar mar joricho.

Ji mang’eny ok oyie ni Yesu ne ok obiro kod Pi, Remo kod Roho maler. Mana ji manok moyie adiera ni Yesu ne en Ruoth ruothi kendo Nyasach nyiseche. Ji mang’eny pod parore ni, “Be Yesu ne en wuod Nyasaye adiera, koso wuod dhano?” to ji mang’eny machalo joma otiegore e yor yalo kod joyal, oyie kuom Yesu kaka dhano moloyo kaka Nyasaye, jawar kendo

dhano ma adiera. To Nyasaye nowacho niya ng’ama oyie ni

Yesu en Ruoth ruothi, Nyasaye ma adiera kod jawar ma adiera ibiro war kuome. Joma ohero Nyasaye ohero Yesu kendo joma oyie adiera oyie kuom Yesu e yorno.

Ji ok nyal loyo piny mana kowargi kendo to kata, jatich Nyasaye Johana nowachonwa niya jolemo ma adiera ne nyalo loyo Piny. Gima omiyo joma oyie nyalo loyo piny en ni gin gi yie e Pi, e Remo, kod Roho. Teko mar loyo pinyn ok nyal a kuom pach ng’ato owuon, terruok kata hero mar ngato.

“Ka awuoyo gi dhok mag ji kata mag malaika,to aonge hera, ebedo ka okot mayuak, kata olang’ migo ka an gi mich mar hulo wach, kendo ka ang’eyo weche modhiero duto kod rieko duto, kendo ka an gi yie duto manyalo golo gode, to aonge kod hera, ok an gimoro. Ka achiwo giga duto mondo ji ocham, ka a keto



ringra mondo owang’, to aonge hera, ok okonya kata matin ” (1 Jo-korintho 13:1-3).

‘To hera’ ma nyisowa ka ofulo ni Yesu ne obiro gi Pi, Remo kod Roho. Ei Muma, wach ‘hera’ pile ochungne “ hera mar adiera” (Jo-Thessalonika 2:10). Adiera hera mar Nyasaye ne onyisi kuom wuode ma miderma. (1 Johana 4:9).

Ng’ama Oyie Kende Kuom Pi Kod Remo Nyalo Loyo Piny.

En ng’a manyalo loyo Piny?

Jogo ma oyie kuom warruok mar batiso mar Yesu, kuom

Rembe kod Roho. 1 Johana 5:5-6 wach, “Ng’ano moloyo piny,

mak mana en moyie ni Yesu en wuod Nyasaye? Jali ema nobiro kuom Pi kod Remo- Yesu Kristo.”

Jo Kristo owetena, ng’a ma oseloyo Jachien kod Piny ne en Yesu Kristo. Joma oyie kuom wach mar Pi kod Roho mar Yesu nyalo bende oloyo Piny. Ere kaka Yesu ne oloyo piny? Kuom warruok mar Pi, Remo kod Roho.

Ei Muma, ‘Pi’ nyisowa ‘batiso mar Yesu’ (1 Petro 3:21). Yesu ne obiro e piny kuom ringruok. Ne obiro mondo owar joricho mag piny. Ne obatise mondo okaw richo duto mag joricho kendo otho e musalaba ne richogo.

Remo e musalaba nyisowa ni en obiro e piny e ringruok mar dhano. Ne obiro e kido mar ringruok matimo richo mondo owar joricho kendo ne obatise kod Pi. Koro, Yesu ne obiro kuomwa e yor Pi kod Roho. E yo machielo, ne okawo richo mag piny kanyakla e Pi mar batiso mare kod Remo mar thone.



Ere kaka jachien ne nigi teko e piny? Jachien noketo dhano mondo obedo kod kiawa e wach Nyasaye kendo piny kodhi mar wich teko e chunyi. Jachien temo mondo oket dhano misumbane ka olokogi mondo gi cha wach Nyasaye.

Kata kamano, Yesu ne obiro e pinyni kendo ogolo oko richo duto kod Pi mar batiso ne kod Rembe ewi musalaba: ne oseloyo jachien kendo ne ogolo richo duto mag piny.

Mane otimore nikech Yesu kristo ne jawar mar joricho. Ne obedo jawarwa nikech ne obiro e yor Pi kod Remo.

Yesu Ne Ogolo Oko Richo Duto Mag Piny E I Batiso Mar Warruok.

Ochung’ne ang’o ka Yesu oloyo Piny?

Ochung’ne ni ne ogolo oko

richo duto mag Piny.

Nikech Yesu ne obatisi mondo ogol oko richo mag Piny kendo ne otho mondo oruchgi oko. Ne onyalo gonyowa richo duto. Nikech Yesu ne obatisi e aora Jordan kod Johana Jabatiso, jachung’ mar dhano, richo duto ne okadho kuome. Yesu ne ochiwo ngimane e musalaba nikech msach richo. Ne osekoloyo jachien e tho kod chier mare. Nyasaye ne ochulo richo duto kod thone.



Yesu Ne Obiro Gi Richo Kod Pi Mar Batiso Ne Kod Remo E Wi Musalaba.

Ere kaka ne oloyo teko mar jachien?

Kuom batiso mare, Remo kod Roho.

Jatich Nyasaye Johana ne owachoni warruok

ok en man Pi kende, to en Pi kod Remo. To koro, kaka Yesu ne okawo richowa kendo ogolo richowa manyaka chieng, joricho duto ibiro war koyie kuome, kendo bedo jo adiera kuom wechene.

Ka Yesu ne obiro e Piny, ne ok okawo richowa kende to ne ochulogi kuom chuero remo nyaka thone ewi musalaba. Ne okawo oko richowa duto kuom batiso mare e oara Jordan kende ne ochulo misach richogo ewi musalaba:

ne ochulo richowa kod thone. Chik mantie mar Nyasaye mawacho ni “misach richo en tho” (Jo-Rumi 6:23) ne ochopi.

Ang’o mane Yesu ofulo kod loyo Piny? Yie mar loyo Piny en yie mar Injili mar warruok, ma Yesu ne ochiwonwa kuom Pi kod Remo. Ne obiro e kido mar ringruok kendo timo neno mar warruok e batiso mar Pi kod thone e musalaba.

Yesu noloyo piny, miluongo ni Satan. Jopuonjre mag kanisa mokwongo nochung’ motegno kuom yie margi nyaka kar tho ma ok giweyo hulo yie margi ni mondo gichiwre ne Loch jo Rumi kata tem moro amora mar pinyni.

Magi duto ne obiro koa kuom yie ni Yesu ne obiro kod Pi (ne obatise mondo ogol richowa duto), kendo kuom rembe e musalaba (ne ochulo msach richo kod thone).

Yesu ne obiro e kido mar Roho (Ne obiro e ringruok mar dhano) kendo ne okawo richo mag richo duto e batisone kod rembe e musalaba



mondo wan duto monego owar mondo olo piny. To pigno nobet ranyisi mar batiso ma koro resou (batiso ok golo chilo ae ringruok, to en dwoko mar chuny maler e nyim Nyasaye) kuom chier mar Yesu kristo. <1 Petro 3:21>

Ranyisi mar warruok en ang’o?

Batiso mar Yesu.

Owachi e mokuong’o Petro 3:21, “To pigno

nobet ranyisi mar batiso ma koro resou (batiso ok golo chilo ae ringruok, to en dwoko mar chuny maler e nyim Nyasaye) kuom chier mar Yesu kristo.” Jaote Petro ne otimo neno ne Yesu

ne en jawqar kendo ne obiro e yor batiso mar Pi kod Remo.

Kuom mano onego wayie kuom Yesu mane obiro e yor Pi kod Remo. Onego wang’e ni batiso mar Pi en ranyisi mar warruok. Jatich Nyasaye Petro ne owacho ni ‘Pi’ mar batiso, “Remo” kod “Roho” gin ranyisi mar adiera mar warruok.

Jopuonjre Yesu noyie kuom remo e musalaba kuom batiso mar Yesu. Yie kuom remo kende en mana bedo gi yie ma orem kuom adiera. Yie ma ok oromo kata adiera ma orem biro mana rumo kod kinde. Kata kamano yie mar jomoyie kuom Injili mar Pi, remo, kod Roho biro dongo motegno kuom kinde.

Duol mar Injili mar Remo kende mado landore e Piny masani. Ang’o momiyo en kama? Ji ok ong’eyo wach, mar adiera, warruok mar Pi kod Roho? Koro ok nyal nyuolgi manyien.

E kinde moro, kanisni ma yo podho chieng’



(milambo) ne achiel kuom joma nigi chike mag piny. Ne gidhi nyime e kinde moro to msumba jachien ne okonyo mondo olok yiegi e chike mag Piny.

Timbe mag juok gi bedo kod yie ni jachien biro ringo ka ng’ato ogoro musalaba e otas kata oloso musalaba kod bao, kendo ni satan ibiro riembi ka ng’ato ofulo yie mar kuom remb Yesu. Kokalo e yorni kod luoro mamoko e yor yie. Jachien owuondogi mondo gi yie ni owinjore kibed mana gi yie e remb Yesu kende. Jachien wuondore ni oluoro remo, kowacho ni gimane Yesu otimo ne jaricho ne en chwero rembe e musalaba kende.

Kata kamano Petro kod jopuonjre mamoko ne otimo neon kuom Injili mar adiera mar batiso kod temo e musalaba. To ang’o ma jokristo masani timo e neno? Gi timo neno mana e remb Yesu kende.

Nyaka wayie kuom weche ma ondiki e Muma

kendo bedo kod yie warruok mar Roho, mar batiso mar Yesu, kod remb Yesu. Kawa weyo batiso mar Yesu to kendo watimo mana neno ni Yesu ne otho ne wan e musalaba, warruokwa ok nyal chopo kare.

‘Wach Neno,’ mar Nyasaye kuom Warruok mar Pi.

Ang’o ma nyiso Nyasaye ne owarowa?

Pi, Remo, kod Roho.

E Johana waraka mokuong’o 5:8, Nyasaye wacho, “gin adek majoneno e piny.” Mokuong’o en Roho, mar ariyo en Pi batiso mar Yesu, kod mar adek en Rembe e musalaba. Gik moko adekgo gin achiel. Yesu ne obiro e pinyin mondo



owarwa kuom richowa duto. En kende en mane kamano kod gik moko adek duto, batiso, Remo, kod Roho.

‘Gin adek majoneno.’ Nitie gik moko adek manyiso ni Nyasaye ne owarowa. Gik moko adek manyiso ni gin Pi mar batiso mar Yesu, Remb Yesu, kod Roho. Gik moko adek emane Yesu otimonwa e piny.

Ka gimoro chiel kuom gik moko adek oweoko, warruok ok bi chopo kare chutho. Gin adek man kod neon e pinyka; Roho, Pi, kod Remo.

Yesu kristo mane obironwa e ringruok, en Nyasaye, Roho, kendo Wuowi ne obiro e pinyni kaka Roho maler e ringruok mar dhano kendo no batisi e pi mondo okawu richo mag piny. Ne okawo richo e ringruok mare kendo ne owarowa kuom rembe mane ochuer nyakotho e musalaba. Ne ochulo gowi duto mag richowa. Ma e Injili mar warruok mar Pi, Remo kod Roho.

Kata achiel kuom gik moko adek gi owe oko, birro chalo kod tamruok warruok mar Nyasaye, mose warowa kuom richo duto. Ka owinjo wayie ng’ech mar jomoyie kawuono, wanyalo wacho niya “gin ariyo man gi neon e piny ka Remo, kod Roho”

To jaote Johana ne osewacho ni gin adek man kod neon; Pi batiso mar Yesu Remo e musalaba kod Roho. Jaote Johana ne olero nende malong’o.

Yie ma waro jaricho oyie kuom Roho, Pi, kod Remo. En yie machal nade manyalo konyo ng’ato mondo olo Piny? Kende ere kuma wanyalo yudo yie makamano. Yieno ni e Muma en yie kuom Yesui mane obiro kod Pi, Remo, kod Roho. Bed gi yie kuom gi mondo iyud warruok kod ngima mosiko.



Bende warruok mar chopo kare ka batiso mar

Yesu ong’e?

Ooyo.

E kinde machon, kane pok onyuolwa nyuol manyien, an bende, ne an ja kristo manyien mana kuom remb Yesu e musalaba kod Roho. Ne an gi yie nio ne obiro e piny kaka Roho kendo ne othona e musalaba mondo owarawa kuom richo duto. Ne ayie kuom gik moko arito kende kendo ne an gi ikruok mar yalo weche go ne ji duto.

Ne asechano mar timo somo mar ng’eyo Nyasaye (Theology) mondo abed jayalo ma wuotho e piny mondo ati kendo atho ne chunje duto molal kaka Yesu ne osetimo: ne an kod chenro mopogore opogore mag chiwo kony.

To, kaka ne ayie kuom gik moko ariyogo kende, ne nitie richo mapod odong’ e chunya ndalo duto kuom mano, ne ok anyal loyo piny ne

ok anyal bedo thuolo maong’e richo. E kinde mane ayie kuom remo kod Roho kende ne pod an kod richo e chunya.

Gima omiyo ne pod an gi richo e chunya kata obedo ni an giyie kuom Yesu, en ni ok ne a ng’eyo wach mar Pi batiso mar Yesu. Warruok mara ne ok ochopo kare. Nyaka ne ayudo resruok kuom yie mara e Pi mar batiso, Remo kod Roho.

Ne ok an kod nyalo mar loyo richo mar ringriok nikech ne ok ang’eyo tiend batiso mar Yesu. Kata sani, ji mang’eny oyie kuom Yesu to pod gin kod richo e chunygi kendo gitemo mondo gibed kod hera mokuong’o kuom Yesu to ok nyalrene gi.

Ok gi nyal bedo kod heragi motelo nikech pok oluokgi chuth kuom richo gi kod Pi. Ok giseng’eyo ni richogi duto ne oket kuom Yesu e kinde mane obatise, kendo ok gi nyalo nwang’o yiegi kendo bang’ podho.

Daher mar kata wachoni maler. Wanyalo dak



kod yie kendo loyo piny ka wayie kuom Yesu. Mak mana kuom nyawo marwa ok odewo kaka watimo richo e kinde mang’eny ka wayie Yesu kaka Jawarwa, mano ketowa thuolo ka oa kuom richo kuom batiso mare gi rembe mane ochuer , wanyalo chung’ kod loch.

Kata kamano, ka wayie kuom Yesu maong’e Pi mar batisone ok nyal reswa chuth. Johana ma jaote ne onyisowa ni yie maliyo piny en yie kuom Yesu kristo, mane obiro kuom Pi mar batiso, Remo kod Roho.

Nyasaye ne ooro wuode ma miderma mondo owar jogo moyie e batiso kod rembe. Yesu ne okawo richowa duto e batiso mare. Yesu Wuod Nyasaye achiel kende ne obiro irwa kuom roho (e ringruok mar dhano) eka ne ochuero rembe e musalaba mondo ochulgo gopewa mag richo. Omiyo Yesu ne owarowa ji duto kuom richo.

Yie matayowa mondo walo piny a kuom bedo gi yie e I adiera ni Yesu ne obiro irwa kuom Pi,

Remo, kod Roho maketowa thuolo kuom richo duto.

Ka dine Pi mar batiso kod remo e musalaba onge, di koro onge warruok mar adiera. Ok nyal yud warruok kamaonge Pi, Remo kod Roho. Omiyo nyaka wayie kuom Pi, Remo kod Roho. Ng’e wachni mondo ibed kod yie mar adiera.

Anyisi Ni Warruok Mar Adiera Ong’e Ka Waong’e Kod Neno Mar Pi, Remo kod Roho.

Gin gik moko adek mage man kod neon mar warruok?

Pi, Remo kod Roho.

Ng’ato nyalo paro penjo man malono e yorni



“Yesu en jawarna. Ayie e remo mar musalaba kendo adwaro tho kaka jal moyie. Ayie kuom Yesu kata ka an gi richo e dhod chunya ase fulo richona kendo asetiyo matek mondo abedgi timbe mabeyo, malong’o kod moher e odieching’ kod odieching’. Asechiwo ngima na kod gombo maga duto mag piny en in. aseyiero mondo kik anyombi. Ere kaka Nyasaye ok nyal ng’eya? Yesu ne othona e musalaba. Nyasaye maler ne obiro e piny e kido mar dhano. Ayie kuomi, achiwora ne in kendo atimo tichna ka an ja adiera ne en. Kata obedo ni anyalo bedo ma ok owinjore kendo ni podna gi richo moko e chunya bende Yesu malo weya adhi e mach? Ooyo, ok obi weya.”

Nitie ji mang’eny man kod para maka. Ok giyie ni Yesu ne obatisi mondo okawo richogi duto mag Piny. Jo kristo machal kamagi moyie kuom Yesu kristo to pod gin kod richo, ka gi tho to gidhi kanye? Gidhi e mach maok tho. Gin

joricho mar kayiem! Jogo maparo timo mana pachgi kendo galoni

Nyasaye nyaka par kamano biro dhi e mach. Ewi mano jomoko wacho ni, nikech Yesu ne okawo richowa duto ko tho e musalaba ni koro richo onge e piny. Kata kamano ma en mana wach kende kuom remo kod roho kende. Ma ok an yie matero ji e warruok mar adiera.

Nyaka wayie ni Yesu ne okawo richowa duto kuom batisone, ne ong’adne bura kendo ne othnwa e musalaba, kendo ne ochier e ndalo mar adek bang’ thone.

Kaong’e yie makamano, warruok chuth ok bi nyalore. Yesu Kristo no batisi ne otho e musalaba kendo ne chier. Yasu kristo ne obironwa kuom Pi, remo kod Roho. Ne okawo oko richo duto mag piny.

Nitie gik moko adek mochunore mangi neno mar warruok e piny ka; Roho Pi kod Remo.

Mokuong’o, Roho maler timo neno ni Yesu ne



en Nyasaye kendo ni ne olor e pinyka ka en gi ringruok mar dhano.

Wach mar ariyo en neon mar ‘Pi’ Pi en batiso mar Yesu ei aora Jordan kokalo e kuom Johana jabatiso mano keto richowa duto kuom Yesu. Richowa duto ne oket kuome kare e batiso. (Mathayo 3:15).

Janeno mar adek en ‘Remo’ mochung’ ne yie mar Yesu mondo ong’adne bura mar richowa. Yesu ne otho, ne oyie kod bura mar wuon mare ne wan kendo ne ochiere e ndalo mar adek mondo omiwa ngima manyien.

Nyasaye wuoro ooro Rohio mare e chunje jogo moyie moyie kuom batiso kod remo mar wuode ka gitimo neno kuom warruok marwa. Jogo mosenyuol nyuol manyien ni kod wach, magiloyogo piny. Jogo mosewar biro loyo jachien , biro loyo miriambo mag jonabi kod rachwany, kod yore piny matemo mondo osindgi. Gi miyo wabedo kod tekoni ni,kech wan

kod joneno adek e chunywa: Pi mar Yesu, Rembe, kod Roho.

Ere kaka waloyo Piny Kod Jachien?

Ka wayie kuom neno mar gik moko adekgo.

Wanyalo loyo jachien kod piny nikech wayie

kuom Roho, Pi, kod Remo. Jogo moyie kuom batiso kod remb Yesu nikod nyalo mar loyo wound duto mag jonabi mag miriambo. Yie marwa kod tekone mar loch otenore kuom Pi, Remo kod Roho. Bende iyie kod wachni?

Ok nyal nyuoli nyuol manyien kata yudo teko mar loyo piny ka ok iyie e warruok kuom batiso mar Yesu, Remb Yesu kod yie ni Yesu en wuod Nyasaye kendo Jawarwa. Bende iyie machal kamano niye chunyi?



Be in gi Roho kod Pi e chunyi? Be in gi yie ni richo duto ne oket kuom Yesu? Be in kod Remo mar musalaba e chunyi?

Ibiro loyo ka in gi yie kuom Pi, kod Remb Yesu kristo e chunyi, ka iyie ni Yesu kristo ne othoni e musalaba kendo ne ongadne bura nikech in, ibiro locho.

Johana jaote ne oloyo piny nikech ne en kod gik moko adek ma owinjorego eka ochako wuoyo kuom wach warruok ne owetene yie mochung’ kata maneno sand kod lit e tijgi. Ne otimo neno “ma kaka un bende unyalo loyo piny. Yesu ne obiro kuom Roho, Pi kod Remo. Kaka ne olyo piny, e kaka jogo moyie biro loyo piny, ma eoy kende kaka jogo moyie biro loyogo piny.”

1 Johana 5:8, wacho niya,“Gin gik moko adek man kod neno e piny, Pi, Remo kod Roho; to adekgi riwore e tich achiel” ji mang’eny pod wuoyo mana kuom Remo kod Roho kende to gi

weyo Pi batiso mar Yesu. Kagi golo ‘Pi’ oko, pod iwuondgi kod satan. Owinjo gidar oko gi aye wuondruok margi kendo gilokre; owinjo gi yie kuom ‘pi’ batiso mar Yesu, mondo onyuolgi nyuol manyien.

Ong’e ng’ato manyalo loyo Piny ka ok oyie kuom Pi kod Remb Yesu. Anyisi kendo, ni ong’e! Nyaka waked kawatiyo kod Pi gi Remb Yesu kaka gige lweny marwa. Wachne en pand ligangla mar Roho kod Ler.

Pod nitie ji mang’eny ahinya ma ok oyie kuom batiso mar Yesu, mane oluoko richowa duto oko. Pod nitie ji mang;’eny moyie mana kuom gik moko ariyo. Omiyo, ka Yesu nyisogi mi ndo ‘giya malo kendo girieny,’ ok gi nyal rieny kata matin. Pod gin kod richo e chunygi, kata obedo ni giyie kuom Yesu, pod gidhi e mach.



Injili Mar Batiso Kod Remb Yesu Nyaka Tim Nendgi Mondo Ji Owinj, Oyie, Kendo Owargi.

Bin yie kuom batiso mare e mana puonj mar dini?

Ooyo ok en puonj mar dini.

En adiera.

Kawa timo neon kuom injili, nyaka obed neon malong’o. yesu mobiro kuom Roho, Batiso (mano kawo richowa duto oko), to gi remo (mano chulo gopewa duto). Nyaka wayie kuom gik moko adekgo duto.

Ka ok watimo kamano, to ok wayal injili, to mana weche mag lemo. Jokristo mang’eny okawo bedo jakristo makawuono kaka lemo moro amora modong’. En yie mar warruok moger kuom adiera, en yie ma wang’iyogo malo

kuom Nyasaye. Ok onyal bedo lemo alema. Din en gimolos kod dhano, to yie en ng’iyo

warruok ma Nyasaye osemiyowa. Ma e pogruok. Ka itamori adiera machal kama to ikawo ni bedo jakristo kaka din kendo yalo kod teko mar dhano kod riekone.

Yesu kristo ne ok obiro mondo olos din e pinyni. Ne ok oloso Din miluong’oni mar kristo. Ang’o momiyo in gi yie ni en Din? Ka ochalre, ang’o motami yie kuom Din mar jowahindi miluongo ni Buddism? Bin iparoni ok an kare kuom wacho wachno?

Jomoko oyie kuom Yesu mana kaka yor Din chal, giwacho niya, “Ere pogruok? E kind Polo, Nirvana, paradiso.... Duto gi chalre mak mana gin gi nying’ mopogore. Wan duto wabiro bedo kamoro achiel machalre.”

Jo kristo wetena, nyaka wachung’ motegno kuom adiera nyaka ‘wa a malo kendo ler marwa orieny.’ Nyaka wabed mohikore mar wacho ni ji



adiera maong’e dok chien. Ka ng’ato wacho, “ni mano ok nyal bedo yo

ma ng’ato dhigo e Polo,” Nyaka iwach kod dwol mawinjore, “Ae adier! En eyo kende. Inyalo mana dhi e Polo ka iyie kuom Yesu kristo mano biro kod PI, Remo kod Roho.” Nyaka ler mari orieny maler mondo chunje mamoko ogomb winjo wach mar warruok, nyuol manyien kod dhi e Polo.

Bed Kod Yie Mar Adier: Ji Man Kod Hera Moguenyore Gi Mar Yesu Ma Ok Gi Ng’eyo Warruok Mar Batiso Kod Remb Yesu Biro Lal.

Ng’ano mabiro lal kata obedo ni oyie kuom Yesu?

Jogo ma ok oyie kuom

batiso ma Yesu. Wacho awacha nono ni iyie kuom Yesu en

hera morem kendo en yo machiek ma ngato nyalo bedogo jalemo kata ja Din.

Meli maringo e nam Pacific nonimo to ji manok ema no kuwo kodong’ ka lewore e wi pi kod mipira mare konyo ngima. Ne gi oro wach kod simu, to nikech nam ne oduwore yiedhi mamoko ne ok nyal chopo mondo okonyagi



koro. Omiyo ndege mar kalapapla ne obiro kendo odironegi tol. Kane ne nitie ng’ato mane nyalo mako tolno ka ok otueyorego, mano biro chalo kod hera morem ne kristo; yie kuom Nyasaye mana kaka ohero. Pog ok okuwo, to owachoniya, “Ayie. Wara aseyie, koro aparo ni ibiro wara.”

Ng’atno ma ok winj adiera mar batiso mar Yesu kod Rembe en mana gi yie ni ibiro ware mana ka oliero kuom tol

To ka oyuayo tol malo, lwetene biro ol mawe tol. Obiro mana mako kod tekone owuon. Ng’atno ok nyal liero e tol nyaka ochop e dho wath nikech lach mar nam. Seche matekone obiro weyo tol kendo obiro lutore e nam.

Bedo kod hera morem ni Yesu chalo kamano. Ji mang’eny nyalo wacho ni giyie kuom Nyasaye kendo Yesu; ni giyie kuom Yesu, mano biro kuom Roho to ma en mana nus mar tijno tee. Ok gi nyal yie kata siko kuom Injili mar adier,

omiyo gi chunore ka giwacho kinde ka kinde ni gi ‘yie’.

Yie kod temo yie ok gin gik machalre. Giwacho ni ok gibiluwo Yesu nyaka giko, to ibiro witgi oko e opdiechieng’ mogik nikech richo modong’ e chunygi. Gihero Yesu ma ok ging’eyo ni ne obiro kod batiso mare, Remo kod Roho. Ka gi hero Yesu kende kuom Rembe, gi biro dhi e mach.

Tuwe chunyi kod tol mar injili mar adiera, Injili mar Pi, kod Remo. Ka Yesu odiro tond warruok e Piny, jogo motuere kod Pi, Remo togi Roho ibiro war.

Jareso mane niye ndek kalapapla no kok katiyo gi sim miluongo ni (megaphone), “ yie uwinja mabert. Ka abironu tol piny, tueye e kori, e bwo yuothi. Eka ling’ aling’a kaka in tie. Kik item liero e tol kod lweti. Tueye atueya e kori kato ibed mos. Eka ibiro resi.”

Ng’at mokuongo noluwo chikego kendo



otuwere owuon gi tol nowar. To ng’at machielo nowacho niya, “kik mondo iparri. An kod teko moromo. Asebedo ka atiyo kod migawo mar rito ngima. Ne! bende inyalo neno lechenagi kaka otegno? Anyalo liero kuom seche mang’eny.” En bende noliero kuom tol e kinde mane iyuayo tol malo.

Ji ariyogo noyuagi malo e kar chakruok. To pogruok en ni ng’at nane owinjo motuyo kore kod tol noliero malo maong’e chandruok. Pache ne olal kata e kor yo, to ne oliero maong’e chandruok moro amora.

Ng’atno mane nikod sunga kuom tekone owuon ne ojony mi oweyo tol. Ne otho nikech notamore winjo chik.

Mondo wayud warruok mosiko, ng’ato nyaka yie kuom warruok mar pi batiso kod remo mano waro chunje duto kuom richo. Warruok yudore mana ne jogo moyie kod chunygi kuom wach: “Ne awari chuth kod batiso mane ayudo kuom

Johana kendo gi remba mane ochuer nyaka atho e musalaba.”

Jogo moyie mana kuom remo wacho niya, “kik iparri, aseyie. Abiro goni erokamano nayaka giko mar ngima nikech remo mar Yesu kristo. Abiro luwo Yesu nyaka giko kendo yie kuom Remo biro bedo morom mondo alo Piny kod richo duto e ngimana.”

Kata kamano ma ok oromo. Jogo ma Nyasaye oruako mondo obed joge gin jomoyie kuom joneno edek ka: ni Yesu nobiro kuom Roho, kendo nobatise (Yesu no kawo richowa duto e batiso mare e aora Jordan), ne otho e musalaba mondo ochulgo gope duto mag richowa, kendo ne ochiere e ndalo mar adek ka oa kuom jomotho

Roho biro mana kuom jogo moyie kuom joneno adekgo kendo gitimo neno margi. “Adier. An Jawarni. Ne awari kod Pi gi Remo. An e Nyasachi.”

To jogo ma ok oyie kuom gik moko adekgo,



Nyasaye ok migi warruok. Kata wach achiel ema iweyo, Nyasaye wacho, “Ooyo, pod ok awari.” Jopuonjrenego duto noyie kuom gik moko adekgo. Yesu nowacho ni batiso ne en ranyisi mar warruok to kendo Rembe en bura.

Jaote Paulo Kod Petro Bende Ne Obedo Joneno Mar Batiso Kod Remb Yesu.

Neno mane ma jopuonjre Yesu nobedogo?

Batiso mar Yesu kod

Rembe.

Bende Jaote Paulo no wuoyo kuom batiso mar Yesu? Wanonane ni nowuoyo nyadidi kuom batiso mar Yesu. Ne owacho e Jo- Rumi 6:3,

“koso ukiya ni jogo duto kuomwa ma obatis e kristo Yesu, ne obatiswa e thone?” kendo wacho niya 6:5, “nikkech kawa seriwore kode e thone, wana riwure kod e chierne bende.”

Bende ne owacho kendo e Galatia 3:27, “nikech un duto mane obatis kuom kristo, useruako kristo.” Joote Yesu duto notimo neon mar ‘Pi’, batiso mar Yesu.“to Pigno ne obedo ranyisi mar batiso makoro resou” (1 Petro 3:21).

Warruok Mar Resruok Mar Ruoth Ne Obiro Kod Pi Gi Remb Yesu.

Ng’ano ma Nyasaye luongo ni kare?

Jogo maong’e kod richo moro

amora e chunygi.



Warruok ma Yesu ne oketo kuom dhano en mar Pi batiso mar Yesu kod Rembe mano chuer e musalaba. Kuom warruok wanyalo a malo mi ler marwa orieny. E yo mane? Kawa timo neon kuom gik moko adek.

“Amalo, milerni orieny; nimar ler osechopo! Kendo duong’ mar Jehova osewuok mi orieny kuomi.” (Isaiah 60:1). Nyasaye osenyiso lerne kuomwa kendo nyisowa bende mondo warieny. Nyaka waluor chikno.

Wasebedo kawayalo Injili kod tekowa duto. Kata kamano ji mang’eny pod ok winji. Yie kuom Yesu mondo owari. Ibiro bedo makare. Ka richo pod odong e chunyi pok oketi kare. Pok iloyo richo mag piny.

Ok inyal loyo richo manie chunyi ka ok iyie kuom Pi mar Yesu (batiso mar Yesu.) ok inyal loyo bura ka ok iyie kuom remb Yesu. Ok nyal wari ka ok iyie kuom Yesu Kristo, mane obiro kuom Roho. Ok inyal bedo kare chuth ka ok iyie

kuom gik moko adekgo. Ratiro ma orem, kelowa mana e paro ni gik

moko nikare. Ka ng’ato wacho ni pod en gi richo to okwanore ng’ama kare, ng’atno pok oyudo Yesu. Jomoko e ndalogi temo mondo omok kuom warruok kod gima ‘giparo’ ni kare. Gin kod andiko mang’eny ma ok kony .

Bende Nyasaye luongo ng’ato ni onge kod richo ka pod en kod richo e chunye? Ok otim kamano. En oluonge mana kaka onene. En Nyasaye ma janyalo, ok onyal riambo. Ji ok winj adiera mar tiend wach mar bedo makare. Waluongo gimoro ni ‘ler’ mana ka oler. Ok wanyal wacho ni ‘kare’ ka en kod richo.

Inyalo paro ni iluongi ni ng’ama kare kod Yesu kata ka in kod richo e chunyi to mano ok adier.

Yesu luongowa ni joma kaaare ka wayie kuome kaka jal mane obiro kod Roho, Pi (ne okawo richowa duto kane obatise), kod Remo



(ne obiro e ringruok kendo othonwa). Jokristo owetena luongruok ni ‘joma kare’

ong’e kod ohala ne Injili mar Pi kod Remo. ‘Luongruok ni joma kare,’ kata ‘mondo oluongi ni ngama kare’ en mana chik mane olos kod dhano. Bende Nyasaye luongi ni ng’ama kare ka in kod richo e chunyi? Nyasaye ok nyal luongo ng’ato ni ng’ama kare kapod en kod richo e chunye, bende ok odewo yie ma ng’ano ni go kuom Yesu. Yesu ok nyal riambo.

Bende, pod iparo ni Nyasaye kuwano ngato ka ngama ler ka en kod ticho en chunye? Mano kaka ji paro to ok Nyasaye. Nyasaye ok dwar miriambo. Be onyalo luongi ni ng’ama kare ka iyie mana kuom Roho kod Remo? Ooyo ok nyalre.

Nitie mana kabind ng’ato achiel ma Nyasaye kwano ni kare. Gin jogo ma ong’e kod richo e chunyji. Nyasaye rango mana jogo moyie kuom gik moko adek ni Yesu, ma en Nyasaye ne obiro

e piny kod ringruok, ne obatise e aora Jordan kendo rembe ne ochuer e a musalaba mondo oruch richowa duto oko.

Jogo duto moyie kuom wach maber ema ikwano ka jomaler mar Nyasaye. Gin jogo man kod yie mar adier. Gi yie chuth kuom gik moko adek mane otimonwa. Giyie ni Yesu ne obiro e piny, ne obatisi mondo okawo richowa duto, ne ong’adne bura mar tho e musalaba nikech wan, kendo ne ochiere ka opa kuom joma otho.

Gigi duto ne otimopre kuom hera mar Nyasaye. Yesu ne obiro e pony koa e polo kendo ne owacho, “Bi uru ira un duto mujony kendo mugangoru mapek mondo amiu yueyo.” (Mathayo 11:28). Ne otimo ma ka okawogo richowa.

Nyasaye ok odewo joma oyie mana kuom remb Yesu kende. Jogo moyie mana kuom remb Yesu kende pod nigi richo e chunygi. Ng’ano ma Yesu kwano ka ng’ama owar?



Yie kuom batiso mar Yesu, Rembe, kod adier ni en Nyasaye. Duto dwarore mondo ng’ato oyud warruok. “Nakawo richou duto kane abiro e piny kendo no batisa kod Johana Jabatiso atimo neno ni richo duto mag piny ne oket kuom. Nachulo gowi mag richo e musalaba omiyo ne awari.”

Ne jogo moyie kuom gik moko adekgo duto, Yesu wacho “Ee osewari un joma kae kod nyind Nyasaye” in bende inyalo wari ka iyie kuom batiso mar Yesu, Rembe kod Roho kanyakla. Jogo moyie mana kuom Remo kod Roho kende pod nigi richo e chunygi.

E piny Ruodh Nyasaye nitie adiera achiel kende, nitie ngado bura kare, nitie ja adiera, hera kodn muolo. Kuno ong’e miriambo kata matin. Miriambo kod hango wach ong’e kod thuolo e Polo.

Ng’ano ma ok ng’ad

bura kare?

En ng’atno ma ok oyie kuom batiso mar Yesu.

“Ji mathoth nowachna chieng’ono niya,

‘Ruoth, Ruoth, ne ok wakoro wach e nyingi koso, kendo e nyingi ne ok wagolo jochiende, kendo e nyingi ne ok watiyo tije madongo mang’eny’” (Mathoyo 7:22).

Nyasaye ok odich kod tije mag gi mondo omogi thuolo mar donjo e piny Ruodh polo. “Eka na wachnegi niya, ‘ Ok nangeyou ngang! Auru kuoma un joma timo richo’” (7:23).

“Ne achiwonu udi ariyo, ne achiwo nyaka ngima ne un. Bende ne unena? Ne ok akwedou nyaka atho bende ne unena.?”

“Koro, bende un gi richo e chunyu?” “Ee, Ruoth an kod richo matin.”



“Kara auru kuoma!onge jaricho moyiene mondo obi ka.”

“To donge ne atho kaka jal moyie kuomi Ruoth!”

“Iwacho ni ang’o, itho kaka jalno moyie? Nitho mana kuom wich teko mari. Bende niyie kod batiso mara gi remba? Bende ne atimo neno e chunyi ni in nyathina? Ne ok iyie kuom batiso mara kendo ne ok atimo neno in nyathina, to pod ni moko mana kuom yie mari kendo ni thone. Kara ango nane atyimoni neno? Nikele kuomi iwuon. Nihero kendo itemo mana kendi mondo iyid warruok mari iwuon. Bende iwinjo? Koro, ayi kuoma.”

Yesu no nyisowa mondo wa a malo kendo ler marwa orieny. Joma owar nyalo buto e wang’ jo kristo ma ok ochung’ tir kod jonabi majo miriambo a ok gi rieny maber! To pil mach matin nyalo moko mach maduong ka ngato ochung’ kod chir mi otimo nend adiera, Piny duto biro

neno ler. E Isaiah 60:1-2, wacho niya, “A malo, milerni

orieny, minar lerni osechopo, kendo duong’ mar Jehova osewuok mi orieny kuomi. To ne, mudho ne um Piny gi mudho mandiwa noum ogendni: to Jehova nowuogi no ring kuomi mi duongni no rieng kuomi.”

Nyasaye chikowa mondo wa a malo mondo lerwa orieny nikech mudho ma ok adier, mano, Injili mar miraimbo osepongo piny duto. Mana jomoyie kuom Yesu nyalo here. Jogo ma ok owar ok nyal hero Yesu. Ere kaka ok gi nyal? gi wuoyo mana kuom herano, to ok ginyal here ga adier ka ok gi yie kuom adiera duto.



Gik Moko Adek Man Kod Neno Mar Warruok Ne Joricho.

Ang’o matimo nend warruok e chunywa?

Batiso mar Yesu.

“Gin gik moko adek man kod neno e piny, Pi,

Remo kod Roho; to adekgi riwore e tich achiel.” Yesu nobiro e Piny kendo no timo tije kod Pi gi remo. Notimo ma kendo owarowa.

“Kwayie wach neno mar dhano, wach neno mar Nyasaye duong’ moloyo. Wach neon mar Nyasaye ma: ni nodoko janeno kuom wuode. Ngama oyie kuom wuod Nyasaye, en gi wach neno e i. Ngama ok oyie Nyasaye, miye odoko jamiriambo, nikech ok oseyie wach neno ma Nyasaye nowacho kuom wuode. To wach neno e ma: ni Nyasaye no miyo ngima manyaka chieng’

kendo ngimano ni e iwuode. Ng’ama nigi wuowi en gi ngima, to ng’ama ok nigi Wuod Nyasaye ok en gi ngima.” (1 Johana 5:9-12).

Jogo monyuol nyuol manyien bedo kod nend dhano. Ikwanowa joma kare. Ka jomonyuol nyuol manyien maowar wuoyo kuom adier mar warruok, ji ok nyal tamore. Gi yie kendo giwacho ni wan kod yie maber. Niwan kod yie mar adier. Kawa nyisogi kaka nonyuolwa nyuol manyien, ong’e ng’ama nyalo chung’ ka kwedo injili mar adier. Kawatimo nende. Giwacho ni wan kare. Wabedo kod neno mar dhano.

To ndiko bende wacho niya, “wach neno mar Nyasaye duong’ moloyo; wach neno mar Nyasaye e ma.” Owacho niya ni neno mar Nyasaye en mar wuode. Mano kare? Ere neon mar wuode? En neno ni Nyasaye ne owarowa en ni Yesu no biro kuom Roho, Pi mar warruok kod Remo e musalaba. Nyasaye ne otimo neon ni ma e yo mane owarowago, kendo ni wan joge nikech



noyie kuome. “Ng’ama oyie kuom wuod Nyasaye, en gi

wach neno e i. Ng’ama ok oyie Nyasaye, miye odoko jamiriambo, nikech ok oseyie wach neno ma Nyasaye nowacho kuom wuode.”

Ndikono nyisowa yo machiek ni jogo mosewar gin ng’a. owacho ni jal ma oyie kuom wuod Nyasaye ni kod wach neno e iye. Bende in kod wach neon e chunyi? En kuomi kendo en kuoma. Yesu ne obiro e piny ne wan (ne obiro e ringruok ka onyuole kod Maria kuom teko mar Roho maler). Kane en jahiga 30, ne obatise mondo okawo richowa duto kuome owuon. Kendo kuom richowa ne ongadne bura mar tho e musalaba, ne ochiere e ndalo mar adek mondo omiwa ngima mochuere. Mano e yo ma Yesu owarowago.

Ang’o ma dine otimore ka Yesu de ok ochier? Ere kaka de otimonwa neno e i liel? Mano emomiyo en jawar. Mano e gima wayie.

Mana kaka ne owacho ni owarowa gi batiso mare kod Rembe. Kendo nikech wayie in kod an owarwa. Janeno ni kuomwa kendo en kuomi. Jogo mowar ok nyal kwedo ‘Pi’ batiso mare. Ok wanyal weyo ok gigo mane otimo mondo owarwa.

“Nikech ekaka owinjore mondo wachop tim makare duto” (Mathayo 3:15). Ok wanyal dagi ni Yesu na opk okawo richowa duto e aora Jordan kane Johana jabatise. Jogo mowar ok nyal dagi ‘Pi’ batiso mar Yesu.



Jogo Moyie To Ok Owargi Kwedo Batiso Mar Yesu Nyaka Giko.

Ng’ano maketo Nyasaye doko jamiriambo?

Ng’ atno maok oyei kuom batiso mar Yesu.

Mano kaka Jaote Johana nowacho wach

machiek eyo maler ni, “ng’atno maok oyie Nyasaye, miye odoko jamiriambo.” Ka Jaote Johana de odak e nadalowa gi, en ang’o madine onyisowa, kaka jo- Kristo mandalogi? Onyalo penjo ka, ‘Yesu ne okawo kata ne ok okawo oko richowa duto e kinde mane obatise.’

Donge Johana Jabatiso bende notimo neon mar injili ni Yesu nowarowa kod batiso mare? Donge richou ne oketi ewi Yesu kendo ne okawo richou kuome e thuolo mane abatise?” omiyo, ne

otimo neon maler ni Yesu ne obatisi mondo owar ji duto (Johana 1:29, 1 Johana 5: 4-8).

Jogo ma ok oyie kuom Nyasaye, eyo machielo, Muma wacho ni gitime doko jamiriambo. Ka wawacho ni ne okawo richowa duto kuom batiso mare, to giwacho ni, “ooyo! Ne ok onyal golo richowa duto! Ne okawo mana richo machon mar kodhi, omiyo richo mwatimo e odiechieng’ pod odong’.”

Omiyo, pod gidagi ni nyaka gilam mana lamo mar weyo richo ndalo duto eka nowargi. Mae e wach magiyie go. Bende in kod yie machalo kodgi? Jogo duto maok oyie ni richo wa noluok oko gi batiso mar Yesu keto Nyasaye doko jamiriambo.



Yesu ne Owarowa Nyadichiel Kende Kane Obatise Kendo ne Ochuer Rembe e Musalaba.

Ng’ano mariambo?

Ng’atno ma ok oyie kuom Batiso mar Yesu.

Yesu ne obatisi kendo ne okawo richowa nya

dichiel kende. Nyasaye waro jogo moyie kuom batiso kod remb Yesu, to oweyo jogo ma ok oyie. Jogo ma ok oyie e mach, omiyo ka owarowa kata ok owarwa otenore kod yie mawan go. Yesu nowaro Piny kuom richo duto. Jogo moyie iwaro, to jogo ma omoyie pok oyudo warruok nikech gisetimo Nyasaye bedo jamiriambo.

Ji ok dhi e mach nikech nyawo margi, to nikech matruok yie. “Ng’ama ok oyie Nyasaye,

miyo odoko jamiriambo” (1 Johana 5:10). Jogo ma ok oyie ni richo duto noket kuom Yesu pod nigi richo e chunygi. Ok ginyal wacho ni gi onge kod richo.

Kinde moro, ne aromo kod jaduong’ kanisa kendo ne apenje, “jaduong’ richoni duto bende ne oweni kane iyie kuom Yesu?”

“Adier ne oruchi.” “Kare, ka Yesu ne okawo richo duto mag Piny

kendo ne owacho ‘duto orumo’, osewari. Bende mano adiera?”

“Adier, osewara” “Koro nyaka ibed maonge richo.” “Ee aong’e richo.” “Ang’o matimore ka itimo richo kendo?” “Wan mana dhano a dhana. Ere kaka ok

wanyal timo richo kendo? Omiyo nyaka awful richowa ka waluokop richowa ok pile pile.

Jaduong’ kanisano pod nigi richo e chunye nikech ok osengeyo adiera moro mar warruok.



