Bezpieczeństwo w dobie globalizacji - np.uek. w... · PDF fileniepoliczalna grupa graczy rynkowych tworzy ekonomię, w której funkcjonują „spekulanci” kanclerz Merkozy i prezydenta

Bezpieczestwo w dobie globalizacji

Wpyw procesw globalizacyjnych i integracyjnych na

bezpieczestwo pastw, organizacji i obywateli.

2

3

Bezpieczestwo w dobie globalizacji

Wpyw procesw globalizacyjnych i integracyjnych na

bezpieczestwo pastw, organizacji i obywateli.

TOM POKONFERENCYJNY

Krakw 2013

4

Publikacja Koa Nauk Politycznych Homo Politicus Uniwersytetu

Ekonomicznego w Krakowie

Recenzenci:

Dr ukasz Danel

Prof. UEK Robert Jakimowicz

Dr hab. Joanna Dzwoczyk

Konsultacja jzykowa: Studium Jzykw Obcych UEK

Redaktor: Anna Molenda

Konsultacja edytorska: Elbieta Kuchta

Copyright by Koo Nauk Politycznych Homo Politicus

Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Krakw 2013

Wydane przez:

Katedra Nauk Politycznych

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

ul. Rakowicka 27

31-510 Krakw

5

W imieniu organizatorw konferencji

Bezpieczestwo w dobie globalizacji,

pragn serdecznie podzikowa wszystkim,

ktrzy sprawili, e publikacja ta moga

zosta zrealizowana. Dzikuj szczeglnie

recenzentom oraz wszystkim, ktrych cenne

uwagi pomogy mi doprowadzi ten projekt do

koca.

Anna Molenda

Przewodniczca Komitetu Organizacyjnego

6

SPIS TRECI

Rafa Bill ATAK SPEKULACYJNY JAKO WYZWANIE DLA BEZPIECZESTWA

EKONOMICZNEGO PASTWA ............................................................................................ 8

Zdzisaw Skupie

LIBERALIZACJA HANDLU A RYZYKO ZARAANIA KRYZYSAMI

GOSPODARCZYMI ............................................................................................................... 20

Anna Gapys

GAZOWY OPEC POD PRZEWODNICTWEM ROSJI KONTRA WSPLNA POLITYKA

BEZPIECZESTWA ENERGETYCZNEGO UE AKTUALNY OBRAZ RELACJI ........ 30

Agnieszka Legutko

POJCIE BEZPIECZESTWA W PASTWACH NORDYCKICH PRZED I PO ATAKU

ANDERSA BREIVIKA ........................................................................................................... 52

Magdalena Grzywok, Elbieta Kuchta, Anna Molenda, Przemysaw Toro

5 IDEAS FOR A YOUNGER EUROPE PROPOSITION OF STUDENTS SCIENTIFIC

GROUP HOMO POLITICUS .................................................................................................. 70

7

WSTP

Z niekryt radoci oddajemy do Pastwa rk drug ju publikacj pokonferencyjn

z serii Polityka i Komunikacja, autorstwa Koa Nauk Politycznych Homo Politicus.

Materiay w niej zawarte stanowi kwintesencj zorganizowanej 22 maja 2012 r. Studenckiej

Konferencji Naukowej pt. Bezpieczestwo w dobie globalizacji. Wpyw procesw

globalizacyjnych i integracyjnych na bezpieczestwo pastw, organizacji i obywateli.

Tematyka konferencji zostaa zainspirowana dwudziest rocznic wiatowej premiery

synnego dziea Spoeczestwo ryzyka w drodze do innej nowoczesnoci niemieckiego

socjologa Ulricha Becka. Jubileusz ten da nam znakomity asumpt do naukowej refleksji nad

sukcesami i niepowodzeniami procesw sekuratyzacji w odniesieniu do pastw, organizacji

ponadnarodowych, ale te zwykych obywateli w rnych aspektach: kulturalno-spoecznym,

ekonomicznym, ale w szczeglnoci politycznym. Wielowtkowe bezpieczestwo jest

znaczc kwesti polskiej oraz europejskiej debaty publicznej, a globalizacja stanowi jeden

z najwaniejszych czynnikw ksztatujcych wspczesny nam obraz ryzyka. Jest zatem

obowizkowym punktem wyjciowym do debaty nad bezpieczestwem i sposobami jego

zapewnienia w dzisiejszych realiach.

Celem konferencji byo moliwie szerokie spojrzenie na procesy polityczne,

ekonomiczne i kulturowe w aspektach narodowym, regionalnym i globalnym w odniesieniu

do procesu sekuratyzacji.

Niniejsza publikacja jest zatem prb odpowiedzi na pytania o bezpieczestwo

w obszarze gospodarki oraz stosunkw spoecznych, ze szczeglnym uwzgldnieniem

aspektw politycznych dokonujcych si obecnie przemian ryzyka zarwno w sferze lokalnej

i globalnej. Jej twrcy ywi ogromn nadziej, i okae si przydatna nie tylko w wietle

obecnej tranzycji wymiaru bezpieczestwa, ale i stanowi bdzie doskona podstaw do

analizy wspczesnego stanu zagroe.

8

Rafa Bill

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Samorzd Doktorantw

ATAK SPEKULACYJNY JAKO WYZWANIE DLA

BEZPIECZESTWA EKONOMICZNEGO PASTWA

Streszczenie

Publikacja powicona jest zjawisku spekulacji, ktra stanowi form inwestycji. Jej realizacja moe mie

negatywny wpyw na gospodark danego pastwa, gdy celem jest osabienie ekonomii kraju, a nastpnie

realizacja zyskw. W pracy autor wyjania zagadnienie spekulacji oraz przedstawia studium przypadku ataku

spekulacyjnego (dokonanego w latach `90 na funta szterlinga). Na zakoczenie postawiona jest teza o wpywie

spekulacji na bezpieczestwo polityczno-ekonomiczne pastwa na przykadzie wydarze okrelonych jako

Arabska Wiosna.

