Bİr BalIkçIlIk YönetİcİsİnİN ElkİtabI

BİR BALIKÇILIK

YÖNETİCİSİNİN ELKİTABI

Bölüm 8. Alan ve Zaman KısıtlamalarıKISIM III: Yönetim Önlemleri ve Araçları

Bölüm 8. Alan ve Zaman Kısıtlamaları

2

8.1 Alan ve zaman kısıtlamaları nelerdir?

Bu bölümde bir coğrafik alana balıkçıların hem tüm yıl boyunca hem de yılın belirli zamanlarında, genellikle belirli sezonlarda, erişimini kısıtlayan balıkçılık yönetimi yaklaşımları anlatılacaktır.

-- Özcan ÖZEN

3/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığını Düzenleyen Tebliğ (Tebliğ No: 2012/65)

Işıkla avcılığa ilişkin yasaklar MADDE 13 – Harita 118


3


Uygulayıcılar, alan kısıtlamalarını (geçici, mevsimsel veya sürekli olsun) farklı isimler ile anarlar ve yasal ve kültürel içeriğe bağlı olarak da her birinin belirli bir resmi tanımı mevcuttur.

«Denizel Koruma Alanları (Marine Protected Areas)» bunların en yaygın olanıdır.

-- Özcan ÖZEN


4


Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) DKA’yı şu şekilde tanımlamaktadır:

Gelgit kuşağında veya altında, üzerini kaplayan su ile birlikte ve flora, fauna ve tarihsel ve kültürel özellikleri ile ilgili alanın tamamını veya bir kısmını korumak için yasa veya diğer etkin yollarla koruma altına alınmış alandır.

-- Özcan ÖZEN


5

8.2 Alan ve zaman kısıtlamaları neden oluşturulur?

Önerilen herhangi bir alan veya zaman kısıtlaması için amacı açık bir şekilde ifade etmek elzemdir.

Ulaşmak istediğiniz amaç net olmadan önlemin, nasıl uygulanacağının kararını vermek ilgili paydaşlarla etkin bir şekilde görüşmek ve iletişim kurmak çalışıp çalışmadığını bilmek imkansızdır.

-- Özcan ÖZEN


6

8.2 Alan ve zaman kısıtlamaları neden oluşturulur?

DKA’nın tanımlarında da daha önce açıklandığı gibi, bir balıkçılık yöneticisi çeşitli nedenlerden dolayı bir alanı veya belirli bir zamanı avcılığa kapatmayı seçebilir.

Bu muhtemel amaçlar 3 geniş kategoriye ayrılabilir:1. Balıkçılık yönetimi konuları2. Daha geniş kapsamlı koruma hususları3. Eşitlik konuları

-- Özcan ÖZEN


7

8.2.1 Bir balıkçılık yönetimi önlemi olarak

FAO Sorumlu Balıkçılık Anlaşması (The Code of Conduct for Responsible Fisheries) ülkemiz tarafından 1997 yılında imzalanmıştır.

“Devletler, aşırı avlanmayı ve aşırı balıkçılık kapasitesini engellemek, balıkçılık çabasının balıkçılık kaynakları ve onların sürdürülebilir kullanımının üretim kapasitesi ile orantılı olmasını sağlamak için yönetim düzenlemelerini yerine getirmelidir.”

-- Özcan ÖZEN


8

8.2.1 Bir balıkçılık yönetim önlemi olarak alan ve zaman kısıtlamaları

Alan ve zaman kısıtlamaları, balıkçılık yöneticilerine amaçlarına ulaşmak için şu yollarla yardım edebilir:

8.2.1.1 Özel yaşam evrelerinin hasadının sınırlandırılması 8.2.1.2 Bir balıkçılığın tekrar yapılanma evresi boyunca

tükenmiş stokların ve onların yaşam alanlarının korunması 8.2.1.3 Genetik kaynakların korunması 8.2.1.4 Avlanan popülasyonların sürdürülebilirliği için kritik

olan habitatların korunması 8.2.1.5 Aşırı avcılık kapasitesini sınırlandırmak ve avın

parasal değerinin optimize edilmesi-- Özcan ÖZEN


9

8.2.1.1 Özel yaşam evrelerinin hasadının sınırlandırılması

Üretim için kritik olan veya avcılık için korunmasız (tehdide açık) olan özel yaşam döngüsünün belirli evrelerindeki balıkçılığı önlemek arzu edilmektedir.

