-
ZESP SZKIM.UNICEF w RZESZOWIE
Czowiek - najlepsza inwestycjaProjekt wspfinansowany przez Unie
Europejsk w ramach
Europejskiego Funduszu Spoecznego. Priorytet III - Wysoka jako
systemu owiatyDziaanie 3.3 - Poprawa jakoci ksztacenia. Okres
realizacji projektu od 02.11.2009 do 28.02.2014 r.
BIULETYN METODYCZNY
-
BIULETYNMETODYCZNY
-
BIULETYNMETODYCZNY
-
7
9
14
19
24
29
38
44
50
57
Spis treci:
59
60
65
67
69
73
74
80
84
90
95
99
100
106
5
113
2. Wspomagajca rola terapii EEG Biofeedback w uczeniu si dzieci
i modzieyze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Gry dydaktyczne na lekcjach matematyki przez zabaw do wiedzy
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.o specjalnych potrzebach edukacyjnych Metoda Tomatisa w
ksztaceniu procesw poznawczych w pracy z dziemi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
5. Aktywizujce metody nauczania na lekcjach matematyki . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Metody interaktywne w nauczaniu matematyki w szkole
podstawowej . . . . . . . . . . . . . . . .
7. Nauczanie matematyki poprzez dowiadczenia empiryczne . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. Projekt edukacyjny w praktyce szkolnej przymus czy
satysfakcja? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. Zaburzenia integracji sensorycznej, a problemy z nauk
matematyki . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
10. Przykady konspektw lekcji . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.1 Szkoa Podstawowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.2 Gimnazjum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.3 Zasadnicza Szkoa Zawodowa . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11. Ocena skutecznoci dziaa realizowanych w ramach projektu
Matematyka inaczej dla uczniw i nauczycieli - opracowanie i
pilotaowe wdroenie innowacji programowej do nauczania matematyki w
szkole specjalnej w Zespole Szk Specjalnych im. UNICEF w Rzeszowie
w latach 2009-2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-
7
9
14
19
24
29
38
44
50
57
Spis treci:
59
60
65
67
69
73
74
80
84
90
95
99
100
106
5
113
2. Wspomagajca rola terapii EEG Biofeedback w uczeniu si dzieci
i modzieyze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Gry dydaktyczne na lekcjach matematyki przez zabaw do wiedzy
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.o specjalnych potrzebach edukacyjnych Metoda Tomatisa w
ksztaceniu procesw poznawczych w pracy z dziemi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . .
5. Aktywizujce metody nauczania na lekcjach matematyki . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Metody interaktywne w nauczaniu matematyki w szkole
podstawowej . . . . . . . . . . . . . . . .
7. Nauczanie matematyki poprzez dowiadczenia empiryczne . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8. Projekt edukacyjny w praktyce szkolnej przymus czy
satysfakcja? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9. Zaburzenia integracji sensorycznej, a problemy z nauk
matematyki . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
10. Przykady konspektw lekcji . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.1 Szkoa Podstawowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.2 Gimnazjum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10.3 Zasadnicza Szkoa Zawodowa . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Konspekt 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11. Ocena skutecznoci dziaa realizowanych w ramach projektu
Matematyka inaczej dla uczniw i nauczycieli - opracowanie i
pilotaowe wdroenie innowacji programowej do nauczania matematyki w
szkole specjalnej w Zespole Szk Specjalnych im. UNICEF w Rzeszowie
w latach 2009-2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
-
7
1. Wstp.
Projekt Matematyka inaczej dla uczniw i nauczycieli opracowanie
i pilotaowe wdroenie
innowacji programowej do nauczania matematyki w szkole
specjalnej by realizowany w ramach
Programu Operacyjnego Kapita Ludzki Priorytet III. Wysoka jako
systemu owiaty; Dziaanie
3.3. Poprawa jakoci ksztacenia; Poddziaanie 3.3.4. Modernizacja
treci i metod ksztacenia
projekty konkursowe. Wniosek o dofinansowanie projektu zosta
zoony w ramach konkursu nr
2/POKL/3.3.4/09 ogoszonego przez Ministerstwo Edukacji
Narodowej. Dziaania przewidziane
w projekcie realizowane byy w okresie od 2 listopada 2009 do 28
lutego 2014 r.
Poprawa jakoci ksztacenia uczniw o specjalnych potrzebach
edukacyjnych by gwnym
powodem podjcia wysiku nad dostosowaniem treci i metod nauczania
matematyki w szkole
podstawowej, gimnazjum i zasadniczej szkole zawodowej w Zespole
Szk im. UNICEF w Rzeszowie.
Pierwszym etapem byo opracowanie trzech innowacyjnych programw
nauczania a nastpnie ich
wdroenie. W tym celu dla nauczycieli zorganizowano szkolenie z
innowacji pedagogicznych,
a nastpnie dokonano analizy potrzeb edukacyjnych uczniw w celu
dostosowania metod i treci
nauczania. Wany elementem w realizacji projektu byo
wykorzystanie najpierw do diagnozy
uczniw, a nastpnie do rehabilitacji nowoczesnych metod terapii
tj. trening uwagi suchowej
Tomatisa, Biofeedback, integracja sensoryczna.
Wdraanie innowacyjnych programw nauczania matematyki w szkole
podstawowej
w klasach IV-VI, gimnazjum i zasadniczej szkole zawodowej
odbywao si w cigu trzech lat
szkolnych 2010/2011, 2011/2012, 2012/2013. Uczniowie biorcy
udzia w projekcie na lekcjach
matematyki korzystali z interaktywnych programw edukacyjnych i
nowoczesnych pomocy
dydaktycznych, ktre zostay zakupione w ramach projektu.
Specjalistyczne gabinety
terapeutyczne zostay doposaone w niezbdne materiay, wyposaenie
dodatkowe oraz sprzt do
wicze.
Niniejsza publikacja powstaa jako rezultat projektu, ktra
zawiera opis przykadowych
metod nauczania matematyki w szkole podstawowej, gimnazjum i
zasadniczej szkoy zawodowej
dla uczniw o specjalnych potrzebach edukacyjnych wraz z
przykadowymi konspektami lekcji.
Przedstawia take innowacyjne metody terapeutyczne, ktre byy
wykorzystywane w procesie
dydaktycznym jako metody wspierajce.
-
7
1. Wstp.
Projekt Matematyka inaczej dla uczniw i nauczycieli opracowanie
i pilotaowe wdroenie
innowacji programowej do nauczania matematyki w szkole
specjalnej by realizowany w ramach
Programu Operacyjnego Kapita Ludzki Priorytet III. Wysoka jako
systemu owiaty; Dziaanie
3.3. Poprawa jakoci ksztacenia; Poddziaanie 3.3.4. Modernizacja
treci i metod ksztacenia
projekty konkursowe. Wniosek o dofinansowanie projektu zosta
zoony w ramach konkursu nr
2/POKL/3.3.4/09 ogoszonego przez Ministerstwo Edukacji
Narodowej. Dziaania przewidziane
w projekcie realizowane byy w okresie od 2 listopada 2009 do 28
lutego 2014 r.
Poprawa jakoci ksztacenia uczniw o specjalnych potrzebach
edukacyjnych by gwnym
powodem podjcia wysiku nad dostosowaniem treci i metod nauczania
matematyki w szkole
podstawowej, gimnazjum i zasadniczej szkole zawodowej w Zespole
Szk im. UNICEF w Rzeszowie.
Pierwszym etapem byo opracowanie trzech innowacyjnych programw
nauczania a nastpnie ich
wdroenie. W tym celu dla nauczycieli zorganizowano szkolenie z
innowacji pedagogicznych,
a nastpnie dokonano analizy potrzeb edukacyjnych uczniw w celu
dostosowania metod i treci
nauczania. Wany elementem w realizacji projektu byo
wykorzystanie najpierw do diagnozy
uczniw, a nastpnie do rehabilitacji nowoczesnych metod terapii
tj. trening uwagi suchowej
Tomatisa, Biofeedback, integracja sensoryczna.
Wdraanie innowacyjnych programw nauczania matematyki w szkole
podstawowej
w klasach IV-VI, gimnazjum i zasadniczej szkole zawodowej
odbywao si w cigu trzech lat
szkolnych 2010/2011, 2011/2012, 2012/2013. Uczniowie biorcy
udzia w projekcie na lekcjach
matematyki korzystali z interaktywnych programw edukacyjnych i
nowoczesnych pomocy
dydaktycznych, ktre zostay zakupione w ramach projektu.
Specjalistyczne gabinety
terapeutyczne zostay doposaone w niezbdne materiay, wyposaenie
dodatkowe oraz sprzt do
wicze.
Niniejsza publikacja powstaa jako rezultat projektu, ktra
zawiera opis przykadowych
metod nauczania matematyki w szkole podstawowej, gimnazjum i
zasadniczej szkoy zawodowej
dla uczniw o specjalnych potrzebach edukacyjnych wraz z
przykadowymi konspektami lekcji.
Przedstawia take innowacyjne metody terapeutyczne, ktre byy
wykorzystywane w procesie
dydaktycznym jako metody wspierajce.
-
8
Nauczyciele w swojej pracy dydaktycznej coraz czciej spotykaj si
z uczniami przejawiajcymi
rnego rodzaju trudnoci w uczeniu si. Przyczyn tych problemw od
dawna upatruje si w trzech
gwnych obszarach tj. W uwarunkowaniach rodowiskowych,
dydaktyczno-wychowawczych oraz
tkwicych w samych uczniach. Powoduj one, e ucze nie potrafi
przyswoi sobie wiedzy
i umiejtnoci przewidzianych w programach nauczania, co prowadzi
do pojawienia si
niepowodze szkolnych. Organizujc proces terapeutyczny dla dzieci
przejawiajcych problemy
w uczeniu si poszukujemy rnych metod i form pracy opartych na
najnowszych zdobyczach
techniki. Do takich wanie metod mona zaliczy terapi EEG
Biofeedback, ktra uwzgldniajc
plastyczno ukadu nerwowego dzieci oraz zwizane z tym moliwoci
kompensacyjne,
skutecznie w procesie treningowym minimalizuje bd usuwa
przyczyny trudnoci w uczeniu si
tkwice w orodkowym ukadzie nerwowym.
Biofeedback (ang. biologiczne sprzenie zwrotne) to dostarczanie
czowiekowi informacji
zwrotnej (feedback) o zmianach jego stanu fizjologicznego, dziki
czemu moe on nauczy si
wiadomie modyfikowa funkcje, ktre normalnie s kontrolowane poza
jego wiadomoci;
np. fale mzgowe, opr elektryczny skry (GSR), napicie mini
itp.
EEG Biofeedback to metoda, ktra oparta jest na czynnoci
bioelektrycznej orodkowego
ukadu nerwowego. Mzg przez cae ycie czowieka produkuje saby prd
elektryczny, za pomoc
ktrego, jako organ nadzorujcy komunikuje si i zawiaduje
wszystkimi ukadami narzdw
w organizmie. Prd wytwarzany w mzgu mona mierzy i zapisywa w
diagnostycznym aparacie
EEG elektroencefalografie (elektor elektryczno, encefalo mzg,
graf zapisywa).
Z zapisu elektroencefalograficznego mona uzyska wiele informacji
o stanie fizjologicznym
(czuwanie, senno, sen) czy emocjonalnym czowieka (napicie
psychiczne, relaks), bowiem cz
si one ze szczeglnymi wzorcami bioelektrycznymi mzgu.
Czynno bioelektryczna mzgu zmienia si w zalenoci od wieku,
samopoczucia, jak
rwnie w zalenoci od rnych czynnikw wewntrznych i zewntrznych.
Wzorzec ten ulega
zmianom w czasie czuwania, sennoci, zmczenia, snu, relaksu,
pobudzenia, emocji, koncentracji
uwagi, uczenia si, twrczoci, a take w przebiegu rnych zaburze
pracy mzgu.
W EEG wyrnia si nastpujce pasma fal:
- Delta (0,5-4 Hz) s najpowolniejszymi ze wszystkich fal
mzgowych. Najczciej kojarzone
z gbokim snem, pewne czstoci w pamie Delta wywouj uwolnienie
Ludzkiego Hormonu
Wzrostu, tak zbawiennego dla uzdrawiania i regeneracji. Fale
Delta s te obrazem
patologicznym, charakteryzujcym uszkodzenia mzgu (np. guzy).
Pojawiaj si rwnie przy
intensywnym wysiku umysowym.
