BİNA KİTABI

الرحيم الرحمن الله بسم

العالمين رب لله الحمدبيته واهل اصحابه و اله وعلى محمد رسولنا على والسالم والصلوة اجمعين .(adede halkih ve rıza nefsih ve zinete arşih ve midade kelimatih )

Çekim babları 35 tanedir. 6 tanesi sülasi mücerred (kökü 3 harfli) bablarıdır.

1- .kalıbıdır.buna birinci bab denir ( yef u lu) لعفي - (fe a le) لعف

Örn: رصن (nasara – yardım etti) - رصني (yen su ru) gibi.

Binası (ne için kullanıldığı) çoğu zaman müteaddi(geçişli), bazen lazım (geçişsiz) içindir. Yani bu babdan çoğunlukla müteaddi fiiller gelir biraz da lazım fiil gelir.

MÜTEADDİ : fiilin işi mefule sirayet ederse ,geçerse o fiile müteaddi denir. Meful alan fiildir. Örn: رصن ديز zeyd,amra yardım etti.(yardım işi Amra (nasara zeydun amran) ارمعgeçtiğinden bu fiil müteaddidir.)

LAZIM: fiilin tesiri mefule geçmeyip bilakis kendinde kalan fiildir. Örn: جرخ ديز(harace zeydun) , zeyd çıktı gibi. çıkma işi başka birine sirayet etmeyip zeydin kendi nefsinde kalmıştır.yani zeydin kendisi çıkmıştır.

2- برض :kalıbıdır,buna ikinci bab denir.örn ( yef i lu) لعفي - (fe a le) لعف(darabe) - برضي (yedribu) (dövdü – dövüyor,döver) gibi. Binası (ne için kullanıldığı) çoğu zaman müteaddi(geçişli), bazen lazım (geçişsiz) içindir.

Müteaddiye misal(örnek) : برض ديز .(darabe zeydun amren – zeyd,Amrı dövdü) ارمع Lazıma misal( örnek) : سلج . (celese zeydun – zeyd oturdu) ديز

3- حتف .kalıbıdır, buna üçüncü bab denilir ( yef a lu) لعفي - (fe a le) لعف(feteha – açtı) - حتفي (yeftahu) gibi.

Not: لعف (fa a le) kalıbının ف harfine, faal fiil ; ع harfine ,aynel fiil ; ل harfine ,lamel fiil denilir.

Bu babdan gelen fiillerde şu şart aranır: aynel fiilinin (2.harfi) veya lamel fiilinin (son harfi) “boğaz harfleri”nden olması gerekir. Boğaz harfleri ; , , ح , , , خ ع غ ه .harfleridir أ . Binası (ne için kullanıldığı) çoğu zaman müteaddi(geçişli), bazen lazım (geçişsiz) içindir. Müteaddiye misal : حتف ديز .zeyd kapıyı açtı – (feteha zeydunil babe) بابلا Lazıma misal: بهذ . zeyd gitti (zehebe zeydun) ديز

4- ملع .kalıbıdır, buna dördüncü bab denilir ( yef a lu) لعفي - (fe i le) لعف(alime – bildi) - ملعي (ya’lemu) gibi. Binası (ne için kullanıldığı) çoğu zaman müteaddi(geçişli), bazen lazım (geçişsiz) içindir.

Müteaddiye misal : ملع ديز .zeyd meseleyi bildi (alime zeydunil mes’elete) ةلئسملا Lazıma misal : لجو .zeyd korktu (vecile zeydun) ديز

5- نسح .kalıbıdır, buna beşinci bab denilir ( yef u lu) لعفي - (fe u le) لعف(hasune) güzel oldu. - نسحي (yahsunu) . Binası; bu kalıptan sadece lazım fiiller gelir.

Misal : نسح .zeyd güzel oldu – (hasune zeydun) ديز

6- بسح .kalıbıdır, buna altıncı bab denilir ( yef i lu) لعفي - (fe i le) لعف(hasibe – saydı,zannetti) - بسحي (yahsibu) gibi. Binası (ne için kullanıldığı) çoğu zaman müteaddi(geçişli), bazen lazım (geçişsiz) içindir.