Örnek: Yumurtlamak için belirli alanlarda toplanan türler

-- Özcan ÖZEN


10

8.2.1.1 Özel yaşam evrelerinin hasadının sınırlandırılması

Yumurtlama alanlarında avcılığa izin verilirse, sadece o yıldaki üretimi bozmakla kalmaz uzun bir üreme yaşamına sahip balıkların çoğunu da engelleyebilir.

Yumurtlama habitatının avcılığın etkileyebileceği önemli özellikleri varsa balıkçılık yöneticileri kalıcı alan kapatmasına ihtiyaç duyabilir.

Ya da bunun yerine yumurtlama sezonu boyunca alanı kapatmak yeterli olabilir.

-- Özcan ÖZEN


11

8.2.1.2 Balıkçılığın tekrar yapılanma evresinde tükenmiş stokların ve yaşam alanlarının korunması

Eğer bir balıkçılık çökmüşse veya çöküşe yakınsa, stokun tekrar inşası için şiddetli ve sert önlemlere gerek duyulabilir.

Alternatif olarak balıkçılığın tamamen yasaklanması gerekebilir.

-- Özcan ÖZEN


12

8.2.1.2 Balıkçılığın tekrar yapılanma evresinde tükenmiş stokların ve yaşam alanlarının korunması

Bazı durumlarda daha hafif önlemler de mümkündür (Bazı alanlarda balıkçılığa izin veren, fakat yeniden inşası için kritik olan alanlarda balıkçılığı engelleyen önlemler gibi).

-- Özcan ÖZEN


13

8.2.1.3 Genetik kaynakların koruması

Genetik çeşitliliği fazla olan bir popülasyonun değerini ve faydalarını ölçmesi genellikle zor olmasına rağmen anlamak önemlidir.Birkaç temel fikri anlamak genetik çeşitliliğin neden önemli olduğunu kavramaya yardımcı olacaktır.

-- Özcan ÖZEN


14

8.2.1.3 Genetik kaynakların koruması

Genetik çeşitliliğin önemi

Farklı özelliklere sahip balıklar için balıkçılık ölüm oranı farklılıklar göstermektedir. (Örneğin, çoğu balıkçılık boy-seçicidir, ve küçük balık kaçarken büyük balığı avlar)

Başka bir önemli fikir ise, değişen çevresel koşullara karşı genetik değişmenin bir sigorta sağlamasıdır. (Örneğin, popülasyondaki bazı bireyler, daha sıcak yıllarda bazıları da daha soğuk yıllarda daha iyi büyüyebilir)

-- Özcan ÖZEN


15

8.2.1.4 Avlanan popülasyonların sürdürülebilirliği için kritik olan habitatların korunması

Bazı av araçları avlanan popülasyonların sürdürülebilirliği için önemli olan bentik habitata büyük zararlar verebilmektedir.Genellikle böyle habitatlar deniz çayırları yatakları veya mangrovlar gibi yüksek fiziksel yapısı ile genç balık bireylerinin toplandığı alanlar olan sığ sularda olmaktadır.

-- Özcan ÖZEN


16

8.2.1.5 Aşırı avcılık kapasitesini sınırlandırmak ve avın parasal değerinin optimize edilmesi

Aşırı avcılık kapasitesi olduğunda, kısa ve uygun bir şekilde seçilen av sezonu stokların aşırı sömürülmesini önleyebilir.Ancak bu ekonomik olarak uygun olmayabilir ve balıkçılık derbisine yol açabilir.

-- Özcan ÖZEN


17

8.2.1.5 Aşırı avcılık kapasitesini sınırlandırmak ve avın parasal değerinin optimize edilmesi

Balıkçılığın açılması için doğru zamanın seçilmesi olumlu bir etkiye sahip olabilir.

Örneğin, Bering Denizindeki morina avcılığında, yöneticiler sezonu morina yumurtasının pazarda en yüksek bedeli aldığı Ocak ayının sonlarına kadar ertelemektedirler.

-- Özcan ÖZEN


18

8.2.2 Daha geniş koruma önlemleri olarak

Özellikle kıyısal sular genelde estetik veya diğer doğa koruma nedenleri için değerli olan habitat bakımından zengindir.

