Biuletyn Prawny Komendy Głównej Policji nr 34

1

KOMENDA GŁÓWNA POLICJI ISSN 1506-5170BIURO PRAWNE

B i u l e t y n P r a w n y

Nr 34

W a r s z a w a 2 0 0 8

§

2

BIULETYN PRAWNY NR 34

K O L E G I U M R E D A K C Y J N EDariusz JANKOWSKI, Bronisław KACHNIKIEWICZ, HannaKARASZEWSKA, Kazimierz KOWALSKI, Jan ŁOZIŃSKI,Anna NIEWIADOMSKA, Izabela NOWICKA, Ewa RUDNICKA(sekretarz), Maciej SŁAWIŃSKI (przewodniczący), BarbaraŚWIĄTKIEWICZ (zastępca przewodniczącego), Danuta TRUŚ

REDAKCJA I KOREKTA

Ewa RUDNICKA

PROJEKT OKŁADKI

Danuta CZERSKA

SKŁAD KOMPUTEROWY

Małgorzata REKS-STABACH

© COPYRIGHT BY BIURO PRAWNE KOMENDY GŁÓWNEJ POLICJI

WYDAWNICTWO CENTRUM SZKOLENIA POLICJI W LEGIONOWIE

ZAM. NR 91/2008; NAKŁAD 1300 EGZ.

ISSN 1506-5170

3

SPIS TREŚCI

K. ADAMCZYK, Możliwości udziału obrońcy w czynno-ściach wyjaśniających w sprawach o wykroczenia(opinia prawna) …………………………………………… 5

M. J. SZCZAWIŃSKI, Uprawnienie do nadaniaklauzuli tajności dokumentowi sporządzonemu przezosobę objętą ochroną świadka koronnego (opiniaprawna)…………………………………………………….. 10

R. LEWANDOWSKI, Pobieranie przez Policję od pokrzywdzonych opłat za wydawane im zaświadczeniaw związku ze zgłoszeniem popełnienia przestępstwa …….. 12

M. SŁAWIŃSKI, Obowiązek analizowaniaoświadczeń majątkowych policjantów (opiniaprawna) ……………………………………………………. 16

I. WOJEWODA, Czytamy orzeczenia NSAartykuły 41 ust. 1 pkt 1 i 43 ust. 1 ustawy o Policji … 18

B. ŚWIĄTKIEWICZ, Ad vocem do stanowiskapodinsp. Ireneusza Wojewody ………………………….. 24

A. DUBAS, Pełnienie przez policjantów funkcji biegłychsądowych (opinia prawna) ……………………………… 25

B. ŚWIĄTKIEWICZ, Wykładnia pojęcia „zajęciezarobkowe poza służbą” (opinia prawna) ……………… 32

J. ŁOZIŃSKI, Okres zachowania przez KomendantaPowiatowego Policji, odwołanego z tego stanowiska,prawa do pobierania uposażenia w wysokościprzysługującej przed odwołaniem (opinia prawna) ……… 35

4

B. ŚWIĄTKIEWICZ, Rozliczanie czasu służbyw trakcie delegacji służbowej (opinia prawna) ………. 38

B. ŚWIĄTKIEWICZ, Ponadnormatywny czas służby(opinia prawna) ………………………………………….. 42

Wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ………. 43

5

Krystyna A D A M C Z Y Kradca prawnyKomenda Główna Policji

Możliwość udziału obrońcy w czynnościachwyjaśniających w sprawach o wykroczenia

(opinia prawna)

Prawo do obrony jest normą konstytucyjną. Zgodniez art. 42 ust. 2 Konstytucji każdy, przeciw komu prowadzonejest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkichstadiach postępowania. Może wybrać obrońcę lub wedługzasad określonych w ustawie korzystać z pomocy obrońcyz urzędu.

Do problemu stosowania normy wynikającej z art. 42ust. 2 Konstytucji w postępowaniu w sprawach o wykrocze-nia odniósł się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia19 lutego 2008 r. sygn. akt P 48/06: „prawo wykroczeń, choćobjęte odrębną kodyfikacją, jest gałęzią prawa ściśle powią-zaną z prawem karnym, jak stwierdza się w piśmiennictwie:«jego przedłużeniem i dopełnieniem» (por. A. Marek, Prawowykroczeń (materialne i procesowe), Warszawa 2004, s. 2).Powiązanie prawa wykroczeń z prawem karnym dotyczącymprzestępstw wyraża się nie tylko w daleko idącym podobień-stwie zasad odpowiedzialności za wykroczenia i przestęp-stwa, ale również w zbliżonym rodzajowo systemie kari środków karnych, aczkolwiek nasilenie dolegliwości karprzewidzianych za wykroczenia z zasady jest mniejsze odstosowanych wobec sprawców przestępstw. W piśmiennic-twie podkreśla się, że regulując materialnoprawne aspekty

6

odpowiedzialności za wykroczenia, obowiązujący kodeks wy-kroczeń nadaje tej dziedzinie prawa charakter właściwyprawu karnemu jako prawu, które ustala zakazy i nakazyoraz kary grożące za ich przekroczenie. Tej cechy prawawykroczeń nie podważa to, że normy tego prawa często sąinstrumentem sankcjonującym naruszenie przepisów o cha-rakterze administracyjnym i porządkowym (por. A. Marek,tamże, s. 2-3; W. Radecki, Miejsce prawa wykroczeń w syste-mie prawa [w:] M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń.Komentarz, Warszawa 2000, s. 156 i n.)”. Ponadto Trybunałpodkreślił w uzasadnieniu tego wyroku, że: „odpowiedzial-ność za wykroczenie ma charakter represyjny. W orzecznic-twie Trybunału Konstytucyjnego utrwaliło się stanowisko, iżkonstytucyjne gwarancje związane z odpowiedzialnością re-presyjną (a taką jest gwarancja wynikająca z art. 42 ust. 2Konstytucji) odnoszą się nie tylko do postępowania strictekarnego, ale również do innych postępowań toczących sięw przedmiocie odpowiedzialności represyjnej (por. wyrokiTrybunału Konstytucyjnego: z dnia 4 lipca 2002 r., sygn.P 12/01, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 50; z dnia 3 listopada2004 r., sygn. K 18/03, OTK ZU nr 10/A/2004, poz. 103;z dnia 19 marca 2007 r., sygn. K 47/05, OTK ZU nr 3/A/2007,poz. 27). Zasada prawa do obrony w swym konstytucyjnymwymiarze nie chroni zatem wyłącznie przed odpowiedzialno-ścią stricte karną, ale przed przypisaniem odpowiedzialnościo charakterze represyjnym”. „Konstytucyjne prawo do obronyjest nie tylko fundamentalną zasadą procesu karnego, aletakże elementarnym standardem demokratycznego państwaprawnego (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z dnia6 grudnia 2004 r., sygn. SK 29/04, OTK ZU nr 11/A/2004,poz. 114 oraz sygn. K 47/05). Zakorzenienie prawa do obronyw konstytucyjnej zasadzie demokratycznego państwa praw-nego powoduje, że odnosi się ono nie tylko do postępowania

7

karnego, ale także innych postępowań toczących się w przed-miocie odpowiedzialności o charakterze represyjnym”.

W świetle takiego stanowiska Trybunału Konstytucyjne-go nie ma wątpliwości, że konstytucyjna zasada prawa do obro-ny dotyczy również postępowania w sprawach o wykroczenia.

Zgodnie z art. 1 § 1 k.p.o w. postępowanie w sprawacho wykroczenia toczy się według przepisów Kodeksu postępo-wania w sprawach o wykroczenia. W ramach postępowaniaw sprawach o wykroczenia Policja przeprowadza czynnościwyjaśniające, w toku których ustala, czy są podstawy doskierowania wniosku o ukaranie, gromadzi i przygotowujemateriał dowodowy na potrzeby sądu, przesłuchuje osobępodejrzaną o popełnienie wykroczenia oraz – w miarę po-trzeby – inne osoby. Jest to więc stadium czynności wyja-śniających w postępowaniu o wykroczenia.

Konstytucja zapewnia prawo do obrony w każdymstadium postępowania. Czynności wyjaśniające są etapembardzo ważnym z punktu widzenia podejrzanego. Podejrzanyjest informowany o treści zarzutu, może składać wyjaśnieniaoraz wnioski o przeprowadzenie czynności dowodowych.Ponadto czynności wyjaśniające, chociaż znacznie odformali-zowane, są regulowane przepisami, które ustalają czas ichtrwania, formę, dają również określone uprawnienia pokrzyw-dzonemu, który ma prawo złożyć zażalenie na niewniesieniewniosku o ukaranie. Pełnią zatem funkcję zbliżoną do roli po-stępowania przygotowawczego w postępowaniu karnym.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 17 lutego2004 r., sygn. SK 39/02, stwierdził: „konstytucyjne prawo doobrony należy rozumieć szeroko, jest ono bowiem nie tylkofundamentalną zasadą procesu karnego, ale też elementar-nym standardem demokratycznego państwa prawnego. Pra-wo to przysługuje każdemu od chwili wszczęcia przeciwkoniemu postępowania karnego (w praktyce od chwili przed-

8

stawienia zarzutów) aż do wydania prawomocnego wyroku,obejmuje również etap postępowania wykonawczego. Prawodo obrony w procesie karnym ma wymiar materialny i for-malny. Obrona materialna to możność bronienia przezoskarżonego jego interesów osobiście (np. możność odmowyskładania wyjaśnień, prawo wglądu w akta i składania wnio-sków dowodowych). Obrona formalna to prawo do korzysta-nia z pomocy obrońcy z wyboru lub z urzędu. Obrońca jestpełnomocnikiem oskarżonego, jego procesowym przedstawi-cielem, a jego głównym zadaniem jest ochrona oskarżonegow taki sposób, by cel procesu karnego został osiągniętyz zagwarantowaniem prawa do obrony. Charakter działańobrońcy determinowany jest interesem prawnym oskarżone-go, dla którego ochrony przepisy procedury karnej przewidująszereg koniecznych uprawnień” (OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 7).

W kodeksie postępowania w sprawach o wykroczeniaprawo do obrony zostało uregulowane w art. 4, w myśl które-go prawo to, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy,przysługuje obwinionemu. Obwinionym jest osoba, przeciwkoktórej został złożony wniosek o ukaranie w sprawach o wy-kroczenia (art. 20 § 1 k.p.o w.).

W praktyce istnieją wątpliwości, czy z pomocy obrońcymoże korzystać osoba podejrzana o popełnienie wykroczeniaw toku czynności wyjaśniających uregulowanych w art. 54-56ak.p.o w.

Pokrzywdzony już w toku czynności wyjaśniającychma prawo do korzystania z pomocy pełnomocnika, którymmoże być adwokat lub radca prawny (art. 30 § 1 k.p.o w.).Przepis art. 46 § 4 k.p.o w. nakazuje organowi, który zatrzy-mał osobę ujętą na gorącym uczynku popełnienia wykrocze-nia, umożliwienie zatrzymanemu nawiązania kontaktuz adwokatem lub radcą prawnym. Janusz Lewiński w „Ko-mentarzu do Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia”

9

(Lexis Nexis, Warszawa 2007) dopuszcza możliwość ustano-wienia adwokata lub radcy prawnego pełnomocnikiem doreprezentowania zatrzymanego na gorącym uczynku prze-stępstwa i wniesienia zażalenia na zatrzymanie, jednak nieprzewiduje możliwości udziału adwokata lub radcy prawnegow innych czynnościach wyjaśniających z udziałem podejrza-nego.

Wydaje się, że przywołane orzeczenia Trybunału Kon-stytucyjnego rozwiewają te wątpliwości na korzyść osobypodejrzanej o popełnienie wykroczenia. Jeśli prawo do obro-ny przysługuje w każdym stadium postępowania o wykro-czenia, to również nie można go odmówić podejrzanemuw stadium czynności wyjaśniających postępowania o wykro-czenia, przy czym prawo takie przysługuje od momentu poin-formowania podejrzanego o treści zarzutu.

Należy również podkreślić, że zarządzenie nr 323Komendanta Głównego Policji z dnia 26 marca 2008 r.w sprawie metodyki wykonywania przez Policję czynnościadministracyjno-porządkowych w zakresie wykrywania wy-kroczeń oraz ścigania ich sprawców w § 46 w obowiązującymbrzmieniu dopuszcza możliwość ustanowienia obrońcy, jed-nak pozbawia go możliwości realizowania swoich obrończychuprawnień.

