Bilgisayarla Derin Temel Planı Çizimleri - megep.meb.gov.trmegep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Bilgisayarla Derin... · AutoCAD’te katman oluĢturmak; ekranda çizilen

T.C.

MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI

ĠNġAAT TEKNOLOJĠSĠ

BĠLGĠSAYARLA DERĠN TEMEL PLANI

ÇĠZĠMLERĠ

Ankara, 2014

i

Bu modül, mesleki ve teknik eğitim okul/kurumlarında uygulanan Çerçeve Öğretim

Programlarında yer alan yeterlikleri kazandırmaya yönelik olarak öğrencilere

rehberlik etmek amacıyla hazırlanmıĢ bireysel öğrenme materyalidir.

Millî Eğitim Bakanlığınca ücretsiz olarak verilmiĢtir.

PARA ĠLE SATILMAZ.

ii

AÇIKLAMALAR ................................................................................................................... iv GĠRĠġ ....................................................................................................................................... 1 ÖĞRENME FAALĠYETĠ - 1 ................................................................................................... 3 1. DÜZ RADYE TEMELLER ................................................................................................. 3

1.1. Düz Radye Temel Tanımı ve Elemanları ...................................................................... 4 1.2. Düz Radye Temel Planı Çizimi .................................................................................... 5 1.3. Düz Radye Temel Kesit Çizimi .................................................................................. 13 1.4. Düz Radye Temel Donatı Detayı Çizimleri ................................................................ 17 1.5. Temel Planı Bilgileri Yazımı ve Antet Çizimi ............................................................ 22 UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 24 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 27

ÖĞRENME FAALĠYETĠ - 2 ................................................................................................. 28 2. ALTTAN KĠRĠġLĠ RADYE TEMELLER ........................................................................ 28

2.1. Alttan KiriĢli Radye Temel Tanımı ve Elemanları ..................................................... 28 2.2. Alttan KiriĢli Radye Temel Planı Çizimi .................................................................... 29 2.3. Alttan KiriĢli Radye Temel Kesit Çizimi .................................................................... 31 2.4. Alttan KiriĢli Radye Temel Donatı Detayı Çizimleri.................................................. 33 2.5. Temel Planı Bilgileri Yazımı ve Antet Çizimi ............................................................ 34 UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 35 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 38

ÖĞRENME FAALĠYETĠ - 3 ................................................................................................. 39 3. ÜSTTEN KĠRĠġLĠ RADYE TEMELLER ......................................................................... 39

3.1. Üstten KiriĢli Radye Temel Tanımı ve Elemanları ..................................................... 40 3.2. Üstten KiriĢli Radye Temel Planı Çizimi.................................................................... 40 3.3. Üstten KiriĢli Radye Temel Kesit Çizimi ................................................................... 43 3.4. Üstten KiriĢli Radye Temel Donatı Detayı Çizimleri ................................................. 44 3.5. Temel Planı Bilgileri Yazımı ve Antet Çizimi ............................................................ 45 UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 47 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 50

ÖĞRENME FAALĠYETĠ - 4 ................................................................................................. 51 4. MANTAR RADYE TEMELLER ...................................................................................... 51

4.1. Mantar Radye Temel Tanımı ve Elemanları ............................................................... 51 4.2. Mantar Radye Temel Planı Çizimi .............................................................................. 52 4.3. Mantar Radye Temel Kesit Çizimi ............................................................................. 54 4.4. Mantar Radye Temel Donatı Detayı Çizimleri ........................................................... 56 4.5. Temel Planı Bilgileri Yazımı ve Antet Çizimi ............................................................ 56 UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 58 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 61

ÖĞRENME FAALĠYETĠ - 5 ................................................................................................. 62 5. KAZIK TEMELLER .......................................................................................................... 62

5.1. Kazık Temel Tanımı ve Elemanları ............................................................................ 63 5.2. Kazık Temel Planı Çizimi ........................................................................................... 65 5.3. Kazık Temel Kesit Çizimi ........................................................................................... 67 5.4. Kazık Temel Donatı Detayı Çizimleri ........................................................................ 68

ĠÇĠNDEKĠLER

iii

5.5. Temel Planı Bilgileri Yazım ve Antet Çizim .............................................................. 69 UYGULAMA FAALĠYETĠ .............................................................................................. 71 ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME .................................................................................... 74

MODÜL DEĞERLENDĠRME .............................................................................................. 75 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 78 KAYNAKÇA ......................................................................................................................... 80

iv

AÇIKLAMALAR ALAN ĠnĢaat Teknolojisi

DAL/MESLEK Statik Yapı Teknik Ressamlığı

MODÜLÜN ADI Bilgisayarla Derin Temel Planı Çizimleri

MODÜLÜN TANIMI

Bilgisayarla düz radye, alttan kiriĢli radye, üstten kiriĢli

radye, mantar radye, kazık temellere ait plan, kesit,

detayların çizimi ile ilgili bilgi ve becerilerin

kazandırıldığı bir öğrenme materyalidir.

SÜRE 40/24

ÖN KOġUL

YETERLĠK Bilgisayarla derin temel planları çizmek

MODÜLÜN AMACI

Genel Amaç

Bu modülle gerekli ortam sağlandığında, bilgisayarla

radye temel ve kazık temelleri yönetmelik ve standartlara

uygun olarak çizebileceksiniz.

Amaçlar 1. Bilgisayarla düz radye temel, kesiti ve detaylarını

çizebileceksiniz.

2. Bilgisayarla alttan kiriĢli radye temel planı, kesiti

ve detaylarını çizebileceksiniz.

3. Bilgisayarla üstten kiriĢli radye temel planı, kesiti

ve detaylarını çizebileceksiniz.

4. Bilgisayarla mantar radye temel planı, kesiti ve

detaylarını çizebileceksiniz.

5. Bilgisayarla kazık temel planı, kesiti ve detaylarını

çizebileceksiniz.

EĞĠTĠM ÖĞRETĠM

ORTAMLARI VE

DONANIMLARI

Ortam: Statik yapı teknik ressamlığı atölyesi, CAD

programlarını çalıĢtırabilecek kapasitede donanımı olan

bilgisayar laboratuarı, meslek ile ilgili uygun büro,

iĢletmeler, bilgi teknolojileri ortamı ve kütüphane

Donanım: CAD programlarını çalıĢtırabilecek kapasitede

bilgisayar donanımı, statik proje ile ilgili paket

programlar, programlarla ilgili kitaplar ve dokümanlar,

projeksiyon cihazı ve donanımı

ÖLÇME VE

DEĞERLENDĠRME

Modül içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra

verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz.

Öğretmen, modül sonunda ölçme aracı (çoktan seçmeli

test, doğru-yanlıĢ testi, boĢluk doldurma, eĢleĢtirme vb.)

kullanarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve

becerileri ölçerek sizi değerlendirecektir.

AÇIKLAMALAR

v

1

GĠRĠġ Sevgili Öğrenci,

Temel sistemi tasarlanırken, temelin zeminle temas eden yüzeyinin her noktasındaki

oturmaların eĢit (üniform) olması sağlanır. Zeminin taĢıma gücü düĢükse, yapı çok katlı ise

veya zemin koĢullarından dolayı farklı oturmalar bekleniyorsa radye temel tercih edilir.

Radye temellerin tercihinde sayılan sebeplerin yanı sıra sağlam zeminin derinde bulunması,

yeraltı suyunun varlığı ile yüzey suyunun (akarsu, göl, deniz vb.) olması durumlarında kazık

temel yapımına gidilir.

Bu modül bilgisayar desteği ile standart ve yönetmeliklere uygun, teknik resim

kuralları içinde derin temel planı çizimi yapabilmeniz için hazırlanmıĢtır.

Bu modülü baĢarı ile tamamladığınızda temellere ait yapım kuralları, projelendirme

esasları, bilgisayarla düz radye, alttan kiriĢli radye, üstten kiriĢli radye, mantar radye ve

kazık temellere ait plan, kesit ve donatı detayları çizimi hakkında gereken teknik bilgileri

kazanmıĢ olacaksınız. ĠnĢaat sektöründeki hızlı ilerlemeye ayak uydurabilmek ve bu sektörde

tutunabilmek öğrendiklerimizi iyi kullanabilmemize bağlıdır.

GĠRĠġ

2

3

ÖĞRENME FAALĠYETĠ - 1

Bu faaliyetle uygun ortam ve donanımlar sağlandığında bilgisayarla düz radye temel

planı, kesiti ve detaylarını çizebileceksiniz.

Radye temelin ne olduğunu araĢtırınız.

Çevrenizdeki mühendislik bürolarını ziyaret ederek düz radye temel çizimlerini

inceleyiniz.

Kütüphane kaynakları ve internetten bulabileceğiniz düz radye temel çizimlerini

inceleyiniz.

Düz radye temel plan, kesit ve donatı detay çizimlerinin nasıl yapıldığını

inceleyiniz.

Çevrenizdeki inĢaatlarda yapılan düz radye temelleri inceleyiniz.

AraĢtırma, inceleme sonuçlarınızı sınıf ortamında arkadaĢlarınızla paylaĢınız.

1. DÜZ RADYE TEMELLER

Temeller yapının en alt katındaki kolon veya perdelerin yükünü yer yüzeyine (zemine)

aktarırlar. Diğer bir deyiĢle, temeller yapının ayaklarıdır.

Kolon veya perdeler zemine doğrudan oturtulamaz. Betonarme kolonun dayanımı

zeminin dayanımına göre çok daha yüksektir (100-200 kat). Kolon kesitleri kendi yüklerini

güvenle taĢıyacak Ģekilde seçilir ancak bu kesitler, dayanımı çok küçük olan zemine

doğrudan oturtuldukları takdirde zeminde zemin dayanımının çok üstünde olan gerilmeler

oluĢur ve kolon zemine zımbalanarak saplanır. Zemindeki gerilmeyi düĢürebilmek için

kolonların alt ucu ile zemin arasına kesit alanı kolonun kesitinden çok daha büyük olan

betonarme elemanlar (temel) yapılır.

KiriĢli ve kiriĢsiz tipte inĢa edilebilen radye temeller, genellikle yapı ağırlığının büyük

ya da zeminin taĢıma gücünün düĢük olduğu durumlarda tercih edilir.

ÖĞRENME FAALĠYETĠ–1

ARAġTIRMA

AMAÇ

4

ġekil 1.1: Düz radye temel

1.1. Düz Radye Temel Tanımı ve Elemanları

Radye-jeneral olarak da isimlendirilen bu temeller; dolgu zeminlerde, emniyet

gerilmesinin çok düĢük olduğu ve temel zemininin fazlaca sıkıĢabilme özelliği gösterdiği

zeminlerde veya temel duvarı ve kolonların birbirine çok yakın olması durumlarında

uygulanır. Bu temel türünde bina, zemini tamamen örten ve tersine çalıĢan bir döĢeme

üzerine oturtulur.

Tanımı: Genellikle duvar veya kolonlar birbirine yakın ve yükleri de az ise

sadece düz plaka halinde uygulanan temele düz radye temel adı verilir.

Elemanları: Radye temel plağı, kolon, betonarme perde, beton çeliği, grobeton

ve blokaj olarak sıralanabilir (Çizim 1.1).

Radye temel plağı: Düz radye temelde taĢıyıcı olan en önemli elemandır.

Plak kalınlığı 30 cm’den az olamaz. Plak üst kotu doğal zemin kotundan

en az 60 cm aĢağıda olmalı; bu mesafe, don etkisi olan yörelerde donma

derinliğinin altına kadar olmalıdır.