2. Wspomagajca rola terapii EEG Biofeedbackw uczeniu si dzieci i
modzieyze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Autor:Barbara Wes
9
-
8
Nauczyciele w swojej pracy dydaktycznej coraz czciej spotykaj si
z uczniami przejawiajcymi
rnego rodzaju trudnoci w uczeniu si. Przyczyn tych problemw od
dawna upatruje si w trzech
gwnych obszarach tj. W uwarunkowaniach rodowiskowych,
dydaktyczno-wychowawczych oraz
tkwicych w samych uczniach. Powoduj one, e ucze nie potrafi
przyswoi sobie wiedzy
i umiejtnoci przewidzianych w programach nauczania, co prowadzi
do pojawienia si
niepowodze szkolnych. Organizujc proces terapeutyczny dla dzieci
przejawiajcych problemy
w uczeniu si poszukujemy rnych metod i form pracy opartych na
najnowszych zdobyczach
techniki. Do takich wanie metod mona zaliczy terapi EEG
Biofeedback, ktra uwzgldniajc
plastyczno ukadu nerwowego dzieci oraz zwizane z tym moliwoci
kompensacyjne,
skutecznie w procesie treningowym minimalizuje bd usuwa
przyczyny trudnoci w uczeniu si
tkwice w orodkowym ukadzie nerwowym.
Biofeedback (ang. biologiczne sprzenie zwrotne) to dostarczanie
czowiekowi informacji
zwrotnej (feedback) o zmianach jego stanu fizjologicznego, dziki
czemu moe on nauczy si
wiadomie modyfikowa funkcje, ktre normalnie s kontrolowane poza
jego wiadomoci;
np. fale mzgowe, opr elektryczny skry (GSR), napicie mini
itp.
EEG Biofeedback to metoda, ktra oparta jest na czynnoci
bioelektrycznej orodkowego
ukadu nerwowego. Mzg przez cae ycie czowieka produkuje saby prd
elektryczny, za pomoc
ktrego, jako organ nadzorujcy komunikuje si i zawiaduje
wszystkimi ukadami narzdw
w organizmie. Prd wytwarzany w mzgu mona mierzy i zapisywa w
diagnostycznym aparacie
EEG elektroencefalografie (elektor elektryczno, encefalo mzg,
graf zapisywa).
Z zapisu elektroencefalograficznego mona uzyska wiele informacji
o stanie fizjologicznym
(czuwanie, senno, sen) czy emocjonalnym czowieka (napicie
psychiczne, relaks), bowiem cz
si one ze szczeglnymi wzorcami bioelektrycznymi mzgu.
Czynno bioelektryczna mzgu zmienia si w zalenoci od wieku,
samopoczucia, jak
rwnie w zalenoci od rnych czynnikw wewntrznych i zewntrznych.
Wzorzec ten ulega
zmianom w czasie czuwania, sennoci, zmczenia, snu, relaksu,
pobudzenia, emocji, koncentracji
uwagi, uczenia si, twrczoci, a take w przebiegu rnych zaburze
pracy mzgu.
W EEG wyrnia si nastpujce pasma fal:
- Delta (0,5-4 Hz) s najpowolniejszymi ze wszystkich fal
mzgowych. Najczciej kojarzone
z gbokim snem, pewne czstoci w pamie Delta wywouj uwolnienie
Ludzkiego Hormonu
Wzrostu, tak zbawiennego dla uzdrawiania i regeneracji. Fale
Delta s te obrazem
patologicznym, charakteryzujcym uszkodzenia mzgu (np. guzy).
Pojawiaj si rwnie przy
intensywnym wysiku umysowym.
2. Wspomagajca rola terapii EEG Biofeedbackw uczeniu si dzieci i
modzieyze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
Autor:Barbara Wes
9
-
- Theta (4-8 Hz) s identyfikowane jako brama do nauki i pamici,
zwikszaj kreatywno, proces
uczenia si. Theta redukuje stres, budzi intuicj i inne
pozazmysowe percepcje. Moe ulepsza
koncentracj, zdolno ogniskowania uwagi. Na og nadmiar fal Theta
(paty czoowe)
powoduje dekoncentracj i problemy w skupieniu uwagi (ADD, ADHD).
Jest te charakterystyczny
dla depresji, zamknitych uszkodze gowy oraz epilepsji.
Patologiczny nadmiar Thety obrazuje
piczk (coma) typu theta.
- Alfa (8-12 Hz) wystpuj w stanach gbokiego relaksu, fizycznej
ciszy przy zachowaniu
czujnoci. Czstotliwo Alfa jest obszarem twrczym, w ktrym
wystpuje wizualizacja
i pozytywne mylenie.
- SMR (12 15 Hz) to rytm sensomotoryczny, czuciowo-ruchowy
(nazywany rwnie niska Beta).
Stan odprenia, przy zachowaniu zewntrznej uwagi. Niskie wartoci
SMR mog odzwierciedla
ADD brak zogniskowanej uwagi.
- Beta1 (15 18 Hz) to stan w ktrym umys jest skupiony, czujny.
Pracuje z pen uwag. Wykonuje
zadania szybko i atwo, a nowe pomysy i rozwizania problemw
byskawicznie rodz si
w umyle.
- Beta 2 (18-35 Hz) to fale zwizane ze stanami poruszenia,
zdenerwowania, irytacji, ekscytacji,
a take pobudzenia. Towarzysz tremie, oraz odczuciom strachu i
lku.
- Gamma (pow. 35 Hz) s jedyn grup czstotliwoci, znalezion w
kadej czci mzgu. Dlatego
przyjmuje si, e kiedy mzg musi rwnoczenie przerobi informacj w
rnych jego czciach,
to uywa pasma ok. 40 Hz. Uwaa si wic, e odpowiadaj one za
najbardziej wydajn prac
umysow i twrcz. Wystpuj rwnie w stanach skrajnych przey i
emocji.
Metoda EEG Biofeedback pomaga trenowanemu (wykorzystujc
wspomniane sprzenie zwrotne)
zmienia stany psychiczne, ktre s odpowiedzialne za zapis EEG.
Uczy czowieka jak kierowa
czynnoci bioelektryczn swojego mzgu, zwikszajc wystpowanie
podanych i hamujc
wystpowanie niepodanych fal. Treningi prowadz stopniowo do
harmonizacji i wikszej
stabilizacji czynnoci mzgu oraz do poprawy wzorca
bioelektrycznego (EEG) mzgu w przypadku
jego zaburzenia.
Systematyczne treningi przyczyniaj si do przezwyciania trudnoci
w uczeniu si,
poniewa prowadz do usprawnienia procesw poznawczych m.in.
koncentracji uwagi, pamici,
mylenia, jak te organizacji i planowania poczyna, zwikszenia
potencjau twrczego,
odpowiedniej struktury snu, ktra daje peny wypoczynek i
regeneracj.
Zestaw EEG Biofeedback skada si z 2 monitorw (jeden dla dziecka,
drugi dla terapeuty),
komputera oraz gowicy poczonej z adapterem za pomoc przewodu
wiatowodowego.
Gdy dziecko poddawane jest treningowi, do jego gowy przymocowane
s elektrody
(czujniki), za pomoc ktrych odbierane s sygnay bioelektryczne.
Ze wzgldu na ich niewielkie
natenie (tysic razy sabsze ni potencjay elektryczne serca) s
nastpnie wzmacniane
w gowicy EEG. Z gowicy przechodz do komputera, gdzie ulegaj
dalszej obrbce i wzmocnieniu
tak, aby mona je nastpnie zarejestrowa w postaci krzywej
(jakociowe EEG) i sklasyfikowa
10
statystycznie w poszczeglne pasma czstotliwoci (ilociowe EEG).
Do systemu doczona jest
przystawka do sprzenia zwrotnego, ktra pozwala trenowanemu w
graficznie prostej formie
wideogry przedstawi sta i natychmiastow informacj o stanie jego
czynnoci bioelektrycznej
mzgu tak, aby mg si nauczy j regulowa.
Osoba, ktra poddawana jest treningowi siedzi w fotelu w pozycji
plecej. Przed sob na
monitorze widzi wideogr. S to np. jadce auto, zginajca si
yeczka, so lub robot. Trenowany
za pomoc siy swojego mzgu i woli (bez uycia myszki, klawiatury
czy joysticka) wprawia gr
w ruch.
Gdy gra si udaje trenujcy dostaje w nagrod punkty. W ten sposb
otrzymuje sprzenie
zwrotne i w procesie uczenia mzg zapamituje jakie wytwarza
czstotliwoci pasm fal
mzgowych. Jeli natomiast osoba trenowana zdekoncentruje si, jej
mzg zacznie wysya fale
niepodane, wtedy nie punktuje i gra zatrzymuje si.
Terapeuta natomiast na swoim monitorze widzi wykresy fal
mzgowych oraz ich ilociow
dominacj, dziki czemu moe zauway, ktre fale dominuj, a ktre s
zbyt sabe. Wie zatem
co naley wycisza, a co intensyfikowa.
Trenujcy wideogr moe odbiera w sposb wzrokowy (obraz), suchowy
(sygnay
dwikowe) lub dotykowy (podoenie pod rk gonikw). Niepenosprawno
obejmujca
deficyty w obrbie analizatora wzrokowego lub suchowego nie
stanowi przeszkody w korzystaniu
z terapii.
Za pomoc EEG Biofeedback dziecko samo uczy si (za pomoc sprzenia
zwrotnego), jak
jego wasny mzg powinien odpowiednio pracowa przy minimalnym
zuyciu energii,
wykorzystujc wszystkie moliwoci funkcji poznawczych i
optymalizujc koncentracj uwagi,
pami, twrczo, organizacj i planowanie swoich poczyna, itp.
Kady trening skada si z minimum 10 rund po 3 minuty - po kadej
jest krtka 20
sekundowa przerwa na relaks. W zalenoci od powagi i rodzaju
zaburzenia z ktrym zgasza si
ucze, liczba treningw wynosi od 10 do wielokrotnoci liczby 10.
Terapeuta ustala rodzaj treningu
i jego przybliony czas trwania. Protokoy treningowe opracowywane
s indywidualnie dla kadego
ucznia.
Do Polski metoda EEG Biofeedback trafia po raz pierwszy w 1989
roku. Natomiast EEG
Instytut, majcy swoj siedzib w Warszawie, propaguje j od 1999
roku, wprowadzajc t metod
m.in. do szpitali, przychodni i gabinetw. W 2005r. z inicjatywy
EEG Instytut powstaje Polskie
Towarzystwo Biofeedbacku i psychofizjologii stosowanej.
W 2006 roku, dziki projektowi EEG Instytutu zrealizowano projekt
Ministerstwa Edukacji
Narodowej wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej i
Europejskiego Funduszu
Spoecznego. W jego wyniku 230 systemw EEG Biofeedback zostaje
wprowadzonych
do Orodkw Szkolno-Wychowawczych, Szk Specjalnych oraz szk z
oddziaami integracyjnymi
na terenie caego kraju. Jednym z odbiorcw tej pomocy jest Zesp
Szk Specjalnych im. UNICEF
w Rzeszowie.
11
-
- Theta (4-8 Hz) s identyfikowane jako brama do nauki i pamici,
zwikszaj kreatywno, proces
uczenia si. Theta redukuje stres, budzi intuicj i inne
pozazmysowe percepcje. Moe ulepsza
koncentracj, zdolno ogniskowania uwagi. Na og nadmiar fal Theta
(paty czoowe)
powoduje dekoncentracj i problemy w skupieniu uwagi (ADD, ADHD).
Jest te charakterystyczny
dla depresji, zamknitych uszkodze gowy oraz epilepsji.
Patologiczny nadmiar Thety obrazuje
piczk (coma) typu theta.
- Alfa (8-12 Hz) wystpuj w stanach gbokiego relaksu, fizycznej
ciszy przy zachowaniu
czujnoci. Czstotliwo Alfa jest obszarem twrczym, w ktrym
wystpuje wizualizacja
i pozytywne mylenie.
- SMR (12 15 Hz) to rytm sensomotoryczny, czuciowo-ruchowy
(nazywany rwnie niska Beta).
Stan odprenia, przy zachowaniu zewntrznej uwagi. Niskie wartoci
SMR mog odzwierciedla
ADD brak zogniskowanej uwagi.
- Beta1 (15 18 Hz) to stan w ktrym umys jest skupiony, czujny.
Pracuje z pen uwag. Wykonuje
zadania szybko i atwo, a nowe pomysy i rozwizania problemw
byskawicznie rodz si
w umyle.
- Beta 2 (18-35 Hz) to fale zwizane ze stanami poruszenia,
zdenerwowania, irytacji, ekscytacji,
a take pobudzenia. Towarzysz tremie, oraz odczuciom strachu i
lku.