Radca prawny lub adwokat uzyskuje status obrońcyw postępowaniu, jeśli taką możliwość przewidują przepisyi jeżeli posiada pełnomocnictwo do działania w charakterzeobrońcy. Użycie sformułowania „obrońca nie może…” de factooznacza przyznanie, że obrońca w postępowaniu wyjaśniają-cym występuje.

Kwiecień 2008 r.

10

Mirosław Józef S Z C Z A W I Ń S K Iradca prawnyKomenda Główna Policji

Uprawnienie do nadania klauzuli tajnościdokumentowi sporządzonemu przez osobę

objętą ochroną świadka koronnego(opinia prawna)

Co do interpretacji przepisów ustawy z dnia 22 stycznia1999 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz. U. z 2005 r.nr 196, poz. 1631 z późn. zm.), dotyczących otrzymania przezorgan Policji dokumentu – w formie skargi, prośby itp., któ-rego autorem jest osoba chroniona zgodnie z przepisamiustawy z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym(Dz. U. z 2007 r., nr 36, poz. 232), a który zawiera informacjeo „istotnych interesach państwa”, uważam, iż są dwie możli-wości objaśnienia przepisów ustawy o ochronie informacjiniejawnych.

Po pierwsze, należy rozważyć zastosowanie wykładnirozszerzającej art. 21 ust. 1 tejże ustawy. Zgodnie z nim„klauzulę tajności przyznaje osoba, która jest upoważnionado podpisania dokumentu lub oznaczenia innego niż doku-ment materiału”. Faktem jest, iż osoba chroniona nie jestupoważniona do klasyfikacji informacji niejawnych, a więcnie może takiej klauzuli przyznać. Należy zatem przyjąć,iż to policjant – opiekun, który odbiera pismo od osoby chro-nionej, ocenia treść dokumentu pod względem zawartościinformacji niejawnych stanowiących tajemnicę państwową

11

i służbową, a następnie przyznaje mu klauzulę tajności orazrejestruje w stosownych dziennikach DEWD. Policjant niejest wprawdzie wytwórcą dokumentu, ale w szczególnej sy-tuacji dopuszczalna jest – moim zdaniem – rozszerzającainterpretacja przepisów ustawy w tej kwestii.

Drugą możliwość rozpatrzono poprzez pryzmat art. 19ust. 3 ustawy o ochronie informacji niejawnych, zgodniez którym „informacjom niejawnym, materiałom, a zwłaszczadokumentom lub ich zbiorom, przyznaje się klauzulę tajnościco najmniej równą najwyższej zaklasyfikowanej informacjilub najwyższej klauzuli w zbiorze”. Mając na względzie treśćtego przepisu należy przyjąć, iż policjant po przyjęciu doku-mentu od osoby chronionej sporządzi notatkę służbową opa-trzoną odpowiednią klauzulą tajności. Dokument ten będziezałącznikiem do wymienionej notatki i będzie musiał byćopatrzony taką samą klauzulą tajności. Sporządzenie notatkii dołączenie do niej dokumentu jako jawnego załącznika by-łoby niezgodne z przepisami ustawy, a także narażałoby do-kument chroniony na niekontrolowane ujawnienie jegotreści.

Tak więc obie możliwości należy uznać za poprawne,spełniające wymogi ustawy o ochronie informacji niejaw-nych. Wybór którejś z nich może być pozostawiony policjan-towi odbierającemu dokument od osoby chronionej lub jegoprzełożonemu.

12

Robert L E W A N D O W S K Iradca prawnyKomenda Główna Policji

Pobieranie przez Policję od pokrzywdzonychopłat za wydawane im zaświadczeniaw związku ze zgłoszeniem popełnienia

przestępstwa

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r.o opłacie skarbowej (Dz. U. nr 225, poz. 1635, z późn. zm.)opłacie tej podlegają trzy kategorie spraw:1) dokonanie czynności urzędowej na podstawie zgłoszenia

lub na wniosek, wydanie zaświadczenia na wniosek,wydanie zezwolenia (pozwolenia, koncesji) – w sprawachindywidualnych z zakresu administracji publicznej;

2) złożenie dokumentu stwierdzającego udzielenie pełno-mocnictwa lub prokury albo jego odpisu, wypisu lub kopii– w sprawie z zakresu administracji publicznej lubw postępowaniu sądowym;

3) dokonanie czynności urzędowej, wydanie zaświadczeniaoraz zezwolenia (pozwolenia) przez podmiot inny niżorgan administracji rządowej i samorządowej w związkuz wykonywaniem zadań z zakresu administracji publicz-nej, a także złożenie w takim podmiocie dokumentustwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa lub prokuryalbo jego odpisu, wypisu lub kopii.

W przypadku zgłoszenia popełnienia przestępstwa niemamy do czynienia z żadną z wymienionych wyżej kategorii

13

spraw, które podlegają opłacie skarbowej. W sprawach kar-nych organy Policji występują bowiem jako organy ścigania,a nie jako organy administracji publicznej. Czynności zaśpodejmowane przez funkcjonariuszy Policji w trakcie postę-powania karnego nie są związane z wykonywaniem przezorgany Policji zadań administracji publicznej, choć tegorodzaju zadania także są przez te organy wykonywane, alenie w związku z zadaniami Policji, polegającymi na wykry-waniu przestępstw i wykroczeń oraz ściganiu ich sprawców.Do spraw z zakresu administracji publicznej wykonywanychprzez organy Policji należy wydawanie pozwoleń na broń czyteż wydawanie licencji pracowników ochrony i detektywa.

Tak więc w przypadku czynności podejmowanych przezPolicję w ramach postępowania karnego nie ma podstawprawnych do pobierania opłaty skarbowej za wydaniezaświadczenia w związku z tego rodzaju czynnościami(w wysokości 17 zł).

Z tych samych względów organy Policji jako organyścigania nie wydają w postępowaniu karnym zaświadczeńw rozumieniu art. 217 Kodeksu postępowania administra-cyjnego.

Ponadto, zgodnie z art. 3 ustawy o opłacie skarbowejnie podlega tej opłacie czynność urzędowa, wydanie zaświad-czenia oraz zezwolenia (pozwolenia, koncesji), jeżeli na pod-stawie odrębnych przepisów czynności te podlegają innymopłatom o charakterze publicznoprawnym lub są od tychopłat zwolnione.

W sprawach karnych podstawą prawną do pobieraniaod stron na rzecz Skarbu Państwa opłaty kancelaryjnej zazaświadczenia i inne dokumenty jest art. 19 ustawy z dnia23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U.z 1983 r. nr 49, poz. 223, z późn. zm.). Zgodnie z tym przepi-sem za zaświadczenia i inne dokumenty, wydawane na wnio-

14

sek na podstawie akt, pobiera się od wnioskodawcy opłatękancelaryjną w wysokości 6 zł za każdą stronę. Opłatę tęuiszcza się w momencie złożenia wniosku lub prośby, do któ-rych dołącza się dowód uiszczenia opłaty w kasie sądowej.

Wymieniony przepis jednoznacznie określa sposóbi miejsce uiszczenia omawianej opłaty kancelaryjnej. Niemożna jej zatem wnieść w formie znaków opłaty sądowej;przepisy dopuszczające uiszczenie opłat sądowych w formieznaków opłaty sądowej, zawarte w rozporządzeniu MinistraSprawiedliwości z dnia 31 stycznia 2006 r. w sprawie sposo-bu uiszczania opłat sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U.nr 27, poz. 199, z późn. zm.), mają zastosowanie jedyniew sprawach cywilnych, a nie w sprawach karnych.

Nie ulega wątpliwości, że obecny sposób uiszczeniaopłaty kancelaryjnej może być utrudnieniem dla wniosko-dawcy. Należy więc rozważyć podjęcie inicjatywy legislacyj-nej, mającej na celu wprowadzenie ułatwień dla obywateli.Obowiązujące obecnie rozwiązanie organizacyjno-prawnedotyczące uiszczenia opłaty kancelaryjnej do kasy sądowejnie jest bowiem dostosowane do wydawania dokumentóww ramach postępowania przygotowawczego przez organyPolicji jako organy ścigania.

W niniejszej sprawie może mieć zastosowanie takżeart. 156 § 5 Kodeksu postępowania karnego. Zgodnie z tre-ścią tego przepisu w toku postępowania przygotowawczegostronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielomustawowym wydaje się odpłatnie uwierzytelnione odpisy lubkserokopie z akt sprawy karnej tylko za zgodą prowadzącegopostępowanie przygotowawcze. Odpłatność tę regulująprzepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia2 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości opłaty za wydaniekserokopii dokumentów oraz uwierzytelnionych odpisówz akt sprawy (Dz. U. nr 107, poz. 1006). Zgodnie z nimi

15

za wydanie kserokopii dokumentów z akt sprawy pobiera sięopłatę w wysokości 1 zł za jedną stronicę kserokopii, a zawydanie uwierzytelnionego odpisu z akt sprawy – opłatęw wysokości 6 zł za każdą stronicę.

Stosownie zaś do treści art. 157 § 3 k.p.k. nie możnaodmówić stronie zezwolenia na sporządzenie odpisu proto-kołu czynności, w której uczestniczyła lub miała prawouczestniczyć, a także dokumentu pochodzącego od niej lubsporządzonego z jej udziałem.

Jednocześnie należy wyraźnie zaznaczyć, że w razie za-ginięcia dokumentów Policja nie wydaje zaświadczeń o ichzaginięciu, zaginięcie dokumentów bowiem nie jest przestęp-stwem ani wykroczeniem, a organ Policji nie jest właściwy dowydania takiego zaświadczenia. Na przykład osoba, którautraciła dowód osobisty – zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawyz dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodachosobistych (Dz. U. z 2006 r. nr 139, poz. 993, z późn. zm.) –jest obowiązana niezwłocznie zawiadomić o tym najbliższyorgan gminy. To ten organ wydaje także zaświadczenieo utracie dowodu osobistego, ważne do czasu wydania nowe-go dokumentu.

Lipiec 2008 r.

16

Maciej S Ł A W I Ń S K Iradca prawnyKomenda Główna Policji

Obowiązek analizowaniaoświadczeń majątkowych policjantów

(opinia prawna)

W związku z pytaniem, czy istnieje obowiązek analizo-wania każdego złożonego przez policjanta oświadczeniao stanie majątkowym, wyrażam następujące stanowisko:należy podzielić pogląd zawarty w uzasadnieniu do decyzjinr 15 Komendanta Głównego Policji z dnia 10 stycznia 2008 r.w sprawie udzielania upoważnienia do dokonywania analizyoświadczeń o stanie majątkowym policjantów pełniącychsłużbę w Komendzie Głównej Policji, że z literalnego brzmie-nia przepisu art. 62 ust. 4 ustawy o Policji nie wynika bez-względny obowiązek analizowania każdego złożonego przezpolicjanta oświadczenia o stanie majątkowym.

Wykładnia językowa omawianego przepisu wskazujena to, że jego istotą (dyspozycją) jest prawo wglądu do treścioświadczenia i do przetwarzania danych w nim zawartych.Analiza oświadczenia, sformułowana jako cel wglądu, jestjedynie warunkiem, pod jakim ten wgląd może nastąpić (hi-potezą normy prawnej).

Wprawdzie przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia MinistraSpraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 lipca 2007 r.w sprawie postępowania w sprawach oświadczeń o staniemajątkowym policjantów oraz trybu publikowania oświad-czeń o stanie majątkowym osób pełniących funkcje organów

17

Policji (Dz. U. nr 144, poz. 1015) inaczej ujmuje kwestię ana-lizy oświadczenia, to jednak taktuje on o procedurze samejanalizy, abstrahując od problemu „wglądu w treść oświad-czenia”. Zresztą tryb „wglądu” w ogóle nie jest przedmiotemrozporządzenia. Pogląd przedstawiony w niniejszej opiniipodzielili jej adresaci – Biuro Prawne KGP oraz Biuro Kadri Szkolenia KGP.

Lipiec 2008 r.