Jogo machal kode e ma yanyo Nyasaye kendo time bedo jamiriambo. Bende ma en wuod Nyasaye ne oweyo ma ok otieko richo mag Piny? En gima chuwanyo ji. Kadine Yesu ok otieko richo duto, ere kaka dobedo Nyasach warruok? Ere kaka donyisowa ni wayie kuome? Bin idhi kete obedo jamiriambop? Asiemi mondo kik itim kamano!

Muma nyisowa mondo kik wayany Nyasaye. Tiende ni kik wakete bedo jamiriambo kata kik wawuonde. Ok ochal kodwa.

Jaote Johana wuoyonwa maler kuom Injili mar warruok. Jimangeny ok dwar yie kuom gik mane Nyasaye otimonwa –adiera ni Yesu nobiro kod Pi, Remo kod Roho.

Nitie oganda ariyo mag jokristo: jo mokoyie kod Muma wacho kendo gi fulo, “A jaricho,” kendo jogo moyie kuom gik moko duto ma Nyasaye osetimo ne gi bende fulo yie, “an ng’at makare.” Oganada mane ma iparo ni wacho

adiera? Jogo maok oyie kuom gigo mane Nyasaye

otimo, e yo machielo jogo ma ok nyal timo neno mar Pi, Remo kod Roho gin jomiriambo. Gin kod yie marach. Jogo ma ok oyie, timo Nyasaye bedo jomiriambo.

Kik itim Nyasaye bedo jamiriambo. Yesu ne obio e aora Jordan kendo kanyo (nobatise) kendo nochopo tim duto makare (nokawo richo duto mag Piny).

Jogo Ma Ok Oyie Kwedo Batiso Mar Yesu Kod Ler Mare.

Ango’ ma Satan kod jachien kwedo?

Batiso mar Yesu.



Ng’at moyie kuom Wuod Nyasaye ni kod neno e iye. Ng’at monyuol nyuol manyien nigi yie ni richone notek kuom Yesu e batisone, kendo ni ne oyudo resruok kuom Pi gi Remb Yesu. Jo kristo monyul nyul manyien nikod yie ni Yesu ne onyuol e Pinyni kod Bikra Maria, kendo nobatise e aora Jordan kapok ne otho e musalaba kendo ne ochiere.

Joma nikare nikod neno e chunygi.Ratiro ma warruok bedo kuom yiewa ei Yesu, mano biro kuom Pi, Remo kod Roho. Janeno ni kuomi? Akuwayi mondo ibed kod janeno e chunyi. Anyisi warruok ong’e ka janeno ong’e makelo adiera mar warruok e iye.

Joate Johana ne owacho,“Ng’ama oyie kuom wuod Nyasaye en giwach neno e iye” (1 Johana 5:10). Be en adier ni ka in gi janeno to ibedo mana gi yie e remo mar musalaba kende? Koso, bedo giyie kuom Pi, to ok iye kuom Remo? Nyaka iye kuom gik moko adek mondo Nyasaye

oyie kodi. Mana ka Yesu biro timo neno kuomgi ni

‘owari.’ Bende iwachoni ibiro bedo kod janeno ka iyie mana kuom gik moko ariyo kuom adekgo? Mano nyiso niya, iyie kuom Nyasaye e yor iwuon. Kendo biro nyiso ni itimo mana ‘nendi’ iwuon.

Nitie ji mang’eny machal kod mano. Ji mang’eny man gi yie kuom gik moko ariyo kende. Jitimo neno ni osewargi kendo gi ndiko buge kuom wachni. Kata kamano! En gima theko. Giluongore ni ‘joyalo.’ Gi nenore ni ok gin mana ‘joyal,’ to gin jogo mogeno Din. Ok gi yie kuom ‘Pi’ to gisungore kuom warruok margi. Ng’ama winjogi nyalo paro ni gin kare. To gi onge kod janeno mar Nyasaye e pachgi. En mana wuondruok lilo.

Ere kaka inyalo luong’e ni warruok? Mana jogo moyie kuom Yesu mane obiro kuom Roho, Pi, kod Remo, gin kod janeno mar Nyasaye



kendo mar dhano. Jaote Paulo nowacho, “nimar wach maber

mane wayaloni mochopo, ok gi wach kende to gi teko, to gi Roho mi uyie chuth” (1 Jo-Thesalonika 1:5). Satan mor ka ji yie mana kuom remb Yesu kende. Owacho niya, “un jomofuwo awuondou ha-ha!” nitie ji mang’eny moyie ni ka gipako remb Yesu to jachien ringo. Jiparo ni Satan nyalo luoro musalaba. To nyaka inge malongo e pachi ni jachien keto mana ranyisi ok owinjo owuondwa.

Ka jachien odonjo kuom ng’ato, ng’atno nyalo potho Piny kendo dhoge wuok buoyo. Ok en gimatek ne jachien nikech en kod teko mar timo dhano mondo otim gimoro amora. Jachien tiyo mana kod obuongone matin. Nyasaye nomiye kit teko mopogore opogore. Mak mana teko mar nek. Jachien nyalo miyo ng’ato tetni, kogokoko nduru kabuoyo wuok e dhoge.

Ka gigi timore, jomoyie go koko, “wuogi e

nying’ Yesu! Wuogi!” ka ng’ano pache odwugo kendo kit ngimane odok kaka ne en chon, ginyise ni Remb Yesu e ma osebedo kod teko mar war. To ma ok en teko mar Rembe. En mana jachien ema temo keto ‘ranyisi.’

Satan oluoro jogo moyie kuom Yesu moseluokowa maler kod batisone, mano ng’adne buchwa kod rembe kendo nochier odiechieng’ mar adek. Jachien ok nyal bet but jogi man kod neon mar batiso mar Yesu kod warruok mar rembe.

Kaka ung’eyo Jodolo mag Jokatholik seche moko puonjo lamo nyiseche manono. Waseneno e sinema. E sinemago, ranyisi manyiso jogo moyie kuomgi biro kelo hawi maber kata marach, jadolo ting’o musalaba mar baal koyienge, to Japdri pod tho. Ng’atno monyuol manyien ok nyal lo kaka Japadri iloyo.

Ng’at monyuol nyuol manyien wuoyo kod chir kuom remo kod Pi mar Yesu. Ka Satan



otemo teme obiro nyiso jachien kama, “bende ing’eyo ni Yesu nokawo richona duto?” jachien biro ringo mabor. Jachien ok oharo bedo but jogo monyuol ‘nyuol manyien.’ Ka ngat monyuol ‘nyuol manyien’ obedo kanyo, jachien biro temo ringo. Wachore ni jogo mokoyie kuom Nyasaye kete obedo ja miriambo. Ok giyie kod neon mar wuode, neno mar pi kod remo.

Ere janeno mar wuod Nyasaye?

Batiso mare, Rembe kod Roho.

Ere janeno mar wuod Nyasaye? En ni nobiro kod Roho kendo okawo richowa duto kod Pi. Ne okawo richo duto mag Piny kuome kendo ne ochuero rembe e musalaba ne wan duto. Donge mano e warruok mar Pi, Remo kod Roho?

Jiwacho miriambo e wang’ Nyasaye nikech ok giyie kuom Injili mar adiera mar Pi, kod Remo,

Injili mar warruok. Ijnili duto mongo gin miriambo. Yie margi gin miriambo, kendo gilando wach Injili mag miriambo kayiem nono.

Wadog e kitabu mar 1 Johana 5. sura mar 11 wacho kama, “To wach neon: e ma ni Nyasaye ne omiyowa ngima ma nyaka chieng’ kendo ngimano ni e i wuode.” Onyisowa ni Nyasaye ne omiyowa ngima manyaka chieng’ kendo ngimano odak kuom jalno moruake. Kendo ngimano ni kuom wuode.

Jogo moyodo ngima mochuere gin goma owar kuom yie mar batiso mar Yesu. Jok mowar yudo ngima mochwere kendo kendo gidak mochwere. Bende ose yudo ngima mochuere.

E sura mar 12, “Ng’ama nigi wuowi en gi ngima; to ng’ama ok nigi wuowi Nyasaye ok en ngima” e yo machielo ng’atno moyie kuom gigo mane wuowi otimo e Piny e patiso mar thone e musalaba kod chier mare ne kod ngima manyaka chieng’. To jogo matamore kata wach chiel kuom



wechegi ok bi yudo ngima, bende ok bi wargi. Jaote Johana ne nyiso pogruok mar joge

Nyasaye kod yie mar e gik mane Yesu notimo: Pi, Remo kod Roho. Gigi n yisowa ka gin kod wach ei gi kata ooyo. Ofuenyo jogo nowar kuom yie mar e Pi batiso mar Yesu, Rembe kod Roho. Jogo Ma Okonyuol Nyuol Manyien Ok Nyal Pogo Rombe Kod Diek.

Ng’ano manyalo fwenyo warruok kuom gima

ok warruok?

Jalno monyuol nyuol manyien.

Jaote Johana nyisowa jogo ma oseket kare kendo owar. Paulo ma Jaote bende notimo kamano. Ere kaka jatich Nyasaye pogo rombe

kod diek? Ere kaka ginyalo fuenyo jatich Nyasaye mar adier kod jogo mawuondre? Jogo mosewar kuom yie mar pio kod remb Yesu yudo teko mar fuenyo.

Kata ka ng’ato en Pasta, Jayalo, Ja-dikones, ka ok onyal fuenyo jomowar, kata ka ok onyal pogo rombe kod diek, pod ok onyuole nyuol manyien, kendo oonge gi ngima kuome. To jogo mosenyuol nyuol manyien gadiera nyalo neno pogruok e yo mayot. Jogo maonge kod ngima ok nyal neno pogruok kata ng’eyo.

Kata obedo ni ok wanyal fuenyo rangi mopogore opogore e mudho gi ma ralum en ralum kendo gi ma rachar en rachar. To, ka iumo wang’i, ok inyal neno pogruok man kuom rangi.

To jogo maneno nyalo fuenyo kata pogruok matin mantie kuom rangi go. Ginyalo wacho ni ma en ralum to ma rachar. Mano bende e kaka nitiere pogruok kuom jogo mowar kod jogo mapok owar.



Nyaka wayal Injili mar warruok, mano injili mar Pi, Remo kod Roho. Nyaka wa a malo mondo lerwa orieny kwachoko ji mondo wanyisigi yo mar adier ok wach awacha mag dhano. E Muma, 1 Johana 5 leronwa tiend wachni. Nyaka waler wachno okang’ kokang’ mondo kik wakik itgi.

Weche mwayalo, en mana wach mar Pi, Remo kod Roho mar Yesu en ler mar warruok. Mondo waket ‘Pi’ mar Yesu ong’ere ne ji, nyaka warieny maler. Mondo waket ‘Remo’ mar Yesu ongere bende nyaka warieny maler. Nyaka wakete maler mondo kik ng’ato dong’ e pinyni ka ok ongeyo adiera.

Ka jogo monyul nyuol manyien ok nyal aa malo mondo girieny, ji mang’eny biro tho ka ok owargi kendo Nyasaye ok bi bedo mamor. Obiro kwanowa ka jotich ma josamuyo. Nyaka wayal Injili mar Pi kod remb Yesu.

Gimomiyo asiko kaanuoyora e weche gi nya

dimang’eny en nikech batiso mar Yesu en gima owinjore ahinya ne warruok marwa. Kawa wuoyo kod nyithindo, nyaka wanwo wach nyadi ngeny kawa lero wach maler mondo wabed kod adiera ni giwinjowa.

Kawatemo puonjo ng’at ma ok osomo, wanyalo chako kod somo nukta mag andike. Eka wabiro dhi mos mos ka wapuonjore kaka onyalo riwo nuktago mondo olos wach. Ka osengeyo ndiko weche machalo kaka ‘bura’, to wabiro chako lerone tiend wechego. Ma e kaka owinjore wawuo kod gi kwanyisogi weche Yesu mondo wabed gadier ni gi winjo.

Nyaka waler malong’o batiso mar Yesu. Nobiro e pinyni kod Pi, Remo to gi Roho. Alemo ni ibiro yie kuom Yesu kaka jawarni kendo ibiro resi.

Warruok mar Pi kod Roho mol kuom yie mar batiso Yesu, Rembe e musalaba, kendo kuom yie ni Yesu en wuod Nyasaye kendo jawar marwa.


YALO MOKWONGO 7

Batiso Mar Yesu En

Ranyisi Mar Warruok

Ne Joricho

175 Batiso Mar Yesu En Ranyisi Mar Warruok Ne Joricho


Batiso Mar Yesu En Ranyisi Mar Warruok Ne Joricho

< 1 Petro 3:20-22 > “Yieno noreso ji manok (ma kwan gi oromo

aboro) e pi. Pigno en ranyisi mar batiso, ma koro resou sani. Batiso ok en golo chilo e ringruok, to en singruok motim gi Nyasaye gi chuny maler. Oresou nikech chier mar Kristo, ma osedhi e polo, mi obet e bat korachwich mar Nyasaye, kuma enie gi loch kuom malaika duto, gi ruodhi mag polo duto, kendo kuom teko duto.”

Ere yo mwanyalo bedogo makare?

Ng’uono mar Nyasaye.

Nyasaye ne ong’eyo wa kata kapok onywol wa e pinyni. Ne ong’eyo ni ibiro nywolwa kod richo kendo nowaro wa kuom batiso, mane okawo richo duto mag piny. Ne owaro ji duto moyie kotimogi bedo joge.

Kendo ma e tich ng’uono mar Nyasaye. Mana kaka Muma wacho e Zaburi 8:4, “To koro dhano en ang’o ma dipare?” Jogo mowar kuom richo duto e ranyisi mar hera mare maber. Jogo e nyithinde.

Ne wachal nade, wan jogo mane oyie mana kuom remo kendo kuom Roho, kane pok wabedo nyithind Nyasaye, kane pok oketwa kare kendo kane pok owarwa mi omiwa thuolo mar luonge ni wuonwa? Ne wan joricho, mana monywol e richo mondo odag higni 70 kata 80 koponi wan kod ngima maber.

Kane pok oluok richowa kendo kane pok wabedo kod yie kuom Injili mar batiso Yesu kod rembe, ne wan jogo maok ler kendo owinjore



kod lal. Jaote Paulo nowacho ni Nyasaye ne omiyowa

ng’uonone nikech en kaka en. Maket kod mano, duto ne otimore nikech hera mare maduong’ momiyo wan kaka wan sani. Wagoyone erokamano nikech ng’uono mare. Jachwech nobiro e pinyini mondo owarwa kotimowa bedo nyithinde kendo joge. wagoyone erokamano kuom ng’uono mar warruok kuom Pi kod Roho.

Ere gimomiyo ne omiyowa thuolo mar bedo nyithinde ma oketo bedo kare? Koso nikech newalombo wang’? koso wan joma long’? koso wan ji ma kare? Owinjore wapar wachno mondo wadwokne erokamano moromo.

Nyasaye nochweyowa mondo otimwa bedo joge komiyowa godo thuolo mar dak kode e piny ruodh polo. Nyasaye notimowa bedo joge komiyowa thuolo mar dak kode mochwere. Mano e momiyo Nyasaye nogwedhowa komiyowa ngima mochwere. Nyasaye ne ok

otimowa bedo joge nikech wabeyo, kata wan ji malong’o, kata ni wadak wadak e ngima maber moloyo gik moko duto mochweyo. Wach ma kende en kuom hera mane en go kodwa.

“Pigno en ranyisi mar batiso, ma koro resou sani” (1 Petro 3:21). “Yieno noreso ji manok (ma kwan gi oromo aboro) e Pi” (1 Petro 3:20).

Mana ji manok e dala kendo mana ji ariyo ei ot ema osewar. Bin wabeyo moloyo ji ma moko? Ooyo. Ok wabeyo moloyo ji ma moko to osemana warowa kuom yie marwa kuom pi kod Roho.

En hono e kind hon ni, ni osewarowa, kendo en chiwo miwuoro kod gweth mar Nyasaye mondo waluonge ni wuonwa, kendo Ruodhwa. Ma en gima ok wanyal kwedo. Ere kaka ne wanyalo luonge ni wuonwa kod Ruodhwa kapod wan joricho?

Kwaparo wach mar warruok marwa, to kelowa e ng’eyo hera maduong’ mar Nyasaye



kuomwa. Donge wanyalo dwokone erokamano duto? Nikech donywolwa kendo dine watho e ngimawa mar dhier, to giko wadhi e mach, kade ok hera kod gweth mare. Wagoyone ero kamano kendo kuom gweth mare kod herane moseketowa kare ewang’e mondo wabed nyithinde.

Warruok Maber Mane Omiyowa Kokalo Kuom Batiso Mar Yesu

Ang’o momiyo ji Notho e ndalo Nowa?

Nikech ne gidagi yie kuom Batiso

mar pi (batiso mar Yesu). “To pigno ne obedo ranyisi makoro resou.”

Ondik e 1 Petro ni mana ji aboro kende emane owar kuom pi. Ji adi mane nitiere e kinde no mad

Nowa? Waonge kod yo mwanyalo ng’eyo go kwan mar joma ne nitie ndalo go mag Nowa, to wapar apara ni nenitiere ji manyalo romo milion achiel. Ji aboro kende ma oa e od Nowa emane owar.

Rapim pod nyalo bedo maromre kod kawuononi.Wachore ni wan gi ji million 6 e piny kawuono. Ji adi kuom jogo ma richo gi oseluok oko kuom ji duto moyie kuomYesu tinende? Ka ne wanyalo ng’iyo mana dala achiel kende, ji maok ahinya eminyalo yudi kuomgi.

E dalawa maduong’, man kod ji manyalo romo 250,000, ji adi mosewar kuom richogi? Nyalo bedo ji 200? Kare rapim nyalo bedo marom nade? Tiende ni matin ne achiel ema oseyudo gweth mar warruok.

Kwano nyisowa ni piny mar Korea nyalo bedo kod kwan mar jo-Kristo marombgi nyalo bedo million 12 moriwo nyaka jo Katholik. Kuom jogi, ji adi kuomgi ma osenywol nywol manyien



mar pi kod Roho? Nyaka wapar ni nenitiere mana ji 8 kende mane owar kuom ji duto mane odak e piny e ndalo mag Nowa. Nyaka wang’e kendo wayie ni Yesu nolouko richo duto mag jogo moyie kuom batisone, mane okwogo richo duto oko.

Mana ji manok ema oseyie ni Yesu nowarowa duto kod batisone gi rembe e musalaba. Rang ane picha manyiso “chier mar Yesu.” Ji adi manochier maromo gi mineno kanyo? Inyalo neon gi kagia piny e dala mar Jerusalem kagichomo picha Yesu, nga’no mane oyawone lwetene malach. Liek ane ni ji adi kuom gi ne josomo mag wach dini kata joyalo.

Endalo gi, nitiere ji mang’eny mosomo weche mag dini e piny duto, to mana ji manok kuomgi ema oyie kuom batiso mar Yesu kaka chakruok mar warruok mar adier. Josomo mamoko wacho niYesu no batisinikech ne obolore, ka jomamoko to wacho ni Yesu ne obatisi mondo obed machal

kodwa, dhano. To omdiki e Muma ni joote duto, moriwo

Petro kod Johana, notimo nend batiso mar Yesu kaka yo mane richowa ogolgo kuomwa mi oket kuome, kendo wan kod yie e wachno.

Joote ne otimo neno e ndiko mag Muma ni richowa ne oket kuom Yesu e batisone. Mano en neno mar ng’uono Nyasaye miwuoro manyalo warowa mana kwayie kuome.

‘Nyalo bedo’ Onge Kuom Batiso Mar Resruok

Ng’ano mayudo hera Maduong’ mar Nyasaye?

Mana ng’at maoyie kuom batiso mar

Yesu kod remb Yesu.



Ji paro ni yie kuom Yesu ema biro warowa. Dinde tudo nikod yie kuom warruok margi, kendo ji mang’eny paro ni batiso mar Yesu en mana puonj mar jo-Kristo. To ma ok en adier. Kuom buge mang’eny ma asesomo, ok aseyudo buk moro mawuoyo kuom warruok kendo nyisowa tudruok man e kind resruok e batiso kod remo mar Yesu kod warruok mar Nyasaye.

Ji 8 kende ema nowar endalo mag Nowa. Ok ag’eyo ni ji adi mowar endalogi, to nyalo bedo ni ji matin. Jogo mowar e jogo moyie kuom batiso kod remb Yesu. Ka alimo kanisni mang’eny, to afwenyo ni mana matin ema yalo Injili mar batiso mar Yesu, ma en e Injili mar adiera.

Ka ok wayie kuom warruok mar batiso kod remb Yesu, to pod wan jorichokendo ok owarwa, kata wadhie kanisa ndalo duto. Wanyalo bedo jo adier e dhie kanisa ndalo duto mag ngimawa, to kapod richo nie chunywa, wan mana joricho.

Ka wasebedo jo kanisa kuom higni 50, to pod

wan kod richo e chunywa, Yie marwa kuom higni 50 go bedo mana kayiem nono kendo mopong’kod wuondruok lilo. Moloyo, ber dhi e kanisa kuom odichieng’ achiel kende kawan kod Yie mar adier. E dier jogo moyie kuom Yesu, mana jogo moyie gadiera kuom batiso mar Yesu kod rembe emano donji e piny ruodh polo.

Yie mar adier en bedo kod yie ni wuod Nyasaye nobiro e piny kendo nobatise mondo okaw richo duto mag piny oko. Yie machalo kamano ematerowa e piny ruodh polo. Nyaka wabed kod ni Yesu nochwero rembe e musalaba ne in kod an. Nyaka bende wang’e ni ma e yo mwanyalo gonego erokamano kendo miye doung’.

Wan ang’o? Wan nyithind dhano mane owar kuom batiso mar Yesu kod rembe. Ere kaka wanyalo goyone erokamano? Yesu ne obatisi e aora Jordan ka en kod higni 30 mondo owarwa. Kuom mano, ne okawo richowa duto kendo



nong’dne bura mondo othonwa e musalaba. Kwaparo wachno to chunowa mondo wagone

erokamano. Nyaka wang’e ni gimoro amora mane Yesu otimo e pinyin ne en mar warruok marwa.mokwongo ne obiro e pinyni. Nobatise, nogure e musalaba, nochier oa kuom joma otho kendo koro obedo e lwedo makorachwich mar Nyasaye.

Warruok mar Nyasaye en mar ji duto kuomwa maonge yiero. Warruok mar Yesu en mari kod an. Wapako Nyasaye kuom hera kod gwethne.

Wang’eyo wend Injili mawero kama. “♫Nitiere wach maber. ♫E dier ji mang’eny me piny, an ema an kod hera mare kendo warruok ne.♫ o mano kaka awuoro hera mare chalo! ♫Hera mare kuoma. Nitiere wach maber. ♫ Edier ji mangény man e piny, wan e jogo mowar, mano bedo joge. Warruokore kod hera mare. ♫O mano hera mar Nyasaye, en ng’uono mar mar Nyasaye.♫ O mano kaka awuoro hera

marechalo! Hera mare kuoma.♫” Yesu nobiro e piny mondo owari kendo

owara, kendo resruok mar batiso ne bende en marwa. Injili ok en mana sigana moro maber; en adier magolowa oko mar ngima marach kendo keto wa e piny Ruodh Nyasaye. Nyaka ing’e e pachi ni yie en winjruok e kindi kod Nyasaye.

Nobiro e pinyni mondo owarwa. Ne obatise kendo nong’adne bura mar tho e musalaba mondo oluok richowa oko.

Mano gweth manadi kajoma oyie nyalo loungo Nyasaye ni wuonwa! Ere kaka wanyalo yie kuom Yesu kaka jawarwa kendo wayud warruok kuom richo kod yie marwa? Bende nyalore nikech herane mogundho kuomwa. Osewarwa nikech en, mane oherowa mokwongo.



Yesu Noluoko Richowa Duto Oko Nyadichiel Kende

“Nikech Kristo bende noneno masira dichiel

nikech richo, ng’at makare nikech jo ma ok kare, mondo okelwa ir Nyasaye” (1 Petro 3:18). Yesu Kristo nobatisi nikech warruok marwa kendo notho dichiel e musalaba mondo owari kendo owara, wan mane ok waler.

Iwarowa dichiel moromo Koso mos mos?

Dichiel moromo chuth.

No tho dichiel kende e pinyni mondo

ogolwago kuom bura mar Nyasaye. Mondo wadonj e piny Ruodh polo kendo wadag manyakachieng’ kod Nyasaye, ne obiro e piny

kod ringruok kendo noluoko richowa duto oko dichiel e batiso mare, tho mare e musalaba, kod chier mare.

Bende iyie ni Yesu nowarowa chuth e batiso mare kod rembe? Ka ok iyie kuom Injili mar batiso kod rembe, to ok nyal wari. Nikech wanyap, ok wanyal yudo nywol manyien ka ok wayie ni Yesu nolwoko richowa duto oko dichiel kende e batiso mare kod rembe.

Nobatise mondo okaw richowa duto oko kendo nong’adne bura e musalaba nikeck wan. Yesu noluko richowa duto mag piny dichiel kende kod warruok mar batiso mare kod rembe.

Nyalobedonwa matek kaka dhano mondo owarwa kochuno ni nyaka wasik kawalokore eseche duto mwatimo richo, mondo wa bed jogo mabeyo seche duto, kendo mondo wabed jochiwo machiwo mang’eny e kanisa bende.

Omiyo, en gima ochuno mondo wabed kod yie e batiso kod remb Yesu manochwer e musalaba



mondo owarwa. Nyaka wabed kod yie e pi kod rembe. Timo timbe mabeyo kende ok nyal golo richowa.

Ngwiewo lewni ma nengogi tek ne jomodhier kod miyo joyalo chiemo ok nyal kelo warruok. Yesu waro mana jomo yie kuom batiso mare kod rembe. Kwabedo kod yie ni Nyasaye ne owarowa eyor batiso mar Yesu kod rembe to wabedo jogo mokwo.

Ji moko paro ni kata obedo ni Nyasaye ne owacho wachne e Muma, to nyaka wapar nyadiriyo. Maen wachgi, wanto nyaka wabed kod yie e wechgo mondiki kaka ondikgi.

Jo- Hibrania 10:1-10, ondikni ne owarowa duto dichiel. En adier ni Nyasaye nowaro jogo moyie kuom batiso kod remb Yesu dichiel kende. Wan bende nyaka wayie kamano. “♫Ne otho dichiel, kendo warowa duto dichiel. Owetewa, beduru kod yie mondo owaru. Keturu misigo maru piny e batiso mar Yesu.♫” Yesu

nowarowa kuom kethowa kod richowa duto dichiel kendo ochwero rembe dichiel.

“Ng’at makare nikech joma ok nikare” (1 Petro 3:18) Yesu en Nyasaye maonge kod richo, kendo pok notimo richo. Ne obiro piny irwa e ringruok mondo owar ji kuom richo margi. Ne obatiso kendo nokawo richowa duto. Ne owarowa kuom richo kod bura maok ni kare.

Richo duto mag ji kochakore nywolmargi nyaka chop githo ne oket kuom Yesu e kinde mane obatise, kendo ji duto ne owarne bura kane ochwero rembe kendo otho e musalaba. Ne obatise ne joricho kendo notho makrgi.

Ma e warruok mar batiso mare. Yesu nowarwa duto kane pod wan joricho,nyadichiel kende. Mano kaka wan ji manyap! Yesu norucho richowa duto okochakre nywolwa nya chop thowa Kendo nochiwore owuon mondo ong’adne bura e musalaba. Wan ji ma oyie kuom Yesu nyaka wayie ni nowarowa nyadichiel kod batiso



mare gi rembe. Wan ji manyap to Yesu ok nyap. Ok wan jo

adiera to Yesu en jaadiera. Nyasaye nowarowa nyadichiel kendo moromo chuth. “Nikech Nyasaye nohero piny kama, omiyo nochiwo wuode ma miderma mondo ng’a moyie kuome kik lal to obe gingima mochwere” (Johana 3:16). Nyasaye nomiyowa wuode achiel ma miderma. Noketo wuode obatisi mondo okaw richo duto mag piny kuome, mondo ong’adne bura mag dhano duto.

Mano warruok malich makama! Mano hera malich makama! Wagone Nyasaye erokamano kuom herane kod warruokne. Nyasaye nowarowa wan mane wayie kuom pi kendo kuom remb Yesu; batiso kod remo mane Yesu ochwero, kendo adier mare ni Yesu en wuod Nyasaye.

Jogo moyie kuom Yesu inyalo war nikech giyie kuom adier mar batiso kod remb Yesu kendo gin kod ngima mosiko kaka joma kare.

Nyaka wan duto wabed kod yie. Ng’ano mane owarowa? Ne en Nyasaye

emane owarowa, koso ne en achiel kuom chwech mage emane owarowa? Ne en Yesu, maen Nyasaye, mane owarowa. Ne owarwa nikech newayie kuom resruok mar Nyasaye, kendo mae warruok mar resruok.

Yesu E Ruodh Mar Warruok

‘Kristo’ tiende Ang’o?

Jadolo, Ruoth, kendo Janabi. Yesu Kristo en Nyasaye. Yesu tiende ni

jawar,kendo Kristo tiende ni ‘jal mowir’. Mana kaka Samuel nowiro Saulo e Muma Machon, ruodhi ne iwiro, jodolo niwiro kod jonabi mane dhi tiyo tichne, ne nyaka wirgi.



Yesu nobiro e pinyni kendo nowire ne tije adek: mano mar Jadolo, mar Ruoth, kendo Janabi. Kaka Jadolo mar polo, ne obatise mondo okaw richo duto mag dhano oko.

Ne owinjo wuon mare, omiyo nochiwore owuon kaka misango magolo richo e wang’ Nyasaye. “An eyo, adiera kendo ngima. Ng’ato ok nyal dhi ir wuora ma ok okalo kuoma.” Yesu waro ji duto moyie kuome kendo okawo richogi duto oko eyor batisone kod gur mare e musalaba.

“Nikech ngima mar ringruok nie remo” (Tim –Jolawi 17:11). Remb Yesu nochwer e musalaba bang’batiso mare; omiyo, no ochiwo ngimane kaka misango magolo richo e wang’ Nyasaye mondo jogo moyie oyud warruok.

Nochiere e ndalo mar adek bang’ tho mare emusalaba kendo yalo Injili ne chunje mane olornegi e jela.jogo mapok owar chalo chunje motwe e jela mar richo, kendo ne gin, Yesu noyalo Injili mar adiera, injili mar pi kod remo.

Nyasaye osemiyowa injili mar pi kod Roho mondo owarwa. Ng’at ang’ta moyie kuome to inyalo nywol nyuol manyien.

Batiso Kod Remo Mar Yesu Ema Waro Joricho

Ere kaka wanyalo bedo kod Paro maber e wang’ Nyasaye?

Kwabedo kod yie kuom batiso

Kendo remb Yesu.

Yesu Kristo e jawarwa, kendo nitiere nend wachno e 1 Petro 3:21, “Pigno en ranyisi mar batiso, ma koro resou sani. (Batiso ok en golo chilo e ringruok, to en singruok motim gi Nyasaye gi chuny maler).” Pi batiso mar Yesu en gimochuno e warruok mar joricho.



Yesu noluoko richo duto mag joricho kane okawo richogi duto kuome owuon ebatiso mare. Bende iyie kuom batiso mar Yesu? Bende iye ni chunywa iluoko maler kuom richo duto, to ringruokwa to pod timo richo.

Mondo onywoli ‘nyuol manyien’ ok en ni ng’ato ok chak tim richo kendo. Wan, mosenywolwa nyuol manyien, bende watimo richo, to chunywa dong’ kaler ne richo nikech yie marwa kuom batiso Mare. Omiyo, Muma mwasomono wacho niya, “Batiso ok en golo chilo ae ringruok to en dwoko chuny obed maler enyim Nyasaye” (1 Petro 3:21).

Nyaka ne Yesu luok richona, kendo nyaka ne Nyasaye ng’adne bucha, ere kaka ok anyal yie kuome? Ka ang’eyo ni Yesu ma en Nyasaye, nowara kuom batisone kod rembe, ere kaka ok anyal yie kuome? Ne owarowa e wang’Nyasaye kendo koro chunywa ler. Ok wanyal dhi nyime ka wawacho e wang’ Nyasaye ni Yesu ne ok

oluoko richowa duto te oko, mana kaka ok wanyal wacho ni Nyasaye ok oherowa.

Chunywa bedo motang’ne richo bang’ka osenywolwa nyuol manyien kendo onyisowa sama watimo marach. Ka chunywa ochandore kata matin, ok wanyal bedo thuolo chuth maonge kod richo makmana kawaparo ne wan wawegi kuom teko batiso mar Yesu. En eyo kende ma wanyalo yudogo chuny maler.

Ka chunywa chandowa, tiende ni gimoro rach. Batiso mar Yesu luoko richo duto kuomwa. Yesu nokawo richowa duto kuome eyor batiso mare kendo noluokowa maler. Ere kaka pachwa inyalo luoki maler? Kawayie kuom batiso kod remb Yesu. Ji duto nikod paro mochido kendo ma ok ler chakre nywol margi, to kawayie ni richowa duto noket kuom Yesu to wanyalo golo paro mochidono oko.

Ma e yie jogo monyuol nyuol manyien. Ok en gima iparo apara. Bende in kod paro maler? Bin



oler nikech isedak engima maler koso nikech richoni duto noket kuom Yesu kendo iyie kuome? En mana kokalo kuom yie kende eminyalo yudogo paro maler.

Nitiere weche man kod ngima to kod weche maonge kod ngima. Ere kaka paro mar ji duto nyalo bedo maler? Yo makende ma ji nyalo bedo go makare kendo gi paro maler en bedo kod yie moromo kuom warruok mar Yesu.

Ka wayie kuom batiso mare to ipwodhowa. Ma ok nyisni ringruok marwa bedo maonge kod chilo, to chunywa bedo maler e wang’ Nyasaye. Kuom mano, neo biro, no batise, notho e musalaba kendo nochiere oa kuom jo motho, koro obedo e bad Nyasaye korachwich.

Ka kinde ochopo to obiro duodo e pinyni kendo. “To obiro nenore mar ariyo ka richo osegol mondo ores joma rite” (Jo-Hibrania 9:28). Wan kod yie ni obiro duogo mondo okawa, wan mwarite kod genowa duto te, kendo

mwasebedo kare kuom yie batisone kod rembe.

Nonro Machal Kod Thieth Eyie

Bende inyal warwa maonge Batiso mar Yesu?

Ok nyalre. Ne watimo nonro mar ng’eyo kit yie mawan

go e kani sa marwa ma Daejeon. Rev. Park ma en jadolo mar kanisa ma

Daejeon, ne onyiso dhako kod chwore ni richo onge e piny kaka ka ok iwacho tiend batiso mar Yesu. Dichuo ne thore ga nindo e seche ma yalo dhi nyime ka odhie kanisni mamoko nikech joyal go ne yalo mana injili ka ok giluong warruok miyudo e batiso mar Yesu, mano ne chune mondo osik ka olokore pile pile kuom richo ne.



To e kanisa wa ma Taejon, ne owinjo yalo duto ka wengene duto oyawore malach nikech ninyise ni richone dute ne oket kuom Yesu. Mae ne omiyo chiege yudo thuolo mayot mar wuoyo kode mondo gidhi e kanisa kanyakla.

E odiechieng’ moro, ne obet e kanisa kendo owinjo Jo- Rumi 8:1. “Mano emomiyo koro bura onge kuom jogo man kuom Kristo Yesu.” Eka ne oparo sano, ‘Ah, kang’ato oyie kuom Yesu to obedo maonge kod richo. Nikech ayie kuom Yesu, an bende aonge kod richo.’

Omiyo ne ogoyo sime ne ore kod osiepene mang’eny bende achiel ka achiel kendo owacho, “Bende in kod richo e chunyi? Kare yie mari rach.” Kuom mano Rev. Park ne olal. Chwor dhakono ne ok ong’eyo wach kuom batiso mar Yesu to ne otwore ni oonge kod richo.

Eka, dhakono kod chwore nochako bedo kod chandruok. Dhako ne jalemo malong’o to ne pod en kod richo e chunye ka chwuore to wacho ni en

oonge kod richo. Chwore ne odhie kanisa mana kuom kinde matin kende, to koro oonge kod richo.

Dhakono neni kod adier ni gin duto ne gin kod richo e chunygi. Omiyo ne gichako yware e wachno. To dichwo nomedo mana wacho ni oonge kod richo nikech, “Mano emomiyo koro bura onge kuom jogo man kuom Kristo Yesu.” To chiege ne osinde mana ni pod en kod richo e chunygi.

Eka e odeichieng’moro chiege ne wachono omedo chando mino dhi mondo openj Rev. Park openj tiend wach ni duto ne oket kuom Yesu.

Omiyo odiechieng’ moro bang’ lemo ma odhiambo ne oweyo chuore odok dala chon ka ento odong’ chien mondo openj Jadolo Park wachno. No wacho ni, “Ang’eyo ni itemo nyiso wa gimoro, to an ja adiera ni nitiere wach moro maowinjore mapod opandore ne wan. Yie inyisa gima en.” Eka jadolo Park nonyise wach mar



nywol manyien kod pi kod Roho. Omiyo ne ofwenyo gima omiyo ondik e buk

mar Jo- Rumi 8:1, “Mano emomiyo koro bura onge kuom jogo man kuom Kristo Yesu.” No bedo kod yie gikanyono kendo noware. No fwenyo ni richone duto ne oket kuom Yesu e yor batiso ne mondo jomoyie kuom Kristo kik bed kod bura.

Dhakono ne ochako winjo tiend weche mondik e muma. Gikone nofwenyo ni kifungu mar warruok en batiso mar Yesu kendo ni wanyalo bedo kare kokalo e batisone.

Kare chwore neok odhi dala to ne orite oko. Ne owinjo nend chiege ni richone duto oseluoki, mi openje kod mor, “Ber, bende osewari sani?”

To bang’winjo gima jadolo Park nonyiso chiege, ne obedo kod paro mokikore. Pokne owinjo wach kuom injili mar batiso mar Yesu. Ne en kod adier ni oonge kod richo e chunye kata ka batiso mar Yesu onge. Koro ne gichako

wuoyo kendgi kendo ei odgi. Koro wach ne olokore, dhako ne penjo chwore

ka pod en kod richo e chunye. Ne openje kaka onyalo bedo maonge kod richo ka onge batiso mar Yesu. Dhako no nomedo nyiso chwore mondo orang’ ane chunye malong’o. Eka dichwo norango chunye mi ofwenyo richo modak e iye.

Omiyo ne odhi ir jadolo Park mi ohulone ni pod en kod richo e chunye. Nopenje, “Lwedo ne iketo kuom nyarombo magolo richo kapod ongima, koso ka osenege?” ne pok owinjo injili mar pi kod Roho, omiyo pache nomedo kikore.

Mano ekaka nonro mar rohoni ne ogik. Yesu ne nyaka batisi mondo richo mag piny duto oket kuome.mano kende eyo mane onyalo tho godo e musalaba nikech msach richo en tho.

“Bende negiketo lwete gi ewi misango motelo koso bang’ ka osenege?” Ne openjo wachni nikech ne en kod paro mokikore kuom wach keto lwedo kod batiso mar Yesu. Mano ne omiyo



jadolo Park nochiwone ler kuom warruok mar batiso mar Yesu eyo malach.

Odiechieng’no ema dichwono nokwongo winjo injili mar pi kod Roho kendo noware. Nowinjo injilino mana dichiel kendo ne orese.

Mano e nonro mane otim kuom weyo batiso mar Yesu. Wanyalo wacho ni waonge kod richo, to kare pod wan kod richo e chunywa ka batiso mar Yesu onge. Jo jawach ni Yesu noluoko richo duto kuom thone e musalaba, to mana jogo kende moyie kuom batiso kod remb Yesu ema nyalo wacho ni kuom adier ni gionge kod richo ewang’ Nyasaye.

Jadolo Park nofwenyo wachni ka otiyo kod joot moro modak kanyakla mondo onyisgo ni ok nyal warwa chuth kuom richo kaonge batiso mar Yesu.

Ranyisi Mar Warruok: Batiso Mar Yesu

Ere ranyisi mar warruok?

Batiso mar Yesu.

“Pigno en ranyisi mar batiso, ma koro resou sani.” Yesu ne obiro e pinywa ni mondo oluok richowa duto kendo oket chunywa matar ka theluji. Iluok wa kuom richo magwa nikech Yesu ne okawo gi duto kuome e yor batiso mare. Ne owarowa kod batiso ne kod rembe. Omiyo, ji duto nyaka gone chongji piny ewang’e.

Yie kuom Yesu ema warowa. Wabedo nyithind Nyasaye kendo wadhi e polo ka wayie kuom Yesu. Wabedo joma kare kawayie kuom Yesu. Wanjodolo mowal, wanyalo luongo Nyasaye ni wuonwa. Wadak e pinyni, to wan ruodhi.



Bende iye kod adier ni Nyasaye waro jogo kuomwa moyie kuom warruok mar pi kod Roho? Warruok marwa ok nyal chopo kare maonge batiso mar Yesu. Yie ma Yesu kod Nyasaye kwano ka yie mar adier a kuom injili mar batisone, musalape, kod Roho, mane owarowa chuth. Ma kende e yie mar adier.

Richowa ne oluok oko ka Yesu ne okawo gi e batisone, kendo richo wa duto ne ochulo kane ochwero rembe e musalaba. Yesu Kristo warowa gi pi kod Roho. Adier! Wayie!


YALO MOKWONGO 8

Injili Mopong’ kod

Weyo Richo

192 Injili Mopong’ kod Weyo Richo


Injili Mopong’ kod Weyo Richo

< Johana 13:1-17 >

“Ka sawo mar Pasaka podi, Yesu nong’eyo ni ndalone osechopo maoa go e piny ka, odhi ir wuoro, kendo kose hero joge owuon manie piny, noherogi nyaka giko. Kane gichiemo, Satan nonwang’o oseketo paro echuny Judas Ja iskariot wuod Simon, ni mondo odhoge; Yesu to nonge’yo ni wuoro osemiye gik moko duto e lwete kendo ni noa ka nyasaye, kendo odhi ka Nyasaye. Noa malo moweyo chiemo; noketo lepe tenge; nokawo naga motweyo e nungone. E kano olo pi e tawo, kendo ochako luokogo tiende jopuonjrene, kendo yweyo gi gi nanga mutweyo e nungone. To kane obiro ir Simon Petro, Simon nowachone niya, “Ruoth,

in emiluoko tienda koso?” Yesu nodwoke niya, “gima atimoni ikia koro, to ning’e bange.” Petro nowachone niya, “Ok nilwok tienda nyaka chieng’.” Yesu nodwoke niya, “Ka ok alwoki, ok in achiel koda.” Simon Petro nowachone niya, “Ruoth, ok tienda kende, to luetena gi wiya bende.” Yesu nowachone niya, “Nga’to moseluokre ok dwar lwok kendo, mak mana tiende, to oler chuth; kendo un uler, to ok un dfuto.” Nikech nong’eyo ng’at ma dindhoge; e momiyo nowacho ni, “un duto ok uler.” Ka noselwoko tiendegi, nokawo lepe, nobet piny kendo, nowachonigi niya, “ung’eyo gima atimonu koso? Un uluonga ni ‘japunj’, kendo ni, ‘Ruoth; mano uwacho kare, nikech e an. To ka an Ruoth kendo japuonj, to aluoko tiendu, un bende onego ulwok tiende oweteu. Nikech asemiyou ranyisi mando un bende utim kaka asetimonu. Adier, adier awachonu, misumba



ok duong’ moloyo ruodhe, kaka jaote ok duong’ moloyo ng’a moore. Kung’eyo magi, un jomo gwedhi kutimogi.’”

Ang’o momiyo Yesu nolwoko tiend Petro e odiechieng’ motelone sawo mar Pasaka? Mana ka pok olwoko tiende to nowachone, “gima atimoni ikia koro, to ning’e bang’e.” Petro e mane ber moloyo kuom jopuonjre Yesu. Ne oyie ni Yesu ne en wuod Nyasaye kendo notimo neno ni Yesu en Kristo. Kae Yesu olwoko tiende nyaka nebedie gimomiyo notimo ma. Kane Petro ofulo yiene ni Yesu e Kristo, mano nonyiso ni noyie ni Yesu en jawar mane biro ware e richone duto.

Ang’o momiyo Yesu

nolwokotiende jopuonjre kane pok ogure?

Nikech ne odwaro ni mondo ging’e

adiera mar warruokne. Ang’o momiyo ne olwoko tiend Petro? Yesu

ne ong’eyo nui machiegni, Petro biro kwede nyadidek kendo obiro dhi nyime kotimo richo kuom ndalo mabiro.

Kadine Yesu osedhi e Polo, Petro dine odong’ kod richo moro e chunye, dine ok onwango thuolo mar bedo kanyakla gi Yeesu. To Yesu nongeyo yom yom mag jopuonjrene. Emomiyo, ne odwaro puonjogi mi richoghi duto ne oseluoki. Mano emomiyo nolwoko tiend jopuonjrene. Kane Yeesu pok otho kendo oweyonegi, nodwaro no mondo gichung motegno e lando Injili mar batiso to kendo lwoko



richo duto mag ngimagi. Johana 13 wuopyo kuom warruok mar adier

mane Yesu osekelo ni jopuonjrene. Kano lwoko tiendegi, Yesu nokonegi rieko mar Injili mar batisone mane inyalo lwoko richo mar dhano.