Müteaddiye misal : بسح ديز ارمع . (hasibe zeydun amren fadilen) الضافLazıma misal : ثرو .zeyd varis oldu (verise zeydun) ديز

35 babdan 12 tanesi sülasiye (kökü 3 harfli) mezid (harf ilave edilmiş) olanlardır. Ve 3 kısımdır.

A - SÜLASİYE BİR HARF ZİYADE OLANLAR : bunlar 3 babdır.

1- İF AL : (if a lun) لاعفإ - (yuf i lu) لعفي - (EF A LE) لعفأbabıdır. مركأ (ek re me) ikram etti) - مركي (yuk ri mu) - ماركإ (ik ra mun) . Binası : çoğu zaman müteaddi, bazen de lazım içindir.

Müteaddiye misal: مركأ ديز .gibi (ekreme zeydun amren) ارمعLazıma misal: حبصأ .gibi لجرلا

İfal babının bir çok manaları vardır.1- lazım fiil, müteaddi olur: بهذ (zehebe – gitti) → بهذأ(ezhebe – GÖTÜRDÜ).2- Olmak ,vucut bulmak manasına gelir: محلأ el ha me halidun – halid etli) دالخ

oldu,şişmanladı).

3- (haynunet) ,zamanı gelmek manasına gelir: دصحأ ahsade zzer’u – ekini) عرزلاbiçme zamanı geldi).

4- (duhul) giriş ifade eder: ىسمأ نبا emsa ibnussebili – yolcu) ليبسلاakşamladı,akşam vaktine girdi).

5- Bir yere gitmeyi veya girmeyi bildirir: زجحأ ahceze aliyyun – ali ,hicaza) ىلعgitti).

6- Fiilin türediği nesnenin ,fiilde meydana gelmesini bildirir: ترمثأ ةرجشلا(esmereti şşeceretu – ağaç meyva verdi).

7- (sayruret) halden hale geçmek ifade eder: رقفأ efgara rreculu – adam) لجرلاfakir oldu).

8- Mubalağa (abartı) ifade eder: هتلغشأ (eşğaltuhu – onunla çok meşgul oldum).9- Bir sıfat üzere bulmağı bildirir: هتمظعأ (a’zamtuhu – onu büyük

buldum,büyük gördüm).10- Arz bildirir: عابأ .(ebael abde – o,köleyi satmak için arz etti) دبعلا11- Bazen sülasi mücerred manasına gelir: تلقأ egaltul bey’a – alışverişi) عيبلا

bozdum) gibi.

2- : (tef i lun) ليعفت - (yu fa’i lu) لعفي - (fa’ale – ayn şeddeli) لعفTEF ‘İL babıdır.

.gibi (tef ri hun) حيرفت - (yu ferri hu) حرفي - sevindirdi ( ferra ha) حرف

Binası : teksir(çokluk) içindir. i. bu çokluk bazen fiilde olur : فوط ديز zeyd, kabeyi çok, ةبعكلا

tavaf etti.ii. Bu çokluk bazen failde olur: توم .bir çok deve öldü , لبالا

iii. Bu çokluk bazen mefulde olur: قلغ ديز zeyd bir çok kapı) بابلاörttü).

Tefil babının özellikleri :1- lazım fiil müteaddi olur.2- Teksir . قزم (mezega – yırttı) → قزم (mezzega – parçaladı).3- Fiilin kök manasını mefule isnad etmek : تبذك – kezzebturrecule) لجرلا

adama yalancı dedim) gibi.4- Hikaye etmekte kullanılır: نمأ (emmene – amin dedi) gibi.5- Bir yerde hazır bulunmayı ifade eder: عمج cemmaarreculu – adam) لجرلا

cumada bulundu) gibi.6- Bazen isimden de yapılmış olabilir: ميخ (haymun – çadır) → ميخ موقلا

(hayyemelgavmu – topluluk çadır kurdu) gibi.

