BODRUM YARIMADASI İÇİN KALKINMA VE PLANLAMA POLİTİKALARI ÖNERİLERİ

POLICY PROPOSALS FOR BODRUM PENINSULA’S PLANNING AND ECONOMIC DEVELOPMENT

Bu çalışma Denver’daki Kolorado Üniversitesi’nin Mimarlık ve Planlama Kolejitarafından verilen Kentsel Tasarım ve Planlama konulu yaz okulununbünyesinde 2006 yılının yazında hazırlandı. Korkut Onaran yönetinimdeki 2006yılı yaz okulu, Fahriye Sancar ve Korkut Onaran yönetimindeki 1999, 2000,2001, 2002, 2004, ve 2005 yılları yaz okullarında yarımadanın çeşitliyerleşkeleri için üretilen fikirleri gözden geçirdi, değerlendirdi ve yarımadaölçeğinde planlama politika önerileri olarak bu çalışmada derledi.

This study has been prepared within the framework of the Planning and UrbanDesign Studio offered by the College of Architecture and Planning, University ofColorado at Denver in Summer 2006. The summer school of 2006, under thedirection of Korkut Onaran, revisited and evaluated the proposals developed forpeninsula’s various settlements, by the summer schools of 1999, 2000, 2001,2002, 2004, and 2005, conducted by Fahriye Sancar and Korkut Onaran, andedited them here as policy proposals in peninsula scale.

Derleyenler Editors: Dr. Korkut Onaran, Ph.D. ve and Prof. Dr. Fahriye Sancar, Ph.D.

2006 Yılı Yaz Okulu Öğrencileri The Students of the Summer School 2006:Lauren Balsley, Jennifer Bartlett, Noah Bernstein, David Besley, Sergey Chudin, Alexandra Harker, Jessica Hendryx, Michael Hinke, Jaesik Lim, Steven Perce, Tom Rogers, Shelby Scharen, Melissa Stolhammer

2005 Yılı Yaz Okulu Öğrencileri The Students ofthe Summer School 2005: Arelhy Arroyo, HalleAuerbuch, Karl Barton, Martha Cappanno,Joonghyuk Choi, Marshall Crockett, Anne Hayes,Sybil Idelkope, Kathleen Lipetz, CandaceLothian, Jeffery Lovshin, Alice R.Gilbertson,Kollawat Sakhakara, Nicholas Wirtz

2004 Yılı Yaz Okulu Öğrencileri The Students ofthe Summer School 2004: Abe Barge, MikeGreenlee, Christine Hardy, Ryan McCaw, Sun Mi Park, Matt Prosser, Andrew Riddle,Ryan Stubbs, Ryan Souto, Kate Volz, DaveWalters, Nancy Werdel, Darren Willden2002 Yılı Yaz Okulu Öğrencileri The Students of

the Summer School 2002: Florin Alexandrescu,Brent Butzin, Travis Humburg, Daniel Ross,Amanda Swedhin 2001 Yılı Yaz OkuluÖğrencileri The Students of the Summer School2001: Catherine Azgarate, Michelle Allen, LisaDellaBadia, Tanya Ferencar, Gunnar Hand, CrisJones, Rebecca Ruggeri, Michelle Shepard

2000 Yılı Yaz Okulu Öğrencileri The Students ofthe Summer School 2001: Matt Ashby, CharlesBloom, Jeff davis, Brian Garner, Norman Lewark,Galen Nourjian, Michelle Shepard, Jeff Smith 1999 Yılı Yaz Okulu Öğrencileri The Students ofthe Summer School 2001:Sarah Brand, DerekDebina, Abel Montaya, Kara, Mueller, Jill Strange

2006 Yılı yaz okulu grubu PAM teknesinde. The 2006 summer school team is at the yatch PAM.(Fotoğraf Photo: Yiğit Uygur)

Dr. Korkut Onaran (Lisans: ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Yüksek Lisans:ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Doktora: Wisconsin Üniversitesi) KoloradoÜniversitesi'nde yarım zamanlı yardımcı doçentlik yapmakta, Kolorado Eyaletinin Boulderkentinde Wolff-Lyon Mimarlık ve Planlama Bürosu'nda tam zamanlı olarak çalışmakta.(Email: korkut@wlarch.com)

Prof. Dr. Fahriye Sancar (Lisans: ODTÜ Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, YüksekLisans: Pennsylvania Eyalet Üniversitesi, Doktora: Pennsylvania Eyalet Üniversitesi),Kolorado Üniversitesi, Mimarlık ve Planlama Koleji'nde profesor olarak çalışmakta ve aynıkolej içindeki Şehir ve Bölge Planlama Bölümünün Bölüm Başkanlığını yapmakta. AyrıcaKorkut’un doktora çalışmasının da danışmanlığını yaptı. (Email: sancar@spot.colorado.edu)

Korkut Onaran (Bachelor of Architecture, Department of Architecture METU; Master ofArchitecture, Department of Architecture METU; Ph.D, University of Wisconsin -Madison) is an assistant professor adjunct in the College of Architecture and Planning at theUniversity of Colorado and works fas a senior associate for the architecture and urbandesign firm Wolff - Lyon in Boulder, Colorado. (Email: korkut@wlarch.com)

Fahriye Sancar (Bachelor of Architecture, Department of Architecture, METU; Master ofArchitecture, Pennsylvania State University; Ph.D, Pennsylvania State University) is aprofessor of planning and the Chair of Urban and Regional Planning Department in theCollege of Architecture and Planning, University of Colorado. Also, she has been thedissertation advisor for Korkut during his studies for the doctorate degree. (Email: sancar@spot .Colorado.edu)

ÖNSÖZ VE TEŞEKKÜRLERİMİZ

On üç öğrenciden oluşan proje grubuBodrum’u 15 Mayıs ve 6 Haziran 2006 tarihleriarasında ziyaret etti. 19 Mayıs’ta başlayan birhaftalık mavi yolculuk sırasında yarımadayıdenizden inceleme fırsatı bulan grup daha sonraplanlama ve tasarım çalışmalarını Bodrum’daAkdeniz Ülkeleri Akademisi Vakfı’nda sürdürdü.

Proje grubunda iki lisans, on bir yükseklisans öğrencisi vardı. Bunlardan ikisi mimarlık,üçü peyzaj mimarlığı, geriye kalan sekiz kişi de planlama öğrencileriydi. 2006Yaz okulu çalışması bir anlamda önceki yıllardayine Kolorado Üniversite’si bünyesinde benim veProf. Dr. Fahriye Sancar’ın yönettigi altı yazokulunun ürettiği önerilerin bir değerlendirmesive özeti idi. Öğrenciler hem yarımadanın bugünkü durumunu inceledi ve tartıştı hem degeçmiş yıllarda diğer öğrencilerin ürettiği fikirlerideğerlendirdi. Önceki yaz okullarını kısacasıralamamız gerekirse 1999 yazında Bodrum’unmerkezinde, doğu koyunda, 2000 yazında BitezYalı’da, 2001 yılında Bitez Köyü’nde, 2002yılında Bodrum’un merkezinde, batı koyunda,2004 yazında Yalı Beldesi’nde, 2005 yazında daYalıkavak’ta çalışmalarımızı sürdürdük.

Her yıl olduğu gibi bu yıl da bize

Belediyeler, Habitat Kozası ve MimarlarOdası Bodrum Şubesi ve destek sağladı. Maviyolucuk sırasında öğrenciler hem turizmgelişmelerini denizden inceledi hem de çeşitliyerleşkeleri birbirleriyle karşılaştırandeğerlendirmeler yaptı. Bitez BelediyeBaşkanı Remzi Güngör, Gümüşlük BelediyeBaşkanı Mehmet Ülküm, ve YalıkavakBelediye Başkanı Mustafa Saruhan bizleriağırladı ve beldelerinin planlama gündemihakkında bizleri bilgilendirdi. Canayakınlıklarıve misafirperverlikleri proje gurubununbelleğinde Türkiye ve Bodrum hakkında kolaykolay silinemeyecek bir yer bıraktı.Kendilerine en içten teşekkürlerimisunuyorum.

Habitat Kozası ve Mimarlar Odası üyesi Ahmet Berk her ne kadar KoloradoÜniversitesi’nin bir öğretim üyesi değilse degerek yaz okulları için ayırdığı geniş zamangerekse de stüdyo çalışmalardaki yolgöstericiliği onu bu yaz okullarının kaçınılmazbir parçası yaptı. Bu raporun dagerçekleşmesinde de önemli rol oynayandostum Ahmet Berk’e minnettarım.

(devamı arka kapak içinde)

observations from the sea during a week longblue voyage started on the

(continues on the inside back cover)

PREFACE AND ACKNOWLEDGEMENTS

The project team, formed by thirteenstudents, visited Bodrum between May 19 andJune 6, 2006. After recording their peninsula

2004 Yaz okulu grubu ve Yalı Belediye Başkanıİsmail Altındağ. The summer school of 2003with İsmail Altındağ, Mayor of Yalı.