“Kik jachien wound e kinde mabiro. Asegolo richou duto kod batiso mara e aora Jordan kendo abiro dhi kodgi e bura mar musalaba. Baaaaange abiro chier kendop chopo chik mar warruok mar nyuol manyien ne un duto. Mondo apuonju ni aselwoko nyaka richou mabiro, mondo apuonju innjili mar adier mar weyo richo, alwoko tiendi kapok ogura. Ma e adiera mopondo e Injili mar nyuol manyien. Un duto nyaka uyie magi.”

Onego wang’ gimomiyo Yesu ne olwoko tiende jopuonjrene kendo gimomiyo nowacho, “gima atimo in ikiya koro to ning’e bange.” Kuom mano, nyaka wayie kuom Injili mar nyuol manyien mondo wanwawegi bende onyuolwa manyien.

Nowacho e Johana 13:12

Richo mag both gin mage?

Gin richo mawatimo pile pile nikech nyawo marwa.

Kane pok otho Yesu, ne obedo gi jopuonjrene

e sap pasaka kendo ne olombogi gi Injili mar weyo richo kuom lwoko tiendgi gi luwete.

“Yesu, to ne ongeyo ni wuoro to ne osemiye gik moko duto e lwete, kendo ni noa kaNyasaye kendo odhi kaNyasaye. Noa malo noweyo chiemo; noketo lepe tenge; nokawo nanga motueyo e nungone. E ka no olo pi e tawo, kendo nochako olwoko tiende jopuonjrene, kendo giyueyo gi nangamotweyo e nungone. To kanobiro ir Simon Petro, Simon nowachone ni “Ruoth, in e mailwoko tienda koso?” Yesu nidwoke niya, “gi atimo in ikia koro, to ninge



bange” (Johana 13:3-7). Nopenjo jopuonjrene Injili mar batiso kedno

puodho richogi kuom Pi mar batiso. Esa, mane obede jaadieri Yesu, Petro ne ok

nyal ngeyo gimomiyo Yesu Ruoth nolwoko, tiende. Bang kane Petro oserwinjo tiend gima en Yesu otimone, yiene kuom Yesu nolokore. Yesu nedwaro puonje kuom weyo richo, kuom Injili mar batison e pi.

Ne oluor ni Petro ne ok nyal biro ire nikech richone mabiro. E yo machielo, richo mag ringer mabiro. Yesu nolwoko t9iendegi mndo jachien kik kawo yie mar jopuonjrene. Bang’e Petro noduogo ngeyo gima nomiyo.

Yesu noloso yie mondo ngat angata moyie kuom e batiso mar pi gi remo inyalo wene richone chutho.

E Johana 13, weche mane owacho kane olwoko tiende jopuonjrene ne ondiki. Gin weche mangi nengo ma ngama onyuol nyuol manyien

ema nyalo winjo. Gima omioyo Yesu nolwoko tiende

jopuonjrene bang’ sawo mar pasaka ne en ni mondo okony ji mondo ging’e ni osewenegi richogi duto mosedak e ngimagi. Yesu nowacho, “gimomiyo alwoko tiendeu ok ungeyo sani to ubiro ngeyo bange.” Kuom Petro wechegi motingo adiera mar warruok mosiko e nyinge.

Wan duto nyaka wange kendo wayie gi batiso mar Yesu, mane oselwoko ketho kod richo magwa. Batiso mar Yesu e aora Jordan ne en Injili mar kalo richo kokalo kuom keto lwedo. Nyaka wan duto wayie gi weche mag Yesu. Nokawo richo mag pinyni duto gi batiso kendo ochulo richo chutho kanene oyalo kendo ogure. Yesu noyudo batiso mondo oluok richo duto mag dhano.



Batiso Mag Remo Mar Yesu Nomiyo Owenwa Richo Duto Mag Ngimawa.

Gin rachiki mage ma jachien tiyogo kuom jogo makare?

Jachien temo mondo owuond jogo

makare mondo otimgi bedo joricho kendo.

Yesu ne ongeyo no bang’ kane osegure,

osechier kendo odhi e polo, jachien wuon yie ma ok mar adier biro biro mondo otem wuondo jopuonjrene. Wanyalo neon e nend Petro, “In e kristo, wuod Nyasaye mangima” ni noyie kuom Yesu. To podi Yesu ne dwaro parone Petro nyadichiel kendo mondo okan Injili mar chulo richo e chunye. Injili no ne en batiso mar Yesu, mane okawogo richowa duto e Piny. Ne odwaro

puonjo Petro, jopuonjrene ka achiel kod wan mane wabiro biro bang’e. “gima alimo in ikiya koro, to ning’e bange.”

Saa asaya mane jopuonjre Yesu otimo richo, Jachien ne kwerogi kawacho, “Ngiuru! Kapod utimo richo, ere kaka de uwach ni uonge richo? pok owaru. Un auna kaka joricho.” Mondo ne ogeng’ landruok mar wachno. Yesu ne konegi ni yie kuom batiso ne oselwoko richogi duto mokalo maaani kendo mabiro.

“Un duto ungeyo ni ne opbatisa! Gimomiyo ne obatisae aora Jordan en ni mondo aluok richo duto mag ngimawa kendo richono mar adiermar kit dhano. Bende unyalo winjo tiend gima omiyo ne obatisa, kendo gimomiyo ne nyaka gura kendo atho e musalaba?” Yesu ne olwoko tiende jopuonjrene mondo mano ne obiro dhi kod buchgi e musalaba.

Koro in kod an osewenwa richowa nikech yie marwa e Injili mar Yesu, batiso mare kod rembe



mane momiyo wayudo chudo ne richowa duto. Yesu ne obatisi kendo ne ogure ne wan. Oselwoko richowa duto gi batisone kendo gi rembe. Ng’at ang’ata ma ongeyo kendo oyie kuom Injili mar puodho richo kendo oyie kuom adiera osewar e richone duto.

Bang’ ma ang’o monego ng’at monyuol nyuol manyien otim bang’ ka oseware? Nyaka giyie kuom richogi pile kendo gi yie kuom batiso gi remb Yesu Kristo, Injili mar puodho richogi duto. Injili mar chudo mar richo e gima wan joma onyuol manyien onego okan e pachwa matut.

Nikech itimo richo kendo, bende mano hulo ni in jaricho kendo? Ok en kamano gang’. Kawase ng’eyo ni Yesu nokawo richowa duto, ere kaka dewabedo joricho kendo?

Batiso mar Yesu e musalaba kod rembe mane ochuer e musalaba ne en Injili mar puodho richo. Ng’at ang’ata ma oyie kod Injili mar chulo richo

inyalo nyuol manyien maonge kiawa kaka ng’ama kare. Nga’tno Maler Ok Nyal Bedo Jaricho Kendo.

Ang’o maler ok nyal bedo jaricho kendo?

Nikech Yesu osepuodho

richogi duto.

Kagiyie gi Injili mar puodho richo, mar Pi kod Roho to pod ineno ka in jaricho nikech kaloni mapile pile in nyaka idhi adhiya e aora Jordan, kamane obatise Yesu mondo ogol richoni duto. Ka ibedo jaricho kendo isefuenyo chudo mar richo, Yesu nyaka ne yud batiso ngang’. Nyaka ubed mana kod yie mar richowa kod Injili mar



batiso mar Yesu. Nyaka upar ni Yesu ne okawo richowa nyadichiel kod batiso mare. Nyaka ubedgi yie motegno kuom Yesu kaka jawarwa.

Yie kuom Yesu kaka jawarni tiende ni yie kod batiso mare mane okawo richoni duto. Kayie adier kod batiso mare, musalape thone kod chierne, ok inyal bedo jaricho kendo. Kata obedo ni isetimo richo machalo nade. Oseweni richoni duto nikech yie mari.

Yesu nolwoko kata richo mabiro bende, kata richo matimo nikech nyawo magwa. Nikech Yesu noyango tiend batisone, ne olwoko tiend jopuonjrene kod Pi mondo obed kaka ranyisi mar chudo mar richo, tiende ni batiso mare. Yesu ne obatiso nogure, nochuer kendo nodhi e polo mondo ochop singu mar Nysaye mar puodho mogundho mar richowa mag Pinyni mondo owar kido mar dhano. Nikech ma jopuopnjrene nenyalo p[uonjko Injili mar puodho mar richo, batiso mar Yesu msalape kod chier mare nyaka

chieng’ mogik mar ngimagi.

Yom Yom Mar Ringruok Mar Petro.

Ang’ o momiyo Petro nokwedo Yesu?

Nikech ne onyap.

Muma nyisowa ni kane jatich ‘Caiaphas’,

obiro ne Petro mopenje kabende ne en achiel kuom jopuonjre mag Yesu, ne odwoke nyadiriyo kowacho niya, “Ok ang’eyo ngatni ngang’.” Bang’e ne okwong’ore mar adek.

Wasom ane Mathayo 26:69-75 “Petro nobet piny oko e laro; to nyako moro nobiro ire kawacho niya, “In bende ne in kod Yesu ja Galilino” to nokwer e nyimgi duto kowaho ni, “akiya gima iwacho.” Ekaka ne owuok nyaka



edho rangach, to nyako machielo nonene mowacho ne joma nikanyo niya, jail bende ne nikod Yesu janazareth. To nokwer kendo kokuong’ore niya, “Ok ang’eyo ngatno.” Bang kinde matin jomane ochung’ kanyo nosudo bute mowacho ne Petro niya, “Adier in be in achiel kuomgi ni kech dhok miwacho emofuenyi” eka nochako kuong’ore kendo aramo niya, akiaya ngatno. To gi kanyo ono thuon ngweno nokok. Kendo Petro noparo wachno ma Yesu nowachone niya, kapok thuon gweno okok nikweda didek. Eka nowuok oko maoyuak malit.”

Petro noyie kuom Yesu kendo noluwe giyie. Ne otie ni Yesu Ruoth ne en jawarne kendo Janabi mane onego obi. To kane Yesu oter od ngado bura mar Pilato to kendo nobedo matek ne en mondo ohul ayanga winjruok mantie kindgi kod Yesu, ne okwede kendo okwonge e nyimgi

Petro ne ok ong’eyo ni ne obiro kwedo Yesu to kata kamano Yesu to ne ong’eyo. Yesu ne

ongeyo nyawo mar Petro duto. Omiyo Yesu ne olwoko tiend Petro kendo ne omwono Injili mar warruok e pache. Kaka ondiki e buk mar Johana 13 “ubiro timo richo e kinde mabiro to aselwoko kata richou mabiro.”

Kata obedo ni Petro ne okwedo Yesu ka ngimane nikuma rach, ne en nyawo mar ringruok mare e mane omiyo otimo kamano. Koro mondo minogolo jopuonjrene e richo kata mabiro, Yesu ne olwoko tiendegi.

“Abiro ketho kata richou mabiro, ibiro gura nikech ne akawo richou duto kane obatisa kendo abiro chulo gi duto mondo abed jawaru mar adier. An Nyasachu kendo jawaru. Abiro chulo richou duto kendo abiro bedo jakwadhu kokalo kuom batiso kod remba. An jakwath mar warruok maru.”

Mondo nopith adierani motegno e chunygi, Yesu ne olwoko tiendegi kapok sawo mar pasaka ochopo. Ma e adieri mar Injili.



Nikech ringruok magwa nyap, kata waseyudo nyuol manyien, wabiro timo richo kendo. Adiera ko nego watim richo, to ka wayudore e chandruok kaka Petro, wayudo kawatimo mane ok wachano ni wadhi timo. Wayie kuom ringruok omiyo ichikowa e ketho gi richowa. Ringruok biro timo richo tek ateka ni pod wadak e pinyni., to Yesu nochulo richogo dutogi batiso kod rembe e musalaba.

Ok watamore ni Yesu en jawarwa, to kawadak, ringruokwa dhi nyime gi timo richo ma Nyasaye odagi. Ma en kamano nikech wan mag ringruok.

Yesu ne ongeyo ni wabiro timo richo ka wadak e ringruok, omiyo nie obedo jawarwa kane ochulo richowa kod batiso gi rembe. Osetieko richo mar joma oyie kod warruok gi chierne.

Mano e momiyo buge agwen mag Injili chakore gi batiso mar Yesu manotim gi Johana ja batiso. Gima omiyo ne odak kaka manyien, Injili mar warruok.

Watimo richo marom?

Watimo richo e ngimawa duto

nyakachieng’ ma wathoe.

Kane Petro okwedo Yesu ma ok dichiel, kata diriyo to didek kapok thuon gweno okok, wachni ne ochando chunye marom nade? Wiye ne okuot marom nade? Ne osekuongore ne yesu ni ok ne kwede ngang’. Ne otimo richo nikech nyawo mar ringruok,to malich machalo nade mane owinjo kane ok onyal tamo yomyom mare kendo okwedo Yesu ma ok dichiel to nyaka didek? Wiye ne okwot maromo nade kane Yesu ong’iye gi oruma nyadichiel kendo.

To Yesu ne ongeyo gigi duto kendo mang’eny. Omiyo nowacho, “Ang’eyo ni ubiro timop richo kendo to asekawo richogo duto kod batiso mara, mak mana karichou ochwanyou



kendo ulokona ng’eu, ma ok mana kaduogo ira obedonu matek. Nyaka abed mana kawaru ka obatisa kendo ongadna bura nikech richo magu.”

Asebedo Nyasachu jakwadhu. Yieuru e Injili mar chudo mar richou abiri siko ka aherou kakata obedo ni utimo richo mag ringruok. Aselwoko richou duto. Injili mar chudo mar richo tiyo maber nyaka chieng’. Hera na bende en hera manyaka chieng’.

Yesu ne onyiso Petro gi jopuonjre mamoko, “ka ok alwoko tiendeu, to ok un e achiel koda.” Gima omiyo ne owacho Injili ni mar Johana 13 ne en niya, ne ober ne ji mondo onyuolgi manyien kod pi gi roho. Be uyie kuom ma?

E wes 9, “Simon Petro ne owacho niya, “Ruoth ok tienda kende to lwetena gi wiya bende Yesu nowachone niya, “Ngato moselwokore ok dwar lwoki kendo, mak mana tiende to oler chutho, kendo un uler to ok un duto.”

Osiepena mahero biro timo richo mag

“ringruok” e kinde mabiro koso ok ubitimo richo? Adiera ubiro timo. To Yesu nowacho ni oselwoko richo kata mabiro, richo duto mag ringruok gi batiso kod rembe kendo ne okono jopuonjre adiera mar puodhoruok kane pko ogure.

Nikech wadak e ringruok kod yom yom magwa, ok wanyal gengo richo. Yesu ne olwoko richo duto mag pinyni kod batisone. Ok oselwoko wiwa kende kod dendwa, to kata tiendewa bedne, tiende ni richowa duto kata mapok watimo. Ma e Injili mar nyuol manyien mar batiso mar Yesu.

Bang’ kane Yesu osebatisi, Johana Jabatiso noyang’o, “Neuru!, nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny” (Johana 1:29). Owinjo wayie ni richo duto mag pinyni noselwoki kokalo kuom Yesu chieng’ mane obatise.

Kinde ma wadak e piny marachni, ok wanyal gengo timo richo mano wach mayanga. Ka



nyawo marwa mar ringruok nyaka wapar ni Yesu ne olwoko richowa duto kod richo duto mag pinyni ka ne ochulogi kod rembe. Nyaka wagone erokamano gi chunywa matut. Wayang’uru gi yie ni Yesu en Jawarwa kendo Nyasachwa. Olam Nyasaye.

Ng’ato ang’ata e pinyni ok nyal gengo timo richo kod ringruok. Ji dhi nyime gi timo richo kod ringruok kendo tho nikech richo mag ngimagi. Paro Maricho Mantie E Chuny Dhano.

Ang’o moketho dhano?

Richo ma opogore opogore to gi paro maricho.

Yesu nowacho buk mar n Mathayo 15:19-20. “Nikech chuny e paro maricho wuokie kod nek, terruok, wuoyo, kwo, mariasia, ayany. Gigi ema ketho dhano, to chiemo kata kang’ato ok ologo ok keth dhano.” Nikech richo mopogore opogore manitie chuny dhano ema kethe, ok oler.

Ng’ato nyaka fueny kit ngima ne maricho

Ang’o mantie e chuny ngato ang’ata?

Richo apar kod ariyo.

(Mariko 7:21-23)

Wanyalo wachoni “Richo apar gariyogo nitie e chuny dhano” “An tie kodgi duto e chunya. Antie gi richo pargariyo mopogore opogore e iya



maondiki e Muma.” Ka pok onyuolwa nyuol manyien kod pi gi Roho, nyaka wayie ni richo nochakore e chunywa. Nyaka wange ni wan joricho chuth e nyim Nyasaye, to kata kamano ok watim mano. Jomoko temo tamore richo ka giwacho, “pok aparo parogo e chunya ne abayo mana matin.”

To ang’o mane Yesu owacho kuom dhano? Ne owacho ni, ‘gimoramora mawuok e chuny dhano ema kethe.’ Ne onyiso wa ni nigiparo maricho e igi. Iparo ang’o? Iber koso irach? Bende ing’eyo ni ji duto gin kod paro maricho.

E higni matin mokalo kar keno moro maduong mantie ‘Seoul’ ne oruombore piny apoya nono. Anyuola go mane owito jogegi ni nie lit miwuoro, to kata kamano ji mng’eny no odhi e mor mar neno masirano.

Jomoko no paro, ‘ji adi mane otho?’ 200? Ooyo, mano tinie miwuoro. 300? Nyalo bedo? De abedo mamitie moyo kajomane iparo ni otho

dine ochopo gana.’ Chunygi nyalo bedo marach ma oloyo mano. Nyaka wayie gi mano. Mano kaka joma notho ne ok luor! Mano kaka ne en lal maduong’ ne anyuolagi! Moko ne onge nyalo e yor pesa.

Moko kuom jonenon go orumo. “Dine obedo mamitie moloyo ka dine jomoko mangeny otho! To mano wach miwuoro? Dine obedo nade ka gima chalo ano otimore epak mar adhula mopong gi jii? Jii gana dine oikore ebwo kite. Be adieri? Ee adieri. Dine obedo mamit moloyo ma!” Nyalo edo ni jomoko ne oseparo ma. Gima chalo kamano inyalo winji emsira mar nyamburko. Jonenio marikni winjo marach moloyo ka en masira matin.

Wan duto wangeyo kaka seche moko waricho. Ee ok wanyal mana wacho paro maricho

matek. Wanyalo ndakore kawanyiso uruma ka waneno masira, to echunywa maiye wadwaro ni obedie marach moloyo. Wadwaro neon masiche



malich ka gana gi gana mag ji otho, tek ateka ni ok oketho dwarowa. Mano e kaka chuny dhano tiyo. Ji mangeny kuomwa chalo kama kapok nyuolgi nyuol manyien.

Nek E Chuny Nga’ato Ang’ata.

Ang’o momiyo watimo richo?

Nikech wangi paro maricho e chunywa.

Nyasaye ne okonowa ni nitie e nek e chuny

ng’ata ka ng’ato. To ji mangeny nyalo tamore ayanga e nyim Nyasaye ka giwacho, “Ere gima omiyo inyalo wacho kamano! Aong’e gi paro mopro amora mar nek e chunya! Ere gimomiyo inyalo kwana ng’atno majanek!” ok gi biyie ni gin gi nek e chunuygi. Giparo ni jonek gin

jomopogore kodgi. “Janek mane isikilando andalo mokadho, to gi

ji manenoko kendo owango ji eutegi e ji manigi nek e chunygi! Gin e ji mopogore. Ok anyal bedo machal kodgi! Timbe gi richo! Gin jonek!” neigi owang’ gi jonjore kendo negi kok, “jogo monyuol e koth richo ibiro ywe oko e piny! Ibiro ngadne gi buch tho.”

To apayo nono, paro mar nek ni e chuny joma I igi owang’ ka, kendo nyaka chuny jonek gi jomaundu. Nyasaye konowa ni eiyi chuny ji duto, nitie nek. Nyaka wayie gi weche Nyasaye maneno kata gik ma opandore e pachwa omiyo, nyaka wayie, “An jaricho manigi nek e chunya.”

Ee, Nyasaye ne okonowa nitie ni paro maricho, Nyasaye. Kaka tieng’e mag ji medo bedo jomaricho, gik moko mawa gengorego bedo gigo mag nek. Ma e dwoko mar nek e chunywa.

Inyalo neko e sa matin ichwang’ kata luoro. Opk awachni ng’ato ang’ata kuomu biro neko, to



waparo nek e chunywa. Onyuolwa gi paro maricho e chunywa.

Jomoko kuomwa neko to okni nonyuolgi jonek, to nikech wan waduto wanyalo bedo jonek. Nyasaye konowani wan gi paro maricho kod nek e chunywa. Mano en adiera. Onge ngato mawachni oweyo.

Emomiyo yo maber monego walu, en yie wach Nyasaye kendo luwe. Watimo richo e pinyka nikech wangi paro maricho e chunywa.

Terruok E Chunywa.

Nyasaye nowacho ni nitie paro mar tarruok e chuny ng’ato kang’ato. Bende iyie? Bende iyie ni igi paro mar terruok e chuny? Nitiere paro mar terruok e chuny ng’ato kang’ato.

Mane e momiyo chode kod yore mag terruok landore e gwengewa. En achiel kuom yo mar

adieri mar loso manynge e kinde ka kinde e ngima mar dhano. Dala moko nyalo dok chien, to dalani onge gi chandruok ahinya ni,kech paro mar terruok ni e chuny ng’ato ang’ta.

Olemo Mar Joricho En Richo.

Dhano ipimo kod ang’o?

Yath manyago mana olemb richo.

Yesu wachoni gima wuok e chuny dhano e ma kethe. Bende uyie? Wanyalo mana yie gi wach Yesu kendo wa wachniya “Ee wangi richo madongo, watimo timbe jachien. Adier, in kare, Ruoth.” Nyaka wayie gi richowa. Nyaka wayang’ adieri marwa e nyim Nyasaye. Piny ma ogwedhi gi okang’e ang’wen mabeyo.



Kaka gimedo songo nyime, yiende mopogore opogore medo nyago olembe, kaka richo apar gi ariyo manie chunywa omakowa kendo miyo watimo richo. Kawuono nyalo ni nek e ma omoko e chunywa to kiny onyalo bedo terruok.

Koro chieng’ machielo, paro ma richo, chode, kwo, neon mamiriambo to gi mamoko. Watimo richo e higa mangima, e dwe mangima, odiechieng mangima kod saa mangima. Odiechieng ok nyal kalo kaok watimo richo moro amora. Wasiko wakwongore ni ok wabi timo richo, to ok wanyal geng’o ma nikech ne onyuolwa kama.

Be iseneno ka yiend olemo tamore nyago olemo nikech ok odwar? “ok adwar nyago olemo!” kata ka oseloko pache ni ok onyal nyuolo olemo, Ang’o momiyo ok onyal nyuolo olemo? Maua biro pichni ediere chiri, biro dongo kendo chiek ndalo chieng’, kendo olemo bero ikore mondo opone kendo ochame e kinde

molwar piny. En gima piny e makelo, kendo ngima mar

jaricho nyaka bed mana kamano bende. Onge mana gima joricho nyalo timo mak mana nyago olemo mag richo.

‘Batiso Gi Musalap Yesu Ne En Mar Kelo Winjruok Gi Nyasaye Kuom Richowa.’

Chudo mar Yesu ohulo ang’o?

En chudo mar gopewa gi batiso mar Yesu(keto lwedo) kendo

girembe e musalaba.

Wasom anena e Muma mondo wayud kaka



jaricho, ng’at matimo timbe jochiende nyalo puodho richogi embele Nyasaye magi daggi mor. Ma e Injili mar puodho richo.

Tim Jolawi 4, wacho niya, “To ka ng’ato ang’ata oketho kuom kia, kotimo gimoro kuom weche ma Jehova osekwero ni kik otim, to bura oloyo; ka kethone moseketho ong’erene eka nokel kuom misangone diel madhako maonga mbala kuom richone maosetimo. Mi note lwete e wi misango maer richo minoneg misango mar richo e kar wango misango. Ni jadolo nokaw remo gi lith lwete minokete e tunge mag altar mar wango misango; kendo noolrembe duto e tie altar. Kendo nodang boche ne duto kaka I dango bor kuom misango mar miseng kwe; mijadolo nowange e altar obed tik mangue ngar ni Jehovah; kendo jadolo notimne winjruok minowene” (Tim-Jolawi 4:27-31).

E ndalo mag Muma machon, ere kaka ji ne golo richogi? Ne giketo lwetegi e wi misango

mar weyo richo mokuongo, kendo weyo richogi duto kuome.

Ondiki e Tim-Jolawi. “wachne nyithind Israel kiwachonegi ni kangato kuomu okelo chiwo ne Jehova, onego okel chiwo mag gik mopithi, dhok gi rombe. Ka chiwone en misango miwango mar chiayo, onego okel madichuwo maonge mbala; no chiwe e dho ema mar chorruok, nyim Jehova mondo oyiee. Kendo enoket lwete e wi misango miwango;’ kendo noyiee mondo obedi winjruok kuome” (Tim-Jolawi 1:2-4).

Kang’at mandalono ofuenyo richo manie chunye, nyaka oik misango mar golo richo mibiro tigo e puodhe kuom richo. Ne nyaka oket ‘lwete’ e wi misango ma golo richo koweyo richo duto mosetimo kuome. E I kamaler, nanitie altar mar wang’o misango. Nochalo sanduku, oduong’ moloyo mesa mar yalo, kendo ne en gi tumnge agwen e kondene. Jo-Israel ne weyo richogi ka gi keto lwetgi e wi misango mar weyo



richo kendo kagi wango ringe e wi kendo mar misango.

Nyasaye nowachone Ji e Tim- Jolawi“ne chiwe e dho ema mar chokruok nyim Jehova mondo oyie.” Richo duto ne dhi kuom misangono kuom keto lwetegi e wiye, kendo jaricho ne ng’ado ng’ut misango mi oket rembe e tunge mag kendo mar misango.

Bang’ mano, nyimbich nilwoko kendo ringe ne ingado matindo tindo kendo iwango malokre buro e wi kendo mar wango misango. Koro tik mamit mar ringono nichiwo ne Nyasaye mar puodhruok gi. Ma ekaka ne iwenegi richogi mapile kapile.

Nyasaye noyie misango machielo mar puodhruokgi kuom richogi mar higa ka higa. En opogore kod misango mar puodhruok e richo mar odiechieng’ kodiechieng’. Ka oluworegi ma Jadolo Maduong’ kende ema keto lwetene e wi misango mar richo e lo Jo- Israel duto kendo

okiro remo yo podho chieng’ e kom mar nguono nyadibitiyo. Kendo, oketo lwetene e wi nyarombo mangima nitimo enyim Jo-Israel e ndalo mar apar mar dwe mar abiriyo higa ka higa (Tim-Jolawi 16:5-27).

En ng’a mobedo karnyisi kaka misango mar

richo e Muma machon?

Yesu kristo.

Koro wayud ane kaka chiwo mar misango no lokore e Muma manyien kendo kaka ngiam mochuere mar Nyasaye osechung’ motegno e higni duto.

Ang’omomiyo Yesu ne nyaka tho e musalaba? Ang’o mane otimo marach e pinyka mane miyo Nyasaye nyaka ne chiwo wuode mondo otho e musalaba? Ang’a monochune ni nyaka otho e



musalaba? Kajoricho duto manie piny, tiende ni wan duto, osetimo richo, Yesu nobiro e piny mondo owarawa.

Ne obatise gi Johana Jabatiso e aora Jordan kendo nokawo kum duto mar richowa e musalaba mondo owe ne dhano duto. Kaka Yesu obatisi kendo kaka ne ochuero rembe e musalaba ne chalre gi misango mar chulo richo e Muma machon, mar ketop lwedo e wi misango mar richo kendo chwero rembe.

Kama e kaka ne itimo e Muma machon. Jaricho ne keto lwete e wi misango mar golo richo kendo noulo richone, kowacho, “Ruoth, asetimo richo. Aseneko kendo aseterora.” Eka, richone niweyo ewi misango mar golo richo.

Mana kaka jaricho ngado ngut chiayo mar misango kendo ochiwe e wang’ Nyasaye, Yesu bende nochiwo e yorno mondo ogol richowa duto. Yesu nobatisi kendo rembe ne ochwer emusalaba mondo owarwa kendo chul gopo

richowa duto kuom misangone owuon. Kuom adier Yesu ne othonwa. Kawa paro

wachni, ang’o mane tiend chiwo misango mar chiayo maong’e mbala kaka misango mar richo duto? Bende chiayo ongeyo gima richo en? Chieyo ok nyal ngeyo richo. Nyaka gibed maonge mbala.

Mana kaka chiayo ne onge kod ketho moro amora, koro e kaka Yesu ne ong’e kod richo. En Nyasaye maler, wuod Nyasaye, kendo nepok otimo richo. Omiyo nokawo richowa duto kuom batiso mare e aora Jordan ka ne en jahiga 30.

Yesu ne otho e musalaba nikech richo mano kawo kuomwa. Mano en tije mar kelo warruok mano lwoko richowa duto mag dhano.



Chakrruok Mar Injili Mar Weyo Richo.

Ang’o momiyo Yesu nobatisikod Johana Jabatiso e

aora Joredan?

Mondo ochop tim makare duto.

Ondiki e buk mar Mathayo 3, “Eka Yesu

nobiro koa Galili mochopo Jordan ir Johana, mondo oyud batiso kuome. To Johana notemo sinde, kawcho niya, “An en ma adwaro mondo obatisa, to in kendo emibiro ira koso?” Yesu nodwoke niya, “yiena koroni; nikech ekaka owinjore mondo wachop tim makare duto” (Mathayo 3:13-15).

Nyaka wange kendo wayie gimomiyo Yesu nobatisi kane jahiga 30. Ne obatise mondo ogol

richo duto mag ji kendo ochop tim makare duto mar Nyasaye. Mondo owar ji duto kluom richogi, Yesu kristo, jal mane onge ketho nobatisi kod Johana Jabatiso.

Omiyo, nokawo richo duto mag piny kendo ochiwore owuon mondo ochul gop richo ne dhano duto. Mondo ne owarwa kuom richo, nyaka wange adiera duto kendo wayie kuome. En tichwa mon do wayie warruokne kendo owarwa.

Batiso mar Yesu tiende ang’o? ochalre kod keto lwedo mane timore e Muma machon. E Muma machon, richo ji duto niketo e wi misango magolo richo kod keto lwedo mar jadolo maduong’. Machal kamano, e Muma manyien, Yesu nokawo richowa duto mag oiny ka ochiwore kaka misango magolo richo kendo obatise gi Johana Jabatiso.

Johana Jabatiso ne en ng’at maduong’ moloyo dhano duto, en jachung’ mar dhano mowir kod



Nyasaye. Kaka jachung’ mar dhano, jadolo maduong’ mar dhano, noketo lwete e wi Yesu kendo oweyo richo duto mag piny kuome. ‘Batiso’ tiende ni, ‘keto gimoro, iko, kendo lwoko.’

Bende ing’eyo gimomiyo Yesu nobiro e pinyni kendo nobatise gi Johana Jabatiso? Bende iyie kuom Yesu, kingeyo tiend batiso mare, richo magwa, timo timb e jochiende mang’eny, timo richo kod ringrewa wawuon ndalo duto mag ngimawa. Johana jabatiso ne otiso Yesu mar chopo Injili mar adier mar weyo richo ne wan duto.

E Mathayo 3:13-17, ochakore gi ‘Eka,’ kendo onyiso ni e sa mane Yesu obatisi e seche manowo richo mag piny kuome.

‘Eka,’ Yesu nokawo richo duto mag dhano, notho e musalaba bang’ higni adek, kendo nochiere e ndalo mar adek. mondo noluok richo duto mag piny, ne obatise dichiel kende kendo

moromo chuth, notho e musalaba dichiel kende kendo nochiere. Kuom jogo madwaro mondo owargi kuom richogi e wang’ Nyasaye, ne okawo richo duto mag piny kendo nowarogi dichiel kende kendo moromo chuth.

Ang’o momiyo Yesu ne obatisi? Ang’o momiyo ne orwako osimbo mar kudho ewiye kendo ng’adne bura e nyim kaka jaricho? Ang’o momiyo nogure e musalaba kendo ochwero rembe nyaka otho? Magi duto nitimore ne nikech nokawo richo duto mag piny kuome, richo magi kod maga kuome owuon e batisone. Nikech richowa, ne nyaka otho e musalaba.

Nyaka wayie kuom wach warruok ni Nyasaye osewarowa kendo wa dwokne erokamano. Ka onge batiso mar Yesu, musalaba mare, kod chier mare to warruok dikoro onge nwa.

Kane Yesu obatisi kod Johana mondo okaw richo duto mag piny, nokawo oko richowa duto, omiyo, nowarowa mane wayie kuom injli mar



warruok mare. Nitiere ji maparo ni, “Yesu nokawo mana richo makakwaro kende, bende nokawo?” To ok gin kare.

Ondiki e muma maler ni Yesu nokawo oko richo duto mag piny dichiel kende ne ji duto kendo moromo chuth kane obatise. Richowa duto, moriwo nyaka richo machon, duto oseluok oko. Yesu wacho e Mathayo 3:15, “Nikech e kaka owinjore mondo wachop tim duto makare.” Mondo wachop tim makare duto tiende ni richowa duto, onge madong’, duto osegol oko kuomwa.

Bende Yesu oseluoko richo ndalo duto mag ngimawa? Ee, oselwoko. Wayud adiera mar awchni e Tim- Jolawi mokuongo. Onyisowa kuom jadolo maduong’ kod misango mar odiechieng’ mar weyo richo.

Misango Mar Weyo Richo Mag Higa Ne Jo-Israel Duto.

Bende ne inyal puodhi jo Israel duto dichiel kende kod misango

michiwo e pinyni?

Ok nyalre

“Kendo Harun nochiwo ruath mar misango richo makuome owuon to nolos winjruok kuome owuon, kod kuom joode. Kendo nokaw nyuogi ariyogo noketgi nyim Jehova e dho ema mar chokruok. Kendo Harun nogo ombulu kuom nyuogi ariyogo; to ombulu achiel kuom Jehova, kod ombulu machielo kuom nyuok miriembo e thim. Kendo Harun nochiwonyuok mane ombulu olwar kuome ni Jehova, kendo no nege mondo odok misango richo. To nyuok mane ombulu olwar kuome kuom riemb, nokete e nyim Jehava



kongima, mondo olos winjruok kuome, kendo oriembe e thim” (Tim-Jolawi 16:6-10). Ka Harun nokawo nyuogi ariyogo e dhco ema mar chokruok mondo otim winjruok mar weyo richo mar higa ne Jo-Israel.

“Kendo Harun nogo ombulu kuom nyuogi ariyogo; to ombulu achiel kuom Jehova, kod ombulu machielo kuom nyuok miriembo e thim.”

Misango mar chiayo ne dwarore ne chik mar tim winjruok mar richo mapile pile mondo okawo richo oket kuome kiketo lwedo e wiye. To richo mag higa mag Jo-Israel, Jadolo maduong’, eloo Jo-Israel duto, ne keto richo mag higa e wi misango mar golo richo e odiechieng’ mar apar mar dwe mar abiriyo e higa ka higa.

E Tim-Jolawi 16:29-31, ondiki niya, “kendo ma nobed chik manyaka chieng’ kuomu: e dwe mar abiriyo, endalo mar apar mar dwe, onego uchadru gi chunyu, kendo kik uti tich moromo, ng’amonyuol kuomu, kata wendo modak e dieru:

nikech e ndalogi, winjruok nolos kuomu mondo opuodhu; nubedi jomopuodhi kuom richou duto e nyim Jehova. En e Sabato mar yueyo mowalno, onego uchandru e chunyu; en e chik manyaka chieng’” (Tim-Jolawi 16:29-31).

E Muma machon, Jo-Israel ne kelo misango mar weyo richo mar odiechieng’ kendo negi keto richogi kuome kagi fulo, “Ruoth, asetimo richo machal kamaye . yie mondo iwena.” Eka, nongad ngut chiayo mar golo richo, nochiwo rewmo ne jadolo kendo nodhi dala, ka en kod yie ni koro oseko wene richone duto. Kamano, chiayi mar golo richone e tho kar jaricho, kaen kod richogo e wiye. Chiaye mar misango e ma ne inego kar jaricho. E Muma machon, misango mar joloricho ne nyalo bedo diel, rombo, ruath, roya, mano achiel kuom chiaye maler ma Nyasaye nosewalo.

Nyasaye kuom nguonone mochuere, ne oyie mondo ochiwo chiayo otho kar jaricho.

E yo machal kamano e Muma machon, jaricho



ne nyalo tim winjruok kuom richogi kokalo kuom misango mar timo winjruok. Richo mapile pile mag jaricho niketo misango mag richo e yor keto lwedo, kendo remo nimiyo jadolo mondo okir richo mag jaricho.

Kata kamano, ne ok yot mondo opuopdh richo mapile pile. Omiyo Nyasaye ne oyie ne Jadolo mondo opuodh richo mag higa mangima, endalo mar apar higa ka higa e dwe mar abiriyo ne Jo-Israel duto.

Ere tich Jadolo maduong’ e odiechieng’ mar timo winjruok? Mokuongo Harun Jadolo maduong’ ne keto lwetene e wi misango mar weyo richo, kofulo richo duto mag ji, “Ruoth, Jo-Israel osetimo richo mopogore opogore kaka nek, chode, terruok, kwo, miriambo kod weche maricho…..”

Eka, nongad ngut misango, minokawo rembe kendo nokiro remo nyadfibiriyo e kom mar nguono ei kama ler. (Ei Muma namba 7 ikwano

ka namba maler.) Ne en tije mondo oket richo duto mag Jo-

Israel mag higa e wi misango mar golo richo, kendo misango mar weyo richo niwango chuth.

Nikech Nyasaye ni kare, mondo owar joricho duto kuom aricho gi, ne oyie mondo misango magolo richo otho kar jaricho. Nikech Nyasaye ng’uon gadiera , ne oyie ne ji mondo ochiw chiaye makargi Jadolo madung’ nekiro remo e yor podho chieng’ but kom mar ng’uono, mano e kaka niweyonegi richogi duto mag ndaalo mosekadho e odiechieng’ mar weyo richo, e ndalo mar apar mar dwe mar abiriyo.

Nga’no maen nyarombo mar misango koluwore kod Muma machon?

Yesu mane onge kod ketho



“Yesu maonge kod ketho. Jadolo maduong’ nyaka ne chiwo nyuogi ariyo e odiechieng’ mar timo winjruok mar Jo-Israel. Achiel kuomgi niluongo ni nyuok miriembo e thim, moulo ‘keto oko. E yo machal kamano, moket oko e Muma manyien en Yesu kristo. “Nikech Nyasaye ohero piny ahinya, emomiyo nichiwo wuode mamiderma mondo ng’amoyie kuome kik lal to obed gingima manyakachieng’” (Johana 3:16).

Nyasaye ne omoyowa wuode achiel kende kaka nyarombo mar misango. Kaka nyarombo mar misango mar ji duto, ne obatise gi Johana jobatiso kendo nobedo jawar, mesia mar piny. Yesu tiende ni ‘Jawar’ to Kristo tiendeni ‘Ruoth mowir,’ omiyo Yesu Kristo tiende wuod Nyasaye mano biro warowa duto.

Mana kaka richo mag higa ka higa mipuopdho e diechieng’ mar timo winjruok e Muma Machon, Yesu kristo higi gana ariyo mosekalo, nobiro e piny mondo obatise kendo ogure motho

e musalaba mondo ochop Injili mar timo winjruok kuom richowa duto.

E thuoloni, we mondo wasom andiko e Tim Jo-Lawi “Kendo Harun noyie lwetene ariyo e wi nyuok mangima, koulo timbe mobam duto mag Jo-Israel, kod ketho gi duto, kata richogi duto; kendo nokletgi e ewi nyuok, kendo noriembe odhi e thim gi lwet ng’at noikore: to nyuogno noting’ richogi duto odho e piny ma ji ok odakie: kendo nowe nyuogno e thim” (Tim-Jolawi 16:21-22).

Ondiki ni richo mag Jo-Israel duto niketo e wi nyuok mana kaka ondiki e Tm-Jolawi 1. ‘kethogi duto’wuoyo kuom richo duto mane gisetimo e chunygi kendo kod ringruok margi. Kod ‘kathogi duto’ ni keto e wi misango mar golo richo kod keto lwedo mar Jadolo Maduong’.



Kuom Chik Mar Nyasaye, Nyaka Wabed Kod Ng’eyo Mar Adier Ne Richowa Duto.

Ang’o momiyo Nyasaye nomiyowa chik?

Mondo wabed kod ng’eyo

kuom richo

Chik Nyasaye oting’o migepe 613. adier kawaparo kuome, watimo gima odwaro ok ma ok odwar.

Omiyo wan joricho. Ondiki e Muma ni Nyasaye nomiyowa chike gi mondo wafueny go richowa (Jo-rumi 3:20). Ma tiende ni nomiyowa chikegi mondo opuonjwa ni wan joricho. Ne ok omiyowa gi nikech wanyalo dak kodgi, to mondo wafueny richowa.

Ne ok omiyowagi mondo waritgi. Ok inyal

keto guok mondo odagi mana kaka dhano. E kaka ok wanyal dak gi chik Nyasaye, to wanyalo fuenyo richowa e yor chike.

Nyesaye nomiyo wagi nikech wang’eny gi richo to adier ok wanyal fuenyo. “Un jonek, jochode, jotimbe maricho” Nyasaye nyisowa e yoni kendo kuom chik. Onyisowa nimondo kik waneki to kata kamano waneko ei chunywa kendo gi dendwa bende.

Kata kamano, nikech ondiki e chik ni kik waneki, wangeyo ni wan jonek, kowa wacho, “Ah, natimo marach. An jaricho nikech atimo gimoro mane ok owinjo atim. Asetimo richo.”

Mondo nowar Jo-Israel kuom richogi, Nyasaye ne iyie ne Harun mondo otim misango ma puodhruok e Muma Machon, kendo ne en Harun ema ne puodhogi e higa achiel.

E Muma Machon, misango ariyo mar golo richo ne nyaka chiwo e wang’ Nyasaye e odiechieng’ mar weyo richo. Achiel nichiwo ne



Nyasaye kamachielo to nisembo e thim bang’ ka oseket lwedo kuome, kodhi kod richo duto mag higa mag ji. Nikech nyuogno ne iriembo e thim kod lwet ng’amo winjore, jadolo maduong’ ne keto lwetene e wi nyuok mangima kendo ohulo richo duto mag Jo-Israel. “Ruoth, ji oseneko, giterrore, kwelo, lamo nyiseche manono…. Wasetimo richo e wang’i.”

Piny Jo-palestina en thim malach maonge gimoro. Nyuok mani sembo niweyo e thim malach maonge kod gimoro kendo bang’e motho. Kano sembe, Jo-Israel nobedo kangiye nyaka olal e wang’gi, kendo ne gi bedo gi yie ni richogi duto osedhi kod nyuogno. Ji ne b edo kod kwe e chunygi, kendo nyuogno ne tho e thim nikech richo duto mag Jo-Israel mag higa.

E yo machal kamano, Nyasaye nochulo richowa duto kuom nyarombo Nyasaye, Yesu kristo. Richowa duto nolwok ok chuth e batiso mar Yesu kod rembe e musalaba.

Yesu en Nyasaye kendo jawarwa. En e wuod Nyasaye manobiro mondo owar dhano duto kuom richo. En e jachwech mano losowa e kite kendo nobiro e pinyni mondo owarwa kuom richo.

Ok mana richowa mapile pile mwatimo kod ringrewa e miketo kuom Yesu, to nyaka richowa mag ndalo mabiro kendo richo mag pachwa kod ringruok magwa. Omiyo ne nyaka batise kod Johana Jabatiso mondo ochop tim makare duto mar Nyasaye, lwoko richo moromo chuth mar piny duto.

Higni adek kapok ogur Yesu, kano chako Injiline e lelal ne okawo richowa duto mag Piny e yor yudo batiso kuom Johana jabatiso e aora Jordan. Warruok mare ne ji duto nobedo e yor weyo richo nikech richowa duto noket kuome e batiso.

E aora Jordan, kamane tut mare ne nyalo gik e nungo, Johana jabatiso ne oketo lwete e wi Yesu



kendo ne onyume e pi. Batisoni ne chalgi keto lwedo e Muma machon kendo ne ranyisi machalre mar weyo richo duto.

Mondo onyumi e pi nyiso tho, kendo wuok oko e pi nyiso chier kaka batiso mar Johana jabatiso, Yesu nyaka ne chopi kendo nyis ayanga adek kuom tijeni: golo richo duto oko, gur mare, kod chierne.

Inyalo warwa mana kawa luwo wach Yesu mano warowa kuom richwa. Nyasaye noneno ni owarwa kokalo kuom Yesu kendo singruok mane oseloso e Muma machon nyaka ne chop kare. E yorno, Yesu nochomo musalaba kod richowa duto e wiye.

Tich mane modong’nwa chakre Yesu kawo richowa duto?

Duto mowinjore watim en bedo kod

yie kuom wach Nyasaye.