3- , (mu faa a le tun) ةلعافم - (yu faa i lu) لعافي - (faa a le) لعاف gaa) لتاق .MU FA ALE babıdır : (fii aa lun) لاعيف, ,(fi aa lun) لاعفte le – savaştı) - لتاقي (yu gaa ti lu) - ةلتاقم (mugaateletun) gibi.

Binası ; a) çoğunlukla iki şey arasında ortaklık (müşareket) : ديز لتاق ارمع (gaa te le zeydun amren) zeyd amrla savaştı gibi. b) bazen de tek şey(vahid) için kullanılır: مهلتاق ALLAH onları) هللاkahretsin) gibi.

MUFAALE babının özellikleri :1- müşareket : براض (da re be- dövüştü) ,بتاك (katebe – yazıştı) gibi.2- bir işi yapmakta “gayret ve devamlılık “ bildirir. بالط (talebe- devamlı istedi)..gibi (sabega – geçmeye çalıştı) قباس3- bazen sülasi mücerred fiil manasında da kullanılır: رفاس – safere zeydun) ديز

zeyd yolculuk yaptı) gibi.4- davranış tarzı ifade eder : نشاخ (haşene – sert davrandı) gibi.5- bazen müteaddi olur : ىنافاع .gibi (ilaç bana şifa verdi ) ءاودلا6- teksir ifade eder : فعاض (da afe – kat kat yaptı,katladı) gibi.7- bazen “ifal babındaki” fiillerin manalarını ifade eder : كافاع ALLAH) هللا

sana afiyet versin) gibi.

B – SÜLASİYE İKİ HARF ZİYADE OLANLAR : bunlar 5 babdır.

İNFİAL : (in fi aa lun) لاعفنإ - (yen fe i lu) لعفني - (in fe a le) لعفنإ -1babıdır,

.gibi (inkisarun) راسكنإ - (yenkesiru) رسكني - (inkesere – kırıldı) رسكنإBinası; mutavaat içindir.MUTAVAAT : müteaddi bir fiilin teallukundan ,bir şeyin eserinin ortaya çıkmasına denir.örn: ترسك جاجزلا رسكنإف كلذ kesertu zzucace fenkesere zalike zzucacu – ben camı) جاجزلاkırdım,o cam da (hemen) kırıldı) burada müteaddi fiil “kesere” dir ,kırma fiilidir, kırma işinin camda ortaya çıkmasına mutavaat denir ki mana olarak “kırılma” denir.

İNFİAL babının özellikleri :1- mutavvat içindir(anlatıldı).2- Lazım içindir: قلطنإ .gibi (intalaga halidun – halit gitti) دالخ3- Bir yer isminden yapılır: تزجحنإ (inhaceztu – hicaza gittim) gibi.

2- İFTİAL : (if ti aa lun) لاعتفإ - (yef te i lu) لعتفي - (if te a le) لعتفإbabıdır. عمتجإ (ictemea – toplandı) - عمتجي (yectemiu) - عامتجإ (ictimaun) gibi.

Binası, mutavaat içindir.

örn: تعمج لبالا عمتجاف كلذ develeri topladım, o develer de (hemen)) لبالاtoplandı) .

İFTİAL babının özellikleri : a. mutavaat içindir.

b. bazı fiiller failin gayretini gösterir : دهج (cehede – çalıştı) → دهتجإ (ictegede – çabaladı) , لفح (hafele – toplandı) → لفتحإ (ihtefele – toplantı yaptı) gibi.

c. müşareket bildirir: مصتخإ (ihtesame – münakaşa etti) gibi.d. isimden fiil yapmakta kullanılır: زبخ (hubzun – ekmek) → زبتخإ (ihtebeze –

ekmek yaptı) gibi.e. edinmek,kendine mal etmek,benimsemekte kullanılır: ىوتشإ ىلع محللا

(işteva aliyyunillehme – ali eti kendisi için kızarttı) gibi.f. mubalağa bildirir: بستكإ (iktesebe – çok kazandı) gibi.g. talep bildirir: دتكإ (iktedde – birisinin bir hususta zahmet ve zorluk

çekmesini istedi) gibi.h. sülasi mücerred manasında kullanılır: بذتجإ (ictezebe – çekip aldı) gibi.