- Gamma (pow. 35 Hz) s jedyn grup czstotliwoci, znalezion w
kadej czci mzgu. Dlatego
przyjmuje si, e kiedy mzg musi rwnoczenie przerobi informacj w
rnych jego czciach,
to uywa pasma ok. 40 Hz. Uwaa si wic, e odpowiadaj one za
najbardziej wydajn prac
umysow i twrcz. Wystpuj rwnie w stanach skrajnych przey i
emocji.
Metoda EEG Biofeedback pomaga trenowanemu (wykorzystujc
wspomniane sprzenie zwrotne)
zmienia stany psychiczne, ktre s odpowiedzialne za zapis EEG.
Uczy czowieka jak kierowa
czynnoci bioelektryczn swojego mzgu, zwikszajc wystpowanie
podanych i hamujc
wystpowanie niepodanych fal. Treningi prowadz stopniowo do
harmonizacji i wikszej
stabilizacji czynnoci mzgu oraz do poprawy wzorca
bioelektrycznego (EEG) mzgu w przypadku
jego zaburzenia.
Systematyczne treningi przyczyniaj si do przezwyciania trudnoci
w uczeniu si,
poniewa prowadz do usprawnienia procesw poznawczych m.in.
koncentracji uwagi, pamici,
mylenia, jak te organizacji i planowania poczyna, zwikszenia
potencjau twrczego,
odpowiedniej struktury snu, ktra daje peny wypoczynek i
regeneracj.
Zestaw EEG Biofeedback skada si z 2 monitorw (jeden dla dziecka,
drugi dla terapeuty),
komputera oraz gowicy poczonej z adapterem za pomoc przewodu
wiatowodowego.
Gdy dziecko poddawane jest treningowi, do jego gowy przymocowane
s elektrody
(czujniki), za pomoc ktrych odbierane s sygnay bioelektryczne.
Ze wzgldu na ich niewielkie
natenie (tysic razy sabsze ni potencjay elektryczne serca) s
nastpnie wzmacniane
w gowicy EEG. Z gowicy przechodz do komputera, gdzie ulegaj
dalszej obrbce i wzmocnieniu
tak, aby mona je nastpnie zarejestrowa w postaci krzywej
(jakociowe EEG) i sklasyfikowa
10
statystycznie w poszczeglne pasma czstotliwoci (ilociowe EEG).
Do systemu doczona jest
przystawka do sprzenia zwrotnego, ktra pozwala trenowanemu w
graficznie prostej formie
wideogry przedstawi sta i natychmiastow informacj o stanie jego
czynnoci bioelektrycznej
mzgu tak, aby mg si nauczy j regulowa.
Osoba, ktra poddawana jest treningowi siedzi w fotelu w pozycji
plecej. Przed sob na
monitorze widzi wideogr. S to np. jadce auto, zginajca si
yeczka, so lub robot. Trenowany
za pomoc siy swojego mzgu i woli (bez uycia myszki, klawiatury
czy joysticka) wprawia gr
w ruch.
Gdy gra si udaje trenujcy dostaje w nagrod punkty. W ten sposb
otrzymuje sprzenie
zwrotne i w procesie uczenia mzg zapamituje jakie wytwarza
czstotliwoci pasm fal
mzgowych. Jeli natomiast osoba trenowana zdekoncentruje si, jej
mzg zacznie wysya fale
niepodane, wtedy nie punktuje i gra zatrzymuje si.
Terapeuta natomiast na swoim monitorze widzi wykresy fal
mzgowych oraz ich ilociow
dominacj, dziki czemu moe zauway, ktre fale dominuj, a ktre s
zbyt sabe. Wie zatem
co naley wycisza, a co intensyfikowa.
Trenujcy wideogr moe odbiera w sposb wzrokowy (obraz), suchowy
(sygnay
dwikowe) lub dotykowy (podoenie pod rk gonikw). Niepenosprawno
obejmujca
deficyty w obrbie analizatora wzrokowego lub suchowego nie
stanowi przeszkody w korzystaniu
z terapii.
Za pomoc EEG Biofeedback dziecko samo uczy si (za pomoc sprzenia
zwrotnego), jak
jego wasny mzg powinien odpowiednio pracowa przy minimalnym
zuyciu energii,
wykorzystujc wszystkie moliwoci funkcji poznawczych i
optymalizujc koncentracj uwagi,
pami, twrczo, organizacj i planowanie swoich poczyna, itp.
Kady trening skada si z minimum 10 rund po 3 minuty - po kadej
jest krtka 20
sekundowa przerwa na relaks. W zalenoci od powagi i rodzaju
zaburzenia z ktrym zgasza si
ucze, liczba treningw wynosi od 10 do wielokrotnoci liczby 10.
Terapeuta ustala rodzaj treningu
i jego przybliony czas trwania. Protokoy treningowe opracowywane
s indywidualnie dla kadego
ucznia.
Do Polski metoda EEG Biofeedback trafia po raz pierwszy w 1989
roku. Natomiast EEG
Instytut, majcy swoj siedzib w Warszawie, propaguje j od 1999
roku, wprowadzajc t metod
m.in. do szpitali, przychodni i gabinetw. W 2005r. z inicjatywy
EEG Instytut powstaje Polskie
Towarzystwo Biofeedbacku i psychofizjologii stosowanej.
W 2006 roku, dziki projektowi EEG Instytutu zrealizowano projekt
Ministerstwa Edukacji
Narodowej wspfinansowany ze rodkw Unii Europejskiej i
Europejskiego Funduszu
Spoecznego. W jego wyniku 230 systemw EEG Biofeedback zostaje
wprowadzonych
do Orodkw Szkolno-Wychowawczych, Szk Specjalnych oraz szk z
oddziaami integracyjnymi
na terenie caego kraju. Jednym z odbiorcw tej pomocy jest Zesp
Szk Specjalnych im. UNICEF
w Rzeszowie.
11
-
W naszej placwce terapi obejmuje si gwnie uczniw z upoledzeniem
umysowym
w stopniu lekkim, w wieku od 7 do 24 roku ycia. Zajcia
prowadzone s indywidualnie,
w wymiarze jednej godziny tygodniowo dla kadego ucznia, przez
cay rok szkolny. U uczniw
uczestniczcych w zajciach terapeutycznych najczciej
diagnozowanymi trudnociami s:
- nadpobudliwo psychoruchowa,
- bierno i zahamowanie aktywnoci,
- agresja (sowna i fizyczna),
- zaburzenia w obrbie procesw poznawczych m.in. koncentracji
uwagi, pamici, mylenia,
- trudnoci w uczeniu si (czytanie, pisanie, liczenie).
W roku szkolnym 2009/2010 terapia EEG Biofeedback zostaa wczona
do realizowanego w naszej
szkole projektu Matematyka inaczej dla uczniw i nauczycieli
opracowanie i pilotaowe
wdroenie innowacji programowej do nauczania matematyki w szkole
specjalnej. Celem oglnym
projektu bya poprawa jakoci ksztacenia uczniw z upoledzeniem
umysowym w stopniu
lekkim, poprzez modyfikacj i wdroenie programw nauczania z
przedmiotu matematyka
w szkole podstawowej, gimnazjum i szkole zawodowej.
Jednym z celw szczegowych byo upowszechnienie informacji na
temat moliwoci
wykorzystania nowoczesnych metod diagnozy i terapii ucznia
niepenosprawnego tj. EEG
Biofeedback, TOMATIS, Integracja Sensoryczna. Zakadano rwnie, e
prowadzone w ramach
projektu zajcia terapeutyczne przyczyni si do podniesienia
efektywnoci i jakoci ksztacenia
z zakresu matematyki poprzez m.in. wzrost koncentracji uwagi u
uczniw objtych w/w terapiami.
Realizacja tych zamierze pozwoliaby te w szerszym zakresie
wykorzysta pozyskany przez szko
sprzt terapeutyczny.
W czasie trwania projektu zrealizowano dodatkowo (poza ramowym
planem nauczania)
3x360 godz. terapii EEG Biofeedback, z ktrych skorzystao 12
uczniw. Przeprowadzone badania
testowe wskazuj, e poziom koncentracji uwagi u uczniw
korzystajcych z terapii wzrs o 31%.
Instytut EEG opracowa dwa testy badajce moliwoci w zakresie
koncentracji uwagi,
ktrym bada si osob przed rozpoczciem oraz po zakoczeniu terapii.
Na podstawie otrzymanych
wynikw, porwnujc pomiar pocztkowy z pomiarem kocowym, wnioskuje
si o tym jak proces
treningowy wpyn na moliwoci w zakresie koncentracji uwagi.
Naley przy tym doda, i sam trening jak i dokonywanie pomiarw
odbywa si zawsze
w warunkach laboratoryjnych: podczas zaj w gabinecie znajduje si
tylko osoba trenujca
i terapeuta, panuje cisza, przyjazna atmosfera pozbawiona napi,
dopyw bodcw
rozpraszajcych jest znacznie zminimalizowany. Osignity w takich
warunkach poziom
koncentracji trudno utrzyma podczas pracy w zespole klasowym, a
szczeglnie kiedy dochodzi
sytuacja stresowa np. rozwizanie trudnego zadania matematycznego
czy te sprawdzian
wiadomoci. Dlatego przeprowadzono wrd nauczycieli i rodzicw
ankiet nt. moliwoci uczniw
w zakresie koncentracji uwagi, przed rozpoczciem i po zakoczeniu
dziaa projektowych. Analiza
danych z ankiet potwierdza wzrost koncentracji uwagi u
uczniw.
12
Terapia EEG Biofeedback w Polsce funkcjonuje od ponad 10 lat.
Jest coraz powszechniej
stosowana w rnych dziedzinach ycia. Zanim trafia jako jedna z
metod terapii pedagogicznej
do szk i poradni psychologiczno-pedagogicznych, bya (i jest
nadal) z powodzeniem stosowana
przez grupy spoeczne i zawodowe, ktrych codzienne funkcjonowanie
wymaga zwikszonej
koncentracji uwagi, skutecznego dziaania w stresie, szybkiego
podejmowania trafnych decyzji itp.
Z metody korzystaj wic w coraz szerszym zakresie m.in.
biznesmeni, aktorzy, sportowcy, piloci
lotniczy.
Dotychczas nikt w naszym kraju nie przeprowadzi naukowych bada,
ktre wskazywayby
konkretne i mierzalne efekty dziaania treningw EEG Biofeedback.
Jednak coraz szersze
zastosowanie tej metody w rnych dziedzinach ycia moe by
potwierdzeniem jej skutecznoci.
wiadcz o tym liczne pozytywne opinie terapeutw, pacjentw,
rodzicw, nauczycieli oraz
rodowisk korzystajcych z tej terapii.
Bibliografia:1. Pakszys Michaela, Materiay szkoleniowe do
terapii EEG Biofeedback, EEG Instytut, Warszawa 2007, 2008.2.
Thompson Michael, Thompson Lidia, Neurofeedback. Wprowadzenie do
podstawowych koncepcji psychofizjologii stosowanej, Wydawnictwo
Biomed Neurotechnologie, Wrocaw 2012.3. Walsh Kevin, Darby
David, Neuropsychologia kliniczna Walsha, Gdaskie Wydawnictwo
Psychologiczne Sp. z o.o., Gdask 2008.
13
-
W naszej placwce terapi obejmuje si gwnie uczniw z upoledzeniem
umysowym
w stopniu lekkim, w wieku od 7 do 24 roku ycia. Zajcia
prowadzone s indywidualnie,
w wymiarze jednej godziny tygodniowo dla kadego ucznia, przez
cay rok szkolny. U uczniw
uczestniczcych w zajciach terapeutycznych najczciej
diagnozowanymi trudnociami s:
- nadpobudliwo psychoruchowa,
- bierno i zahamowanie aktywnoci,
- agresja (sowna i fizyczna),
- zaburzenia w obrbie procesw poznawczych m.in. koncentracji
uwagi, pamici, mylenia,
- trudnoci w uczeniu si (czytanie, pisanie, liczenie).
W roku szkolnym 2009/2010 terapia EEG Biofeedback zostaa wczona
do realizowanego w naszej
szkole projektu Matematyka inaczej dla uczniw i nauczycieli
opracowanie i pilotaowe
wdroenie innowacji programowej do nauczania matematyki w szkole
specjalnej. Celem oglnym
projektu bya poprawa jakoci ksztacenia uczniw z upoledzeniem
umysowym w stopniu
lekkim, poprzez modyfikacj i wdroenie programw nauczania z
przedmiotu matematyka
w szkole podstawowej, gimnazjum i szkole zawodowej.