Bazı balıkçılık çeşitleri bu değerlere zarar verecek yollarla bu habitatları değiştirecektir ve özellikle kalıcı alan kapatmaları onları korumanın çözümü olarak ele alınabilir.

-- Özcan ÖZEN

Alan ve Zaman Kısıtlamaları


19

YüzgeçlerHavaya!

8.2.2.1 Yüksek DKA değerine sahip bentik habitatların korunması

Bazı bentik topluluklar özellikle çekilen av araçlarına karşı savunmasız olabilirler.

Böyle alanlar yüksek koruma değerine sahip olduğunda, bazı yöntemlerle balıkçılığı engelleyen ve kalıcı olarak kapanmış bir alan muhtemelen onları koruyacak tek önlemdir.

-- Özcan ÖZEN


20

8.2.2.2 Hedef dışı avın sınırlandırılması

Alaska örneğinde olduğu gibi, bazı dip balıkları avcılığında, otoriteler hedef dışı av oranlarını ve denizel memeliler üzerine potansiyel etkilerini en düşük seviyeye indirmek için kapalı sezonları ayarlamaktadır.

-- Özcan ÖZEN


21

8.2.2.3 Ekosistem hizmetlerini sürdürmek için kritik olan ekosistem özelliklerinin korunması

Ekosistemin insanlara hizmet etme fikri oldukça yeni bir kavramdır (Costanza vd. 1997).

“ekosistem hizmeti”Ekosistem insanlar için değerli olan fonksiyonları gerçekleştirir ve insanlar ise bu fonksiyonların devamını sağlayacak olan sistemin temel yapısını korumakla mükelleftir.

-- Özcan ÖZEN


22

8.2.2.3 Ekosistem hizmetlerini sürdürmek için kritik olan ekosistem özelliklerinin korunması

Belirli alanlardaki balıkçılığın önlenmesinin, ekosistem hizmetlerini korumaya yardım edeceğine dair birçok görüş vardır.

Ekosistem hizmetleri iki sınıfa ayrılabilir: Çıkarılabilir hizmetler: kullanım için ürün sağlayan

hizmetler (balık, petrol, madenler). Mevcut hizmetler: sadece var oluşu ile faydalar

sağlayan hizmetler (iklim, su ve besin döngüsü)

-- Özcan ÖZEN


23

8.2.3 Eşitlik sorunlarını çözmek

Birçok farklı grup denizlerimize, göllerimize ve nehirlerimize önem vermekte ve onlardan fayda sağlamaktadır.

Bu grupların talepleri farklıdır ve çelişkilidir. Alan ve zaman kısıtlamaları bu taleplerin adil

şekilde uzlaştırılması için bir araç sunmaktadır.

-- Özcan ÖZEN


24

8.2.3.1 Alanların veya kaynakların çoklu kullanımının üzerindeki çatışmayı çözmek için bir mekanizma sağlamak

Kıyısal bölge, özellikle bir çok kullanıcının erişmek istediği bir alandır.

Genellikle, bu bölgelerde kullanımlar birbirleriyle uyumsuzdur.

Örneğin; tuzak balıkçılarının çalıştığı bir alanda trolle avlanmak, tuzakların tahrip edilmesine ve çatışmalara neden olmaktadır.

-- Özcan ÖZEN


25

8.2.3.2 Yerel veya geleneksel kullanıcıların tercih edilen kullanımı için değerli denizel ve kıyısal kaynakların korunması

Genellikle yerel kültürler, belirli bölge veya kaynakların kullanım hakkının kendilerine ait olduğunu iddia etmektedirler.Bir alanın veya sezonun özel kullanımın sağlanması bu tür iddialar için onurlandırıcı bir yoldur.

-- Özcan ÖZEN


26

8.2.3.2 Yerel veya geleneksel kullanıcıların tercih edilen kullanımı için değerli denizel ve kıyısal kaynakların korunması

Benzer şekilde, yerel balıkçıların kooperatifleri veya toplulukları alan tabanlı hakların korumasından fayda sağlayabilir.Sivil toplum (toplum tabanlı) yönetimi ve alışılagelmiş kullanım hakkı düzenlemeleri genellikle bu tür durumlar için önemlidir.