2005 Yaz okulu grubu ve Yalıkavak BelediyeBaşkanı Mustafa Saruhan. The summer school of2005 with Mustafa Saruhan, Mayor of Yalıkavak.

2002 Yaz okulu grubu Bodrum Kalesi’nde. Thesummer school of 2002 at Bodrum Castle.

Fahriye Sancar ve Korkut Onaran 2001 yılı yazokulu sırasında. Fahriye Sancar and KorkutOnaran during the 2001 sumer school.

Benzer şekilde Mimarlar Odası Bodrum ŞubesiBaşkanı Bülent Bardak da zamanının değerli birkısmını bize ayırdı, öğrencileri bilgilendirdi, veburada sunduğumuz fikilerin şekillenmesindeönemli rol oynadı. Kendisine hem katkıları hemdedostluğu için en içten teşekkürlerimi sunuyorum.

Yine Habitat Kozası üyelerinden MehmetAran, Öktem İren, Ayşe Kızılkaya, BahaMuzafferoğlu ve Gümüşlük Belediyesidanışmanlarından Tevfik Bilgin değerlizamanlarını bizlere ayırarak tartışmalarımızakatıldı ve grubun yarımada planlamagündeminden haberdar olmalarını sağladı.Kendilerine candan teşekkürlerimi sunuyorum.

Çalışmalarının yoğunluğuna rağmenzamanını bize ayırmaktan kaçınmayan SemraKutluay stüdyomuzu ziyaret etti ve fikirleriniiçtenlikle proje grubuyla paylaştı. Kendisine veyardımcısı Gülşen Cengiz Bozkurt’a içtenteşekkürlerimi sunarım.

Stüdyo mekanını Bodrum Belediyesiaracılığıyla Akdeniz Ülkeleri Akademik Vakfısağladı. Bize geçtiğimiz yıllarda da elinden gelenyardımı esirgemeyen Bodrum Belediyesi Halklaİlişkiler Müdürü Halil İbrahim Demirkıran’a veAkdeniz Ülkeleri Akademik Vakfı’nateşekkürlerimi sunarım.

Son olarak da canayakınlığı ve içten-liğiylekısa zamanda grubun sevgisini kazanan PAMteknesi kaptanı Mehmet Dalgıç’a ve PAMmürettebatına içten teşekkürlerimi sunarım.Grubun bu çalışmaya gösterdiği kişisel ilgi vebağlılık, yarımadada gördü-ğümüz canayakınlıkve misafirperverlikle daha da arttı ve yaz okulutüm katılanlar için unutulamayacak bir deneyimoldu.

Dr. Korkut OnaranAralık 2006

Korkut@wlarch.com

week of May 20, the team members settled inBodrum and continued their planning anddesign studies in the Academia MediterraneaHalikarnassensis Foundation building in centralBodrum.

The team consisted of two undergraduateand eleven graduate students. Of these, twowere students of architecture, three of landscapearchitecture and eight were planning students.The 2006 Summer School focused on the entirepeninsula and evaluated the proposalsproduced in six previous summer schools Itaught with Professor Fahriye Sancar. The classstudied the current issues concerning thepeninsula’s planning as well as revisiting theprevious studies. The six previous summerschools studied the following communities inthe summers of: 1999, Bodrum’s East bay;2000, Bitez Shore; 2001, Bitez Village; 2002,Bodrum’s West Bay; 2004, YalıMunicipality;2005, Yalıkavak.

As they had in previous summer schools,the Municipalities, the Habitat Group, andBodrum’s Chapter of Chamber of Architects,provided their precious support for the class.During the blue voyage the class had the chanceboth to study the tourism developments fromthe shore and to visit various settlements for acomparative evaluation. Remzi Güngör, Mayorof Bitez, Mehmet Ülküm, Mayor of Gümüşlük,and Mustafa Saruhan, Mayor of Yalıkavak,welcomed the class to their communities andinformed us about the planning agenda of theirjuristictions. Their sincere, friendly, and

welcoming attitude will always be part ofstudents’ impressions of Bodrum Peninsula andTurkey. I sincerely express my deepestgratitude.

Even though he is not an instructor at theUniversity of Colorado, architect Ahmet Berkhas become an integral part of our SummerSchools by his consistent guiding advice andclose support. I would like to express mysincere thanks for his friendship and support.Without him this study could not be what it is.Similarly, Bülent Bardak, the head of Chamberof Architects’ Bodrum Chapter, gave us hisprecious time and informed us aboutpeninsula’s planning issues. His ideas havebecome an integral part of this study. I amsincerely thankful.

Mehmet Aran, Öktem İren, AyşeKızılkaya, and Baha Muzafferoğlu from theHabitat Group, and Tevfik Bilgin, a consultantfor the Municipality of Gümüşlük, gave us theirprecious time, joined our discussions, andprovided their feedback. I am sincerelythankful for their help as well.

In spite of her very busy schedule, SemraKutluay of SK Planning Inc., the primaryplanning consultant for the South WestRegion’s regional and economic planning,joined us for an insightful discussion andprovided her valuable feedback. My deepestgratitude to her and her assistant GülşenCengiz Bozkurt.

The studio space was provided by theAcademia Mediterranean HalikarnassensisFoundation through the Municipality ofBodrum. I would like to express my gratitudeto the Foundation and to Halil İbrahimDemirkıran, the Public Relations Director ofthe Municipality of Bodrum, who, as he did inthe previous years, did not hold back any helphe could provide to our summer studios.

Last but not the least, deepest thanks toMehmet Dalgıç, captain of the yatch PAM, whoacquired everybody’s love in the class by hissincere and friendly attitude and to the crew ofPAM who made everybody feel at home. Thecommitment and personal attachment by theclass to this study has been increased by thesincere hospitality we received in BodrumPeninsula and made this summer school aprecious memorable experience for all theparticipants.

Korkut Onaran, Ph.D.December 2006

Korkut@wlarch.com

2006 Yaz okulu grubu Bitez’de Bitez Belediye Başkanı Remzi Güngör’leyemekte. The group of summer school of 2006 having diner with RemziGüngör, Mayor of Bitez.

2006 Yaz okulu grubu Yalıkavak’ta Yalıkavak Belediye Başkanı MustafaSaruhan’la yemekte. The group of summer school of 2006 having dinerwith Mustafa Saruhan, Mayor of Yalıkavak.

2006 Yaz okulu grubu Gümüşlük’te GümüşlükBelediye Başkanı Mehmet Ülküm’le yemekte.The group of summer school of 2006 havingdiner with Mehmet Ülküm, Mayor of Gümüşlük

.

YARIMADA'NIN GELECEĞİVE BİRİNCİL PLANLAMA AMAÇLARI

Yarımadanın tümünü ele alacakherhangi bir planlama çalışmasının, iki anaamaca öncelik vermesi gerektiğineinanıyoruz: (1) toplumsal ve mali istikrarınve (2) sürdürülebilir yüksek bir yaşamdüzeyinin sağlanması. Bu amaçlar hemyarımada çalışanlarına makul gelirkazandırabilecek iş olanaklarının sunulmasıhem de çevresel ve kültürelsürdürülebilirliğin sağlanması ilegerçekleştirilebilir.

Kültürel ve çevresel sürdürülebilirlikve iş olanakları! Bu amaçlar ekonomideçeşitlilik ilkesini gündeme getirmekte.Yarımada ekonimisinin çeşitlendirilmesiyarımadaki iş sektörlerinin sayısınınarttırılması anlamına gelmekte. Yarımadanıngeleneksel iş sektörlerinin desteklenmesi,alternatif turizm girişimlerininözendirilmesiyle ayni öncelikte görülmeli,yarımadanın kendine özgü yerel iş

girişimleri turizmin geliştirilmesi adına fedaedilmemelidir kanısındayız.

Bu vizyon ve birincil planlamaamaçları ışığında aşağıdaki planlamapolitikalarını öneri olarak sunuyoruz:

Planlama politikası 1.1:Beldelerin kendi kimlikerine

uygun alanlarda uzmanlaşarakyarımada ekonomisine katılımlarınısağlamak

Benzer servisler ve iş sektörleri içinyerleşkelerin birbirleriyle rekabete girmeleriyarımada ekonomisini sağlıksız birtekdüzeliğe sürüklemekte ve yarımadaüzerinde tek-kültürlülük yaygınlaşmakta.Her bir yerleşke diğer yerleşkelerde debulunabilecek servisleri ve etkinliklerisunmakta ve yerleşkeler git gide birbirlerinebenzemekte. Yarımada’da yaygınlaşan butekdüzeliği engellemek için herbiryerleşkenin kendine özgü iş kaynaklarıdeğerlendirilmeli ve her bir yerleşke içinkendi karakteri doğrultusunda bir ekonomik

Bölüm I:Yarımada Ölçeğinde Öneriler: Toplumsal Yaşam ve Ekonomi

PENINSULA WIDE VISION AND PLANNING OBJECTIVES

We believe, any regional planningeffort that is aimed at addressing BodrumPeninsula’s land use issues should start witha twofold vision. Creating financial andsocial stability on one side, and improvingthe quality of life of all residents on theother, define this vision. Achieving livablewages for the peninsula residents andproviding cultural and environmentalsustainability are essential conditions toenhance the quality of life for the residentsas well as visitors of Bodrum Peninsula.

