Bài giảng CÔNG NGHỆ CHẾ TẠO MÁY

CHUẨN

GV: Trần Đại Nguyên

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VĂN LANG Khoa KỸ THUẬT NHIỆT LẠNH

2010

LƯU Ý

Bài giảng điện tử

không thay thế

cho giờ lên lớp bắt buộc của sinh viên

NỘI DUNG

• Khái niệm về chuẩn

• Phân loại chuẩn

• Gá đặt

• Sai số gá đặt

• Các nguyên tắc

CHUẨN

KHÁI NIỆM

• Bề mặt gia công

• Bề mặt định vị

• Bề mặt kẹp chặt

• Bề mặt đo lường

• Bề mặt không gia công

KHÁI NIỆM

• Chuẩn là tập hợp những bề mặt,

đường hoặc điểm của một chi tiết mà

căn cứ vào đó mà người ta xác định

các vị trí bề mặt, đường hoặc điểm

khác của bản thân chi tiết đó hoặc chi

tiết khác

PHÂN LOẠI CHUẨN

Chuẩn thiết kế

• Được dùng trong thiết kế

• Hình thành khi lập các chuỗi kích thước

trong quá trình thiết kế

• Có thể là chuẩn thực hoặc ảo

Chuẩn công nghệ

• Chuẩn gia công

• Chuẩn lắp ráp

• Chuẩn kiểm tra

Chuẩn gia công

• Chuẩn thực

• Xác định vị trí những bề mặt, đường

hoặc điểm của chi tiết trong quá trình

• Gồm: – chuẩn thô: bề mặt làm chuẩn chưa gia công

– chuẩn tinh: bề mặt làm chuẩn đã qua gia công (chuẩn tinh chính: dùng trong gia công lắp ráp, chuẩn tinh phụ:chi gia công)

Chuẩn gia công

Chuẩn tinh chính/phụ

Chuẩn lắp ráp

• Xác định vị trí tương quan của các chi

tiết khác nhau ở một bộ phân máy

trong quá trình lắp ráp.

Chuẩn kiêm tra

• .

GÁ ĐẶT CHI TIẾT

GÁ ĐẶT CHI TIẾT

• Định vị chi tiết: xác định vị trí chính

xác của chi tiết so với dụng cụ cắt

trước khi gia công

• Kẹp chặt chi tiết: cố định vị trí chi tiết

sau khi đã định vị để chống lại tác

dụng của ngoại lực trong quá trình

gia công chi tiết.

CÁC PHƯƠNG PHÁP GÁ ĐẶT

• Rà gá: – Sử dụng trong sản xuất đơn chiếc

– Loạt nhỏ

– Phôi quá thô

• Rà gá trực tiếp trên máy

• Rà gá theo dấu vạch sẵn

Phương pháp tự động đạt kích thước

• Dụng cụ cắt có vị trí tương quan cố

định so với vật gia công (nhờ các cơ

cấu định vị).

NGUYÊN TẮC SÁU ĐIỂM

• 6 chuyển động (6 bậc tự do) của vật

rắn: – OX, OY, OZ

– Quay quanh 3 trục

• Quá trình định vị không phải luôn

khống chế 6 bậc tự do

NGUYÊN TẮC SÁU ĐIỂM

• Mặt phẳng: khống chế 3 bậc tự do

• Khối V dài: 4

• Khối V ngắn: 2

• Chốt trụ dài: 4

• Chốt trụ ngắn: 2

• Chốt côn: 3

NGUYÊN TẮC SÁU ĐIỂM

SAI SỐ GÁ ĐẶT

Sai số kẹp chặt • Là lượng chuyển vị của chuẩn gốc chiếu lên

phương kích thước thực hiện do lực kẹp thay

đổi gây ra.

𝜀k = (ymax-ymin).cos ∝

Ymax, ymin: lượng chuyển vị nhỏ nhất và lớn nhất

∝ : góc giữa phương kích thước thực hiện và

phương dịch chuyển của chuẩn gốc

Sai số đồ gá

Sai số độ mòn:

Sai số chọn chuẩn 𝜀c

• Phát sinh khi chuẩn định vị không trùng với gốc

kích thước và có trị số bằng lượng biến động

của gốc kích thước chiếu lên phương kích

thước thực hiện

• Hình a: gia công mặt G, mặt D vừa là chuẩn

định vị, vừa là gốc 𝜀c (A)=0

• Hình b: gia công mặt C, gốc kích thước N, mặt

định vị D

Phương pháp tính sai số chuẩn

• Phương pháp cực đại, cực tiểu

• Phương pháp xác suất

• ???

CÁC NGUYÊN TẮC KHI CHỌN CHUẨN

• Bảo đảm chất lượng trong quá trình gia công

• Nâng cao năng suất, hạ giá thành

Chọn chuẩn thô

• Thường dùng trong nguyên công đầu tiên của quá trình

gia công cơ.

• Nguyên tắc 1: nếu có 1 bề mặt không gia công thì nên

chọn bề mặt đó làm chuẩn thô

• Nguyên tắc 2: nếu có nhiều bề mặt không gia công thì

nên chọn bề mặt không gia công có độ chính xác vị trí

tương quan cao nhất đối với bề mặt sẽ gia công

• Nguyên tắc 3: nếu có nhiều bề mặt gia công thì nên

chọn bề mặt có lượng dư nhỏ, đều

• Nguyên tắc 4: khi chọn chuẩn thô nên chọn bề mặt bằng

phẳng

• Nguyên tắc 5: chuẩn thô chỉ nên dùng 1 lần trong quá

trình gia công

Chọn chuẩn thô

Chọn chuẩn thô

Chọn chuẩn tinh

• Nguyên tắc 1: cần cố gắng chọn chuẩn tinh chính để chi

tiết lúc gia công có vị trí tương tự như khi làm việc

• Nguyên tắc 2: cố gắng chọn chuẩn định vị trúng với gốc

kích thước để sai số chuẩn 𝜀c (L) = 0

• Nguyên tắc 3: phải chọn chuẩn sao cho chi tiết không bị

biến dạng do lực kẹp, lực cắt. Mặt chuẩn phải đủ chi tiết

để định vị.

• Nguyên tắc 4: chọn chuẩn sao cho kết cấu đồ gá đơn

giản và thuận tiện khi sử dụng

• Nguyên tắc 5: cố gắng chọn chuẩn tinh thống nhất

Chọn chuẩn tinh

Chọn chuẩn tinh

CÂU HỎI ÔN TẬP BÀI TẬP