3- .İF’İLAL babıdır : (if i la lun) لالعفإ - (yef allu) لعفي - (if alle) لعفإ .gibi (ihmirarun) رارمحإ - (yehmerru) رمحي - (ihmerra –kızardı) رمحإ

Binası, mubalağalı lazım içindir. Bu kalıp renkler ve ayıplar için kullanılır.

İF’İLAL babının özellikleri :1- renk ve beden kusurlarını gösterir,bu manalarda mubalağa da vardır.-ihdebbe) بدحإ - (isvedde-siyahlaştı) دوسإ - (isferra – sarardı) رفصإkamburlaştı) .....gibi (ihrasse – dilsiz oldu) سرخإ

4- العفت - (ye te fe’aa lu) لعتي - (şeddeli ع - te fe’aale) لعفت

(tefe’uulen) : TEFE’UL babıdır. ملكت (tekelleme – konuştu) - ملكتي (yetekellemu) - ملكت (tekellumun) gibi.

Binası,tekellüf içindir. TEKELLÜF: istenilen şeyi peyderpey elde etmeye tekellüf denir. تملعت ملعلا ةلئسم دعب – teallemtül ilme meseleten ba’de meseletin) ةلئسمilmi,mes’ele mes’ele öğrendim) gibi.

TEFA’UL(AYN ŞEDDELİ OKUNUR) babının özellikleri :

1- tef’il babındaki bazı fiillerin mutavaatıdır. Örn: رسك (kessere-KIRDI ) → رسكت (tekessere- KIRILDI ) gibi.

2- Tekellüf( zorla olmak ve elde etmek) manası verir: عجشت (teşeccea-kahramanlık tasladı) gibi.

3- İsimden fiil yapmak için kullanılır: ةداسولا (el visadetu – yastık) → دسوت (tevessede – yastık edindi) gibi.

4- Müteaddi olur : ملعت (tealleme – öğrendi) gibi.5- Bir işin tekrar yahut azar azar olduğunu bildirir : عرجت ىلع tecerrea) ءاملا

aliyyunil maa e – Ali suyu yutkuna yutkuna içti) gibi.6- İnkılab ( bir halden diğer hale geçiş) için kullanılır : رجحت – tehaccerettinu) نيطلا

çamur taşlaştı) gibi.7- Kaçınmak,sakınmak için kullanılır : تمثأت (teessemtu – günahtan kaçındım) gibi.8- Talep bildirir : هلجعت (teaccelehu – o, onu acele yapmasını istedi) gibi.9- Mensubiyet bildirir : ىدبت (tebedda – o çöle ait olduğunu söyledi) gibi.

10- Giyinmek için kullanılır: صمقت (tegammeserreculu – adam gömlek giydi) لجرلاgibi.

5- : (te faa u lun) لعافت - (ye te faa a lu) لعافتي - (te faa a le) لعافتTEFAUL babıdır. ,gibi. Binası (tebaudun) دعابت - (yetebaadu) دعابتي - (tebaade – uzaklaştı) دعابت a) iki şey arasında ortaklık içindir: ديز دعابت ارمع (zeyd ile amr birbirinden uzaklaştı). b) daha çok şey arasında ortaklık için: حالصت موقلا(tesalehalgavmu) : topluluk kendi arasında barıştı.

TEFAUL babının özellikleri :1- müşareket bildirir : مالكت (tekaaleme – karşılıklı konuştu) gibi.2- mufaale babındaki bazı fiillerin mutavaatını yapar : دعاب (baa ade –

UZAKLAŞTIRDI ) → دعابت (tebaa ade – UZAKLAŞTI ) gibi.3- bir işi yapar gibi görünmeyi yahut bir işi yalancıktan yapmayı,yahutta

kendisinde olmayan bir şeyi var gibi göstermeyi bildirir : .gibi (temarada – hasta göründü (olmadığı halde)) ضرامت .gibi (tebaa kaa – yalancıktan ağladı) ىكابت .gibi (tenaveme – uyur gibi davrandı) موانت

C – SÜLASİYE ÜÇ HARF ZİYADE OLANLAR: Bunlar 4 babdır.