18

Ireneusz W O J E W O D AKomenda Wojewódzka Policjiw Lublinie

Czytamy orzeczenia NSAartykuły 41 ust. 1 pkt 1 i 43 ust. 1

ustawy o Policji

Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r.o Policji (Dz. U. z 2007 r. nr 43, poz. 277 ze zm.) policjanta,który:1) nie wyraził zgody na przeniesienie na niższe stanowisko

w wypadku:a) orzeczenia przez komisję lekarską trwałej niezdolności

do pełnienia służby na zajmowanym stanowisku,b) stwierdzenia w opinii służbowej w okresie służby przy-

gotowawczej nieprzydatności na zajmowanym stanowi-sku,

c) likwidacji zajmowanego stanowiska,d) niewyrażenia zgody na mianowanie na stanowisko

służbowe w okresie pozostawania w dyspozycji przeło-żonego,

2) otrzymał orzeczenie komisji lekarskiej o trwałej niezdol-ności do służby,

3) otrzymał opinię służbową stwierdzającą nieprzydatność dosłużby w okresie służby przygotowawczej,

4) nie wywiązywał się z obowiązków służbowych w okresiesłużby stałej lub kontraktowej, co stwierdzono w dwóchkolejnych opiniach,

19

5) nabył prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia 30 lat wy-sługi emerytalnej

nie można zwolnić przed upływem 12 miesięcy od dniazaprzestania służby z powodu choroby, chyba że wyrazi onna piśmie chęć wystąpienia ze służby.

Pojęcie „zaprzestanie służby z powodu choroby”w przypadkach wskazanych w punktach 1a, b, c, d oraz 3-5nie budzi wątpliwości. Sądzę, iż można uznać, że do potwier-dzenia zaprzestania służby z powodu choroby konieczne jestuzyskanie zwolnień lekarskich lub zaświadczenia o pobyciew szpitalu.

Kontrowersje powstają w wypadku zwolnienia ze służ-by na podstawie orzeczenia trwałej niezdolności do służbyprzez komisję lekarską, o którym mowa w art. 41 ust. 1 pkt 1ustawy o Policji. Stanowisko w tej kwestii przedstawiła Bar-bara Świątkiewicz – radca prawny Komendy Głównej Policji(„Biuletyn Prawny” Komendy Głównej Policji nr 33, s. 80-81):„(…) Moim zdaniem prawidłowa jest wykładnia przepisuart. 43 ust. 1 powoływanej ustawy o Policji zawarta w wyrokuNSA z dnia 3 lutego 2006 r. (sygn. akt OSK 836/05). Pozaargumentem pragmatycznym – lekarze nie chcą wystawiaćzwolnień osobom, wobec których komisja lekarska stwierdziłacałkowitą niezdolność do służby – nie ma przesłanek, byprzyjąć, że orzeczenie komisji lekarskiej o całkowitej niezdol-ności do służby jest jednoznaczne ze stanem choroby. Gdybyzamys-łem ustawodawcy było przyznanie ochrony osobie nie-zdolnej do służby bez względu na stan jej zdrowia, zamieścił-by taki zapis w ustawie. Przepis art. 43 ust. 1 ma na celuzapewnienie ochrony osobom zwalnianym ze służby ze wzglę-du na całkowitą do niej niezdolność, chorym, którzy po zwol-nieniu nie mogą podjąć pracy, a nie osobom, które wprawdzienie są zdolne do służby, ale mogą podjąć pracę, ponieważ niesą chore. Lekarz nie powinien odmówić wystawienia zwolnie-

20

nia choremu policjantowi (do czasu wydania decyzji o zwol-nieniu jest on w służbie), dlatego że komisja lekarska orzekłajego niezdolność do służby”.

Można by polemizować z wyrokiem NSA – przywoła-nym przez radcę prawnego KGP – gdyby nie to, iż, moimzdaniem, nie jest możliwe przedstawienie na jego podstawiezaprezentowanych wniosków. Podobne stanowisko zajął Wo-jewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie, ale nie podzieliłgo Naczelny Sąd Administracyjny. Wymienionym orzecze-niem uchylił wyrok WSA w Olsztynie, stwierdzając:

„Pozbawione racji jest bowiem twierdzenie WSAw Olsztynie, iż nie można zwolnić ze służby policjanta, jeżelinie upłynęło jeszcze 12 miesięcy od zaprzestania służbyz powodu choroby, tylko i wyłącznie wtedy, gdy przebywa onna zwolnieniu lekarskim. Interpretacja taka niesłusznie za-węża rozumienie art. 43 ust. 1 ustawy o Policji, wpływającjednocześnie w sposób niekorzystny na sytuację prawnąskarżącego”.

Naczelny Sąd Administracyjny podtrzymał i jeszczemocniej pokreślił powyższe stanowisko pięć miesięcy późniejw uzasadnieniu wyroku z dnia 5 lipca 2006 r. sygn. aktI OSK 1338/05:

„Zgodnie z art. 43 ust. 1 ustawy o Policji zwolnienie po-licjanta ze służby między innymi na podstawie art. 41 ust. 1pkt 1 tej ustawy nie może nastąpić przed upływem 12 mie-sięcy od dnia zaprzestania służby z powodu choroby, chybaże funkcjonariusz zgłosi pisemne wystąpienie ze służby.Oznacza to, że z policjantem niezdolnym do służby nie możnabez jego zgody rozwiązać stosunku służbowego przed upły-wem powyższego okresu. Przesłanki obligujące organ doprzestrzegania tego zakazu zostały określone dość precyzyj-nie. Nie mogą podlegać jakiejkolwiek wykładni rozszerzają-cej i to w sposób naruszający oczywiście ochronną funkcję

21

omawianej regulacji. Istotne zatem jest jedynie to, czy poli-cjant został uznany za niezdolnego do służby oraz czy za-przestał pełnienia tej służby z powodu choroby. Nie manatomiast żadnego znaczenia, czy policjant mógłbywykonywać inną działalność zarobkową poza służbąoraz czy nadal legitymuje się zwolnieniami lekarski-mi. Fakt nieotrzymywania zwolnień lekarskich nie dowodzibowiem, że funkcjonariusz nadal nie jest niezdolny do służbyz powodu choroby”.

Podobne stanowisko, podkreślające funkcję ochronnąprzepisu art. 43 ust. 1 ustawy o Policji, Naczelny Sąd Admi-nistracyjny w Warszawie przedstawiał w orzeczeniach z dnia3 kwietnia 2000 r. sygn. akt II SA 2753/99 oraz z dnia12 marca 2001 r. sygn. akt II SA 3145/00.

Problemem może okazać się prawidłowe wyliczenie po-czątku biegu okresu ochronnego. Nie zawsze będzie się onrozpoczynał od daty wydania orzeczenia przez komisję lekar-ską. Jeżeli przed wydaniem orzeczenia policjant zaprzestałsłużby z powodu choroby (usprawiedliwiając absencję zwol-nieniami L-4), to czas ten należy wliczyć do okresu ochron-nego. Jednakże każde podjęcie służby przerywa jego bieg.

Naczelny Sąd Administracyjny wypowiedział się rów-nież w tej kwestii w przywołanym już wyroku z dnia 12 mar-ca 2001 r.: „Art. 43 ust. 1 ustawy z 1990 r. o Policji niepozwala na łączenie okresów przebywania na zwolnieniachlekarskich przedzielonych okresami pełnienia służby”.

Czy NSA jest wyjątkowo przychylny dla policjantów?Moim zdaniem prawidłowe byłoby przyjęcie tezy, iż ża-

den sąd nie kieruje się przychylnością lub niechęcią do któ-rejkolwiek ze stron postępowania. Zawsze przyczynąorzeczenia o całkowitej niezdolności do służby jest stałe na-ruszenie sprawności organizmu.

22

Choroba to nic innego, jak reakcja dynamiczna ustrojuna zadziałanie czynnika chorobotwórczego, wyrażająca sięzaburzeniem naturalnego współdziałania narządów i tkanek,co zwykle prowadzi do zmian czynnościowych i organicznychw ustroju. Choroba jest definiowana także jako stan, któryaktualnie albo potencjalnie przeszkadza w prawidłowymfunkcjonowaniu człowieka (onet.pl Wiem Portal Wiedzy).Zatem, choroba to stan, w którym jest naruszona sprawnośćorganizmu. Gdyby rzeczywiście ustawodawca pragnął, aby12-miesięczny okres ochronny obejmował wyłącznie policjan-tów, którzy zaprzestali służby z powodu otrzymywania zwol-nień lekarskich, to taką zapewne treść nadałby art. 43 ust. 1ustawy o Policji. Warto także pamiętać o tym, że nie każdezwolnienie lekarskie L-4 oznacza, iż chory nie może wyko-nywać żadnej pracy.

Czy orzeczenie komisji lekarskiej, stwierdzającetrwałą niezdolność do służby, ostatecznie przesądzao konieczności zwolnienia policjanta do cywila?

Komisje lekarskie w swoich orzeczeniach nie posługująsię terminem „trwała niezdolność do służby”, ale „całkowitaniezdolność do służby”. Możliwe jest uznanie tych określeń zatożsame (wyrok NSA z dnia 4 kwietnia 2008 r. sygn. akt I OSK605/07), jednakże – moim zdaniem – nie zawsze.

Z rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia16 stycznia 1995 r. w sprawie zasad orzekania o inwalidztwiefunkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, StrażyGranicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej,emerytów i rencistów policyjnych, trybu postępowania i wła-ściwości komisji lekarskich w tych sprawach, sposobu prze-prowadzania kontrolnych badań lekarskich oraz wzywaniainwalidów na te badania (Dz. U. nr 8, poz. 41 ze zm.) wyni-ka, iż stwierdzenie długotrwałego naruszenia sprawności

23

organizmu i rozpoznanie schorzeń powodujących upośledze-nie czynności organizmu jest równoznaczne ze stwierdzenieminwalidztwa. Zgodnie z § 9 ust. 1 tego rozporządzenia pierw-sze badania kontrolne inwalidy przeprowadza się po upływie3 lat od wydania orzeczenia o inwalidztwie, a następne ba-dania kontrolne – nie rzadziej niż co 5 lat. Jednak, na pod-stawie ust. 2 przywołanego przepisu komisja wyznaczatermin pierwszego badania kontrolnego w okresie wcześniej-szym, jeżeli zachodzi przypuszczenie, że ustalona w orzecze-niu grupa inwalidztwa może ulec zmianie przed upływem3 lat. Celem badania kontrolnego (§ 11) jest między innymiocena, czy naruszenie sprawności organizmu, uzasad-niające uznanie funkcjonariusza za całkowicie nie-zdolnego do służby, nadal istnieje.

Dlatego uprawniona wydaje się teza, iż zwolnienie poli-cjanta ze służby na podstawie orzeczenia stwierdzającegocałkowitą niezdolność do służby – jeśli termin badań kontrol-nych został wyznaczony przed upływem okresu ochronnego –nie będzie prawidłowe. W takiej sytuacji przełożony powinienpowstrzymać się z podjęciem decyzji do czasu uzyskania wy-ników badania kontrolnego i wydania nowego orzeczeniakomisji lekarskiej.

Przepis art. 43 ust. 1 ma na celu zapewnienie ochronyosobom zwalnianym ze służby ze względu na całkowitą doniej niezdolność, ale także umożliwia pozostanie w służbiei powrót do jej pełnienia tym funkcjonariuszom, których stanzdrowia uległ poprawie w wyniku zabiegów leczniczych i reha-bilitacji. Jest to szczególnie istotne, gdy inwalidztwo nastąpiłona skutek wypadku podczas służby lub zostało wywołane jejwarunkami.

24

Barbara Ś W I Ą T K I E W I C Zradca prawnyKomenda Główna Policji

Ad vocem do stanowiskapodinsp. Ireneusza Wojewody

Jak podkreślałam w słowie wstępnym poprzedzającympublikację w „Biuletynie Prawnym” Komendy Głównej Policjinr 33 dwóch orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego, niema jednolitej linii wykładni art. 43 ust. 1 ustawy z dnia6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2007 r. nr 43, poz. 277ze zm.). Opowiedziałam się za wykładnią przedstawioną w wy-roku NSA /I OSK 299/06/ z dnia 26 października 2006 r. zewzględu na istotne w praktyce ustalenie, czy nastąpiło zaprze-stanie służby z powodu choroby i czy trwało ono co najmniej12 miesięcy. Stan choroby może stwierdzić tylko lekarz ustala-jąc, na jaką chorobę cierpi pacjent i czy może w tym staniezdrowia pełnić służbę. Orzeczenie komisji lekarskiej, stwier-dzające całkowitą niezdolność do służby, nie określa, że poli-cjant jest chory. W powołanym wyroku Naczelny SądAdministracyjny w Warszawie stwierdził, „iż wystarczy jedy-nie, że policjant przebywał nieprzerwanie na zwolnieniach le-karskich w ciągu 12 miesięcy przed dniem zwolnienia zesłużby. Nie jest istotne przy tym, czy w danym okresie policjantleczył się na chorobę, która stała się przyczyną zwolnienia, czyteż w tym czasie zwolnienia lekarskie były wydawane w związ-ku z leczeniem innych dolegliwości.”