Kolon: Yapıdan gelen yükleri taĢıyarak üzerine oturduğu temele

nakleden ve düĢey olarak düzenlenen betonarme yapı elemanlarıdır.

5

Betonarme perde: Uzun kenarının kalınlığına oranı en az yedi olan

düĢey taĢıyıcı sistem elemanlarına perde denir. Perde kalınlığı, kat

yüksekliğinin 1/15’ inden ve 20 cm’den az olmayacaktır.

Beton çeliği: Betonarmede çelik ve beton, yapı elemanlarının maruz

olduğu yükü birbirini tamamlayarak karĢılarlar. Beton çeliği, donatı

içindeki fonksiyonuna ve Ģekline göre çeĢitli isimler alır. Maruz oldukları

yükleri taĢıyan esas çelikler (düz veya pilye çelikleri), donatı iskeletini

oluĢturmak için kullanılan montaj çelikleri, donatıyı birbirine bağlamak

ve kesme kuvvetlerini almak amacıyla kullanılan etriyeler beton

içerisinde kullanılan baĢlıca çelik çeĢitleridir. Radye temellerde plak

üzerinde çelikleri birbirine bağlamak üzere etriye görevini yapan sehpa

donatısıdır.

Grobeton: Zemin yüzeyini düzeltmek, temel plağı için taban oluĢturmak

ve temel plağını zeminden gelebilecek olumsuz etkilerden korumak için

10 cm kalınlığında yapılan demirsiz betondur.

Blokaj: Zemin üzerine grobeton dökülmesi için 15 cm kalınlığında

döĢenen taĢlara blokaj adı verilir.

Zemin

Grobeton 10 cm.Blokaj 15 cm.

Zemin çizgisi 25 cm betonarme duvar

Zemin kat dösemesi

Temel plagi

Çizim 1.1: Radye temel elemanları

1.2. Düz Radye Temel Planı Çizimi

Programı çalıĢtırma

CAD programı kurulmuĢ olan bilgisayarlarımızı açtıktan sonra programı çalıĢtırmak

için en çok kullanılan yol; BaĢlat / Tüm Programlar / Autodesk / AutoCAD 2012 Ģeklinde

sıralanır(Resim 1.1).

Resim 1.1: BaĢlat tüm programlardan AutoCAD’in çalıĢtırılması

6

Programı çalıĢtırmak için kullanılabilecek ikinci bir yol ise BaĢlat / ÇalıĢtır seçilerek

açılan diyalog kutusuna programın ismini yazmaktır (Resim 1.2).

Resim 1.2: BaĢlat çalıĢtır seçilerek AutoCAD’in çalıĢtırılması

Bilgisayarlarımıza kurduğumuz AutoCAD programını sıkça kullanacağımız için

program kurulduktan sonra masaüstünde kısa yolu oluĢturulursa kısa yol üzerine farenin sol

tuĢu ile çift tıklanarak program çalıĢtırılabilir. Programın çalıĢtırılması için masaüstü kısa yol

simgesinin kullanılması zaman ve pratik oluĢu açısından tercih edilmektedir(Resim 1.3).

Resim 1.3: Masa üstü kısa yol ile AutoCAD’in çalıĢtırılması

Çizim sınırlarını belirleme

AutoCAD programını çalıĢtırdıktan sonra çizime baĢlamadan önce yapacağımız iĢlem

çizim sınırlarını belirlemektir. Çizim sınırlarını belirlerken çizeceğimiz temelin ait olduğu

binanın eni, boyu, dıĢ ölçülendirme ve aks çizgileri dikkate alınmalıdır. Dikkate aldığımız bu

bilgilerle çizim sınırlarını belirlerken limits komutu yazılarak enter tuĢuna basıldığında

kâğıdın sol alt baĢlangıç noktası 0,0 olarak kabul edilir. Kâğıt boyutu yani çizim sınırları x, y

olarak girilir(Resim 1.4).

Resim 1.4: Çizim sınırlarını (limits) ayarlama

7

x ve y değeri olarak girilen 4000, 2500 değerleri çizim sınırlarımız ya da kâğıt

boyutumuz olarak tespit edilmiĢtir. Bu ölçülerdeki bir çizimin tamamını ekranda görebilmek

için zoom (z), enter ve all (a) enter yapılır. Böylece çizim sınırlarımız programda

tanımlanmıĢ ve bizim tamamını görebileceğimiz hâle gelmiĢ olur (Resim 1.5).

Resim 1.5: Çizim sınırlarını (limits) aktifleĢtirme (zoom (z), enter ve all (a) enter)

Katman ayarları yapma

Çizim ortamında bir nesneyi oluĢturan parça veya elemanların gerçek hayattaki

görüntülerinin ekranda gösterilmesi ve bu nesnelerin birbirlerinden ayırt edilebilmesi için

layer komutu kullanılır. Layer; nesnelere renk, çizgi kalınlığı ve çizgi tipi atamalarını

gerçekleĢtirir. Kullanıcı, aynı parçayı çizim sonuna kadar bir renk seçerek çizer ve daha

sonra ekranda parçanın rengi, çizgi tipi ve kalınlık görüntüsünü kolayca değiĢtirebilir.

AutoCAD’te katman oluĢturmak; ekranda çizilen çizgilerin hangi elemana ait

olduğunu, rengini, çizgi tipini, açılıp-kapatılmasını, çözülüp-dondurulmasını, kilitlenmesini

ve kilitlerinin kaldırılması sağlanarak çizimlerin ekranda gösterilmemesini veya görüldüğü

hâlde müdahale edilememesini sağlar. Kısacası ekrandaki çizimlerin kontrol altında

bulundurulmasını sağlar.

Katman ayarlarını yapmak için komut satırına layer yazılır ve enter tuĢuna basılır.

Açılan Layer Properties Manager diyalog penceresinde sağ üst köĢede bulunan New

sekmesine basılarak elemana isim verilir. Her bir elemana farklı isim vererek katmanlar

oluĢturulur. Elemanların isimleri verilerek oluĢturulan katmanlara color sekmesine tıklayarak

renk, Linetype sekmesine tıklayarak çizgi tipi ve Lineweight sekmesine tıklayarak çizgi

kalınlığı atanır. Örneğin katman ismi aks, rengi kırmızı (red), çizgi tipi kesik çizgi-nokta

(ISO dash dot); katman ismi donatı, rengi beyaz (White), çizgi tipi sürekli (Continuous) gibi

isimlendirilerek katmanlar oluĢturulur. Gerektiğinde ise istenilen katman üzerinde istenilen

değiĢiklik yapılabilir (Resim 1.6).

Resim 1.6: Katman (Layer) ayarları

8

Çizim esnasında sıkça kullanacağımız komutlar Ģunlardır:

Çizim (Draw) komutları (Resim 1.7).

Resim 1.7: Çizim (Draw) komutları

Düzenleme (Modify) komutları (Resim 1.8)

Resim 1.8: Düzenleme (Modify) komutları

Ölçülendirme ayarları yapma

Ölçülendirme ayarları (dimension style) yapılırken öncelikle ölçü çizgisi, uzatma

çizgisi ve sınırlama çizgileri ayarlanır. Açılan yeni ölçü stili (new dimension style) diyalog

kutusundan çizgi ve sınırlama (lines and arrows) ayarları yapılır. Ardından ölçülendirme

yazısı (text) ayarları yapıldıktan sonra temel ölçü birimleri (primary units) ayarları yapılır.

Tüm ayarlar yapıldıktan sonra (ok) tuĢlanarak ölçülendirme stili diyalog kutusuna geri

dönülür. Ölçülendirme stilini aktifleĢtirmek için (set current) tuĢuna tıklanarak ayarlama

tamamlanmıĢ olur. Daha sonra kapat (close) tıklanarak ölçülendirme diyalog kutusu kapatılır

ve ölçülendirme iĢine geçilir (Resim 1.9).

Resim 1.9: Ölçülendirme ayarları

Yazı stili oluĢturma

Format sarkan menüsünden text style komutu seçilerek ya da komut satırına kısaca (st)

yazarak yazı stili (text style) diyalog kutusuna ulaĢılır. Önce yeni (new) butonundan stil ismi

9

(style name) verilir ve yazı biçimi (font name) seçilir. Yazının Ģekline ve yüksekliğine karar

verdikten sonra (apply) diyalog kutusundan çıkarak (close) yazı yazmaya baĢlanır (Resim

1.10).

Resim 1.10: Yazı stili ayarları

Bilgisayarla düz radye temel planı çiziminde iĢlem sırası:

Temel planı çizilecek bilgisayar açılır ve AutoCAD programı çalıĢtırılır.

Zemin kat planından alınan ölçülere göre çizim sınırları (limits) belirlenir.

Çizimde kullanacağımız katman (layer) ayarları yapılır.

Kat planındaki akslar ve kolonlar aynen çizilir (Çizim 1.2).

A

B

C

1 2 43

A

B

C

D D

1 2 43

Çizim 1.2: Zemin kat planındaki akslar ve kolonların çizilmesi

10

Belirlenen ölçülerde temel alanını bütünüyle kaplayacak Ģekilde temel plağı

çizilir.

Yanlardan gelecek toprak basıncına karĢı dıĢ kolonlar arasında 25 cm

geniĢliğinde betonarme duvar çizilir (Çizim 1.3).

1 2 3

A

B

C

4

A

B

C

D

1 2 3

D

4

Çizim 1.3: Temel plağı ve betonarme duvarın çizilmesi

Format dimension style tıklanarak oluĢturulan ölçülendirme ayarları ile kotlu

ölçülendirme yapılır.

Cephe hareketleri, akslar ve toplam cephe ölçüsünü veren dıĢ ölçülendirme

yapılır (Çizim 1.4).

11

1 2 3

A

B

C

4

A

B

C

D

1 2 3

D

4

Çizim 1.4: DıĢ ölçülendirmenin gösterilmesi

Hatch komutu kullanılarak uygun ölçekte uygun taramalar yapılır.

Text style tıklanarak oluĢturulan yazı stili ile malzeme açılımları yazılır.

Çizim adı ve ölçeği yazılır.

Çizim kontrol edilir (Çizim 1.5).

12

150

130

670

25 cm betonarme duvar

TEMEL PLANI Ölçek:1/50

150

670

850

300

280

A

321

220

20

5

Temel plagýKolon

280

B

B

C

230

-1.25-1.70

A

D

220

520

1

20

32

B

280

850

3003

00

550

280

4

A

20

20

230

B

C

A

4

D

20

20

20

Çizim 1.5: 1/50 Ölçekli düz radye temel planı

13

1.3. Düz Radye Temel Kesit Çizimi

Bilgisayarla düz radye temel kesit çiziminde iĢlem sırası:

Üzerine kesitlerin çizileceği temel planı ekrana getirilir.

Kat planından geçirilen kesit çizgileri, temel planında aynı yerden geçirilir.

Kesitler bakıĢ doğrultusuna göre aynı plan üzerine ve yanına çizilir.

Plandan uygun mesâfede zemin çizgisi çizilir.

Kesilen ve görünüĢte kalan temel plağı bakıĢ doğrultusu yönünde taĢınır. Alt ve

üst temel kotlarına göre temel plağı oluĢturulur (Çizim 1.6).

300

300

850

300

850

A

B

B-B

Kesiti

C


280

550

280


150

670

321

220

20

5

Kolon Temel plagý

B

280

4

A

20

20

230

-1.70

A

-1.25

230

B

C

A

D

150

520

670

A-A Kesiti

220

1

20

32

B

280

Temel plagý

D

4

20

20

20

130

Çizim 1.6: Alt ve üst temel kotlarına göre temel plağının çizilmesi

14

Su basman kotuna göre zemin kat döĢemesi çizilir.