: (is tif aa lun) لاعفتسإ - (yes tef i lu) لعفتسي - (is tef a le) لعفتسإ -1İSTİFAL babıdır. جرختسإ (istahrace – çıkardı) - جرختسي (yestahricu) - جارختسإ (istihracun) gibi. Binası, çoğunlukla müteaddi bazen de lazım içindir.

müteaddiye misal: جرختسإ ديز istahrace zeydunil male – zeyd malı) لاملاçıkardı) gibi. lazıma misal : رجحتسإ .gibi (istahcere ttiinu – çamur taşlaştı) نيطلا

not: bir şey istemek için de kullanılır denildi.

İSTİFAL babının özellikleri :1- talep bildirir : نذأتسإ (iste’zene – izin istedi) gibi.2- bulmak ve telakki etmek(saymak) anlamına gelir : لحتسإ (istehalle – helal

saydı) - فختسإ (istehaffe – hafif buldu) - حبقتسإ (istagbaha – çirkin buldu)

3- değişikliğe uğramayı ifade eder : رجحتسإ istahcerettinu – çamur) نيطلاtaşlaştı) gibi.

4- ifal babındaki bazı fiillerin mutavaatıdır : شحوأ (evhaşe – kederlendirdi) .gibi (istevhaşe – kederlendi) شحوتسإ →

5- sülasi fiili müteaddi yapar : جرخ (harece-çıktı) → جرختسإ (istahrace-çıkardı)

6- sülasi ile aynı anlama gelir : رق (garre-yerleşti) → رقتسإ (istegarre-yerleşti)7- tekellüf ifade eder: أرجتسإ (istec’re e – yiğitlendi,yiğitlik iddia etti) gibi.

İF’İİ’AAL : (if ii aa len) الاعيعفإ - (yef av i lu) لعوعفي - (if av a le) لعوعفإ-2babıdır. بشوشعإ (i’şevşebe – yerin nebatı çok oldu) - بشوشعي (ya’şevşibu) - اباشيشعإ (i’şişaben) gibi. Binası, mubalağalı lazım içindir. örn:

i’şevşebe – yerin nebatı çok) بشوشعإ → (aşube-yerin otu az oldu) بشع oldu)

İF’İİAAL babının özellikleri : 1- bu bab az kullanılır, mubalağa ifade eder : بشع (aşube-yerin otu az oldu) → بشوشعإ (i’şevşebe – yerin nebatı çok oldu) gibi. 2-bu babdan gelen bazı fiiller sülasi ile aynı manadadır: .tatlı oldu , gibi = (hela) الح = (ihlevla) ىلولحإ

: (if ivva lun) لاوعفإ - (yef avvi lu) لوعفي - (if avve le) لوعفإ -3 İF’İVVAL babıdır: ذولجإ (iclevveze-daha süratli yürüdü) - ذولجي (yeclevvizu) - ذاولجإ (iclivvazun) gibi. Binası, mubalağalı lazım içindir. yani bazı lazım fiillerin mubalağalı manaları bu babdan gelir demektir.

iclevveze-daha süratli) ذولجإ → (celezelibilu- deve süratli yürüdü) لبالاذلجyürüdü)

Bu bab çok az kullanılır.bu babdaki fiiller lazımdır ve mubalağa ifade ederler.

İF İİ LA) لاليعفإ - (YEF AALLU) لاعفي - (İF’AALLE) لاعفإ - 4 LUN) : İF’İİLAL babıdır : Binası ,mubalağalı lazım içindir. örnek :

.gibi (ihmaarre- kıpkırmızı oldu) رامحإ → (ihmerre-kızardı) رمحإ

İF’İİLAL babının özellikleri:İfilal babındaki fiillerin manalarını kuvvetlendirir ve mubalağa bildirir. Bu babdaki Filler lazımdır,renk ve kusur ifade ederler. .gibi (isvaadde – kapkara oldu) داوسإ → (isvedde – karardı) دوسإ

RUBAİ MÜCERRED (kök harfleri 4 tane olan) bir babdır.