Livable wages along with social andfinancial stability! To achieve this,diversifying the peninsula’s economy isnecessary. Introducing alternative tourismopportunities and enhancing currentindustries of the peninsula should be donesimultaneously; local small industries thathave a history on the peninsula should notbe sacrificed to support tourism.

In light of the vision and the generalobjectives mentioned above we proposethe following policies:

Planning policy 1.1:Improve each town’s identity

by defining and enhancing its specificfunction in the peninsula’s economy.

The competition between towns forthe same services and industries is creatingan unhealthy homogeneity and mono-culture in the peninsula’s economy. Eachtown provides the same amenities as thenext and this takes away the uniquecharacter of each settlement. In order toprevent the mentioned homogenization onthe peninsula, assessments should be doneabout each town’s special industries andpotential development scenarios. A matrixformat, where each town’s potential isweighed against a larger number ofpotential industries and alternativetourisms have been developed for only sixcommunities as an exemplary study(figure 1.5). We believe this matrix formatcan be a useful tool to open the discussionof economic specialization for a broadspectrum of participants.

Planning policy 1.2:Establish, enhance, and/or protect

alternative sustainable industries tocreate year-round livable wages.

In light of the previous policy, thepotential new industries as well as thosetraditional to the peninsula should bereviewed, assessed and enhanced indifferent municipalities.

Part I:Peninsula Scale Recommendations: Social Life and Economy

1 sayfapage

Resim Figure 1.1, 1.2 & 1.3: Turizm ve inşaat sektörlerinin yanında tarım ve balıkçılık yarımada ekonomisinde önemli bir yer tutmaya devam etmekte. Alongwith the tourism, agriculture and fishing continue to contribute to peninsula’s economy.

Resim Figure 1.4: Bodrum ve çevresinin denizden görünümü. The panoramic view of Bodrum and its vicinity from the sea.

2

In order to guide the discussiontowards possible ways to diversify thepeninsula’s economy, we are introducing a anumber of industries (some currently existon the peninsula, some do not) in thefollowing four policies (policies 1.3 - 1.6).

Planning policy 1.3:Support small scale sustainable

organic farming.There is a synergy between small scale

organic agricultural practices and

sustainable eco-tourism. Organic agriculturemay significantly add to the peninsula’sattraction for the kind of visitors who areinterested in life styles. Tourism alsoprovides a good demand for organicproduce, which is a market alreadyflourishing on the peninsula. The small scaleof organic agriculture allows locals to investwithout taking big risks, thus providing ayear-round employment opportunity. It mayalso reduce the peninsula’s dependence oninland food markets.

gelişme modeli oluşturulmalıdırkanısındayız. Bunu yarımadanın tümü içinkarşılatırmalı bir biçimde yapmanın biryolu, iş sektörlerini ve yerleşkelerikarşılaştıran bir matris oluşturmaktır. Böylebir matrisi altı yerleşke için örnek olarakgeliştirdik (resim 1.5). Bu tür bir matrisin,tüm yerleşke delegelerinin de katıldığı birforumda geliştirildiğinde oldukça yararlıolabileceği düşüncesindeyiz.

Planlama politikası 1.2:Yıl boyu makul gelir sağlayabilecek

sürdürülebilir iş sektörlerini oluşturmak,geliştirmek, desteklemek

Bir önceki politikada sözü edilenuzmanlaşma ilkesi ışığında yarımadada hemgeleneksel olarak var olmuş iş sektörleridesteklenmeli hem de sürdürülebilir yeni işsektörleri oluşturulmalıdır kanısındayız.

Yarımada ekonomisini çeşitlendirmetartışmasını daha verimli bir yereyönlendirebilmek amacıyla olasi bir kaç işsektörünü tek tek ele almayı uygun gördük.Aşağıda sunacağımız dört politikanın her

biri bir iş sektörünü tartışmakta(politika 1.3 - 1.6).

Planlama politikası 1.3: Küçük ölçekli organik tarımı

desteklemek Küçük ölçekli organik tarım

etkinlikleri ve çevreye duyarlı eko-turizmbirbirini iyi yönde destekleyebilecek iki işsektörü. Küçük ölçekli tarım, organikbahçecilik, yarımadayı, yarımadanın kültürve çevre mirası ile ilgilenen ziyaretçiler içinoldukça çekici kılabilir. Eğer sürdürülebilirturizm ilkelerine ağırlık verilebilirse zatenbüyümekte olan organik gıda talebi vepazarı olumlu yönde etkilenecektir. Böyleceyarımada, bu tür unsurları arayanziyaretçiler için daha çekici hale gelecektir.Organik tarım ölçeği nedeniyle küçükgirişimcilerin altından kalkabilecekleri bir işsektörü. Organik gıda pazarı genişlerseküçük girişimler olmalarına rağmen bubahçeler, yarımada sakinleri için yıl boyumakul gelir sağlayan önemli bir iş seçeneğisunabilir kanısındayız.

sayfapage

Yerleşke Location Org

anik

tarım

Org

anic

farm

ing

Nar

enci

ye C

itrus

gar

dens

Şara

pçılı

k W

ine

indu

stry

Bal

şar

abı v

e bi

rası

M

ead

win

e an

d be

er

Halı

cılık

C

arpe

t ins

dutry

El s

anat

ları

Han

dcar

fts

Org

anik

süt

ve

peyn

ir

Org

anic

dai

ry

Gün

eş e

nerji

si e

ndüs

trisi

S

un p

anel

s in

dust

ry

Rüz

gar e

nerji

si e

ndüs

trisi

W

ind

indu

stry

Gen

enek

lsel

inşa

sek

törü

T

radi

tiona

l bui

ldin

g

Tekn

e inşa

atı

Boa

t bui

ldin

g

Den

iz a

raştırm

aları

Mar

ine

rese

arch

Org

anik

tarım

oku

lu

Org

anik

farm

ing

scho

ol

Küç

ük iş

letm

eler

oku

lu

Sm

all b

usin

esse

s sc

hool

Kol

orad

o Ü

nive

rsite

si

Col

orad

o U

nive

rsity

Ark

eolo

jik a

raştırm

a A

rche

olog

ical

rese

arch

Çay

fest

ival

i

Tea

fest

Müz

ik fe

stiv

ali

Mus

ic fe

st

Mut

fak

fest

ival

i F

ood

fest

Gul

et fe

stiv

ali

Gul

et fe

st

Şara

p fe

stiv

ali

Win

e fe

st

Şiir

fest

ival

i P

oetry

fest

Yür

üyüş

spo

ru

Hik

ing

Bis

ikle

t spo

ru

Bik

ing

Tırm

anm

a sp

oru

R

ock

clim

bing

Kam

p sp

oru

Cam

ping

Sağlık

turiz

mi

Hea

lth to

uriz

m

Saki

nliğ

in tu

rizm

i S

eren

ity to

uris

m

Küç

ük d

oğa

otel

leri

Sm

all n

ature

hot

els

Olta

ile

balık

spo

ru

Spo

rt fis

hing

Zıpkın

spo

ru

Spee

r fis

hing

Yelk

encil

ik

Sai

ling

Rüz

gar s

örfü

W

ind

surf

ing

Eyle

nce

turiz

mi

En

terta

inm

ent t

ouris

m

Uça

ktan

atla

mak

Sk

y di

ving

Bodrum Yarımada merkezi Peninsula hub ? X X X X X X X ? ? X X ? X X X X X ?Bitez Aile turizmi Family tourism X X X X X ? ? X X X X X X X XTurgutreis Tekne cenneti Boater's paradise X X ? X X X X ? X ? X X X ? ? ?Gümüşlük Sakinliğin turizmi Tourism of tranquility X X X X X X X X X ? X X X X X X X X X X X X XYalıkavak Yardımsever yapılaşma Benevolent development ? ? ? X X X X X X X X X X X X X X X ? ?Türkbükü Ayrıcalıklı ikinci evler Exclusive second homes ? ? X X X ? X X X X X

İzlenimler Impress ions

Alternatif İş Sektörleri Alternative Indus tries Alternatif Turizmler Alternative Touris ms

Resim Figure 1.5: Değişik yerleşkelerin yarımada ekonomisinde üstlenebilecekleri uzmanlık potensiyellerini incelemek amacıyla yaptığımız altı beldeyle alternatif iş sektorlerini karşılatıran bir matris çalışması.A matrix study comparing six jurisdictions with alternative employment opporrunities. The study aims at identifying each settlement’s potential for specialization within peninsula’s economy.

Resim Figure 1.6: Taze sebze pazarı. Fresh produce stands.