Kolonlar, temel plağı üstünden baĢlayıp, zemin kat döĢemesinden 1-2 cm

devam ettirilerek kesilir (Çizim 1.7).

850

300

850

3003

00


550

280

280

280

B

670

21

A

20

Kolon

5 220

43


20

Temel plagý

150

A

20

230

B

-1.70

B-B

Kesi

ti

A

C

-1.25

230

B

C

A

B

280

670

520

D

20

21

220

Zemin çizgisi

A-A Kesiti

20

20

43

150

130

D

20

Zemin kat dösemesi

Temel plagý

Çizim 1.7: Zemin kat döĢemesi ve kolonların kesite çizilmesi

15

Betonarme perde kesiti çizilir.

Temel plağı altı ve üstü, zemin çizgisi ve zemin kat döĢemesini gösteren kotlu

ölçülendirme yapılır (Çizim 1.8).

+ 0.00

- 0.85

- 1.25

- 1.65

20

230

20


280

850

300

850

300 3

00


550

280

220

670

1

A

20

5

432

Temel plagý

280

Kolon

B

150 20

230

B

B-B

Kesi

ti

-1.70

A

C

-1.25

A


670

220

520

- 1.6

5

- 1.2

5

- 0.8

5

+ 0

.00

- 1.7

0

1

D

20

Zemin çizgisi

A-A Kesiti

280

2

B

43

150

130

20

20

Zemin kat dösemesi

Temel plagý

- 1.70

A

B

C

D

Çizim 1.8: Kotlu ölçülendirmenin yapılması

16

Hatch komutu kullanılarak gerekli ölçekte uygun taramalar yapılır.




300

300

850

300

850

670

150



280

20

A

321

2802205

Temel plagýKolon

B

230

Zem

in

Gro

beto

n 1

0 c

m.

Blo

kaj 1

5 c

m.

B

B-B

Kesi

ti

C

-1.25-1.70

A

280

550

4

20

A

20

230

B

A

C

670

130

150

Zemin çizgisi

20

+ 0

.00

- 0.8

5

- 1.2

5

- 1.6

5

D

- 1.7

0

A-A Kesiti

520

280

21

220

3

B

Zemin



Zemin kat dösemesi

Temel plagý

4

20

D

20

20

+ 0.00

- 1.70 - 1.65

- 1.25

- 0.85

Çizim 1.9: Plan üzerinde kesitlerin tamamlanması, çizim adı ve ölçeğinin yazılması

17

1.4. Düz Radye Temel Donatı Detayı Çizimleri

Radye temellerde 1/50 ölçekli çizilmiĢ plan üzerinde donatı gösterilir. Kullanılan çelik

donatı hakkında daha geniĢ bilgi vermek için temel en ve boy kesiti 1/20 ölçeğinde çizilerek

donatı gösterilir. Ayrıca çelikler kesit altı veya yanlarına tek tek çizilip kıvrılma yerleri ve

ölçüleri üzerine yazılır.

Radye temellerde, esas çeliklerin konduğu yer döĢemelerin tersinedir. Mesnet

aralarında üste, mesnetlerde alta konulur. Çelik boyları aynen döĢemelerde olduğu gibi

hesaplanır. Gerekirse mesnet altları Ģapo -ilave- çelikleri ile takviye edilir. Plaka esas

çelikleri, kısa doğrultuda betonarme eleman yüzeyine yakın konur.

Radye temel plaklarında çeliklerin birbirine bağlanması amacıyla kullanılan donatı,

sehpa donatısıdır. 1-2 metre aralıklarla konarak çelikler birbirine bağlanır (Çizim 1.10).

Sehpa donatısı

Ø14 L=150 cm.

30

30

30

30

30

Çizim 1.10: Sehpa donatısı

Plan ve kesit çizimini yukarıda anlattığımız radye temelde kullanılacak donatı çapı,

sayısı ve miktarı hesapla tespit edilir. Statik hesap sonucu tespit edilen donatının planı ve

kesitteki durumu aĢağıdaki çizimlerle gösterilmiĢtir (Çizim 1.11).

18

4Ø14/15 L=150

13Ø

14/1

2 L=600

13Ø

14/1

2 L=540

44Ø

14/1

2 L=900

44Ø

14/1

2 L=840

550

280

850

850

280


150

670

2805 220

1 32

A

20

Alt ilave

Temel plagiKolon25 cm betonarme duvar

B

20

4

A

20

150

130

670

25Ø16/12 L=570

300

46Ø16/12 Alt Donati L=720

46Ø16/12 Üst Donati L=660

-1.25

A

C

B

230

-1.70

Alt ilave4Ø14/15 L=150

25Ø16/12 L=510

220

520Sehpa donatisi

30

30

30 30

30

Ø14 L=150 cm.

1

D

20

32

B

280

3003

00

C

A

B

230

4

D

20

20

20

Çizim 1.11: Planda donatının gösterilmesi

Radye temel plağı üzerine çizilen donatı ile temelin her iki yönünde çizilen kesitler

üzerindeki donatı aynı olmalıdır. Kesitlerde gösterilen donatının açılımı çizilerek donatının

parça ve tam boyu ile çapı, aralığı üzerine yazılır (Çizim 1.12).

19

44Ø

14/1

2 L=900

44Ø

14/1

2 L=840

4Ø14/15 L=150

13Ø

14/1

2 L=600

13Ø

14/1

2 L=540

840 Ø

14/1

2 L

=900

840 Ø

14/1

2 L

=840

Ø14/1

2

280

550

280

850

850

30


670

1502205 280

1 32

Alt ilave

20

A

Temel plagi25 cm betonarme duvar

Kolon

B

20

4

20

A

30

Ø14 L=150 cm.

Sehpa donatisi

B-B

Kesiti

Ø16/1

2

30

40

660 Ø16/12 L=660

130

150

670

25Ø16/12 L=570

300

4Ø14/15 L=150

Alt ilave



-1.25-1.70

A

C

B

230

25Ø16/12 L=510

660 Ø16/12 L=720

520

220

30

1

20

D

32

B

280

300

300

A

C

B

230

30

4

20

D

20

20


30

30

30

30

40

Ø14/12 Ø16/12

Temel plagi

A-A Kesiti

Çizim 1.12: Plan ve kesitte donatının gösterilmesi

20

Bilgisayarla radye temel donatı detayı çiziminde iĢlem sırası:

Plandan yararlanılarak temel plağının ve kolonların düĢey kesiti çizilir.

Yatay ve düĢey ölçülendirme yapılır (Çizim 1.13).

200

280

40

2

40

40

1

180

220

20110 40

3 4

150

A-A Kesiti

Temel plagi

40

Çizim 1.13: Radye temel boy kesitinin çizilmesi

Boyuna donatı yerleĢtirilir.

Enine donatı yerleĢtirilir.

Boyuna ve enine donatının çapı ve aralığı üzerine yazılır (Çizim 1.14).

40 180

220

40

1

A-A Kesiti

200

280

Ø16/12

Temel plagi

40

2

110 40 20

3 4

150

Ø14/12

40

Çizim 1.14: Boyuna ve enine donatıların kesitte gösterilmesi

Donatı açılımı yapılır.

Donatıların kısmi ve toplam boyları üzerine yazılır (Çizim 1.15).

21

660 Ø16/12 L=660

660 Ø16/12 L=72030 30

150

110

220

180

2

Ø16/12

1

40

40

40

Ø14/12

Temel plagi

A-A Kesiti

3

40

280

200

4

40 20

Çizim 1.15: Radye temel donatı detayı çizimi

Radye temel plakların donatı düzeninde iki doğrultuda çalıĢan döĢemelerdeki kurallara

uyulur. Eğer pilye kullanılacaksa mesnet aralarında üste, mesnetlerde alta gelecek Ģekilde

kırılır. Pilye kırımları döĢeme ve kiriĢlerin aksinedir. Boylarının hesap edilmesinde farklılık

yoktur. 1/20 ölçekte çizilen kesitte pilye ve düz demirler gösterilir. Aynı demirlere ait

açılımlar hemen altına çizilerek adedi ve boyu üzerine yazılır (Çizim 1.16).

650

200

660 Ø16/12 L=720

660 Ø16/12 L=660

30

42

4242

110

55 110

80 Ø16/12 L=359

30

1 2

4018040

40

Ø16/12

30

35 Ø16/12 L=320

30

Donati açilimlari

3535

4297

100 Ø16/12 L=391

75110

20

20

43

4011040

Temel plagi

Temel Plak Kesiti

Çizim 1.16: 1/20 Ölçekli donatı detayı ve açılımları

22

1.5. Temel Planı Bilgileri Yazımı ve Antet Çizimi

Teknik resimde görünüĢlerle birlikte tamamlayıcı bilgilerin de bulunması gerekir.

Tamamlayıcı bilgiler, resimlerin incelenmesini kolaylaĢtırmak için antet denilen yazı

alanında toplanır.

Antet, en az 170 mm uzunluğunda ve 15 mm yüksekliğinde olan, dikdörtgen Ģeklinde

bir çizelgedir. Resmi çizen kiĢi adını, soyadını, tarihi yazdıktan sonra imzasını atmalıdır.

Resmin hangi ölçekle çizildiği, parçanın adı, resim numarası ve kurumun adı mutlaka

belirtilmelidir. Resim çizildikten sonra yetkili kiĢi tarafından kontrol edilmelidir. Kontrol

eden kiĢi adını, soyadını, tarihi yazıp imzasını atmalıdır.

Antet Örnekleri (TSE)

ĠĢyerleri için (ġekil 1.2):

ġekil 1.2: ĠĢyerleri için çizilmiĢ antet örneği

Okullar için (ġekil 1.3):

ġekil 1.3: Okullar için çizilmiĢ antet örneği

Temel planı ve her iki yönde bakıĢ yönüne uygun doğrultuda çizilen kesitlerin

tamamlanmasından sonra temel planına ait bilgiler çizimin alt köĢesinde verilir.

Planın, kesitlerin ve donatı detaylarının çevresine antet çizilir. Mevcut çizime, bu

çizimi yapan ve kontrol eden kiĢilere ait gerekli bilgilerin yazıldığı antetin çizilip eklenmesi

ve çizimin kontrol edilmesi ile çizim tamamlanmıĢ olur (Çizim 1.17).

23

4Ø14/15 L=150

13Ø

14/1

2 L=600

13Ø

14/1

2 L=540

44Ø

14/1

2 L=900

44Ø

14/1

2 L=840

550

280

850

850

280

220

670

5

1

A

20

150280 20

2 43


Alt ilave

Temel plagiKolon

B

20


A



25Ø16/12 L=570

25Ø16/12 L=510

670

220

520

300

A

C

B

230

-1.70

Sehpa donatisi

30

3030 30

30

Ø14 L=150 cm.

1

D

20

3003

00

Alt ilave4Ø14/15 L=150

-1.25

A

230

280

2

B

43

20

150

130

20

20

C

B

D

MALZEME

BETON : C20 (BS 20)

DONATI : ST 420 (BÇ III)

DEPREM DEĞERLERĠ

Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4

Ta = 0,20 Tb = 0,90 R = 8,00

ZEMĠN EMNĠYET GERĠLMESĠ = 1,2 kg/cm²

Çizen Ölçek Konu Okul

Sınıf No

Tarih

Kontrol Resim No

Çizim 1.17: 1/50 Ölçekli düz radye temel planı, bilgileri ve antet çizimi

24

UYGULAMA FAALĠYETĠ AĢağıda aks, kolon ve ölçüleri verilen yapı için;

Düz radye temel plan ve kesitini bilgisayarla çiziniz.

Düz radye temel donatı detay ve açılımını bilgisayarla çiziniz.