: (fi’la len) الالعف - (fa’le le ten) ةللعف - (yu fa’li lu) للعفي - (fa’le le) للعف (dihracen) اجارحد - (dahreceten) ةجرحد - (yudahricu) جرحدي - (dahrece-yuvarladı) جرحدgibi.

Binası,çoğunlukla müteaddi bazen lazım içindir.Müteaddiye misal: جرحد ديز (dahrece zeydunil hacere-zeyd taşı yuvarladı) رجحلاLazıma misal: خبرد .gibi (derbaha zeydun- zeyd başını eğip,belini büktü) ديز

RUBAİ MÜCERREDE (جرحد (dahrece ye )) MÜLHAK 6 BAB VARDIR:

: (fii aa len) الاعيف - (fev a le ten) ةلعوف - (yu fev i lu) لعوفي - (fev a le) لعوف-1

.gibi (hiigaalen) الاقيح - (havgaleten) ةلقوح - (yuhavgılu) لقوحي - (havgale) لقوح

binası,sadece lazım içindir. örn: لقوح .gibi (havgale zeydun) ديز a) adımlarını sık sık atarak hızlı yürümek :(havgale) لقوح b) la havle vela guvvete demek...

fii aa) الاعيف - (fey a le ten) ةلعيف - (yu fey i lu) لعيفي - (fey a le) لعيف-2len) : رطيب (beytara) - رطيبي (yubeytıru) - ةرطيب (beytaraten) - اراطيب (biitaaren) gibi.

Binası,sadece müteaddi içindir. örn: رطيب ديز – baytara zeydunil galeme) ملقلاzeyd kalemi yardı) gibi.

fi’ va) الاوعف - (fa’ ve le ten) ةلوعف - (yu fa’vi lu) لوعفي - ( fa’ ve le) لوعف-3len) : روهج (cehvere) - روهجي (yucehviru) - ةروهج (cehvereten) - اراوهج (cihvaren) gibi.

Binası sadece müteaddi içindir. örn: روهج ديز cehvere zeydunil) نارقلاkur’aane – zeyd kuran ı sesli okudu) gibi.

fi’ yaa) الايعف - (fa’ ye le ten) ةليعف - (yu fa’ yi lu) ليعفي - (fa’ ye le) ليعف-4len) : ريثع (asyere) - ريثعي (yuasyiru) - ةريثع (asyereten) - ارايثع (isyaren) gibi.

Binası, sadece lazım içindir.Örn: ريثع (asyere zeydun- zeydin ayağı kaydı) ديزgibi.

: (fi’la len) الالعف - (fa’le le ten) ةللعف - (yu fa’ li lu) للعفي - (fa’ le le) للعف-5 ابابلج - (celbebeten) ةببلج - (yucelbibu) ببلجي - (celbebe – gömlek giydi,giydirdi) ببلج(cilbaaben) gibi.

Binası,müteaddi içindir.

: (fi’ laa en) ءالعف - (fa’ le ye ten) ةيلعف - (yu fa’ lii) ىلعفي - (fa’laa) ىلعف-6 (silgaa en) ءاقلس - (selgayeten) ةيقلس - (yuselgii) ىقلسي - (selgaa –sırt üstü uyudu) ىقلسgibi.

Binası,lazım içindir.

İLHAK MANASI : mülhak ile mülhakun bih’ in mastarlarının aynı olmasıdır. Yani bu son sayılan 6 babın mastarları rubai mücerredle aynı olduğu için ,ona mülhak (katılmış ,ilave edilmiş) dendi...

RUBAİ MEZİD 3 BAB VARDIR. bunlar iki kısımdır.

A - rubaiye (kökü 4 harfliolan) bir harf ziyade olanlar ki bunlar bir babdır.