E Johana 1:29, ondiki “kinyne Johana noneno Yesu kabiro ire mi nowacho, “Neeuru! Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny!’” Johana jabatiso notimo neno, “Neeuru! Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny!’” Richo duto mag dhano noket kuom Yesu kano batise e aora Jordan. Yiie wachni! E ka ibiro guwedhi ka ipuodhi kuom richoni duto.

Nyaka wabed kod yie e wach Nyasaye. Nyaka waket tenge paro marwa kod wich tekowa mondo waluw wach Nyasaye mondiki. Nyaka wayie ni Yesu otingo richo duto mag piny.

Mondo wa wachni Yesu nokawo richowa duto mag piny, kendo wa wachni nochopo tim makare duto mag Nyasaye koweyonwa richowa en gima adier kendo gima machalre. ‘Keto lwedo’ kendo ‘batiso’ nyiso gima chalre.

Kata obedo ni wawacho ni ‘duto,’ ‘gimoro amora,’ kata ‘duto,’ tiendgi chalre. Tiend wach, ‘keto lwedo’ e Muma Machon onge kod pogruok



e Muma Manyien, mak mana oti kode kaka ‘batiso’.

Obedo e gi adier mayot ni Yesu notisi kendo ong’adne bura e musalaba mondo oluok oko richowa duto. Inyal warua kawayie kuom injili ma diera.

Ka Muma wacho ni Yesu nokawo ‘richo duto mag piny’ (Johana 1:29), tiend wach richo mar piny en ang’o? tiende en ni richo duto mane onyuolwa godo, kaka, paro maricho, kou, terruok, gombo, timbe juok, mbaka maricho, sunga, kod fuwo modak e paro magwa. Kendo oriwo ketho wa duto kod both mawatimo e ringruok kendo e chunywa.

“Nikech msach richo en tho, to mich mar Nyasaye en ngima mochwere kuom Yesu Kristo” (Jo-Rumi 6:23). “weyo richo onge kama remo ok ochwere” (Jo-Hibrania 9:22). Mana kaka iwacho e ndikoni, richo duto nyaka chul gopgi. Yesu Kristo, mondo mi nowar ji duto kuom

richo, nochiwo ngimane owuon kendo ochulonwa gop richo dichiel kende ne ji duto.

Omiyo, mondo ibed thuolo kuom richowa duto, duto mowinjore watim en yie kuom injili mar adier ⎯mar batiso Yesu kod rembe, kod riwo wa gi Nyasaye. Puodhruok ne Richo makiny

Bende onego wachiw misango mar weyo richo kendo?

Onge kendo

Richo makin, odieching’ maluwe, to gi richo

mawatimo nyaka chop odiechieng ma wathoe duto bende oriw e, ‘richo mag piny,’ manakaka richo makawuono, nyoro, to gi odiechieng’ manyocha bende duto oriw e ‘richo mag piny.’



To richo duto mag dhano kochakorer e odiechieng mane onyuolgi nyaka chop githo bende ditto oriw e ‘richo mag piny,’ kendo richo hie hie mag piny noket kuom Yesu eyor batiso mare. Richo duto mawabiro timo nyaka chop odiechieng marwa mar tho duto osegol oko kuomwa.

Dwarore mana ni mondo wabed kod yie kuom injili mar adier, wach maondiki mar Nyasaye, kendo wamak adier to ibiro warwa. Nyaka wawe paro magwa wawegi mondo owarwa kuom richowa duto. Inyalo bende penjori, “Ere kaka ne onyalo golo richo mapok watimo?” Eka, daher mar penji bende ni, “kare Yesu bende oduogi e pinyni samoro amora mwatimo richo mondo ochwernwa rembe seche duto?”

Ei injili mar nyuol manyien, nitiere chik mar luoko richo magwa. “weyo richo onge, ka remo ok chwer” (Jo-Hibrania 9:22). Ka ng’ato ne nyalo dwaro mondo owene richone e ndalo mag

Muma Machon, ne nyaka oket lwetene ewi misango magolo richo nka oweyogo richone ewi misangono, kendo misango mar golo richo ne nyaka tho ne richo jalno.

Mana e yo machalo kod mano, wuod Nyasaye nene obiro e piny mondo owar dhano duto. Ne obatise mondo okaw oko richowa duto, nochwero rembe e msalaba mondo ochul gopwa duto mag richo, kendo notho e msalaba, kowacho ni, “Orumo duto.” Ne ochiere e ndalo mar adek koa kuom joma otho kendo koro obet e bad Nyasaye korachwich. Omiyo, ne obedo Jawar marwa manyaka chieng’.

Mondo owarwa chuth kendo owenwa richowa, nyaka wadar e paro magwa kendo wawe chike mag dindewa manyisowa mondo wawarre kendwa wawegi kuom richowa mapile pile e yor lamo mag hulo richowa odiechieng’ kodiechieng’. Mondo richo mag dhano oruch oko, misango mowinjore nyaka chiw, dichiel



kendo moromo ji duto. Nyasaye gie polo noketo richo duto mag piny kuom wuode eyor batisone kendo noyie mondo ogure nikech wan. Kuom chier mare koa kuom jomotho, warruok marwa ne ochopo kare.

“To nochwowe nikech richowa, nogoye malit nikech timbewa mamono; nochwade mondo wan wayud kuwe; kendo kuom moriemo mage nochangowa. Kendo Nyasaye oseketo richowa duto kuome.” E Isaiah 53, owachi ni kethowa duto kod richo mag pin, mag kit dhano duto noket kuom Yesu Kristo.

Kendo e Muma Manyien, e buk mar Jo-Efeso 1:4, ondiki ni, “kaka ne oyierowa kata kachakruok piny podi.” Mae nyisowa ni nen oyierowa kuome kata ka piny pok ochwe. Ka pokne ochwe piny, Nyasaye ne osenone mondo otimwa bedo joge, jogo makare kendo maonge kod ketho, e Kristo. Gimoro amora mane wanyalo paro mokwongo, nyaka koro wabed kod

yie kendo waluor wach Nyasaye, wach mar pi, remo , kod Roho.

Nyasaye nonyisowa ni Nyarombo mare, Yesu Kristo, nokawo richo duto mag piny kendo nochulo gowi duto mag dhano. E Jo- Hibrania 10, ondiki ni, “To chik en mana tipo mar gik mabeyo mabiro, to ok gigo gogo owuon. Misengni ma jodolo timo pile, higa ka higa; mano ema nyiso nichik ok nyal ngang’ miyo jolemo bedo makare” (Jo-Hibrania 10:1).

Kae, wacho ni misango go, mane gichiwo ndalo duto higa ka higa, ne ok nyal keti gi makare. Chik en mana tipo mar gigo mapod biro, to ok gigo gogo hie. Yesu Kristo, Messiah mar Nyasaye mane dhi biro, noketowa makare dichiel kende kendo moromo chuth (mana kaka richo jo-Israel mag higa ne iluoko dichiel ne ji duto) kuom batiso mare kod gurone mondo olukwa kuom richo wa duto.

Omiyo koro, Yesu nowacho e Jo-Hibrania 10,



“eka nowacho niya, “Era e! asebiro mondo atim dwachi.” Nyasaye ketho mano machon, mondo oket manyien; dwarone e ma nomiyo wayudo pwodhruok ka nochiw ringer Yesu Kristo nyadichiel kende. Jodlo duto chungo mondo giti tich lemo odiechieng’ kendo gichiwo misengnigo ndalo mang’eny, to mago ok nyal golo richo ngang’. To Kristo notimomisango achiel mosiko nyaka chieng’ nikech richo; kendo osebet piny e bad Nyasaye korachwich. Chakre kindeno orito nyaka wasike otim raten tiende. Nikech kuom chiwo achiel osemiyo jo mopwodhiobet jo makare nyaka chieng’. Roho Maler bende dokonwa janeno; mokwongo owacho ni, “Ruoth owacho ni ‘Ma eri e Muma ma anatim kodgi bang’ ndalogo; anaket chikena e chunygi, kendo anandik chikena e parogi.’” Eka omedo wacho niya, “ok anapar richogi kod kethogi kendo.” To ka ma richo osewee, kanyo ok onego bedie misango migologo richo” (Jo-Hibrania 10:9-18).

Wayie ni Yesu nowarowa kuom richo duto mag piny e yor batiso mare kod rembe e msalaba.

Warruok mar yudo nyuol manyien mar pi kod Roho ma oseket e chunywa kendo paro marwa

Wan jomakare nikech ok Watim richo kendo koso?

Wan jomakare nikech Yesu nokawo richo

waduto kendo wayie kuome.

Bende iyie kuom warruok mare maler? —Amen— Bende iyie kod luoro mar wach Nyasaye ni Yesu Kristo owuon nobatisi kendo nochwero rembe e msalaba mondo owarwa?



Nyaka wabed kod yie kuom wach Nyasaye Yudo nyuol manyien. Inyalo warwa ka wayie ni Yesu Kristo, kokalo kuom injili mar weyo richo, noluoko oko richowa duto, kaachiel kod richo duto mag piny.

Ok wanyal bedo maonge kod richo mana kuom rito chike mag Nyasaye, to wanyalo bedo makare kuom yie e tich mare. Yesu Kristo nokawo richo duto e yor batiso mare e aora Jordan, kendo no ng’adne bura kendo ne okume ne richowa dutoe msalaba. Kuom bedo kod yie e injili kod chunywa duto te, inyal warwa kuom richowa duto te kendo wabed jomakare. Bende iyie kod wachno?

Batiso mar Yesu, gur mare e msalaba kod chier mare duto gin mag goloricho duto mag dhano kendo chik mar warruok motenore kod hera malach mosiko mar Nyasaye. Nyasaye oherowa mana kaka wachalo, kendo olung’o, omiyo nokwongo oketowa kare. Ne oketo makare

kuom keto richowa duto ewi Yesu e yor batiso. Mondo ne oluok richowa duto, ne ooro wuode

Yesu Kristo, e pinyni nikech wan. Ne oyiene Yesu mondo okaw richowa duto mag piny e yor batiso mare kendo bang’ e nong’adne wuode bura mar richowa duto. Ne oketo wa nyithinde makare kuom warruok mar pi kod remo, hera mar Nyasaye miluongo ni ‘agape’.

Ondiki e Jo-Hibrania 10:16, “Abiro keto chikena e chunygi, kendo abiro ndikogi e paro margi.”

E chunywa kod pachwa, bende wan joricho e wang’ Nyasaye kos wan jomakare? Ka wan kod yie e wach Nyasaye, to wabedo makare. Yesu Krist nokawo oko richo magwa duto kendo no ng’adne buchgi. Yesu Krist en Jawar marwa. Inyalo paro, “Nikech watimo richo pile pile, ere kaka wanyalo bedo makare? Wan joricho gadiera.” To kawayie kuom wach Nyasaye, mana kaka Yesu Kristo nowinjo wuon mare, to wabedo



makare. Kuom adiera, mana kaka wase wacho motelo,

ne wan kod richo ei chunywa kane pok onyuolwa manyien. Kendo ne wakawo injili mar weyo richo ei chunywa, mi nowarwa kuom richowa duto. Kanepok wang’eyo injili, ne wan joricho. To ne wabedo makare kane wachako yie kuom warruok mar Yesu, kendo newabedo nyithind makare mag Nyasaye. Mae yie mar bedo makare mane Jaote Paulo owuoyo kuome. En yie kuom injli mar weyo richo mane oketowa ‘bedo makare’.

Ok kata mana Jaote Paulo, kata Ibrahim, kata kwerewa motelo kuom yie, onge manobedo makare kuom tijegi, to mana kuom bedo gi yie e wach Nyasaye, wach mare mar gweth kuom weyo richo.

E Jo- Hibrania 10:18, “To ka ma richo osewee, kanyo ok onego bedie misango migologo richo.” Mana kaka ondiki, Nyasaye warowa mondo koro kik watho nikech richowa. Bende

iyie kod wachno? —Amen— E Jo-Filipi 2, “beduru gi paroni e chunyu

mane nie Kristo Yesu bende. Ne en kit Nyasaye, to ne ok okwano bedo marom kod Nyasaye kagimitueruokie, to notinore obedo nono, kokawo kit misumba, kendo kobet e kido machal gi dhano. Kendo ka nonenore kaka dhano, nobet mamuol, kodoko ng’ama winjo wachnyaka tho; ee, tho mar msalaba. Emomiyo Nyasaye noting’e malo ahinya, kendo nomiye nying moloyo nying duto, ni mondo e nying Yesu gik moko duto ogochonggi piny, gik manie polo kod gik manie bwo piny, kendo lep ka lep mondo ohul ni Yesu en Ruoth, mondo Nyasaye wuoro omi duong’” (Jo-Philipo 2:5-11).

Yesu Kristo, mane rieny kaka duong’ mar Nyasaye kendo ne en kod kit Nyasaye chuth (Jo-Hibrania 1:3), ne ok odwro kom maduong’ ne en owuon. moloyo, ne okawo kit misumba, kendo okawo ringruok mar dhano. Ne obolore nyaka



kar tho mare mondo mi owarwa. Omiyo koro, wapako Yesu, “En Nyasachwa,

Jawar kendo Ruoth.” Gimomiyo wamiyo Nyasaye duong’ kendo wapako Yesu en ni Yesu ne owinjo dwaro mar wuon mare nyaka giko. Kadine ok owinje, dikoro ok wami wuod Nyasaye duong’. To nikech wuod Nyasaye ne owinjo dwaro mar wuon mare nyaka chop otho, chwech duto kod ji duto modak e piny miye duong’, kendo biro timo kamano nyaka chieng’.

Yesu Kristo nobedo Nyarombo Nyasaye magolo richo mag piny, kendo ondiki ni ne okawo gi oko eyo batisone. Koro, higni madirom 2000 osekalo nyaka ne okaw richo wa mag piny. In kachiel kod an wasedak e pinyni chakre nyuol marwa kendo richowa duto bende ni ei richo mag piny.

Bende wabiro bedo joricho

kawtimo richo kiny?

Ooyo, nikech Yesu nokaworichowa duto mag ndalomosekadho, masani,

kod ma ndalo mabiro.

Kaok opogo richo machon kod richo mapile pile kod kethowa, donge wasetimo richo chare nyuol marwa? —adier, wasetimo.—

Yesu nong’eyo niwabiro timo richo kochakore nyuol marwa nyaka chop tho marwa, omiyo ne okawo richowa go duto kapok gitimore. Bende inyalo neno wachno koro? Ka ne wanyalo dak nyaka warom higni 70, richo nyalo bedo mang’eny mapong’o loche mokalo mia achiel madongo. To Yesu nokawo richowa duto oko dichiel kende kod batisone. Kendo noting’ogi modhi kodgi nyaka e msalaba.

Ka Yesu dine kaw mana richo machon kende,



to dine watho duto kendo wadhi e mach. Kata dine otamre ni ok onyal golo oko richowa duto, de ok oneno kagima Yesu nokawo richowa dutote oko.

Kar romb richo marom nade mawanyalo timo e pinyni? Richo duto mwatimo noriw ei richo mag piny.

Ka Yesu nonyiso Johana Jabatiso mondo obatise, mano egima ne odwaro. Yesu owuon notimo neon ni osekawo richo duto mag piny. Nyasaye no ooro jatichne motelone Yesu mondo obatis Yesu. Batiso mare kuom Johana, ma jachung’ mar dhano duto, ka okulore enyim Johana mondo obatise, Yesu nokawo richo duto mag dhano duto.

Richowa duto kochakore higni 20 nyaka 30, kendo a higni 30 nyaka 40, kadhi nyime; kata richo mag nyithindwa bende ne oriwo eiye richo duto mag piny, mane Yesu okawo duto e yor batiso mare.

Ng’ano manyalo wacho ni pod nitiere richo modong’ e wang’ pinyni? Yesu Kristo nokawo richowa duto mag piny, kendo wan duto wanyalo yudo warruok kawayie e chunywa, maonge kata too matin ei chunywa, kuom gima Yesu notimo mondo mi owenwa richowa duto: Batiso mare kod chwero rembe maler.

Ji mang’eny odak ngima mar machiekni kod paro margi giwegi, kagiwuoyo kuom ngimagi kagima ngimagi en gima duong’ie moloyo. To nitiere ji mang’eny mosedak ngima matek. Jimang’eny bende osedak e ngima mar wuorruok. Kata an bende kapokne owara to ne adak e ngima machal kamano. Ere kaka ok inyal winjo kata rwako injili mar weyo richo, mar batiso Yesu kod rembe?



Warruok Mar Joricho Osechopo Kare

Ang’o momiyo Yesu noluoko tiend Petro?

Nodwaro mondo Petro obed kod yie motegno

kuom adier ni Ne oseluoko richone nyaka mag ndalo mabiro

eyor batiso mare. Wasom Johana 19. “Eka ne gikawo Yesu,

gitero ok; kendo nowuok koting’o msalape owuon , nodhi kama iluongo ni kar hango wich, to gi dho j-Hibrania iluonge ni Golgotha. Kanyo emane gigure, kod ji ariyo moko, ng’ato diere kono gikoni, to Yesu emane ni diere. To Pilato bende nondiko wach,noketo ewi msalaba. Nondiki kama: “YESU JA NAZARETH, RUODH JO YAHUDI.” To joyahudi mang’eny nosomo wachno, nikech kamanogurie Yesu ne chiegni

kod dala, kendo nondiki gi dho jo-Hibrania, gi dho Latin, gi dho Yumani” (Johana 19:17-20).

Osiepena mageno, Yesu nokawo richo duto mag piny kendo buch Pilato nong’adone mondo ogure e msalaba. Koro wapar wachni kanyakla.

Kochakore wes 28, “Bang’ mago, Yesu nong’eyo ni weche duto oserumo, nowacho ni, “Riyo omaka;” mondo wach ochopi kaka nondiki. Ne nitie dak kanyo mopong’ kod kong awayo. Ne giketo sponj mopong’ gi kong awayo e dhokede, mi giketo e dhoge. To ka Yesu nosenyodho kong awayo, nowacho niya, “orumo duto.” Nolung’o wiye eka chunye nochot” (Johana 19:28-30).

Yesu nowacho, “orumo duto!” kendo notho e msalaba. Bang’ ndalo adek nochiere oa kuom joma otho kendo odhi e polo.

Batiso mane Johana Jabatiso obatisogo Yesu kod tho mar Yesu e msalaba ok nyal pogi nikech gitudore kanyakla, machielo onge kod sababu



mondo oti kende. Omiyo, wapak uru Yesu kuom warowa kod injili mar weyo richo.

Ringruok mar dhano dwaro mana mondo otim gombo mar ringruok, omiyo ok wanyal konyo to mana timo richo kod ringruok. Yesu Kristo nomiyowa batiso mare kod rembe mondo owarwa kuom richo mar ringruokwa. Ne owaro wa kuom richo mar ring ruok marwa kuom injili mare.

Jogo maricho margi osewenegi koro nyalo donjo e piny Ruodh Polo samoro amora kuom yie maengo kuom Yesu, mane onyuol e dala mar Bethlehem, nobatise e aora Jordan, notho e msalaba kendo nochiere e ndalo mar adek. Wapako Ruoth kendo wamiye nyinge duong’ nyakachieng’.

E sura mogik e buk mar Johana, yesu nodhi Galili bang’ ka osechiere oa kuom jomotho. Ne odhi ir Petro mowachone, “Simon, wuod Jonah, bende ihera moloyo magi?” kendo Petro

nodwoke nia, “Ee, Ruoth; in iwuon Ing’eyo kaka aheri.” Eka Yesu nowachone, “Pidh nyithi romba.”

Petro nofwenyo gik moko duto, injili mar batiso Yesu kod rembe, magolo richo. Koro yie kuom injili mar pi kod remo mane okelone weyo richone duto, kendo fwenyo gimomiyo Yesu noluoko tiendene, yie mare kuom Yesu nomedo bedo motegno.

Wasom Johana 21:15 kendo. “kane gisegago, Yesu nopenjo Petro niya, ‘Simon, wuod Johana, ihera moloyo magi?’ Nodwoke niya, ‘Ee, Ruoth; in ing’eyo kaka aheri.’ Nowachone niya, ‘Pidh Nythi Romba.’” Ne onyalo keto yiene kuom Petro nikech koweyo ne rombe nikech Petro ne en japuonjrene, mane osewar chuth, kendo nikech Petro nosebedo makare kendo jatich malong’o mar Nyasaye.

Kadine Petro odoko bedo jaricho kendo kod richone mapile pile, Yesu deok onyise ni mondo



oyal injili pwodhruok ae richo, nikech en, kachiel kod jopuonjre mamoko, de ok onyalo to mana dhi nyime kagitimo mana richo pile pile kod ringruok margi. Kata kamano, Yesu nonyisogi mondo giyal injili mane orucho oko richogi duto nikech negiyie kuom batiso mar Yesu kod rembe e msalaba, injili mar golo richo.

Ruoth, In Ing’eyo Kaka Aheri

Bende ibiro bedo ‘jaricho’ kendo Kaichako itimo richo kendo?

Ooyo. Yesu nosekawo oko richona duto

Mag ndalo mabiroe aora Jordan. Wapar ane weche mag Yesu kuom Petro.

“Simon, wuod Jonah, bende ihera moloyo magi?” kendo Petro nodwoke nia, “Ee, Ruoth; in

iwuon Ing’eyo kaka aheri.” Neno mare kuom hera ne en mar adier, en neon mowuok kuom yie kuom injili mar pwodhruok kuom richo duto.

Ka Yesu ne ok ouonjo Petro kod jopuonjre mamoko kuominjili weyo richo kuom luokonegi tiendegi, deok ginyalo hulo hera margi eyo machalo kod mano.

Kata kamano, kaYesu nobiro irgi mi openjo, “Bende ihera moloyo magi?” Petro ne nyalo wacho, “Ruoth, An mana dhano adhana morem. An jaricho maok nyal heroi moloyto magi. Yie iweya mos.” Kendo Petro ne nyalo ringo mabor, kopondo e wang’ Yesu.

To wapar ane wach dwoko mar Petro. Ne ogwedhe kod injili mar weyo richo, batiso mar Yesu kod rembe mawaro ji duto.

Omiyo Petro ne nyalo wacho, “Ee, Ruoth; in iwuon Ing’eyo kaka aheri.” Wach mane ohulo kuom hera nowuok kuomyie mare e injili mar Yesu magolo richo. Petro noyie kuom injili mar



adier mar weyo richo, mane Yesu okawogo richo duto mag piny. Mae noriwo nyaka richo mag ndalo mabiro, mane ji dhi timo nikech nyao kod yomyom mar ringruok.

Petro nochung’ motegno kuom yie mare e injili mar golo richo, kendo nikech noyie ni Yesu ne en Nyarombo Nyasaye, nobedo kod chir mar dwoko pemjo mar Ruoth kaok oparore. Warruok mar Yesu nobiro kuom injili mar weye richo, kendo omiyo, Petro nosewar kuom richone mapile pile bende. Petro noyie kuom warruok kuom injili mar golo richo duto mag piny.

Bende ichalo kod Petro? Bende inyalo hero kendo yie kuom Yesu, mane okawo richo duto oko injili mar golo richo, eyor batisone kod Rembe? Ere kaka ok inyal yie kuome kata here? Onge oyo machielo.

Kadine Yesu ogolo mana richo mag ndalo mosekalo, to gi richo mandalogi, kato oweyo maok ogolo richo mag ndalo mabironwa, de ok

wanyalo pake kaka wapake e thuoploni. Ewi mano, dikoro wan duto wan kod adier mar dhie mach. Omiyo, nyaka wan duto wahul ni bedo kod yie kuom injili mar golo richo ema osewarowa.

Ringruok ndalo mang’eny bedo manyap kuom richo, omiyo wasiko kwatimo richo. Omiyo koro, nyaka wadhi nyime kod hulo ni yie marwa kuom injili mar weyo richo mane Yesu omiyowa, injili mar batiso kendo remo mar Yesu, osewarowa.

Kadine okwayie kuom injili mar luoko richo, maen batiso mar kod remb Yesu, onge ng’at moyie madikoro owar kuom richone duto mag ngimane. Ewi mano, kadine owarwa kuom richoduto mag ngimawa duto mana kuom hulo kendo lokruok seche duto te, wanyalo bedo josamuoyo kuom bedo makare kendo wanyalo bedo kod richo ei chunywa ndalo duto.

Kadikoro en kamano, wanyalo dok e bedo joricho kendo ok dwaher Yesu kata sudo



machiegni kode. Omiyo, wan bende dikoro ok wan thuolo mar yie kuom warruok mar Yesu luwe nyaka giko mar ngimawa.

Yesu nomiyowa injili mar weyo richo kendo waro jogo moyie. Osebedonwa Jawar makare kendo luoko ketho magwa mapile pile mondo mi wa here gadier.

Wan kaka jomaoyie ok wanyal tamore hero injili mar batiso kendo remb Yesu, magolo richowa duto. Jomoyie duto nyalo hero Yesu nyaka chieng’ kendo wabed wasumbini mag hera warruok kuom injili mar weyo richo mane Yesu omiyowa.

Osipena mahero! Kadine Yesu richo kata matin chien, dikoro ok inyal yie kuom Yesu, kata yie bedo jalendo mar injili mar weyo richo. Bende dikoro ok inyal tiyo kaka jatich Nyasaye.

To, kaiyie kuom injili mar golo richo, inyalo wari kuom richoni duto. Omiyi thuolo mar warruok kuom richoni duto te kai fwenyo injili

mar adier kuom weyo richo, mondiki e weche Yesu.

“Bende Ihera Moloyo Magi?”

Ang’o momiyo wahero Yesu moloyo gik moko duto?

Hera mare kuomwa eyor batisone, ma

oseluoko richowa duto oko, nyaka richo mag ndalo mabiro.

Nyasaye keto rimbe mage e lwet joticne ma

ogeno, maoyie chuth gichunygi duto te kuom injili mar weyo richo. Yesu nopenje nydidek, “Simon, wuod Johana, bende ihera moloyo magi?” kendo Petro nodwoke seche duto ni, “Ee, Ruoth, Ing’eyokaka aheri.” Koro, waparuru kuom dwoko mar Petro. Wanyalo neon ni mae



ok ne en dwoko mar dwaro mare, to yie mare kuom injili mar weyo richo.

Ka wahero ng’ato, kendo ka herano otenore kod dwaro marwa, to onyalo dok chien ka wambeke. To ka herano oyiengore kuom hera mar Nyasaye, to obiro siko manyakachieng’. Hera mar Nyasaye, kaka, weyonwa richowa duto te kuom hera, kod warruok mar pi batiso Yesu kod Roho, chalo kod mano.

Yie marwa kuom injili mar weyo richo nyaka bed mise mar hera marwa kendo gi tijewa ne Ruoth. Kawahere mana kod dwaro marwa, to wabiro chwanyore kiny kendo wabiro gik kod achaya ekidwa wawegi nikech kethowa. Kata kamano, Yesu noluoko oko richowa duto te: richo mokwongo, richowa mapile pile kuom gik mosekadho, richowa ma tinende, kod richo makiny, kod richo duto te mwatimo e ndalo duto mag ngimawa. Ok ne oweyo ng’at moro amora ok mar warruok mare.

Magi duto gin adier. Ka yie marwa kod hera marwa otenore kod dwaro marwa kod kaka waparo e chunywa, to wabiro rem kuom yie marwa. To nikech hera marwa kod yie marwa oyiengore kuom injili mar Yesu kuom weyo richo ma osemiyowa, koro wan nyithind Nyasaye, wan joma kare. Chakre wabed kod yie kuom injili mar warruok kuom pi kod Roho, wan koro waonge kod richo.

Kuom adier mar warruok marwa nobiroe, ok kuom kido marwa manenore kamar nyasaye kuomwa wawegi, to mana kuom hara mar Nyasaye, kod chikne mar warruok mar adier kuom weyo richowa, wasebedo jomakare kendo ok odewore kuom nyawo marwa kata yomyom e ngimawa. Wabiro donjo e piny Ruodh Polo kendo wana pak Nyasaye nyaka chieng’. Bende iyie kod mano?

1 Johana 4:10 wacho ni, “Ma e hera; ok ni ne wahero Nyasaye, to ni noherowa, kendo nooro



Wuode ma miderma e odok misango mar richowa.” Yesu warrowa ko Pi gi Roho, omiyo nyaka wabed kod yie kuom injili mar weyo richo, batisomar Yesu kod rembe.

Kadine Nyasaye ok owarowa kod injili mar weyo richo, dikoro ok wayudo thuolo mar warruok, kendo ok odewo kaka wanyalo bedo kod yie mategno. To Yesu noluoko richowa duto mwatimo e I chunywa to kata e ringrewa.

Mondo wabed jomakare, nyaka wabed kod adier gi warruok marwa, kuom bedo kod yie e weche mag pi kod Roho, injili mar luoko richo. Injili mar weyo richo duto mag piny olosore kod batiso mar Yesu kendo gi rembe. Injili mar weyo richo oromo kod yie mar adiera, mise mar adier mag warruok, kendo kifungu mar donjo e Piny Ruodh Nyasaye.

Nyaka Wawe Yie Mar Dwarowa Wawegi

Ere kama Yie mar adier ayie?

Oa kuom hera mar Nyasaye, Mano o seluoko richowa duto oko, richowa

dutomabiro timore . Yie kata hera moa kuom dwaro mar ng’ato ok

en hera mar adier kata yie mar adier. Nitire ji mang’eny e pinyni mane okwongo yie kuom Yesu kod paro maber, eka bang’e giweyo yie margi nikech sandruok malit mar richo kelo ei chunygi.

To nyaka wafweny ni Yesu noluoko oko richo duto mag piny: ok mana ketho matindo tindo, to bende noluoko richo madongo ma ji timo ka ok ging’eyo.

E Johana 13, mondo opuonj jopuonjrene kaka



herane kod teko mar warruok mare chal, Yesu nochoko jopuonjrene kamoro achiel kapok ogure. Kanoyudo ochiemo kod jopunjrene kanyakla, ne ochung’ malo kendo oluoko tiendegi mondo mi oket go teko mar warruok mare mosiko ei chunygi. Nyaka wan duto wang’e kendo wayie kuom injili mar weyo richo, mane Yesu opuonjo jopuonjrene kuom luoko tiende gi.

To Petro nochung’ motegno kuom tamruok mondo Yesu kik luok tiende mokwongo. “Ok inyal luoko tienda ngang’!” kendo mano ne kit yie mano aa koum dwaro mare owuon. To Yesu nokone ni, “Gima atimo pok ing’eyo koroni, to ibiro ng’eyo bang’e mae.”

koro, kuom injili mar pi kod Roho, wanyalo winjo tiend weche mag Muma mane ok wanyal ng’eyo. En e wach mar adiera; injili mar pi kod Roho, ng’uono mar weye richo, mamiyo jaricho bedo makare kuom yie gi chunye dutote.

Petro nodhi lupo kod jopuonjre mamoko, mana kaka ne gijatimo kapok giromo kod Yesu. Eka Yesu nofwenyore negi kendo oluongo gi oko. Yesu noseloso chimb okinyi negin, kendo kane gichamo chiemb okinyino, Petro ne ofwenyo tiend wach mane Yesu oluwone motelo. “Gima atimo pok ing’eyo koroni, to ibiro mana ng’eye bang’mae.” Achien ne owinjo tiend gima ne Yesu ong’eyo kuom luoko tiendegi motelo.

“Ruoth noluoko oko richona duto. Richo duto mane atimo nikech nyawo mara, moriwo nyaka richo mawabiro timo e kinde mabiro.” Petro nodar moweyo yie mane otenore kod pache kachiel kod dwaro mare owuon, kendo nochako bedo kod yie motegno kuom batiso kendo gi remo mar Yesu, injili mar weyo richo.

Bang’ chiemo mokinyi, Yesu nopenjo Petro, “Bende ihera moloyo magi?” Koro, nikech noluore kod yie motegno kod hera mar Yesu, Petro noluwo. “Ee,Ruoth; in iwuon ing’eyo kaka



aheri.” Petro ne nyalo dwoke nikech ne osefwenyo gima Yesu nong’eyo kawachone ni, “to ibiro mana ng’eye bang’mae.” Nonyalo hulo yie mare gi adiera, yie man kuom batiso kod remb Yesu, injili mar weyo richo.

Bang’e Nobedo Jatich Nyasaye Mar Adier

Ere kaka Inyalo bedo Jatich Nyasaye mar adier?

Kuom yie e kod pwodhruok mosiko manyakachieng’ kuom

richo magwa. Bang’ puonjno, Petro kod jopuonjre mamoko

noyalo injili nyaka kar tho margi kagiyueyo yuewo maogik. Kata Paulo, mane osando jo Kristo malit, notimoneno kuom injili e ndalogo

matek mag loch Jo-Rumi. Kuom Jopuonjre Yesu, Judas nouso Yesu

kendo bang’e to odere. Ne en Jaote Paulo emane okawo kare. Jopuonjre ne oyiero Mathias e kindgi giwegi, to ne en Paulo ema Nyasaye noseyiero, omiyo Paulo nobedo Jaote Yesu Kendo oyalo injili mar gony koa kuom richo kod jopuonjre mamoko.

Ng’eny mar jopunjre Yesu notho kinegogi kuom yie margi. Kata ka notemgi kod tho, neok gi kwedo yie margi, kendo ne gidhi nyime kagiyalo injili hie hie mar adier.

Nyalo bedo ni jopuonjrego neyalo kamae: “Yesu Kristo noluoko oko richou duto modak kuom ringruok kod batiso mare gi rembe, mano, kod injili mar mar pwodhruok kuom weyo richo. Yesu nogolo oko richou eyo batiso mare e aora Jordan kendo nong’adne bura makari e wi msalaba. Yie kuom injilin mar batiso Yesu kod rembe ewi msalaba, mondo owari.”



Kuom winjo injili hie hie kendo bedo kod yie e batiso mar Yesu kuom adiera nowaro ji mang’eny. Ne en teko mar bedo kod yie kuom injili mar batiso Yesu, rembe, to kod Roho.

Jopuonjre noyalo injili mar pi kod Roho, kagiwacho, “Yesu en Nyasaye kendo Jawar.” Mano nikech gisebedo joneno kuom injili mar pi kod Roho mondo in kachiel kod an koro wanyalo winjo injili mar batso kod remb Yesu kaka warruok marwa, kendo warwa kuom richo. Nikech hare mochwere mar Nyasaye kod warruok mar Yesu moromowa chuth, wan duto wasebedo jopuonjre Yesu.

Bende un duto uyie? Yesu noherowa ahinya omiyo ne omiyowa injili mar pi kod Roho, kod pwodhruok mar ae richo, kendo wasebedo jopuonjre Yesu makare. Mondo ne gipuonj injili mar weyo richo, Yesu noluoko tiende jopuonjrene.

Yesu noluoko tiende jopuonjrene mondo mi

opuonjgi ni kachiel kod wan ni richo duto mag piny, moriwo richo duto mwatimo e ngimawa duto, noluok duto oko ekinde mane obatise kendo ochwero rembe e msalaba. Wagoyone Yesu ekokamano kuomhera mare kod injili mar pwodhruok akuom richo.

Yesu nopuonjowa gik moko ariyo kuom luoko tiende jopuonjre mage. Mokwongo ne en puonj negin mana kaka nosewacho, “Gima atimo ok onyal ng’eyo koroni, to ibiro ng’eye bang’ mae,” ni richowa duto nokuok oko kod injili mar pweyo richo, batiso mar Yesu to kod rembe.

Puonj mar ariyo ne en ni kaka Yesu nobedo mobolore owuon mondo owar joricho kando oketgi bedo makare, wan, mosenyuolwa manyien, nyaka tine jomoko kuom yalo injili mar weyo richo. En gima long’o mondo wan ema wakuong wuok, mondo watine jogo mabiro achien.

Weche ariyogo maluo gimomiyo Yesu



noluoko tiende jopuonjrene e odiechieng mar Sap Pasaka owinjore maler kendo pod giyudore ei Kanisa mare.

Japuonjre ok nyal bedo maduong’ne Japuonj mare. Omiyo, nyaka wayal injili ne piny duto kendo watine mana kagima watiyone Yesu. Wan mano sewarwa, nyaka koro watine jogo mabiro bang’wa. Mondo opuonj wachni, Yesu noluoko tiende jopuonjrene. Ewi mano, kuom luoko tiend Petro, nonyisowa ni en Jawar malong’o mondo kik chk woundwa kod jachien kendo.

Un duto inyal waru kauyie kuom injili mar pwodhruok ae richo, kuom pi kod Roho. Yesu noluoko richowa duto oko kuom batisone, gur marekendo chier mare. Mana jogo moyie kuom injili mare emainyal war kuom richo duto mag piny nyachieng’.

Bed Kod Yie Kuom Injili Mane Oluoko Richowa Duto Mapile Pile

Wanyalo ng’ado oko kit wound mariek mar

jachien kawayie kuom injili mar weyo richo, weche mag pi kod Roho. Ji iwuondo e yo matyot kod jachien kendo jachien osiko kakuodho wach mos e tie itgi. Kong’enyo ni ringruok mar dhano tim atima richo mar nyarkoyiem ei piny, ere kaka ginyalo dong’ thulo maonge kod richo? Ji duto gin joricho.

Kata kamano, wang’eyo dwoko. “Kaka wang’eyo ni Yesu nokawo richo duto mag ringruok e batisone, ere kaka ng’at moyie pod bedo kod richo? Yesu nochulo gowi duto mag richo, ang’o kare mapod odong’nwa mondo wachul?”

Kaok wayie kuom injili mar pi kod remo, weche jachien biro bedonwa maber. To, kawan kod injili e bathwam to wanyalo bedo kod yie



maok mbalre ne adiera mar wach Nyasaye. Nyaka wabed kod yie kuom injili mar yudo

nyuol manyien kuom pi kod remo. Yie mar adier en bedo kod yie kuom injili mar batiso mar Yesu, rembe e msalaba, tho mare kendo chier mare.

Bende iseneno picha mar kido mar hema mar romo? En ot matin mar hema. Odno opogi kidinje ariyo, oko mare en kamaler kendo iye en kamaler mar kamaler, kama kom duong’ mar ng’uono nitiere.

Nitiere sirni madirom 60-moluoro laru mar hemb romo maler, kendo kama ler nigi ‘bords’ 48. Nyaka wabed kod picha mar hemb romo e pachwa mondo eka wawinj tiend weche Nyasaye.

Ranga Laru Mar Hemb Romo Nolos Gi Ang’o?

Ranga Laru mar Hemb romo nolos gi ang’o?

Pasia mara mbulu, maralik

molos kod usi.

Rangach mar laru mar hemb romo olernwa kaka ochalo e kitabu mar Wuok 27:16, “Kendo kuom dho ranga laro rageng’ nobedie moromo bede piero ariyo, maratiglo, gi marathuol, gi makwar, gi law katani motwang’ mayom, tich mar jakuocho molony kuom ngeche-ngeche; sirrnimagi nobedi ang’wen, kendosipigegi agwen.” Gik motigo eloso ranga laro mar hemb romo negin rambulu, marathuol, maratiglo, makwar gi law katana motwang’ mayom yom. Nolose meber kendo mar adadi kod rangi



mang’eny. Nyasaye nochiko Musa mondo olos rangach

maber gi rangi marambulu, maralik, mara thuol, makwar mondo obedne mayot ne ji duto e fwenyo rangach. Pasia mar rangach motwang’ kod usi marambulu, makwar, maralik, mara thuol, ne ing’awo e sirni ang’wen mag dho rangach.

Gik moko angwen gi gin ranyisi warruok mar Nyasaye, mane odhiwarogo ji duto moyie kuom wuode, e yor batiso kod remb Yesu, kendo kuom tekone mar bedo Nyasaye.

Gimoro amora mane otigod e gero hema maler mar room nikod tiende maling ling kendo en kido mar wach Nyasaye kendo chenro maen godo e waro kit dhano duto kokalo kuom Yesu.

Koro, gige tich adi mane otigodo e loso dho ranga laru mar hema maler mar romo? Gik moko angwen maopogore ne otigodo; mbulu, maralik, makwar, kod law katana mayom. Kendo gik moko angwen gi owinjore ahinya e konyowa

kuom tego yie mawan godo e injili mar yudo nyuol manyien. Kadine ok ochuno to weche gi dikoro ok ondikgi e Muma e yo matut maoler gigono.

Gik moko duto moti godo e loso ranga laro mar hemb romo ne nikod tiend gi maling’ ling’ mar warruok marwa. Omiyo, Nyasaye nofwenyo gigi ne Musa kendo onyise mana kaka onyiseno. Ang’o Ma Mbulu, Maralik, Kod Makwar Nyisowa Ei Injili Mar Nyasaye?

Ang’o mane gik molosgodo dho ranga laro mar hemb room

ochung’ne?

Warruok mar Yesu kuom batisone kod Rembe.



Ei hema maler mar romo, mbulu, maralik, makwar kod law katana notigodo kendo kuom pasia mane ogeng’o dier kamaler kod kamaler mar kamaler. Gik machl kamano bende noti godo e loso lewni mag Jadolo Maduong’, mane nyalo donjo kamaler mar kamaler dichiel kende e higa.

Usi mambulu en kido mar batiso mar Yesu. E buk mar 1 Petro 3:21, ndiko wacho, “Pigno en ranyisi mar batiso, makoro resou sani.” Petro nonyiso batiso mar Yesu, mane obedo yo mane okawo go richo duto mag piny e wes ni, kaka ranyisi mar warruok mar golo richo. Richowa duto noket kuom Yesu eyor batiso mare. Omiyo, law mambulu, batiso mar Yesu, en ewach maduong’ie ei wach mar warruok.

Law marakwaro nyiso kido mar remb Yesu, kendo maralik nyiso kido mar bedone Nyasaye—kido mar Yesu kaka Ruoth kendo Nyasaye. Rangi adek go ne dwarore kuom yie marwa e warruok mar Yesu.

Law ang’awa mane jadolo maduong’ rwako niluongo ni ‘ephod’, kendo law kandho mar ‘ephod’ ne mbulu. Jadolo Maduong’ ne rawko kilembe e wiye, mane olwor kod san mar mula mondiki,‘LER MAR RUOTH’. San no notwe matek e kilemba no gi usi mambulu, bende.

Adiera mar usi mambulu nyisi

Ang’o ma law mbulu nyiso?

Batiso mar Yesu.

Ne amanyo ng’eyo tiend usi ma mbulu e Muma. Ang’o ma Muma wacho kuom wach rangi mambulu? Nyaka wang’e fwenyo pogruok ma mbulu edir, mbulu, marakwaro, kod maratiglo.

Usi mambulu ochung’ kar ‘pi,’ mano en, batiso mar Yesu. Yesu Kristo no batisi kod



Johana Jabatiso mondo ogol richo duto mag piny (Mathayo 3:15).

Kadine Yesu ok ogolo richo duto mag piny kod batiso mare, dikoro ok wabedo jogo mopwodhi e wang’ Nyasaye. Omiyo, Yesu Kristo ne nyaka bi e pinyni kendo mondo oyud batiso kuom Johana Jabatiso ei aora Jordan mondo okaw oko richo duto mag piny.

Gimomiyo ne gin kod rangi mambulu e dho ranga laru mar hema mar room nikech ne ok wanyal bedo mopwodhi kaonge batiso mar Yesu.

Usi makwar nochung’ kar rembe, tho mar Yesu. Maralik nyiso kit Yesu mar Nyasaye, omiyo nyalo mar Yesu kaka “Ruoth man kod teko, Ruoth mar Ruodhi kendo Nyasaye manyalo” (1 Timotheo 6:15).

Adiera en ni rangi makwar en ranyisi mar remb Kristo, mane ochwero e msalaba mondo ochulgo gop richo mag dhano duto. Yesu Kristo nobiro e pinyni kod ringruok mondo okaw richo

duto mag dhano kuome owuon eyor batiso, kendo ochulgo gowi duto mag richo kochiwore owuon e msalaba. Batiso mar Yesu kod rembe e injili mar adier kuom golo richo mane okor kod kido mar rangi mane otigodo e dho ranga laru mar hemb maler mar romo e Muma Machon.

Sirni mar hemb romo ne olos kod yiend (acacia), teronolos kod fedha, kendo rategigo noluor kod mula.

Joricho duto nong’adnegi bura nikech msach richo en tho. Ka ng’ato pok noyudo thuolo mar yudo gweth kuom Nyasaye mondo obed kod ngima maber, ne nyaka ochiw misango mar richo mage e ndalo mag Muma Machon.

Kata kamano, batiso mar Yesu e Muma Manyien, ma ranyisi mare en kido mar usi mambulu mar hemb room maler, nosekawo richowa duto. Yesu nokawo richowa e msalaba, nochwero rembe kendo nong’adne bura nikech richogo kendo kuom timo mano, nowarowa duto



mawan kod yie kuom injili mar weyo richo. En e Ruodh ruidhi kendo Nyasaye Maler.

Owetena majoKristo, batiso mar Yesu ne en warruok mar Kristo, mane owarowa kuom kawo richowa duto oko. Yesu,ma en Nyasaye, nobiroe piny kod ringruok (usi maratiglo); ne obatise mondo okaw richo duto mag piny (Usi mara mbulu); ne ogure kendo nochwero rembe e msalaba mondo oyie ng’adne bura makarwa (usi makwar). Batiso mar Yesu puonjowa maonge kiawa ni ne obedo Jawar mar adier ne dhano duto.

Wanyalo neon magi kuom rangi mane oti godo e dho rangalaru mar hema maler mar room.