Sierpień 2008 r.

25

Agnieszka D U B A Sradca prawnyKomenda Główna Policji

Pełnienie przez policjantówfunkcji biegłych sądowych

(opinia prawna)

I. Biegły jest osobą zaufania publicznego, której przy-miotem jest rękojmia należytego wykonywania obowiązków.Biegły sądowy jest również organem pomocniczym Sądui winien cieszyć się jego zaufaniem.

Status biegłych sądowych jest uregulowany w przepi-sach ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądówpowszechnych (Dz. U. nr 98, poz. 1070 ze zm.) oraz rozporzą-dzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 stycznia 2005 r.w sprawie biegłych sądowych (Dz. U. nr 15, poz. 133). Zgod-nie z treścią art. 157 § 1 powołanej ustawy prezes sądu okrę-gowego ustanawia biegłych sądowych i prowadzi ich listę.

W obowiązującym stanie prawnym biegłymi zostajągłównie osoby, które same zgłaszają akces. Tryb rekrutacjibiegłych przewidziany w powołanym rozporządzeniu Mini-stra Sprawiedliwości nie gwarantuje ani fachowości, ani od-powiedzialności, ani też bezstronności biegłych. Jedynąformą sprawdzenia tych osób jest zasięgnięcie opinii ich za-kładu pracy lub organizacji zawodowej. Wiadomości specjal-ne mogą być potwierdzone tylko stosownymi dokumentami,ocena zaś, czy zostały dostatecznie potwierdzone, należy doprezesa sądu okręgowego.

26

Tak więc, w myśl § 3 ust. 1 powołanego rozporządzeniaustanowienie biegłym osoby zatrudnionej wymaga zasięgnię-cia opinii zakładu pracy zatrudniającego tę osobę. Oznaczato, że zatrudniony może być ustanowiony biegłym po zasię-gnięciu przez prezesa sądu opinii zakładu pracy zaintereso-wanej osoby. Stosownie do brzmienia § 7 powołanegorozporządzenia prezes sądu zawiadamia zakład pracyo ustanowieniu biegłym osoby zatrudnionej. Zatem, zakładpracy powinien mieć informację prezesa sądu zarówno o wy-stąpieniu osoby zatrudnionej o ustanowienie biegłym, jakrównież o ustanowieniu jej biegłym.

W myśl § 15 rozporządzenia w sprawie biegłych sądo-wych, po złożeniu przyrzeczenia biegły jest uprawniony dowydawania na zlecenie sądu lub organu prowadzącego po-stępowanie przygotowawcze opinii w sprawach karnych w tejdziedzinie nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, dla której usta-nowiono biegłego.

Opinia biegłego jest niezbędna wówczas, gdy rozstrzy-gnięcie danej kwestii wymaga wiedzy specjalnej, wykraczają-cej poza wiedzę ogólną, powszechną w danych warunkachrozwoju społecznego.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego (wyrażo-nym w wyrokach z dnia 20 maja 1984 r., sygn. akt I KR102/84 i z dnia 1 kwietnia 1988 r., sygn. akt IV KR 281/87),organ procesowy nie może zrezygnować z opinii biegłego,jeżeli ustalenie faktu wymaga wiedzy specjalnej.

W art. 195 Kodeksu postępowania karnego jest mowao biegłych sądowych i tzw. biegłych ad hoc. Biegłym sądo-wym jest osoba wpisana na listę biegłych, prowadzoną przezprezesa sądu, spełniająca określone warunki, w tym legity-mująca się dokumentami lub innymi dowodami, stwierdzają-cymi posiadanie przez nią wiadomości specjalnych. Biegłymad hoc jest osoba posiadająca odpowiednią wiedzę w określo-

27

nej dziedzinie, powołana przez organ procesowy do pełnieniaczynności biegłego. Zaznaczenie, że biegłym może być „nietylko biegły sądowy”, wskazuje na preferowanie biegłychsądowych. Jest to uzasadnione tym, że osoba wpisana nalistę biegłych przeszła weryfikację, musiała bowiem spełnićokreślone warunki; nadto po pewnym okresie nabywa do-świadczenia.

Nie jest jednak bezwzględnym obowiązkiem korzysta-nie w pierwszej kolejności z biegłych sądowych. Trafne jeststanowisko Sądu Najwyższego, wyrażone w wyroku z dnia5 lutego 1974 r., sygn. akt III KR 371/73, że Sąd według swe-go uznania może powoływać w charakterze biegłych bądźosoby wpisane na listę biegłych sądowych, bądź też inne oso-by spoza listy, jeżeli mają one odpowiednie kwalifikacjezawodowo-specjalistyczne w danej dziedzinie, a także nie mazastrzeżeń co do ich bezstronności. Zgodnie z utrwalonymw judykaturze stanowiskiem nie ma różnicy w traktowaniui ocenie opinii biegłego, złożonej przez biegłego sądowego lubprzez innego biegłego powołanego w określonej sprawie przezorgan procesowy (publik. OSNKW 1974, nr 6, poz. 117). Zale-cane jest jednak, by z biegłego ad hoc korzystać tylko wtedy,gdy nie ma biegłego sądowego danej specjalności lub istniejeniebezpieczeństwo zwłoki albo biegli wydali sprzeczne opinie,a także gdy wymagają tego szczególne okoliczności.

Pełnienie funkcji biegłego jest obowiązkiem prawnym.Osoba powołana w takim charakterze przez organ procesowynie może uchylić się od wykonania czynności biegłego. Bez-podstawne uchylanie się jest zagrożone karą pieniężnąw wysokości nieprzekraczającej najniższego miesięcznegowynagrodzenia (art. 287 § 1 w związku z art. 285 § 1 k.p.k.).W razie uporczywego uchylania się można zastosować – nie-zależnie od kary pieniężnej – areszt na czas nieprzekraczają-cy 30 dni (art. 287 § 2 k.p.k.).

28

Według § 5 rozporządzenia w sprawie biegłych sądo-wych biegły nie może odmówić wykonania należących do jegoobowiązków czynności w okręgu sądu okręgowego, przy któ-rym został ustanowiony, zleconych przez sąd lub organ pro-wadzący postępowanie przygotowawcze w sprawachkarnych, z wyjątkiem wypadków określonych w przepisachregulujących postępowanie przed tymi organami.

Każdy kto ma odpowiednią wiedzę może zostać powo-łany na biegłego bez względu na charakter i miejsce wyko-nywania czynności zawodowych (stanowisko SąduNajwyższego, sygn. akt II KR 220/82, niepubl.) i bez względuna to, czy został wpisany na listę biegłych przez prezesa sąduokręgowego (stanowisko Sądu Najwyższego wyrażonew sprawach o sygn. akt V KR 371/73, I KR 279/88). Osobapowołana na biegłego przez organ procesowy nie może uchy-lić się od wykonania czynności biegłego.

Dotyczy to także funkcjonariusza Policji zatrudnionegow zakładzie kryminalistyki czy też posiadającego kwalifika-cje zawodowe tłumacza (stanowisko Sądu Najwyższego wy-rażone w wyroku z dnia 4 kwietnia 1978 r., sygn. akt III KR45/78, publik. OSNPG 1978, nr 11, poz. 123). W wyrokuz dnia 26 maja 1980 r., sygn. akt I KR 83/80, Sąd Najwyższystwierdził, że nie można uznać za słuszny poglądu, iż niedo-puszczalne jest, aby funkcjonariusz organów ścigania wystę-pował w sprawie w charakterze biegłego lub tłumacza, jeżelitylko ma on odpowiednie kwalifikacje w tej dziedzinie.Za błędne należałoby uznać także stwierdzenie, że sam faktpełnienia przez tę osobę funkcji w organach ścigania wpływana jej bezstronność (publik. OSNKW 1980, nr 9, poz. 78).Te stanowiska Sądu Najwyższego mogą budzić wątpliwościw świetle podstaw wyłączenia biegłego, określonych w art. 196§ 2 k.p.k., niemniej jednak do takich biegłych należałoby się

29

zwracać tylko wówczas, gdy nie byłoby możliwości uzyskaniaopinii innego biegłego określonej specjalności.

Powyższe wywody uzasadnione są brzmieniem § 14rozporządzenia w sprawie biegłych sądowych, zgodnie z któ-rym w razie potrzeby ustanowienia biegłego prezes możezwrócić się do właściwych stowarzyszeń lub organizacji za-wodowych przedsiębiorstw państwowych, instytucji, szkółwyższych oraz urzędów państwowych o wskazanie osóbposiadających teoretyczne i praktyczne wiadomości specjalnew danej gałęzi nauki, techniki, sztuki, rzemiosła, a takżeinnych umiejętności.

II. Zgodnie z § 11 rozporządzenia w sprawie biegłychsądowych za wykonanie czynności biegłemu przysługuje wy-nagrodzenie w wysokości określonej odrębnymi przepisami –art. 9-12 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należno-ściach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym(Dz. U. nr 49, poz. 445 ze zm.). W myśl art. 10ust. 1 wysokość wynagrodzenia biegłego za wykonaną pracęokreśla sąd, uwzględniając wymagane od biegłego kwalifika-cje, potrzebny do wydania opinii nakład pracy i poświęconyczas, a także, w miarę potrzeby, pokrycie wydatków niezbęd-nych do wykonania zleconej pracy. Jeżeli zaś do określeniawynagrodzenia za pracę danej specjalności ustalone są nor-my urzędowe, należy przyznawać biegłym wynagrodzeniestosownie do tych norm (art. 10 ust. 2 dekretu). Jeśli takichnorm nie ma, mają zastosowanie stawki wynagrodzeniaustalone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia18 grudnia 1975 r. w sprawie kosztów przeprowadzeniadowodu z opinii biegłych w postępowaniu sądowym (Dz. U.nr 46, poz. 254 ze zm.). Przepis § 5 rozporządzenia stanowi,że wynagrodzenie biegłego za wykonaną pracę obejmujenależność za czynności przygotowawcze i badawcze, łącznie

30

z zapoznaniem się z aktami, oraz za opracowanie opinii wrazz uzasadnieniem. W myśl § 6 rozporządzenia wynagrodzeniebiegłego za udział w czynności sądowej określa się wedługstawki wynagrodzenia za godzinę pracy, uwzględniając czaskoniecznej obecności biegłego w sądzie lub w innym miejscu,w którym czynność się odbywa.

Zasady wynagradzania biegłych sądowych określonewe wskazanych przepisach przesądzają o charakterze należno-ści przyznawanych biegłym. Biegły ma bowiem prawo do wy-nagrodzenia za wykonaną pracę, tj. za sporządzoną opinię czyekspertyzę, przy czym wysokość tego wynagrodzenia określasąd, uwzględniając wymagane od biegłego kwalifikacje, nakładpracy i poświęcony czas, a także wydatki niezbędne do wyko-nania zleconej pracy. Nie jest to więc wynagrodzenie wypłacaneperiodycznie i nie ma charakteru stałego źródła zarobkowania.

Biegły sądowy nie jest ponadto płatnikiem podatkuVAT, co potwierdził Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpie-czeń Społecznych w Warszawie w postanowieniu z dnia12 kwietnia 2006 r., sygn. akt III APz 20/06 (publik.Apelacja Warszawa 2006/3/15). Oznacza to, że biegły nie jestpłatnikiem podatku za świadczone usługi. Jest jednak płat-nikiem podatku dochodowego stosownie do dyspozycji art. 13pkt 6 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowymod osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r., nr 14, poz. 176 ze zm.).

Pojęcie „zajęcia zarobkowego”, o którym mowa w art. 62ust. 1 ustawy o Policji, nie zostało zdefiniowane w obowią-zujących przepisach prawnych. Niemniej jednak, podjęciezajęcia zarobkowego przez policjanta poza służbą wymagapisemnej zgody przełożonego, co oznacza, że nie może on bezzezwolenia przełożonego podejmować żadnego zajęcia zarob-kowego w czasie wolnym od obowiązków służbowych. Jestto uzasadnione charakterem służby policjanta. Jest onbowiem funkcjonariuszem publicznym zobowiązanym do

31

przestrzegania dyscypliny służbowej i zasad etyki zawodo-wej, nie jest więc dopuszczalne nadużywanie przez niegopełnionej funkcji i przekraczanie uprawnień.