UYGULAMA FAALĠYETĠ

25

Verilenler:

Radye temel plak kalınlığı 80 cm alınacaktır.

Her iki yönde Ø16’lık demir 15 cm arayla alt ve üst olarak konulacaktır.

ĠĢlem Basamakları Öneriler

ĠĢ önlüğünüzü giyiniz.

Programı çalıĢtırınız.

Çizim sınırlarını belirleyiniz.

Katman ayarlarını yapınız.

Aksları çiziniz.

Kolonları çiziniz.

Düz radye temel plak ve plan donatılarını

çiziniz.

Planda enine ve boyuna temel kesit

yerlerini belirleyiniz.

Her iki yönde temel kesitlerini çiziniz.

Düz radye temel donatı detaylarını

çiziniz.

Ölçülendirme ayarlarını yapınız.

Gerekli ölçülendirmeleri yapınız.

Yazı stillerini oluĢturunuz.

Temel plan ve kesit bilgilerini yazınız.

Anteti hazırlayınız.

Çizimi kontrol ediniz ve kaydediniz.


ÇalıĢma ortamınızın iĢe baĢlamadan

önce temiz olmasına dikkat ediniz.

Yapacağınız çizime uygun limits

ayarlarını yapınız.

Çizim için gerekli katmanları layer

komutu ile oluĢturunuz.

ÇalıĢmanızı sık sık kaydediniz.

Zemin kat planındaki aks ve kolonları

çiziniz.

Belirlenen ölçülerde; temel alanını

bütünüyle kaplayacak Ģekilde temel

plağını çiziniz. Temel planında enine ve boyuna esas

donatıyı çiziniz.

Kat planından geçirilen kesit çizgilerinin,

temel planında da aynı yerde olmasına

dikkat ediniz.

Kesitleri bakıĢ doğrultusuna uygun olarak

aynı plan üzerine çiziniz.

Düz demirleri, sehpa donatısını ve kesite

giren donatıları çiziniz.

Donatı açılımlarını yapınız.

Donatı kısmi ve toplam boylarını yazısınız.

Dimension style ile ölçülendirme stili ve

ayarlamalarını yapınız.

DıĢ ölçülendirmeyi yapınız.

Ġç ölçülendirmeyi yapınız.

Kotlu ölçülendirmeyi yapınız.

Text style ile çizimde kullanacağınız yazı

stillerini oluĢturunuz.

Çizim ölçeğini belirtiniz.

Anteti çiziniz.

Antet bilgilerini doldurunuz.

Biten çizimi kontrol etmeli varsa yanlıĢları

düzeltmeli ve eksikleri tamamlayınız.

Yaptığınız çizimi öğretmeninizin

söyleyeceği bir klasöre isim vererek

kaydediniz.

ÇalıĢan programı ve bilgisayarınızı düzgün

bir Ģekilde kapatınız.

26

KONTROL LĠSTESĠ

Bu faaliyet kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız becerileri Evet,

kazanamadığınız becerileri Hayır kutucuğuna (X) iĢareti koyarak kendinizi değerlendiriniz.

Değerlendirme Ölçütleri Evet Hayır

1. ĠĢ önlüğünüzü giydiniz mi?

2. Bilgisayarınızı çalıĢtırdınız mı?

3. CAD çizim programını çalıĢtırdınız mı?

4. Çizim sınırlarını belirlediniz mi?

5. Katman ayarlarını yaptınız mı?

6. Aksları çizdiniz mi?

7. Kolonları çizdiniz mi?

8. Düz radye temel planını çizdiniz mi?

9. Düz radye temel plak ve plan donatılarını çizdiniz mi?

10. Her iki yönde temel kesitlerini çizdiniz mi?

11. Düz radye temel donatı detaylarını çizdiniz mi?

12. Gerekli ölçülendirmeleri yaptınız mı?

13. Temel plan ve kesit bilgilerini yazdınız mı?

14. Anteti hazırladınız mı?

15. Çizimi kaydettiniz mi?

16. Süreyi (5 ders saati) iyi kullandınız mı?

DEĞERLENDĠRME

Değerlendirme sonunda “Hayır” Ģeklindeki cevaplarınızı bir daha gözden geçiriniz.

Kendinizi yeterli görmüyorsanız öğrenme faaliyetini tekrar ediniz. Bütün cevaplarınız

“Evet” ise “Ölçme ve Değerlendirme”ye geçiniz.

27

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME AĢağıdaki cümlelerin sonunda boĢ bırakılan parantezlere, cümlelerde verilen

bilgiler doğru ise D, yanlıĢ ise Y yazınız.

1. ( ) Radye temellerde bina, zemini tamamen örten ve tersine çalıĢan bir döĢeme

üzerine oturtulur

2. ( ) Sarkan menü komutları çizim ekranının üst kısmında bulunan komutlardır.

3. ( ) Yaptığımız çizimleri kaydetmek için circle komutunu kullanırız.

4. ( ) Radye temellerde esas çeliklerin konduğu yer döĢemelerin aynısıdır.

5. ( ) Çelikler kesit altı veya yanlarına tek tek çizilip kıvrılma yerleri ve ölçüleri üzerine

yazılır.

AĢağıdaki cümlelerde boĢ bırakılan yerlere doğru sözcükleri yazınız.

6. Çizim sınırlarını belirlemek için …………. komutu kullanılır.

7. Radye temellerde plak kalınlığı …… cm den az olamaz.

8. Radye temellerde plak üzerinde çelikleri birbirine bağlamak üzere etriye görevini

yapan …………. donatısıdır.

9. Hatch komutu ile uygun yerlere uygun ölçekte ………… yapılır.

10. ……… nesnelere renk, çizgi geniĢliği ve çizgi tipi atamalarını gerçekleĢtirir.

DEĞERLENDĠRME

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap

verirken tereddüt ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız.

Cevaplarınızın tümü doğru ise bir sonraki öğrenme faaliyetine geçiniz.

ÖLÇME VE DEĞERLENDĠRME

28


Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanımlar sağlandığında, bilgisayarla alttan kiriĢli

radye temel planı, kesiti ve detaylarını çizebileceksiniz.

Çevrenizdeki mühendislik bürolarını ziyaret ederek alttan kiriĢli radye temel

çizimlerini inceleyiniz.

Kütüphane kaynakları ve internetten bulabileceğiniz alttan kiriĢli radye temel


Alttan kiriĢli radye temel plan, kesit ve donatı detay çizimlerinin nasıl

yapıldığını inceleyiniz.

Çevrenizdeki inĢaatlarda yapılan alttan kiriĢli radye temelleri inceleyiniz.


2. ALTTAN KĠRĠġLĠ RADYE TEMELLER

Bu tip temellerde, kolon ve perdeler radye plağın üzerine, radye plaksa kiriĢlerin

üzerine oturtulur. Bu iĢlem temel plağının zemin üzerinde kaymaması için tertip edilir.

2.1. Alttan KiriĢli Radye Temel Tanımı ve Elemanları

Tanımı: Bodrum kat döĢemesinin düz olması ve temelin zemin üzerinde

kaymaması isteniyorsa radye temel plağının altına kiriĢler teĢkil edilir. Bu tür

temellere alttan kiriĢli (ters kiriĢli) temeller adı verilir. Söz konusu kiriĢler

özellikle kil dolgulu kaygan zeminlerde yapının yanal kaymalarını önlemede

büyük rol oynar.

Alttan kiriĢli radye temellerde kiriĢler plaka altında tertiplenir. Temel üstü kazısı

yapıldıktan sonra alt kiriĢlerin tanzim edileceği yerlerde, kiriĢten 12-20 cm daha geniĢ ve 10

cm daha derin olacak Ģekilde zemin kazılır. Taban ve yan yüzeylerde 10 cm kalınlığında

grobeton dökülür.

Elemanları: Radye temel plağı, kiriĢ, kolon, betonarme perde, beton çeliği,

grobeton ve blokaj olarak sıralanabilir (Çizim 2.1).

Alttan kiriĢli radye temel elemanları ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için öğrenme faaliyeti

1.1’e bakınız.


ARAġTIRMA

AMAÇ

29


Grobeton 10 cm.Blokaj 15 cm.Zemin

Temel kirisi

Zemin çizgisi

Temel plagi

Zemin kat dösemesi

Çizim 2.1: Alttan kiriĢli radye temel

2.2. Alttan KiriĢli Radye Temel Planı Çizimi

Programı çalıĢtırma, çizim sınırları ve katman ayarları

Çizim programı masaüstünden kısa yol tuĢu ile ya da baĢlat, tüm programlardan

programın seçilmesi ile çalıĢtırılır. Çizim sayfası açıldıktan sonra yapılacak çizimin

büyüklüğüne göre çizim sınırları limits komutu kullanılarak ayarlanır. Çizim yaparken

kullanacağımız katman ayarları layer komutu ile yapılır. Layer komutunda açılan diyalog

kutusundaki new seçeneği kullanılarak yeni katmanlar oluĢturulur. OluĢturulan katmanlara

aks, kolon, temel, tarama, kiriĢ, donatı, ölçülendirme, yazı vb. isimler verilir. Uygun renk ve

çizgi tipleri atandıktan sonra ok tuĢuna basarak katman ayarları tamamlanmıĢ olur.

Ölçülendirme ayarları ve yazı stili oluĢturma

Ölçülendirme ayarları için format sarkan menüden dimension style seçilerek açılan

diyalog kutusunda öncelikle ölçü çizgisi, uzatma çizgisi ve sınırlama çizgileri ayarlanır. Aynı

sarkan menüden text style seçilerek yazı stili diyalog kutusuna ulaĢılır. Stil ismi verildikten

sonra yazının biçimi, Ģekli ve yüksekliğine karar verilerek ayarlar tamamlanmıĢ olur.

Böylece açtığımız AutoCAD programında gereken ayarlar yapılmıĢ, temel planı, kesiti

ve detaylarını çizmeye hazır hale gelmiĢ oluruz.

Bilgisayarla alttan kiriĢli radye temel planı çiziminde iĢlem sırası:


Zemin kat planından alınan ölçülere göre çizim sınırları (limits)

belirlenir.


Zemin kat planındaki akslar ve kolonlar aynen çizilir.

Belirlenen ölçülerde; temel alanını kaplayacak Ģekilde temel plağı çizilir.

Temel plağı altında kalan ve kaymayı önlemek üzere düzenlenmiĢ kiriĢler

kesik çizgilerle çizilir.

30

Yanlardan gelecek toprak basıncına karĢı dıĢ kolonlar arasında, 25 cm

geniĢliğinde betonarme duvar çizilir.

Kotlu ölçülendirme yapılır.

Cephe hareketleri, akslar ve toplam ölçüyü veren dıĢ ölçülendirme

yapılır.





4321

850

30030

0

850

300

Kolon

280

670

280

A

5 220

20

C

B

A

230

550

280



150

B

20

A

20

A

Temel Kirisi 40/90

C

B

230

280

670

520

21

D

-1.25

220

-2.20

20

43

B150

130

20

20

D

20

Çizim 2.2: 1/50 Ölçekli alttan kiriĢli radye temel planı

31

2.3. Alttan KiriĢli Radye Temel Kesit Çizimi

Bilgisayarla alttan kiriĢli radye temel kesit çiziminde iĢlem sırası:




Plandan uygun mesafede zemin çizgisi çizilir.


üst temel kotlarına göre temel plağı oluĢturulur.

Temel altında kesilen kiriĢler oluĢturulan plağın altına taĢınır. KiriĢler yükseklik

ve geniĢlik ölçülerine uygun olarak çizilir.


Kolonlar, temel plağı üstünden baĢlayıp zemin kat döĢemesinden 1-2 cm devam

ettirilerek kesilir.