-- Özcan ÖZEN


27

8.3 Alan ve zaman kısıtlamalarının avantajları ve dezavantajları nelerdir?

-- Özcan ÖZEN


28

8.3.1 Avantajları

8.3.1.1 Kavramsal Kolaylık: Toplumun birçok kısmına, alan veya zaman kapatmalarını

ayarlama yaklaşımı ve nedenlerini açıklamak ve savunmak nispeten kolaydır.

Av sezonunu veya balıkçılık alanlarını ayırmak farklı balıkçılar arasında erişim sorunlarının çözümü için açık şekilde benzerdir.

8.3.1.2 Diğer yollar ile korunamayan hedef dışı türlerin korunması için iyi bir seçim:

Hedef dışı türler ciddi derecede riskli olduğu zaman kapalı alanlar ve sezonlar onların korunmasına yardımcı olmaktadır.

-- Özcan ÖZEN


29

8.3.1 Avantajları

8.3.1.3 Karmaşık balıkçılık bölgelerinde verilerin az olduğu veya bulunmadığı zaman stok koruması için izlenebilir bir yaklaşım

Çoğu rezerv için esas balıkçılık amacı balıkçılık alanlarına larval dağılım yoluyla stoka katılımın sağlanması için yumurtlayan stoku yeniden kurmak ve büyük balıkların yayılımı ile bitişik alanlardaki verimi artırmak veya korumaktır.

-- Özcan ÖZEN


30

8.3.1 Avantajları

8.3.1.4 Hassas bentik habitatların korunması için sağlıklı bir yaklaşım

Hassas bentik topluluklar hareketli av araçları için savunmasız (korumasız)dır. Tahrip edildiği takdirde 10-15 yılda kendini ancak toparlayabilen bu topluluklar korunmak istenirse alan kapatma tek alternatif olacaktır.

-- Özcan ÖZEN


31

8.3.1 Avantajları

8.3.1.5 Belirsizliğe karşı sigorta

Kapalı alanlar bazen sigorta sağlayan olarak görülebilir.

Örneğin, demersal balık kaynakları için makul bir yönetim amacı; stokun verilmiş bir zaman diliminde avlanılmayan biyokütlesinin %60’ın üzerinde kalması gerekmektedir.

-- Özcan ÖZEN


32

8.3.1 Avantajları

8.3.1.6 Sürekli geliştirme için bir araç

Alan veya sezon yasaklarının önemli bir faydası, araştırmacılara ekolojik sistemin nasıl çalıştığını öğrenmek için bir alan olmasıdır.

Yönetimde daha uzun dönemlerde daha iyi karar almaya yönelik bilgilerin toplanması için önemlidir.

-- Özcan ÖZEN


33

8.3.2 Dezavantajları

8.3.2.1 Kurumlar arası görüşme

Alan veya zaman yasağı koymak için balık avcılığından başka faaliyetlerde kısıtlamaları gerektirdiği zaman diğer acenteler ve ilgili taraflar ile görüşmek zorunlu olacaktır.

Bu aşırı derecede uzun işlemler ve oldukça büyük görüşme becerisi ve siyasal kararı gerektirebilir.

-- Özcan ÖZEN


34


8.3.2.2 Bazı durumlarda yüksek ekonomik maliyet

Alan veya zaman yasaklarının stokları korumada etkili bir yöntem olmasına rağmen; diğer ölçütler ekonomik açıdan daha cazip olabilir.

Alan veya zaman yasakları balıkçılık eforu açısından çok pahalı olabilir.

-- Özcan ÖZEN


35


8.3.2.3 Uygulama

Bir alan veya zaman kapatmanın ayarlanması kağıt üzerinde iyi görünmesine rağmen, onu uygulamaya ikna edici bir yol olmadan önlemler anlamsızdır.

Avcılık bölgesi, uzak bir yerde olduğu zaman, önlemlerin uygulanması pratik olarak veya fiyat olarak engelleyici olabilir.

Balıkçıya zaman ve mesafe açısından maliyet artabilir.

-- Özcan ÖZEN


36


8.3.2.4 Uygunluğa karşı istek

Kalıcı koruma alanlarının oluşturulması için büyük bir istek vardır. Fakat bu istek özel amaçlara ulaşmak için bu tür bir önlemin olası etkinliği ile ilgili sağlıksız karar vermeye yol açabilir.