Wstp

Atak spekulacyjny nie jest nowym zjawiskiem ekonomicznym. Era globalizacji

zwikszya jego znaczenie jako elementu zagraajcego bezpieczestwu wspczesnego

pastwa. Spekulacja ma charakter asymetryczny i przejawia si w wielu dziedzinach. Z tego

wzgldu jest postrzegana jako jeden z nowoczesnych rodkw, ktry mona wymierzy

bezporednio w podmiot funkcjonujcy na rynku ekonomicznym. Nawet najbardziej

autarkiczne gospodarki nie s w zupenoci odcite od relacji na poziomie ponadregionalnym.

Szczeglnie naraone na takie ryzyko jest pastwo, ktrego gospodarka jest wraliwa na

interesy polityczne oraz dobrobyt obywateli. Politycy i ekonomici zwizani z elitami

pastwowymi nie dziaaj w prni, poniewa w wikszoci przypadkw odpowiadaj przed

suwerenem, jakim jest spoeczestwo.

Atak spekulacyjny sta si atrakcyjn form realizacji wysokich stop zwrotu

z zainwestowanego kapitau. W cigu ostatnich dwch dekad globalna gospodarka odczua

zaburzenia wynikajce z takich dziaa, ktre wpyny na naturaln rwnowag rynkow.

W wielu przypadkach podjte ataki spekulacyjne miay istotne znaczenie ekonomiczne,

polityczne i spoeczne.

9

Kady jest spekulantem

W 2010 r., gdy problemy strefy euro zaczy by powane, kanclerz Niemiec Angela

Merkel z wczesnym prezydentem Francji Nicolasem Sarkozym, bronili wiarygodnoci

wsplnej waluty, przerzucajc win za negatywn sytuacj makroekonomiczn na

spekulantw. Zostali oni uznani za wrogw, ktrym naley wytoczy wojn i z ktrymi

naley walczy wsplnie1. Rozpocz si konflikt pomidzy rynkami finansowymi

i strukturami pastwowymi.

Charakter poniszej pracy wymaga redefinicji negatywnego znaczenia sowa spekulant.

Ludwig von Mises i Friedrich August Hayek, ktrzy w swoich pracach wiele miejsca

powicili zachowaniu czowieka na rynku ekonomicznym, twierdz, e kada jednostka

zachowuje si w sposb spekulacyjny2. Dzieje si tak, poniewa kady czowiek posiada

wiedz rozproszon i subiektywn dotyczc ceny i preferencji. Ma ona natur wewntrzn.

Informacja ujawnia si w momencie dokonania transakcji kupna lub sprzeday na rynku,

ktra wpywa na rwnowag popytu i poday, przez co ksztatuje ceny. W ten sposb

niepoliczalna grupa graczy rynkowych tworzy ekonomi, w ktrej funkcjonuj spekulanci

kanclerz Merkozy i prezydenta Sarkozy`ego. Nie s oni w stanie zebra wszystkich informacji

z rynku. Dokonuj jedynie ryzykownego zaoenia na podstawie docierajcych z gospodarki

sygnaw. W przypadku niewaciwego odczytu, ponosz oni straty, podobnie jak kady inny

podmiot funkcjonujcy.

Sowa przywdcw Niemiec i Francji naley odczytywa jako prb si i pokazanie

determinacji do odwrcenia korzystnego dla spekulantw trendu, ktry jednoczenie moe

by negatywny dla gospodarki pastwowej (np. dugotrwaa recesja). W takim przypadku

spekulacja odgrywa pozytywn rol, poniewa obserwacja kierunkw dziaa na rynku

finansowym pozwala na dostrzeenie pierwszych oznak saboci gospodarki i podjcie

dziaa korygujcych3.

Jednoznaczna definicja spekulacji jest trudnym zadaniem ze wzgldu na niewielk

rnic pomidzy ni i innymi inwestycjami, podejmowanymi przez graczy rynkowych.

1 T. Czuczka, Merkel Takes Battle to Markets as Lawmakers Ready to Vote on Greek Aid, [online]

http://www.bloomberg.com/news/2010-05-06/merkel-takes-battle-to-markets-as-lawmakers-ready-to-vote-on-

greek-aid.html (18.05.2012). 2 I. Kirzner, Market Theory and the Price System, Ludwig von Mises Institute, Alabama 2007, s. 1718, 315.

3 M. T. Khler, Spekulanci, gupcze!, [online] mises.pl/blog/2010/07/01/kahler-spekulanci-glupcze (18.05.2012).

10

Z tego wzgldu wyrnia si cechy odrniajce zachowania spekulacyjne od dziaa

inwestycyjnych tj.4:

- horyzont czasowy spekulacji jest krtki (liczony w dniach lub miesicach), inwestycji

dugi (min. jeden rok),

- spekulacja obciona jest wysokim ryzykiem w porwnaniu do redniego ryzyka

inwestycyjnego (przy czym w obszarach tj. seed i venture capital5 moe ono by rwnie

wysokie),

- stopy zwrotu z inwestycji spekulacyjnych s wysze od inwestycji tradycyjnych

(z zastrzeeniem jak w punkcie powyszym),

- decyzje spekulacyjne s podejmowane na podstawie docierajcych sygnaw i po