Mondo otwang’ law mar rangach kod usi mambulu, maratiglo kod makwar molos maradadi kod usi mayom ne nyisowa adier mar warruok mar Nyasaye. Pasia mar law katana motwang’ maber nyisowa ni ne owarowa duto kuom richo wa duto maonge pogruok kata yiero. Ne en gima ochuno e warruok mar weyo richo.

Wanyalo neon kuom gigo mano ti godo e dho rangach mar hema maler mar room ni Yesu Kristo owarowa awara maonge kod chenro. Ne, owinjo chenro mag Nyasaye eyo matut, nobatise, nogure kendo nochiere koa kuom jomotho mondo otiek tich mar warruok ne dhano duto. Kido mambulu, makwar, kod maralik, gik moko madwarore kuom injili mar weyo richo, Yesu nowaro jogo duto moyie kuom warruok mare.



Rang’ach mar Fedha e Muma Machon ne en tipo mar Batiso e Muma Manyien

Ang’o momiyo jodolo ne luoko Lwetegikod tiendegi kapokgodonjo

kamaler?

Nikech nenyaka gichung’ enyim Nyasaye Maonge kod richo.

Rachungi neolos kod fedha. Fedha ochung’

kar bura mana ong’adne Yesu makarwa duto. Pi man e taw ochung’ne wach mar injili, manyisowa ni kethowaduto no luok oko.

Onyisowa kaka luoko mar richowa mapile pile notim. Richo mapile pile mar dhano duto inyal luok oko kuom yie e weche mag batiso Yesu.

Kendo mar wang’o misango ochung’ne ng’ado bura. Pi mar Yesu, maen marambulu, en

injili mar weyo richo, eyo machielo, batiso mar Yesu kod Johana Jabatiso (Mathayo 3:15, 1 Johana 5:5-10). En neon mar injili mar warruok e yor luoko richo.

E 1 Johana 5, ondiki, “To locho moseloyo piny en ma eri—yie marwa. Gin gik moko adek ma joneno: Roho, gi pi gi remo; to adekgi riwore e tich kanyakla.” Kendo onyisowa ni ng’at moyie kuom wuode Nyasaye nikod neon mar pi, remo, kod Roho kuome.

Nyasaye yienwa mondo opwodhwa kuom yie kokalo injili mar weyo richo kendo donjoe hema maler mar romo. Omiyo, koro wanyalo dak kuom yie, kendo pidhwa kuom wach Nyasaye, kogwedhowa, kendo wadag ngima makare. Bedo joge Nyasaye tiende ni yudo warruok kuomyie kuom injili mar weyo richo kendo dak ei hema maler mar room.

Ji mang’eny e kindegi wacho ni bedo mana kod yie emoromo kaok giparo tiend usi



mambulu, maratiglo, kod makwar man edho ranga laru mar hema maler mar romo. Ka ng’ato oyie kuom Yesu kaok ong’eyo gik mokogi, yie mare ok bi bedo mar adier nikech pod richo biro mana yudore ei chunye. Ng’at makamano pod biro bedo kod richo ei chunye nikech ok oseyie kuom adier man kuom nyuol manyien kuo injili mar weyo richo, mar pi, remo kod Roho.

Ka ng’ato ninyal nyis mondo otim nonro kuom wadgi maok ong’eyo, kendo ka odwaro mana moro jawinjo, obiro wacho, “Adier, Ayie ko ng’atni. Kuom adier, pok aromo kode, to kata kamano ayie mana kuome.” Bende iparo ni jawinjo biro bedo mamor kuom winjo wachno? Nyalo bedo ni jomoko kuomu timore kamano e weche mag dhano, to mae ok en kit yie ma Nyasaye dwaro kuomwa.

Nyasaye dwaro mondo wayiue kuom injili mar weyo richo, warruok mar Yesu eyor mbulu (batiso mar Yesu), mara tiglo (Bedo mar Yesu

kaka Nyasaye), kendo marakwaro (Remb Yesu) lewni ka. Nyaka wang’e, kapok wabedo kod yie kuom Yesu, kakane owarowa kuom richo duto.

Kawayie kuom Yesu, nyaka wang’e kaka nowarowakuomrichowa duto kokalo kuom pi (batiso mar Yesu), rembe (tho mare), kod Roho (Bedone Yesu Nyasaye).

Kawan kod ng’eyo gadier, to wanyalo winjo adier kendo bedo kod yie mar adier. Yie marwa ok nyal room chuth kaok wang’eyo adier mar wachni. Yie mar adier biro mana kuom winjo neon mar warruok mar Yesu, injili mar weyo richo, kendo Bedo Yesu jawar mar mar dhano kodadier.

Kare, ere kaka, yie mawuondore kuom Yesu chalo? Wanon ane.



Yie Ma Wuondore Kuom Yesu

Yie mane madwarore ahinya?

Ng’eyo maler kuom batiso Mar Yesu.

Nyaka ifweny ni bedo kod yie kuom Yesu

nikech oketi mondo itm kamano en mana wuondruok kuome. Kaiparo, “Ayude matek kuom yie, to kaka en Nyasaye kendo wuod Nyasaye, nyaka koro ayie mana kuome,” mano itimo wundruok kuom Yesu. Ka idwaro adieri mondo onyuoli manyien, nyaka iyie kuom batiso kod remo mar Yesu, injili mar luoko richo.

Yie kuom Yesu kaok ing’eyo injili mar weyo richo en gima rach moloyo ka ok iyie kuome kata matin. Yalo mana injili mar remb Yesu kende en tich ma nono maok ing;eyo adiera.

Yesu ok dwar ni ng’ato odhi kaluorore kod

yalo kuom yie kuome maok ing’eyo gimomiyo nyaka iyie kuome, kata bedo kod yie maonge tiende. Odwaro ni mondo wayie kuome kokalo kuom ng’eyo injili mar weyo richo.

Kawayie kuom Yesu, nyaka wayie ni injili mar weyo richo en batiso mar Yesu kod rembe. Kawayie kuom Yesu, nyaka wawinj injili mar weyo richo kokalo kuom wach kendo ng’eyo eyo maber kaka noluoko richo magwa duto te.

Bende nyaka wang’e gima kido mane yudore e dhoranga hemb romo maler ochung’ ne, kaka mbulu, maratiglo, to kod makwar mane ong’aw e ranga hema maler mar room. Eka, wanyalo bedo kod yie maadier mabiro siko nyaka chieng’.



Ok wanyal yudo nyuol manyien kaok wayie kuom Yesu, fwenyruok mar mbulu, ratiglo, kod usi makwar

Ang’o mane jodolotimo kapok Gidonjo kamaler?

Negiluoko lwetegi kod tiendegi kod pi mowuoke taw man kod fedha.

Ruodhwa Yesu nowarowa. Ok wanyal weyo

mak wapake kawaneno kaka owarowa maber. Nyaka wang’i hemb romo maler. Ne omiyowa wach mar injili mar weyo richo e yor kido mambulu, maratiglo, kod makwar mar usi man e dho ranga hema maler mar romo kendo nowarowa kod gi. Wagoyone erokamano kendo kwa pako Ruoth.

Joricho neok nyal donjoe kamaler kaoa ong’adnegi bura mager. Ere kaka ng’ato ne nyalo

donjo kama ler maok ong’adne bura kuom richone? Ma nyalo bedo matek. Ka ng’at machalo kamano odonjo kama kwero, to ibiro mana nege kanyo kanyo. Biro bedo keth maduong’. Jaricho ok oyiene donjo kamaler to pod odong’ ka ongima

Rudhwa nowarowa eyo maling ling kendo mopondo e dho ranga hema maler mar room. Ranyisi mambulu, maratiglo, kod makwar, kod usi mayom, no warowa. Kendo no nyisowa wach mopondo mar warruok mare kuom gigo.

Bende in kachiel kod an owarwa eyorno? Ka ok wayie kuom weche mambulu, maratiglo, kod makwar, to warruok ok nyal yudore kuom injili mar weyo richo. Rangi mambulu ok ochung’ kar Nyasaye; to en ranyisi mar batiso mar Yesu. Batiso mar Yesu ema ne ogolo oko richowa duto.

Ng’ato nyalo chopoe kendo mar wango misango kaok ong’eyo usi mambulu. Kata kamano, ok onyal donjo kamaler ma Nyasaye



odakie. Omiyo koro, kapok wadonjo e ranga hema

maler mar romo, nyaka wayie kuom usi mambulu (batiso mar Yesu), usi makwar (remb Yesu e msalaba), kendo usi maratiglo (bedo Yesu Nyasaye kendo wuod Nyasaye). Mana kawayie eka Nyasaye bende rwakowa kendo miyowa dhuolo mar donjo e pasia mar Kamaler mar Kamaler.

Jomoko donjo e laro maoko mar hema kendo giparo ni gin e iye. To maok warruok. Ere kuom owinjore wachopie mondo owarrwa? Nyaka wayud thuolo mar donjo kamaler mar kamaler.

Mondo wadonj kamaler mar kamaler, nyaka wakadh kar taw mochiel kod fedha. Taw mar olos kod fedha no ochung kar batiso mar Yesu, kendo nyaka waluok richowa mapile pile kod batiso mar Yesu mondo wabed mopwodhi mar donjo kamaler.

E Muma Machon, jodolo ne nyaka luokre

motelo ne donjo kamaler, to e Muma Manyien, Yesu noluoko tiende jopuonjrene momndo obed ranyisi mar luoko keth duto mag ngimagi e pinyni.

Dhike Nyasaye wacho niya, “msach richo en tho, to mich ma Roho kelo en ngima mochwere manyakachieng’ kuom Yesu Kristo” (Jo-Rumi 6:23). Nyasaye ng’adone richo dhano bura maonge yiero, to oketo gi kuom wuode kendo ng’adone bura makarwa. Mae e hera mar Nyasaye, warruok mare. Warruok mar adier yudore mana kwayie kuom injili mar weyo richo maotingo batiso, remo, tho, kod chier mar Yesu.



Mondo onyuoli manyien, ng’ato nyaka we kata medo paro maok nikare kuom adier mar Muma, injili mar weyo richo

Ang’o mapod odong’ nwa mondo watim?

En yie kuom injili, wach mondiki mar Nyasaye.

Ok ahero wuoyo marach kuom ji. Ka ng’ato

wuoyo kuom gima ok ang’eyo, to apenje gi muolo mondo oketa eler mar wachno. To ka apemjo kuom gigo molworo hema maler, onge ng’amanyalo nyisa.

Kare ang’o mwanyalo timo? Chuna mondo adog e Muma. Ei Muma, ere kama hema maler owuoye? Owache eyo malong’o e buk mar Wuok. Kang’ato osomo bugni malong’o, to

onyalo winjo tiende kuom weche mondiki mag Nyasaye.

Osiepena mahero, ok nyal wari kuom bedo gi yie maok adier kuom Yesu. Ok nyal nyuoli manyien mana kuom dhie kanisa pile pile. Wang’eto gima Yesu nowachone Nikodemo. “adier, adier, awachoni, kang’ato ok onyuol gi pi kod Roho to ok onyal donjo e piny Ruodh Nyasaye…. in japuonj mar Israel to magi ok donjni koso?” (Johana 3:5, 10)

Ji duto moyie kuo Yesu nyaka yie kuom usi mambulu (richo duto mag piny noket kuom Yesu kane obatise), usi makwar (tho mar Yesu nikech richowa duto), kendo maratiglo (Yesu en Jawar marwa, en Nyasaye, kendo en wuod Nyasaye).

Nyaka wayie ni Yesu en Jawar mar Joricho duto mane e piny. Ka yie onge, ng’ato ok nyal nyuol manyien, kendo ok onyal donjo kamaler mar piny Ruodh Nyasaye. Ng’ato ok nyal dak eyo maler e pinyni kaonge kod yie.



Donge nyalo bedo gima yot ahinya kang’ato inyal mana nyuol manyien kuom kuom bedo kod yie e Yesu? —kamano— “♫Osewari. An bende osewara. Osewarwa wan duto.♫” Mano kaka ber! To nitier ji mang’eny moyie kuom Yesu kaok ‘onyuolgi manyien.’

Nyaka wang; e adier e Muma kendo wabed kod yie kuom Yesu. Nyaka wang’e injili mar weyo richo ei Muma kendo ng’eyo tiend mbulu, maratiglo, kod makwar mondo wadonj ei hembe maler kendo wabed kod Nyasaye okange mag yie. Ei hema mar yie, wanyalo dak kod mor nyaka chopYesu doeg kendo kobiro kod Piny Ruodhe. En gimo winjore mondo wayie kuom Yesu e yo malong’o.

The Original Gospel Begets Sanctification with Blue Yarn

Gin chike mage maok nyal We oko kuom warruok marwa, Mopogore kod msalaba Yesu?

Batiso mar Yesu.

Ji paro ni ginyalo dak maber maonge makosa.

Kata kamano, kaka gimedo timo matek mondo gitim gik mabeyo, e kaka gibiro medo fwenyo makosagi. Dhano gin chwech maorem, omiyo ok en gima yot mondo kik gitim richo. kamano, nikech Yesu nowaro wa kod mbulu, maratiglo, kendo makwar, injili mar weyo richo, wanyalo yudo pwodhruok kendo wadonj kamaler mar Nyasaye.

Ka Nyasaye neok owarowa kod gima mbulu, maratiglo, kendo marakwaro, dikoro ok wanyal



donjo kamaler kuom tekowa. Tiend wachni en ang’o? Ka mana jogo modak maber kod tekogi giwegi nyalo donjo kamaler, to kare onge ng’at kat achiel manyalo yudore moromo. Kang’ato oyie kuom Yesu kaok ong’eyo injili mar adier, ng’ato medo ameda richo ei chunye.

Yesu warowa kod chenro mare malong’o mar warruok; warruok mar mbulu, maratiglo, kendo makwar, kod law katana molos kod usi mayom. Ne oluoko oko richowa duto. Bende iyie kod mano? -Ee- Bende in gadier kuom injili mar golo richo ei chunyi kendo ibed janeno kuom wachno? -Ee-

Mana ka ibedo kod janeno kuom injili bende inyalo keto e lela wang’i kuom san mar mula mawacho ‘LER MAR RUOTH’ kendo idonj e ‘dhoot moyier mar jodolo’ (1 Petro 2:9). Mano kende e kinyalo chung’ ewang’ ji kendo nyisogi ni in jatich Nyasaye, matiyo kaka oganda moyier mar dhood dolo.

Kilemba mar Jadolo Maduong’ nikod san mar mula motwe kod usi ma mbulu. Ang’o momiyo mbulu? Nikech Yesu warowa kod injili mar weyo richo, nokawo richowa duto kendo otimowa maonge kod richo kuom batiso mare. Batiso man e Muma Manyien chal kod keto lwedo man e Muma Machon.

Ok odewo kaka watiyo matek kendo wayie kuom Yesu, ok wabinyalo yudo san maogorie wach ni, ‘LER MAR RUOTH’ kawaonge kod fwenyruok kuom weche mopondo kuom mbulu, maratiglo, kendo usi makwar.

Ere kaka ne wabedo makare? Ondiki e Mathayo 3:15, “nikeck ekaka, owinjore mondo wachopgo tim makare duto.” Yesu nobatisi kendo warowa kuom richowa duto mag piny. Kuom batiso, mare nokawo richowa duto, kendo jomoyie osebedo jomakare.

Ere kaka wanyalo wacho ni waonge kod richo kadine batiso Yesu onge? Kata ka wayie kuom



Yesu kendo wayuak, kwaparo tho mare e msalaba, pi wang’ duto man e pinyni ne ok nyal luoko richowa duto. Ooyo. Ok odewo kaka wayuak kendo wahulo richowa, richowa de pod odong’ mana kuomwa.

‘LER MAR RUOTH.’ Nikech ne okawo richowa duto oko kuo batiso mare kod rembe, Ruoth ne oyie mondo richowa duto kaka joricho mondo oket Yesu, kendo nikec wach warruok ondik e Muma, wasebedo makare kuom yie marwa, maok odewo kit kethowa kod nyawo magwa.

Omiyo, wanyalo koro chungo e nyim Nyasaye. Wanyalo bende dak kaka jomaler kendo wayal injili ne piny. “♪Osewara. Osewari. Osewarwa.♪” osewarwa kaoluwore kod Chenro mang’uon mar Nyasaye.

Kawaonge kod wach mar injili mar weyo richo ei chunywa, to warruok onge, bende ok odewo ni watemo matek machal nade. Onyalo

chalo kod wend Jo- Korea mong’ere ahinya kuom hera makonchiel. “♫Oh, chunya gwecho matek kaonge gimomiyo samoro amora ma aneno nyano, eseche duto ma an bute. Nyaka bed ni an kod hera marach.♫” Chunya gwecho matek, to ok mar nyano. Hera mara ok ni kod dwoko. Kuom hawi marach, jo Kristo mang’eny pod nikod hera morem ne Nyasaye.

Ji thoro paro ni warruok biro kuom yore mang’ny ma opogore opogore ne ji ma opogore. Gipenjore, “Ang’o momiyo obiro mana kuom eyor injili mar batiso?” to ok onyal bedo warruok moromo chuth kadine onge injili mar batiso mar Yesu. En kende e yo mwanyalo bedo go makare e wang’ Nyasaye nikech en kende eyo mwanyalo yudogo luok kuom richowa duto.



Warruok Mar Usi Ma Mbulu Mane Yesu Omiyowa En Mane?

Ang’o moseketowa kare?

Injili marrangi mabulu, maratigloe, Kod usi makwar.

Warruok mar injili mar mbulu, maratiglo,

marakwaro en mich mar Nyasaye ne kit dhano duto. Michni osemiyowa thuolo mar donjo e hema maler kendo wadag kod kue. Osemiyo wadoko makare komiyowa teko mar dak ei kanisa kendo mondo opuonjwa kod Muma maler kokalo kuom kanisa.

Kadhi e wang’Nyasaye mondo walem, injili gwedhowa kod hera mare. Mae momiyo warruok en gimoge kuomwa. Yesu nyisowa mondo wager udi mag yie ‘ewi lwanda.’ Lwanda en injili mar batiso mare. Nyaka wan duto warwa, kendo

wadag kod warruok, wadhi e polo, wayud ngima mochwere, kendo wabed nyithind Nyasaye.

Osiepena mahero, nikech injili mar weyo richo, wanyalo donjo hema maler kuom yie. Nikech richowa duto oseluok oko (batiso mar Yesu) kendo bura mar msalaba, osewarwa kuom bedo gi yie e injili mar batiso mar Yesu.

Pwothruok mang’ongo mar weyonwa richowa duto, batiso kod remb Yesu, e injili mane oluoko oko richowa duto. bende iyie kod wachno? Injili mar adier en injili mar polo kuompwodhruok manoluoko richowa duto oko chuth.

Osenyuolwa manyien kuom yie injili mar pwodhruok, mane oluoko richowa duto mapile pile kendo bende richo mag higni mapod biro mbele. Opak Ruoth. Hallelujah!

Injili mar pi kendo Roho (injili mar pi kod remo) en e injili mar adier motieki chuth kendo moyal kod Yesu Kristo. Bugni nondiki mondo ofwenyni malimg’ling’kuom injili mar Yesu,



injili mar pi kod Roho. Nikech ji mang’eny oyie kuom Yesu kaok

ging’eyo adier duto, gisungore kendgi giwegi nigin jomolony kuom bedo e weche kod somo mag dinde kod ‘theologia’ ka ging’eyore e piny mar somo puonj mag dine kod chikegi, ‘Christian theology’ (miluongo ni ‘philosophical theology’); eyo machiek, gidak kuom wuondruok kendo kod kikruok e paro. Omiyo, owinjore gidog chien kendo giyie kuom injili mar adier. Pok odeko ahinya.

Abiro medo dhi nyime kod chiwo ler malach e buk mar ariyo kuom jogo man kod penjo e wach injili mar nyuol manyien kod pi gi Roho.


WECHE MAMOKO 1

Neno Mag Warruok

255 Neno Mag Warruok


Neno Mag Warruok

Ne aneno lit nikech richona

Owadwa Jae- dong Park, Korea “Yesu nodwoka niya, “Yiena koroni; ni kech e

kaka owinjore wachop tim makare duto”, (Mathayo 3:15).

Ng’at mane osengadne tho nikech richo mage, osewar. Nyasaye mondo omi duong’.

“Dhi adhiya nyime gi yiendi gogogo, misebedo kitiyogo nyaka ne ia e nyathi, mondo waneye ane ka digi konyi, kata digibwog ji.” (Isaiah 47:12). Mano e kaka natimo.

Ne onywola e anywola malemo kod miyo motegno e din mar jo ‘Buddhist’. E kinde mane a

dongo, natimo tich e din mar ‘Buddhist’ kendo ne a mako kod wich wes mantie e ndiko mag jo Buddhist kendo ne adhie od lamo kod sironyo. Ne aparo kweche maricho mag jo Buddhist mane mine luwo, kendo ne atemo manyo gima chielo manyalo miyo ang’e tiend ngimana. Kata kamano pod ne a winjo pek mar richo e chunya, omiyo ne a temo mondo aket timbena obed maber, ka ayudo pak kuom ji modak e aluora mara.

Kane adhi e mbalariany man e dala mar Sokcho, ne aromo kod osiepna maja Kristo. Mano e kama ngimana ne olokore. Nyasaye emane oloso romoni. Bang’e ne ayudo ni osiepnano, mana kaka ne an, ne oketo ngimane e chike kod timbe mag dinde to ne pok oyudo dwoko morome mar ngimane; mano ne omiyo agoyene mos ahinya. Ei kanisa, ne afwenyo ni chuno ngimana kod ber ma oko en mana richo.



“Nikech e chuny dhano ema paro maricho wuokie: chode, kuo,nek, terruok, gombo, wuond, anjawo, nyiego, sunga, fuwo kendo ketho dhano” (Mariko 7:21-22).

Ne afwenyo ni ne ok anyal nyago ber mar adier nikech pacha nopong’ kod gigo maricho, kendo chandruokna kod richo ne pok orumo. Ne achomo piny jomo tho. Kochakore kanyo ne aywago richona kendo ne adhi ir Jayalo Samuel Kim mondo okonya. Ne apuonjora ire ni Yesu ema “ogolo richo duto mag pinyni” (Johana 1:29) kendo ni nokawo richona duto na ma ocholu nagi. Ne awinjo mayot kendo pacha mane chandore ne oyudo yweyo ma oa e polo.

Bang’e na aromo kod Jayalo Paul Jong kendo ne apuonjora kaka Yesu no lwoko richowa duto kendo kaka jo- Israel ne timo misango e Muma Machon. Ewi mano, ne abedo kod ng’eyo gimomiyo Yesu, mane omak ichne kuom teko mar Roho Maler (Mathayo 1:20), ne nyaka

kuong’ kendo gure e yath (Jo-Galatia 3:13). “Yiena koroni, nikech mano e kaka owinjore wachop tim makare duto.” (Mathayo 3:15). Johana Jabatiso, kaka Jadolo Maduong’ maachien, noketo richowa duto Yesu, nyarombo mar Nyasaye ma onge ketho. Bang’e Yesu ne ochulo gope wa duto mag richo e musalaba. Mae ne injili mar adier mane ochiewa kendo oketa ng’at makare. An, ng’at mane jaricho, asebedo ng’at makare.

“Gik moko machon osekalo, neuru gik moko duto obet manyien” (2 Korintho 5:17). Mano e kaka notimorena bende. Ne ahulo richona (Tich Joote 11:18) kendo ne obatisa kuom Kristo, kendo onge bura mano bedna (Jo- Rumi 8:1). Ayweyo e ng’uono mare kendo agone Nyasaye erokamano kuom wara. Mad Jogo duto maywagore kuom richogi kendo manyo Yesu oyud injili mar warruok kuome! Halleluya.



Weyo Timbe Juok Kendo Donjo E Yie Mar Adier Kuom Nyasaye

Nyaminwa Sung-neo Kim, Korea Ne okenda ka an kod higni 19, kendo joka

kwara ne ji jochan ahinya. Kochakore e dhuolono pod ok asebedo kod dak ngima mowinjore, to kata mana chwora ne ok ohera. Omiyo asebedo kod nyiego kaneno mon machwogi ohero kendo nigi mwandu maber. Jo odgi chwora ne oketo yie margi kuom nyiseche mag gode, kendo kwara ne en jakoro. Chwora ne ondiki e tich lweny ndalo 3 bang’ kend marwa, kendo owadgi ma en yuora neko ne omako ka en ja higa 22. E wi mano, dawa nobedo muofo ka en kod higni madirom 50. Ndalo go nobedona malit ahinya.

Nikech ne ok a somo kendo ne ok a jaber madilombo wang’, kata bedo gi paro motegno, naparo ni mano e gikona kendo abiro mana dak kamano ndalo duto mag ngimana. Dana negombo mondo oyang’ wang’e, to ne ok atere osiptal kendo ne ok achandora ng’iewone yath. Namedo mana gombo mondo tuo omake kendo onege mapiyo.

Koro an kod higni 54 kendo dawa notho higni ariyo mose kalogo. To wach moro wachore ni ok en gima ber mondo iket raten e wi ng’at motho, to ne ok ang’eyo e kinde maber omiyo naketone raten ewiye mi oike go.

Chakre kanyo osiko obirona ei lek, kendo atimo mos ahinya nikech na ketone raten wich e sanduge mar hik kendo kuom kech mana sikogo kode e ndalone mag ngima. Jomo bedo maber ne joka chwoge, anto ne tekna mondo a her dawa. Ne ichiena kod lek maricho kendo nachandora kod paro maricho.



An kod wuowi gi nyiri ang’wen, kendo luoro nomaka nigimarach nyalo gore kuom nyathina achiel kende mawuoyino. Kana nyiso gi kuom lek maga, jirendena nokona ni chunje marichogo nyaka riembi. Ne adhi ir ajuoke nyakalondo kendo ei ute mag lamo ka akulara kuom thulo mang’eny kendo kadwaro kony to mago neok nyal konya. Ne agombo tieko ngimana mondo atony ne chuny mochido.

Dine ok ayudo Yesu kata warruok, dikore ok angima kawuono. Odichieng’ moro ne aringo oda mi adhi e ute nyithinda manyiri mondo ayud yweyo kamadho yedhe moko mag tiende yien. Mano e kama Nyasaye nonyisa yor ngima. Achiel kuom nyiga en ja Kristo mosenyuol manyien kendo noluongona chi pasta margi. Dhakono nobiro kod mine moko kendo giwuoyo koda.

Ne ok ang’eyo gimoro kuom Nyasaye. To kane ginyisa ni Yesu oseluoko richona duto oko,

naneno ni ber mondo abed gi yie kuom wachno. Ne asiko kakwero nyiga mondo kik odhi e kanisa nikech naparo ni mano nyalo kelo hawi marach kawan kod nyiseche ariyo e bwo ot achiel. To naparo ni gik moko ok bi bedo marach mokalo kanyo kendo ne ok adwar tho ka jaricho.

Chi Pasta nokona ni ji duto inywolo ka gin joricho to Nyasaye nosekawo richowa duto kuom Yesu kendo ok wachak wabed joricho kendo kawa yie kuom Yesu. Omiyo ne achako dhie kanisa monwoyore kendo atemo mondo a winj wach, to ne ok anyal winjo mang’eny kuom weche miwacho. To kaka thulo medo bedo, weche ne duto ne ochako winjorena malong’o. ne afwenyo ni nonywola jaricho kendo ne ok anyal konyo wachni nikech nonywola e koth richo maka kwaro. Kendo nafwenyo ni paro maricho mantiere kuom bende gin richo.

Chiwo misango e Muma Machon ne yore mane onyiso wa go gik mabayo mane dhi biro.



Kendo yesu, mana kaka ni keto lwedo e wi nyarombo mar misango timo e Muma Machon, ne obatise kod Johana kendo richowa duto noket kuom e aora Jordan. Ne okawo oko richona duto kendo nochwero rembe e musalaba kuchulo gigo.

Bang’e nabedo kod paro ni koro aonge kod richo, kendo onge ng’ato mane nyalo ng’adona bura. Kendo nanyalo nindo kod kwe kochakore e odichieng’no kadhi nyime.

“Mano e momiyo koro onge bur kuom jogo man kuom Kristo Yesu.” (Jo-Rumi 8:1). Nasechandora mang’eny ne richo e chunya kendo koro richo go osegol. Koro aonge kendo gi lek maricho.

Ok anyal ndiko paro mara maber nikech ok ang’eyo somo maber to anyalo mana wuoyo kod ng’at a ng’ata kanyisego kaka Yesu nokawo richona duto oko. Alemo ni Yesu biro waro chwora kod ji mamoko modong’e anyuolawa

mana kaka nowara. Kendo ageno ni neno ni biro konyo jomoko yudo resruok kuom Yesu.

Agoyo ne Nyasaye kuom wara kendo amoro ahinya kuom bedo kod nyalo mar lando injili ne ji mang’eny. Koro ok ane ich lit kod jogo man kod mwando kata jomabeyo kamoro amora.



Kuom injili mar adier mana yalo e dala mar Moscow

NyaminwaBelovaLyssa Moscow, Rusiia Da er mar moso jotich Nyasaye duto mantie

epiny Korea kuom nying mar Yesu da er mar wachonu gigo makelo mor mano loko ngimana chuth.

E bura moro mane otim e dala mar Moscow higni matin ma okalo, na awinjo wechego miwuoro mag Nyasaye. Kane abedo achiel kuom jogo man tie e bura no mano timore Korea e higa maluwo higano, ne awinjo puonj mang’eny kuom weche Nyasaye, machalo kaka yudo nyuol manyien mar pi kod Roho. Mano mor manade mana an go kuom neno ni koro asebedo thuolo kuom richona duto!

Koro higni osekalo auchiel nyaka abedo kod yie kuom Yesu. Mokwongo ne yudo nyuol manyien kod adier, nopuonja ni an jaricho ma ong’ong’ore kendo ni nochunore mondo asik kahulo richo go. Ne alemo pile pile kahulo richona kinde ka kinde. Ne aseyudo batiso mar pi, to ne pok onywola nywol manyien. Ne afwenyo ni pod an jaricho mankod richo mang’eny e chunya. Nochuna mondo asik ka akwayo Nyasaye ng’wono mondo owena richona. Ndalo duto richona ne sanda. To ne an yie mar adier kuom Nyasaye ok bi weya e kuyo no kendo ni nyaka obi owara gikone.

Nyasaye no taya kuom jatichne moseyudo nywol manyien. Kuome ne awinjo injili maber moloyo duto e pinyni, injili mar adier mar warruok. Ne ayudo ng’eyo ni Yesu nosekao richona duto kuom batiso mare kod musalape kendo ni koro naonge kod richo.



Koro ok an jaricho kendo, chunya bende opong’ kod mor. Koro, kar lamo lemo mag lokruokr, agoyone Nyasaye erokamano maduong’pile pile, kendo ngimana osebedo kod kwe gi mor. Koro ang’eyo ni onge injili moro, onge yie moro mar adier machalo kod mae. Alemo alema ni yie mara mondo obed motegno. Apako Nyasaye pile pile kendo a yie ni onge yie moro maber moloyo mae.

An kod kwe nikech ang’eyo ni abiro donjo e Piny ruodh polo bang’giko mar ngima na. Kor atiyone Nyasaye kendo sani ayalo injili ne joma olwora. Adak e mor mosiko, kendo kanyiso hera mar Nyasaye ne ji duto mae piny.

Koro An Kod Yie Motegno Kuom Kristo

Petro Chris, Jomatindo mag Kristo, Nigeria Gima awinjo kuom bugni, ma en e winjo

maber mar tim makare mar Nyasaye, en batiso mar Yesu kod musalape. Duto nyaka gidhi kanyakla mondo gikel gik mdwarore ne warruok marwa.

Batiso mar Yesu (pi), mane oyud kuom Johana Jabatiso mano bedo jachung’ mar dhano duto, nokawo richo duto mag dhano kuome owuon kodhigo e batiso (eyor keto lwedo), kendo kotero gi e musalaba mondo ong’adne bura nikech me okwo gi kamage. Koro ka dine ok ayie kuom batiso mare, mane otere e musalabawarruok mara ne ok nyalo bedo



moromo chuth, bende ok odewo ber loch mane Kristo nigo e musalaba ne chalo.

Pod atimo richo kata obedo ni aseyudo Kristo, to ok an jaricho ne Kristo mane ok ong’eyo richo nobedo jaricho mondo joma kare mag Nyasaye. Kuom bugi ni, an kod yie motegno koro kuom yie tich warruok mar Kristo kokalo e batiso ne kod musalaba (pi kod remo), mane osechulo richona, mag ndalo ni, kod mag higni mabiro. Nyasye oseluoko richona duto te kendo ong’ado ne Yesu buchgi.

Kaka ja-Kristo monyuol manyien, adwaro temo matek kaka nyalore mondo wawe gimoro amora manyalo terowa e richo. Nyaka wafweny ni Kristo nosechulo gope richowa duto to ok wabi mor kod richo, nikech kawatimo kamano to wakwedo ng’wonone mawero.

Yesu nokawo richona Kuome Owuon

Pasta Timothy Katola, Kenya Nyasaye ogwedh Jadolo Paul C. Jong kuom

kelo injili mar adier e yo mawinjore maler ne josomo mag buge, “Bende Onyuoli Nywol Manyien Adier kod Pi gi Roho.” Bang’ kane somo bugni jumbe matin mosekalo, wach warruok kuom tho mar Yesu nomedo yangore e ngimana. Adier mar batisone, mane Johana Jabatiso oketo richona duto kuom Yesu e aora Jordan, miyo ji duto bedo kod ratiro ni gangruok mapek duto mag richo osegol oko kuom ngimawa, kane wayie kuom injili.

Johana Jabatiso ne en ranyisi mar Harun Jadolo Maduong’ mane Muma Machon, mane timo misango mar weyo richo jo-Israel. Harun ne chiwo misango ewang’ Nyasaye ko kwaye godo



mondo owene jo Israel richo duto ma gisetimo. Ne oketo richo jo- Israel kuom nyanyuok mar misango kuom keto lwetene e wiye. Kamano bende, Yesu kano batise nokawo richowa duto ka Johana Jabatiso oketo lwetene kuome. Jadolo Maduong’ emane chiwo Nyanyuok higa ka higa, “ooyo misengnigo nitimo kiparogo richo higa kahiga. Nimar remb rwedhi kod diek ok nyal golo richongang’” (Jo-Hibrania 10:3-4). Kata kamano, Yesu Kristo notime dichiel kende kendo moromo ji duto. Kawa yie kuom Ruoth Yesu Kristo, wayudo weyo mar richowa duto nyadichiel kende kendo moromo ji duto.

Paul C. Jong nyisowa maler kaka richiwo noket kuom Yesu kendo ni ok owinjore ochand ngimawa kendo. Ok an jaricho kendo nikech noseweyona bang’ka YESU OKAWO RICHONA KUOME OWUON kuom batisone kendo otho makara.

Chandruok ma ji duto nigo kawuono en yudo thuolo mar aye ngimane mar richo. Bugni nyisowa maler kaka wanyalo dak e ngima maonge richo kod bura ka wayie kuom injili mar adier mar Yesu. Gone Nyasaye erokamano kuom fwenyruok mare ne jatichne Paul C. Jong.



WOW! Miwuoro!

Ja-misonari Brucilla Johnson, U.S.A Akelonu mos kod mor mogudho e nying

maber mar Rudhwa kendo Jawarwa, Yesu Kristo. Mae en dwoko mar penjo mane iorona eyor barua e nadalo machuok mosekalogo: “Ango momiyo Johana Jabatiso ne oketo lwetene kuom Yesu e aora Jordan?”

Ne en chik mar weyo richo e Muma Machon (OT). Ne en chik mar Nyasaye mondo Musa owir owadgi, Harun, obed Jadolo Maduong’, maketo lwetene ewi chiayo mar misango (nyanyuok), kendo mondo ohul maricho duto mag nyithind jo-Isarael kod both margi. (Isaiah 53:3-5). Bange’nyanyuok ne bedo kod richo kendo ting’o ketho mag nyithind jo –Israel kendo

ne isembe kod lwet ng’at moyudore mondo otere kendo oweye e thim.(Tim Jo-Lawi 16:21-22).

Johana Jabatiso noketo lwetene ewi Yesu eyo machalo kod mano, kapok ochako yalo mare ei oganda. Mondo Yesu ne kaw richo duto kod both duto mag piny, ne oikore kendo obolore mondo Johana obatise mana eyorno.

Nokawo richowa kod kethowa duto ewiye (Jadolo Maduong’ kod nyadiel; Isaiah 53:3-5, Mathayo 3:13-17).

Batiso (nyumruok e pi), ema, Yesu nokawo kendo oketo richowa duto mag piny ewiye, nyaka koro ne lut epi, puodhi, luoki kendo oket maler kod chik batiso (Johana 1:29).

Muma wacho kama. “kata ka opodho, to ok nokung’re gi ume” (Zaburi 37:23-24), “ji duto oseketho, kendo girem kuom duong’ mar Nyasaye.” (Jo-Rumi 3:23). “onge ng’ama kare. Ooyo, onge kata mana ng’at achiel.” (Jo-Rumi 3:10-12).



Oh! To gouru erokamano ne Nyasaye, Halleluya! Duong’ odogne Nyasaye, “Ne uyie kuome, mi ne oresou mana kuom ng’uono ne.” (Jo-Efeso 2:8, 1 Johana 1:9). Nyarombo mar Nyasaye oseyie kendo ose kawo chudo mar richo e pinyni e wiye eyor batiso mare kod tho mare e musalaba (Johana 1:29).

Aonge kod richo nikech osewara kod nguono mar Kristo kuom yie oselwoka kendo opuodha kod Yesu Kristo, kokalo kuom batiso mare kod tho mar Nyarombo Nyasaye.

Koro, onego “wadog e injili mar pi kod Roho.” Duogo e injili mar Pi to gi Roho tiende ni biro kod chuny motur kendo kwabolore e chunywa kwa hulo bende kod dhowa. Kendo Ruoth Yesu biro weyonwa richowa kochango tuoche wa duto te, chandruokwa, kendo kuom yorewa ma ok nikare.(1 Johana 1:9, 2 Jo Korintho 7:14, 3 Johana 2) kod adiech injili mar Pi kod Roho. Duoge e injili mar Pi kod Roho

bende tiende ni “hulo adiera mar wey richo” kendo yudo lokruok ka ilouko pachwa kod Roho mar Nyasaye kendo ka iyudo “Batiso” kod Roho Maler (Tich Joote 1:5).

Ayweyo kendo amor ahinya nikech weche ma ondiki e bugegi oseyawo pacha kendo omeda winjo matut kuom wachne. Wechegi miwuoro, kendo man kod teko osemiya ng’eyo bende kendo wach mane ok ang’eyo. WOW! Miwuoro!



Ne An Jaricho Maonge Kod Geno

Mrs. Alderman, U.S.A Mokwongo, Nyasye no ooro jatichne Johana

Jabatiso mondo obatis wuode mondo Johana olos yo ne warruok. Johana Jabatiso noketo lwetene kuom Yesu e aora Jordan. Ne en tij ng’at achiel makare, mano golo richo duto mag dhano duto. Yesu ne okawo richo duto mag pinyni kuom batisone. Yesu nochiwo ngimane e musalaba mondo ochulgo gop richo. Ne ochulo msach richo kod tho mare e musalaba.

Richowa noket kuom Yesu kendo no ng’adne buchwa mondo owargo dhano. Yesu ne nyaka ne nyaka gol richowa kendo otho negi. Ng’at nie richo ka ok oyie kuom batiso mar Yesu Kristo kod musalape. Omiyo en richo tamruok yie wach Nyasaye kendo weyo adier ka idoke puonj mag

miriambo. En richo ka ng’ato ok obedo kod yie kuom weche mondiki ni Yesu no batisi kendo notho e musalaba kendo nochiere mondo ogonywa kuom richowa.

Kuom lokruok kwa fwenyo ni wan joricho kendo wabedo kod yie kuom Yesu ma wuod Nyasaye, kaka jawar marwa mane owarowa kuom richo duto, wanyalo bedo maonge kod richo chuth. Omiyo koro nyaka wabed kod yie kuom batiso kod remb Yesu mane owarowa kuom richo duto.

Ne an jaricho maonge kod geno kane pok ayie kuom batiso mar Yesu! Ka Yesu Kristo ne ok obatisi kod Johana Jabatiso, de oka nyalo kendo dine adong’ ka a jaricho kendo da lal.



Anyalo chung’ koro e wang’ Nyasaye

Pasta Steven Icke, England E Muma Machon Jadolo Maduong’ ne keto

lwetene ewi misango mondo owego richo kuome (Tim Jo Lawi 16:3-4). Keto lwedo ne en gima ochuno e odiechieng’ mar golo richo. Kane mano ok otim, chiwo misango de ok otim nikech golo richo ok dotimore ka lwedo ok oket ewiye, mondo ogolgo richo duto mag higa ne jo- Israel eyor misango.

Tim jo Lawi 16:21, “Harun noket lwetene duto ewi diendno, kendo nuhul richo duto mag jo- Israel gi timbe mane giweyogo Ruoth Nyasaye, tiende ni richogiduto. Enowe richogo duto ewi diendno, eka nomiye ng’at ma noyud obet karitomondo otere e thim.”

Ne okawo diek ariyo kaka misango mag golo richo kod nyahim kaka misango miwang’o pep ne ji. Bang’ mano nokawo diek ariyo kande, kendo nokelgi e nyim Nyasaye e dho hemb romo kendo nyaka go ombulu kuomgi mondo diel achiel obed mar Ruoth Nyasaye to machielo obed mar golo richo. Diend Nyasaye ne ichiwo ka misango mar weyo richo, to diel machielo ne ichiwo e nyim Nyasaye kendo kongima mondo ogolo richo jo Israel mag higa bang’e to nisembe mondo odhie thim (Tim Jo Lawi 16:7-10).

Richo jo Israel ne igolo kod keto lwedo ewi diel magolo richo. Bang’e to diend golo richo, mane oket richo duto ewiye ne isembo nyaka e thin mondo kwe obed akin Nyasaye kod ji. Mano ekaka richo jo Israel mag higa ne igolo oko. Eyo machalo kod mano e Muma Manyien bende e kaka Yesu Kristo nobatisi (keto lwedo e Muma Machon) kod Johana Jabatiso mane nyakwaro mogik mar Jadolo Maduong’ Harun,kendo



nokawo richo duto mag piny kaka nyarombo mar misango mondo ochop warruok mar Nyasaye (Tim Jo Lawi 20:22, Mathayo 3:15, Johana 1:29, 36).

E Muma Machon, kapok ogo ombulu, Harun ne nego nyarwath mapod tin kaka misango mar richone kod ode (Tim Jo Lawi 16:11) kendo nokawo tap mach moketie mach mogol e kendo mar misango man e nyim Ruoth Nyasaye kaachiel gi ubani e majno e nyim Ruoth Nyasaye mondo ich ubani oim raum Sandug Rapar. Kendo nokaw remb nyaruath mi nokir gi lith lwete e bath raum nyadibiriyo (Tim Jo Lawi 16:12-19).

E odiechieng’golo richo, keto lwedo mar Harun ewi misango ne ok nyal bet maok otimore. Harun ne keto lwetene ewi diel mar misango koweyogo richo kod ketho duto mag jo Israel ewi diendno. Eka nomiye ng’at moyud kobrt karito mondo otere e thim kendo noweye kuno.

Nyadiedno niweyo mondo otang ni e thim koting’o richo jo Israel kendo giko to otho godo. Ma e misango magolo richo e Muma Machon.

En mana kamano e Muma Manyien bende mak mana ni kae en Yesu Kristo, kaka diel miriembo e thim mane okwao richo wa duto mag piny kuome owuon e batisone kendo nochwero rembe kendo notho e musalaba newan.

Omiyo koro, warruok kuomricho duto ok nyal bedo ka onge batiso kod guro mar Jadolo Maduong’ mar polo, Yesu Kristo. Mano e kaka warruok mar nyuol manyien kod pi gi Roho.

Yesu e ng’atno mane “ogolo richo mag piny” (Johana 1:29) kendo nokawo richona kendo chulo gi bende. Yesu noluoko richowa duto mana kaka Jo-Israel ne chiwo misango e Muma Machon. Mae momiyo Yesu mane omak ichne kuom teko mar Roho Maler(Mathayo 1:20), ne nyaka kuong’ kendo ng’aw e wi yath (Galatia 3:13). “Yiena koroni, nikech mano e kaka



owinjore wachop tim makare duto” (Mathayo 3:15).

Johan Jabatiso kaka Jadolo Maduong’, nobatiso kendo oketo richowa duto kuom Yesu, nyarombo Nyasaye maonge kod ketho. Eka Yesu nochulo richowa duto e musalaba. Mae injili mar adier ma nochiewa kendo oketa kare. An jal mane jaricho koro oketa bedo kare.

“Gik moko machon osekalo, neuru gik moko duto obet manyien” (2 Korintho 5:17). Mano e kaka notimorena bende. Ne ahulo richona (Tich Joote 11:18) kendo ne obatisa kuom Kristo, kendo onge bura mano bedna (Jo-Rumi 8:1). Ayweyo e ng’uono mare kendo agone Nyasaye erokamano kuom wara. Omiyo kata ka atimo richo to anyalo dok e batiso mar Yesu ng’eyo ni Yesu nosechulo gop richona kendo kuom ng’uono mare kod kech ayudo ng’wonone. OPAK NYASAYE!!!