Betonarme duvar kesiti çizilir.

Temel plağı altı ve üstü, zemin çizgisi ve zemin kat döĢemesini gösteren kotlu






32

3 421

B-B

Kesi

ti

850

300

850

3003

00

Temel Kirisi 40/90

670

280

280

Blo

kaj 15 c

m.

Gro

beto

n 1

0 c

m.

20

A

Zem

in

Kolon

B

5 220

230

C

B

A

550

280

20


25 cm betonarme duvarTemel plagi

150 20

A

230

A

C

B

Zemin kat dösemesi

Temel plagi

A-A Kesiti

670

280

520

21

20

- 2.1

5-

2.2

0

- 1.6

5

- 1.2

5

D

+ 0

.00

- 0.8

5

B

-2.20 -1.25

220

Zemin çizgisi

Temel kirisi

ZeminBlokaj 15 cm.Grobeton 10 cm.


3 4

20

150

130

20

20

D

- 2.15

+ 0.00

- 0.85

- 1.25

- 1.65

- 2.20


33

2.4. Alttan KiriĢli Radye Temel Donatı Detayı Çizimleri

Alttan kiriĢli radye temellerde gerektiğinde izole edildikten sonra betonarme kiriĢ

donatımı yerleĢtirilir. Alttan kiriĢli radye temellerde plak donatısının kiriĢ boyuna donatısının

altında kalması gerektiği unutulmamalıdır (Çizim 2.4).

şapo (hesapla)

konstrüktif

ters kiriş boyuna donatısı

ters kiriş

etriye

plak donatısı

Çizim 2.4: Alttan kiriĢli radyenin plak kiriĢ birleĢiminde donatının yerleĢtirilmesi

Bilgisayarla alttan kiriĢli radye temel donatı detayı çiziminde iĢlem sırası:


KiriĢlerin ölçüsüne uygun düĢey kesitleri çizilir.

Yatay ve düĢey ölçülendirme yapılır.

Plak ve kiriĢ boyuna donatısı yerleĢtirilir.

Plak ve kiriĢ enine donatısı yerleĢtirilir.

Boyuna ve enine donatının çap ve aralığı üzerine yazılır.


Donatıların kısmi ve toplam boyları üzerine yazılır(Çizim 2.5).

200

650

660 Ø16/12 L=660

660 Ø16/12 L=72030

40

50

40 180 40

Ø16/12

Temel kirisi

A-A Kesiti

30

4Ø14

Ø8/20

20

20

40 110 40

3Ø14

Ø14/12

Temel plagi


34


Temel planı ve her iki bakıĢ yönüne uygun doğrultuda çizilen kesitlerin



çizimi yapan kiĢiye ve kontrol eden kiĢiye ait gerekli bilgilerin yazıldığı antetin çizilmesi,

doldurulması ve çizimin kontrol edilmesi ile çizim tamamlanmıĢ olur (Çizim 2.6).

21 3 4

300

850

30030

0

44Ø

14/1

2

L=9

00

44Ø

14/1

2

L=8

40

850

Temel Kirisi 40/90



25 cm betonarme duvarTemel plagi

280

670

280

20

A

Kolon

B

5 220

230

A

B

C4Ø14/15 L=150

Alt ilave

4Ø14/15 L=150

Alt ilave

550

280

13Ø

14/1

2

L=54

0

13Ø

14/1

2

L=60

0

20

20


150

A

230

A

B

C

280

520

25Ø16/12 L=510

25Ø16/12 L=570

670

21

20

-2.20

D B

-1.25

220

43

30

Sehpa donatisi

Ø14 L=150 cm.

20

20

20

150

130

30

30

30

30

D

MALZEME

BETON : C20 (BS 20)


DEPREM DEĞERLERĠ

Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4

Ta = 0,20 Tb = 0,90 R =

8,00

ZEMĠN EMNĠYET GERĠLMESĠ = 1,2

kg/cm²


Sınıf No

Tarih

Kontro Resim

No

Çizim 2.6: 1/50 Ölçekli alttan kiriĢli radye temel planı, bilgileri ve antet çizimi

35


Alttan kiriĢli radye temel plan ve kesitini bilgisayarla çiziniz.

Alttan kiriĢli radye temel donatı detayı ve açılımını bilgisayarla çiziniz.

Verilenler:



Radye plak altındaki kiriĢler 40/60 cm olacaktır.

Alt kiriĢler içine gerekli donatı konulacaktır.


36






Aksları çiziniz.


Alttan kiriĢli radye temel planını ve

donatılarını çiziniz.




Alttan kiriĢli radye temel donatı

detaylarını çiziniz.














Kat planındaki aksları çiziniz.

Kat planındaki kolonları çiziniz.



plağını çiziniz.

Temel plağı altında düzenlenecek

kiriĢleri kesik çizgilerle çiziniz.

Temel planında enine ve boyuna esas


Kesitleri bakıĢ doğrultusuna uygun

olarak aynı plan üzerine çiziniz.



Plak donatısının kiriĢ boyuna donatısının

altında kalması gerektiğini unutmayınız.


Donatı kısmi ve toplam boylarını

yazınız.



Ölçülendirmeyi yapınız.

Text style ile çizimde kullanacağınız

yazı stillerini oluĢturunuz.

Plan ve kesitlere isim veriniz


Biten çizimi kontrol etmeli varsa

yanlıĢları düzeltmeli ve eksikleri

tamamlayınız.



kaydediniz.

ÇalıĢan programı ve bilgisayarınızı

düzgün bir Ģekilde kapatınız.

37

KONTROL LĠSTESĠ










7. Alttan kiriĢli radye temel planını çizdiniz mi?

8. Alt kiriĢleri plan üzerine iĢlediniz mi?

9. Alttan kiriĢli radye temel plak ve plan donatılarını çizdiniz mi?

10. Alt kiriĢ donatılarını çizdiniz mi?


12. Alttan kiriĢli radye temel donatı detaylarını çizdiniz mi?

13. Alt kiriĢ donatı detaylarını çizdiniz mi?

14. KiriĢ ve plak donatılarının açılımını çizdiniz mi?






DEĞERLENDĠRME




38



1. ( )Bodrum kat döĢemesinin düz olması ve temelin zemin üzerinde kaymaması

isteniyorsa radye temel plağının altında kiriĢler teĢkil edilir. Bu tür temellere alttan

kiriĢli (ters kiriĢli) temeller adı verilir.

2. ( )KiriĢler özellikle kil dolgulu kaygan zeminlerde yapının yanal kaymalarını

önlemede büyük rol oynar.

3. ( )Lineweight sekmesine tıklayarak çizgi kalınlıkları görünür hale getirilir.

4. ( )KiriĢler temel plağının ve dolayısıyla yapının kaymasını engellemek amacıyla

düzenlenmez.

5. ( )Betonarmede çelik ile beton, yapı elemanlarının maruz olduğu yükü birbirini

tamamlayarak karĢılar.


6. Alttan kiriĢli radye temellerde kiriĢler ………..altında tertiplenir.

7. Sarkan menüden ……. ……… seçilerek yazı stili diyalog kutusuna ulaĢılır.

8. Çizim yaparken kullanacağımız ……….. ayarları layer komutu ile yapılır.

9. Çizimi kaydetmek için ……….. komutu kullanılır.

10. Taban ve yan yüzeylerde ………. cm kalınlığında grobeton dökülür.

DEĞERLENDĠRME





39


Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanımlar sağlandığında, bilgisayarla üstten kiriĢli

radye temel planı, kesiti ve detaylarını çizebileceksiniz.

Çevrenizdeki mühendislik bürolarını ziyaret ederek üstten kiriĢli radye temel


Kütüphane kaynakları ve internetten bulabileceğiniz üstten kiriĢli radye temel


Üstten kiriĢli radye temel plan, kesit ve donatı detay çizimlerinin nasıl

yapıldığını inceleyiniz.

Çevrenizdeki inĢaatlarda yapılan üstten kiriĢli radye temelleri inceleyiniz.


3. ÜSTTEN KĠRĠġLĠ RADYE TEMELLER

Bu tip temellerde, kolon ve perdeler kiriĢlerin üzerine oturtulur ve kiriĢler arasında

teĢkil edilen döĢeme elemanlarla birbirine bağlanır.

ġekil 3.1: Üstten kiriĢli radye temel


ARAġTIRMA

AMAÇ

40

3.1. Üstten KiriĢli Radye Temel Tanımı ve Elemanları

Tanımı: Alttan kiriĢli radye temellerin aksine, kiriĢler radye temelin üzerine

oturtulur. Üstten kiriĢli radye temel çok uygulanan bir sistemdir. Bu tür

temellerde iĢçilik alttan kiriĢli radye temellere nazaran daha kolay olur; ancak

plaka üzerine gelen bodrum kat döĢemesinde kiriĢler, üste doğru çıkıntı teĢkil

eder. Düzgün bir bodrum döĢeme tabanı elde edilmek istenirse kiriĢin alt

yüzeyine kadar hafif dolgu malzemeleri (cüruf, perlit vb) ile doldurulur veya

temel üstündeki kiriĢ yüksekliğinin 70 cm’den fazla olması durumunda kiriĢ üst

yüzeyi seviyesinde betonarme döĢeme yapılır.

Elemanları: Radye temel plağı, kiriĢ, kolon, betonarme perde, beton çeliği,

grobeton ve blokaj olarak sıralanabilir (Çizim 3.1).

Üstten kiriĢli radye temel elemanları ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için öğrenme faaliyeti

1.1’e bakınız.

Temel kirisi Temel plagi


Blokaj 15 cm.Grobeton 10 cm.

Zemin

Zemin çizgisi

Zemin kat dösemesi

Çizim 3.1: Üstten kiriĢli radye temel

3.2. Üstten KiriĢli Radye Temel Planı Çizimi







aks, kolon, temel, tarama, kiriĢ, donatı, ölçülendirme, yazı vb. isimler verilir.Uygun renk ve

çizgi tipleri atandıktan sonra ok tuĢuna basılarak katman ayarları tamamlanmıĢ olur.

41






Böylece açtığımız AutoCAD programında gereken ayarları yapmıĢ; temel planı, kesiti


Bilgisayarla üstten kiriĢli radye temel planı çiziminde iĢlem sırası:



belirlenir.



Belirlenen ölçülerde, temel alanını bütünüyle kaplayacak Ģekilde temel

plağı çizilir.

Temel plağı üzerinde zımbalama etkisini karĢılamak amacıyla

düzenlenmiĢ olan kiriĢler ölçülerine uygun olarak çizilir.

Yanlardan gelecek toprak basıncına karĢı dıĢ kolonlar arasında, 25 cm



Cephe hareketlerini, aksları ve toplam cephe ölçüsünü veren dıĢ






42

20280 1505

670

220

21 43

300

850

300

300

850

-1.25

Kolon

230

B

280

A

20

C

-2.20 -1.75

A

230

280

550

B



B

20

A

A

Temel kirisi 40/90

C

280

520

670

D

2120

220

43

20

20

130

150

B

20

D

Çizim 3.2: 1/50 Ölçekli üstten kiriĢli radye temel planı

43

3.3. Üstten KiriĢli Radye Temel Kesit Çizimi

Bilgisayarla üstten kiriĢli radye temel kesit çiziminde iĢlem sırası:







Temel üstünde düzenlenen ve kesilen kiriĢler oluĢturulan plağın üzerine taĢınır.

KiriĢler yükseklik ve geniĢlik ölçülerine uygun olarak çizilir.


Kolonlar, temel plağı üstünden baĢlayıp, zemin kat döĢemesinden 1-2 cm

devam ettirilerek kesilir.