جرحدت : (te fa’ lu len) اللعفت - (ye te fa’ le lu) للعفتي - (te fa’ le le) للعفت -1 (tedahrece) - جرحدتي (yetedahrecu) - اجرحدت (tedahrucen) gibi. Binası, mutavaat içindir.rubai mücerred fiilin mutavaatını yapar.

fakir oldu : (temeskene) نكسمتsultan oldu : (teseltane) نطلستyuvarlandı : (tedahrece) جرحدت.sallandı : (tezelzele) لزلزت

تجرحد رجحلا جرحدتف كلذ dahrectul hacere fetedahrece zalikel haceru - taşı) رجحلاyuvarladım,taş ta hemen yuvarlandı) gibi.

B – RUBAİYE 2 harf ziyade olanlar, bunlar 2 babdır.

مجنرحإ : (if in la len) الالنعفإ - (yef an li lu) للنعفي - (if an le le) للنعفإ-1(ihranceme) - مجنرحي (yehrancimu) - اماجنرحإ (ihrincamen) gibi. Binası, mutavaat içindir.

çok az kullanılan bu bab,rubai mücerred fiillerin mutavaatını yapar.

تمجرح لبإلا مجنرحاف كلذ harcemtul ibile fehranceme zalikel ibilu – develeri topladım) لبإلاdeveler de toplandı) .

,geri döndürüp toplamak = (harceme) مجرح toplanmak = (ihranceme) مجنرحإparmak çıtlattı = (fer ga ‘a) عقرف.parmak çıtladı = (ifranga ‘a) عقنرفإ

– igşa arre) رعشقإ : (if illa len) الالعفإ - (yef a lillu) للعفي - (if a lelle) للعفإ-2tüyleri diken diken oldu) - رعشقي (yegşeirru) - ارارعشقإ (igşi’ ra ren) gibi.

Binası, mubalağalı lazım içindir

Bu bab az kullanılır. رعشقإ (igşa arre) : ürperdi, زأمشإ (işme ezze) : işrendi, gibi.

TEDAHRACE ( جرحدت ) YE MÜLHAK 5 BAB VARDIR.

ببلجت : (te fa’ lu len) اللعفت - (ye te fa’ le lu) للعفتي - (te fa’ le le) للعفت-1(tecelbebe) - ببلجتي (yetecelbebu) - اببلجت (tecelbuben) gibi. Binası,mutavaat içindir.

بروجت : (te fev u len) العوفت - (ye te fev a lu) لعوفتي - (te fev a le) لعوفت-2(tecevrebe) - بروجتي (yetecevrebu) - ابروجت (tecevruben) gibi. Binası, mutavaat içindir.

teşeytane) نطيشت : (te fey u len) العيفت - (ye te fey a lu) لعيفتي - (te fey a le) لعيفت-3- şeytanlaştı) - نطيشتي (yeteşeytanu) - انطيشت (teşeytunen) gibi. Binası, sadece lazım içindir.

كوهرت : (te fa’ vu len) الوعفت - (ye te fa’ve lu) لوعفتي - ( te fa’ ve le) لوعفت-4(terahveke – sallanarak yürüdü) - كوهرتي (yeterahveku) - اكوهرت (terahvuken) gibi. Binası, sedece lazım içindir.

– teselgaa) ىقلست : (te fa’ li yen) ايلعفت - (ye te fa’ laa) ىلعفتي - (te fa’laa) ىلعفت-5sırt üstü uyudu) - ىقلستي (yeteselgaa) - ايقلست (teselgıyen) gibi.

Binası, lazım içindir.

İHRANCEME (مجنرحإ ) YE MÜLHAK 2 BAB VARDIR :

igansese) سسنعقإ : (if in la len) الالنعفإ - (yef an li lu) للنعفي - (if an le le) للنعفإ-1– göğsünü dışarı çıkarıp ,belini içeri çekmeyi ziyadeli yaptı) - سسنعقي (yegansisu) - اس.gibi. Binası, mubalağalı lazım içindir.çok az kullanılır (ig’insaasen) اسنعقإ

islengaa – sırt) ىقنلسإ : (if in laa en) ءالنعفإ - (yef an lii) ىلنعفي - (if an laa) ىلنعفإ-2üstü uyudu) - ىقنلسي (yeslengii) - ءاقنلسإ (islingaa un) gibi. çok az kullanılır.