W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych jestmowa o działalności zarobkowej, którą jest działalność gospo-darcza. Należy zatem przyjąć, iż zajęcie zarobkowe to zwykledziałalność usługowa prowadzona w sposób zorganizowanyi ciągły, której celem jest uzyskiwanie korzyści majątkowych.Takiego charakteru nie ma z całą pewnością funkcja biegłegosądowego, chociażby z tego względu, że biegły jest osobą pu-bliczną, a wykonywanie przez niego funkcji jest obowiązkiemprawnym, wynikającym z faktu posiadania przez niego specja-listycznej wiedzy, wykraczającej poza przeciętne umiejętnościpraktyczne. Nie bez znaczenia również pozostaje fakt, iż osobapowołana na biegłego przez organ procesowy nie może uchylićsię od wykonania czynności biegłego.

W świetle tych okoliczności nie można więc, moim zda-niem, uznać czynności wykonywane przez biegłego sądowegoza zajęcie zarobkowe, o którym mowa w art. 62 ust. 1 ustawyo Policji, do podjęcia którego wymagane jest zezwolenieprzełożonego. Również nie znajduje uzasadnienia negowaniemożliwości pełnienia przez funkcjonariusza Policji funkcjibiegłego, zwłaszcza jeśli posiada on wiedzę specjalistyczną,popartą stosownymi dokumentami i doświadczeniem zawo-dowym, wymaganą do ustalenia określonych faktów przezorgan procesowy. Z racji pełnienia służby publicznej funkcjo-nariusz Policji przy wykonywaniu czynności biegłego nie bę-dzie nadużywał swojego stanowiska ani też przekraczałswoich uprawnień.

Luty 2008 r.

32


Wykładnia pojęcia„zajęcie zarobkowe poza służbą”

(opinia prawna)

Dyrektor Biura Prewencji Komendy Głównej Policjizwrócił się z pytaniem, czy opublikowanie przez policjantkęartykułu w dwumiesięczniku „Niebieska Linia” – w ramachumowy o dzieło – jest zajęciem zarobkowym poza służbą, naktóre policjantka powinna otrzymać zgodę przełożonego.

Moim zdaniem napisanie i opublikowanie artykułuprzez policjantkę nie jest zajęciem zarobkowym poza służbą.

W art. 62 ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Poli-cji (Dz. U. z 2007 r. nr 43, poz. 277 ze zm.) został zawarty zakazpodejmowania przez policjantów zajęcia zarobkowego pozasłużbą bez zgody przełożonego. Zakaz ten stanowi ogranicze-nie konstytucyjnego prawa do pracy (art. 65 KonstytucjiRzeczypospolitej Polskiej) i nie może być interpretowany roz-szerzająco. Oznacza to, że nie każda działalność policjantaprzynosząca zarobek (dochód) może zostać uznana za zajęciezarobkowe poza służbą. Nie można wykluczyć przyjęciawykładni językowej – semantycznej, z której wynika, że każ-de zajęcie przynoszące dochód jest zajęciem zarobkowym.Taka interpretacja, moim zdaniem, nie jest zasadna, nad-miernie ogranicza prawa policjanta i nie jest pragmatyczna.

Uważam, iż do wyjaśnienia tego pojęcia konieczne jestzastosowanie wykładni celowościowej – należy odpowiedzieć

33

na pytanie, jakimi celami kierował się ustawodawca, usta-nawiając ten zakaz. Te cele to, po pierwsze, dobro służby,czyli ochrona jej dobrego imienia, oraz – po drugie, dbałośćo prawidłowe wykonywanie obowiązków przez policjanta.Tak więc – zgodnie z pierwszym celem policjant nie możepodejmować zajęcia zarobkowego, które godziłoby w dobreimię służby, czyli uwłaczającego jej wizerunkowi. Drugimkryterium uznania, czy dana działalność jest zajęciem zarob-kowym, czy nie – powinien być wpływ tego zajęcia na dyspo-zycyjność policjanta. Jeżeli policjant pisze książki, artykuły,maluje obrazy, fotografuje – to te zajęcia nie mają jakiego-kolwiek wpływu na jego dyspozycyjność, robi to bowiem niew czasie wolnym, lecz wówczas gdy ma wolne, kiedy przełożonynie poleca mu zostać w miejscu pełnienia służby po godzinachsłużbowych. Osiąganie dochodu z tego tytułu nie możeświadczyć o tym, że jest to zajęcie zarobkowe poza służbą.Z dochodów uzyskanych z takiej działalności policjant jestzobowiązany rozliczyć się z urzędem skarbowym.

Taka interpretacja wynika również z nieobowiązującegojuż wprawdzie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrz-nych i Administracji z dnia 7 grudnia 2001 r. w sprawieszczegółowych zasad i trybu udzielania policjantom zezwole-nia na podjęcie zajęcia zarobkowego, składania oświadczeniao stanie majątkowym oraz właściwości przełożonych w tychsprawach (Dz. U. nr 148, poz. 1659). Z treści jego przepisówwynika jednoznacznie, że zajęciem zarobkowym, na którebyła udzielana zgoda, była praca u kogoś w ramach stosunkupracy lub stosunku cywilnoprawnego, trwająca przez pewienczas. Było to zatem takie zajęcie, które ograniczało dyspozy-cyjność policjanta w określonym czasie, w określonychdniach i godzinach oraz w określonym miejscu. Równieżistotny był charakter tego zatrudnienia (pierwszy cel – dba-łość o dobre imię służby).

34

Brak precyzyjnego określenia pojęcia „zajęcie zarobko-we poza służbą” niewątpliwie nie sprzyja prawidłowościpostępowania w przypadkach podejmowania przez policjantajakiejkolwiek działalności przynoszącej jakikolwiek dochód.

Lipiec 2008 r.

35

Jan Ł O Z I Ń S K Iradca prawnyKomenda Wojewódzka Policji we Wrocławiu

Okres zachowania przez KomendantaPowiatowego Policji, odwołanego z tego

stanowiska, prawa do pobierania uposażeniaw wysokości przysługującej przed odwołaniem

(opinia prawna)

Dla rozstrzygnięcia przedstawionej kwestii prawnejpodstawowe znaczenie ma odpowiedź na pytanie, który prze-pis ustawy o Policji ma zastosowanie w sytuacji prawnejpolicjanta odwołanego ze stanowiska Komendanta Powiato-wego Policji, a zwłaszcza – czy tę sytuację reguluje art. 6eustawy o Policji, czy też art. 37a tejże ustawy. Mniejsze zna-czenie ma treść art. 121 ustawy o Policji, albowiem zawieraon tylko ogólną regułę otrzymywania przez policjantaw okresie pozostawania bez przydziału służbowego uposaże-nia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym,należnymi na dotychczas zajmowanym stanowisku.

W przedstawionej kwestii prawnej zastosowanie maart. 6e ust. 3 ustawy o Policji. Przepis ten stanowi, w kontek-ście ust. 1 art. 6e cyt. ustawy, że policjanta odwołanegoze stanowiska Komendanta Powiatowego Policji przenosi siędo dyspozycji przełożonego uprawnionego do odwołania zestanowiska. Przepis mówi dalej, że policjant przez 6 miesięcyma prawo do uposażenia w wysokości przysługującej przedodwołaniem.

36

W przedstawionym wypadku nie może mieć zastosowa-nia art. 37a ustawy o Policji, albowiem reguluje on sytuacjęprawną policjanta, zwolnionego z dotychczas zajmowanegostanowiska służbowego. Czym innym jest odwołanie ze sta-nowiska Komendanta Powiatowego Policji oraz z innychstanowisk, o których mowa w odwołaniu zawartym w art. 6eust. 1, a czym innym jest zwolnienie z dotychczas zajmowa-nego stanowiska w rozumieniu art. 37a. Zróżnicowanie pole-ga na tym, że odwołanie ze stanowisk, o których mowaw art. 6e ust. 1, może nastąpić w każdym czasie, a zatem niewymaga prawem określonej przyczyny; ponadto policjantzwolniony z tego stanowiska nie ma uprawień, które posiadapolicjant zwalniany z dotychczas zajmowanego stanowiskasłużbowego, a które wynikają z treści rozdziału 5 „Służbaw Policji”.

W omawianym stanie faktycznym mamy do czynieniaz odwołaniem ze stanowiska Komendanta Powiatowego Poli-cji na podstawie art. 6e ustawy o Policji, a nie ze zwolnie-niem z dotychczas zajmowanego stanowiska w rozumieniuart. 37a ustawy o Policji. Artykuł 6e ust. 3 – poza wskaza-niem, że policjanta odwołanego ze stanowiska przenosi siędo dyspozycji przełożonego policjanta, uprawnionego doodwołania z tego stanowiska – nie określa długości okresupozostawania w dyspozycji, określa zaś jednoznacznie okres,w którym policjant ten ma prawo do uposażenia w wysokościprzysługującej przed odwołaniem, a który wynosi sześć mie-sięcy. Nie ma zatem możliwości przedłużenia tego okresupoza czas wskazany w sposób „sztywny” w treści cytowanegoprzepisu. Nie da się wywieść przedłużenia tego okresu z in-nych przepisów ustawy o Policji, w szczególności z jej art. 121ust. 1, albowiem droga do takiego przedłużenia musiałabyprowadzić poprzez art. 37a ustawy o Policji mówiący o okre-sie nie dłuższym niż 12 miesięcy. Jak już wyżej wskazałem,

37

w razie odwołania policjanta ze stanowiska KomendantaPowiatowego Policji przepis ten, art. 37a, nie może mieć za-stosowania, ponieważ sytuację prawną odwołanego Komen-danta Powiatowego Policji reguluje przepis art. 6e ust. 3ustawy o Policji, który ma charakter przepisu szczególnego(lex specialis).

Zgodnie z normą kolizyjną – lex specialis derogat legegenerali – ten szczególny charakter przepisu art. 6e ust. 3cyt. ustawy uchyla możliwość zastosowania art. 121 ust. 1(stanowiącego normę ogólną) w związku z art. 37a ustawyo Policji wobec policjanta odwołanego ze stanowiska Komen-danta Powiatowego Policji.

Konkludując, okoliczność, że w treści art. 6e nie jestokreślony graniczny okres pozostawania policjanta, odwoła-nego ze stanowiska Komendanta Powiatowego Policji,do dyspozycji jego przełożonego uprawnionego do odwołaniago z tego stanowiska, nie pozwala uznać, że policjant tenmógłby mieć prawo do uposażenia w wysokości przysługują-cej przed odwołaniem przez okres dłuższy niż sześć miesięcy.

Odrębną kwestią jest wysokość uposażenia po upływiesześciu miesięcy. Powinno ono być określone w zależnościod stanowiska służbowego, na które policjant zostanie mia-nowany.

Maj 2008 r.

38


Rozliczanie czasu służbyw trakcie delegacji służbowej

(opinia prawna)

Dyrektor Biura Operacji Antyterrorystycznych Komen-dy Głównej Policji zwrócił się z prośbą o udzielenie odpowie-dzi na następujące pytania:1. Wyjazd w ramach delegacji służbowej na obóz szkoleniowy

zorganizowany przez BOA, trwający więcej niż pięć dniroboczych (np. powrót z obozu następuje w sobotę lub nie-dzielę). Jak należy rozliczyć godzinowo powrót w sobotę,a w razie powrotu w niedzielę – ile godzin pełni służbę po-licjant pozostający na zajęciach sobotnich?

2. Jak rozliczyć nieobecność w służbie w wypadku zwolnienialekarskiego w kontekście niedopracowanych godzin (czyniedopracowane godziny na zwolnieniu lekarskim są go-dzinami niewypracowanymi zgodnie z normą)?

3. Wyjazd w ramach delegacji służbowej na działania bojowezwiązane z zatrzymaniem groźnego przestępcy na terenieinnego województwa; akcja trwa kilka dni. Jak w takimwypadku należy rozliczyć czas służby?