Temel plağı altı ve üstünü, zemin çizgisini ve zemin kat döĢemesini gösteren

kotlu ölçülendirme yapılır.





44

202205 280

670

150

21 43

300

300

850

300

850

230

B

280

20

A

Zem

in

Gro

beto

n 1

0 c

m.

Blo

kaj 15 c

m.

Kolon

B

B-B

Kesi

ti

C

-1.25-2.20 -1.75

A

230

B

280

550

20



A

Temel kirisi 40/90

A

C

Zemin kat dösemesi

A-A Kesiti

Temel plagi

280

520

670

20

D

- 0.8

5

+ 0

.00

- 1.2

5

- 1.7

5

- 2.1

5-

2.2

0

21

Temel kirisi

220

B

Zemin çizgisi

Zemin



- 1.75

- 2.15

20

4

- 2.20

20

20

130

3

150

D

+ 0.00

- 1.25

- 0.85


3.4. Üstten KiriĢli Radye Temel Donatı Detayı Çizimleri

Üstten kiriĢli radye temellerde plaka üzerinde tertiplenen kiriĢin altına konulan esas

çelikler, plakaya konulan esas çeliklerin üstüne oturtulur.

Bilgisayarla üstten kiriĢli radye temel donatı detayı çiziminde iĢlem sırası:

45


KiriĢlerin ölçüsüne uygun düĢey kesitleri çizilir.


Plak ve kiriĢ boyuna donatısı yerleĢtirilir.

Plak ve kiriĢ enine donatısı yerleĢtirilir.

Boyuna ve enine donatının çapı ve aralığı üzerine yazılır.



650

200

660 Ø16/12 L=720

660 Ø16/12 L=660

Ø16/12

50

40

30

Temel kirisi

4018040

Ø14/12

Ø8/20

3Ø14

Temel plagi

30

A-A Kesiti

4Ø14

204011040



Temel planının ve her iki bakıĢ yönüne uygun doğrultuda çizilen kesitlerin





46

280

670

2205 20150

21 43

300

300

850

300

850

Temel kirisi 40/90

25Ø16/12 L=570




230

280

44Ø

14/1

2 L=900

44Ø

14/1

2 L=840

B

20

A

B

Kolon

4Ø14/15 L=150

Alt ilave

A

-2.20

C

-1.25-1.75

4Ø14/15 L=150

Alt ilave

550

230

B

280

13Ø

14/1

2 L=540

13Ø

14/1

2 L=600

20


A

A

C

280

520

25Ø16/12 L=510

670

20

D

2

B

1

220

30

Sehpa donatisi

Ø14 L=150 cm.

30

30

30

304

20

20

20

3

130

150

D

MALZEME

BETON : C20 (BS 20)


DEPREM DEĞERLERĠ

Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4

Ta = 0,20 Tb = 0,90 R = 8,00



Sınıf No

Tarih

Kontrol Resim No

Çizim 3.5: 1/50 Ölçekli üstten kiriĢli radye temel planı, bilgileri ve antet çizimi

47


Üstten kiriĢli radye temel planı ve kesitini bilgisayarla çiziniz.

Üstten kiriĢli radye temel donatı detayı ve açılımını bilgisayarla çiziniz.

Verilenler:


Her iki yönde Ø14’lük demir 20 cm arayla alt ve üst olarak konulacaktır.

Radye plak üstündeki kiriĢler 40/60 cm olacaktır.

Üst kiriĢler içine gerekli donatı konulacaktır.


48





Aksları çiziniz.


Üstten kiriĢli radye temel planını ve

donatılarını çiziniz.




Üstten kiriĢli radye temel donatı

detaylarını çiziniz.









AutoCAD programını çalıĢtırınız.











Temel plağı üzerinde düzenlenecek

kiriĢleri çiziniz.




olarak aynı plan üzerine çiziniz. Düz

demirleri, sehpa donatısını ve kesite


Plak donatısının kiriĢ boyuna donatısının

altında kalması gerektiğini unutmayınız.



yazınız.










tamamlayınız.



kaydediniz.



49

KONTROL LĠSTESĠ










7. Üstten kiriĢli radye temel planını çizdiniz mi?

8. Üst kiriĢleri plan üzerine iĢlediniz mi?

9. Üstten kiriĢli radye temel plak ve plan donatılarını çizdiniz mi?

10. Üst kiriĢ donatılarını çizdiniz mi?


12. Üstten kiriĢli radye temel donatı detaylarını çizdiniz mi?

13. Üst kiriĢ donatı detaylarını çizdiniz mi?

14. KiriĢ ve plak donatılarının açılımını çizdiniz mi?






DEĞERLENDĠRME




50



1. ( )Bu temel türünde kiriĢler radye temel plağının altına oturtulur.

2. ( )Bu temellerde iĢçilik alttan kiriĢli radye temellere nazaran daha kolay olur.

3. ( )AutoCAD programını çalıĢtırdıktan sonra çizime baĢlamadan önce yapacağımız

iĢlem, çizim sınırlarını belirlemektir.

4. ( )Temel üstündeki kiriĢ yüksekliğinin 70 cm’den fazla olması durumunda kiriĢ üst

yüzeyi seviyesinde betonarme döĢeme yapılır.

5. ( )Ölçülendirme stilini aktifleĢtirmek için (set current) tuĢuna tıklanarak ayarlama

tamamlanmıĢ olur.


6. KiriĢler temel plağında ……………..etkisini karĢılamak amacıyla yapılır.

7. Katman aryalarını yapmak için komut satırına ……. yazılır ve …….. tuĢuna basılır.

8. Layer komutunda açılan diyalog kutusundaki …….. seçeneği kullanılarak yeni

katmanlar oluĢturulur.

9. Renk ayarlamalarını yapmak için …….. seçeneği kullanılır.

10. Boyuna ve enine donatının ……….ve ……………..üzerine yazılır.

DEĞERLENDĠRME





51


Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanımlar sağlandığında, bilgisayarla mantar radye

temel planı, kesiti ve detaylarını çizebileceksiniz.

Çevrenizdeki mühendislik bürolarını ziyaret ederek mantar radye temel


Kütüphane kaynakları ve internetten bulabileceğiniz mantar radye temel


Mantar radye temel plan, kesit ve donatı detay çizimlerinin nasıl yapıldığını

inceleyiniz.

Çevrenizdeki inĢaatlarda yapılan mantar radye temelleri inceleyiniz.


4. MANTAR RADYE TEMELLER

Radye temel plağı üzerine oturan kolonların temele oturduğu kısımların geniĢletilmesi

sonucu ismini alan temeldir. Yükün temele aktarılması daha geniĢ bir alana yayılarak kesme

gerilmelerinin karĢılanması sağlanır.

4.1. Mantar Radye Temel Tanımı ve Elemanları

Tanımı: Kolon yüklerini daha geniĢ bir alana yayarak radye temele aktarmak

için kolon altları, gusseli kiriĢlerin tersi bir yapıda geniĢletilerek yapılır.

Elemanları: Radye temel plağı, kolon, betonarme perde, beton çeliği, grobeton

ve blokaj olarak sıralanabilir (Çizim 4.1).

Mantar radye temel elemanları ile ilgili daha ayrıntılı bilgi için öğrenme faaliyeti 1.1’e

bakınız.

radye plak

kolon (görünüş)

kolon(kolonun alt tarafı mantar

şeklinde genişletilmiştir)

Çizim 4.1: Mantar radye temel


ARAġTIRMA

AMAÇ

52

4.2. Mantar Radye Temel Planı Çizimi







aks, kolon, temel, tarama, kiriĢ, donatı, ölçülendirme, yazı vb. isimler verilir, uygun renk ve







Böylece açtığımız AutoCAD programında gereken ayarları yapmıĢ; temel planı, kesiti


Bilgisayarla mantar radye temel planı çiziminde iĢlem sırası:



belirlenir.



Belirlenen ölçülerde, temel alanını bütünüyle kaplayacak Ģekilde temel

plağı çizilir.

Temel plağı üzerinde kolonun yüklerini daha geniĢ bir alana yayması için

düzenlenmiĢ mantar Ģekline benzeyen geniĢleme alanları çizilir.




Cephe hareketlerini, aksları ve toplam cephe ölçüsünü veren dıĢ






53

230

550

850

230850

Kolon 40/40

690

280

Kolon

20 220

1 2

B

A

20

280


20

4

B

3

150


B

20

A

280

Kolon genisleme alaný 80/80

690

280

520

300

C

A

-1.70 -1.25

D

20

20

2

20

1

220

300

300

A

C

20

20

4

B

3

130

150

20

D

Çizim 4.2: 1/50 Ölçekli mantar radye temel planı

54

4.3. Mantar Radye Temel Kesit Çizimi

Bilgisayarla mantar radye temel kesit çiziminde iĢlem sırası:





Kesilen ve görünüĢte kalan temel plağı, bakıĢ doğrultusu yönünde taĢınır. Alt ve


Temel üstünde düzenlenen kolon geniĢlemeleri plandan taĢınır ve yükseklik

ölçüsüne uygun olarak çizilir.











55



850

550

230850

230

280

690

B

20 220

21

20

280

B

A

Blo

kaj 1

5 c

m.

Gro

beto

n 1

0 c

m.

Zem

in

Kolon 40/40


20

43

150

20

280


B

A

280

520

690

Temel plagi

A-A Kesiti300

C

B-B

Kesiti

-1.25-1.70

A

20

Zemin çizgisi

D

- 1.7

0-

1.6

5

- 1.2

5

- 0.8

5

+ 0

.00

2

B

1

20

20

220

3003

00

A

C

20

- 0.85

- 1.25

- 1.65

4

20

20

3

150

130

- 1.70

D

Zemin kat dösemesiBlokaj 15 cm.Grobeton 10 cm.

Zemin + 0.00


56

4.4. Mantar Radye Temel Donatı Detayı Çizimleri

Temelin çelik donatımı düz radye temel plakasına benzer. Kolonların altlarında çelik

çapları artırılır veya aralıkları azaltılır.

Bilgisayarla mantar radye temel donatı detayı çiziminde iĢlem sırası:


Kolonların geniĢleme yapan kısımları plandan taĢınan çizgiler yardımıyla

çizilir.


Plak boyuna donatısı yerleĢtirilir.

Plak enine donatısı yerleĢtirilir.

Boyuna ve enine donatının çapı ve aralığı üzerine yazılır.



690

40

680 Ø16/12 L=740

680 Ø16/12 L=680

8020

180

4020

20 40

40

30

20040

Ø14/12 Ø16/12

Temel plagi

A-A Kesiti

40110 20

30




tamamlanmasından sonra temel planına ait bilgiler, çizimin alt köĢesinde verilir.




57

850

550

230850

230

44Ø

14/1

2 L=840

44Ø

14/1

2 L=900


13Ø

14/1

2 L=600

13Ø

14/1

2 L=540

Temel plagi

280


690


20

B

21

220

280

B

20

A

Kolon 40/40

4Ø14/15 L=150

Alt ilave

20

43


150

280

20

B

A

25Ø16/12 L=530

25Ø16/12 L=590

280

520

690


300

-1.70

A

C

-1.25

4Ø14/15 L=150

Alt ilave

20

20

20

D

B

21

220

3003

00

A

C

Ø14 L=150 cm.

Sehpa donatisi

30

30

30

30

30

20150

20

20130

43

D

MALZEME

BETON : C20 (BS 20)


DEPREM DEĞERLERĠ

Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4

Ta = 0,20 Tb = 0,90 R = 8,00

ZEMĠN EMNĠYET GERĠLMESĠ = 1,2

kg/cm²


Sınıf No

Tarih

Kontrol Resim No

Çizim 4.5: 1/50 Ölçekli mantar radye temel planı, bilgileri ve antet çizimi

58


Mantar radye temel planı ve kesitini bilgisayarla çiziniz.