Jednym z celw szczegowych byo upowszechnienie informacji na
temat moliwoci
wykorzystania nowoczesnych metod diagnozy i terapii ucznia
niepenosprawnego tj. EEG
Biofeedback, TOMATIS, Integracja Sensoryczna. Zakadano rwnie, e
prowadzone w ramach
projektu zajcia terapeutyczne przyczyni si do podniesienia
efektywnoci i jakoci ksztacenia
z zakresu matematyki poprzez m.in. wzrost koncentracji uwagi u
uczniw objtych w/w terapiami.
Realizacja tych zamierze pozwoliaby te w szerszym zakresie
wykorzysta pozyskany przez szko
sprzt terapeutyczny.
W czasie trwania projektu zrealizowano dodatkowo (poza ramowym
planem nauczania)
3x360 godz. terapii EEG Biofeedback, z ktrych skorzystao 12
uczniw. Przeprowadzone badania
testowe wskazuj, e poziom koncentracji uwagi u uczniw
korzystajcych z terapii wzrs o 31%.
Instytut EEG opracowa dwa testy badajce moliwoci w zakresie
koncentracji uwagi,
ktrym bada si osob przed rozpoczciem oraz po zakoczeniu terapii.
Na podstawie otrzymanych
wynikw, porwnujc pomiar pocztkowy z pomiarem kocowym, wnioskuje
si o tym jak proces
treningowy wpyn na moliwoci w zakresie koncentracji uwagi.
Naley przy tym doda, i sam trening jak i dokonywanie pomiarw
odbywa si zawsze
w warunkach laboratoryjnych: podczas zaj w gabinecie znajduje si
tylko osoba trenujca
i terapeuta, panuje cisza, przyjazna atmosfera pozbawiona napi,
dopyw bodcw
rozpraszajcych jest znacznie zminimalizowany. Osignity w takich
warunkach poziom
koncentracji trudno utrzyma podczas pracy w zespole klasowym, a
szczeglnie kiedy dochodzi
sytuacja stresowa np. rozwizanie trudnego zadania matematycznego
czy te sprawdzian
wiadomoci. Dlatego przeprowadzono wrd nauczycieli i rodzicw
ankiet nt. moliwoci uczniw
w zakresie koncentracji uwagi, przed rozpoczciem i po zakoczeniu
dziaa projektowych. Analiza
danych z ankiet potwierdza wzrost koncentracji uwagi u
uczniw.
12
Terapia EEG Biofeedback w Polsce funkcjonuje od ponad 10 lat.
Jest coraz powszechniej
stosowana w rnych dziedzinach ycia. Zanim trafia jako jedna z
metod terapii pedagogicznej
do szk i poradni psychologiczno-pedagogicznych, bya (i jest
nadal) z powodzeniem stosowana
przez grupy spoeczne i zawodowe, ktrych codzienne funkcjonowanie
wymaga zwikszonej
koncentracji uwagi, skutecznego dziaania w stresie, szybkiego
podejmowania trafnych decyzji itp.
Z metody korzystaj wic w coraz szerszym zakresie m.in.
biznesmeni, aktorzy, sportowcy, piloci
lotniczy.
Dotychczas nikt w naszym kraju nie przeprowadzi naukowych bada,
ktre wskazywayby
konkretne i mierzalne efekty dziaania treningw EEG Biofeedback.
Jednak coraz szersze
zastosowanie tej metody w rnych dziedzinach ycia moe by
potwierdzeniem jej skutecznoci.
wiadcz o tym liczne pozytywne opinie terapeutw, pacjentw,
rodzicw, nauczycieli oraz
rodowisk korzystajcych z tej terapii.
Bibliografia:1. Pakszys Michaela, Materiay szkoleniowe do
terapii EEG Biofeedback, EEG Instytut, Warszawa 2007, 2008.2.
Thompson Michael, Thompson Lidia, Neurofeedback. Wprowadzenie do
podstawowych koncepcji psychofizjologii stosowanej, Wydawnictwo
Biomed Neurotechnologie, Wrocaw 2012.3. Walsh Kevin, Darby
David, Neuropsychologia kliniczna Walsha, Gdaskie Wydawnictwo
Psychologiczne Sp. z o.o., Gdask 2008.
13
-
3. Gry dydaktyczne na lekcjachmatematyki przez zabaw do
wiedzy.
Realizujc projekt matematyczny Matematyka inaczej w duej mierze
skupilimy si
na wykorzystaniu gier dydaktycznych jako jednej z metod
aktywizujcych.
W literaturze moemy spotka rne definicje gier i zabaw:
- Zabawa dydaktyczna to zabawa, ktra bazuje na podstawowej
funkcji psychiki dziecka,
na potrzebie zabawy wywiera wiadomie wpyw na jego czynnoci
umysowe (E. Talarczyk, Zbir
gier i zabaw matematycznych, Warszawa 1985).
- Zabawa dydaktyczna to taka zabawa, ktra prowadzi z reguy do
rozwizania jakiego
zaoonego w niej zadania. Natomiast gra dydaktyczna to odmiana
zabawy polegajca
na respektowaniu ustalonych cile regu i wymagajca wysiku
mylowego (W. Oko, Sownik
pedagogiczny, PWN, Warszawa 1975).
Uczniowie z upoledzeniem umysowym w stopniu lekkim krtko i sabo
koncentruj si
na treciach abstrakcyjnych, trudnych do zrozumienia. Dominuje u
nich mylenie
konkretnoobrazowe nad abstrakcyjnym myleniem pojciowosownym.
Upoledzone jest
abstrahowanie, uoglnianie, porwnywanie oraz rozumowanie
przyczynowo-skutkowe,
wnioskowanie i tworzenie poj. Kady z nas wie, jak wane s to
cechy w nauczaniu nie tylko
matematyki. Dlatego tez matematyka czsto sprawia trudnoci
uczniom. Konsekwencj moe by
niech do przedmiotu. Uczniowie czsto nie podejmuj dziaania mwic
nie potrafi, nie
rozumiem, i tak tego nie zrobi. Brak wiary we wasne moliwoci u
kadego wzbudza niech
do wysiku. Dlatego te, jak najczciej stwarzajmy przyjazn
atmosfer do nauki, chwalmy kade
osignicie ucznia, nagradzajmy je, pozwlmy rwnie na samoocen co
poszo mi dobrze a nad
czym musz jeszcze popracowa.
Jeli wzbudzimy zainteresowanie uczniw i ich zaangaowanie, to
poow sukcesu mamy za
sob. Poniewa umys nie moe skupia si na wszystkim, mao
interesujce, nudne
i emocjonalnie monotonne lekcje po prostu nie zostan
zapamitane(Gordon Dryden, Jeannette
Vos, Rewolucja w uczeniu).
Ze wzgldu na wan rol jak odkrywa matematyka w nauczaniu
poszukuje si rnych
form zainteresowania uczniw tym przedmiotem. Jedn z takich form
s gry i zabawy. Dzieci
od najmodszych lat z przyjemnoci korzystaj z gier i zabaw, ktre
s zawsze dla nich zajciem
atrakcyjnym. Gry i zabawy matematyczne rozluniaj atmosfer,
rozadowuj stres i napicie,
stwarzaj przyjazny nastrj i atmosfer do nauki. Lekcje, na ktrych
uczniom wydaje si,
Powiedz mi a zapomn. Poka a zapamitam. Pozwl dziaa a
zrozumiem.Konfucjusz
Autor:Jadwiga Greszta
14
e si bawi sprawiaj, e matematyka zaczyna si im dobrze kojarzy,
nie wspominajc ju
o najwaniejszym osigniciu nabyciu konkretnej umiejtnoci.
Oywiajc swoj lekcj, miejmy na uwadze rwnie myl Lawrencea J.
Cohena (psychologa
dziecicego i terapeuty przez zabaw):
Umys chonie lepiej, jeli go zasila rnymi bodcami. Dzieci wicej
wycign, kiedy im si
pozwoli rysowa, majsterkowa, piewa i gra ni wycznie sucha, pisa
i czyta. Tak trzeba
postpowa nie tylko na specjalnych zajciach rysunku czy muzyki,
ale na kadych zajciach
na matematyce i na historii.
Gry s uwaane za bardzo przyjemn i wysoce skuteczn metod
przyswajania wiedzy. Moemy
wykorzystywa je na kadym etapie szkolnym. Uczniowie poprzez gr
ucz si przestrzegania
regu, sposobw komunikowania, rozwizywania sytuacji
problemowych.
Dobierajc starannie gry, wprowadzamy uczniw w tajniki
matematyzowania rozmaitych sytuacji.
Wane s tu rwnie dowiadczenia logiczne i matematyczne, ktre
dzieci gromadz w czasie
konstruowania i rozgrywania gier, s to np.:
- szeregowanie elementw wedug przyjtego kryterium i analizowanie
uoonych ju szeregw,
- grupowanie przedmiotw w okrelony sposb,
- skadanie caoci z czci i rozkadanie caoci na czci,
- wyszukiwanie powtarzajcych si prawidowoci,
- porwnywanie zbiorw dla ustalenia rwnolicznoci,
- wyznaczanie wyniku sum, rnic, iloczynw i ilorazw.
Wszystko to sprzyja intensywnemu rozwojowi inteligencji
operacyjnej, tak wanej dla odnoszenia
sukcesw w matematyce.
Jeszcze bardziej skutecznym sposobem nauki ni sama gra jest
samodzielne stworzenie jej przez
uczniw, a potem wsplne rozgrywanie gry. Po zakoczeniu dziau
programowego jako
podsumowanie, moemy przygotowa wskazwki, materiay do
wykorzystania przez uczniw.
Takimi grami mog by domina matematyczne o rnej tematyce np.:
klasyfikacja czworoktw,
kty i ich rodzaje, pola powierzchni i obwody figur paskich,
potgi o wykadnikach naturalnych,
pierwiastki drugiego i trzeciego stopnia. Gr zawsze mona poczy z
zadaniami zamknitymi
lub otwartymi o danej tematyce. Dopasowujc czci domina,
poprzedzajmy t czynno
obliczeniami, moe by to praca w parach lub wikszej grupie
uczniw. Inwencja zaley od nas,
nauczycieli. Kad gr moemy wykorzysta na wiele sposobw. Zacznijmy
tylko, a pomysy same
wpadn nam do gowy.
15
-
3. Gry dydaktyczne na lekcjachmatematyki przez zabaw do
wiedzy.
Realizujc projekt matematyczny Matematyka inaczej w duej mierze
skupilimy si
na wykorzystaniu gier dydaktycznych jako jednej z metod
aktywizujcych.
W literaturze moemy spotka rne definicje gier i zabaw:
- Zabawa dydaktyczna to zabawa, ktra bazuje na podstawowej
funkcji psychiki dziecka,
na potrzebie zabawy wywiera wiadomie wpyw na jego czynnoci
umysowe (E. Talarczyk, Zbir
gier i zabaw matematycznych, Warszawa 1985).
- Zabawa dydaktyczna to taka zabawa, ktra prowadzi z reguy do
rozwizania jakiego
zaoonego w niej zadania. Natomiast gra dydaktyczna to odmiana
zabawy polegajca
na respektowaniu ustalonych cile regu i wymagajca wysiku
mylowego (W. Oko, Sownik
pedagogiczny, PWN, Warszawa 1975).
Uczniowie z upoledzeniem umysowym w stopniu lekkim krtko i sabo
koncentruj si
na treciach abstrakcyjnych, trudnych do zrozumienia. Dominuje u
nich mylenie
konkretnoobrazowe nad abstrakcyjnym myleniem pojciowosownym.
Upoledzone jest
abstrahowanie, uoglnianie, porwnywanie oraz rozumowanie
przyczynowo-skutkowe,
wnioskowanie i tworzenie poj. Kady z nas wie, jak wane s to
cechy w nauczaniu nie tylko
matematyki. Dlatego tez matematyka czsto sprawia trudnoci
uczniom. Konsekwencj moe by
niech do przedmiotu. Uczniowie czsto nie podejmuj dziaania mwic
nie potrafi, nie
rozumiem, i tak tego nie zrobi. Brak wiary we wasne moliwoci u
kadego wzbudza niech
do wysiku. Dlatego te, jak najczciej stwarzajmy przyjazn
atmosfer do nauki, chwalmy kade
osignicie ucznia, nagradzajmy je, pozwlmy rwnie na samoocen co
poszo mi dobrze a nad
czym musz jeszcze popracowa.
Jeli wzbudzimy zainteresowanie uczniw i ich zaangaowanie, to
poow sukcesu mamy za
sob. Poniewa umys nie moe skupia si na wszystkim, mao
interesujce, nudne
i emocjonalnie monotonne lekcje po prostu nie zostan
zapamitane(Gordon Dryden, Jeannette
Vos, Rewolucja w uczeniu).