Ad 1. Przy rozliczaniu czasu służby w trakcie podróżysłużbowej korzystamy z orzecznictwa Sądu Najwyższego,dotyczącego rozliczania podróży służbowej i udziału w szko-

39

leniach w prawie pracy. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Naj-wyższego czas podróży służbowej jest zaliczany do czasu pra-cy tylko wówczas, gdy podróż jest odbywana w czasie,w którym policjant powinien, zgodnie z rozkładem czasusłużby, pełnić służbę. Czas podróży służbowej odbywanejw czasie wolnym od służby nie jest traktowany jako czassłużby i nie może być podstawą do naliczenia „nadgodzin”.A zatem czas powrotu ze szkolenia w sobotę lub niedzielę,przy założeniu, że są to dni wolne od służby, nie jest wliczanydo czasu służby (por. wyrok SN z dnia 21 września 1982 r.IPR 85/82 Sł. Prac. 1983, nr 1, s. 29). Wyjątkiem jest odby-wanie podróży służbowej przez kierowcę; wtedy – niezależnieod tego, czy podróż odbywa się w czasie służby, czy czasiewolnym – czas pracy kierowcy jest zaliczany do czasu pracy.Podobnie interpretuje się zaliczenie do czasu pracy (służby)czasu udziału w szkoleniach i konferencjach. „Do czasu pracynie wlicza się okresu szkolenia odbywanego poza normalnymczasem pracy. Udział w szkoleniu, na które pracownik zostałskierowany przez pracodawcę i które odbywa się w czasiepracy, jest uważany za pozostawanie w dyspozycji pracodaw-cy, jeżeli jednak szkolenie odbywa się po godzinach pracy lubw dniu wolnym od pracy, nie ma podstaw do wliczania doczasu pracy czasu tego szkolenia” (E. Szemplińska, Komen-tarz – Kodeks pracy, pod red. T. Zielińskiego, Dom Wydawni-czy ABC 2001, s. 663). Tak więc czasu udziału w zajęciachsobotnich nie zalicza się do czasu służby.

Ad 2. Nieobecność w służbie w przypadku zwolnienialekarskiego jest nieobecnością usprawiedliwioną i zgodniez § 15 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznychi Administracji z dnia 18 października 2001 r. w sprawierozkładu czasu służby policjantów (Dz. U. nr 131, poz. 1471)wymiar czasu służby ulega zmniejszeniu o liczbę godzin

40

usprawiedliwionej nieobecności policjanta w służbie. Takwięc w razie choroby policjanta wymiar jego czasu służbyulega zmniejszeniu o liczbę godzin (8 razy liczba dni zwol-nienia lekarskiego) i nie powstają „niedopracowane godziny”.

Ad 3. Jeżeli chodzi o czas podróży służbowej, należystosować zasady przedstawiane w ad 1. Odnośnie do czasurealizacji zadania – czas służby należy rozliczyć zgodniez czasem trwania faktycznych działań służbowych, czyli cza-sem działania i pozostawania w dyspozycji przełożonego.Cechą charakterystyczną pozostawania w dyspozycji przeło-żonego jest gotowość podjęcia działań. Czas wolny, w tymodpoczynek, nie jest wliczany do czasu służby.

16 lipca 2008 r.

Opinia z dnia 16 lipca 2008 r., z którą polemizuje podkom.Jacek Pontek, nie dotyczy ogólnie problematyki rozliczania cza-su służby w trakcie wyjazdów służbowych; jest odpowiedziąna pytania zadane przez Dyrektora Biura Operacji Antyterro-rystycznych Komendy Głównej Policji. Zarzut nieujęcia w opiniiwszystkich istotnych kwestii nie jest zasadny. Również trudnozgodzić się z zarzutem nieuwzględnienia w opinii specyfikisłużby w BOA. Nie ma odrębnych przepisów regulujących roz-kład czasu służby funkcjonariuszy tego biura. Przykład podanyprzez Autora – wyjazd w podróż służbową w celu realizacjizadania służbowego, połączony z pobraniem broni, specjali-stycznego sprzętu nie był przedmiotem oceny w kwestionowa-nej opinii. Zgodnie z § 11 rozporządzenia Ministra Spraw

41

Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2001 r.w sprawie rozkładu czasu służby policjantów (Dz. U. nr 131,poz. 1471) za czas służby nie uważa się czasu niezbędnego – niedłuższego niż 30 minut – do bezpośredniego przygotowania siędo służby i jej zdania, zwłaszcza zaś do przyjęcia lub zdaniadokumentacji służby, uzbrojenia i wyposażenia. Z przytoczonegoprzepisu wynika, że policjant, który pobrał broń służbową(uzbrojenie) i/lub wyposażenie i pozostaje w dyspozycji przełożo-nego, gotów wykonywać jego polecenia, jest w służbie i ten czasjest czasem służby niezależnie od tego, czy policjant w tym czasieznajduje się w siedzibie jednostki, czy w pojeździe. Pogląd ten niejest sprzeczny w wyrażonym w opinii z 16 lipca 2008 r.

Sierpień 2008 r.

42


Ponadnormatywny czas służby(opinia prawna)

Biuro Operacji Antyterrorystycznych Komendy GłównejPolicji zwróciło się z prośbą o zajęcie stanowiska i uregulowaniekwestii nadgodzin policjantów, którzy przychodzą do miejscapełnienia służby podczas alarmu lub planowanych działańw dniu wolnym od służby, a czas realizacji nie przekroczyłośmiu godzin pracy.

Zgodnie z art. 33 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Poli-cji (Dz. U. z 2007 r. nr 43, poz. 277 ze zm.) czas pełnienia służbypolicjanta jest określony wymiarem jego obowiązków,z uwzględnieniem prawa do wypoczynku. Szczegółowe regula-cje dotyczące wymiaru czasu służby zawiera rozporządzenieMinistra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 paź-dziernika 2001 r. w sprawie rozkładu czasu służby policjantów(Dz. U. nr 131, poz. 1471). Zgodnie z § 8 ust. 2 powoływanegorozporządzenia przedłużenie czasu służby następuje na polece-nie kierownika komórki organizacyjnej, w której policjant pełnisłużbę. O wydanym poleceniu kierownik zawiadamia przełożo-nego właściwego w sprawach osobowych. Policjant, któryotrzymuje polecenie przełożonego stawienia się w miejscu peł-nienia służby w dniu wolnym od służby i wykonuje to polecenie,ma prawo do czasu wolnego w tym samym wymiarze, jeżelizostał mu przedłużony czas służby (§ 9 ust. 1 powoływanegorozporządzenia). Jeżeli liczba „nadgodzin” w sumie wyniesie8 godzin, a policjant pełni służbę w systemie ośmiogodzinnegodnia służby, powinien mieć dzień wolny.

Lipiec 2008 r.

Sygn. akt II SA/Wa 487/08

43

WYROKIWOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

W Y R O KW IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2008 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawiew składzie następującym:Przewodniczący Sędzia WSA Iwona Dąbrowska (spr.)

Sędzia WSA Anna MierzejewskaAsesor WSA Sławomir Antoniuk

Protokolant Magda Magdońpo rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 czerwca 2008 r.sprawy ze skargi Marka J.na decyzję Komendanta Głównego Policjiz dnia 21 grudnia 2007 r. nr (…)w przedmiocie odmowy zmiany rozkazu personalnego w spra-wie zwolnienia ze służby w Policji w zakresie wysokości dodat-ku służbowego1. stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji oraz

utrzymanej nią w mocy decyzji Małopolskiego Ko-mendanta Wojewódzkiego Policji w Krakowie z dnia5 października 2007 r. o numerze (…)

2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wyko-naniu w całości

Na oryginale właściwe podpisyZa zgodność z oryginałem

Łukasz Bazylukreferent – stażysta


44

U Z A S A D N I E N I EKomendant Główny Policji decyzją nr (…) z dnia

21 grudnia 2007 r., wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1kpa utrzymał w mocy decyzję Komendanta WojewódzkiegoPolicji w (…) z dnia 5 października 2007 r. nr (…) w przedmio-cie odmowy zmiany rozkazu personalnego nr (…) KomendantaMiejskiego Policji w N. S., z dnia 30 kwietnia 2007 r., w spra-wie zwolnienia ze służby w Policji podinsp. Marka J. – ekspertasekcji, w części dotyczącej wysokości dodatku służbowego.

W uzasadnieniu decyzji organ podał, że podinsp. Marek J.w dniu 2 kwietnia 2007 r. zwrócił się z prośbą do KomendantaMiejskiego Policji w N. S. o zwolnienie go ze służby w Policjiz dniem 15 maja 2007 r. W związku z powyższym KomendantMiejski Policji w N. S. rozkazem personalnym nr (…) z dnia30 kwietnia 2007 r. zwolnił Marka J. ze służby w Policjiz dniem 15 maja 2007 r. Następnie, w dniu 30 lipca 2007 r.Marek J. zwrócił się do Komendanta Wojewódzkiego Policjiw K. z wnioskiem o zmianę w trybie art. 155 kpa rozkazupersonalnego Komendanta Miejskiego Policji w N. S. z dnia30 kwietnia 2007 r., w sprawie zwolnienia go ze służbyw Policji, w części dotyczącej wysokości dodatku służbowego.

Po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego,Komendant Wojewódzki Policji w K. nie znalazł podstawdo weryfikacji rozkazu personalnego nr (…) KomendantaMiejskiego Policji w N. S., zgodnie z żądaniem strony i decy-zją z dnia 5 października 2007 r. nr (…) odmówił jego zmia-ny. Organ podał, że Marek J. korzystając z przysługującychmu uprawnień złożył w terminie ustawowym odwołanie oddecyzji Komendanta Wojewódzkiego Policji w K. do Komen-danta Głównego Policji.


45

W odwołaniu od tej decyzji Marek J. wnosząc o jejzmianę podał, że przy zwalnianiu go ze służby w Policji niepodniesiono mu wysokości dodatku służbowego, w sytuacjigdy uczyniono to w stosunku do innych funkcjonariuszy.Marek J. zarzucił organowi, że decyzja wydana w jego spra-wie stanowi klasyczną nierówność wobec prawa. Z uwagi napowyższe wniósł o przyznanie dodatku służbowego w wyso-kości co najmniej 1500 zł lub w maksymalnej wysokości, na-leżnej na ostatnio zajmowanym przez niego stanowisku.

Uzasadniając swoją decyzję Komendant Główny Policjipowołał na wstępie przesłanki, jakie muszą zaistnieć ażebymożna było zastosować art. 155 kpa, a następnie podał,że kwestie przyznawania i podwyższania dodatków służbo-wych regulują przepisy rozporządzenia Ministra SprawWewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2001 r.w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokościuposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposaże-nia oraz ustalania wysługi lat, od której uzależniony jestwzrost uposażenia zasadniczego (Dz. U. z 2001 r. Nr 152,poz. 1732), zgodnie z którym wysokość przyznawanego poli-cjantowi dodatku służbowego jest uzależniona od ocenywyników uzyskiwanych w służbie, ze szczególnym uwzględ-nieniem charakteru i zakresu wykonywanych zadań orazrodzaju i poziomu posiadanych przez policjanta kwalifikacjizawodowych. Dodatek służbowy może być podwyższany nastałe lub czas określony, w związku z powierzeniem policjan-towi nowych lub dodatkowych zadań bądź obowiązków służ-bowych na innym stanowisku służbowym, a także zawzorową służbę. Jego wysokość może ulec podwyższeniu nastałe lub na czas określony, w zależności od oceny wywiązy-wania się przez policjanta z obowiązków oraz realizacji przezniego zadań i czynności służbowych. Organ podał, że z prze-pisu tego wynika jednoznacznie, że ustalenie wysokości


46

dodatku służbowego pozostawione zostało uznaniu właści-wych przełożonych, którzy w zależności od własnej ocenysposobu wywiązywania się przez policjanta z obowiązkówsłużbowych mogą przyznać dodatek w wysokości mniejszejniż ta, która by satysfakcjonowała policjanta. Organ pod-niósł, że podinsp. w stanie spoczynku Marek J. w okresie od14 czerwca 2006 r. do dnia zwolnienia ze służby w Policjiprzebywał na zwolnieniu lekarskim, tj. nie wykonywał żad-nych zadań i czynności służbowych, które uzasadniałybyi umożliwiłyby podwyższenie dodatku służbowego, zgodniez obowiązującymi w tym zakresie normami prawnymi. Po-nadto organ podał, że Marek J. składając wniosek nie był jużpolicjantem i tym samym w stosunku do jego osoby nie mogłymieć zastosowania przesłanki do podwyższenia dodatkusłużbowego.