Mantar radye temel donatı detayı ve açılımını bilgisayarla çiziniz.

Verilenler:



Kolon çevresinde uygun geniĢletme öğretmeninizin vereceği ölçüde yapılacak

ve gerekli donatı konulacaktır.


59





Aksları çiziniz.


Mantar radye temel planını ve donatılarını

çiziniz.




Mantar radye temel donatı detaylarını

çiziniz.
















Belirlenen ölçülerde, temel alanını



Temel plağı üzerinde düzenlenecek

kolon geniĢleme alanlarını ölçülerine

uygun olarak çiziniz.







Kolonların altlarında çelik çaplarının

artırılmasının veya aralıklarının

azaltılmasının gerektiğini unutmayınız..



yazınız.






Plana ve kesitlere isim vermelisiniz




tamamlayınız.



kaydediniz.



60

KONTROL LĠSTESĠ










7. Mantar radye temel planını çizdiniz mi?

8. Mantar Ģeklideki geniĢ kolon altlarını plan üzerine iĢlediniz mi?

9. Mantar radye temel plak ve plan donatılarını çizdiniz mi?

10. Kolon temel bağlantı donatılarını çizdiniz mi?


12. Mantar radye temel donatı detaylarını çizdiniz mi?

13. Kolon donatı detaylarını çizdiniz mi?

14. Kolon ve plak donatılarının açılımını çizdiniz mi?






DEĞERLENDĠRME




61



1. ( )Mantar radye temelde kolon yüklerini daha geniĢ bir alana yayarak radye temele

aktarmak için kolon altları, gusseli kiriĢlerin tersi bir yapıda geniĢletilerek yapılır.

2. ( )Ölçülendirme ayarları (dimension style) yapılırken öncelikle ölçü çizgisi, uzatma

çizgisi ve sınırlama çizgileri ayarlanır.

3. ( )Bu temellerde kolonlar temel plakasına birleĢtikleri yerde geniĢleyerek yükünü

daha geniĢ bir alana yayar.

4. ( )Zemin üzerine grobeton dökülmesi için 45 cm kalınlığında döĢenen taĢlara blokaj

adı verilir.

5. ( )Plak kalınlığı 120 cm’den az olamaz.


6. Kat planındaki ………….ve kolonlar aynen çizilir.

7. Temel plağı üzerinde kolonun yüklerini daha geniĢ bir alana yayması için düzenlenmiĢ

……………..Ģekline benzeyen geniĢleme alanları çizilir.

8. Yanlardan gelecek toprak basıncına karĢı dıĢ kolonlar arasında 25 cm geniĢliğinde

…………… duvar çizilir.

9. …….. komutu ile kopyalama iĢlemi yapılır.

10. Sarkan menü komutları çizim ekranının …….. kısmında bulunan komutlardır.

DEĞERLENDĠRME





62


Bu faaliyetle, uygun ortam ve donanımlar sağlandığında, bilgisayarla kazık temel

planı, kesiti ve detaylarını çizebileceksiniz.

Çevrenizdeki mühendislik bürolarını ziyaret ederek kazık temel çizimlerini

inceleyiniz.

Kütüphane kaynakları ve internetten bulabileceğiniz kazık temel çizimlerini

inceleyiniz.

Kazık temel planı, kesiti ve donatı detay çizimlerinin nasıl yapıldığını

inceleyiniz.

Çevrenizdeki inĢaatlarda yapılan kazık temelleri inceleyiniz.


5. KAZIK TEMELLER

Sağlam zemine ulaĢıp yapı yüklerinin oraya aktarılmasını sağlayan betonarme

kazıklarla düzenlenen derin temellerdir (ġekil 5.1).

ġekil 5.1: Kazık temel


ARAġTIRMA

AMAÇ

63

5.1. Kazık Temel Tanımı ve Elemanları

Tanımı: Yapı yükünün yan yana ve belli aralıklarla düzenlenmiĢ kazıklar

vasıtasıyla derinlerdeki sağlam zemine aktarılmasını sağlayan temel türüne

kazık temel denir.

Yapıdan gelen yükler kazık uçlarıyla ya da kazık uçlarının yan yüzeylerinin

sürtünmesinden yararlanılarak zemine aktarılır. Kazıklar hazır olup çakılabileceği gibi

yerinde dökme olarak da uygulanabilir. Yerinde dökme kazıklarla 12 metre derinlikte

bulunan sağlam zeminleri kullanmak mümkün olmaktadır. Zemine belli aralıklarla

düzenlenen bu kazıklar birbirine üst kısımlarına atılan bağ kiriĢleri ve ızgaralarla bağlanır;

üzerine radye veya mütemadi temel düzenlenerek birlikte çalıĢması sağlanır (Çizim 5.1).

Betonarme Kazýk Boyuna Kesit

Betonarme Kazýk Enine Kesit

50

sik

last

irm

a

Ø8/20 Fret

8Ø16 Boyuna donati



10

50

bölg

esi


50


8Ø16 Boyuna donati

sik

last

irm

a

donati filizi

10

20

cm

. F

RE

T

10

20

cm

. F

RE

T

bölg

esi

6-1

2 m

etr

e

fret ara

ligi 2

0 c

m.

donati filizi

bölg

esi

sik

last

irm

afr

et ara

ligi 2

0 c

m.

6-1

2 m

etr

e

donati filizi

6-1

2 m

etr

e

Çizim 5.1: Daire kesitli yerinde dökme kazık boyuna ve enine kesiti

Elemanları: Kazıklar, radye temel plağı, kiriĢ, kolon, betonarme perde, beton

çeliği, grobeton, blokaj, bağ kiriĢleri ve ızgaralar olarak sıralanabilir.

Kazıklar: Betonarme kazıklar yapılıĢlarına göre hazır ve yerinde dökme

olmak üzere iki kısma ayrılır. Hazır veya çakma kazıklar atölyelerde

döküldükten altı hafta sonra yerine götürülerek çakılır. Bu kazıklar kare,

dikdörtgen veya daire kesitli ve uçları sivri olarak yapılır. Yerinde dökme

kazıklar, zemin çeĢitli Ģekillerde delindikten sonra çelik donatımı yerine

yerleĢtirilip beton dökülerek yapılır. Fore kazıklar adı verilen yerinde

dökme kazıklar daire kesitli olur.

Bağ kiriĢleri: Kazıkların birbirine bağlanmasını ve birlikte çalıĢmasını

sağlamak amacıyla 30x30 cm veya 30x50 cm kesitinde betonarmeden

yapılan elemanlardır.

64

Izgaralar: Binanın kazık temellerin üzerine oturtulabilmesi için ızgaralar

yapılır. Bu ızgaraların görevlerini Ģöyle sıralayabiliriz:

o Yapı yükünü, kazıklara eĢit olarak dağıtmak

o Kazıkların birbirinden ayrı ve yanlara olabilecek hareketlerini

önlemek

o Kazıkların zemine oturmasını üniform(eĢit yayılı) hale getirmek

Su seviyesi yüksekse ızgaraların yapılabilmesi için ya su seviyesi düĢürülür ya da

ızgara çevresi palplanĢlarla tahkim edilerek iyi bir çalıĢma ortamı hazırlanır. Izgara yerine

kazıkların üzerine plak Ģeklinde radye temel de düzenlenebilir (Çizim 5.2).

150

75

230

215

230

230

280

280

360

300

350

250

(a) (b)

(c) (d)

(e) (f)

ızgara

kazık

ölçüler cm'dir.

Çizim 5.2: Kazık ızgaralarının düzenleniĢ Ģekilleri

65

5.2. Kazık Temel Planı Çizimi







aks, kolon, temel, tarama, kiriĢ, donatı, ölçülendirme, yazı vb. isimler verilir. Uygun renk ve







Böylece açtığımız AutoCAD programında gereken ayarlar yapmıĢ; temel planı, kesiti


Bilgisayarla kazık temel planı çiziminde iĢlem sırası:



belirlenir.



Belirlenen ölçülerde temel alanını bütünüyle kaplayacak Ģekilde temel

plağı çizilir.

Temel plağı üzerinde hesap sonucu tespit edilmiĢ sayı ve ölçüdeki

kazıklar yerlerine çizilir.




Akslar ve toplam cephe ölçüsünü veren dıĢ ölçülendirme yapılır.





66

980

300

980

300

300

830

A

1

40

40

300

3

Radye temel plagi25 cm betonarme duvar

2

150

B

Kolon

A

40

40

4

830

40 300 150 300 40

Ø50 cm. Fore Kazýk

C

300

B

300

A

D

-1.70 -1.25

40

C

300

B

300

A


B

D

40

1 32 4

Çizim 5.3: 1/50 Ölçekli kazık temel planı

67

5.3. Kazık Temel Kesit Çizimi

Bilgisayarla kazık temel kesit çiziminde iĢlem sırası:







Temel plağı altında kalan ve derinliği 6-12 metre arasında değiĢen kazıklar

plandan taĢınarak kesite çizilir.











68


300

300

830

830

25 c

m b

eto

narm

e d

uva

r

Gro

beto

n 1

0 c

m.

Blo

kaj 1

5 c

m.

980

300

Zem

in

A

6-12 metre

Sagla

m z

em

in

Zem

in ç

izgis

i

1

40

40

40

Çelik

basl

ik

(Ø50 c

m.)

Beto

narm

e k

azi

k

- 1.7

0

Zem

in k

at dösem

esi

300

300

C

B

Radye

tem

el p

lagi

A

B-B

Kesi

ti

D

-1.25

40

-1.70

+ 0

.00

- 1.2

5

- 0.8

5

- 1.6

5

Saglam zemin1

6-1

2 m

etr

e



Zemin

Zemin çizgisi

980

300

300


3

Radye temel plagiKolon

2

B

150

A

40

4

40

40300150

C

300

300

B

A


B

D

40

- 1.25Radye temel plagi

3 A-A Kesiti2

- 1.70

(Ø50 cm.)

- 1.65

Betonarme kazik

Çelik baslik

4

Zemin kat dösemesi

- 0.85

+ 0.00

Çizim 5.4: Plan çiziminde kesitlerin tamamlanması, çizim adı ve ölçeğinin yazılması

5.4. Kazık Temel Donatı Detayı Çizimleri

Kazıkların çelik donatımları, boylamasına konulan esas ve enlemesine konulan

etriyelerden meydana gelir. Kazık içine köĢelere gelecek Ģekilde en az dört adet, daire kesitli

olanlarda ise en az beĢ adet esas çelik konur. Kare ve dikdörtgen kesitlerde etriyeler, daire

kesitlerde fretler kullanılır.

69

Kazıklarda boyuna donatı; kazık kesit alanının 0,01’inden az olmayacak Ģekilde, Ø12-

40 mm arasında ve kancasız olmalıdır. Pas payı ise en az 40 mm olmalıdır. Enine donatı da

en az Ø8 mm olmalıdır.

1. ve 2. deprem bölgelerinde; yerinde dökme fore kazıklarda 3.00 metreden az

olmamak üzere kazık baĢlığının altındaki kazık boyunun üstten 1/3’ündeki boyuna donatı

oranı, kazık kesitinin 0,008’inden daha az olamaz. Bu bölgeye konulacak spiral donatı çapı

ise 8 mm’den az ve spiral adımı (fret aralığı) 200 mm’den fazla olmayacak; ayrıca üstte en

az kazık çapı yükseklikte spiral donatı adımı 100 mm’ye indirilecektir. Yani kazığın üstte ve

altta çapı kadar yükseklikte fret aralığı yarıya indirilecek ve donatı sıklaĢtırması yapılmıĢ

olacaktır. Kazıkların üst kısımlarında oluĢturulacak radye temelle bağlantısını sağlamak

üzere plak yüksekliğince donatı filizi bırakılır. Bu filizler geçme yapacak Ģekilde temel

plağının içine karĢılıklı yönlere kırılır (Çizim 5.4).