Binası, a) mutavaat içindir. b) mana bakımından sülasi mücerred gibidir. Örn: دلع (alide) : katı oldu → ىدنلعإ (i’iendaa) : katı ve sert oldu, gibi.

Ey öğrenci BİL ki : bu bablardaki fiiller ;

1- ya sülasi mücerred salimdir : مرك (kerume) gibi.2- ya sülasi mücerred ğayri salimdir : دعو (ve a de) gibi.3- ya rubai mücerred salimdir : جرحد (dehrace) gibi.4- ya rubai mücerred ğayri salimdir : سوسو (ves ve se) gibi.5- ya sülasi mezid salimdir : مركأ (ekreme) gibi.6- ya sülasi mezid ğayri salimdir : دعوأ (ev a de) gibi.7- ya rubai mezid salimdir : جرحدت (tedehrace) gibi.8- ya rubai mezid ğayri salimdir : سوسوت (teves ve se) gibi.

bunlara sekiz kısım denir.

Ey öğrenci BİL ki :

BİR : kök harflerinden biri illet harfi ve hemze ve şedde olmayan fiile SALİM (SAHİH) fiil denir. رصن (nasara) gibi.

İLLET HARFLERİ 3 tanedir : vav,ya elif.

İKİ : Faal fiili illetli olan fiile MİSAL FİİL denir : a) misal i vavi : دعو gibi. b) misal i ya i : .gibi (yesure) رسي

ÜÇ : Aynel fiili illetli olan fiile ECVEF FİİL denir : a) ecvefi vavi : لاق gibi. b) ecvefi ya i : .gibi لاك

DÖRT : Lamel fiili illetli olan fiile NAKIS FİİL denir : a) nakıs ı vavi: ازغ (ğazaa) gibi b) nakıs ı ya i: امر (remaa) gibi.

BEŞ : İki harfi illetli olan fiile LEFİF denir. İki kısımdır.a) aynel fiili ve lamel fiili illetli olana LEFİF İ MAKRUN denir:

gibi (tavaa) ىوط,(gaviye) ىوقb) faal fiili ve lamel fiili illetli olana LEFİF İ MEFRUK denir. ىقو

(vegaa) gibi.

ALTI : Aynel fiili ve lamel fiili aynı harf olan fiile MUZAAF denir: دم (medde) → ددم (medede) idi.

Aynı cins iki harften birini diğerine dahil etmeye İDĞAM denir. İdğam 3 kısımdır.

1- VACİB İDĞAM: iki aynı harften ikisi de harekeli veya birincisi sakin ikincisi harekeli olduğu zaman idpam vaciptir : دم (medde) gibi.

2- CAİZ İDĞAM: aynı cins iki harften birincisi harekeli ,ikincisi sukunu arız(geçici sukun) ile sakin olduğu zaman idğam caizdir, yani şeddeli de şeddesiz de okunur: دمي lem yemuddu, 2- lem yemuddi, 3- lem yemudde diye üç türlü de okumak -1 ) ملcaizdir, çünkü sukunu arızdır.) ayrıca مل .diye de okunabilir (lem yemdud) ددمي

3- YASAK İDĞAM : birincisi harekeli ikincisi sukun u asli ile sakin olduğu zaman : .gibi (mededtu) تددم ,(mededte) تددم

YEDİ : Asıl harflerinden biri hemze olursa bu fiile MEHMUZ denir , 3 kısımdır.a) mehmuzul fa : faal fiili hemze olursa : ذخأ (ehaza) gibi.b) mehmuzul ayn: aynel fiili hemze olursa: لئس (se ele) gibi.c) mehmuzul lam: lamel fiili hemze olursa: أرق (gara e) gibi...

Bu tür sınıflandırmaya EKSAM I SEB’A (yedi kısım) denir.

BİTTİ...

العالمين رب لله الحمدبيته واهل اصحابه و اله وعلى محمد رسولنا على والسالم والصلوة اجمعين .(adede halkih ve rıza nefsih ve zinete arşih ve midade kelimatih )