Komendant Główny Policji wskazał ponadto, że rozkazpersonalny nr (…) Komendanta Miejskiego Policji w N. S.z dnia 30 kwietnia 2007 r. nie rozstrzygał kwestii wysokościskładników wymienionego uposażenia. Powołując się na § 22ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznychi Administracji z dnia 2 września 2002 r. w sprawie szczegó-łowych praw i obowiązków oraz przebiegu służby policjantów(Dz. U. Nr 151, poz. 1261) wskazał, że rozkaz personalnyo zwolnieniu policjanta ze służby powinien w szczególnościzawierać grupę zaszeregowania ostatnio zajmowanego sta-nowiska służbowego oraz przyznane dodatki do uposażenia.Konkludując organ podkreślił, że wskazane elementy decyzjimają jedynie charakter porządkowo-ewidencyjny, informa-cyjny i nie odnoszą się do uprawnień i obowiązków policjan-ta, o których rozstrzyga decyzja o zwolnieniu policjanta zesłużby.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnegow Warszawie Marek J. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji


47

zarzucił organowi bezczynność oraz błędne pouczenie o spo-sobie zaskarżenia decyzji organu II instancji. Ponadto wska-zał, że w sprawie zaistniała nierówność wobec prawaz powodu przyznania innym policjantom odchodzącym zesłużby w Policji wyższych dodatków służbowych.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddaleniei powtórzył swoje stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.Odnosząc się do zarzutu skarżącego dotyczącego bezczynno-ści organu Komendant Główny Policji wskazał, że jest onbezzasadny bowiem organ rozpatrzył wniosek skarżącegoi wydał decyzję.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawiezważył, co następuje:

Zgodnie z brzmieniem art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych(Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny spra-wuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względemzgodności z prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej i toz przepisami obowiązującymi w dacie jej wydania.

Skarga analizowana pod tym kątem zasługuje nauwzględnienie, jednakże z innych powodów, aniżeli podanew skardze. Stosownie bowiem do treści art. 134 ustawyz dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed są-dami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.),Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednakzwiązany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną pod-stawą prawną. W konsekwencji, niezależnie od żądań i za-rzutów podniesionych w skardze, Sąd zobligowany jest dozbadania, czy w danej sprawie nie doszło do jakichkolwieknaruszeń prawa.

Wskazać należy, że stosownie do art. 145 § 1 pkt 2powołanej już wyżej ustawy, sąd uwzględniając skargę na


48

decyzję, stwierdza jej nieważność w całości lub w części,jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu po-stępowania administracyjnego lub w innych przepisach.W przepisie art. 156 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. –Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U.z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) zawarto katalog naruszeńprawa, których ciężar implikuje konieczność stwierdzenianieważności aktu administracyjnego dotkniętego wymienio-nymi wadami. Do tego katalogu ustawodawca zaliczył wyda-nie decyzji:1. z naruszeniem przepisów o właściwości,2. bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,3. dotyczącej sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną

decyzją ostateczną,4. skierowanej do osoby nie będącej stroną w sprawie,5. niewykonalnej w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma

charakter trwały,6. której wykonanie wywołałoby czyn zagrożony karą,7. zawierającej wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Zaskarżona przez Marka J. decyzja jest w ocenie Sądudotknięta wadą nieważności. Nie wynika ona jednak z przy-czyn wskazanych przez skarżącego, lecz niewłaściwego dzia-łania organu pierwszej i drugiej instancji w ramachpostępowania nadzwyczajnego w oparciu o art. 155 kpa.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 41 ust. 3 ustawyz dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r.Nr 7, poz. 58 ze zm.), policjanta zwalnia się ze służby w ter-minie do 3 miesięcy od dnia pisemnego zgłoszenia przez nie-go wystąpienia ze służby.

Kwestię zaś przyznawania i podwyższania dodatkówsłużbowych (na co słusznie zwrócił uwagę organ drugiej in-stancji), regulują przepisy rozporządzenia Ministra SprawWewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2001 r.


49

w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokościuposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposaże-nia oraz ustalania wysługi lat, od której uzależniony jestwzrost uposażenia zasadniczego (Dz. U. z 2001 r. Nr 152,poz. 1732), zgodnie z którymi wysokość przyznawanego poli-cjantowi dodatku służbowego jest uzależniona od ocenywyników uzyskiwanych w służbie, ze szczególnym uwzględ-nieniem charakteru i zakresu wykonywanych zadań orazrodzaju i poziomu posiadanych przez policjanta kwalifikacjizawodowych. Dodatek służbowy może być podwyższany nastałe lub czas określony, w związku z powierzeniem policjan-towi nowych lub dodatkowych zadań bądź obowiązków służ-bowych na innym stanowisku służbowym, a także zawzorową służbę. Jego wysokość może ulec podwyższeniu nastałe lub na czas określony, w zależności od oceny wywiązy-wania się przez policjanta z obowiązków oraz realizacji przezniego zadań i czynności służbowych. Z przepisu tego wynikajednoznacznie, że ustalenie wysokości dodatku służbowegopozostawione zostało uznaniu właściwych przełożonych, któ-rzy w zależności od własnej oceny sposobu wywiązywania sięprzez policjanta z obowiązków służbowych mogą przyznaćdodatek w wysokości mniejszej niż ta, która by satysfakcjo-nowała policjanta. Z kolei, stosownie do § 22 ust. 1 pkt 7 roz-porządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracjiz dnia 2 września 2002 r. w sprawie szczegółowych prawi obowiązków oraz przebiegu służby policjantów (Dz. U.Nr 151, poz. 1261), rozkaz personalny o zwolnieniu policjan-ta ze służby powinien w szczególności zawierać grupę zasze-regowania, ostatnio zajmowane stanowisko służbowe orazprzyznane dodatki do uposażenia, a także wysokość mie-sięcznych stawek uposażenia zasadniczego i dodatków douposażenia. Tak więc podkreślić należy, że istotą rozkazupersonalnego wydanego na podstawie art. 41 ust. 3 powoła-


50

nej ustawy o Policji jest zwolnienie funkcjonariusza ze służbyw Policji. Rozkaz ten nie stanowi decyzji, na mocy którejprzyznaje się policjantowi dodatek służbowy, czy też mianujena inne stanowisko służbowe. Organ zwalniający zobligowa-ny jest jedynie poinformować o takich okolicznościach, o któ-rych mowa w powołanym na wstępie § 22 ust. 1 pkt 7rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administra-cji z dnia 2 września 2002 r. w sprawie szczegółowych prawi obowiązków oraz przebiegu służby policjantów.

Niezależnie od uwag dotyczących zasad przyznawaniadodatku służbowego oraz ustalania jego wysokości należystwierdzić, że rozkaz personalny Komendanta MiejskiegoPolicji w N. S. z dnia 30 kwietnia 2007 r. nr (…) o zwolnieniunadkom. Marka J. ze służby w Policji nie stanowił decyzjiadministracyjnej, mocą której przyznano skarżącemu doda-tek służbowy. W rozkazie o zwolnieniu Marka J. ze służby,Komendant Miejski Policji w N. S. zobligowany był jedyniedo podania wysokości dodatku służbowego już przyznanegoskarżącemu inną decyzją, czym wypełnił dyspozycję powoła-nego wyżej § 22 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra SprawWewnętrznych i Administracji w sprawie szczegółowychpraw i obowiązków oraz przebiegu służby policjantów. Oko-liczności te istnieją obiektywnie, bądź ustalone są na pod-stawie innych, wcześniejszych aktów prawnych.

W konsekwencji, wniosek skarżącego z dnia 30 lipca2007 r. o zmianę na podstawie art. 155 kpa decyzji o zwol-nieniu Marka J. ze służby w Policji w części dotyczącej pod-wyższenia dodatku służbowego nie dotyczył w istocie decyzjio zwolnieniu skarżącego ze służby w Policji. Konstytutywnądecyzją, przyznającą skarżącemu dodatek służbowy w okre-ślonej wysokości, był natomiast rozkaz personalny Komen-danta Miejskiego Policji w N. S. z dnia 3 kwietnia 2006 r., odktórego skarżący się nie odwołał i który stał się ostateczny.


51

Jedynie ten rozkaz stanowi decyzję administracyjną wywo-łującą określone skutki w sferze zewnętrznej w zakresie wy-sokości dodatku służbowego, natomiast rozkaz personalnyz dnia 30 kwietnia 2007 r. nr (…), którego zmiany w zakresiedodatku służbowego żądał Marek J., był w tym zakresie wy-dany wyłącznie na użytek wewnętrzny, do celów ewidencyj-nych i porządkowych.

Skoro zatem rozkaz personalny Komendanta Miejskie-go Policji w N. S. z dnia 30 kwietnia 2007 r. nr (…) rozstrzy-gał wyłącznie kwestię zwolnienia skarżącego ze służby, zaśw części dotyczącej wysokości dodatku służbowego nie byłdecyzją administracyjną i nie rozstrzygał sprawy tego dodat-ku a jedynie informował o jego wysokości, to organ w sytuacjizłożenia wniosku w trybie art. 155 kpa winien umorzyć po-stępowanie na podstawie art. 105 kpa, uznając, że postępo-wanie w tej materii jest bezprzedmiotowe. Tymczasem,Komendant Wojewódzki Policji w K. rozpoznając wniosekskarżącego badał istnienie przesłanek z art. 155 kpa uznająctym samym, że decyzja o zwolnieniu skarżącego ze służbyrozstrzyga również kwestię wysokości tego dodatku, przez corażąco naruszył ów przepis. Wprawdzie, Komendant GłównyPolicji rozpoznając odwołanie skarżącego od decyzji organupierwszej instancji, zawarł w swoim rozstrzygnięciu rozwa-żania na temat niedecyzyjnego charakteru informacji o do-datku służbowym w decyzji o zwolnieniu Marka J. ze służbyw Policji, jednakże na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 kpautrzymał decyzję w mocy, pozostawiając tym samym w obro-cie prawnym decyzję obarczoną wadą rażącego naruszeniaprawa. Naruszył w ten sposób art. 138 § 1 pkt 2 kpa. W oce-nie Sądu naruszenie to ma charakter ciężkiej wady powodu-jącej nieważność zarówno zaskarżonej decyzji z dnia 21grudnia 2007 r. nr (…), jak również decyzji Komendanta


52

Wojewódzkiego Policji w K. z dnia 5 października 2007 r. nr(…).

Wobec treści wyroku zbędne jest zatem – zdaniemSądu – odnoszenie się do zarzutów skarżącego zawartychw skardze.

W tym stanie rzeczy, na mocy art. 145 § 1 pkt 2 orazart. 152 i 132 powołanej już wyżej ustawy – Prawo o postę-powaniu przed sądami administracyjnymi, należało orzec,jak w sentencji wyroku.


Łukasz Bazylukreferent – stażysta


53

W Y R O KW IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 kwietnia 2008 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawiew składzie następującym:Przewodniczący Sędzia WSA Anna Mierzejewska

Sędzia WSA Przemysław SzustakiewiczAsesor WSA Jarosław Trelka (spr.)

Protokolant Marek Kozłowskipo rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 kwietnia 2008 r.sprawy ze skargi Arkadiusza L.na decyzję Komendanta Głównego Policjiz dnia 4 października 2007 r. nr (…)w przedmiocie odmowy uchylenia orzeczenia dyscyplinarnego

oddala skargę.


Marek Kozłowskispecjalista


54

U Z A S A D N I E N I EOrzeczeniem z 18 lutego 2006 r. Komendant Powiatowy

Policji w P. uznał policjanta, Arkadiusza L., winnym popeł-nienia szeregu czynów stanowiących naruszenie dyscyplinysłużbowej, i na podstawie art. 133 ust. 1 i art. 135j ust. 1punkt 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U.z 2002 r. Nr 7, poz. 58 ze zm.) wymierzył mu karę wydaleniaze służby.

Orzeczeniem z 13 kwietnia 2006 r. Komendant Woje-wódzki Policji w S. utrzymał w mocy orzeczenie organuI instancji.

Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnegow Szczecinie z dnia 23 listopada 2006 r. skarga na orzeczeniez 13 kwietnia 2006 r. została oddalona. Wyrok ten stał sięprawomocny.

Wnioskiem z dnia 23 kwietnia 2007 r. skarżący zwróciłsię do Komendanta Powiatowego Policji w P. o wznowieniezakończonego postępowania dyscyplinarnego. Jako uzasad-nienie tego wniosku wskazał, że wyrokiem z dnia 19 marca2007 r. w sprawie o sygn. K 47/05, Trybunał Konstytucyjnyorzekł o niezgodności art. 135f ust. 1 punkt 4 ustawy o Policjiz art. 42 ust. 2 Konstytucji w zakresie, w jakim przepis tenograniczał prawo funkcjonariusza do wyboru obrońcy w po-stępowaniu dyscyplinarnym tylko do obrońców będącychtakże funkcjonariuszami, a uniemożliwiał wybór spośródprofesjonalnych obrońców, tj. adwokatów i radców prawnych.