Ze wzgldu na wan rol jak odkrywa matematyka w nauczaniu
poszukuje si rnych
form zainteresowania uczniw tym przedmiotem. Jedn z takich form
s gry i zabawy. Dzieci
od najmodszych lat z przyjemnoci korzystaj z gier i zabaw, ktre
s zawsze dla nich zajciem
atrakcyjnym. Gry i zabawy matematyczne rozluniaj atmosfer,
rozadowuj stres i napicie,
stwarzaj przyjazny nastrj i atmosfer do nauki. Lekcje, na ktrych
uczniom wydaje si,
Powiedz mi a zapomn. Poka a zapamitam. Pozwl dziaa a
zrozumiem.Konfucjusz
Autor:Jadwiga Greszta
14
e si bawi sprawiaj, e matematyka zaczyna si im dobrze kojarzy,
nie wspominajc ju
o najwaniejszym osigniciu nabyciu konkretnej umiejtnoci.
Oywiajc swoj lekcj, miejmy na uwadze rwnie myl Lawrencea J.
Cohena (psychologa
dziecicego i terapeuty przez zabaw):
Umys chonie lepiej, jeli go zasila rnymi bodcami. Dzieci wicej
wycign, kiedy im si
pozwoli rysowa, majsterkowa, piewa i gra ni wycznie sucha, pisa
i czyta. Tak trzeba
postpowa nie tylko na specjalnych zajciach rysunku czy muzyki,
ale na kadych zajciach
na matematyce i na historii.
Gry s uwaane za bardzo przyjemn i wysoce skuteczn metod
przyswajania wiedzy. Moemy
wykorzystywa je na kadym etapie szkolnym. Uczniowie poprzez gr
ucz si przestrzegania
regu, sposobw komunikowania, rozwizywania sytuacji
problemowych.
Dobierajc starannie gry, wprowadzamy uczniw w tajniki
matematyzowania rozmaitych sytuacji.
Wane s tu rwnie dowiadczenia logiczne i matematyczne, ktre
dzieci gromadz w czasie
konstruowania i rozgrywania gier, s to np.:
- szeregowanie elementw wedug przyjtego kryterium i analizowanie
uoonych ju szeregw,
- grupowanie przedmiotw w okrelony sposb,
- skadanie caoci z czci i rozkadanie caoci na czci,
- wyszukiwanie powtarzajcych si prawidowoci,
- porwnywanie zbiorw dla ustalenia rwnolicznoci,
- wyznaczanie wyniku sum, rnic, iloczynw i ilorazw.
Wszystko to sprzyja intensywnemu rozwojowi inteligencji
operacyjnej, tak wanej dla odnoszenia
sukcesw w matematyce.
Jeszcze bardziej skutecznym sposobem nauki ni sama gra jest
samodzielne stworzenie jej przez
uczniw, a potem wsplne rozgrywanie gry. Po zakoczeniu dziau
programowego jako
podsumowanie, moemy przygotowa wskazwki, materiay do
wykorzystania przez uczniw.
Takimi grami mog by domina matematyczne o rnej tematyce np.:
klasyfikacja czworoktw,
kty i ich rodzaje, pola powierzchni i obwody figur paskich,
potgi o wykadnikach naturalnych,
pierwiastki drugiego i trzeciego stopnia. Gr zawsze mona poczy z
zadaniami zamknitymi
lub otwartymi o danej tematyce. Dopasowujc czci domina,
poprzedzajmy t czynno
obliczeniami, moe by to praca w parach lub wikszej grupie
uczniw. Inwencja zaley od nas,
nauczycieli. Kad gr moemy wykorzysta na wiele sposobw. Zacznijmy
tylko, a pomysy same
wpadn nam do gowy.
15
-
Ponadto pracujc w ten sposb moemy wpywa na wiele zmysw
jednoczenie.
Uczniowie s zaangaowani czynnie, zapamituj na duej - Piramida
zapamitywania Dale'a.
Rysunek 3.1. Stoek Dale'a.
W tabeli na kolejnej stronie przedstawiam propozycje tematw
lekcyjnych z wykorzystaniem gier
dydaktycznych.
16
Tabela 2.1.
17
-
Ponadto pracujc w ten sposb moemy wpywa na wiele zmysw
jednoczenie.
Uczniowie s zaangaowani czynnie, zapamituj na duej - Piramida
zapamitywania Dale'a.
Rysunek 3.1. Stoek Dale'a.
W tabeli na kolejnej stronie przedstawiam propozycje tematw
lekcyjnych z wykorzystaniem gier
dydaktycznych.
16
Tabela 2.1.
17
-
W Zespole Szk Specjalnych im. UNICEF od 2012r. organizowany jest
Wojewdzki Turniej Rummikub
Szkolnictwa Specjalnego, z wykorzystaniem gry Rummikub.
Proponowana gra jest wietnym
narzdziem do pracy z uczniami na zajciach pozalekcyjnych. Uczy
pracy zespoowej, logicznego
mylenia, daje moliwo wyboru, podejmowania wasnej decyzji co jest
bardzo wane
dla uczniw z upoledzeniem w stopniu lekkim.
Zachcajmy uczniw do korzystania z gier, wykorzystujmy je na
rnych poziomach
edukacyjnych. Jest to dobra metoda pracy zarwno na lekcjach
wiczeniowych
jak i powtrzeniowych. Z dowiadczenia wiadomo, e uczniowie chtnie
pracuj w ten sposb.
ycz wielu pomysw na wykorzystanie gier dydaktycznych zarwno
podczas lekcji
jak rwnie poza nimi.
Bibliografia:1. Breaux Annette, Todd Whitaker, Jak to robi
najlepsi nauczyciele, Warszawa 20112. Dryden Gordon, Jeannette Vos,
Rewolucja w uczeniu, Zysk i S-ka, Pozna 20033. Gruszczyk E.
Kolczyska, E.Zieliska, Dziecica matematyka, WSiP, Warszawa 19974.
Gruszczyk E. Kolczyska, K.Dobosz, E.Zieliska, Jak naucza dzieci
sztuki konstruowania gier?, WSiP, Warszawa 19965. Merrill Harmin,
Duch klasy, Warszawa 20086. Mikrut, J.Wyczesany, Elementy metodyki
nauczania pocztkowego dzieci upoledzonych umysowo Wydawnictwo WSP,
Krakw 19987. Oko W., Sownik pedagogiczny, PWN, Warszawa 19758.
Talarczyk E., Zbir gier i zabaw matematycznych, Warszawa 1985
18
4. Metoda Tomatisa w ksztaceniu proceswpoznawczych w pracy z
dziemio specjalnych potrzebach edukacyjnych.
Stymulacja audio-psycho-lingwistyczna za pomoc Metody Tomatisa
oparta jest na pracach
francuskiego otolaryngologa i foniatry Alfreda Tomatisa. W
literaturze przedmiotu metoda ta znana
jest rwnie jako trening uwagi suchowej, stymulacja suchowa lub
trening audio-psycho-
lingwistyczny.
Podstawowym jej celem jest usprawnienie funkcji suchowych przez
co nastpuje poprawa
koncentracji, jakoci uczenia si, zdolnoci jzykowych,
komunikacyjnych, zwikszenie
kreatywnoci oraz poprawa jakoci zachowa spoecznych.
Metoda Tomatisa okazaa si bardzo skuteczna w terapii dzieci z
problemami szkolnymi typu:
- zaburzenia uwagi,
- mowy, koncentracji,
- dysleksja,
- trudnoci z czytaniem i pisaniem,
- konieczno powtarzania polece,
- ubogie sownictwo,
- niewyrane pismo,
- mylenie strony prawej i lewej,
- bdna interpretacja pyta,
- mczliwo,
- nadwraliwo emocjonalna,
- stany depresyjne,
- brak wiary w siebie.
Zastosowanie tej metody przynioso rwnie zadowalajce efekty w
przypadku dzieci
z problemami koordynacji sensomotorycznej.
Rozwinita i opracowana przez A. Tomatisa metoda stymulacji
suchowej opiera si na wielu
zaoeniach teoretycznych dotyczcych rozmaitych funkcji ucha i ich
powiza z gosem.
Istotne funkcje ucha wykraczaj daleko poza zwyke syszenie.
Ogromnie wan rol jak
spenia ucho, to rola nadzorcza i przekanikowa. Cz ucha
wewntrznego funkcjonuje jako
swoisty kontroler zmysu rwnowagi, koordynacji ruchowej oraz
napicia miniowego.
To od niego zaley prawidowy rozwj orientacji przestrzennej.
Tomatis udowodni, e ucho ludzkie posiadajc zwizek z caym ciaem
ze wzgldu
na poczenia nerwowe ma swj udzia niemal we wszystkim co
odczuwamy. Wpywa na nasz
nastrj, poziom energii, na to jak postrzegamy otoczenie, jak
reagujemy, jak si zachowujemy itp.
Autor:Jolanta Pazin
19
-
W Zespole Szk Specjalnych im. UNICEF od 2012r. organizowany jest
Wojewdzki Turniej Rummikub
Szkolnictwa Specjalnego, z wykorzystaniem gry Rummikub.
Proponowana gra jest wietnym
narzdziem do pracy z uczniami na zajciach pozalekcyjnych. Uczy
pracy zespoowej, logicznego
mylenia, daje moliwo wyboru, podejmowania wasnej decyzji co jest
bardzo wane
dla uczniw z upoledzeniem w stopniu lekkim.
Zachcajmy uczniw do korzystania z gier, wykorzystujmy je na
rnych poziomach
edukacyjnych. Jest to dobra metoda pracy zarwno na lekcjach
wiczeniowych
jak i powtrzeniowych. Z dowiadczenia wiadomo, e uczniowie chtnie
pracuj w ten sposb.
ycz wielu pomysw na wykorzystanie gier dydaktycznych zarwno
podczas lekcji
jak rwnie poza nimi.
Bibliografia:1. Breaux Annette, Todd Whitaker, Jak to robi
najlepsi nauczyciele, Warszawa 20112. Dryden Gordon, Jeannette Vos,
Rewolucja w uczeniu, Zysk i S-ka, Pozna 20033. Gruszczyk E.
Kolczyska, E.Zieliska, Dziecica matematyka, WSiP, Warszawa 19974.
Gruszczyk E. Kolczyska, K.Dobosz, E.Zieliska, Jak naucza dzieci
sztuki konstruowania gier?, WSiP, Warszawa 19965. Merrill Harmin,
Duch klasy, Warszawa 20086. Mikrut, J.Wyczesany, Elementy metodyki
nauczania pocztkowego dzieci upoledzonych umysowo Wydawnictwo WSP,
Krakw 19987. Oko W., Sownik pedagogiczny, PWN, Warszawa 19758.
Talarczyk E., Zbir gier i zabaw matematycznych, Warszawa 1985
18
4. Metoda Tomatisa w ksztaceniu proceswpoznawczych w pracy z
dziemio specjalnych potrzebach edukacyjnych.
Stymulacja audio-psycho-lingwistyczna za pomoc Metody Tomatisa
oparta jest na pracach
francuskiego otolaryngologa i foniatry Alfreda Tomatisa. W
literaturze przedmiotu metoda ta znana
jest rwnie jako trening uwagi suchowej, stymulacja suchowa lub
trening audio-psycho-
lingwistyczny.
Podstawowym jej celem jest usprawnienie funkcji suchowych przez
co nastpuje poprawa
koncentracji, jakoci uczenia si, zdolnoci jzykowych,
komunikacyjnych, zwikszenie
kreatywnoci oraz poprawa jakoci zachowa spoecznych.
Metoda Tomatisa okazaa si bardzo skuteczna w terapii dzieci z
problemami szkolnymi typu:
- zaburzenia uwagi,
- mowy, koncentracji,
- dysleksja,
- trudnoci z czytaniem i pisaniem,
- konieczno powtarzania polece,
- ubogie sownictwo,
- niewyrane pismo,
- mylenie strony prawej i lewej,
- bdna interpretacja pyta,
- mczliwo,
- nadwraliwo emocjonalna,
- stany depresyjne,
- brak wiary w siebie.
Zastosowanie tej metody przynioso rwnie zadowalajce efekty w
przypadku dzieci
z problemami koordynacji sensomotorycznej.
Rozwinita i opracowana przez A. Tomatisa metoda stymulacji
suchowej opiera si na wielu
zaoeniach teoretycznych dotyczcych rozmaitych funkcji ucha i ich
powiza z gosem.
Istotne funkcje ucha wykraczaj daleko poza zwyke syszenie.
Ogromnie wan rol jak
spenia ucho, to rola nadzorcza i przekanikowa. Cz ucha
wewntrznego funkcjonuje jako
swoisty kontroler zmysu rwnowagi, koordynacji ruchowej oraz
napicia miniowego.