Planlama politikası 1.4: Yüksek okul ve üniversite düzeyinde

eğitim ve araştırma etkinlikleriniyarımadaya çekebilmek için kampanyabaşlatmak

Bodrum Yarımadası gibikozmopolitleşmekte olan bir yöre içinyüksek okul ve üniversite düzeyinde eğitimetkinlikleri, gerek kendi bünyesindeki işolanakları açısından, gerekse de yarımadapazarına sundugu tüketici sayısı açısından(öğrenciler ve hocalar) yaşamı yıl boyudestekleyebilecek önemli bir iş sektörühaline gelebilir. Konumu ve olanaklarınedeniyle yarımadanın, hem bölgesel veulusal üniversitelerin, hem de uluslarasıaraştırma kurumlarının bazı etkinlikleriniyarımadada konumlandırmaları içinbenzersiz bir fırsat sunduğu kanısındayız.Bu eğitim ve araştırma kurumları,yarımadanın kalkınma sürecinigözlemlemek, bu sürece yardımda bulun-mak ve bu süreçten öğrenmek için yarımadada konumlanmak isteyebilir. Özelliklesürdürülebilir doğa turizmi, organik tarımgibi deneyimlerin eğitim etkinlikleriylebirbirini desteklemesi beklenebilir.

Planlama politikası 1.5: Yarımadada organik şarap ve bal

şarabı endüstrisini kurmak vedesteklemek

Bir yörenin kendine özgü karakterinive kültürünü korumak ve bu karakteriziyaretçi çekebilmek için bir kaynak olarakkullanmak son yıllarda hem şarap hem deturizm sektörlerinin ortak bir amacı halinegeldi. Birçok yöre şarapçılığın gelişmesineönem vermekte ve bu etkinliğin ziyaretçiçekebilme gücüne dayanarak şarapsektörüne koşut bir şarap turizmi için deyatırım yapmakta. Avustralya, GüneyAfrika, Şili, Ajantin, İtalya, Fransa veABD’nin New York ve Kaliforniyaeyatletleri şarap ve turizm sektörlerinin elele geliştiği yörelere örnek olarak verilebilir.A.B.D.’nin sadece Kaliforniya Eyaleti’nde(ki şarapçılık sadece eyaletin kuzeyindebelli bir alanda gelişmiş durumda) şarapsektörü şarap turizmiyle birlikte 45,4 milyar

dolarlık bir yıllık gelir getirebilmekte (U.S.Department of Commerce).

Şarap turizmi, doğa turizmi ve organiktarım birbirlerini güçlü bir biçimdedestekleyebilmekte. Kanımızca buetkinlikler Bodrum Yarımadası’nda da yöreekonomisine önemli bir katkıda bulunabilirve yöre halkına yıl boyu gelir sağlayabi-lecek sürdürülebilir birer iş sektörü halinegelebilir.

Planlama politikası 1.6:Alternatif enerji üretim endüstrisini

yarımadaya çekmek ve alternatif enerjikullanımını desteklemek

Fosile bağlı enerji kullanımınıazaltmak sürdürebilir bir ekonomi içinönemli bir adım. Enerji üretimi ve kullanımıaçısından kendi kendine yeten bir yöreninekonomisi enerji pazarındaki çalkantılardankendini koruyabilmekte. Kanımızcayarımadada yerel ölçekte oluşturulabilecekmütevazi bir güneş enerjisi, rüzgar enerjisiendüstrisi ve pis su arıtma teknolojisiekonomiye yarar sağlayabilir.

Alternatif enerji kullanımınınekonomiye sağlayacagı katkının ötesindeyarımadayı başka sektörler için de çekicihale getireceğine inanıyoruz. Bu türmütevazi girişimlere bakılınca önyatırımların planlandığından çok dahaçabuk kar olarak geriye döndüğügözlemlenmistir.

Planning policy 1.4:Actively seek out opportunities to lure

investments especially for highereducation and research facilities on thepeninsula.

Education facilities, particularly highereducation, in a place that is alreadybecoming more cosmopolitan, such asBodrum, provide a unique opportunity tosustain life year-round. We believe BodrumPeninsula is in a unique place to go after andconvince not only regional and nationaluniversities to establish some of theirfacilities on the peninsula but also somenational and international research institutesto consider focusing on the peninsula. Theseestablishments may observe, advice, andlearn from some of the experiments thepeninsula may go through in the comingyears, such as eco-tourism, organicagriculture and others.

Planning policy 1.5:Establish and encourage an organic

wine/mead industry on the peninsula.The wine and the tourism industry share

a major common goal in capturing andpresenting a unique sense of place toconsumers. Many locations are actively andaggressively developing plans to developtheir wine industry and attract wine relatedtourism including, Australia, South Africa,France, Italy, Chile, Argentine; in USA,

California, New York, and others. Forinstance, it is estimated that the wineindustry has a $45.4 billion economicimpact in California alone (U.S. Departmentof Commerce).

Wine tourism, nature tourism, andorganic agriculture support each other in astrong way. These activities have thepotential to provide greater financialsecurity and growth for businesses that areable to capitalize on the opportunitiesavailable.

Planning policy 1.6:Expand alternative energy facilities

and production.Reducing dependence on fossil fuel is

critical to any sustainable economy. Selfreliance mitigates large swings in energycosts that contribute to market failures. Webelieve that a modestly sized local industrythat is focused on manufacturing goods andtechnical support for on-site communitybased wind, photo voltaic energy generationand waste water treatment would provide ahealthy independence for the peninsula’seconomy.

The economic value of alternativeenergy production and maintenance aresignificant. Analysis has proven that theinitial investment is returned much fasterthan previously thought and usually can bedone in local level.

3 sayfapage

Resim Figure 1.7 & 1.8: Yarımada ekonomisinde bağcılık da balıkçılık kadar önemli bir yer tutabilir kanısındayız. We believe that the wine insdustry has apotential to help the peninsula’s economy as much as the current fishing industry.

4

Planning policy 1.7:Diversify tourism industry and

expand the tourism season.The tourism sector, in spite of the fact

that it is the second biggest industry on thepeninsula (construction being the first), isstill very seasonal and has yet to bediversified. The peninsula with its historicand cultural heritage, and its unique naturalfeatures and geography is capable ofcreating a rich set of alternative tourisminterventions beyond the conventional beachvacation and entertainment tourism.

On the peninsula many second homecommunities are deserted during the offseason. The population reaches its highestlevels from June to August and the beachvacation and entertainment focused tourismdominate the industry, whereas alternativetourism possibilities, such as nature, culture,and recreation tourisms, that could besuitable for winter season, remain yet to beexplored. The following two policies willintroduce and discuss these alternatives(policies 1.8 and 1.9).

Planning policy 1.8:Establish and support nature and

culture tourism.Bodrum Peninsula provides a unique

environment for nature and culture tourism,which is a tourism type yet to be invested inas a viable business sector, especially forthe winter months. A network of hikingtrails at the peninsula scale, along withlimited services such as view plazas,signage, educational commentary (of the

species, geology and history) restrooms, andemergency roads would be enough to turnthe peninsula into a natural park / open airmuseum, that could attract significantamount of visitors during the winter months.

Planning policy 1.9:Establish and support recreational

tourism; especially biking, hiking, androck climbing.

The coastal areas of the peninsula arescenic, and many would be ideal for hikingand rock climbing especially in the fall andearly spring, when the temperature is mildand convenient for these activities. Rockclimbing, always associated with mountainregions, is spreading lately on theMediterranean shore in Spain and France asan alternative off-season activity. Bodrumpeninsula with its rocky hills along the shoreprovides a unique environment for rockclimbing.

Bicycling can already take place on thepaved streets, but building a bike trail that

Planlama politikası 1.7: Turizm sektörünü çeşitlendirmek ve

turizm sezonunu tüm yıla çıkartmakTurizm sektörü yarımada ekonomisinin

ikinci büyük sektörü olmasına rağmen(birincisi yapı sektörü) oldukça kısıtlı birsezon içinde sadece eylence, deniz ve plajturizmi üstünde yoğunlaşmakta. Oysa gerektarihi ve kültürel mirası nedeniyle, gereksede doğasıyla yarımada başka turizmseçenekleri için de çekici bir yöre olabilirkanısındayız.

Yarımadadaki birçok ikinci konutyerleşkesi sezon dışında boşalmakta vepansiyonların da çoğu kapılarınıkapatmakta. Yarımadanın nüfusu Haziran veAğustos ayları arasında doruğa çıkmakta vekışın turizm çalışanlarının çoğu işbulabilmek için yarımadayı terk etmekte.Bu durumun, doğa ve kültür turizmi gibi,rekreasyon ve spor turizmi gibi alternatifturizmlerin yarımadada gelişmesiyledeğişebilecegine ve turizm sektörünün yılboyu eknomiyi destekleyebilecek bir sektörhaline gelebileceğine inanıyoruz. Aşağıdasunacağımız polika 1.8 ve 1.9 sözü geçenalternatif turizm olanaklarını tartışacak.