Koro, aonge kod richo, kaka kaobedo ni pod okanyal to pod atimo richo engimana ma pile pile. Ondiki, “misach richo en tho” (Jo-Rumi 6:23). Ne afwenyo ni ok anyal chungoe nyim Nyasaye kod richona duto, kendo chunya nobedo mapek, kata kamano, Nyasaye OHERA. Ne ooro wuode mondo owara. “Ne uru! Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny!” (Johana 1:29) ne afwenyo ni richo mag piny nyisoni richo duto, moriwo nyaka richona awuon. Ne ok okawo mana richo manyoro gi makawuono, to kata richo makiny. Yesu nokawo richo duto oko richo duto mag piny kane obatise.

“To Yesu nokone ni, ‘Yiena coronae, nikech mano e kaka owinjore wachop tim makare duto.’ Eka noyiene” (Mathayo 3:15).

Mogik ne abedo kod yie ni richona duto noseket kuom Yesu kane obatise kod Johana Jabatiso kendo ni richona nosechul kane otho e musalaba. “nikech ngima gimoro nie rembe.



Achiwo remo, mondo otimgo misango e kendo mar misango mondo upwodhrugo, nimar remo, tiende ni ngima, ema ipwodhogo richo.” (Tim Jo Lawi 17:11). Yesu ne ok otho a thoya to nowacho ni, “duto orumo” (Johana 19:30). Nochwo kore kendo pi gi remo ne owuok (Johana 19:34), kamuko ohinga duto mag richo mopogo dhano kod Nyasaye. Ayalo koro chung’e wang’ Nyasaye kendo koro owara gadier.

Koro Ayie chuth kod Injili mar Pi kod Roho

Owadwa Godson,India E Muma Maler wanyalo yudo ler kuombatiso

mar Yesu. Johana 3:5 wacho, “ka ng’ato ok onyuol gi pi kendo gi Roho, to ok onyal donjo e Piny Ruoth Nyasaye.” Pi ma i wuoye kae en batiso mar Yesu, kendo wes man malono nyisowa ni en eyo kende mwanyalo donjogo e Piny Ruoth Nyasaye. Omiyo kwa onge kod yie kuom batiso mar Yesu, to ok nyal warwa. Kendo Jaote Petro nowacho ni en, “Pigno en ranyisi mar batiso, ma koro resou sani” (1 Petro 3:21).

Ok nyal warwa e wang’ Nyasaye mana kuom yie e tho Yesu e musalaba. E Muma Machon, kane jo-Israel ne ochiwo misango kaok giketo lwetgi kuom misango, ne ok en gima long’o.



Kendo eyo machalo kod mano Johana Jabatiso, kaka jachung’ mar dhano duto, noketo lwetene kuom Yesu kane obatise, mano kelowa e ng’eyo ni richowa duto noket kuom Yesu.

Koro osefwenyorenwa ni Yesu ne osechopo tim makare duto mar Nyasaye ne ji duto eyor batisone makare kendo moromo. Koro, Johana Jabatisonotimo neno kinyne ne obatiso Yesu, “Ne uru! Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny!” (Johana 1:29) kotong’richo duto mag dhano eng’eye Yesu nowuotho kochomo musalaba kendo ong’adne bura kuom richowa duto mane osekawo kuome owuon e batiso mare. Eka notho e musalaba kowacho ni, “orumo duto!” (Johana 19:30)

Yesu Krist noluoko richowa duto kaka ka ne pok onywolwa. Ne okawo giduto oko. Richo mwabiro timo kiny bende nokawo e richo mag piny. Kendo richo duto mag piny noket kuom Yesu higini 2000 mosekalo. Ok oseweyo kata

mana richo achiel kende chien. Injili nyisowa mondo wayie kod chunywa duto ni Yesu nokawo richowa duto mag ndalo mosekadho, masani to kod mabiro duto nyadichiel kendo ochulo gopgi.

“Un duto ne obatisu kuomKristo, mi urwako Kristo owuon kaka nanga” (Galatia 3:27). Yudo kuom Kristo tiende ni wariwore kod Kristo kuom yie marwa e batisone. Ka ne obatis Yesu, richowa duto noket kuome kod Johana Jabatiso kendo richowa noluok oko, eyo machielo, en ni waonge kod richo koro. Newabedo joma kare e kinde mane warwako batiso mar Yesu ei chunywa.

E ndalogi ji mang’eny ok ni gadier ka richogi asewenegi kata ooyo. Jomoko kao kinde margi mang’eny kaparore e wachni. To kata kamano, ka wachiwore ne injili mar adier, to wanyalo bedo kod chir ka wawacho ni waonge kod richo koro.



Yesu nowacho ni osepwodhowa dichiel kendo moromo chuth. Ka wahulo richowa pile pile, to kare pod wanyalo dok chien endalo mag Muma Machon. Eka okwa bibedo makare chuth. Kata ka wayie kuom Nyasaye, ok wanyal dak maok watimo richo. Kendo ok nyal pwodhwa kuom lokruok e richo. Watimo richo pile pile ka ok wang’eyo. Omiyo ok en gima yot mondo walokre chuth kuom richowa.

E kitabu mar Jo- Hibrania, wanyalo yudo ni gopwa nochul dichiel. Emomiyo, Yesu nobatisi dichiel kendo ochiwore owuon e musalaba dichiel mondo koro wabed maler duto dichiel.ne ok owarwa samo amora mwalokore, to moloyo nowarwa kuom richowa dichiel kende. “Wan to opudhwa nikech Yesu Kristo nochiwo ringre owuon nyadichiel kende, kotimo mana gima ne Nyasaye dwaro” (Jo-Hibrania 10:10). To mogik gik manyaka watim en mana keto yie e batisone kod guro mare.

Koro ayie chuth kuom injili mar pi kod Roho, ma ane kod yie ni en e injili mar adier. Nasingora mondo atim tije duto muchiwo ka abedo jaadira nikech ahero Yesu moloyo gimoro a mora kendo ma e kende e gima anyalo timone.


WECHE MAMOKO 2

Weche Mamoko

Moler Tiendgi

274 Weche Mamoko Moler Tiendgi


Weche Mamoko Moler Tiendgi

• Dong’ thuolo Ma en gonyo gimoro kata ng’ato bang’ ka

osechul gima ne dwarore. Nengo kata chudo mar pesa ma ichulo mondo ogony ng’ato. Itiyo kod wachno mang’eny mondo onyis warruok (Wuok 21:30, kwan pesa, Kwan 35:31-32, Isaiah 43:3, timo chudo mondo ng’ato odong’thuolo). E Muma Manyien, Mathayo 20:28 kod Mariko 10:45 lero chudo mar gony kaka “chudo mar pesa.”

• Weyo Richo Nyasi mar weyo richo duto mag dhano ewi

Yesu. E Muma Machon, chdo mar weyo richo ne iketo e wi misango ka iketo lwedo e wiye. E Muma Manyien, tiende ni batiso mame Johana Jabatiso otimo ne Yesu. Ei Jo-Yahudi kod Jo-Grek, wachni tiende en keto richowa kuom Yesu Kristo mondo jaricho obed kod winjruok kod Nyasaye. Muma Manyien bende leronwa misango mar weyo richo: batiso mar Yesu kod tho mare e musalaba.

E Muma Machon: Wach ‘chudo mar weyo richo’ otigo madiro di 100 ei Muma Machon kendo ndalo duto ilere kaka (koum ranyisi Tim Jo-Lawi 23:27, 25:9, Kwan 5:8) ‘kaphar’ gi dho Jo-Hibrania (indike kaka ‘timo chudo’). ‘Atonement’ (chudo mar gop richo) en loko mar dho jo-Hibrania mochung’ kar daro richo eyo keto lwedo ewi nyuok mangima kendo hulo richo



duto mag jo Israel mondo odog ewiye. (Tim Jo Lawi 16:20).

E Muma Manyien: Chudo mar weyo richo otudore kod dho Aramaic ‘kpr’ matiende en umo. Mae tiendeni batiso mar resruok mar Yesu Kristo e Muma Manyien. Yesu ne obiro e pinyni kendo ne obatise ka en jahiga 30 mondo okel warruok ne dhano duto.

• Chudo Mar Gop Richo E Muma A. E Muma Machon, chudo mar weyo richo

ne timore e yor chiwo misango mar chiayo (ranyisi Wuok 30:10, Tim Lawi 1:3-5, 4:20-21, 16:6-22).

B. E Muma Manyien, wach mar misango mar golo richo e Muma Machon ne pod oriti, to warruok mar jiduto ne nyalo mana chopo kare e yor chiwo ringre Yesu kaka misango, ma wuod

Nyasaye. Jaote Paulo nowacho ni Yesu Kristo notho ne richo wa (1 Jo-Korintho 15:3).

Wach chudo mar weyo richo ne ok otigo mana kuom hulo tho mar Yesu Kristo mondo ogol richo mar kodhi, to ne en golo richo duto mar dhano duto. Bang’ batiso mane richo duto mag piny oket kuom Yesu (Mathayo 3:15), nowaro dhano kuom chwero rembe e musalaba (Tim Lawi 1:1-5, Johana 19:30).

Jaote Paulo nowacho e 2 Korintho 5:14 ni “Ng’at achiel notho ne dhano duto,” bang’e, e wes 21, owacho ni ‘ne en marwa,’ kendo e buk mar Jo-Galatia 3:13, ‘ne odoko ng’at mokwong’ nikech wan.’ Mana wes matin kende e Muma Manyien e maluongo Yesu kaka misango (Jo-Efeso 5:2): Johana 1:29, 36 (‘Nyarombo’- Johana Jabatiso) kendo 1Jo-Korintho 5:7 (‘sap pasaka’- Jaote Paulo).

Kata kamano, Paulo nowachoni batiso mar Yesu e aora Jordan ne en chudo mar richowa



duto mag piny. Omedo lero e Jo-Rumi 6 ni richo duto mag piny noket kuom Yesu e yor batiso kod Johana Jabatiso.

Omedo dhi nyime kochiwo ler ni guro mar Yesu e musalaba ne en bura kod chudo mar richowa, kendo ni chudo mar gop richo notim ne chunje duto mag jiduto.

Tho Yesu ne en fwenyruok mar chenro Nyasaye, mochung’ kaka misango magolo richo e Muma Machon. Keto lwedo e Muma Machon kod batiso Yesu e Muma Manyien ne oluwore kod chike Nyasaye (Isaiah 53:10, Mathayo 3:13-17, Jo-Hibrania 7:1-10, 18, 1 Petro 3:21).

Muma Manyien ok ogik kod batiso kod tho mar Yesu, to odhi nyime konyisowa ni warruok marwa ochopo kare kod batiso mar Yesu, makonyo kitwa machon mondo notho kode(Jo-Rumi 6:3-7, Jo-Galatia 2:19-20).

Muma nyisowa ni Johana Jabatiso notiso Yesu Kristo mondo ogol richowa duto mag piny,

omiyo nogure. Yesu Kristo kuom batiso ne kod rembe, ne oko luoko mana richowa mag piny kende, to nowarowa kuom teko mar Satan kendo odwokowa ir teko mar Nyasaye kuom yie mondo ong’adne bura kendo owinjo lit makarwa.

Omiyo, warruok mar Yesu notieko chandruok marwa mar richo mane ogeng’one ji mondo kik obed but Nyasaye. Tich makamano odwokonwa kwe kod mor ekind Nyasaye kod dhano, makelo warruok, mor (Jo-Rumi 5:11), ngima (Jo-Rumi 5:17-18), kendo warruok (Mathayo 3:15, Johana 1:29, Jo-Hibrania 10:1-20, Jo-Efeso 1:7, Jo-Kolosai 1:14) e dhuolo machalre.

• Odiechieng’ Mar Pwodhruok E dho Jo-Hibrania, wachni tiende en

odiechieng’ mar ‘omo,’ kata ‘winjruok’. En e odiechieng’ maduong ahinya kuom Jo- Yahudi



mane en odiechieng’ mar weyo richo e ndalo mar apar mar dwe mar abiriyo higa ka higa (Tim Jo-Lawi 23:27, 25:9). Wanyalo neno e Tim Jo-Lawi 16 ni kata Jadolo Maduong’ne ok nyal donjo KamaLer mar Kamaler maka mana e tich mar odiechiengno kende.

Kamaler mar Kamalerno ne dwaro pwodhruok mana kaka Jo-Israel; omiyo Jadolo Maduong’nyakane tim misango mondo oketgo richo kuom misango eyor keto lwetene ewi misangono. Jo-Israel noparo kuom bedo maler mar Nyasaye kod richo margi e odichieng’ mar golo richo.

E sechego, misango madirom 15 (moriwo nyuok misembo e thim), 12 miwang’o pep togi misango 3 mag pwodhruok ne Nyasaye (Tim Jo-Lawi 16:5-29, Kwan 29:7-11). Kawa kwano ‘nyarombo machielo’ mowachi e Kwan 28:8, gin koro misango 13 miwang’o kod 4 michiwo ne pwodhruok.

Odiechieng’ mane Jo-Israel ne pwodhore kuom richogi mag higa ne en ndalo mar apar mar dwe mar abiriyo. Mana kod chudo no, odiechieng’mar pwodhruokno mar piny duto ne en odiechieng batiso Yesu kod Johana Jabatiso. Adier ne en odiechieng’ pwodhoruok ne dhano duto. Ne en odiechieng’ ma Nyasaye noluoko richo duto mag piny (Mathayo 3:3-17). Ne en odiechieng’ mar pwodhruok ma Nyasaye “ochopogo tim makare duto.”

• Misango mar Pwodhruok E Muma Machon: mana kaka misango

mamoko, misango mar pwodhruok ne Jo-Israel duto ne itimo e hema mar romo. Jadolo Maduong’owuon kendo rwako lewni maboyo maler mag kagiweto lepgi mapile pile mag tijegi, negikawo nyaruath mapod tin kaka misango mar



richo kendo nyarombo kaka misango miwang’o pep ne en kod ode duto(Tim Jo Lawi 16:3-4). Jadolo Maduong’ni ne keto lwetene ewi misango ka oweyo go richo higa mag ji duto ewiye.

Keto lwedo ne en gima duong’ e odiechieng’no mar pwodhruok. Kane ok otime, chiwo misango ne ok nyal tim nikech puodhruok e richo ne ok nyal rumo maonge keto lwedo, omiyo golo richo mar higa kod misangono ne Jo Israel ne ok nyalre.

E Tim Jo-Lawi 16:21, “Harun noket lwetene duto ewi diendno, kendo nuhul richo duto mag jo- Israel gi timbe mane giweyogo Ruoth Nyasaye, tiende ni richogiduto. Enowe richogo duto ewi diendno, eka nomiye ng’at ma noyud obet karitomondo otere e thim.”

Ne okawo nyuogi ariyo kaka misango mar golo richo kod nyahim kaka misango miwang’o pep ne ji (Tim Jo Lawi 16:5). Eka, ne ochiwo nyuogi ariyogo e nyim Jehova e dho hema mar

romo kendo goyonegi ombulu mondo giyier achiel ‘ne Jehova’ to machielo obed ‘nyuok misembo e thim.’

Nyuok mar Jehova ne ichiwo kaka misango mar richo, kendo nyuok misembo ei thim ne ichiwo kangima e nyim Nyasaye mondo ochul gop richo mag higa ne Jo-Israel kendo ne isembe nyaka ei thim malach. (Tim Jo-Lawi 16:7-10).

Richo jo Israel ne nyaka ket ewi nyuok misembo ei thim chande eyor keto lwedo kod Jadolo Maduong’. Eka, nyuok misembo e thim no, mane oting’o kuome owuon richo jo Israel duto ne isembo ei thim ei thim mondo olos winjruok e kind jo-Israel kod Nyasaye. Mano ekaka richo Jo-Israel ne iluoko oko.

E Muma Manyien: E yo machal kod mano, Yesu Kristo ne obatisi kod Johana Jabatiso(keto lwedo e Muma Machon) kendo kawo richo duto mag piny oko kaka nyarombo mar misango mane



dhi chopo warruok mar Nyasaye (Tim Jo-Lawi 20:22, Mathayo 3:15, Johana 1:29, 36).

E Muma Machon, kane pok ogo ombulu, Harun ne nego nyaruath kaka chiwo mar richone kod ode (Tim Jo-Lawi 16:11). Bang’e ne okawo tap mach moketie mach mogol e kendo mar misango mantiere e nyim Ruoth Nyasaye kaachiel gi ubani mang’ue ng’ar moromo lwedo ariyo mokel ei kama ogeng’ kod pasia, eka nool ubani ei majno e nyim Ruoth Nyasaye mondo kik otho kendo nokaw remb nyaruath mi nokir gi lith luete e bath raum nyadibiriyo (Tim Jo-Lawi 16:12-19).

E odiechieng’ mar puodhruok, keto lwedo mar Harun ewi misango ne ok nyal we. Harun ne keto lwetene ewi diend misango ka oketo go richo kod ketho duto mag jo- Israel duto ewiye. Eka, ng’at maoyudore ne sembo nyuogno nyaka ei thim mabor. Nyuogno ne tangni e thim kod richo

jo-Israel nyaka giko to othonegi. Mae eyor misango e Muma Machon.

Ne ochal kamano bende e Muma Manyien makmana nyuok misembo e thim ne kare okaw kod Yesu Kristo, mane okawo richo duto mag piny ewiye owuon eyor batisone, nochwero rembe kendo notho e musalaba ne wan duto.

Kuom mano, warruok ne richo duto ok nyal kel maonge batiso gi gur mar Yesu Kristo, Jadolo Maduong’mar polo. Mae e yo mane warruok ochopogo kare kuom nyuol manyien mar pi kod Roho.

• Keto Lwedo, Walruok Mae ne yo mane Nyasaye ochiwo mondo

odargo richo kendo oket kuom misango magolo richo e Muma Machon (Tim Jo-Lawi 4:29, 16:21). E ndalo mag Muma Machon, Nyasaye ne



oyie ne ji mondo opwodhgo richogi kuom keto lwedo ewi misango mar richo ei hema mar romo. Mae ne fwenyonwa batiso mar Yesu mane dhi biro e Muma Manyien.

• Batiso Batiso tiende 1) luok 2) iko (nyumo e pi)

tiende eyor roho en, 3) golo richo eyor keto lwedo, kaka jodolo mag ndalo Muma Machon.

E Muma Manyien, batiso mane Johana Jaabatiso otisogo Yesu ne oluoko richo duto mag piny. ‘Batiso mar Yesu’ tiende ni luoko oko richo duto mag dhano duto, luoko oko richo duto mag piny.

Yesu ne obatisi kod Johana Jabatiso, jachung mar dhano duto kendo Jadolo Maduong’ moa e anyuola mar Harun, kendo ne okawo richo duto

mag piny kuome owuon. Mae e gimomiyo ne obatise.

Tiend batiso eiyor roho en ketoe, iko. Omiyo batiso mar Yesu tiende en ni richo duto ne oket ewi Yesu kendo ne ong’adne bura makarwa. Mondo mi ne owar dhano duto, Yesu ne nyaka kaw richowa duto batisone kod tho ne.

Omiyo,tho mar Yesu en mari kaachiel kod an,joricho duto e piny,kendo chierne en chier mar ji duto. Misango ne en warruok ni joricho,kendo batiso ne en janeno mar adier ne luoko richo duto mag dhano.

Muma wachonwa niya “Pigno en ranyisi mar batiso, makoro resou sani” (1 Petro 3:21). Batiso mar Yesu en yo makare ma waro ji duto kuom luoko richo gi oko.



• Richo Gik moko duto makwedo Nyasaye en

richo.Mano wuoyo kuom richo duto, kaachiel kod richo mokwongo gi both mawatimo ndalo duto mag ngimawa.

Richo gi dho jo Girik iluongo ni ‘hamartia’. E yor tim iluonge ni ‘hamartano,’ tiende niya ‘weyo yo’. Omiyo achiel kuom richo madongo en yie kuom Yesu e yo ma ok ni kare,mamono ng’ato yudo warruokKa ok ing’eyo kata bedo kod yie e adiera en timo richo mar wich teko kendo yanyo Nyasaye.

Ka ok wadwar timo richo machal kamano e wang’Nyasaye, nyaka wang’ee wachne e yo malong’o kendo fwenyo adiera ni Yesu osebedo jawarwa.

Nyaka wayie e batiso mar Yesu kendo msalape e yor wach Nyasaye.En richo tamruok

ruako wach Nyasaye, weyo adiera kendo yie kuom puonj mag miriambo.

Muma nyisowa ni richo maduong moloyo, ‘richo makelo tho’ (1 Johana 5:16), en tamruok yie ni Nyasaye noluoko oko richo duto mag piny.Nyaka wayie kuom nyuol mar Yesu, luokone richo oko eyor batiso ne,kendo kuom miyowa ngima kod rembe e msalaba.En richo ka ng’ato ok oyie e wach ma ondiki ni Yesu ne obatisi,notho e msalaba kendo nochier e mondo ogonywa kuom richo duto.

• Lokruok Ka ng’at moseweyo Nyasaye ofwenyo richone

kendo ogoyone Yesu erokamano kuom luokogi oko kendo oduogo ir Nyasaye, mae em iluongo ni lokruok.



Wan duto wan twech mar richo. Lokruok mar adier en yie kuom adiera gi: ni wanjo richo e wang’ Nyasaye, kendo ni ok wanly to mak mana timo richo engimawa duto kendo wabiro dhie mach bang’ thowa; ni nyaka waruak Yesu kaka jawar kwa yie ni ne obiro e pinyni mondo owar joricho machalo kodwa, kendo ni ne okawo richowa duto (e batisone), notho kendo nochiere mondo owarwa. Lokruok mar adier en weyo paro marwa maricho kendo dok ir Nyasaye (Tich Joote 2:38).

Lokruok en hulo richowa kendo wadog e wach Nyasaye, en yie kuom warruok mar pi kod remo gi chunywa duto (1 Johana 5:6).

Lokruok mar adier en hulo ni wan joricho kendo yie kuom Yesu, wuod Nyasaye, kaka jawarwa mane owarowa kuom richo wa duto. Mondo owarwa kendo oluok richowa duto, nyaka wawe temo pwodhore kod tijewa wegi, kendo wayie ni wan joricho gadier

ewang’Nyasaye kod chikene. Nyaka koro waruok adier mar warruok mare, injili mar pi kod Roho, mane Yesu omiyowa kokalo kuom batisone. Jaricho nyaka dar we parone duto owuon kendo odog ir Yesu chuth. Wabiro yudo warruok kawayie ni batiso mar Yesu ne en mondo okaw richowa duto kuome owuon.

E yo machielo batiso mar Yesu, gur mare, kod chier mare osechopo tim duto makare mar Nyasaye, ma en warruok mare kuom joricho. Yesu no biro kod ringruok, nobatise kendo nogure mondo oluok oko richowa duto te. Bedo kod yie kuom wechogo kendo yie ni Yesu no chier mondo obed jawar mar ji duto moyie kuome kagilokore kod adiera kendo gi yie madier.



• Warruok Warruok kuom jo-Kristo tiende ni ‘resruok

kuom teko kata kum mar richo.’ Wayudo warruok kawayie ni ok wanyal to mak mana dhie mach nikech richowa kendo wayie kuom mondo owarwa kuom richowa duto kuom nyuolne, batisone kod rembe e msalaba.

Jogo mobedo maonge kod richo nikech giyie kuom warruok mar Yesu, batisone kod rembe, iluongo ni ‘jomo war, jomo nyuol manyien, kendo joma kare.’

Wanyalo tiyo kod wach ‘warruok’ kuom jogo mosewar kuom richogi duto, moriwo nyaka richo mokwongo kendo richogi mapile pile, kuom yie margi ei Yesu. Mana kaka ireso ng’at manimo ei aora, ng’at manimo ei richo mag piny bende inyal war koyie kuom Yesu kaka jawarne, koyie kuom batisone kod rembe, kod weche magadier mag roho.

• Nyuol Manyien Tiende ni ‘nyaka nyuoli mar ariyo.’ Jaricho

inyuolo manyien kendo obedo makare ka onyuole kod roho kuom yie e batiso Yesu kod msalaba mare.

Inyal nyuolwa manyien kod roho kawayie kuom kawayie e batiso kod remb Yesu. Jomo nyuol manyien gin jogo moseluok richogi duto kendo “to obiro fwenyore kendo mar ariyo, to ok ni mondo ogol richo, to mana ni mondo okel warruok ni jogo marite” (Jo-Hibrania 9:28).

• Golo Richo Wachni bende iluongo ni weyone ng’ato

richone. Richo iweyo ka olukwa kuom richowa duto dichiel kokalo injili mar pi kod Roho. Yie man kuom injili mar pi kod Roho en bedo kod



yie kuom okange mag adiera: Yesu kaka wuode Nyasaye, batisone kod gur mare ne warruok marwa duto, kendo chier mare.

Warruok mane Yesu omiyowa nyalo bedo marwa kuom yie e batiso kod rembe. Kaka nokor e Muma Machon, Yesu owuon no waro ji duto kuom richo. Warruok mar Muma siemo luoko mar richo kuom yie e batiso Yesu kod rembe. Richo duto noket kuom Yesu omiyo onge richo modong’ e chuny dhano.

Wanyalo luongo re ni jomowar kendo joma kare mana bang’ kwa seweyo richowa duto kuom Yesu.

• Yesu Kristo YESU: “Jawar mane biro waro ji duto kuom

richo gi kendo bura mar richogo.” Yesu tiende ni Jawar, jai mosewaro ji duto kuom richogi.

KRISTO: ‘Ng’at mowir’. Nitiere kabind ji adek mane iwiro ewang’Nyasaye: 1) ruodhi 2) jonabi 3) jodolo. Yesu ne oromo kuonde go duto.

Yesu Kristo ne en mago duto. Ne otimo tije gi duto. Nyaka wayie kuom Yesu kaka Ruoth, Janabi kod Jadolo mane okelonwa resruok kod warruok. Omiyo, ne waluonge ni ‘Yesu Kristo’. Ne en Jadolo Maduong’ mar polo mane owarowa kuom richo duto mag piny kod batisone gi rembe.

Omiyo koro, en eRuodh jogo duto moyie kuome. Omiyowa fwenyo richowa kwa dhi e wang’e. Ne opuonjowa ni wan joricho kochakore kod kwerewa; kendo kaka nyikwa joricho, ne onyuolwa joricho, koum mano, wan kod bura mar Nyasaye.

Ne opunjowa kendo ni ilouko wa kuom richowa e batisone kod rembe. Ne otimo tijegi duto ne wan.



• Ang’o Momiyo Wuod Nyasaye Nobedo Dhano? Ne odoko dhano mando obed Jawar kendo

owar joricho duto kuom richo kod bura mabiro terogi e ataro mar mach.

• Yesu en ng’a? Kaka ondiki e Chakruok 1:3 kendo gi Johana

1:1-3, En e Jachwech, Nyasaye mar adier, Nyasach piny duto mane owaro joricho duto kuom richo mar piny (Jo-Filipi 2:6, ‘kite ne kit Nyasaye’, Johana 1:2-3, “kamano nyaka a chakruok wach ne ni kod Nyasaye, kendo ne emane ochweyo gik moko duto. Onge gimoro kata achiel mano chwe maonge en”). Yesu ne en Nyasaye mar chwech, Ruodh piny duto.

Kata kamano, jo mang’eny ok war nikech tamruok yie kuom hera kod warruok mar Yesu, mane obiro e pinyni kuom ringruok. To ji mang’eny bende oseyudo warruok, gise bedo joge Nyasaye, kendo yudo ngima mochwere kuom yie kuome. Gisebedo joma kare.

• Gin Chike Mage Manoket Kod Nyasaye? Nyasaye e wuon chenro, Nyasaye achiel

kende ma adier, kendo mosiko. Omiyo, oloso chike e piny ne wechegi:

1. Nomiyo joricho chikene mondo owargi e richo ‘nimar tich chik en mana miyo dhano ng’eyo ni osebedo jaketho’ (Jo-Rumi 3:20).

2. Chik mar ariyo en chik mar yie mawaro joricho. En ngima mar roho (Jo-Rumi 8:2). Mamiyowa warruok kuom yie kuom Yesu



Kristo, ma Jawar marwa, (Jo-Rumi 5:1-2). Yesu nobiro e pinyni mondo ochop chike. Nobatise, rembe ne ochwer e msalaba bang’e nochiere. Yesu noketo chik mar warruok mondo owargo joricho duto manie piny.

Nyasaye noloso chik mar yie kuom jogo mayie kuom warruok mar pi nkod Roho. Ng’at a ng’ata madwaro warruok kendo bedo nyathi Nyasaye nyaka yie kuom chik mar yie ma Nyasaye oyiego. En kende e yo mar warruok. Omiyo, ne oloso yo mar polo kuom jogo moyie kuom warruok mar roho mar adier koluwore kod chik.

• Chik Nyasaye: Buche Apar Nitiere migepe 613 mag chik Nyasaye

mawuoyo kuom ngima mapile pile. Maduong’moloyo gin Buche Apar, manyaka

warit e wang’Nyasaye. Nitiere chik kod kwer kaka “tik kama”to kod “iki itim gini.” Magi gin chike matayowa e dak marwa, kendo Buche mag Nyasaye nomiwa mondo wafweny go richowa. Kuom chike Nyasaye mondiki, wanyalo fwenyo go kaka wasekethone (Jo-Rumi 3:19-20).

Nyasaye nomiyowa chike mondo mi wafweny richowa. Ok wanyal rito chike duto, omiyo koro nyaka wayie wan duto niwan joricho e wang’ Nyasaye. Wan duto wan joricho kendo Nyasaye ong’eyo ni ok wanyal rito chikene duto. kuom mano nobiro e piny kaka dhano, ne obatise kendo ne ong’adne bura e msalaba. Temo dak kod rito chik en richo mar wich teko. Ok owinjore watim kamano.

Chike go temo nyisowa kaka Nyasaye en ng’at makare kendo malong’o, ka wan to wanyap kaka kit dhano chal. Eyo machielo, ler mare kod ber mar Nyasaye fwenyore e chik mar Nyasaye.



• Bende nyaka wayie kuom Yesu? Ee, nyaka wayie kuome nikech en ruodhwa,

ng’at makare moloyo ji duto kendo nikech mano dwaro mare. “Nimar onge nying moro machielo e piny ngima ma Nyasaye osechiwo nyinge ne ji mondo oyudie warruok” (Tich Joote 4:12). Onge jawar moro. Yesu kende e Jawar. Inyal warwa kendo wayud nyuol manyien kawayie kuome. Nikech wanyalo mana donjo e polo kendo wadag mosiko kawayie kuome, nyaka wabed kod yie kuome.

• Bende Pod Wanyalo Bedo Joricho Kawan Jo Kristo? Ooyo, Jaote Paulo owacho e 1 Timotheo 1:15

ni ne en achiel kuom joricho “To an e Jaricho

marachie moloyo joricho duto,” koparo odiechieng mane oromo kod Yesu. E gwenge mag jokristo makindegi, ji mangény paro ni gin Joricho kata bang’ ka giseyie kuom Yesu To ok en adier.

Wan duto wan joricho e wang’ Yesu. Kata kamano, kawa yie kuom Yesu kaka wachne dwaro, to wabedo joma kare e thuolono. Jaote Paulo noparo ndalo mane pok ong’eyo Yesu kendo hulo ni ne en jaricho maduong’ie moloyo joricho duto.

Paulo, kane pod iluonge ni Saulo, noromo kod Yesu eyo madhi Damaska kendo nofwenyo ni Yesu en Jawar mare, omiyo ne oyie kuome kendo goyone erokamano. Eka, ndalo duto mag ngimane, notimo neno ni tim makare mar Nyasaye, batiso mar Yesu, nokawo oko richo duto mag piny kendo ni ne otho ne mondo oruch oko richo mar piny.



E yo machielo, ne obedo jatich Nyasaye mane oyalo injili mar pi kod Roho. Katakamano, jo Kristo mang’eny pod paroni Jaote Paulo ne Jaricho kata bang’ ka oseromo kod Yesu. Ok gisebedo kod winjo maber e somono kaka jo Kristo majoricho, ma ok onyuol manyien.

Kata kamano adier, en ni ne ok en jaricho kendo bang’ romo kod Yesu, to kaka ng’at mane nyalo romo kode sama odwaro Ne ochiwo ngimane duto ne tich mar yalo injili mar warruok, resruok mar batiso kod remb Yesu. Kata bang’tho mare, to barupene odong’kodwa e Muma, katimo neno ni injili mar pi kod Roho ne en injili mar adier moa koum kanisa mokwongo. Omiyo, neno mar Paulo e 1 Timotheo 1:15 ne en wach mar ngima mare kapok oware kendo en erokamano ne Ruoth bende.

Bende ne en jaricho bang’yie kuom Yesu? Ooyo. Ne en jaricho kapok nonyuole manyien. E seche mane oyie kuom Yesu kaka Jawar mare,

eseche mane ofwenyo ni richo duto mag piny ne oket kuom Yesu eyor batisone, eseche mane oyie kuom rembe maluoko richo e msalaba, nobedo makare.

Gimomiyo ne oluongore ni jaricho maduong’ie moloyo ne en nikech ne oparo ndalone mane osando jolup Yesu kendo ogone Nyasaye kuom ware, jaricho mane onge kod geno.

Ng’ano mapod nyalo lunge ni jaricho? Ng’ano manyalo luongo ng’at machielo ni jaricho bang’ kaosebedo kare kuom yie batiso kod remb Yesu kaka warruok mare? Mana jogo maok ong’eyo adier mar resruok mar Yesu ema nyalo timo mano.

Jaote Paulo nobedo makare kuom yie warruok mar Yesu kendo kochakore kindeno, nobedo jatich Nyasaye, koyalo injili mar bedo makare kuom ng’at ang’ata moyie Yesu, mawuod Nyasaye kaka jawar. Chakre kanyo, Jaote Paulo



neok ochako bedo jaricho, to ng’at makare mar Nyasaye, jatich mar adier mane oyalo injili ne joricho e piny duto.

Bende jaricho nyalo yalone jomoko? Mano ok nyal tiyo. Ere kaka ng’ato nyalo yalo ne jomoko gino maonge godo! Kang’ato pok owar, ere kaka ng’atno nyalo waro jomoko!

Kaka ng’ato sikoo e pi to otemo ng’at masikoo wadgi, to giduto gibiro sikore e bwo pi. Ere kaka jaricho war jomoko? Obiro mana terogi e ataro mar mach kod en. Ere kaka ng’at matuo kony jatuo wadgi eyo maber? Ere kaka ng’at miwuondo kod Satan war ng’ato machielo?

Jaote Paulo ne jaricho, to ne obedo ng’at makare kane oyie kuom batiso kod remb Yesu kendo noware kuom richo. Omiyo koro, ne onyalo bedo jatich Nyasaye kendo yalo injili ne joricho mag pinyni. Ne owaro joricho mang’eny koum tim makare mar Nyasaye. En owuon neok ochako bedo jaricho kendo chakre kinde go.

Ne onyuole manyien kendo ne ok ochako dak kendo kod berore kod chik, to mana kod tim makare mar Nyasaye. Ne obedo jatich kendo jayalo mar tim makare mar Nyasaye, kendo ne okelo chunje mang’eny kuom Nyasaye. Ne ok en jayalo kod gombone owuon kata malowo chik, to malowo tim makare mar Nyasaye.

Bende ne en jaricho nyaka giko? Ooyo. Ne en ng’at makare. Kaka ng’at makare, ne obedo jaote ne wach mar adier mar Nyasaye. Kik ichak iluonge ni jaricho nikech mano biro bedo richo ne Nyasaye kendo en winjo marach mar wach maber. Ne en ng’at makare. Ok owinjo wakwinye kata Yesu kuom paro maricho.

Ka pod wawacho ni en jaricho bang’ ka oseromo kod Yesu, en luongo Yesu ni jamirianbo. Yesu nokete bedo ng’at makare, kendo en Yesu ema nokete jatichne makare.



• Bende lamo mar lokruok nyalo luoko richowa oko? Lamo mag lokruok ok nyal luoko richowa oko

nikech warruok ok nyal biro kokalo mana tijewa wawegi. Omiyo, mondo wabed maler chuth kendo mosiko kaler ne richowa, nyaka wayie kuom batiso kod remb Yesu, kendo ni Yesu en Nyasaye. Warruok mar adier biro mana kuom jogo moyie ni Yesu noluoko richowa duto oko eyor batisone kendo chwero rembe e msalaba mondo omiwa ngima manyien.

Kare bende wanyalo luoko oko richowa duto kuom lamo lemo mag lokruok? Ooyo. Richo duto mwatimo e ngimawa noseluoki oko higni madirom 2000 masekalo, ka Yesu noluoko gi duto oko kod batiso mare. Ne oluokwa moromo chuth kuom richowa duto kod batiso mar Yesu kod chwer mar rembe e msalaba. Ne obedo nyarombo mar misango ne jomoyie, noluoko oko

richowa duto, kendo chulogi duto kod batisone gi rembe e msalaba.

Kata richo mwatimo bang’ kwaseyie kuom Yesu noluoki oko kuom yie e thidhna mar warruok mar batiso, adier mar warruok; Yesu osebedonwa Jawar kendo osekawo oko richo duto mwatimo nyaka chop watho. Yesu ne obiro e pinyni kendo ne obatise “nikech” (Mathayo 3:15), chopo tim makare duto kkuom kawo oko richowa duto te. Wuode Nyasaye ne okawo kar richowa duto kuom batisone.

Batiso mar Yesu tiende ni “luoko.” Nikech richowa duto noket kuom Yesu kane otise, ne oluokwa chuth kuom richowago kendo oseketowa thuolo kuom richo duto.

Tiend batiso machielo en ‘lingo epi, iko.’ nikech richowa duto noket kuom Yesu, ne ochune mondo otho makarwa. Jogo duto moyie ni richo duto nokrt kuom Yesu e yor batisone bedo maonge kod richo nyaka chieng’.



Yie mar adier en bedo kod yie gi chunywa duto ni richowa duto, nyaka mwatimo sani kod mag ndalo mabiro, noket kuom Yesu higni 2000 mosekadho, kano tise kod Johana, kendo ‘nikech’ nochopo tim makare duto mar Nyasaye.

Kadine ok oluoko richowa duto oko e kinde go kod batisone, dikoro waonge kod yo madwa luokgo richowa oko. Par malong’o ni Yesu noluoko richowa duto oko chon ahinya.

Yie mar adier kod warruok mar roho kawuono tiende ni kelo richowa ir Yesu mondo wabed kod adier ni ne oseluokogi oko, kowacho, ‘iseluoko oko richogi bende, donge?’ Tiende machielo en yie kuome kendo gone erokamano. Mano emomiyo ne obiro e piny, kendo obatise, notho e msalaba kendo nochiere ndalo mar adek; omiyo ne obedo Jawarwa.

Gin johawi jogo moseluoko richogi kuom yie e batiso mar Yesu, mane oluoko oko richo duto. Mae adier mar luoko richo duto mag

odiechieng’. Yie mar adier en yie kuom Yesu, mane okawo richowa duto mag piny e batiso mare.

• Jo-Rumi 8:30 wacho, “To koro dwawach ang’o kuom wechego duto, Ka Nyasaye ni kodwa, to ere gima dwaluor, kata kang’ato obedo jasikwa.” Eka, bende somono jiwo puonj mar medruok kuom pwodhruo? Somoni ok puonj kuom medruok mar

pwodhruok. Josomo mang’eny mag Muma kod jopuonj mag miriambo osepuonjo, “Jogo moyie kuom Yesu biro lokore mos mos kendo gibiro bedo ma opwodhi chuth e ringruok kod chunygi,” kendo ji mang’eny oseyie kuom puonj no.



To kuom wach maadier, Jo- Kristo mopok onyuol manyien yudore kagibedo kod chanruok mang’eny. Richo modak e chunygi medo mana dongo kaka gimedo joma oti. Ere kaka pwodhruok marwa otenore kod ndalo. Wach “medruok mar pwodhruok” ema Nyasaye ok dwar moloyo kendo e wach ma jachien ohero tiyo godo.

Wanyalo mana bedo makare kawaonge kod yo mwanyalo a godo e richowa wawegi. Nikech Yesu noluoko oko richowa duto kod batisone kendo nochiwore owuon mondo ochul gop richogo owuon, omiyo wayudo tim makare kuom yie batiso kod remb Yesu. Wabedo makare kuom yie e adier ni Yesu nokawo richowa duto kuome owuon.

Wach ‘pwodhruok’ tiende ‘bedo maler.’ Temo bedo makare kod teko ng’ato owuon ok en yie kuom adier, to mana lombruok kod ringruok manyap.

Geno mar pwodhruok mos mos bende a kuom dwarowa wawegi mar chunywa. Dinde duto ni kod wach margi giwegi kuom pwodhruok, to wan mawayie kuom Yesu ok onego waket duong’ne wachno.

Ok wanyal yudo pwodhruok mos mos kuom keto yie wa kuom Yesu; to wabedo makare dichiel kendo moromo chuth kuom yie batiso kod remb Yesu, injili mar nyangu kuom roho. Jogo makare gadier gin jogo monyuol kuomyie e injili mar batiso kod remb Yesu.

• Bende hulo richowa nyalo miyo gia? Ooyo. Richo ok aa mana kuom hulogi, to

mana kuom yie e injili mar pi kod Roho. Richowa nyalo mana wewa ka wayie kuom batiso kod remo mar Yesu, mane oluoko wa kuom richowa duto. Mae injili mar warruok mar



roho mar Yesu, mane oluoko oko richowa duto kod batisone e aora Jordan.

Hulo richo en mana ranyisi makende mondo ng’ato ofweny go chik Nyasaye, to warruok bironwa mana kawayie kuom batiso kod msalaba mar Yesu.

Pi mar batisone kod remo mar Kristo e adier mar polo mane owaro ji duto kuom richogi, kendo warruok marwa ok otenore kod anjawo mag richo, to otenore mana kuom yie ni Yesu nokawo richo duto mag dhano duto kod batiso mare. Gur mar Yesu nobedo ne kum kuom richogo duto mane okawo kuom joricho mawan.

Omiyo, warruok marwa mar adier ni kuom batisone e aora Jordan kod rembe e msalaba. Gimomiyo noluokowa kuom richowa duto en nikech wayie kuomYesu, mane oluoko oko richowa duto.

Jogo mayalo ni inyal warwa kuom hulo richowa duto ketho chik mar warruok mar adier

mar Nyasaye. Omiyo, nyaka wayie kuom batiso mar kod

remb Yesu, warruok mar Nyasaye. Kik ichak iwach ni richo mag dhano nyalo mana wuok kohulgi ne Nyasaye.

Ng’e malong’o ni richowa biro tero wa e mach, to yie kuom Yesu, batisone kod rembe, mane owarrowa kendo omiyowa thuolo mar bedo makare e wang’Nyasaye, nyalo luoko richowa. En kende eyo ma inyal warwago kuom richowa. Wang’e uru duto ni oseluokwa duto kuom richowa duto dichiel kende kuomyie e wach mar adier, pi batisone kod remb Yesu (1 Johana 5:4-8).

Richo ok gol oko seche duto mwa hulogi. Ka isiko keto genoni kuom hulo richo, ibiro dhie mach. Wabed uru kod yie e injili mar adier mondo richo man e chunywa oluok oko. Yie kod chunyi, ok mana kod wiyi, kendo ibed thuolo kuom richoni nyaka chieng’.



• Injili Mar Adier En Ang’o? Injili mar adier en mano mamiyo wabedo

thuolo kuom richowa chuth, dichiel kendo moromo kwayie kuome. Teko Nyasaye en mano man kod teko miwuoro.

Injili mar Nyasaye en ni, “Yesu Kristo nochulo gowi mar jogowi (jaricho), maok nyal chulo gope owuon.” Gimomiyo waluongo injili ni kaka mano man kod ‘teko miwuoro’ nikech kane owinjore wathone richowa kendo wadhie mach kikumowa, to wuod Nyasaye nobedo nyarombo mar misango ne wan mondo oruch oko richowa duto.

Ne obiro e pinyni kendo okawo richo duto mag piny kuome e batisone e aora Jordan kendo noluoko richowa richowa duto oko nyakachieng’.

Ne ochulo gop richowa duto kuom kawo richowa duto e batiso mare e aora Jordan kendo

tho e msalaba. Yesu no teng’o oko richo duto mag piny kod teko maduong’mar batisone kod rembe. Mae injili mar adier.

Injili mar adier en ni Yesu nobiro e pinyni kendo e batisene kod chwero rembe ewi msalaba, nowaro ji duto moyie kuome.

Mana kaka ondiki e 1 Johana 5:6, “Yesu Kristo e jal mane obiro gi pi mar batisone kod remo mar thone. To winj uru ni ne ok obiro gi pi kende to ne obiro gi npi kendo remo, roho owuon nyiso ni mano en adier nikech roho en adier.”

• Ang’o momiyo Yesu nochiwore kende owuon kaka misango e msalaba? Misango mar Yesu ne en nikech richowa

mane osekawo oko eyor batiso mare. Ne omiyowa ringre mondo ochul richowa eka



wadong’thulo kuom kum mar richowa duto. Gima owinjore wang’e en ni Yesu nobatisi e

aora Jordan mondo okaw richowa oko. Nyaka wayie ni Yesu nothonwa e msalaba nikech wachno.