To od niego zaley prawidowy rozwj orientacji przestrzennej.
Tomatis udowodni, e ucho ludzkie posiadajc zwizek z caym ciaem
ze wzgldu
na poczenia nerwowe ma swj udzia niemal we wszystkim co
odczuwamy. Wpywa na nasz
nastrj, poziom energii, na to jak postrzegamy otoczenie, jak
reagujemy, jak si zachowujemy itp.
Autor:Jolanta Pazin
19
-
Jest w pewnym sensie dynamem dostarczajcym energii naszemu
mzgowi.
Alfred Tomatis powiedzia: Ucho nie jest stworzone wycznie do
suchania. Ucho stworzone
jest do pobudzania mzgu i ciaa.
Suchanie pewnego rodzaju dwikw dziaa pobudzajco na mzg. Tomatis
uwaa,
i szczeglnie korzystne dla naszego organizmu s dwiki zawierajce
w swoim widmie duo
skadowych o wysokiej czstotliwoci, poniewa takie dwiki
dostarczaj mzgowi najwicej
energii, uaktywniaj pami, likwiduj zmczenie, przypieszaj procesy
zwizane z uczeniem si.
Dwiki te s czsto okrelane mianem dwikw pobudzajcych.
Tomatis zauway, e gdy nasz mzg jest dobrze naadowany, to
koncentracja, organizacja,
zapamitywanie, nauka, nawet przez duszy okres czasu, przychodz
prawie bez wysiku.
Suchanie odpowiedniej muzyki ma rwnie wpyw na przyswajanie sobie
umiejtnoci czytania,
pisania, a nawet na postaw ciaa, koordynacj ruchw i stany
emocjonalne.
Wan rol w ksztaceniu uwagi, spostrzegawczoci, pamici oraz
umiejtnoci
analizowania, syntetyzowania i porwnywania odgrywa aktywne
suchanie. Poczenie suchania
muzyki z ruchem rozwija orientacj przestrzenn, ksztaci si
umiejtno kontroli ruchu
i koordynacj wzrokowo-ruchow. Poprzez werbalizacj wyobrae
powstaych pod wpywem
suchania muzyki rozwija si umiejtno mowy, pisania, czytania,
wzbogaca si te sownictwo.
W latach 1972-1992 przeprowadzono wiele bada, ktre wykazay, e
suchanie muzyki
wspomaga czytanie, nauk jzykw obcych, matematyk, poprawia
samoocen, kreatywno,
rozwija zdolnoci percepcyjno-motoryczne, psychosomatyczne oraz
kompetencje spoeczne.
Klasyczna muzyka wzmacnia pami, wyobrani przestrzenn,
rozumowanie, logik.
Badania wykazuj, e suchanie muzyki instrumentalnej we wczesnym
dziecistwie wspiera
rozwj zdolnoci matematycznych. Muzyka ulepsza i utrwala proces
zapamitywania, poniewa
stymuluje ukad limbiczny, ktry jest emocjonalnym centrum mzgu i
ma cisy zwizek z uczeniem
si.
Trening uwagi suchowej w formie opracowanej przez Tomatisa, ma
na celu wywiczenie
i usprawnienie zdolnoci suchania w sposb efektywny i
zorganizowany.
Polega na systematycznym odsuchiwaniu zaplanowanego stosownie do
diagnozy
programu muzycznego. Wykorzystywana jest gwnie muzyka
instrumentalna zaczerpnita
z utworw Mozarta i muzyka wokalna z choraw gregoriaskich. W
wikszoci jest to materia
wstpnie przetworzony; tzn. np. wstpnie przefiltrowany,
wzbogacony w pewne pasma
czstotliwoci lub skondensowany.
Dalsza obrbka materiau suchowego dokonywana jest przy pomocy
tzw. elektronicznego
ucha, ktre jest modelem ucha ludzkiego. Elektroniczne ucho
umoliwia wiczenie
mechanizmw akomodacyjnych ucha rodkowego. Tej mikrogimnastyce
mini ucha rodkowego
suy funkcja opniania, wyprzedzania, bramkowania oraz balans i
filtrowanie. Materia
dwikowy podawany jest przez specjalne suchawki, gdzie dwiki
przekazywane s drog
powietrzn i drog kostn. Program stymulacji obejmuje zazwyczaj od
60 do 120 seansw
20
przeprowadzonych w trzech sesjach.
Wan rol w procesie suchania odgrywa tzw. lateralizacja suchowa.
Prawe ucho sucha
w nieco inny sposb ni ucho lewe. Wynika to z faktu, i prawa i
lewa pkula naszego mzgu
zawiaduj innymi umiejtnociami. Lewa pkula nazywana jest
racjonaln. W niej znajduj si
orodki mowy. Prawa pkula jest zwana emocjonaln i niewerbaln.
Odpowiada za ujmowanie
poj caociowo, wyobrani przestrzenn, percepcj muzyki oraz za
procesy emocjonalne.
Wedug Tomatisa prawidow, fizjologiczn lateralizacj jest
lateralizacja prawouszna.
U osb, u ktrych stwierdza si zaburzenia uwagi suchowej i
lateralizacji suchowej, istnieje
moliwo ich poprawienia poprzez wywiczenie ucha.
Terapia w pozytywny sposb oddziaywuje na sfery; suchow,
psychiczn, lingwistyczn
(jzykow) poprawiajc jako komunikowania si z otoczeniem. Wpywa na
popraw koncentracji
uwagi. Po zastosowaniu w terapii Metody Tomatisa u dzieci,
zapamitywanie jest szybsze
i trwalsze, uczenie si jest skuteczniejsze.
Metoda Tomatisa to metoda usprawniania czynnego suchania. Osoba
objta terapi
za pomoc Metody Tomatisa uczy si sucha aktywnie, aby by wiadomym
odbieranych
bodcw suchowych, popenianych bdw oraz przyjmowa prawidowe wzorce
podawane przez
terapeut.
W 2007 roku Zesp Szk Specjalnych im. UNICEF w Rzeszowie otrzyma
nowe urzdzenie
terapeutyczne do prowadzenia terapii Stymulacja
audio-psycho-lingwistyczna za pomoc metody
Tomatisa. Sprzt zosta przekazany przez MEN w ramach projektu
Zakup nowoczesnego sprztu
uatwiajcego ksztacenie uczniw ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi.
Od listopada 2009 roku do lutego 2014 roku w placwce by
realizowany projekt edukacyjny
Matematyka inaczej dla uczniw i nauczycieli opracowanie i
pilotaowe wdroenie innowacji
programowej do nauczania matematyki w szkole specjalnej. Celem
projektu bya poprawa
poziomu funkcjonowania intelektualnego i spoecznego uczniw ze
specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi wykorzystujc nowoczesne metody diagnozy i terapii
ucznia niepenosprawnego tj.
midzy innymi Stymulacja audio-psycho-lingwistyczna za pomoc
Metody Tomatisa.
Terapia Metod Tomatisa skierowana bya do dzieci i modziey, u
ktrych zostay
zdiagnozowane:
- nadpobudliwo psychoruchowa, w tym ADHD,
- deficyty w sferze funkcji poznawczych, m.in.: dysleksja,
dysgrafia, dysortografia,
- zaburzenia w rozwoju mowy,
- zaburzenia gosu,
- autyzm,
- problemy szkolne.
21
-
Jest w pewnym sensie dynamem dostarczajcym energii naszemu
mzgowi.
Alfred Tomatis powiedzia: Ucho nie jest stworzone wycznie do
suchania. Ucho stworzone
jest do pobudzania mzgu i ciaa.
Suchanie pewnego rodzaju dwikw dziaa pobudzajco na mzg. Tomatis
uwaa,
i szczeglnie korzystne dla naszego organizmu s dwiki zawierajce
w swoim widmie duo
skadowych o wysokiej czstotliwoci, poniewa takie dwiki
dostarczaj mzgowi najwicej
energii, uaktywniaj pami, likwiduj zmczenie, przypieszaj procesy
zwizane z uczeniem si.
Dwiki te s czsto okrelane mianem dwikw pobudzajcych.
Tomatis zauway, e gdy nasz mzg jest dobrze naadowany, to
koncentracja, organizacja,
zapamitywanie, nauka, nawet przez duszy okres czasu, przychodz
prawie bez wysiku.
Suchanie odpowiedniej muzyki ma rwnie wpyw na przyswajanie sobie
umiejtnoci czytania,
pisania, a nawet na postaw ciaa, koordynacj ruchw i stany
emocjonalne.
Wan rol w ksztaceniu uwagi, spostrzegawczoci, pamici oraz
umiejtnoci
analizowania, syntetyzowania i porwnywania odgrywa aktywne
suchanie. Poczenie suchania
muzyki z ruchem rozwija orientacj przestrzenn, ksztaci si
umiejtno kontroli ruchu
i koordynacj wzrokowo-ruchow. Poprzez werbalizacj wyobrae
powstaych pod wpywem
suchania muzyki rozwija si umiejtno mowy, pisania, czytania,
wzbogaca si te sownictwo.
W latach 1972-1992 przeprowadzono wiele bada, ktre wykazay, e
suchanie muzyki
wspomaga czytanie, nauk jzykw obcych, matematyk, poprawia
samoocen, kreatywno,
rozwija zdolnoci percepcyjno-motoryczne, psychosomatyczne oraz
kompetencje spoeczne.
Klasyczna muzyka wzmacnia pami, wyobrani przestrzenn,
rozumowanie, logik.
Badania wykazuj, e suchanie muzyki instrumentalnej we wczesnym
dziecistwie wspiera
rozwj zdolnoci matematycznych. Muzyka ulepsza i utrwala proces
zapamitywania, poniewa
stymuluje ukad limbiczny, ktry jest emocjonalnym centrum mzgu i
ma cisy zwizek z uczeniem
si.
Trening uwagi suchowej w formie opracowanej przez Tomatisa, ma
na celu wywiczenie
i usprawnienie zdolnoci suchania w sposb efektywny i
zorganizowany.
Polega na systematycznym odsuchiwaniu zaplanowanego stosownie do
diagnozy
programu muzycznego. Wykorzystywana jest gwnie muzyka
instrumentalna zaczerpnita
z utworw Mozarta i muzyka wokalna z choraw gregoriaskich. W
wikszoci jest to materia
wstpnie przetworzony; tzn. np. wstpnie przefiltrowany,
wzbogacony w pewne pasma
czstotliwoci lub skondensowany.
Dalsza obrbka materiau suchowego dokonywana jest przy pomocy
tzw. elektronicznego
ucha, ktre jest modelem ucha ludzkiego. Elektroniczne ucho
umoliwia wiczenie
mechanizmw akomodacyjnych ucha rodkowego. Tej mikrogimnastyce
mini ucha rodkowego
suy funkcja opniania, wyprzedzania, bramkowania oraz balans i
filtrowanie. Materia
dwikowy podawany jest przez specjalne suchawki, gdzie dwiki
przekazywane s drog
powietrzn i drog kostn. Program stymulacji obejmuje zazwyczaj od
60 do 120 seansw
20
przeprowadzonych w trzech sesjach.
Wan rol w procesie suchania odgrywa tzw. lateralizacja suchowa.
Prawe ucho sucha
w nieco inny sposb ni ucho lewe. Wynika to z faktu, i prawa i
lewa pkula naszego mzgu
zawiaduj innymi umiejtnociami. Lewa pkula nazywana jest
racjonaln. W niej znajduj si
orodki mowy. Prawa pkula jest zwana emocjonaln i niewerbaln.
Odpowiada za ujmowanie
poj caociowo, wyobrani przestrzenn, percepcj muzyki oraz za
procesy emocjonalne.
Wedug Tomatisa prawidow, fizjologiczn lateralizacj jest
lateralizacja prawouszna.
U osb, u ktrych stwierdza si zaburzenia uwagi suchowej i
lateralizacji suchowej, istnieje
moliwo ich poprawienia poprzez wywiczenie ucha.
Terapia w pozytywny sposb oddziaywuje na sfery; suchow,
psychiczn, lingwistyczn
(jzykow) poprawiajc jako komunikowania si z otoczeniem. Wpywa na
popraw koncentracji
uwagi. Po zastosowaniu w terapii Metody Tomatisa u dzieci,
zapamitywanie jest szybsze
i trwalsze, uczenie si jest skuteczniejsze.
Metoda Tomatisa to metoda usprawniania czynnego suchania. Osoba
objta terapi
za pomoc Metody Tomatisa uczy si sucha aktywnie, aby by wiadomym
odbieranych
bodcw suchowych, popenianych bdw oraz przyjmowa prawidowe wzorce
podawane przez
terapeut.