Planlama politikası 1.8:Doğa ve kültür turizmini

desteklemek ve geliştirilmek Bodrum Yarımadası kültür ve doğa

turizmi için oldukça değerli olanaklarsunmakta. Kış aylarında da yoğunluğunusürdürebilecek bu tür bir turizminyarımadada geliştirilmesi seçeneğininyarımadanın kalkınması açısından önemlibir seçenek olduğuna inanıyoruz. Yarımadaölçeğinde topoğrafya, tarih, ve kültürelaçıdan görülmeye değer noktaları birbirinebağlayan bir yürüme ve bisiklet yolu ağınınoluşturulması, bu ağ üzerinde gerek doğalyapı, gerek tarihsel önem açısından bilgiveren tabelaların sunulması, tuvalet, duş,depo gibi servislerin inşa edilmesi, yer yerbakı teraslarının oluşturulması . . . Tümbunlar, yatırım açısından yüklü bir sermayegerektirmemekte. Buna rağmen bu yatırımyarımadayı özellikle kış aylarında ziyaretçiçekebilecek bir doğal park ya da bir doğal

tarih açık hava müzesine dönüştürebilirkanısındayız.

Planlama politikası 1.9:Rekreasyon ve spor, özellikle de

yürüme, bisiklet, ve tırmanma turizminidesteklemek ve geliştirmek

Özellikle sıcaklığın son derece elverişliolduğu ilkbahar ve sonbahar aylarındayarımadanın sahile yakın tepeleri, nefeskesen manazaralarıyla tırmanma ve uzunyürüyüş etkinlikleri için oldukça uygun veçekici bir ortam sunmakta. Gelenekselolarak daha çok dağlık bölgelerleözdeşleştirilmiş olan tırmanma sporununson zamanlarda Akdeniz’in İspanya veFransa kıyılarında yaygınlaşmayabaşladığını görüyoruz. BodrumYarımadası’nın kıyıya yakın kayalıklarınıntırmanma sporu için eşsiz bir ortamsağladığına inanıyoruz.

Bisiklet sporu (özellile de arazi bisikletsporu) yarımadanın mevcut yollarında (dağyolları dahil) etkinliğine başlayabilir. Amayukarıda sözünü ettiğimiz türdenyarımadanın tümünü kapsayan bir yürümeve bisiklet yolu ağı, yarımadayı bisiklet vedoğa meraklıları için uluslar arası ölçektearanır bir durak yeri haline getirebilir.Belediyeler bisiklet tamir, kiralama ve satışmerkezlerinin oluşturulmasında ön ayakolabilir ve bu merkezler belediyelere ekgelir sağlayan girişimler haline gelebilir.

Bu tür rekreasyon ve sporetkinliklerinin, turizm mevsimini tüm yılaçıkarabileceğine ve yıl boyu iş olanaklarısağlayabileceğine inanıyoruz.

sayfapage

Resim Figure 1.9 &1.10: Sırt çantası ve kamp turizmi küçük otelleri kış aylarında da destekleyebilecekbir etkinlik. Backpacking and camping may support small hotels in winter months as well.

Resim Figure 1.11: Bir mavi yolculuk sofrası.Mavi yolculuk tarihin, geleneksel mutfağın vedoğal güzelliklerin birlikte deneyimlendiği birturizm etkinliği. A blue voyage dinner table. Bluevoyage continues to be a unique touristic activity,where history, traditional cuisine, and nature canall be experienced together.

UYGULAMA VE FİNANS

Bu noktaya kadar tartışmış olduğumuztüm iş sektörlerinin ve alternatif turizmseçeneklerinin gerçekleşmesi belediyelerindesteğine, ileri görüşlü yatırımcılarıngirişimlerine, ama hepsinden önemlisigerçekçi sektör planlamasına ve finansmodellerine bağlı. Önümüzdeki beşplanlama politikası (politika 1.10 - 1.14),yukarıdaki önerilerin gerçekleşmesindeönemli rol oynayabileceğine inandığımızfinans modellerini ve sektör planlamaönerilerini özetleyecek.

Planlama politikası 1.10: Ankara’nın bütçe dağılımı

politikasını değiştirmesi için kampanyabaşlatmak: Dağılımının nüfusprojeksiyonlarına göre değil kaynakkullanımına göre yapılmasını sağlamak

Ankara, belediyeler için gelirdağılımını imar planlarında sunulan nüfusprojeksiyonlarına göre yapmakta. Buyüzden turizm bölgelerinde belediyeler,ziyaretçi yoğunluğundan doğan ek servistaleplerine cevap vermekte güçlükçekmekte, Ankara’nın kendilerine ayırdığıgelir payı ile alt yapı ve mali destekkonusunda sürdürlebilir bir turizmekonomisinin gerektirdiği kamu desteğiniyeterince sunamamaktalar.

Çevre Bakanlığı’nın başlattığı bölgeselplanlama etkinliği kanımızca gelir dağılımıpolitikasının gözden geçirilmesi konusunugündeme getirmek için eşliksiz bir fırsat. Budoğrultuda belediyeler, meslek odaları vediğer ilgili kuluşlar bir araya gelip bölgeplanlama çerçevesinde bu konuyuAnkara’da gündeme getirebilirler.Kanımızca kaynak kullanımına göreyapılacak bir gelir dağılımı, turizmbölgelerindeki bütçe gereksinimlere dahaadil ve makul bir cevap verebilecektir.Kaynak kullanımı da, hem eletrik ve sukullanımını, hem de hane ve yatakkapasitelerini birleştiren bir birimleölçülebilir ve gelecekteki kullanımprojeksiyonları bu birime göre yapılabilirkanısındayız.

Planlama politikası 1.11:Ankara’nın vergi politikasını

değiştirmesi için kampanya başlatmak:Yerel yönetimlerin yerel vergitoplayabilecekleri bir hukuki çerçeveninoluşturulmasını sağlamak

Yerel yönetimlerin içinde bulunduklarımali güçlüklerle baş edebilmeleri içinbulduğu çözümlerden biri belediye iktisaditeşebbüsleri. Özellikle turizm bölgelerindeçeşitli yerel hizmetlerin sürdürülmesiamacıyla belediyeler, yönetiminkendilerinde olması koşuluyla ortakoldukları, bağımsız bütçeli özel hukuk tüzelkişileri oluşturmakta ve bu hizmetlerinsunumunu bu oluşumlara bırakmakta.

Özellikle yarımadada gözlemlenendiğer bir mali çözüm de belediyelerin büyüksermaye yatırımcılarından bağış almaları.Bu uygulama, yerel yönetimlerin dahabağımsız oldugu ülkelerde gözlemlediğimizyerel dengeleme vergilerine (“exactions” ve“impact fees”) benzemekle birlikte yaptırımaçısından hukuki bir tabana dayanmamakta.Yerel dengeleme vergilerine örnek olarakbüyük yatırımlardan inşaat izni sırasındaalınan yol vergisini, suyun kısıtlı olduğubölgelerdeki su vergisini verebiliriz.

Kanımızca hem belediye iktisaditeşebbüsleri, hem de bağış uygulamasıbelediyelerin hizmet gücünü arttırmaklabirlikte istikrar sağlama açısından yeterliolamamakta. Daha da önemlisi özelliklebağış uygulaması belediyelerin büyükinşaatlara daha kolay evet demesine yolaçmakta ve sürdürülebilir bir turizminoluşmasını güçleştirmekte. Eğerbelediyelerin yerel dengeleme vergisialmaları hukukileştirilirse, belediyelerinyüksek nitelikli bir servis düzeyini istikrarlıbir biçimde sunabileceklerine inanıyoruz.Bu da sürdürülebilir bir turizm için oldukçaönemli bir koşul.

Planlama politikası 1.12:Küçük iş sektörleri için kooperatifler

oluşturmak, kooperatifleri desteklemekYukarıda sözünü ettiğimiz birçok

alternatif iş sektörünün başarısı (özellikleorganik tarım ve şarapçılık sektörleri) yerel

travels in a circuit around the peninsulawould attract cyclists from all around.Bicycle shops and rentals along the trailcould accommodate the cycling visitors, andgenerate profits for the locals.

Expanding the tourism season with suchrecreational activities would generate greaterrevenue and minimize the serious swings inpopulation and would provide a more stableeconomy with year-round job opportunities.

IMPLEMENTATION AND FINANCE

All of the policies mentioned so farneed municipalities’ commitment, willinginvestors, but above all realistic financial andbusiness models. The following five policies(policies 1.10-1.14) will be focused onalternative finance and implementationmodels that we believe are worth exploringwithin the peninsula context.

Planning policy 1.10:Campaign to revise Ankara’s

budgeting policy: Allocation not based onpopulation but on intensity of use.

Municipalities continue receiving theirbudget allocation from Ankara based on theirpopulation projections. In an economy thatdepends on high levels of visitors thepopulation based allocation cannotcompensate the expenditures necessary tosustain and maintain services for tourism.Most of the municipalities on the peninsulastruggle to serve their communities and keeptheir environment attractive for visitorswithin the financial confines of the budgetallocated by Ankara.

We believe that the regional planningefforts currently in operation provide aunique opportunity for the consortium ofmayors, and NGO’s alike, to raise this issueand demand a revision in Ankara’s budgetallocation criterion. We believe a use-basedcriterion would serve much better torespond to the needs of the communitiesthat regularly accommodate high numbersof visitors. Use of electrical power, water,and bed capacity may be combined toprovide a scale that can be used for budgetallocation and thus reveal a more realisticresponse to the need.