Fakat kullanılan diğer girdi veya çıktı kontrolleri, balıkçılığı yönetmek için daha uygun olabilir.

-- Özcan ÖZEN


37

8.4 Örnek çalışmalar

8.4.1 Meksika Körfezi: Alan ve zaman kapatmalarının bir karışımı

Balıkçılık yöneticisi çoğu balıkçılıkta sezon kapatmayı iyi bir örnek olarak bulabilir fakat özellikle karides avcılığında bu yaklaşım uygundur. Çünkü genç balık bireyleri genelde kıyısal alanlarda ve çevrelerinde gelişmekte, tekrar üreyebilecekleri erişkin hale geldiklerinde açıklara gitmektedir. Böylece aşırı avcılığı önlemek için balıkçılar avlanabilir boyun altındaki bireyleri yakaladığında balıkçılığı gelişme sezonunun erken dönemleri boyunca kapatmak etkili olabilir.

Ayrıca Meksika Körfezi, balıkçılık sektörleri arasında çatışmayı düşürebilen alan ve zaman kapatmalarının nasıl birleştirileceğine de iyi bir örnek olmaktadır.

-- Özcan ÖZEN


38


8.4.2 Mercan resifleri

Mercan resifleri için kapalı alan yaklaşımına çok örnek bulunmaktadır.

Koruma alanları oldukça küçük alanlar olmasına rağmen hedef türlerin yoğunluklarında ve biyomaslarında büyük artışların olmasına yardımcı olmaktadır.

-- Özcan ÖZEN


39

Belirtilen zamanlarda aşağıdaki alanlarda kimse trol operasyonu yapamaz:

a) Alan 1 ve : 5Ekim-20Mayısb) Alan 4: 2Aralık-1Nisanc) Alan 5: 2Aralık-15Mart Belirtilen zamanlarda

aşağıdaki alanlarda kimse balık avlayamaz ve yengeç tuzakları kuramaz veya yerleştiremez:

a) Alan 2: 5Ekim-20Mayısb) Alan 4 ve 5: 5Ekim-

30Kasım ve 16Mart-20Mayıs

Alan1

Alan5

Alan2

Alan 4 Alan3


Her yıl belirlenen dönemlerde için deniz yatağının belirlenen alanlarına balıkçıların erişiminin kısıtlandığı 144.000 dönümlük bir kapalı alan olan Florida Citrus-Hernando karides/yengeç kapalı alanının durumu.

-- Özcan ÖZEN


40

8.5 Alan ve zaman kısıtlamalarının oluşturulması yönünde pratik adımlar nelerdir? Yönetim seçimlerinde karar verme

Hedeflerin belirlenmesi ve ona doğru nasıl ulaşılacağının ölçülmesine karar verilmesi

Alan ve zaman seçimi için kriterlerin belirlenmesi Stok yönetimi için kriterler

Koruma yönetimi için kriterler-- Özcan ÖZEN


41

8.5.1 Yönetim seçimlerinde karar verme

Tartışma ve karar vermede yer alan yöneticilerin karar vermesi uzun ömürlü yönetimin gelişmesi için kritik bir adımdır.

Geniş bir katılımcı grubu dar olan gruba göre daha fazla etkilidir.

Yöneticiler üretken katılıma ihtiyaç duyan yeteneklerin, araçların ve yaklaşımların önemini küçümsememelidir.

Kararlarda ve tartışmalarda etkili rol almak için balıkçılık topluluğunun ve yerel ve idari kuruluşların kapasitesinin oluşturulmasındaki yatırım birkaç yıl alan hayati bir ilk adım olabilir.

-- Özcan ÖZEN


42

8.5.2 Hedeflerin belirlenmesi ve ona doğru nasıl ulaşılacağının ölçülmesine karar verilmesi

Balıkçılık için öncelik sırasına göre belirlemeyi denemenin önemli olduğu durumda elbette çoklu amaçlar olabilir.

Amaçların belirlenmesinin nasıl detaylandırıldığı hakkında resmi bir kural yokken, ilk fırsatta amaca ulaşmayı araştırma konusunda mümkün olduğunca spesifik olmak çok yardımcı olacaktır.