W 2007 roku Zesp Szk Specjalnych im. UNICEF w Rzeszowie otrzyma
nowe urzdzenie
terapeutyczne do prowadzenia terapii Stymulacja
audio-psycho-lingwistyczna za pomoc metody
Tomatisa. Sprzt zosta przekazany przez MEN w ramach projektu
Zakup nowoczesnego sprztu
uatwiajcego ksztacenie uczniw ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi.
Od listopada 2009 roku do lutego 2014 roku w placwce by
realizowany projekt edukacyjny
Matematyka inaczej dla uczniw i nauczycieli opracowanie i
pilotaowe wdroenie innowacji
programowej do nauczania matematyki w szkole specjalnej. Celem
projektu bya poprawa
poziomu funkcjonowania intelektualnego i spoecznego uczniw ze
specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi wykorzystujc nowoczesne metody diagnozy i terapii
ucznia niepenosprawnego tj.
midzy innymi Stymulacja audio-psycho-lingwistyczna za pomoc
Metody Tomatisa.
Terapia Metod Tomatisa skierowana bya do dzieci i modziey, u
ktrych zostay
zdiagnozowane:
- nadpobudliwo psychoruchowa, w tym ADHD,
- deficyty w sferze funkcji poznawczych, m.in.: dysleksja,
dysgrafia, dysortografia,
- zaburzenia w rozwoju mowy,
- zaburzenia gosu,
- autyzm,
- problemy szkolne.
21
-
Zajciami terapii Metod Tomatisa objci byli uczniowie
niepenosprawni klas Szkoy Podstawowej,
Gimnazjum oraz Zasadniczej Szkoy Zawodowej uczszczajcy do Zespou
Szk Specjalnych
im. UNICEF w Rzeszowie.
Na podstawie informacji uzyskanych z analizy dokumentacji
uczniw, z wywiadu
z rodzicami uczniw oraz przeprowadzonego Testu uwagi i
lateralizacji suchowej Efekt
Tomatisa opracowano indywidualne programy terapeutyczne, ktre
systematycznie byy
realizowane przez cay rok szkolny.
W terapii wzio udzia 13 uczniw z Szkoy Podstawowej, 13 uczniw z
Gimnazjum
i 12 uczniw z Zasadniczej Szkoy Zawodowej. cznie w terapii
uczestniczyo 38 uczniw.
W czasie sesji Treningu uwagi suchowej prowadzone byy zajcia
stolikowe zgodnie
z zasadami terapii Tomatis. Uczniowie wiczyli dodatkowo inne
zaburzone funkcje jak np. pami,
sprawno manualna itp. Rezultaty treningu byy sprawdzane
kadorazowo w kolejnych badaniach
po zakoczeniu sesji. Przykadowe wykresy krzywych Testu uwagi i
lateralizacji suchowej u ucznia
na pocztku oraz po trzech sesjach terapii znajduj si poniej.
22
Wykres 4.1. Idealna krzywa uwagi suchowej
Wykres 4.2. Test uwagi i lateralizacji suchowej pocztek
terapii
Wykres 4.3. Test uwagi i lateralizacji suchowej badanie po
trzech sesjach treningu Metod Tomatisa
Bibliografia1. Akademia nauki, Muzyka a mylenie, www.akn.pl 2.
Boena Odowska-Szlachcic, Beata Mierzejewska, Wzrok i such zmysy
wiodce w uczeniu si w aspekcie integracji sensoryczne,
Wyd. Harmonia, Gdask 20133. Centrum Terapii PROMITIS, Trening
uwagi suchowej metoda prof. A. Tomatisa,
www.centrum-terapii.pl/tomatis-warszawa4. Efekt Tomatisa -
przewodnik po metodzie treningu suchowego,
www.niegrzecznedzieci.org.pl/asperger/terapia/trening-suchowy-tomatisa5.
Wasne materiay szkoleniowe, Stymulacja audio-psycho-lingwistyczna
za pomoc metody Tomatisa, Instytut Fizjologii i Patologii
Suchu,
Warszawa
23
Analizujc te wykresy krzywych w Tecie uwagi i lateralizacji
suchowej przeprowadzonym
na pocztku i na kocu terapii zauwaa si korzystne zmiany w
przebiegu krzywej kostnej i krzywej
powietrznej w obu uszach oraz w ich relacjach.
Zmiany w strefie i tzn. do 1000 Hz wiadcz o regulacji funkcji
bdnika i niweluj problemy
z rwnowag ciaa, koordynacj ruchw i niepewnoci w obrbie duej
motoryki. Wskazuj
rwnie na popraw w zakresie rozrniania stron lewa prawa oraz w
orientacji w przestrzeni.
To rwnie wiczenie umysu praktycznego.
Zmiany w strefie II tzn. do 3000 Hz ukazuj popraw w pokonywaniu
trudnoci szkolnych jak
np. problemy z czytaniem, pisaniem czy z koncentracj uwagi.
Zmiany w strefie III tzn. do 8000 Hz wskazuj na wzbudzenie
wikszej kreatywnoci,
otwarcie si na wiat zewntrzny, wzrost energii i motywacji do
dziaania, a otwarcie dyskryminacji
wiadczy o poprawie umiejtnoci czytania i zapamitywania
treci.
Widoczny jest prawidowy kierunek zmian lateralizacja prawouszna.
Na podstawie analizy
wykresw krzywych w Tecie uwagi i lateralizacji suchowej z
przeprowadzonych kadorazowo
po sesji bada oraz zestawienia badania pocztkowego i kocowego
wszystkich uczestnikw
terapii zauwaa si korzystn zmian w przebiegu krzywej kostnej i
krzywej powietrznej w obu
uszach oraz w ich relacjach u wikszoci uczestnikw terapii. Rwnie
uczniowie zauwayli dobre
strony uczestnictwa w zajciach. Potrafi lepiej skupi si na
zajciach szkolnych, wyciszaj si.
Poprawia si percepcja suchowa.
Przebieg zmian zachodzcych w percepcji suchowej u poszczeglnych
uczniw widoczny
jest na wykresach Testu uwagi i lateralizacji suchowej w
poszczeglnych badaniach,
zamieszczonych w indywidualnych teczkach uczniw.
-
Zajciami terapii Metod Tomatisa objci byli uczniowie
niepenosprawni klas Szkoy Podstawowej,
Gimnazjum oraz Zasadniczej Szkoy Zawodowej uczszczajcy do Zespou
Szk Specjalnych
im. UNICEF w Rzeszowie.
Na podstawie informacji uzyskanych z analizy dokumentacji
uczniw, z wywiadu
z rodzicami uczniw oraz przeprowadzonego Testu uwagi i
lateralizacji suchowej Efekt
Tomatisa opracowano indywidualne programy terapeutyczne, ktre
systematycznie byy
realizowane przez cay rok szkolny.
W terapii wzio udzia 13 uczniw z Szkoy Podstawowej, 13 uczniw z
Gimnazjum
i 12 uczniw z Zasadniczej Szkoy Zawodowej. cznie w terapii
uczestniczyo 38 uczniw.
W czasie sesji Treningu uwagi suchowej prowadzone byy zajcia
stolikowe zgodnie
z zasadami terapii Tomatis. Uczniowie wiczyli dodatkowo inne
zaburzone funkcje jak np. pami,
sprawno manualna itp. Rezultaty treningu byy sprawdzane
kadorazowo w kolejnych badaniach
po zakoczeniu sesji. Przykadowe wykresy krzywych Testu uwagi i
lateralizacji suchowej u ucznia
na pocztku oraz po trzech sesjach terapii znajduj si poniej.
22
Wykres 4.1. Idealna krzywa uwagi suchowej
Wykres 4.2. Test uwagi i lateralizacji suchowej pocztek
terapii
Wykres 4.3. Test uwagi i lateralizacji suchowej badanie po
trzech sesjach treningu Metod Tomatisa
Bibliografia1. Akademia nauki, Muzyka a mylenie, www.akn.pl 2.
Boena Odowska-Szlachcic, Beata Mierzejewska, Wzrok i such zmysy
wiodce w uczeniu si w aspekcie integracji sensoryczne,
Wyd. Harmonia, Gdask 20133. Centrum Terapii PROMITIS, Trening
uwagi suchowej metoda prof. A. Tomatisa,
www.centrum-terapii.pl/tomatis-warszawa4. Efekt Tomatisa -
przewodnik po metodzie treningu suchowego,
www.niegrzecznedzieci.org.pl/asperger/terapia/trening-suchowy-tomatisa5.
Wasne materiay szkoleniowe, Stymulacja audio-psycho-lingwistyczna
za pomoc metody Tomatisa, Instytut Fizjologii i Patologii
Suchu,
Warszawa
23
Analizujc te wykresy krzywych w Tecie uwagi i lateralizacji
suchowej przeprowadzonym
na pocztku i na kocu terapii zauwaa si korzystne zmiany w
przebiegu krzywej kostnej i krzywej
powietrznej w obu uszach oraz w ich relacjach.
Zmiany w strefie i tzn. do 1000 Hz wiadcz o regulacji funkcji
bdnika i niweluj problemy
z rwnowag ciaa, koordynacj ruchw i niepewnoci w obrbie duej
motoryki. Wskazuj
rwnie na popraw w zakresie rozrniania stron lewa prawa oraz w
orientacji w przestrzeni.
To rwnie wiczenie umysu praktycznego.
Zmiany w strefie II tzn. do 3000 Hz ukazuj popraw w pokonywaniu
trudnoci szkolnych jak
np. problemy z czytaniem, pisaniem czy z koncentracj uwagi.
Zmiany w strefie III tzn. do 8000 Hz wskazuj na wzbudzenie
wikszej kreatywnoci,
otwarcie si na wiat zewntrzny, wzrost energii i motywacji do
dziaania, a otwarcie dyskryminacji
wiadczy o poprawie umiejtnoci czytania i zapamitywania
treci.
Widoczny jest prawidowy kierunek zmian lateralizacja prawouszna.
Na podstawie analizy
wykresw krzywych w Tecie uwagi i lateralizacji suchowej z
przeprowadzonych kadorazowo
po sesji bada oraz zestawienia badania pocztkowego i kocowego
wszystkich uczestnikw
terapii zauwaa si korzystn zmian w przebiegu krzywej kostnej i
krzywej powietrznej w obu
uszach oraz w ich relacjach u wikszoci uczestnikw terapii. Rwnie
uczniowie zauwayli dobre
strony uczestnictwa w zajciach. Potrafi lepiej skupi si na
zajciach szkolnych, wyciszaj si.
Poprawia si percepcja suchowa.
Przebieg zmian zachodzcych w percepcji suchowej u poszczeglnych
uczniw widoczny
jest na wykresach Testu uwagi i lateralizacji suchowej w
poszczeglnych badaniach,
zamieszczonych w indywidualnych teczkach uczniw.
-
5. Aktywizujce metody nauczaniana lekcjach matematyki.
Autor:Irena Wooszyn
Metoda nauczania najoglniej rzecz biorc, to celowo i
systematycznie stosowany sposb pracy
nauczyciela z uczniami, umoliwiajcy uczniom opanowanie wiedzy,
nabycie umiejtnoci oraz
wykorzystanie jednych i drugich w praktyce.
Metody nauczania definiowane s i klasyfikowane na wiele sposobw.
Jeli za kryterium
podziau przyjmiemy postaw nauczyciela i sposb uczenia si uczniw
to metody nauczania
podzielimy na: podajce, problemowe, eksponujce, praktyczne i
programowane (wg F. Szostek)
(Ilustracja nr 5.1).
Wrd nauczycieli matematyki od wielu lat propagowany by podzia
metod nauczania na podajce,
poszukujce (problemowe), eksponujce i praktyczne (wg W. Nowak),
ze szczegowym
wskazaniem podziau tych metod (Tabela nr 5.1). W ostatnim
okresie temat aktywnoci uczniw
zosta odpowiednio wyeksponowany i wraz z problemem podmiotowoci
ucznia sta si wanym
zagadnieniem dla kadego nauczyciela.
Aktywno ucznia jest dzi pojciem szeroko rozumianym. W nauczaniu
matematyki
chodzioby o to, by aktywno umysowa (wewntrzna) bya pobudzana i
wspomagana pewnymi
formami aktywnoci ruchowej (zewntrznej). Postawa ucznia, ktry
dzi przesta by biernym
odbiorc wiedzy proponowanej przez szko, skania nas do
poszukiwania metod zwikszajcych
czynny udzia uczcego si w zajciach dydaktycznych. Wiemy, e wanym
czynnikiem
ksztatujcym stosunek do przedmiotu jest zaciekawienie ucznia,
ktre pobudza go do twrczej
pracy.