Betonarme Kazik Boyuna Kesit

Betonarme Kazik Enine Kesit

50

10

10

20

cm

. F

RE

T

sik

last

irm

a

sik

last

irm

a

Betonarme Kazik Boyuna Kesit

Betonarme Kazik Enine Kesit

50

10

bölg

esi

Ø8/20 Fret

8Ø16 Boyuna donati

bölg

esi

Ø8/20 Fret

8Ø16 Boyuna donati

10

20

cm

. F

RE

T

sik

last

irm

abölg

esi

donati filizi

6-1

2 m

etr

e

fret ara

ligi 20 c

m.

donati filizi

bölg

esi

sik

last

irm

afr

et ara

ligi 20 c

m.

6-1

2 m

etr

e

Çizim 5.5: Kazıklarda donatının boyuna ve enine kesitte gösterilmesi

5.5. Temel Planı Bilgileri Yazım ve Antet Çizim






70

300

980

300

980

Blo

kaj 15 c

m.

Gro

beto

n 1

0 c

m.

25 c

m b

eto

narm

e d

uvar

Radye temel plagi25 cm betonarme duvar

300

830

6-12 metre

Zem

in

Zem

in ç

izgis

i

300

1

40

A

Sagla

m z

em

in

40

B

3

150

2

Kolon

A

4

40

40


300

830

- 1.7

0

Beto

narm

e k

azik

(Ø50 c

m.)

Çelik

baslik

15040 300

Zem

in k

at dösem

esi

Radye tem

el pla

gi

C

300

300

A

B


-1.70

D

B-B

Kesiti

40

B

-1.25

- 1.6

5

+ 0

.00

- 0.8

5

- 1.2

5

Radye temel plagi

Saglam zemin

6-1

2 m

etre

1 32

Zemin


Blokaj 15 cm.Grobeton 10 cm.

Zemin çizgisi

Zemin kat dösemesi

40

300

300

C

B

A

D

40

- 1.25

Betonarme kazik

Çelik baslik

- 1.65

4

(Ø50 cm.)

- 1.70

A-A Kesiti

+ 0.00

- 0.85

MALZEME

BETON : C20 (BS 20)


DEPREM DEĞERLERĠ

Ao = 0,40 I = 1,0 YZS = Z4

Ta = 0,20 Tb = 0,90 R = 8,00



Sınıf No

Tarih

Kontrol Resim No

Çizim 5.6: 1/50 Ölçekli kazık temel planı, bilgileri ve antet çizimi

71


Kazık temel planı ve kesitini bilgisayarla çiziniz.

Kazık temel donatı detayı ve açılımını bilgisayarla çiziniz.

Verilenler:


Her iki yönde Ø20’lik demir 20 cm arayla alt ve üst olarak konulacaktır.

Radye plak her yönde 50 cm konsol olarak yapılacaktır.

Kazık çapları 50 cm olacaktır.

Kazık boyuna donatısı 10Ø16, fret donatısı ise Ø10/20 olacaktır.


72





Aksları çiziniz.


Kazık temel planını ve donatılarını

çiziniz.




Kazık temel donatı detaylarını çiziniz.
















Belirlenen ölçülerde temel alanını



Temel plağı altında düzenlenecek

kazıkları belirlenen aralıkta ve yerlerde

ölçülerine uygun olarak çiziniz.





Düz demirleri, etriye ya da fretleri ve

kesite giren donatıları çiziniz.

Kazıkların içerisinde kullanılan boyuna

ve enine donatılarını çiziniz.

Kazık baĢlarında sıklaĢtırma bölgesinde

fret aralığının yarıya inmesi gerektiğini

unutmayınız.


Donatı boylarını yazınız.








Biten çizimi kontrol edip varsa yanlıĢları

düzeltiniz ve eksikleri tamamlayınız.



kaydediniz.



73

KONTROL LĠSTESĠ










7. Kazık temel planını çizdiniz mi?

8. Kazıkları plan üzerine iĢlediniz mi?

9. Kazık temel plak ve plan donatılarını çizdiniz mi?


11. Kazık temel donatı detaylarını çizdiniz mi?

12. Kazıklara ait donatı detaylarını çizdiniz mi?

13. Plak ve kazık donatılarının açılımını çizdiniz mi?






DEĞERLENDĠRME




74



1. ( )Yapı yükünün yan yana ve belli aralıklarla düzenlenmiĢ kazıklar vasıtasıyla

derinlerdeki sağlam zemine aktarılmasını sağlayan temel türüne radye temel denir.

2. ( )Yapıdan gelen yükler kazık uçlarıyla ya da yan yüzeylerinin sürtünmesinden

yararlanılarak aktarılır.

3. ( )Kazıklar hazır olup yerine çakılabileceği gibi yerinde dökme olarak da

uygulanabilir.

4. ( )Kazıkların çelik donatımları, boylamasına konulan esas ve enlemesine konulan

etriyelerden meydana gelir.

5. ( )Stil ismi verildikten sonra yazının biçimi, Ģekli ve yüksekliğine karar verilerek

ayarlar tamamlanmıĢ olur.


6. Zemine belli aralıklarla düzenlenen bu kazıklar birbirine, üst kısımlarına atılan bağ

kiriĢleri ve ………………bağlanır.

7. Yazının Ģekline ve yüksekliğine karar verdikten sonra ………… diyalog kutusundan

çıkarak ……. yazı yazmaya baĢlanır

8. Açılan yeni ölçü stili …. ……………. style diyalog kutusundan çizgi ve sınırlama

lines and arrows ayarları yapılır.

9. ……….. programı masa üstünden kısa yol tuĢu ile ya da baĢlat, tüm programlardan

programın seçilmesi ile çalıĢtırılır.

10. Kazıkların üst kısımlarında oluĢturulacak radye temelle bağlantısını sağlamak üzere

plak yüksekliğince ………… …………. bırakılır.

DEĞERLENDĠRME



Cevaplarınızın tümü doğru ise “Modül Değerlendirme”ye geçiniz.


75

MODÜL DEĞERLENDĠRME AĢağıda aks, kolon ve ölçüleri verilen yapı için;

Radye temel planı ve kesitini bilgisayarla çiziniz.

Radye temel donatı detayı ve açılımını bilgisayarla çiziniz.

Kazık temel planı ve kesitini bilgisayarla çiziniz

Kazık temel donatı detayı ve açılımını bilgisayarla çiziniz.

Verilenler:


Her iki yönde Ø20’lik demir 20 cm arayla alt ve üst olarak konulacaktır.

Radye plak her yönde 50 cm konsol olarak yapılacaktır.

Kazık çapları 50 cm olacaktır.

Kazık boyuna donatısı 8Ø16, fret donatısı ise Ø8/16 olacaktır.

Bu modül kapsamında aĢağıda listelenen davranıĢlardan kazandığınız becerileri Evet,


MODÜL DEĞERLENDĠRME

76

KONTROL LĠSTESĠ





2. Bilgisayarınızı çalıĢtırdınız mı?






8. Radye temel planını çizdiniz mi?

9. Radye temel plak ve plan donatılarını çizdiniz mi?


11. Radye temel donatı detaylarını çizdiniz mi?





16. Süreyi iyi kullandınız mı?







23. Kazık temel planını çizdiniz mi?

24. Kazıkları plan üzerine iĢlediniz mi?

25. Kazık temel plak ve plan donatılarını çizdiniz mi?


27. Kazık temel donatı detaylarını çizdiniz mi?

28. Kazıklara ait donatı detaylarını çizdiniz mi?

29. Plak ve kazık donatılarının açılımını çizdiniz mi?





34. Süreyi iyi kullandınız mı?

77

DEĞERLENDĠRME

Cevaplarınızı karĢılaĢtırınız. YanlıĢ cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt

ettiğiniz sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrarlayınız. Cevaplarınızın tümü

doğru ise bir sonraki modüle geçmek için öğretmeninize baĢvurunuz.

78

CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALĠYETĠ-1’ĠN CEVAP ANAHTARI

1 Doğru

2 Doğru

3 YanlıĢ

4 YanlıĢ

5 Doğru

6 Limits

7 30

8 Sehpa

9 Tarama

10 Layer

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-2’NĠN CEVAP ANAHTARI

1 Doğru

2 Doğru

3 Doğru

4 YanlıĢ

5 Doğru

6 Plaka

7 Text Style

8 Katman

9 Save

10 10

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-3’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 YanlıĢ

2 Doğru

3 Doğru

4 Doğru

5 Doğru

6 Zımbalama

7 Layer Enter

8 New

9 Color

10 Çap -Aralığı

CEVAP ANAHTARLARI

79

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-4’ÜN CEVAP ANAHTARI

1 Doğru

2 Doğru

3 Doğru

4 YanlıĢ

5 YanlıĢ

6 Akslar

7 Mantar

8 Betonarme

9 Copy

10 Üst

ÖĞRENME FAALĠYETĠ-5’ĠN CEVAP ANAHTARI

1 YanlıĢ

2 Doğru

3 Doğru

4 Doğru

5 Doğru

6 Izgaralarla

7 Apply Close

8 New Dimension

9 Çizim

10 Donatı filizi

80

KAYNAKÇA COġKUN A. Ġhsan, Serpil IRK, Abdullah KAYHAN, Feride IġIK, Ġbrahim

ERĠM, Yapı Ressamlığı IX. Sınıf ĠĢ ve ĠĢlem Yaprakları, MEB Yayınları,

Ġstanbul 2005.

COġKUN A. Ġhsan, Serpil IRK, Abdullah KAYHAN, Feride IġIK, Ġbrahim

ERĠM, Yapı Ressamlığı X. Sınıf ĠĢ ve ĠĢlem Yaprakları, MEB Yayınları,

Ġstanbul 2005.

PEHLĠVAN Muslahattin, Bilgisayarlı Çizim Atölyesi Temel Ders Kitabı 1,

MEB Yayınları, Ġstanbul 2005.

PEHLĠVAN Muslahattin, Bilgisayarlı Çizim Atölyesi Temel Ders Kitabı 2,

MEB Yayınları, Ġstanbul 2005.

MEGEP- ĠnĢaat Teknolojisi Alanı Çerçeve Öğretim Programı, Ankara,

2011.

DANIġ Ġsmet, ĠnĢaat Teknik Resmi, Milli Eğitim Yayınevi, Ġstanbul, 2001.

PANCARCI Ali, Mehmet Emin ÖCAL, Yapı Teknik Resmi 2, Birsen

Yayınevi, Ġstanbul, 1998.

OYMAEL Sabit, Yapı Bilgisi Cilt I -III, MEB Yayınları, Ġstanbul 2003.

ÖZCAN Köksal, Yapı, Bilim Yayınları, Ankara 2002.

DOĞANGÜN Adem, Betonarme Yapıların Hesap ve Tasarımı, Birsen

Yayınevi, Ġstanbul 2005.

ÇAMLIBEL A.Nafiz, Yüzeysel Yapı Temelleri, Birsen Yayınevi, Ġstanbul

2000.

KAYNAKÇA

Documents

Bilgisayarla Derin Temel Planı Çizimleri - megep.meb.gov.trmegep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Bilgisayarla Derin... · AutoCAD’te katman oluĢturmak; ekranda çizilen