Alan ve zaman kısıtlamaları belirlenen amaçlara ulaşmak için doğru seçilmiş olmalıdır.

-- Özcan ÖZEN


43

8.5.3 Alan ve zaman seçimi için kriterlerin belirlenmesi

Stok Yönetimi için kriterler Alan ve zaman kısıtlaması için hedefler

belirlenmiş olmalıdır, zaman periyotları veya aday alanların seçimi için kriterler mantıklı bir şekilde takip edilmelidir.

Karar vermeyi destekleyecek yeterli biyolojik veriler genellikle uygundur. Büyüme alanları ve yumurtlama sezonları veya alanları nispeten daha iyi bilinir.

-- Özcan ÖZEN


44

8.5.3 Alan ve zaman seçimi için kriterlerin belirlenmesi

Stok Yönetimi için kriterlerLauck ve diğ. 1998’de balıkçılık yönetimi amaçlarını yerine getirmek için kurulan rezervleri kullanmadan arzu edilen özellikleri şu şekilde ifade etmiştir:

1.Korunmayan alanda aşırı avcılık varsa balık populasyonunu korumak için yeterli büyüklükte olmalı.

2.Rezervler, sömürülmüş stok tükenmiş ise yenilenebilen kaynak olarak hizmet etmeli. Özellikle, rezervler yumurtlama alanlarını ve populasyonun yaşayabilirliği için kritik olan diğer alanları korumalıdır.

3.Önlemlerin yaptırımı rezervi tamamen korumalıdır, çünkü rezerv içindeki biyomasın oluşmasının kaçak avcılar için cazip olacağı neredeyse kesindir.

-- Özcan ÖZEN


45

8.5.4 Koruma yönetimi için kriterler

Çoğu koruyucu, avcılığın ve erişimin çeşitli düzeylerde ve farklı bölgelerde toplanmasını sağlayan korunan alanların daha büyük çoklu kullanımı taraftarıdır.

Bu düzenleme genelde bir ülkenin denizel alanının çoğunda besin materyallerinin sürekli sürdürülebilir hasatına imkan sağlar.

-- Özcan ÖZEN


46

8.5.4 Koruma yönetimi için kriterler

Bu kriterleri 6 başlık içinde toplayabiliriz:

Bilgileri bir araya getirme ve bir ön değerlendirme yapma

Alınan önlemler balık stoklarını koruyacak mı? DKA ne kadar büyük olmalı veya kısıtlamalar ne kadar

sürmeli? Önlemlerin uygulanması ile ilgili yasal konular neler? Önlemler nasıl uygulanacak? Önlemlerin ayarlanması için finansman ihtiyacı var mı?

-- Özcan ÖZEN


47

8.5.5 Destekleyici araştırmalar için gereksinimlerin değerlendirilmesi

Alan ve zaman kısıtlamalarının başarısı için yapılan cesur iddiaların bazılarından şüpheci olmamak zordur.

Özellikle, stokları koruyan ve verimi geliştiren yetişkin balık habitatlarındaki kalıcı alan kapatmaları ile ilgili olarak doğruluğu kesin olarak ispatlanmamıştır.

Bir deniz rezervi bentik habitatların korunacağı ve balık stoklarının artırılmış olacağı bağımsız değişkenleri kullanarak ayarlanır.

Bu rezerv, uygulanan önlemi kendi ticaretindeki gereksiz bir sınırlama olarak algılayan balıkçıların büyük direnişine karşı kurulmuştur.

Sonunda balıkçılar isteksiz de olsa önlemi kabullenmiştir.-- Özcan ÖZEN


48

8.5.5 Destekleyici araştırmalar için gereksinimlerin değerlendirilmesi

5 yıl sonra avda bir gelişme tespit edilemezse bunun sebebi olarak şu 4 madde düşünülmelidir:

1. Rezerv yeteri kadar büyük değildir;2. Alan yeteri kadar uzun süre kapatılmamıştır;3. Reserv yanlış yerdedir;4. Reservler diğer nedenlerden dolayı bu sistemde

çalışmamaktadır.

-- Özcan ÖZEN


49

Sorular

-- Özcan ÖZEN

Documents

Bİr BalIkçIlIk YönetİcİsİnİN ElkİtabI