Postanowieniem z 11 maja 2007 r. Komendant Woje-wódzki Policji w S. odmówił wznowienia postępowania, alezostało ono uchylone postanowieniem Komendanta GłównegoPolicji z dnia 29 czerwca 2007 r. W jego wyniku, postanowie-niem z 18 lipca 2007 r. (otrzymanym 30 lipca) Komendant


55

Wojewódzki Policji w S., na podstawie art. 135r ust. 2 i 6ustawy o Policji, wznowił postępowanie dyscyplinarne pro-wadzone przeciwko Arkadiuszowi L.

Orzeczeniem z dnia 31 lipca 2007 r. Komendant Woje-wódzki Policji w S., na podstawie art. 135s ust. 1 punkt 3ustawy o Policji, odmówił uchylenia orzeczenia z 13 kwietnia2006 r. Organ zauważył, że skarżący w toku postępowaniadyscyplinarnego nie ustanowił żadnego obrońcy ani spośródpolicjantów, ani obrońcy profesjonalnego. Skarżący we wnio-sku o wznowienie nie podał, w jaki sposób ustanowienieprofesjonalnego obrońcy poprawiłoby jego sytuację w postę-powaniu. Brak ustanowienia profesjonalnego obrońcy w po-stępowaniu nie wyklucza ponadto korzystania z jego poradpoza postępowaniem. Skarżący był poza tym reprezentowanyprzez profesjonalnego obrońcę – adwokata w równolegle to-czącym się postępowaniu karnym. Oskarżony w tym postę-powaniu Arkadiusz L., a także jego obrońca, nie skorzystaliz prawa zaznajomienia się z aktami postępowania przygoto-wawczego. Obrońca skarżącego mógł więc kierować działa-niami swojego mocodawcy także w postępowaniudyscyplinarnym. Niepowołanie profesjonalnego obrońcy niemiało więc, w ocenie organu, wpływu na treść orzeczeniadyscyplinarnego. Orzeczenie to było prawidłowe, co potwier-dził wyrok z 23 listopada 2006 r., a we wniosku o wznowienienie wskazano żadnych faktów podważających wiarygodnośćdowodów. Ponadto art. 135f ust. 1 punkt 4 ustawy o Policji,który zakwestionował Trybunał Konstytucyjny, nie był pod-stawą wydania orzeczenia dyscyplinarnego, lecz regulowałfunkcjonowanie obrońcy.

Orzeczenie z 31 lipca 2007 r. pełnomocnik skarżącegootrzymał w dniu 7 sierpnia 2007 r.

W odwołaniu od orzeczenia z 31 lipca 2007 r. skarżącypodniósł, że postanowienie o wznowieniu z 18 lipca 2007 r.


56

zostało doręczone dopiero 30 lipca 2007 r., zaś „uprawomoc-niło się” 6 sierpnia 2007 r., zatem przed jego „uprawomoc-nieniem się” wydano orzeczenie merytoryczne z 31 lipca2007 r. Wydano je więc w czasie, gdy postępowanie nie było„formalnie” wznowione. Ponadto skarżący wskazał naart. 135s ust. 1 ustawy o Policji, według którego po wznowie-niu postępowania przeprowadza się czynności dowodoweograniczone do przyczyn wznowienia, a po ich zakończeniuwydaje się orzeczenie. W ocenie skarżącego przyczyną wzno-wienia był brak obrońcy, czyli brak należytej reprezentacji,zatem konieczne było powtórzenie wszystkich czynności po-stępowania w obecności obrońcy. Organ stworzył natomiastfikcję, która polegała na formalnym dopuszczeniu obrońcy doudziału w postępowaniu, ale nie dał mu żadnej możliwościwyrażenia stanowiska. Tymczasem obrońca taki powinienmieć zagwarantowane wszelkie uprawnienia procesowe, np.zapoznanie się z aktami sprawy i możliwość zgłoszenia wnio-sku o ich uzupełnienie. W niniejszej sprawie postępowaniezostało zakończone zanim się rozpoczęło.

Orzeczeniem z 4 października 2007 r. KomendantGłówny Policji utrzymał w mocy orzeczenie z 31 lipca 2007 r.Organ odwoławczy zauważył, że zgodnie z art. 135r ust. 6ustawy o Policji, zażalenie przysługuje na postanowienieo odmowie wznowienia postępowania dyscyplinarnego, a nieo wznowieniu takiego postępowania. Organ I instancji błęd-nie pouczył stronę o takim zażaleniu, ale to pouczenie niespowodowało żadnych ujemnych skutków dla skarżącego.Organ odwoławczy nie zgodził się z zarzutem, że koniecznebyło powtórzenie wszystkich czynności z udziałem obrońcy,gdyż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 19 marca 2007 r.nie uznał, iż brak profesjonalnego obrońcy oznacza istotnąwadę postępowania, albo że wydane w ten sposób orzeczeniasą nieważne. Organ odwoławczy stwierdził ponadto, że


57

w toku postępowania dyscyplinarnego skarżący był zapozna-ny z materiałem dowodowym, brał udział w raporcie, odwołałsię od orzeczenia I instancji, a pomimo pouczenia o takimprawie – nie ustanowił obrońcy spośród funkcjonariuszy.Materiał dowodowy był zgromadzony w wystarczającymstopniu, a prawo do obrony w toku postępowania nie zostałonawet zagrożone. Art. 135s ust. 1 ustawy o Policji nakazujeprzeprowadzić czynności dowodowe ograniczone do przyczynwznowienia, dlatego czynności dowodowe wykraczające pozazakres przyczyny wznowienia nie mogą mieć miejsca.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnegow Warszawie na orzeczenie z 4 października 2007 r. skarżą-cy, reprezentowany przez pełnomocnika, powtórzył zarzutyzawarte w „odwołaniu” od orzeczenia z 31 lipca 2007 r.W skardze podkreślona została rola procesowa obrońcy ob-winionego funkcjonariusza, przywołano orzecznictwo Trybu-nału Konstytucyjnego w tym zakresie, zaakcentowanokonieczność zagwarantowania obrońcy możliwości realizacjiwszystkich uprawnień procesowych, powtórzono argumenta-cję wskazującą na niezgodność pozbawienia funkcjonariuszyPolicji prawa do profesjonalnego obrońcy, zawartą w wyrokuTrybunału z dnia 19 marca 2007 r. Wznowione postępowaniepowinno powtarzać, w ocenie skarżącego, wszystkie czynno-ści procesowe przeprowadzone w postępowaniu zakończonymorzeczeniem z 13 kwietnia 2006 r. Skarżący nie zgodził sięz oceną organu, że Trybunał Konstytucyjny nie uznał prze-prowadzonych postępowań dyscyplinarnych za wadliwe.Skarżący uznał, że brak prawa do ustanowienia profesjonal-nego obrońcy naruszał art. 42 ust. 2 Konstytucji, a wymógzagwarantowania formalnego prawa do obrony Trybunałrozciąga też na postępowania quasi karne, w tym główniedotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej, a nie tylko po-stępowanie karne sensu stricte.


58

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddaleniei powtórzył swoje stanowisko w sprawie. Organ zauważył, żeprzepisy ustawy o Policji, na podstawie których wydano orze-czenie dyscyplinarne, nie zostały zakwestionowane przezTrybunał Konstytucyjny.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył,co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r.Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153,poz. 1269 ze zm.), sąd administracyjny sprawuje wymiarsprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodnościz prawem zaskarżonej decyzji administracyjnej. Sąd anali-zuje zaskarżoną decyzję pod względem jej zgodności z pra-wem materialnym i formalnym obowiązującym w dacie jejwydania. Stosownie natomiast do art. 134 § 1 ustawy z dnia30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami ad-ministracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) sąd roz-strzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związanyzarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawąprawną.

Skarga analizowana według wymienionych wyżej kry-teriów nie zasługuje na uwzględnienie.

Podstawą wznowienia postępowania dyscyplinarnegow niniejszej sprawie był art. 135r ust. 2 ustawy o Policji.Przepis ten nakazuje wznowić postępowanie, jeżeli upraw-niony wnioskodawca (obwiniony) w stosownym terminie(1 miesiąca od wejścia w życie orzeczenia Trybunału) wskażepodstawę wznowienia polegającą na wydaniu przez TrybunałKonstytucyjny orzeczenia uchylającego przepis, na podstawiektórego zapadło orzeczenie dyscyplinarne. Po wznowieniupostępowania organ przeprowadzi czynności dowodowe ogra-niczone do przyczyn wznowienia (art. 135s ustawy Policji).


59

Nie jest prawdą, że podstawą wznowienia postępowa-nia w niniejszej sprawie był fakt, że skarżący nie miał w po-stępowaniu dyscyplinarnym profesjonalnego obrońcy, co –według pełnomocnika skarżącego – jest równoznaczne z nie-należytą reprezentacją. Podstawą tą było wydanie wskazy-wanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który, wedługskarżącego, uchylił przepis stanowiący podstawę orzeczeniadyscyplinarnego. Wyrok Trybunału z 19 marca 2007 r. niedotyczył jednak przepisu stanowiącego podstawę orzeczeniadyscyplinarnego, lecz jednego z wielu przepisów o charakte-rze procesowym. Nie zaszła więc sytuacja opisana w art. 135rust. 2 ustawy, tj. w wyniku tego orzeczenia Trybunału niestracił mocy żaden przepis stanowiący podstawę wydaniaorzeczenia dyscyplinarnego o zwolnieniu skarżącego ze służ-by. Dlatego zasadnie uznał w końcowej części uzasadnieniaorgan I instancji, że art. 135f ust. 1 punkt 4 dotyczył jedyniezasad wyboru obrońcy. W ocenie Sądu orzekającego w niniej-szej sprawie jest to zasadnicza okoliczność uzasadniającaodmowę uchylenia orzeczenia z 13 kwietnia 2006 r. Pozostałekwestie wskazane w uzasadnieniu postanowienia z 31 lipca2007 r. oraz z 4 października 2007 r. nie mają w sprawieznaczenia. Nie jest więc istotne, że skarżący w postępowaniudyscyplinarnym nie ustanowił żadnego obrońcy, że równole-gle mógł korzystać z porad profesjonalnego pełnomocnikaustanowionego w postępowaniu karnym, że obwiniony zapo-znał się z materiałem dowodowym, że Trybunał nie uznał zanieważne dotychczas wydanych orzeczeń, że skarżący miałzagwarantowane wszystkie uprawnienia procesowe, a brakmożliwości ustanowienia pełnomocnika profesjonalisty niemiał wpływu na treść orzeczenia. Nie są też istotne argu-menty zawarte w skardze, gdyż na żadnym etapie wznowio-nego postępowania organ nie kwestionował wyrokuTrybunału, a argumenty strony skarżącej sprowadzają się


60

w przeważającym zakresie do powtórzenia argumentacji za-wartej w tym wyroku.

Zgodnie z art. 135s ustawy, po wznowieniu przeprowa-dza się postępowanie ograniczone do przyczyn wznowienia –w niniejszej sprawie do ustalenia, czy istotnie zapadło orze-czenie Trybunału kwestionujące konstytucyjność przepisustanowiącego podstawę orzeczenia dyscyplinarnego wydane-go wobec skarżącego. Takie orzeczenie Trybunału nie zapa-dło, co wystarczyło do odmowy uchylenia orzeczeniadyscyplinarnego, zgodnie z art. 135s ust. 1 punkt 3 ustawyo Policji. Nie było potrzeby powtarzać wszystkich czynnościdowodowych przeprowadzonych w postępowaniu dyscypli-narnym.

Niezasadnie argumentuje skarżący, że postanowieniez 31 lipca 2007 r. wydane zostało przed „uprawomocnieniemsię” postanowienia o wznowieniu. Na takie postanowienie,jak wskazuje organ II instancji, nie służy zażalenie, dlategowydanie postanowienia z 31 lipca 2007 r. zaledwie dzień pootrzymaniu przez stronę postanowienia wznawiającego po-stępowanie dyscyplinarne nie stanowiło żadnego uchybienia.Nie można więc stwierdzić, że wznowione postępowanieprzed organem I instancji zakończyło się, zanim zostało roz-poczęte.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 151Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Sądoddalił skargę. Zaskarżone orzeczenie nie zawiera wad uza-sadniających jego uchylenie lub stwierdzenie nieważności.


Marek Kozłowskispecjalista

Documents

Biuletyn Prawny Komendy Głównej Policji nr 34