Planning policy 1.11:Campaign to revise Ankara’s

budgeting policy: Legalize local exactionsand increase local communities’ financialautonomy.

One of the ways municipalities respondto their budget shortage is to ask fordonations from various developers buildingin their jurisdictions. In a way thesedonations are similar to exactions legitimatein many other countries including theUnited States. Local governments can askfees or services from the developers tocompensate for the impacts thedevelopments cause. This way, if a

5 sayfapage

Resim Figure 1.12: Ortakent yakınlarındanarenciye bahçesi. Citrus grove near Ortakent.

Resim Figure 1.13: Bodrum’da halı ve el sanatlarıdükkanı. Carpet and handcrafts shop in Bodrum.

6development is about to cause anunproportional burden on a municipality themunicipality can ask for compensation.Impacts on traffic, water resources, powerservices and such are among the commonexactions.

We believe that the practice ofdonations which is currently common in aninformal level in many communities, shouldbe scrutinized and legalized. An exactionpolicy which is fair, legal, and accountable isthe only way the municipalities can sustain astable budget to provide the high qualityservice which is essential for the health ofany tourism industry.

Planning policy 1.12:Establish, encourage, and support

small business cooperatives.Many of the alternative business sectors

mentioned so far (especially the organicagriculture, wine industry, and small localestablishments that could support nature andculture tourism) depend on the local smallinterventions. However, small businesses arethe most vulnerable among others to thefluctuations in economy, the number ofvisitors, and such. Forming cooperatives is avery efficient way to provide stability andsupport to small local businesses and enablethem to compete with larger businesses.Small organic farming coops and handcraftscoops are already showing up on thepeninsula. However, their scales are not yetlarge enough to provide long termsustainability. We suggest the municipalitieslead the way and initiate more cooperatives.

We think that establishing a cooperativeand soliciting local participation is one of themost affordable and effective ways for themunicipalities to jump start any of thealternative industries discussed so far, andothers we missed to mention.

Planning policy 1.13:Support small businesses by

providing services that they havedifficulty to provide.

This is actually nothing new. Thegovernment provides roads so that

transportation companies can operate. Thegovernment builds airports and the tourismindustry in a region flourishes. We believethis relationship should be no different onthe local level. Municipalities can providecertain services so that small localbusinesses can flourish and compete withlarger businesses.

Along this line, the summer school of2005 in Yalıkavak proposed municipalityowned small cultural and commercial sub-centers. The class observed that the smallhotels were having a hard time offeringsome amenities such as rentals (kayak,canoe, wind-surf, snorkel, etc.) that all-inclusive large hotels easily provided. It isproposed that the municipality use some ofits public land to establish a center on theshore that can provide these services. Thiswould not only support the small hotels butalso provide a source of revenue for themunicipality. This example can be extendedto other sectors as well. Providing space forfarming coops and their shops, providingmarketing assistance to nature and culturetourism could easily be done by themunicipalities.

Planning policy 1.14:Provide short term small credits and

grants for small local businesses.When the scale of a business is very

small, even a limited amount of grant orcredit serves for long term. Small grants orcredits may be very helpful in jump-startingespecially organic farming, small bed andbreakfast establishments, and locally ownedhandcraft stores.

The finance for these small grants andcredits may be obtained in the form ofexactions from large interventions, such aslarge capital all inclusive hotels or largesecond home developments. A unified effortby municipalities and cooperatives may alsoconvince the banks to provide small creditsfor local businesses as well. Finally acampaign by the consortium of mayorsalong with the NGOs may convince theMinistry of Tourism to support small localbusinesses by providing small grants.

küçük sermayeli girişimlerin başarısınabağlı. Oysa küçük girişimler ekonomidekive talepteki çalkantılardan en çok etkilenengirişimler. Kooperatifler, küçük girişimlerinbir araya gelerek güç birliği yapmalarınısağlamakta ve kooperatif içinde oluşturulaniş bölümü aracılığıyla pazarlama, alt yapıgibi, küçük girişimlerin kendi başlarınagerçekleştiremeyecekleri etkinlikleri servisolarak üyelerine sunabilmekteler. Böyleliklekooperatifler büyük girişimlerle rekabetegirebilmekteler.

Yarımadada el sanatları ve tarımsektörlerinde kooperatiflerin oluşmaktaolduğunu gözlemlemekteyiz. Ancak bukooperatifler üye sayısı açısından henüzuzun vadeli istikrar sağlayabilecek bir güceerişmiş değiller. Kooperatifleri desteklemeve üyeliği cesaretlendirme açısındanbelediyelere önemli bir sorumluluk düştüğükanısındayız. Belediyelerin kooperatifoluşumunda ön ayak olması ve oluşankooperatifleri desteklemesi, kanımızcayukarıda sözünü ettiğimiz (ve söz etmeyiunuttuğumuz) birçok alternatif işsektörünün başlatılması ve güçlendirilmesiiçin oldukça etkili bir seçenek.

Planlama politikası 1.13:Küçük girişimleri, küçük

girişimlerin sağlayamayacakları servislerisağlayarak desteklemek

Bu öneri aslında yeni değil; devletörneğin yol yapmakla hem bize hizmetvermekte hem de taşıma şirketlerinidesteklemekte. Devlet hava alanı inşaederek turizm bölgesindeki tüm girişimcileridesteklemiş olmakta. Kanımızca aynı modelyerel ölçekte de küçük sermayeli girişimleridesteklemek için belediyeler tarafındankullanılabilir. Yani belediyeler küçükgirişimlerin sunamadikları bazı servislerisunarak bu girişimlerin büyük girişimlerlerekabet etmelerini sağlayabilir.

Buna örnek olarak 2005 yaz okulu’nunYalıkavak için geliştirdiği belediye kültür veticaret açık hava merkezleri önerisiniverebiliriz. Küçük otellerin müşterilerine,kayak, rüzgar sörfü, yada şişme bot gibietkinlileri sunamadıklarını ve bu yüzden

büyük otellerle yeterince rekabetegiremediklerini gözlemleyen grup, sahildekamuya ait ve küçük otellere de yakın biralanda belediyenin bir merkez oluşturmasınıve bu merkezin, hem küçük yelken, şişmebot, rüzgar sörfü v.b. unsurları kiralaması(ki bu yine küçük özel girişimler tarafındansağlanabılır) hem de el sanatları, organiktarım v.b. diğer sektörlerin satışyapabilecekleri dükkanları barındırmasınıönerdi. Bu yolla belediye hem bu girişimleridestekeleyebilecek hem de kendisine ek birgelir kaynağı sağlamış olacak.

Bu örnek genişletilebilir. Doğa vekültür turizmini destekleyecek merkezlerinoluşturulması, organik tarım ürünlerinin,yerel şarapların ve el sanatlarının satıldığıdükkanların bu merkezlerde oluşturulmasısağlanabilir.

Planlama politikası 1.14:Küçük girişimlere kısa vadeli mikro

krediler sunmak ve yatırım desteğisağlamak

Bir girişimin ölçeği küçük olduğuzaman az miktarda bir mali destek bile bugirişime yaşam verebilmekte ve ömrününartmasını sağlayabilmekte. Özellikle küçükölçekli el sanatları girişimleri, yine küçükölçekli organik tarım ve köypansiyonculuğu için mütevazi destek vekısa vadeli krediler, girişiminbaşlayabilmesini sağlayabilir ve yöreekonomisinin yerel ölçekte gelişebilmesineolanak verebilir.

Bu burslar belediyeler aracılığıylabüyük sermayeli turizm girişimleri ya dabüyük ikinci ev ve tatil sitesi projeleritarafından sunulabilir ve dengelemevergisinin bir parçası olarak düşünülebilir.Belediyelerin oluşturulacak kooperatiflerleişbirliği yapması aracılığıyla çeşitli bankalarda bu küçük girişimlerin istikrarı konusundaikna olabilir ve bu girişimlere küçükkrediler sunabilir. Son olarak da belediyebaşkanları meslek odalarıyla bir araya gelipTurizm Bakanlığı’nın yarımadadaki bu türküçük girişimleri mütevazi burslarladesteklemesi kusunuda bakanlığı iknaedebilir kanısındayız.

sayfapage

7 sayfapage

Yarımadanın kıyılarındagözlemlediğimiz ikinci ev, tatil sitesi, veotellerden oluşan yapılaşmanın yoğunlugu,ölçeği, hızı, tekdüzeliği, ve diğer olumsuzbiçimsel özelliklerinin, yarımadanınplanlama gündemindeki sorunların enönemlilerinden birini oluşturduğukanısındayız. Bu yapılaşmanın olumsuzgörsel niteliğinin ötesinde yarımadadakidoğal kaynakların da hızla tüketilmesianlamına geldiği unutulmamalıdır. Bugelişmeyi hem turizm sektörünün hem deyarımada ekonomisinin, oturduğu dalıkesmesi olarak görmek mümkün.