Ka Yesu neok okwong obatisi kapok ogure kendo kadine ok otho e msalaba, richowa duto dine odong’. Omiyo, nyaka wayie kuom batiso kod remb Yesu. Nikech Yesu en wuod Nyasaye, nyarombo mar misango, ne onege mondo oruch kethowa duto.

Nyaka wan duto wayie ni Yesu en wuod Nyasaye, kendo ni ne obatise mondo okaw richowa duto mag piny, kendo ni ne ogure nikech richowa. Yesu nobatisi mondo okaw richowa duto oko, eka ne ogure mondo, wan joricho, oyud warruok kuom richowa duto kendo bedo thuolo ne kum.

• Johana Jabatiso Mane obatiso Yesu en ng’a?

Nyasaye ne omiyo Jo-Israel chike kokalo

kuom Musa kanyakla kod yore mag chiwo misango mondo giyud pwodhruok kuom richo gi kod ketho margi. Ne owalo Harun, ma en owadgi Musa maduong’, kaka Jadolo Maduong’ kendo miye thulo mar chiwo misango mar pwodhruok e ndalo mar apar mar dwe mar abiriyo, odiechieng pwodhruok, mondo richo higa mag jo-Israel oluok oko (Tim Jo Lawi 16).

Nyasaye nowacho ni e odiechieng’ mar pwodhruok mana Harun kata Jadolo Maduong’ mane okawo kare kuom kothe kende emane oyiene chiwo misango. Nyasaye noyawo yo mane Jo-Israel nyalo luoko go richo margi duto eyor keto lwedo mar Harun ewi nyuok misembo ethim. Mae chik mar pwodhruok mane Nyasaye oketo ne gi.



Mae en tipo, ne okete mondo ong’ere maler ni Yesu ne Jawar mar dhano. E ndalo mag Muma Manyien, Nyasaye nooro Johana Jabatiso, ma nyakwar Harun (1 Weche mag Ndalo 24:10, Luka 1:5) kendo Jadolo Maduong’ maachien e Muma Machon (Mathayo 11:11-13). Johana Jabatiso, kaka janabi ma Nyasaye ooro, jachung’ kendo Jadolo Maduong’mar dhano, nobatiso Yesu mondo oketgo richowa duto mag dhano kuome, en wuod Nyasaye, mano biro mondo owar joricho.

Ji duto gin johawi kuom yudo thuolo mar keto richogi kuom Yesu kokalo kuom Johana Jabatiso. Tij Johana ne en bedo Jadolo Maduong’ mochung’ne dhano kendo jatich Nyasaye mane oketo richowa kuom Yesu.

Johana Jabatiso ne en jachung’ kendo Jadolo Maduong’ mar dhano mano oor kod Nyasaye, kendo jaote mane oor dweche 6 motelone Yesu. Eyo machielo, Yesu ne en Nyarombo mar

Nyasaye mane ogolo richo duto mag piny ka Johana Jabatiso to ne Jadolo Maduong’ mane oketo richo mag piny duto kuom Yesu eyor batiso. Johana Jabatiso ne en jaote mar Nyasaye.

• Aora Jordan, kama no batisi e Yesu Aora Jordan mol matek kochomo ‘Nam Tho’

(Dead Sea). Lach mar ‘Nam Tho’ nyalo romo mita 400 moingo tut mare. Omiyo, pi Nam Tho ok nyal mol kadhi kamoro; pige osiko ka ochung’ achug’a ei namno.

Chumbi mar namno oingo nembe mamoko nyadipar, kendo onge gima ngima modak enamno. Omiyo, noluong nyinge ni Nam Tho. Yesu nobatisi gi Johana Jabatiso ei aora mar tho (Aora Jordan). Mae nyiso ni ji duto, mak mana jogo maonge kod richo e chunygi, bura biro loyo nikech richogi endalo mogik.



Omiyo koro, aora Jordan en aora mar luoko richo oko, aora ma joricho thoe. E yo machiek, en aora mar warruok kama richo duto mag piny noluokie e batisone, keto richo ewi Yesu.

• Ang’o mano bedo misango mar golo richo mag odiechieng’ kodiechieng’ e Muma Machon? Nenitiere misango mar luoko oko richo mag

odiechieng’ ko diechieng’. Mondo ng’at ne wene richo motimo ei odiechieng, ne nyaka okel nyarombo, him, nyaruath kata akuru e hema mar romo kendo oket lwetene ewi misango no koweyo go richone kuome. Mae ne en misango mar luoko richo mag odiechieng’ e chik Nyasaye (Tim Jo-Lawi 3:1-11).

• Ang’o mane misango mar luoko richo mag higa e Muma Machon? Ne en misango mar luoko richo mag higa ne

Jo-Israel duto dichiel. Jadolo Maduong’ ne keto lwetene ewi nyuok kendo weyo richo duto mag higa ne jo-Israel duto dichiel (Tim Jo Lawi 16:1-34).

Yesu Kristo notieko misango duto mag richo mag odiechieng’ kod richo mag higa kano bedo Nyarombo Nyasaye mondo okaw richo duto kuome e batiso mare.

• Ang’o mano bedo misango mosiko mar golo richo? Ne en luoko richo duto mag piny dichiel

kende kuom yie kuom Yesu. Nikech Yesu e



wuod Nyasaye kendo Ruodhwa mosiko nyaka chieng’, ogolo richo duto mag piny oko nyaka chieng’. Ere kaka nokawo richowa mochwere?

Ne otime 1. kuom nyuol mare e ringruok mar dhano, 2. kuom batiso mare e aora Jordan kod Johana

Jabatiso, 3. kuom gur mare e msalaba mondo okume

makarwa. Wuod Nyasaye nobiro e pinyni kuom ringruok

mar dhano kendo nobatise mondo okaw richo duto mag piny oko kokalo kuom Johana Jabatiso. Ne ocwero rembe e msalaba mondo owar dhano duto kuom richo margi nyaka chieng’ (Tim Jo-Lawi 16:6-22, Mathayo 3:13-17, Johana 1:29, Jo-Hibrania 9:12, 10:1-18).

• Bende weyo richo timore dichiel koso mos mos? Itime dichiel nikech Yesu nokawo richowa

dichiel kendo moromo chuth kuom batiso mare dichiel kendo nong’adne bura duto dichiel. Nowacho, kaka ondiki e Mathayo 3:15, “Yiena koroni, nikech kaka owinjore mondo wachop tim makare duto”

E Johana 1:29, Johana Jabatiso nowacho, “Neuru, Nyarombo mar Nyasaye, magolo richo mag piny!” kendo e Johana 19:30, Yesu nowacho, “duto oserumo”

E Hibrania 10:9-18, “To eka nowacho niya, “Era e! A Nyasaye, asebiro mondo atim dwaroni.” Kamano Yesu kristo ketho yo machon mar chiwo chiayo ka misango, to okelo yo manyien ma ng’ato chiwoe ngimane owuon. Wan to opudhwa nikech Yesu Kristo nochiwo ringre owuon nyadichiel kende, kotimo mana gima ne



Nyasaye dwaro. Wan to opudhwa nikech Yesu Kristo nochiwo ringre owuon nyadichiel kende, kotimo mana gima ne Nyasaye dwaro. Jodolo duto mag jo-Yahudi chung’katiyo tich lemo odiechieng’, kendo ginwoyo mana misengni ma gitimo pile, ma ok nyal golo richo kata matin. Kristo to notimo misango achiel kende mar golo richo, moromo nyaka chieng’, mi obet e bad Nyasaye korachwich mana kaka Muma wacho. Chakre kindeno orito nyaka Nyasaye ket wasike bed raten tiende. Osemiyo joma opwodhi kamano odoko joma long’o chuth nyaka chieng’kuom misango achiel mane otimono. Roho Maler bende nyisowa ni mano en adier. Mokwongo owacho niya, “singruok ma ana tim kodgi bang’ ndalogo ema: an ket chikna e chunygi, kendo anandikgi e parogi. An Ruoth Nyasaye ema awacho kamano.” To omedo wacho niya, “oknachak apar richogi kod kethogi ngang’.” To

ka richo osewe, to misango mar golo richo onge gi tich.”

Batiso kod remb Yesu norucho oko richo duto mag piny dichiel.

• Misach richo en ango? Misach richo en tho. Kit richo moro amora

nyaka ng’adne bura e wang’ Nyasaye, kendo bura mar kit richo moro amora en tho. Mondo ne ochul gop richo, Jo-Israel ne nyaka chiw nyarombo maonge kod songa e nyim Nyasaye. Yo misango machalo kod mago ne ok nyal luoko ji richo duto nyakachieng’, “Nikech remb ruedhi kod remb diek ok nyal golo richo.” (Jo-Hibrania 10:4).

Omiyo, Nyasaye noloso Nyarombo mondo ores ji duto kuomricho gi. Misango moro amora



ne nyaka ketne lwedo mondo okaw oko richowa duto kendo ne nyaka otho ne ji.

E muma Manyien, Yesu nokawo oko richowa duto e yor batiso mare e aora Jordan kaka Nyarombo mar Nyasaye kendo ne otho ne wan. “misach richo en tho to mich mar Roho en ngima mochwere kuom Yesu Kristo” (Jo-Rumi 6:23).

Misach richo en tho, to Yesu nyisowa hera mare kuom tho makarwa kendo chiwo mich mar ngima mochwere ne joricho duto man e piny.

• Ango momiyo Yesu ne nyaka tho e msalaba? Tho Yesu ne en chudo mar richowa duto mag

piny meno osekaw oko kod batiso mare. Ji nochomo tho mosiko mar ataro mar mach nikech richogi, to nikech Yesu noherowa, ne oyie mi

obatise, mano keto richowa duto kuome, kendo notho e msalaba mondo owarwa.

Ne ochiwore owuon mondo owarwa kuomricho kendo kuom kuong’ mar mach. Tho mare ne en chudo mar richo dhano duto. ne obatise mondo nokaw richo duto mag piny oko kendo ong’adne bura en owuon e msalaba mondo owarji kuom richo, tho, bura kod kuong’.

Tho mar Yesu ne en mar richo mar piny mane okawo kuome owuon e aora Jordan mondo en ema ong’adne bura mag dhano duto. Ne otho e msalaba kendo nochiere mondo mi wadag kendo kaka jomakare.

• Ang’o mwayudo kawayie kuom Yesu? 1. Iweyonwa richowa dutote kendo wabedo

joma kare (Jo-Rumi 8:1-2).



2. Wayudo Roho mare kendo ngima mosiko(Tich Joote 2:38, 1Johana 5:11-12).

3. Imiyowa teko mar bedo nyithind Nyasaye (Johana 1:12).

4. Wayudo thuolo mar donjo e piny Ruodh Nyasaye, Piny Ruodh Polo (Fweny 21-22).

5. Wayudo gweyh duto mag Nyasaye (Jo-Efeso 1:3-23).

• Ango momiyo nyaka wayie kuom Yesu? Nyaka wayie kuom Yesu: 1. mondo dwach Nyasaye otimre 2. mondo owarwa kuom richowa duto 3. mondo wadonj e Piny Ruodh Polo kendo

wadag manyakachieng’ kod Ruoth. Wan joricho mabiro lwar e mach kaok wabedo

kod yie kuom Yesu Kristo, ma Jawarwa. Yesu

kende ma Jawarwa ema nyalo resowa kuom mach. Nyaka wayie kuom Yesu nikech en kende e Jawarwa mar adier.

• Ere kama ji moyie kuom Yesu kendo owar kuom richogi duto biro dhie? -E polo.-

• Ere kama jogo maok oyie kuom Yesu kendo richogi pok oluk oko biro dhie? -E mach nikech richogi; ataro mar mach, makakni malich (Fweny 21:8).-

• Rombe mag Nyasaye gin ng’a? -Jogo moyudo ng’uono kuom richo margi kuom yie e batiso kendo remo mar Yesu.-

Kendo “rombe mamoko maonge e kwadhni” (Johana 10:16) gin diek nikech giyie mana kuom gima giwinjo kod paro margi giwegi, nikech pod gin Joricho mana ka jogo moyie kuom batiso kod remb Yesu iwaro duto dichiel kendo gibedo rombe mag Nyasaye.



• Kanisa mar adier mar Nyasaye en mane? Kanisa Nyasaye en kama jomaler, joma owar

kendo opwodhi e Kristo e yor geno e batiso kod remb Yesu, chokore kanyakla kendo pako Nyasaye (1Jo-Korintho 1:2). Kanisa mar adier mar Nyasaye ondiki e Jo-Efeso 4:5. en kama ji duto ogeno kuome “Nyasaye achiel, yie achiel, batiso achiel, Nyasaye achiel, kendo wuon jiduto.”

• Ngano mobalo e Muma? Ng’amobalo en ng’atno man kod richo e

chunye to oyie kuom Yesu. E Tito 3:11, ndiko wacho, “Nyaka ing’e ni ng’at ma kamano parone osekethore. Oketho aketha kong’eyo.”

Yesu nokawo oko richowa duto kod batisone, to ng’at mobalo ok oyie kuom injili maber mar pi (batiso mar Yesu, batiso mar warruok), ma en mich makende mar Nyasaye, to oketho aketha owuon kaka jaricho ka okwedo warruok maler.

Muma luongo jogi ni ‘joma obalo,’ moyie kuom Yesu to giketho aketha kaka joricho (Tito 3:11). Nyaka ipar kain ng’ama obalo koso. Ka iyie kuom Yesu, to pod iluongori ni jaricho, kare ok ing’eyo adier mar injili mar pi kod Roho.

Kaiyie kuom Yesu, to pod iluongori ni jaricho maonge kod geno, kare in ng’at mobalo. Tiende ni iparo ni injili mar pi kod Roho ok ni kod teko mar rucho richo magi oko kendo keti nyathine. Kain achiel kuom jogo, miluongo, ni jomobalo mahulo richone pile pile e wang’ Nyasaye mondo owenegi kendo giyie ni pod in jaricho, kare owinjore irang yie mari.

Ere kaka pod inyalo bedo jaricho ka Yesu to noseluoko richoni duto oko? Ere gimomiyo



itemo mondo ichul gop richo, ka Yesu nochiwore kaka mich mondo ochulni? Ka pod imokoe chulo gowino in iwuon, to in ng’at mobalo nikech yie mari opogore kuom mano ma Nyasaye osechiwo. Ja Kristo moro amora moyie kuom Yesu to pok onyuole manyien en ng’at mobalo. Nyaka ing’e adiera. Nyasaye nogolo richo duto mag piny, kendo ka ijwang’o warruok mare to in ng’at mobalo.

Ng’at mobalo en jalo maluongore owuon ni jaricho, eyo machielo, ng’at mokethore. Bende iparo ni yoto mondo Nyasaye Maler oyiene jaricho mondo obed nyathine? Ka iluongori iwuon ni jaricho to Nyasaye bende iyie kuome, to in ng’at mobalo. Mondo kik ibed ng’at mobalo, nyaka iyie kuom batiso mar Yesu kod rembe e msalaba kaka adier makende.

Inyal mana wari ka iyie kuom wechego duto: batiso mar Yesu kod rembe.


WECHE MAMOKO 3

Penjo Kod Duoko

305 Penjo Kod Duoko


Penjo Kod Duoko Penjo Mokwongo 1: Asebedo ka asomo

buge ma isebedo mang’won kuom orona kendo aseyudo puonj mabeyo magi kuom batiso Yesu. Bende inyalo nyisa gino mipuonjo kuom tudruok man e kind batiso marwa kod batisomar Yesu, thone kod chier mare?

Dwoko: Mokwongo ne duto, nyaka wachik

itwa ne “puonj mar batiso” kaka ondiki e Jo- Hibrania 6:2. kaluwore kod Muma, nitier tieng’e adek mag batiso; batiso mar Johana Jabatiso kuom lokruok, batiso mane Yesu oyudo kuom Johana Jabatiso, kod batiso marwa mar pi kaka timwa.

Batiso ma wayudo en hulo yie marwa kuom batiso mar Yesu. Mano tiende wacho niya, wayudo batiso mondo wahul yie marwa ni Yesu

ne obatisi mondo ogol richowa duto kendo no tho e musalaba mondo ochul go gop richo. Koro inyalo winjo Mathayo 3:15 kama wacho niya, “Yiena koroni, nikech e kaka owinjore mondo wachop tim makare duto.” Kae, ‘nikech e kaka’ nyisowa ni Yesu owuon ema nokawo richo duto mag piny kuom yudo batiso mar Johana Jabatiso, ma en jachung’ mar dhano duto.

Ne en chenro mar Nyasaye mondo owarwa kuom otegu mar richo mane ok wa nyal tony ne. Ruoth Nyasaye “oseketo kuome richowa duto” (Isaiah 53:6) kendo osemiyo wa ratiro mare. “Ratiro” kae nyiso “dikaiosune” gi dho Grik, ma bende en kaka “tim mowinjore kod bura makare.” Onyisowa ni Yesu noting’o mag dhano duto eyo mowinjore kod bura makare ne obatise eyor keto lwedo kuome.

Kosewarwa kod yie marwa motegno e batiso, tho mar musalaba, kendo chier mar Yesu. Teko mar nyangu kuom Roho (Jo-Rumi 2:29) mar

306 Penjo Kod Duoko


batiso mare, ma oseng’ado oko richowa duto e chunywa. Kuom mano, Jaote Petro nowacho ne ji niya, “Lokreuru, kendo ng’ato ka ng’ato kuomu nyaka batisi e nying Yesu Kristo, mondo richou owenu, eka Nyasaye nomiu Roho Maler.” (Tich Joote 2:38) e odieching’ mane Roho opong’o gie.

Joricho duto nyaka ng’wono mar richo man e chunygi kagiyie kuom nying mar Yesu. Ere tiend nying mare? “ibiro luonge ni Yesu, nikech obiro reso joge kuom richo gi” (Mathayo 1:21). Nying mar Yesu tiende ni ‘Jawar’ mane waro joge kuom richogi duto. Ere kaka nowarowa kuom richowa duto? Yesu osewarowa kuom richowa duto e batiso mare kod thone e musalaba.

Kana joote Yesu Kristo yalo injili, ne giketo winjo makare mar batiso mar Yesu kod musalaba, koro ne gi puonjo injili mar adier, kendo batiso jogo mane oyie.

Eyo, makare ibatiso wa mondo wahul yie mawan go kuom batiso kod tho mar Yesu e

pachwa ma iye. Ka obatiswa, wahulo ni, “Erokamano Ruoth. Ne iting’o richona duto kokalo kuom batiso mari, ni thona kendo nichier mondo owara. Ayie kuom injili mari.” Ibatiso wa kod Joyalo kaka ranyisi mar yie marwa kuom batiso mar Yesu kod tho mare e musalaba, mana kaka nobatisi gi Johana Jabatiso. Omiyo, joma noyie e kanisa mokwongo nobatisgi mondo onyis margi, bang’kane gise hulo yie margi e injili kendo nowar, mi richogi owenegi.

Tim mar batiso ok en chik mochuno mar warruok. Kata obedo ni, en gima kare mondo waket ler kuom yie marwa, batiso marwa mar pi onge kod tuderuokmoro amora kod warruok marwa. Wanyalo mana yudo warruok kuom yie marwa e injili mar pi kod remo. Muma wacho ni ibatiswa kuom Yesu Kristo (Jo-Rumi 6:3, Jo-Galatia 3:27) ka wayie kuom batiso mare.

Kare, ere kaka inyal “batiswa kuome”? Onyalore mana ka wayie kuom batiso mare

307 Penjo Kod Duoko


nikech ringruok, kitwa macho, inyaloriwore kod Yesu kendo gure kode mana kuom yie e batiso mare. Kuom mano nikech Yesu noting’o richowa duto kuome e batisone tho mare nobedo bura mar kethowa. Omiyo koro, wan bende ne watho kode e musalaba. E yo machielo, ringruok marwa, maok nyal weyo timo richo nyaka chop watho, notho ne richo kendo osewarwa kuom kethowa duto e ringruok kod Yesu e batiso mare.

Jogo maoriwore kod Yesu e batisone, kod tho mare nyalo riwore kode bende e chier mare. Chier mare ok en mana chier marwa koa kuom jom aotho e richo, mak mama ni oyawonwa yo mwanyalo yudo go nyuol manyien kaka nyithind Nyasaye kendo motwere kode motegno, jogo maler kendo ma ok joricho e wang’e.

Kadine ok waketo richowa kuome kuom tamruok yie batisone, tho mare kod chierne de obedo maonge tiende, maonge kod teko e warruokwa. Jogo duto moseketo richogi kuom

yie kuome, oseriwore kod thone e musalaba, kendo inyuologi manyien kaka jomakare. Kata kamano, jogo ma ok oseweyo richogi kuome nikech dagi yie kuom batisone, onge kd tudruok kod tho mare gi chier mare kata matin.

Batiso mag jomaoyie ni kod adiera kaka wnyalo yie ni dhako kata dichwo owinjore obed gimoro achiel kuom kendruok margi maler. Batiso mar jomoyie en ranyisi manenore gi oko ni ng’ato oyie e chunye maiye. Wayango yie marwa e batiso kod musalaba e nyim Nyasaye, jomaoyie, kod piny duto, yie marwa bedo gimong’ere ahinya.

Bedo kod winjo morem e ng’eyo tiend batiso Yesu oyudo kuom Johana Jabatiso, ok onego wayie ni inyal warwa ka ok wayie kuom batiso ne kod ber duto mokelo. En mana wuond mariek mar Jachien. Wanyalo yudo ng’wono mar weyo richo kendo rwakwa e polo kuom yie mar adier e batiso Yesu e chunywa kar bedo kod yie e batiso

308 Penjo Kod Duoko


marwa wawegi. Penjo mar 2: Ere kaka anyalo ni, “An ng’at

makare” kapod atimo richo pile pile? Dwoko: Wan kaka dhano, watimo richo

kochakore e nywolwa nyaka watho. Eyo maradier, mae timore nikech kitwa kod timbewa mwatimogo richo nyaka a chakruok. Omiyo Muma wacho, “Onge ng’at maler, ooyo, onge kata achiel” (Jo Rumi 3:10). Mano emomiyo jaote Paulo nohulo e nyim Nyasaye ni “Wachni en adier, kendo owinjore ji oyiego chuth ni, Kristo Yesu nobiro e piny mondo owar joricho. An e marach moloyo gi duto” (1 Timotheo 1:15).

“To ndalogi tich Nyasaye oseelore, ma onge chik, to chik gi jonabi gin joneno. Tich makareni mar Nyasaye man kuom yie kuom Kristo ni kuom ji duto moyie, Onge pogruok. Nimar ji duto

oseketho, kendo girem kuom duong’ mar Nyasaye, to iketo gi kare kuom yie nikech ng’uonone kuom warruok manie Kristo Yesu” (Jo Rumi 3:21-24).

“Tich makare” ni mar Nyasaye nyiso ni Johana Jabatiso nobatiso Yesu e aora Jordan. Seche mane obatise, nowacho ne Johana, “Yiena koroni, nikech e kaka owinjore wachop tim makare duto” (Mathayo 3:15). Ne oting’o richo mar piny duto e yo makare kendo ma owinjore, kane Johana Jabatiso mane en jachung’mar dhano duto, obatise. Omiyo Johana nohulo kinyne bang’odiechieng obatisone, “Neuru! Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny” (Johana 1:29).

Kare ang’o ma “richo mag piny” miwuoyeni en? Ochung’kar richo duto mag dhano duto koa kuom Adam kod Hawa, dhano mokwongo dak e piny, to nyaka ng’at mogik mabiro dak e pinyni. Jomokwongo go ne gin mag piny, eka ji

309 Penjo Kod Duoko


mandalogi gin mag piny, eka ji mabiro dak e ndalo mabiro bende gin mag piny. Yesu, ma en Alpha kod Omega, nochiwo misango achiel ne richo mag ndalo duto, koting’ richo duto mag piny nyadichiel kendo moromo chuth e batiso mare e aora Jordan kendo notho e musalaba. Kendo ‘nikech e kaka’, osepwodhwa.

Muma wacho, “Wan to opudhwa nikech Yesu Kristo nochiwo ringre owuon nyadichiel kende, kotimo mana gima ne Nyasaye dwaro” (Jo-Hibrania 10:10). Ng’e malong’o ni wechego ondiki kod wach manyiso gima timore e thuoloni. Osepwodhwa e yo makare kendo maonge kod richo e seche mane wayie kuom Nyasaye nyaka sani to kendo mano e kaka obiro bedo. Nikech Ruoth en Nyasaye manyalo gik moko duto, en kod wang’mane piny duto chakre chakruok mar piny nyaka gikone. Kata osebedo ni en higni 2000 mosekalo nyaka ne batise,ne okawo richowa duto oko mane wachako timo kar

chakruok nyaka giko mar piny. Kuom mano, kane pok otho e musalaba, nowacho ni, “orumo duto” (Johana 19:30) ne okawo richowa duto oko mag piny higni 2000 mosekadho kendo notho e musalaba mondo ne olukgi oko.

Pod watimo richo bang’ kowarwa nikech wanyap e ringruok. Kata kamano, Yesu nosewarowa kuom richo duto mag ndalo mosekalo, masani to kod mandalo mabiro koting’o gi duto kuome owuon eyor batisone kendo nong’adne buch gi e musalaba. Ma e warruok mar Nyasaye mar adier kendo makare.

Ka dine Yesu ok okawo richowa mag higni mabiro, onge dhano kata achiel madiwr kuom richo gi mad odichieng’, “nikech msach richo en tho” (Jo Rumi 6:23). Kane Jakobo kod Esau nepod ni ei min gi, Nyasaye notimogi bedo oganda ariyo kata kapok ne gitimo gimoro marach kata maber, kendo no hero Jakobo, to ok ohero Esau, kendo owacho, “ng’at motelo nobed

310 Penjo Kod Duoko


jatich jalu bang’e” (Chakruok 25:23). Mae nyisowa ni warruok mar Nyasaye ok otenore kod timbewa, to ichiwe ne jogo moyie mana kuom warruok maler mar Nyasaye kuom batisone kod guro mare.

Wan dhano maneolsne gi mach nikech richowa kochakore nyuolwa nyaka chop watho, to Nyasaye noneno motelo richowa mokwongo, mi noluoko richowa duto nyadichiel e batiso mar Yesu kod musalaba nikech no herowa. Wadak e ndalo mogwedhi. Janabi Isaiah nowacho, “Nyasachu wacho kama: Houru chuny joga! Hogiuru! Wach uru ne Jo Jerusalem gi muolo, kuwachonigi Ni gisetieko Ni gisetiko ndalogi mag tuech, kendo ni osekumgi moromo” (Isaiah 40:2). Ndalo mag twech e richowa oserumo kokalo kuom injili mar batiso mar Yesu kod musalape, kuom mano, ng’at moro amora moyie kuom injili inyal gony kuom richone duto. “singruok ma ana tim kodgi bang’ ndalogo ema:

an ket chikna e chunygi, kendo anandikgi e parogi. An Ruoth Nyasaye ema awacho kamano.” To omedo wacho niya, “oknachak apar richogi kod kethogi ngang’.” To ka richo osewe, to misango mar golo richo onge gi tich” (Jo-Hibrania 10:16-18).

Nyasaye ok ng’adnwa bura kuom richo wa mapile pile nikech oselouko richo mag dhano oko kendo nong’adne gi bura kuom Yesu.

Kuom mano, wanyalo rito biro mar Ruoth kendo luwo wachne, kaka ng’at makare maonge kod richo, kata obedo ni pod watimo richo e ngimawa.

Penjo mar 3: Batiso mar Johana kuom lokruok en mane?

Duoko: Johana Jabatiso ne en jatich Nyasaye,

mane onyuol motelo ne Yesu kod dweche 6,

311 Penjo Kod Duoko


kendo wachne nokor kod Malaki, ni enobed Janabi mogik mar Muma Machon. “Paruru puonj mag Musa jatichna gi chike mane amiye e got Horeb, ni mondo jo- Israel duto oluw. Neuru, anaornu Elija Janabi kandalo maduong’ kendo malich mar Jehova pok ochopo. Mi enolok chuny wuone ir nyithindgi, kendo nyithindo ir wuone; ni kik abi kendo achwad piny gi kwet” (Malaki 4:4-6).

Kane Yesu onyuol, jo Israel noseweyo chike Nyasaye mane gitimogo winjruok kode kendo ne gilamo nyiseche manono.ne gichiwo mich mamuofu,kendo mong’ol mag jambgi kaka misango, kendo ne giloko kar dolo mar Nyasaye kaka kar ohala. Yesu Kristo, bende, nose wacho e chik mar Musa kod jonabi bende. Chik miyo dhano rieko kuom richo, konyiso kaka gin joricho (Jo-Rumi 3:20). En richo ma ok onego terne kata dichiel kod chike mane ondiki e buge mag chik.

E Muma Machon, jaricho mane ok oluwore kod ndiko manie buge mag chik nekelo mich enyim kar misango, koketo lwete ewi misangono mondo owe kethone ewi misango no, eka nonego misangono mondo owene richone kendo oriwre kod Nyasaye kendo. Eka Jadolo Maduong’ ne kawo remo kendo oketo e tunge ang’wen mag kendo mar misango, eka remo modong’ to oolo e dier ot mar dolo.

Kata kamano, jo Israel ne ok nyal gony kuom richogi duto, kata obedo ni ne gichiwo mich mane ok nyal kwan. Kuom mano, Nyasaye noloso negi chike motegno odiechieng’mar chudo. Esechegi emane Nyasaye neweyo negi richo duto mag higa ka higa e odiechieng mar aparmar due mar abiriyo. Odiechieng’no Harun Jadolo Maduong’, nokaw diegi ariyo kendo nochiwogi; achiel ne Ruoth eka machielo misango misembo e thin. Eka, noketo lwetene ewi diel mar Ruoth ka oketogo richo jo Israel

312 Penjo Kod Duoko


duto mag higa ewiye. Harun nong’ad ng’ute eka nokaw rembe kendo okiro nyadibiriyo ewi kom mar ng’uono nyaka ei komno.

Kane osetieko chudo mar weyo richo ne kama ler, ne ochiwo chiaye machielo. Eka noketo lwetene ewi diel mapod ngima kendo nohulo richo jo Israel duto mag higa. Eyor no, richo duto ne dokne chiaye eka nigole matere e thim kod lwet ng’at moyudore karito. Jo-Israel niwenegi richogi mag higa eyor no.

Kata kamano misango mane ichiwo kaka chike Muma Machon ne ok nyal keto jogo machiwogi higa ka higa makare. Ne en mana tipo gigo maber (tim maber mar Messia) mane dhi biro (Hibrania 10:1). Jo-Israel ne ok orito Yesu Kristo, ma Jawar. Mak mana, ne gilamo nyiseche manono kuom richo mag piny, ka gikwedo jonabi e Muma Machon.

Omiyo Nyasaye nowacho ni obiro oro Johana Jabatiso mondo oduog chunje, mondo giduog ire,

kendo olos chunje gi mar rwako Yesu Kristo. Kapok Johana Jabatiso obatiso Yesu, nochiwo batiso mar lokruok ni jo-Israel e thim man Judea.

Gimomiyo nobatiso ji kod pi en ni mondo ochikgi mondo girite, kendo giyie kuom Yesu. Nopuonjogi ni jawar bende ibiro batisi mana kuom keto lwedo ewiye mondo okaw go richo duto mag piny, bang’e to ogure mondo owar ji kuom richogi. Nowacho ni Yesu biro mondo okaw oko misango morem mag Muma Machon kendo ochiw misango mochwere chuth kod ringre owuon; obiro kawo richo wa duto e yor batisone, mana kaka jo-Israel niweyonegi kokalo eyor chiwo misango maonge songa, kiketo lwedo ewigi kendo ing’ado ng’utgi kaluore kod chik chiwo e Muma Machon.

Jo-Israel mang’eny ne hulo richogi, ka gilokore, kendo ne obatisgi. “Lokruok” tinde ni “duogo pach ng’ato ir Nyasaye.” Kawa paro chike mag Muma Machon, ne gibirone Johana

313 Penjo Kod Duoko


kendo gifulo ni gin joricho maonge geno maok nyal mak mana timo richo nyaka tho. Negi hulo ni ok ginyal donjo e piny ruoth polo kod timbegi mabeyo koluwore kod chik, kendo kagiloko pachgi mi giduog ir Yesu Kristo, mabiro golo richogi duto dichiel kendo moromo chuth, kaweyo negi dho ranga piny Ruodh Polo.

Batiso mane Johana Jabatiso ochiwo ne jo-Israel neluwore. Noketogi gi hulo richo magisetimo e ngimagi duto, gilokore kendo gimanyo Yesu Kristo, mane obiro batiso, kaka Jadolo Maduong’ kendo jachung’mar kit dhano duto, kendo ne idhi gur Yesu mondo owargi kuom richogi duto te, mana kaka nobatisgi. Mae en lokruok moluwore kod Muma kendo mar adier.

Kuom mano Johana nonyiso ji ni, “An to abatisou gi pi, mondo obed ranyisi ni useloko chunyu, to ng’at mabiro bang’a ok awinjora ting’o. En obiro batisou gi Roho Maler kendo gi

mach” (Mathayo 3:11). Johana Jabatiso noduoko chunje ji ir Yesu,

kotimo neno ni Yesu biro golo richo duto mag piny (Johana 1:29) kendo tho negi. Omiyo Yesu nobedo janeno ni Johana nobiro mondo onyiswa yo mae bedo makare (Mathayo 21:32).

Penjo mar 4: Donge iparo ni bedo kod

winjo e batiso mar Yesu kaka achune mondo warruok oyudre nyalo mana ketho wach tho mare e musalaba ei injili?

Duoko: Batiso mar Yesu kod tho mare e

musalaba duto dwarore kuom warruok marwa. Omiyo ok wanyal wacho ni achiel duong’ moloyo machielo. Kata kamano, chandruok ma jo-Kristo mang’eny nigo en ni ging’eyo mana kuom remb Yesu e musalaba. Gin kod yie ni giseyudo ng’uono nikech no tho e musalaba, to

314 Penjo Kod Duoko


ok en mana musalaba emane Yesu ogolo go richo duto mag piny. Kaka nobatise kod Johana Jabatiso kendo otingo’o richo duto mag piny kuome owuon, tho mare e musalaba ne en bura ne richogo.

Bedo mana kod yie e musalaba maok iyie batiso mar Yesu chalo mana chiwo misango ne Nyasaye kaonge keto lwete ng’ato kuome. Jogo mane ochiwo misango machal kamago ne ok nyal resgi kuom richo nikech misango makamago ne chik ok oyiego, kendo Nyasaye ne ok nyal yie godo. Nyasaye noluongo Musa kendo owuoyo kode e hemb romo, kawacho, “ka ng’ato chiwo dhiang’mondo otimgo misango miwang’o pep, to nyaka obed ruath maonge songa. Enochiwe e dhoranga Hemb romo e nyim Ruoth Nyasaye mondo Ruoth Nyasaye oyie kode. Nyaka oket lwete ewi chiwono, mi Ruoth Nyasaye noyie gi misango no mondo obed gima opwodhne go richone” (Tim Jo-Lawi 1:3-4).

Routh ng’uon kendo en ng’amakare. Oseloso chike mabeyo kendo mabeyo kuom yore mag chiwo misango mondo oluok richo oko. Kawachiwo misango mowinjore, to Ruoth yiegi misangono mondo owego richowa. Kaonge keto lwedo, to Nyasaye ok nyal yie kod misangono. Mana kamano, kaweyo batiso mar Yesu oko mar yie marwa kuome, ok wanyal yudo ng’uono mar weyo richo kod yie machalo gi mano.

Achiel kuom miriambo ma Jo-Kristo mandalogi oyiego en ni ginyalo mana yudo warruok kuom hulo Yesu kaka Jawar margi, nikech Nyasaye en hera. Muma wacho gadier, niya, “Ng’ato ang’ata maluongo nying Ruoth to noresi” (Tich Joote 2:21, Jo-Rumi 10:13), kendo ochako nyisowa niya, “kik upar ni jiduto maluonga ni, Ruoth, Ruoth, ema biro donjo e Piny Ruoth Polo. Ooyo, joma timo gima wuora manie polo dwaro kende ema nodonji” (Mathayo 7:21).

315 Penjo Kod Duoko


Mondo wahul ni Yesu en Jawarwa, nyaka wang’e chik mar warruok ma Nyasaye ose keto. Ka inyalo mana warwa kuom yie e nying’Yesu, kare deonge gimo miyo ndiko kuom chike mag chiwo misango e Muma Machon kendo kuom jogo matimo gigo maok kare e Mathayo 7:21.

Kata kamano, gima iwuoro kendo eyo mar warruok mar Nyasaye ondiki maler e Muma. Adier, wanyalo neno mano e Tim Jo-Lawi 3kod 4 ni jaricho nyaka ne ket lwetene ewi misango mondo owego richone ewiye kendo onege mi okir rembe ka ochiwo misango mar richo to kod mar kwe. Chiwo misango kaok iketo lweteni kata chiwo misango man kod mbala en gima ok owijore e golo richo.

Weche duto mag Muma Machon kod Manyien dhi kanyakla dutote (Isaiah 34:16). Batiso mar Yesu e aora Jordan romre kod keto lwedo mar jaricho ewi misango mar golo richo e Muma Macho. Ka nobatis Yesu kod Johana Jabatiso e

aora Jordan,nowacho, “Yiena koroni, nikech e kaka owinjore mondo wachop tim makare duto” (Mathayo 3:15).

Kae, “tim makare duto” tiende ni “owinjore kendo long’o.” mae tiende ni en gima owinjore mondo Yesu obed misango mar golo richo duto mag dhano eyorno. Kendo ne en gima owinjore mondo ne obatise kod Johana Jabatiso eyor keto lwedo mondo okaw richo duto mag piny eyo malong’o, kaka chik chiwo misango, nolos kod keto lwedo kendo kod remo, mana Nyasaye oloso e Muma Machon.

Keto mana yie kuom musalaba kende maen tho mare ne onge kod gima onyalo timo kuom richowa nikech richowa dine ok oket kuome ka batiso mar Yesu onge. Gikone de obedo ni rembe ne ok ler kendo ok owinjore e luoko richo oko (Jo-Hibrania 10:29).

Omiyo koro, rembe nenyalo bedo kod teko mar luoko richo man e chuny dhano moyie ni

316 Penjo Kod Duoko


richogi duto noket kuome kane Johana Jabatiso otise kaketo lwetene kuome. Omiyo, Jaote Johana timo neno kawacho ni ng’at moyie ni Yesu en wuod Nyasaye, mane obiro kod pi gi remo, noloyo piny. Yesu nobiro gi pi kod remo, ne ok mana pi kende kata remo kende (1 Johana 5:4-6).

Yesu Kristo nowachone jopuonjrene gigo mawuoyo kuome e ndiko. Kochakore kod ndiko mag Musa kendo jonabi duto, ne onyiso ni misango mar golo richo e Muma Machon ne en owuon. Daudi nowuoyo e Zaburi kuome, “Era e, A Nyasaye. Gima idwro ni mondo atim ondiki e kitap chik.” (Zaburi 40:7, Jo-Hibrania 10:7).

Koum mano, batiso mare ok keth wach musalaba, to en mana adier ma ochuno e injili mar Ruoth kendo mondo wach mar tiend musalaba ochop kare. Bende opuonjowa ni ok wanyal yudo warruok mak mana kanitie batiso kod remo maler mar Yesu Kristo. Tiend warruok

en yudo ng’uono mar weyo richo kuomyie e batiso mar Yesu kod rembe e musalaba kendo yudo gweth mar Roho Maler (1 Johana 5:8, Tich Joote 2:38).

Penjo mar 5: Bende inyalo lera wach Injili

mar Pi kod Roho? Duoko: ka sindan olalnwa oko kamoro,

wanyalo mana manye kama ne olalnwae. Kata kamano, ok en gima long’o kawa temo manye ei ot mana nikech ler nitiere ei ot. Aseyudo ji moko matimbe gi ok long’o e kanisni ma ndalo wagi. Ka gidonjo e muma e yo mayot kod paro mokikore okikore kuom batiso mar pi kuom joma oyie, ok gisebedo ka gipenjore penjo malong’oni, “Ang’o momiyo Yesu no batisi kod Johana Jabatiso?” nikech ng’iyo maka mano, dinde mang’eny kod kidinje osebedo edier

317 Penjo Kod Duoko


oganda mar Jo-Kristo. Mondo watiek tik mag pogruokgo, nyaka koro

wa wuoguru oko mar kidienjego kendo wamany uru kama ne walale sindanwa. Kawa dwaro yudo adier, nyaka wawe puonj malombo jigo kod miriambo kendo nikech ok wanyal yudo adier mar lemo kuomgi. Ang’o momiyo Joote ne puonjo kuom batiso mar Yesu Kristo? En adier maling’ling’ mar injili mar Pi kod Roho mane giyudo kuom Yesu noyal e pinje duto.

Yesu nowacho, “Adier, adier, awachonu ni kang’ato ok onyuol gi pi kendo gi Roho, to ok onyal donjo e piny Ruoth Nyasaye” (Johana 3:5). Muma nyiso wani Yesu nobiro kod pi gi remo mondo owarwa kuom richowa duto (1 Johana 5:6). Tiend remo en tho mare e musalaba. Eka, kare tiend ‘pi’ en ang’o? Ang’o momiyo Johana Jabatiso ne obatiso Yesu? Ang’o momiyo ne okone, “Yiena koroni, nikech e kaka owinjore

mondo wachop tim makare duto” (Mathayo 3:15) mana kapok obatise?

Ageno ni iwinjo kendo iyie kuom injili mar pi kod roho, kaka batiso mar Yesu. Kae nitiere weche moko machiwo ler kuom injili mar pi kod roho mane omiyo jopuonjrene. Joote wuoyo mang’eny kuom batiso mar Yesu kagi yalo injili. Jaote Paulo nowacho, “wach maduong’ie moloyo mane akelonu, kendo ma an bende nokelna, en ni: Kristo notho nikech richowa, kaka Muma wacho. Noyike, kendo nochier oa kuom jomo tho chieng’ mar adek, bende kaka Muma wacho.” (1 Jokorintho 15:3-4).

En ang’o ma tiend wachni, “Kristo notho nikech richowa, kaka Muma wacho.”? Tiende ni tho mare nochulo gop richowa duto kaka chik Nyasaye wacho e Muma Machon. Ne otho ne wan mana kaka fwenyruok kendo singruok man e Muma Machon. Jo-Hibrania 10: 1 wacho, “to chik Musa oting’o mana kido mar gik mabeyo

318 Penjo Kod Duoko


mabiro, ok oting’o gigo hie.” Wane ane kido mar misango e Tim Jo-Lawi 1:3-5. Jaricho ne nyaka chop dwaro adek mag chiwo misango miwang’o kuom puodhruok ne richone.

1) Ne okelo chiayo maonge kod songa (Tim Jo-Lawi 1:3).

2) Ne nyaka oket lwetene ewi misangono (Tim Jo-Lawi 1:4). Kae, nyaka noluw kaka chik Nyasaye dwaro: keto lwetene ewi misango mane ichiwo ne en chik Nyasaye mondo owego richone ewiye.

3) Ne nyaka onege mondo oluok richone (Tim Jo-Lawi 1:5).

E odiechieng’ mar puothruok kuom richo,

Harun ne keto lwetene duto ewi nyuok mangima, ko hulo timbe gi mamono kod ketho duto mag jo-Israel, kuom richo margi kendo oketo ewi nyuogno (Tim Jo-Lawi 16:21). E kinde no, Harun ne en jachung’mar jo-Israel duto. En

kende ema ne oketo lwetene ewi nyuok, to richo mag higa duto mag ji-Israel (ma kwangi dirom milion 2 kata 3) niketo ewi nyuogno. Misang ni mag Muma Machon ne gin kido mar gigo mabeyo mane dhi biro. Yesu nochiwore owuon ne dwach Nyasaye mondo opuodhwa kaka Muma dwaro.

Mokwongo ne duto, Yesu nobiro e ringruok mar dhano mond obed Nyarombo mar Nyasaye maonge kod ketho. En kende e wuoyi ma miderma mar Nyasaye kendo “en e kit Nyasaye hie” (Jo-Hibrania 1:3).

Mar ariyo, Johana Jabatiso nobatiso Yesu e aora Jordan. Batiso ichiwo eyo “keto lwedo,” kendo Johana Jabatiso en nyakwar Harun kendo jachung’ mar dhano duto. Ka Johana noketo lwetene ewi Yesu Kristo, richo duto mag piny noket kuome kaka chike mane Nyasaye oketo dwaro. Yesu nokone Johana, “Yiena koroni, nikech e kaka owinjore mondo wachop tim

319 Penjo Kod Duoko


makare duto.” Kendo nobatise. Richowa duto nodokne. E odiechieng’ no, Johana nohulo ni, “Neuru! Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny” (Johana 1:29).