Znajc rne style uczenia si i obserwujc uczniw, konieczno
stosowania rnych metod
nauczania, w szczeglnoci metod aktywizujcych staje si oczywista.
Rozrniamy tu pojcie
metod aktywizujcych jako metod nauczania, czyli sposobw
organizowania przez nauczyciela
sytuacji dydaktycznych oraz pojcie metod aktywnych jako metod
pracy ucznia, czyli dotyczcych
aktywnej postawy w trakcie procesu uczenia.
Zgodnie z zasadami wspczesnej dydaktyki zaleca si stosowanie
metod czynnociowych,
poniewa dziaania praktyczne i przekazywanie wiedzy innym
przyczynia si do zwikszenia
efektywnoci pracy ucznia.
Motto: To co usysz - zapomn, to co zobacz -zapamitam, a to co
zrobi - bd umia zachca
do czstego stosowania aktywizujcych metod nauczania. Metody te
nie tylko su lepszemu
i ciekawszemu poznawaniu matematyki, ale te osiganiu
wymienionych w podstawie
programowej matematyki celw edukacyjnych zwizanych z
wychowaniem. Zgodnie z tzw.
stokiem Dale'a ludzie najwicej pamitaj, a 90% tego, co robi
(dziaaj).
24
Wybr metody nauczania uzaleniony jest niewtpliwie od wieku
uczniw, treci nauczania
i ksztaconych umiejtnoci matematycznych, ale rwnie od celw
dotyczcych ksztatowania
postaw uczniw (celw wychowawczych). Nie moemy ocenia dziaa
nauczyciela dopty,
dopki nie wiemy jakie s jego cele (G. Polya Odkrycie
matematyczne). Nauczajc metodami
aktywizujcymi nauczyciel peni rol przewodnika organizujcego
sytuacje dydaktyczne,
sterujcego odkrywaniem przez ucznia wiedzy. Wiadomo natomiast, e
kad metod, przy
odpowiedniej organizacji pracy uczniw mona w pewnym stopniu
przeksztaci w metod
aktywizujc. Nawet wykad, ktrego czasem trudno unikn, stanie si
metod aktywn, jeli
bdzie odpowiednio prowadzony, a po wykadzie nastpi metody
aktywizujce dyskusja,
wiczenia utrwalajce, zastosowania praktyczne. Prostym zabiegiem
jest odpowiednie skupienie
uwagi uczniw i zakoczenie wykadu poleceniem postaw pytania do
wykadu koledze, grupie
i tu nastpi dyskusja. Podobnie mona spojrze np. na czytanie
tekstu matematycznego, ktre
odpowiednio przygotowane i zakoczone dziaaniami uczniw moe by
ksztaccym elementem
procesu dydaktycznego.
Poprzez odpowiedni dobr metod nauczania nauczyciel pobudza rozwj
ucznia, wzbogaca
jego osobowo i zachca do dziaania. Powinno to wzbudza uczucia
pozytywne zaciekawienie
i rado z odkrywania czego nowego. W klasie powinien by stworzony
waciwy klimat czyli
wzajemne zaufanie, bezpieczestwo i akceptacja. Naley inspirowa
ucznia do poszukiwania
rozwiza problemw i stymulowa aktywno poznawcz. Dobrym sposobem
na to jest
odwoanie si do przey uczniw np. W yciu codziennym, wydarze na
wycieczce, w szkole,
a take do literatury, filmu, muzyki czy obserwacji.
Aby uczniowie chtnie uczestniczyli w zajciach prowadzonych
metodami aktywizujcymi,
potrzebne jest przygotowanie odpowiednich pomocy, rekwizytw i
przyborw. W nauczaniu
aktywizujcym nauczyciel jest organizatorem pracy uczniw,
towarzyszy im w rozwoju, jest
przykadem i twrc.
Na uwag zasuguje praca w grupach czy te praca w zespoach.
Niewtpliwie w warunkach
pracy grupowej uczniowie maj wiksze szanse na mwienie, suchanie,
argumentowanie
i dyskutowanie. atwiej wyzwala si ch dzielenia si wraeniami i
nastpuje tzw. gone
mylenie. Wyzwolona w grupie dynamika zachowa wymaga od
nauczyciela nakadania
na uczniw takich zada, ktre by ograniczay poziom haasu na tyle
by nie przeszkadza on
w pracy. Niezbdne jest wprowadzenie dyscypliny pracy i staa
kontrola jej przebiegu. W grupach
uczniowie dostosowuj tempo pracy do swoich moliwoci, zadania dla
grup zwykle
s zrnicowane tak, aby uczniowie z trudnociami w uczeniu si
matematyki rozwizywali
zadania dostosowane do swoich moliwoci. Na prac uczniw w takich
grupach mona spojrze
jako na swoisty rodzaj pracy indywidualnej, gdzie ucze moe mie
pewne wsparcie ze strony
kolegi, ale wsparcia tego udziela gwnie nauczyciel, ktremu
atwiej wtedy czuwa nad jakoci
pracy grup. Ta forma pracy jest korzystna na lekcjach
wiczeniowych i utrwalajcych. Natomiast
wczenie uczniw o maych zainteresowaniach matematycznych, w prac
zespow wymaga
25
-
5. Aktywizujce metody nauczaniana lekcjach matematyki.
Autor:Irena Wooszyn
Metoda nauczania najoglniej rzecz biorc, to celowo i
systematycznie stosowany sposb pracy
nauczyciela z uczniami, umoliwiajcy uczniom opanowanie wiedzy,
nabycie umiejtnoci oraz
wykorzystanie jednych i drugich w praktyce.
Metody nauczania definiowane s i klasyfikowane na wiele sposobw.
Jeli za kryterium
podziau przyjmiemy postaw nauczyciela i sposb uczenia si uczniw
to metody nauczania
podzielimy na: podajce, problemowe, eksponujce, praktyczne i
programowane (wg F. Szostek)
(Ilustracja nr 5.1).
Wrd nauczycieli matematyki od wielu lat propagowany by podzia
metod nauczania na podajce,
poszukujce (problemowe), eksponujce i praktyczne (wg W. Nowak),
ze szczegowym
wskazaniem podziau tych metod (Tabela nr 5.1). W ostatnim
okresie temat aktywnoci uczniw
zosta odpowiednio wyeksponowany i wraz z problemem podmiotowoci
ucznia sta si wanym
zagadnieniem dla kadego nauczyciela.
Aktywno ucznia jest dzi pojciem szeroko rozumianym. W nauczaniu
matematyki
chodzioby o to, by aktywno umysowa (wewntrzna) bya pobudzana i
wspomagana pewnymi
formami aktywnoci ruchowej (zewntrznej). Postawa ucznia, ktry
dzi przesta by biernym
odbiorc wiedzy proponowanej przez szko, skania nas do
poszukiwania metod zwikszajcych
czynny udzia uczcego si w zajciach dydaktycznych. Wiemy, e wanym
czynnikiem
ksztatujcym stosunek do przedmiotu jest zaciekawienie ucznia,
ktre pobudza go do twrczej
pracy.
Znajc rne style uczenia si i obserwujc uczniw, konieczno
stosowania rnych metod
nauczania, w szczeglnoci metod aktywizujcych staje si oczywista.
Rozrniamy tu pojcie
metod aktywizujcych jako metod nauczania, czyli sposobw
organizowania przez nauczyciela
sytuacji dydaktycznych oraz pojcie metod aktywnych jako metod
pracy ucznia, czyli dotyczcych
aktywnej postawy w trakcie procesu uczenia.
Zgodnie z zasadami wspczesnej dydaktyki zaleca si stosowanie
metod czynnociowych,
poniewa dziaania praktyczne i przekazywanie wiedzy innym
przyczynia si do zwikszenia
efektywnoci pracy ucznia.
Motto: To co usysz - zapomn, to co zobacz -zapamitam, a to co
zrobi - bd umia zachca
do czstego stosowania aktywizujcych metod nauczania. Metody te
nie tylko su lepszemu
i ciekawszemu poznawaniu matematyki, ale te osiganiu
wymienionych w podstawie
programowej matematyki celw edukacyjnych zwizanych z
wychowaniem. Zgodnie z tzw.
stokiem Dale'a ludzie najwicej pamitaj, a 90% tego, co robi
(dziaaj).
24
Wybr metody nauczania uzaleniony jest niewtpliwie od wieku
uczniw, treci nauczania
i ksztaconych umiejtnoci matematycznych, ale rwnie od celw
dotyczcych ksztatowania
postaw uczniw (celw wychowawczych). Nie moemy ocenia dziaa
nauczyciela dopty,
dopki nie wiemy jakie s jego cele (G. Polya Odkrycie
matematyczne). Nauczajc metodami
aktywizujcymi nauczyciel peni rol przewodnika organizujcego
sytuacje dydaktyczne,
sterujcego odkrywaniem przez ucznia wiedzy. Wiadomo natomiast, e
kad metod, przy
odpowiedniej organizacji pracy uczniw mona w pewnym stopniu
przeksztaci w metod
aktywizujc. Nawet wykad, ktrego czasem trudno unikn, stanie si
metod aktywn, jeli
bdzie odpowiednio prowadzony, a po wykadzie nastpi metody
aktywizujce dyskusja,
wiczenia utrwalajce, zastosowania praktyczne. Prostym zabiegiem
jest odpowiednie skupienie
uwagi uczniw i zakoczenie wykadu poleceniem postaw pytania do
wykadu koledze, grupie
i tu nastpi dyskusja. Podobnie mona spojrze np. na czytanie
tekstu matematycznego, ktre
odpowiednio przygotowane i zakoczone dziaaniami uczniw moe by
ksztaccym elementem
procesu dydaktycznego.
Poprzez odpowiedni dobr metod nauczania nauczyciel pobudza rozwj
ucznia, wzbogaca
jego osobowo i zachca do dziaania. Powinno to wzbudza uczucia
pozytywne zaciekawienie
i rado z odkrywania czego nowego. W klasie powinien by stworzony
waciwy klimat czyli
wzajemne zaufanie, bezpieczestwo i akceptacja. Naley inspirowa
ucznia do poszukiwania
rozwiza problemw i stymulowa aktywno poznawcz. Dobrym sposobem
na to jest
odwoanie si do przey uczniw np. W yciu codziennym, wydarze na
wycieczce, w szkole,
a take do literatury, filmu, muzyki czy obserwacji.
Aby uczniowie chtnie uczestniczyli w zajciach prowadzonych
metodami aktywizujcymi,
potrzebne jest przygotowanie odpowiednich pomocy, rekwizytw i
przyborw. W nauczaniu
aktywizujcym nauczyciel jest organizatorem pracy uczniw,
towarzyszy im w rozwoju, jest
przykadem i twrc.
Na uwag zasuguje praca w grupach czy te praca w zespoach.
Niewtpliwie w warunkach
pracy grupowej uczniowie maj wiksze szanse na mwienie, suchanie,
argumentowanie
i dyskutowanie. atwiej wyzwala si ch dzielenia si wraeniami i
nastpuje tzw. gone
mylenie. Wyzwolona w grupie dynamika zachowa wymaga od
nauczyciela nakadania
na uczniw takich zada, ktre by ograniczay poziom haasu na tyle
by nie przeszkadza on
w pracy. Niezbdne jest wprowadzenie dyscypliny pracy i staa
kontrola jej przebiegu. W grupach
uczniowie dostosowuj tempo pracy do swoich moliwoci, zadania dla
grup zwykle
s zrnicowane tak, aby uczniowie z trudnociami w uczeniu si
matematyki rozwizywali
zadania dostosowane do swoich moliwoci. Na prac uczniw w takich
grupach mona spojrze
jako na swoisty rodzaj pracy indywidualnej, gdzie ucze moe mie
pewne wsparcie ze strony
kolegi, ale wsparcia tego udziela gwnie nauczyciel, ktremu
atwiej wtedy czuwa nad jakoci
pracy grup. Ta forma pracy jest korzystna na lekcjach
wiczeniowych i utrwalajcych. Natomiast
wczenie uczniw o maych zainteresowaniach matematycznych, w prac
zespow wymaga
25
-
czujnoci nauczyciela i takiego ukierunkowania pracy grup by
uczniowie lepsi nie zdominowali
pracy uczniw wolniej pracujcych i nie spowodowali ich biernoci.
W pracy grupowej celowe moe
by przydzielenie uczniom pewnych rl, np. lider, sekretarz,
sprawozdawca-prezenter. Jeden
z uczniw moe peni rol obserwatora pracy wszystkich grup, chocia
praca ta odbywa s