Kıyılardaki yapılaşma çeşitli sorularıgündeme getirmekte: (1)Yasa dışı inşaedilmiş yapılaşma konusunda ne yapılmalı?(2) Ne kadar daha fazla yapılaşmaya izinverilmeli? Son olarak da, (3) gerek yeniyapılaşma olsun gerekse yanlışyapılaşmanın düzeltilmesi anlamında olsunne tür bir yapılaşmaya izin verilmeli yadaprojeler hangi unsurlar hangi kurallarçerçevesinde kontrol edilmeli?

Kamu yararı açısından bakıldığındabirinci sorunun cevabı açık: yasa dışıyapılaşma yıkılmalı, arazi yapılaşma öncesidurumuna getirilip korunmalı. Projeekibinin Türkiye’nin yasa kültürüne yabancıolması ve sürenin azlığı bu soru üstündeyoğunlaşmamızı engelledi.

İkinci sorunun cevabı ise her ne kadarbizim için “mümkün oldugu kadar azyapılaşma” ise de daha doğru bir cevaba,yarımadayı daha geniş bir bölgenin içindetanımlayacak bir kaynak ve taşımakapasitesi analizi sonucunda varabiliriz. Bu

konuda yarımada sakinlerinin görüşleri deson derece önemli. Yine zamanımızınyetersizliğinden ve bu tür bir analizin dersinkonusu dışında kaldığından bu soruüzerinde de yeterince yoğunlaşamadık.

Üçüncü soru ise çalışmamızın önemlibir kısmını olusturdu. Yani projelerde hangiunsurlar hangi kurallarla kontrol edilmeli,kontrol süreci nasıl örgütlenmeli, yaptırımnasıl sağlanmalı?

Önce “hangi unsurlar” ve “ hangikurallar” sorularını ele alacağız. Sonra dasüreç ve yaptırımlarla ilgili önerilerimizisunacağız.

Planlama politikası 2.1:Yapılaşma hızına ve yoğunluğuna

göreli ağaçlandırmayı inşaat ve oturmaizinleri için koşul kılmak

Ağaçlandırma, sürdürülebilir birşehirleşme için kaçınılmaz bir süreç.Özellikle suyun kısıtlı olduğu kıyıbölgelerinde ağaçlandırmanın yerel düzeydeiklim değişikliklerine yol açtığı ve yağışortalamalarını yükselttiği gözlemlenmistir.Yarımadanın doğal bitki örtüsünün, kuzeydekısıtlı bir bölge dışında ormanlık olmadığı,suyun da kısıtlı olduğu diğer alanlardaağaçlandırmanın uygun bir uygulamaolamayacağı öne sürülebilir. Ancakyapılaşmanın kıyı ekosistemini köklü birbiçimde değiştirdiğini ve ağaçlandırmanınyapılmadığı alanlarda ısı adalarının veçölleşmenin oluştuğunu gözlemlemekteyiz.Ağaçlandırma, oluşturulan yeni çevreninuzun vadede hem yaşam niteliği açısındanhem de sürdürülebilirlik açısından çekici ve

Bölüm II:Kıyılardaki Yapılaşmanın Sürdürülebilirliğine Dair Öneriler

Because of its dense, fast-built,monotonous, and out-of-scale character, theubiquitous new second home and hotelconstruction that can be observed all aroundthe shores, we believe, constitutes one ofthe most challenging problems inpeninsula’s planning agenda. It is importantto remember that this kind of developmentpattern, beyond its negative visual character,means abusing the natural resources as well.Destroying the natural beauty, whichattracted the visitors to the peninsula in thefirst place, will ultimately hurt the tourismindustry as well as the peninsula’s economyin general.

The development around the shore putsseveral questions on the table: (1) Whatshould be done with the illegaldevelopments? (2) How much moredevelopment can the peninsula handle?And finally, (3) what kind of developmentshould be allowed? Or what should bereviewed and how? This last questionconcerns both correcting what is alreadydone and constructing the newdevelopments in a better way.

Where the public purpose is concernedthe answer for the first question is obvious:the illegal developments should bedemolished, the sites should be returned totheir preconstruction condition and bepreserved. Since the project team wasforeign to Turkish legal culture and sinceour time was limited we could not focus onthis question.

Even though for us the answer to thesecond question is “least amount of

development possible,” a more accurateanswer can be reached by a resource andcarrying capacity research that considers thepeninsula in its larger regional context. Inthis the views of the peninsula’s residentsshould play a crucial role as well. Since ourtime was limited and since such a researchwould be outside of the scope of the coursewe did not focus on this question either.

The third question guided a significantpart of our study, that is, what should beregulated, how should the review process becrafted, and what should be done toencourage compliance?

First we will focus on the aspects thatwe believe should be regulated, then wewill provide few suggestions about thereview process and compliance.

Planning policy 2.1:At the time of occupancy permit

require tree planting that isproportionate to the speed and density ofthe construction.

Urban forestation is essential for asustainable urbanization. Forestation canchange the micro-climate and attractprecipitation, which is an important factorin terms of livability especially in areaswhere water is scarce. One may argueagainst the forestation on Bodrum Peninsulawhere, except for a limited area to the north,the chaparral and drought tolerant bushesconstitute the native plant material.However, the scale of ubiquitousdevelopment is large enough that in manyareas the climate and native vegetation have

Part IIRecommendations for the Sustainability of the Shore Development

Resim Figure 2.1: Turgutreis’in güneyinde Kazak Tepesi çevresi. Around Kazak Hill south of Turgutreis.

8

already been changed drastically. The heatislands and drought that can be observed inpatches are alarming. In light of theseobservations we believe that urbanforestation will not only increase the qualitylife but also provide a long term solution todrought. This is why we propose to add arequirement to the peninsula plan aboutplanting trees proportunately with thedevelopment floor area. The diversity andplanting requirements as well as the list ofthe proper species should vary depending onthe slope and soil conditions, and beprepared by informed horticulture expertswho are familiar with the local plantmaterial.

Planning policy 2.2:Reduce tree planting requirement

when the existing vegetation is preserved.Protecting the native vegetation and

current trees is crucial in providing smoothtransition of the ecosystem when there isdrastic change. We believe the peninsulaplan needs to identify areas with significantvegetation worth preserving and in theseareas the tree planting requirement shouldbe reduced when buildings use smallerfootprints than allowed and when the

existing vegetation is preserved. Thisreduction would create a significantincentive for protection.

Planning policy 2.3:Limit the repetition of the same

building and require diversity.We observed that repetition of the

başarılı olmasını sağlayabilecek en önemliunsurlardan biri. Bu yüzden yapılaşmanınmetrekaresine dayanan bir ağaçlandırmahükmünün yarımada ölçeğindeki imar planınotlarına eklenmesi gerektiği kanısındayız.Ağaç listesi, çeşitlemesi, dikme koşulları,v.b., bölgelere ve arazinin eğimine göredeğişmeli, bu hüküm yöre bitki örtüsünü vetoprak koşullarını yakından tanıyanuzmanlar tarafından yazılmalıdır.

Planlama politikası 2.2:Halihazır bitki örtüsünün korunması

halinde ağaçlandırma yükümlülüğünüazaltmak

Halihazır bitki örtüsünün maki, meyvabahçesi, yada ormanlık olduğu alanlardabitki örtüsünün korunması ekosistemdengesi açısından önemlidir. Kanımızcayarımada planı, bu bölgeleri belirlemeli vebu bölgelerde izin verilen TAKS’ın (tabanalanı kat sayısının) altında kalan projeleriçin, yani halihazır bitki örtüsünü göreliolarak daha çok koruyacak projeler içinkoruma oranında ağaçlandırma hükmününazaltılmasını getirmelidir. Bu tür birözendirmenin koruma konusunda etkiliolabileceğine inanıyoruz.

Planlama politikası 2.3:Yapılaşmada çeşitliliğin sağlanması

için yapı tekrarını denetlemekÖzellikle tatil ve ikinci konut sitelerindeaynı yapının yüksek miktarlardatekrarlandığını ve son derece tekdüzeçevrelerin yaratıldığını gözlemledik (resim2.2, 2.3, ve 2.8). Bunun engellenmesi içinyarımada planının, çeşitlendirme hükmünüyani bir sitedeki bina sayısı arttıkçakullanılan mimari bina planı sayısının daartması hükmünü getirmesi gerektiğinidüşünüyoruz. Resim 2.4’teki tablo bina vemimari plan sayılarının nasıl kontroledilebilecegini gosteren bir örnek sunmakta.

Planlama politikası 2.4:Yapılaşmada monolitikliği ve

kütleselliği engellemekBazı büyük otel ve kamu yapılarının

oldukça kütlesel, büyük, ölçek dışı vetekdüze olduğunu ve denizden bakıldığındatüm yapılaşmaya baskın çıktıklarınıgözlemledik (resim 2.5, 2.6, ve 2.7). Bu türyapılar hem doğal havalandırma açısındanelverişsiz dış alanlar oluşturmakta hem degörsel açıdan tüm çevrenin kişiliğinizedelemekte. Bu yüzden konutlarda

sayfapage

Resim Figure 2.8: Kızılyar Burnu ve çevresi. Cape Kızılyar and its surrounding.