Mar adek, Yesu notho e musalaba mondo owenwa richowa duto, kowacho, “orumo duto!” (Johana 19:30) no chier kendo oa kuom jomo tho modno oketwa makare e wang’ Nyasaye. Par ni misango mar richo ne ichiwo mondo owene ji richo margi. Jaricho nyaka ne ket lwetene duto ewi misango ne kapok onege. Ka wiye ne nyalo wil kod okang’ kata achiel, to ne ok nyal ware nikech otimo gima kwero. Ka ja Kristo onge kod ng’eyo moro amora kuom gima batiso Yesu en, ng’at makamano nyaka bed ni nikod richo e chunye kendo ok nyal ware mana nikech yie mare owuon.

Jo Kristo mang’eny ong’eyo man nus timne mar bedone makare. Jaote Johana keto injili ni eyo maler e buge mokwongo: “Yesu Kristo e jal

mane obiro gi pi mar batisone, kod remo mar thone. To winjuru ni ne ok obiro mana gi pi kende, to nobiro gi pi kod remo. Roho owuon nyiso ni mano en adier, nikech Roho en adiera” (1Johana 5:6). Nitiere ndiko mang’eny e Muma masiro ber mar batisone e chopo tichne makare mar warruok. Jo-Kristo duto nyaka dog ne injili mar pi gi Roho.

Penjo mar 6: andika mane mawacho ni

“Joote duto noketo teko kuom Batiso mar Yesu?”

Dwoko : Duto ne mano, nyaka wane pogruok

mane tiend batiso marwa kod batiso mar Yesu. Ok nyal nyuolwa manyien mana gi yudo batiso mar pi. Inyal mana nyuolwa manyien kwa yie kuom Kristo Yesu. Ng’iyowa mwatimo kaka batiso kata nyangu ok chike ochuno e yudo

320 Penjo Kod Duoko


warruok mar Nyasaye. Muma ok wachni batiso mar pi kuom jomoyie kaka achune ne warruok margi. To ochiwo jip kuom batiso mane Yesu oyudo kuom Johana Jabatiso.

Adier, andiko mang’eny e Muma chiwo jip kuom batiso mar Yesu kaka gima ochuno kendo ok nyal we chien e warruok marwa. Mokwongo ne duto, batiso mare e hulo chakruok mar timbene makare duto e kitepe ang’wen mag injili. Kuom ranyisi, injili mar Mariko chakore kod injili mar Yesu Kristo, kochakore e batiso mar Yesu, kendo Johana no ndiko injili e yo molowure kaka ne gitimore, kotiyo kod weche machalo, “kinyne” (Johana 1:29) kod “ndalo mar adek” (2:1) bang’ka Yesu ose batisi.

Johan Jabatiso nonyiso ji wach Nyasaye kinyne bang’ batiso mar Yesu, kowacho, “Neuru! Nyarombo mar Nyasaye magolo richo mag piny” (Johana 1:29). Ndiko ni tiende ni richo duto mag piny noket kuom Yesu kane

Johana obatise. Bang’e ne otho e musalaba mondo oluok gi oko, kowacho ni, “orumo duto!” (Johana 19:30), kendo nochier bang’ndalo mar adek oa kuom jomotho.

Jaote Paulo bende wacho, “Kristo notho nikech richowa, kaka Muma wacho” (1 Jo-Korintho 15:3). Muma kae wuoyo kuom Muma Machon. Ere kaka jaricho ne chiwo misango mar weyo richo mondo owene richone e Muma Machon? Ne nyaka oket lwetene ewi misango magolo richo kapok onege. Kano weyo ondamo kata achiel “keto lwedo ewi misango mar richo,” ne ok nyal wene nikech ochiwo misango maok owinjore.

Jaote Paulo nowacho, “Donge ung’eyo ni kane obatiswa, mi wariwore gi Yesu, to batiso nomiyo wariwore kode e thone?” (Jo-Rumi 6:3) Kare ere kaka nyalore ni ibatiswa kuom Yesu? Mondo obatisi kuom Yesu en bedo kod yie kuom batiso mare e aora Jordan, ok mana batiso marwa

321 Penjo Kod Duoko


mar pi. Ka wayie kuom adier ni Johana Jabatiso noketo richowa duto kuome eyor keto lwedo ewi Yesu, inyalo batiswa kuome.

“Un duto osebatisu kuom Kristo, mi urwako Kristo owuon ka nanga” (Jo- Galatia 3:27). Jogo moketo richogi kuom Yesu kokalo kuom Johana Jabatiso kuom yie osebedo nyithind Nyasaye.

“Kane uyie kuom Kristo to noteru nyangu, to ok nyangu mar ringruok, to nyangu mar Kristo, ma en loyo kit dhano machon,” (Jo-Kolosai 2:11). Yor yudo resruok kuom weyo richo kawaloyo ringruok mar richo en nyangu mar roho maok tim kod lwedo (Jo-Rumi 2:29 wacho niya, “tero nyangu mar adier en mar chuny”), mano en bedo kod yie kuombatiso mar Yesu, mang’ado oko richo mae chunywa, Jaote Paulo nowacho.

“Pigno en ranyisi mar batiso, ma koro resou sani. Batiso ok en golo chilo e ringruok, to en

singruok motim gi Nyasaye gi chuny maler. Oresou nikech chier mar Kristo,” (1 Petro 3:21) batiso en ranyisi makoro resou. Mana kaka waseng’eyo, ji notho endalo mag Nowa nikech dagi yie kuom pi, to kata kawuono, pod nitiere ji modagi yie mapod biro tho kata kagiyie kuom Yesu, nikech gidagi yie kuom batiso mar Yesu, ma en pi.

Jaote Johana nofwenyonwa duto kuom injili e barupe mokwongo, “Yesu Kristo e jal mane obiro gi pi mar batisone, kod remo mar thone. To winjuru ni ne ok obiro mana gi pi kende, to nobiro gi pi kod remo. Roho owuon nyiso ni mano en adier, nikech Roho en adiera.” (1 Johana 5:6) Yesu nobiro irwa kuom pi batisone kod musalaba mondo owarwa kuom richowa duto. Johana nowacho kendo, “Gin roho pi kod remo, kendo gik moko adekgo nyiso mana gimoro achiel.” (1 Johana 5:8). mae nyisowa ni batiso mar Yesu, musalaba, kod Roho duto adek

322 Penjo Kod Duoko


go gin gimoro achiel kuom warruok maler. Yesu nokone Nikodemo, “Adier, adier,

awachonu ni kang’ato ok onyuol gi pi kendo gi Roho, to ok onyal donjo e piny Ruoth Nyasaye” (Johana 3:5). Ne onyuolwa manyien kuom pi gi Roho. Yie kuom batiso mare kuom pi kod musalaba duto dwarore mondo owari kendo iyud Roho Maler kaka mich. Ma e gima Muma wacho kuom “nyuol manyien.”

Jaote Petro bende nowach, “Lokreuru, kendo ng’ato ka ng’ato kuomu nyaka batisi e nying Yesu Kristo, mondo richou owenu, eka Nyasaye nomiu Roho Maler.” (Tich Joote 2:38). Mondo ng’ato oyud ng’uono kuom richone kod mich mar Roho Maler, nyaka ibed kod yie motegno kuom batiso mar Yesu kod chunyi duto. Ang’o kendo mawanyalo wacho? Kik ikwed adier ma ndiko mangeny wuoyogo kuom batisone kaka tim mare makare ne warruok marwa. Din jo-Kristo nya dog mana kuom injili mar pi kod Roho.

“Omiyo koro waweuru chakruok mar wach Kristo, to wadhiuru nyime gi puonj motegno. Ok onego wachak wapuonju weche mokwongogo, ka gima wachako waketo mise kendo, nikech ung’eyo ni nyaka ulokru uwe timbe materou e tho, kendo uyie kuom Nyasaye. Wasepuonjou weche mag luok mopogore opogore, gi yieyo lwedo kuom ji, gi chier mar jomo tho, kod kum mochwere” (Jo-Hibrania 6:1-2). Kae, wanyaloyudo tiend wach mar yudo injili mar adier mar kanisa mokwongo. Ne gi puonjo wach mar batiso, wach keto lwedo, chier mar joma otho, bura mochwere kuom jogo mane obedo abeda jo Kristo. Nyaka wan duto wayie gie pachwa ni Yesu nogolo richowa duto e yor batisone kendo notho e musalaba mondo ong’adne bura nikech richowa koluwore kod tim makare mar Nyasaye.

323 Penjo Kod Duoko


Penjo mar 7: Bin do bed gima aseyie godo kendo puonjo mak mana kimedo weche mamoko ma ji oseweyo e batiso Yesu. Ang’o makoro opogore kuom injili mar pi kod roho?

Dwoko: “yudo warruok” tiende ni yudo

ngwono mar weyo richo. Tiende machielo en yudo nyuol manyien. Ka jaricho obedo ng’at makare kuom yie injili mar ngima, to wawacho ni, “osenyuole manyien kod pi kendo Roho kuom warruok mar Yesu.” Roho Maler biro kuom jogo mose resi kendo onyuol manyien kendo timo neno ni gin nyithind Nyasaye. Omiyo, duto chalre; yudo ng’wono mar richo, yudo Roho Maler, yudo resruok, yudo nyuol manyien, bedo nyathi Nyasaye, kod bedo ng’at makare.

Yesu nowacho, “An e yo, kendo an e adiera, bende an e ngima. Onge ng’ama dhi ka Wuora mak okadho kuoma.” (Johana 14:6), manyiso ni

mana kuom Yesu, wuode Nyasaye achiel kende ma miderma, emwanyalo donjo go e Piny Ruodh Nyasaye. Omiyo, nyaka wang’e kaka Yesu noluoko richowa duto oko kendo kwano wa kaka joge, mowinjore odonj e Piny Ruodhe.

Kata kamano, jo Kristo mang’eny pod paro mana kuomluongo nyinge nyalo warogi. Giyie kuom Yesu kata kaok giyawo Muma, kata kaok ging’eyo gima notimo mondo owarwa kuom richowa duto. Nyasaye en Roho kendo Maler Moloyo kendo onge dundruok, to wadak e ngima mar richo. Donjo e Piny Ruoth mar Nyasaye nyalore mana kokalo kuom Yesu, kendo wanyalo yie kuome kokalo Yie mar ‘chik mar Roho makelo ngima’ (Jo-Rumi 8:1-2)

Ji mang’eny ok ong’eyo gima Yesu notimo ne warruok; omiyo, gim mana muofni e yie margi kuome kayiem, ka giwacho, “Ruoth, Ruoth!”gin bende giparo ni owargi, to pod gin kod richo e chunygi. Kapod in kod richo e chunyi to ok

324 Penjo Kod Duoko


ochuno ni inyie kuom Yesu machal nade, kuom gino mowarie? Kang’ato openjo, “Ere kaka Yesu noluoko richoni?” Thoth ji biro duoko ni, “Nyalo bedo ni noluoko gi e musalaba.” Eka, penjo machielo, “Bende in kod richo e chunyi?” giwacho, “Nyalo bedo. En ng’ano manyalo bedo maonge kod richo e pinyni?”

Nying Yesu tiende ni “jawar mabiro waro joge kuom richo gi” (Mathayo 1:21). Wayie kuom Yesu mondo owarwa kuom richo.

Kata kamano, kapod wan kod richo e ichunywa, kata kwa yie kuom Yesu, pod wan joricho mapod nie twech mar richo kendo ibiro ng’adnwa bura mowinjore. Jaote Paulo nowacho, “mano emomiyo bura koro onge ne jogo man kuom Kristo Yesu” (Jo-Rumi 8:1). Mano en adier ni ng’at mapod ni giricho e chunye ok nie achiel kod Kristo Yesu. A ng’o momiyo gidong’ kagin joricho mapok oresi kendo gilwar oko mar warruok kata obedo ni giyie kuom Yesu Kristo?

Mano nikech giyie mana kuom remo mar musalaba kende, kaonge keto richogi kuome e yor batiso mar Yesu. Omiyo, pod gin kod richo e chunygi, ka Yesu to notho e musalaba maok oweyo richogi.

Nitei podruok kuom jo- Kristo moyie kuom batiso mar Yesu kod jogo maok oyie kuome; jomo yudo warruok kendo osebedo joma kare kuom bedo gi yie e batiso mar Yesu, kamodong’to pod mana joricho maonge kod yie kuome. Roho Maler ok donj kuom jaricho. Obiro mana kuom joma kare, ma osenyuol manyien kod pi gi Roho.

Jaote Paulo nowacho, “Donge ung’eyo ni kane obatiswa, mi wariwore gi Yesu, to batiso nomiyo wariwore kode e thone?” (Jo-Rumi 6:3) Ji mang’eny oyie ni Yesu nokawo richowa e wi musalaba, to ok wanyal hulo waonge kod richo e chunywa ka ok wan kod yie e batiso mar Yesu. Kawatimo, to wabiro bedo jokosa mar miriambo

325 Penjo Kod Duoko


e wang’ Nyasaye, maok en gimalong’o ne pachwa.

Wan gadier ni pod wan kod richo e chunywa ka ok waketo richo wa duto kuom Yesu kuom yie e batiso mare. Kuom jogo maok oyie kuom injili mar batiso Yesu kendo gi musalaba, pod ginyalo podho e chike kendo gibed joricho madongo. Omiyo, ok ochuno gino magi timo, kaka lemo e gode malich kata lamo mar lokruok e kidienje mag lamo, pod giyudo kapod gin kod richo modong’ e chunygi.

Yesu nowacho, “kik upar ni ji duto maluonga ni Ruoth, Ruoth, ema nodonji e Piny Ruoth Polo. Ooyo, joma timo gik ma Wuora manie polo dwaro kende ema nodonji. Ka chieng’giko ochopo, to ji mathoth nowachna niya, ‘Ruoth! Ruoth! Donge ne wakoro wach e nyingi, kendo wagolo jochiende e nyingi? Koso donge e nyingi ema ne watimoe honni?’ Eka anawachnigi niya,

‘Ne ok ang’eyou ngang’! Ayeuru kuoma un jorichogi!” (Mathayo 7:21-23)

Mano nga’ma wachni, “un jorichogi!” wuoyo kuomgi? Wachno wuoyo kuom ji duto mapok oyudo warruok makare e chunygi nikech negiketo yie margi mana kuom musalaba. Mano mana yie maolosi, to ok a kuom Nyasaye. Watimo richo ka ok wayie adiera ni Yesu nowarowa e batisone kod musalaba. Ok wanyal wacho ni wan kod yie makare kapok wang’eyo kendo wayie kuom batiso mar Yesu kod musalaba mare.

Yesu nowacho ka jidwaro mondo onyuolgi manyien, mano nyalore mana kuom pi kod Roho. Mana kaka ji ne nyalo waro ngimagi ndalo ataro kadine gidonjo ei yie Nowa, in bende inyalo weni richoni duto kendo idag e yie mar adier mana ka iyie kuom injili mar pi kod Roho. Kaonge injili mar pi kod Roho, ok inyal yudo

326 Penjo Kod Duoko


ng’uono mar weyo richo kata bedo nyathi Nyasaye.

Penjo mar 8: Ne an kod adier ni yie kuom

Yesu osewara. Asebedo ko kue e chunya kuom lokruok. To koro wachni okelo na kikruok e pacha. Koro owinjore ayie kuom Batisone kachiel kod musalabane mondo owara?

Dwoko: kaok iyie kuom batiso Yesu, en adier

ni kod richo e chunyi. Jaote Johana nowacho, “kawacho ni waonge richo, to wawuondore kendwa, kendo adier onge e chunywa.” (1 Johana 1:8) ka iwacho ni ionge gi richo, kata obedo ni in gi richo nikech idagi yie kuom batiso Yesu, en tim mar wuondruok kendi iwuon kendo en ratiro ni adiera ok odak e iyi. Yie mar warruok wuok e chunywa kawayudo ng’uono mar weyo

richo kendo Roho Maler kaka mich kuom yie batiso Yesu kod musalape.

Jaote Paulo nowacho, “....wach maber moro machielo....” (Galatia 1:7). Onge to mana injili mar pi kod Roho, mane Jaote oyudo kuom Yesu kendo oyalo ne ji, nyalo warowa kuom richowa duto. Ka ok wayie kuom injili mar pi kod Roho mane Jaote noyalo, adier pod wan kod richo e chunywa.

Ere kaka wanyalo dak kod chuny lit mar warruok kapod wan kod richo e chunywa? Ka jo-Kristo mapok onyuol manyien, obedo kod timbe mabeyo e wang’ Nyasaye, gibedo kod adier ni warruok margi ilo kendo chuny lit; kata kamano, gionge kod lokruok kendo giluor nikech misik gi mag richo man e chunygi kagitimo richo malich. En mana warruok mar wuondruok motenore kod pachgi giwegi maok mar Nyasaye. Gisiko ka gilamo lemo mag lokruok pile pile mondo

327 Penjo Kod Duoko


opwodhgi owalgi kendo giritre kuom warruok margi mayomyom.

Jogo moyie kuom warruok mar wuondruok paro chieng’ moro gibiro bedo kod warruok motegno, kagimedo dhi nyime kod ngima maler, kagi kwayo Nyasaye mondo owenegi richo gi pile pile kendo karitogi kuom timbe maricho. Kata kamano, pod gin joricho kaok giketo richogi duto kuom Yesu kokalo yie mar batisone.

Warruok ma Nyasaye oloso en warruok maler, manyisowa ni Yesu nokawo richo duto mag piny kuom batisone mane oyudo kuom Johana e aora Jordan kendo noruchogi oko e musalaba.

Omiyo, Jaote Johana nowacho, “to ka wahulo richowa, to oweyonwagi, kendo opwodhowa kuom timduto ma ok odhkare, nikech en jaadiera, kendo otimo mana gima kare” (1 Johana 1:9). Ka dine richowa duto ne ok owenwa kuom injili mar pi kod Roho kuom kia, nyaka wahul richowa ewang’ Ruoth ni wan duto wan joricho, kendo ni

wachomo mach nikech richowa. Mae en lokruok mar adier kuom richo. Richo ok nyal gol kaonge injili mar pi kod Roho, ok ochuno ni richogo tin marom nade. Kawa hulo richowa eyor no, injili mar pi kod Roho luoko richowa duto dichiel kendo ketowa kare.

Ne awinji e kinde mowinjore (2 Jo-Korintho 6:2). Ng’at ang’ata mowinjo kendo oyie kuom injili mar batiso Yesu gi musalaba yudo warruok kuom richone, osebedo makare, kendo en kod yie motegno ni odhi e Piny Ruodh Polo sama Ruoth nyalo biro. Yie mar chikegi, mopogore kod injili mar adier, ok nyal warowa kuom richowa duto. Mago mana riekni maricho ma jachien oseketo e chuny ji. Owinjore wadog uru e injili mar pi kod roho mondo wayud warruok mar adier kuom richowa e chunywa. Ma en here kod tich mare.

328 Penjo Kod Duoko


Penjo mar 9: Ka winjo mari kuom “pi kod Roho” long’o, kare warruok dine ok onyalore ne ja kuo mane nie musalaba. Ka jakuo man e musalaba kadine ong’adgi oko mar chik, kare Nyasaye de ok okaw ka ng’ama kare, nikech oketho chikne owuon mar donjo e Piny Ruodhe. Ere kaka inyalo lero warruok mar jakuo ewi musalaba?

Dwoko: E ndalo go, jo Yahudi ne rito biro

mar Masia. Omiyo, neging’eyo maber kuom “chike mag chiwo misango,” mane Nyasaye ochiwo kuom Musa, moloyo oganda mamoko. Ne gin kod yie ni Masia biro biro koluwore kod chik mar waroji mar Nyasaye, kendo ne dhi warogi duto kuom richogi duto.

Kata kamano, ne ok gin kod yie ni batiso mar Yesu koa kuom Johana ne en mar Nyasaye kendo nowinjore odar richogi duto kuomgi kadhi

ir Yesu (Mariko 11:27-33), to ewi mano, ne gikawe kaka ng’at mawito ji omiyo ne gi gure.

Nikech jo-Rumi ne ok nyal gur koluwore kod chike gi (Tich Joote 22:25-29, 23:27), wang’eyo ni jokuoe ka ne ok gin jo-Rumi, to negin Jo-Yahudi. Kendo wachako wang’eyo ni jakuo no ne en Ja Yahudi mane oluoro Nyasaye kod wechene, kowacho ni, “Para, chieng’ mi yudoe lochni” (Luka 23:42). Jakuo ma Ja- Yahudi noseng’eyo chik kod yore mag chiwo misango, mane Nyasaye omiyo Musa. Omiyo ne oyie ni Masia biro biro kaka chik Nyasaye kuom weyo richo wacho.

Jogo mabiro ir Nyasaye nyaka hul ni gin joricho, madhie mach. Jakuo no hulo richone, kowacho, “To wan okumwa kare, nikech wayudo gima owinjore gi timwa” (Luka 23:41). Wan bende wanyalo ng’eyo ni jakuo noluoro Nyasaye kendo geno mare ne en donjo e Piny Ruodhe mar

329 Penjo Kod Duoko


Polo kuomwechene, kowacho, “Para, chieng’ mi yudoe lochni” (Luka 23:42).

Nowacho, “Jali to onge gima racho mosetimo” (Luka 23:41). Ang’o mane jakuo ong’eyo kuom gima Yesu notimo? Ne oyie ni Yesu nomak ichne kuom teko mar Roho Maler, kendo nonyuole kod Bikra Maria, nobatise kod Johana Jabatiso, jachung’ mar dhano, ne okawo richowa duto mag piny, kendo no gure. Ngat ni ne en ja Yahudi mane oyie ni gima Yesu notimo ne ji duto, moriwo en bende, kata obedo ni nogure mondo oyud pok moro kod timbene e piny.

Jogo mo hulo richogi kuom batiso mar Johana nofwenyo ratiro mar Nyasaye kane giwinjo nirichogi ibiro ket kuom Yesu eyor batisone. Kata kamano, jogo mane ok oyudo batiso mar Johana mar lokruok nokwedo dwaro Nyasaye nikech ne ok giyie kuom batiso Yesu, (Luka 7:28-30).

Mopogore kod mano, jakuo mane ohulo gik moko mane Yesu otimo nowar, ka jakuo machielo to ne ok owar. Nonyalo bedo achiel kuom Jo-Yahudi mane osewinjo gigo duto, mosetimore e dier gi (Luka 1:1). Ne onyalo wacho achien ni Yesu ne ng’at makare kendo Masia mane okor wachne nikech giko ne oyie e wi musalaba ni Yesu nokawo richone duto e batisone. Adier, noware. Ne ochak oware kuom yie e injili mar pi kod Roho. Nikech Nyasaye en ng’at makare, ong’ado bura makare ne ji duto moyie kuom batiso mar Yesu kod musalaba ka oluwore kod chike mag ngima mar Roho.

Penjo mar 10: Nikech Nyasaye ng’uon

kendo en kod chuny mar konyowa e chandruokwa, donge onenowa kaka joma kare, kata obedo ni wan gi richo e chunywa kawayie mana kuom Yesu?

330 Penjo Kod Duoko


Duoko: Nyasaye en hera kendo long’o. Koum mano ong’adonwa bura e yo makare kata obedo nade, “msach richo en tho” (Jo-Rumi 6:23). Manyiso ni jaricho chopo mana e bur ma joricho thoe bang’ ng’ado negi bura. Opogo jomakare kuom joricho. Mana kaka nopogo Ler kod mudho. Nyasaye luongo jogo maonge richo kuom yie ni Yesu ne oluoko richogi duto kuom batiso kod gur mare mondo gibed makare.

Kata kamano, joma pod nigi richo kuom gi maok oyie kuom batiso Yesu gin joricho e nyim Nyasaye. Gin e jogo ma ok oyie kuom pi ma en batiso mar Yesu, mana kaka jogo mag ndalo Nowa ne ok oyie. Ka Nyasaye oparo joricho ma pod nigi richo kuomgi, joma kare kod jogo maonge richo, to kare mano nyaka bed ni owuondore kendo kare ok onyal ng’ado bura ne chwech ne duto.

Ne owacho, “nimar ok nawe ng’at motimo marach machalo kamano” (Wuok 23:7). Joma

richo gin jogo maluwo kendo yiengore e chike ji, kagi kwedo injili mar pi kod Roho, ma Nyasaye oewarowa go kuom richowa duto e yo mar adier kendo makare. Yesu nowacho, “tamruok yie kuoma en richo” (Johana 16:9). Richo mapod odong’e piny en mar tamruok yie kuom wach maadier ni Yesu oseluoko richowa duto kuom batiso mare gi batisone kod musalaba kendo osebedo jawarwa. Ma en richo ma yanyo Roho Maler maok nyal wenwa. Onge yo moro amora minyal wargo jogo ma kwinyo Roho Maler nikech ok giyie ni batiso mar Yesu noluoko richowa duto.

Jaote Johana nowacho ni, “Ng’at matimo richo ketho chik, nikech richo en ketho chik. Ung’eyo ni Kristo nofwenyore mondo ogol richowa. En to oonge kod richo. Kuom mano, ng’at mosiko kuome ok tim richo. To ng’at matimo richo pok onene, bende ok ong’eye.” (1 Johana 3:4-6). En tim makwero tamruok yie

331 Penjo Kod Duoko


adier ni Yesu nogolo richowa duto e yor batiso mare kod musalape. Obiro kwedo jogo duto maketho chik chieng’giko.

Jogo moyie kuome onge kod richo kendo oriwgi kod Yesu kuom batiso. Jogo moseketo richogi kuom yie margi e batiso mare onge gi richo, kata obedo ni pod gitimo richo nikech nyawo mar ringruok.

Nyasaye luongo jogo duto moseweyo richogi kuom Yesu kendo osebedo thuolo e chik mar Roho mar ngima mondo obed makare. Omiyogi Roho Maler kaka mich. Roho Maler ok bi kuom jogo man kod richo e chunygi. Daudi nowacho e Zaburi, “In ok in Nyasaye mamaor gi timbe maricho, kendo jaricho ok nyal biro e nyimi” (Zaburi 5:4). Roho Maler mar Nyasaye ok nyal dak e chuny jogo man kod richo e ngimagi. Kata joricho maonge kod Roho Maler nyalo wacho kendgi e pachgi giwegi ni owargi nikech yie mar chikegi giwegi. Kata kamano, ng’ato ok nyal

wacho ni oonge kod richo e chunye kendo ni en kare kuom yiene nikech riekone kod pache owuon.

Omiyo, ng’at ma wacho ni en jaricho e wang’ ji mamoko, to gadieri oparo ni en ng’at makare e wang’ Nyasaye. To Nyasaye ok nyal luongo jaricho ni ng’at makare. Jaricho ema ing’ado negi bura omiyo nyaka oyie e injili mar pi kod Roho mondo oware.

Penjo mar 11: kwa wacho ni Yesu oseluoko

richowa duto mag ndalo mosekalo, masani, kod mag ndalo mabiro kaluwore kod yie mari, ere kaka ngima ng’at nyalo chalo kuom ndalo mabiro ka omedo timo richo kuom paro ni richone duto nowene e yie mare kuom batiso mar Yesu kod musalaba? Kata ka ng’ato onego wadgi, obiro ng’eyo ni osechulne e richonego kuom Yesu e musalaba. Omiyo,

332 Penjo Kod Duoko


obiro siko ka otimo richo maonge bwok mana nikech yie ni Yesu ne osegolo richowa nyaka ma wabiro timo e ndalo mabiro. Yie ichiwna ler kuom wechegi.

Dwoko: Agoyoni erokamano kuom kelo penjo

mar injili mar pi kod Roho. Penjoni go ema jo- Kristo mang’eny osepenjo kapok onyulgi manyien. Ang’eyo ni iparori ni jomo nyuol manyien biro siko katimo richo to iresogi kod injili. Kata kamano, adwaro nyisou ni ji moyie kuom injili mar pi kod Roho ok nyal dak engima mar parruok, to molyo gidak e ngima makare.

Nyaka u kwong upar wachno. Ka Roho Maler odak kuomu gadiera, nyaka unyag olembe maler kata kaok igen matimo kamano. Komachielo, ka Roho Maler ok odak kuomu, ok unyal nyago olembe mag Roho, ok ochuno ni itemo machal nade. Ere kaka ng’ato nyalo nyago olembe mag roho ka oonge kod Roho Maler e chunye, kata ka

oyie kuom Yesu mana kamano? Mae ok nyalre. Ruoth nowacho ni yien marach ok nyal nyago olembe mabeyo (Mathayo 7:17-18).

Koro adwaro mondo apenj penjoni kendo achiw dwokone. Iyie kuom Yesu, to bende dak mar ngimani loyo richo mag pinyni? Bende idak engima makare kaka jatich Nyasaye kiloyogo richo mag pinyni; itiyone Ruoth moloyo kendo konyo jomoko yudo warruok kuom richogi duto kuom yalonegi injili mar pi kod Roho? Bende isebedo ng’at makare gadier maok nikod richo moro amora kata matin bang’ ka iseyie kuom Yesu? Yie ma kende kendo injili ma biro miyi duoko mar penjogo en injili mar pi kod Roho, ma Ruoth osedoko janeno mare e Muma Machon kod Muma Manyien.

Wasiko watimo richo e piny kata bang’ Yie kuom Yesu. Kata kamano, Ruodhwa ne obatisi kod Johana kendo ne ochwero rembe e musalaba mondo owarwa kuom richo mag piny duto.

333 Penjo Kod Duoko


Omiyo Ruoth osetimonwa gik makare kendo osewarwa kuom richowa eyor yie kuom ratiro mar Nyasaye, batiso mar Ruoth kod remo ma osegologo richowa.

Adwaro penji penjo moko kendo. Bende in thuolo kuom richo mag chunyi? Bende ne in jaricho kata bang’ yie kuom Yesu, mana kaka ne ichalo kapok iyie kuome? Ka mae en adier, nyalo bedo nikech n ok ing’eyo kuom injili mar pi kod Roho. Omiyo, isepodho kuom chandruok kod gigo modak e ringruok nikech ionge kod Roho ei chunyi. Ok ochuno ni isebedo ng’at machal nade kuom yie mari, inyalo mana dar e paro marichogo ka igloo gik moko duto man e chunyi kendo rwaro injili mar pi kod Roho. Owinjore idar kuom pachi marichogo kendo idog e weche mondiki mag Nyasaye mondo iwinj adier mar injili mar pi kod Roho en adier.

Nitiere ji mang’eny e pinyni moseloko chik warruok ma Ruoth noseketo eyore gi giwegi

kaka gidwaro, kata obedo ni gikolore ir Nyasaye mana kod dhogi. Ka in achiel kuom jogi, to Ruoth biro weyi e odiechieng’ mogik. Ageno ni ma ok notimre ne ng’ato ang’ata e pinyni. Alemo ni ng’at mayie ni remb Yesu e musalaba kende ema nyalo wari, kendo ni isepenjo ka idwaro mondo idag maonge kod richo kuom ndaloni modong’ e pinyni.

Kata kamano, pach gin paro mag ringruok ni “Weche dhano mon gi Nyasaye, nikech ok orito chik Nyasaye” (Jo-Rumi 8:7). Paulo wacho ni, “Joma timo mana gik ma ngima dhano dwaro ok nyal bedo malong’o ni Nyasaye.” (Jo-Rumi 8:8) ka idwaro mondo ibed kod yie ma moro Nyasaye, nyaka iyie kuom tich miwuoro mar Ruoth, mane obiro e piny kokalo kuom Bikra Maria, nokawo richowa mag dhano eyor batiso mar Johana Jabatiso e aora Jordan, kuom mano nochopo tim makare duto mar Nyasaye.

334 Penjo Kod Duoko


Ng’ano miparo ni nyalo timo tich makare mar Nyasaye, ng’at makare koso jaricho? Jaricho pod odak e dier richo nikech pok oyudo weyo richo e wang’ Nyasaye. Omiyo, gimoro achiel marito ng’at makamano en mana bura ne richone. Nyasaye ok nyal weyo joricho mondo odonj e Piny Ruodhe nikech “in ok in Nyasaye mamor ko timbe maricho” (Zaburi 5:4). Nyasaye nowacho ni ka jaricho oweye kendo okwaye gimoro kuome, to ok obi winjo lamo mar jaricho nikech “richou osepogou kod Nyasaye” (Isaiah 59:1-2). Jaricho biro dhie mach nikech misach richo en tho.

Mana joma kare ema osebedo maler kendo onge kod richo e chunygi emanyalo timo tich makare. Ewi mano, Roho Maler dak ei chuny ng’at makare, maonge kod richo bang’ bedo kod yie kuom batiso Yesu kod musalaba. Jaote Petro nowacho e odiechieng’ mar pendekosti, “Lokreuru, kendo ng’ato ka ng’ato kuomu nyaka

batisi e nying Yesu Kristo, mondo richou owenu, eka Nyasaye nomiu Roho Maler” (Tich Joote 2:38).

Gima Muma ni wacho en ni ka idwaro bedo kod yie mar adier mondo oweni richoni duto kuom yie, kare owinjore iyie kuom batiso mar Yesu kod tho mare e musalaba. Yie maka mano nyalo miyo “nyaka batisi e nying Yesu Kristo,” mano en wacho ni, inyalo yudo ng’uono mar weyo richo kuom bedo gi yie e tim makare mane otimo. Adier, jopuonjre Yesu bende no yalo wachno mar batiso mondo onyuoli manyien, man kod yie e batisone kod musalaba. Yesu nochiko jopuonjrene duto mondo obatis ji duto kuom nying Wuoro, Wuowi kod Roho Maler (Mathayo 28:19).

Mang’eny moloyo, Jaote Paulo nowacho ni, “Ka Roho mar Nyasaye odak e iu, to ok unyal timo gik ma ngima dhano dwaro, to utimo mana gik ma Roho dwaro, kendo ka ng’ato onge gi

335 Penjo Kod Duoko


Roho mar Kristo, to ok en ng’ate” (Jo-Rumi 8:9). Nyasaye chiwo Roho Maler ne jok makare mondo opwodhgi kaka nythinde. Roho Maler ok nyal dak kuom ng’at ma jaricho nikech gin kod richo kuom gi. Roho Maler ok ohero richo; ei ng’ato, odwaro ler (bedo mopogore kod richo). Roho telone jomakare eyore makare kendo telonegi mondo gitim dwach Nyasaye. Kare, dwach Nyasaye en mane? En lando injili mar pi kod Roho ne ji mowuok ei oganda duto kendo batisogi kaka chik Yesu wacho.

Ringer ng’at makare kod mar jaricho timo richo nyaka githo. Kata kamano, Ruoth osetimo gima kare mar daro richo duto ma ji timo kod ringer gi chunygi e batiso Yesu kod rembe. Mae tim makare mar Nyasaye ma Yesu ne ochopo. Omiyo, ondik e muma, “Wach maber nyiso ji yo ma Nyasaye miyogo dhano bedo e winjruok kode. Mano timore mana kuom yie kende, mana kaka Muma wacho ni, “Ng’at ma obet e winjruok

gi Nyasaye nikech oyie ema nobed mangima” (Jo-Rumi 1:17) Ng’at ma osewene richone kuom yie tim makare mar Nyasaye biro locho ewi ‘chik mar richo en tho’ kendo luwo timne makare. Mae nyalore kuom teko mar Roho Maler, mabiro kendo dak kuom jogo moyie kuom injili mar pi kod Roho.

Richo duto mag ndalo mokadho, masani kod ma ndalo mabiro mar joma kare noseket kuom Yesu e thuolo mane obatise kod Johana Jabatiso. Ringre ng’at makare bende osetho kachiel kod Yesu. Ka ng’ato oyie kuom wachno, to oriwore kod Yesu kod tho mare. Mae ema bedo bura ne richone duto (Jo-Rumi 6).

Omiyo, kata obedo ni ringruok mar ng’at makare bende timo richo endalo duto mag ngimagi, Roho Maler modak e chunye chike mondo oluw Roho. Ng’at makare luwo Roho Maler kendo gitimo tich Nyasaye nikech Roho Maler odak ei gi.

336 Penjo Kod Duoko


Kata e thuloni mar Jaote, ji mang’eny ne ok oyie kod nyuol manyien nikech negin kod parruok e mar nyuol manyien e ngimagi, mane itayo kod Roho Maler. Kata kamano, ji machalo kamagi ne obedo kod winjogi marach kuom injili mar adier mar pi kod Roho mane Joote oyalo, gima ringruok ong’eyo. Omiyo, Jaote Paulo nowacho ne ji, “To koro ere gima dwawachi? Dwawachi ni ber kwasiko watimo richo mondo ong’wono mar Nyasaye omedre koso? Ngang’! Ok kamano! Korka wach richo to wan mana joma otho. Koro ere kaka dwadhi nyime kwadak e richo?” (Jo-Rumi 6:1-2). Ne omedo wacho, “Agoyo ni Nyasaye erokamano, nikech Yesu Kristo Ruodhwa ema biro resa!” (Jo-Rumi 7:25).

Kawatieko, ringruok mar joma kare pod ok oromo kendo oonge kod yiero makmana timo richo, to pod giluwo Roho Maler, kagi yalo injili ne piny duto. Jok makare wuotho kuom Roho nikech chunygi yweyo kuom ng’wono. “to koro

nadi? Dwatim atima richo nikech koro ok wan e bwo Chik to wan e bwong’wono koso? Ngang’! ok kamano! Donge ung’eyo malong’o ni ka uchiworu ni ng’ato ka wasumbe, mi urito chikene, to chutho un wasumb ng’atno? Kamano bende, ka un wasumb richo, to tho ema koro ochomou, to ka un wasumb winjo wach Nyasayebiro miyo ubado e winjruok kode” (Jo-Rumi 6:15-16).

Mana kaka maua opogore kod maua molosi, Ruoth modak e chuny ng’at makare kod Ruoth modak kuom jaricho opogore. Nikech Ruoth ma odak e chuny ng’at makare e Roho Maler, ng’atno nyalo wuoth kuom Roho kendo oluwo adier e ngimane, mamoro Nyasaye. Komachielo, jaricho onge kod yiero mak mana timo richo nikech ruoth modak e iye en mana richo owuon. Jaricho ok nyal dak e ngima maler nikech oonge kod Roho Maler, nikech richone mang’eny.

337 Penjo Kod Duoko


Paro ni jomoyie kuom injili mar pi kod Roho ok nigi nyalo mar dak ngima maler en mana wach awacha mawuok kuom paro mokethore kuom ringruok. Nyasaye siemogi kawacho, “jogi to yanyo gimoro amora maok gingeyo, to gik magingeyo mana kuom gombo mag ringregi ka le maonge rieko e gik matiekogi” (Juda 1:10). Ji mang’eny e ndalogi ok nyal winjo ngima joma kare, kata obedo ni ging’eyo injili mar pi kod Roho kaka injili mar adier, nikech ok ging’eye gadier kendo pok giyude e chuny gi.

Ang’o miparo kuom tich makare mar jomo nyuol manyien? Gise chiwo gige gi duto mabeyo, kata gin giwegi kaka misango mangima, ne tich maber mar lando injili e piny duto. Kuom paroni iwuon, ang’o momiyo iparo ni jomoyie kuom injili mar pi kod roho nyalo timo richo kagiwuondore kuom injili?

Jomakare timo gik makare kuom yie e dier Ler mar adiera kendo tim makare mar Nyasaye. Jogo

ma timo gik makare mag Nyasaye osenyuol manyien kod Nyasaye. Wan mana kod geno ni joricho duto biro duogo e injili ma Yesu oseluoko richogi duto oko e batisone kod rembe.

Ee, dwarwa ma iye en ni mondo richoni oweni kuom yie e injili mar pi kod Roho e chunygi gadier, kendo girit Ruoth nyaka chop odiechieng’ maogik kagionge kod richo.

e-Bookse-Books

?

USER GUIDE

How to Read

Easier Way to Read

Cover Page

TheNewLifeMission

339 User Guide

◄ User Guide ►

HOW TO READ

PAGING THROUGH THE BOOK

Page by Page

Skiping to a Page

340 User Guide

◄ User Guide ►

PAGE BY PAGE

• KeyBoard

1) Page Up / Page Down Key

Page Up = Previous Page, Page Down = Next Page

2) Arrow Key

← or ↑ = Previous Page, → or ↓ = Next Page • Acrobat Reader Menu Button

◄ = Previous Page, ► = Next Page • Link ◄ = Previous Page, ► = Next Page Weche Mantie E Bugni = Go to Table of Contents

341 User Guide

◄ User Guide ►

SKIPING TO A PAGE 1) Key Board Ctrl + N Key : The number of page you want to go to. 2) Acrobat Reader Scroll Bar Click and drag in the scroll bar until the page number in the number field matches the page you want to go to.

342 User Guide

◄ User Guide ►

EASIER WAY TO READ

Using Bookmarks You can move easily where you want by using bookmarks - Show bookmarks : Press F5 Key on your keyboard. - Hide bookmarks : Press F5 Key again

www.nlmafghanistan.comwww.nlmafrikaans.comwww.nlmalbania.comwww.nlmamharic.comwww.nlmangola.comwww.nlmarabemirates.comwww.nlmarabic.comwww.nlmargentina.comwww.nlmarmenia.comwww.nlmaruba.comwww.nlmaustralia.comwww.nlmaustria.comwww.nlmbahamas.comwww.nlmbahrain.comwww.nlmbangladesh.comwww.nlmbelarus.comwww.nlmbelgium.comwww.nlmbengali.comwww.nlmbenin.comwww.nlmbhutan.comwww.nlmbolivia.com

www.nlmbotswana.comwww.nlmbrasil.comwww.nlmbriton.comwww.nlmbrunei.comwww.nlmbulgalia.comwww.nlmburkinafaso.comwww.nlmburundi.comwww.nlmcameroon.comwww.nlmcanada.comwww.nlmcebuano.comwww.nlmchichewa.comwww.nlmchile.comwww.nlmchin.comwww.nlmchina.comwww.nlmcolombia.comwww.nlmcongo.comwww.nlmcostarica.comwww.nlmcotedivoire.comwww.nlmcroatia.comwww.nlmczech.comwww.nlmdenmark.com

www.nlmdioula.comwww.nlmdominica.comwww.nlmdutch.comwww.nlmecuador.comwww.nlmegypt.comwww.nlmelsalvador.comwww.nlmequatorialguinea.comwww.nlmethiopia.comwww.nlmfinland.comwww.nlmfrance.comwww.nlmfrench.comwww.nlmgabon.comwww.nlmgeorgian.comwww.nlmgerman.comwww.nlmgermany.comwww.nlmghana.comwww.nlmgreek.comwww.nlmgrenada.comwww.nlmguatemala.com

A

B

C

D

E

F

G

Please find your vernacular websites below.

You can download Christian e-books and request Christian books for free.

Feel free to visit our websites below right now!







The Official Website of The New Life Mission

www.nlmission.comwww.nlmission.comor

www.bjnewlife.orgwww.bjnewlife.orgW

The New Life Mission

orldwide websites of

� Some of these websites may not work because they are still under construction.


http://www.bjnewlife.org


www.nlmgujarati.comwww.nlmhaiti.comwww.nlmhindi.comwww.nlmholland.comwww.nlmhonduras.comwww.nlmhungary.comwww.nlm-india.comwww.nlmindonesia.comwww.nlmiran.comwww.nlmiraq.comwww.nlmisrael.comwww.nlmitaly.comwww.nlmjamaica.comwww.nlmjapan.comwww.nlmjavanese.comwww.nlmkannada.comwww.nlmkazakhstan.comwww.nlmkenya.comwww.nlmkhmer.comwww.nlmkirghiz.comwww.nlmkirundi.comwww.nlmkorea.comwww.nlmlatvia.comwww.nlmluganda.comwww.nlmluo.comwww.nlmmadi.comwww.nlmmalagasy.comwww.nlmmalayalam.comwww.nlmmalaysia.comwww.nlmmarathi.com

www.nlmmauritius.comwww.nlmmexico.comwww.nlmmindat.comwww.nlmmizo.comwww.nlmmoldova.comwww.nlmmongolia.comwww.nlmmyanmar.comwww.nlmnepal.comwww.nlmnewzealand.comwww.nlmnigeria.comwww.nlmnorthkorea.comwww.nlmnorway.comwww.nlmpakistan.comwww.nlmpanama.comwww.nlmperu.comwww.nlmphilippines.comwww.nlmpoland.comwww.nlmportugal.comwww.nlmportuguese.comwww.nlmprcongo.comwww.nlmqatar.comwww.nlmromania.comwww.nlmrussia.comwww.nlmsaudiarabia.comwww.nlmserbian.comwww.nlmshona.comwww.nlmsingapore.comwww.nlmslovakia.comwww.nlmslovene.comwww.nlmsolomon.com

www.nlmsouthafrica.comwww.nlmspain.comwww.nlmspanish.comwww.nlmsrilanka.comwww.nlmsuriname.comwww.nlmswahili.comwww.nlmswaziland.comwww.nlmsweden.comwww.nlmswiss.comwww.nlmtagalog.comwww.nlmtaiwan.comwww.nlmtamil.comwww.nlmtelugu.comwww.nlmthailand.comwww.nlmtogo.comwww.nlmtonga.comwww.nlmturkey.comwww.nlmuganda.comwww.nlmukraine.comwww.nlmurdu.comwww.nlmusa.comwww.nlmvenezuela.comwww.nlmvietnam.comwww.nlmzambia.comwww.nlmzimbabwe.comwww.nlmzou.com

H

J

K

L

M

N

P

Q

R

S

T

U

V

Z

I

W The New Life Missionorldwide websites of

Documents

Bende osenyuoli nyuol manyien kuom pi kod Roho?