Resim Figure 2.2 & 2.3: Aynı yapının çok sayıda tekrarlanması tekdüze çevrelerin oluşmasına nedenolmakta. Repeating the same building in high quantities results in monotonous environments.

Ev sayıs ı Yatak sayıs ı Tasarım sayıs ıNumber of units Number of beds Number of designs

20 40 240 80 380 160 4120 240 5

v.b. etc . v.b. etc. v .b. etc.

Resim Figure 2.4: Yatak ya da konut sayısıarttıkça tasarım sayısının da artmasını öngörentablo. A table that requires use of multiple designsas the number of units or beds increases.

Resim Figure 2.5, 2.6 & 2.7: Kütlesel, büyük veölçek dışı yapılaşma örnekleri otel ve kamuyapılarında oldukça yaygın. Monolithic and largebuildings that are out of scale are common amonghotels and civic uses.

uygulanan maksimum taban alanıhükümlerinin otel ve kamu yapılarında dauygulanması gerektiğini savunuyoruz. Bukullanımlarda bir ayrıcalık, binalarınbirbirlerine kısıtlı bağlantılarlabağlanmalarına izin verilmesi olabilir. Bubağlantılar sadece bir kat olmalı (zemindeyada köprü olarak) ve metrekarelerisınırlandırılmalıdır kanısındayız.

İklimin dış alan kullanımını son derecemakul kıldığı yarımadada büyük binagerektiren bina programlarının birden fazlabinada dış alan kullanımı yardımıylaçözülebileceğine inanıyoruz.

Planlama politikası 2.5:Ufuk çizgisinin yapılaşmasını

engellemekYarımadanın birçok kesiminde

yapılaşmanın deniz kenarından başlayıpufuk çizgisine kadar devam ettiğini ve budurumun özellikle denize paralel yüksektepelerde yapılaşmanın kabusvari birbiçimde uçsuz bucaksız devam ettiğiizlenimi yarattığını gözlemledik (resim 2.1,2.8 ve 2.13). Yapılaşma ufuk çizgisinevardığında (resim 2.9 ve 2.10) göze dahaçok batmakta ve yapılar topoğrafyaya

same building in large amounts has createdserious monotonities in some recent secondhome and multi-unit vacation complexes(pictures 2.2, 2.3, and 2.8). We suggest thepeninsula plan adopt a diversity measure byrequiring use of certain number ofarchitectural designs depending on thenumber of units. We developed a table as anexample to show how this measure could bedesigned (picture 2.4).

Planning policy 2.4:Limit the footprints to prevent large

monolithic buildings.We observed that some hotels and civic

buildings on the shore have large monolithicmasses that dominate the the shoresilhouette (pictures 2.5, 2.6, and 2.7). Thesebuildings not only create open spacesaround them that are blocked from airmovement and therefore hard to cool, butalso threatens the identity and the characterof the shore settlements by their visualpollution. Therefore we suggest that thepeninsula plan enforce the same footprintrequirements crafted for residential uses, forthe civic and hotel uses as well. Oneexception would be that two footprints can

be connected by one story connectorscontaining limited floor areas (on theground floor or as a bridge).

We believe that in a place like Bodrumpeninsula, where climate encouragesoutdoor use, large building programs can bedesigned in multiple buildings with the helpof the outdoor spaces.

Planning policy 2.5: Prevent development around the

ridges to protect the natural horizon line. Sometimes developments start at the

shore and go up the hills all the way to thehorizon line. Especially in areas where largehills run parallel to the shore, these kind ofdevelopments create a nightmarish sense ofa never-ending development that dominatesthe entire natural environment (pictures 2.12.8, and 2.13). When buildings are placedon the ridges they become more noticeableand dominate the horizon (picture 2.9 and2.10). We believe that this effect could bemitigated by limiting development off ofmajor ridges.

Especially in areas with densedevelopments the ridges should be forested,or at least the native vegetation should be

9 sayfapage

baskın çıkmakta. Bu olumsuz görsel etkinin,doğal ufuk çizgisinin korunmasıyla yaniomuzlarda yapılaşma iznininverilmemesiyle azaltılabileceğineinanıyoruz. Yapılaşmanın yoğun olduğubölgelerde eğer omuzlar ve zirvelerağaçlandırılırsa, ya da en azından halihazırbitki örtüsü korunabilirse, sitelerin doğaylaçerçevelenebileceğine ve böyleceyapılaşmanın olumsuz görsel etkisininazaltılabileceğine inanıyoruz.

Planlama politikası 2.6:Aşırı eğimli arazilerde yapılaşmayı

engellemekYer yer eğimli arazilerdeki yeni

yapılaşmanın aşırı kazı ve dolgu yoluylaoluşturulduğunu gözlemledik (resim 2.11 ve2.12). Bu tür yapılaşmanın erozyonaçısından çok önemli bir tehlikeoluşturduğuna dikkat çekmek istiyoruz.Erozyon sadece mal kaybı açısından birtehlike değil halihazır bitki örtüsününzedelenmesi açısından da dikkate alınmasıdeğer bir tehdit. Bu yüzden yarımadaplanının, belli eğimlerin üstünde kalanalanlarda yapılaşmaya izin verilmemesihükmünü getirmesi gerektiğine inanıyoruz.

Resim Figure 2.13: Gümüşlük’ün güneyinde Kadıkalesi Koyu. Kadıkalesi Bay south of Gümüşlük

Resim Figure 2.9 & 2.10: Yapıların ufuk çizgisine hakim olmasi uçsuz bucaksız bir yapılaşma izlenimiyaratmakta. Buildings dominating the horizon line creates a sense of never-ending settlements.

Resim Figure 2.11 & 2.12: Aşırı kazı ve dolgu hem erozyon tehlikesi yaratmakta hem de halihazır bitkiörtüsünü zedelemekte. Excessive cuts and fills can create land slides and damage the vegetaion.

Her ne kadar % 33 bize makul bir sınırolarak gözükse de bu limit toprakkoşullarına bağlı olarak belirlenmeli, plandegişik toprak koşulları için değişik limitlerbelirlemelidir düşüncesindeyiz.

Planlama politikası 2.7:Eğimli arazilerde teraslamayla

birlikte istinat duvarları içinağaçlandırma ve bitkilendirmeyükümlülüğünü getirmek

Eğimli arazilerdeki yapılaşmanın bazanyapılardan daha yüksek istinat duvarlarıoluşturduğunu ve site cephesinin neredeysekocaman tek bir duvar olarak algılandığınıgözlemledik (resim 2.14, 2.15 ve 1.16). Siteplanlarında birer çizgi olarak gözükseler debu duvarlar, gerçekte ısı depolayan veyansıtan geniş sert satıhlar teşkil ederek ısıadaları oluşmasına neden olmaktalar.Ağaclandırma istinat duvarlarının birkısmının göldege kalmasını sağlayarakduvarların ısınmasını engelleyebilir. Bununda ötesinde tırmanan birki türleriyle hem

duvarların bu olumsuz özellikleridüzeltilmiş hem de site cephesindeki uçsuzbucaksız bina izlenimi giderilmiş olurkanısındayız. Dolayısıyla yarımada planınınhem ağaçandırma hem de tırmanan bitkitürleriyle duvarların örtülmesi hükmünügetirmesi gerektiği düşüncesindeyiz.

Planlama politikası 2.8:Site cephelerinde sektirme hükmünü

getirilmekEğimli arazilerde teras evlerin

basamaklar oluşturarak akra arkayasıralandığında uzaktan yüksek apartmanlargibi gözlemlendiğini izledik (resim 1.17 ve2.18). Arka arkaya değil de sektirilerekkonumlandırıldığında ise bu etkininkaybolduğunu, doğayla çerçevelenmişuyumlu bir yapılaşmanın oluştuğunugözlemledik (resim 2.19). Bu yüzdenyarımada planının eğimli arazilerdeki çoküniteli konut ve turizm siteleri içinsektirme hükmünü getirmesi gerektiğineinanıyoruz.

protected, so that the developments can beframed by green space, creating a sense ofbalance between buildings and the naturalenvironment.

Planning policy 2.6:Prevent development on lands with

grades above a certain percentage.We noticed some significant cut and

fill in developments on steep slopes(pictures 2.11 and 2.12). These kinds of cutand fill create danger for land slides and soilerosion, which is alarming not only in termsof property damage but also destruction ofthe native high bushes. Therefore wepropose that the peninsula plan limitdevelopment on steep slopes. Even though33 % slope feels like a good limit for us, we

believe this percentage should bedetermined depending on the soilconditions and the plan should designatedifferent limits for different areas.

Planning policy 2.7:In addition to tree planting, require

vegetation on retaining walls fordevelopments on certain slopes.

We have seen retaining walls thatwere higher than the buildings in somedevelopments on steep slopes, where thewhole complex read like a giant wall(pictures 2.14, 2.15, and 1.16). Eventhough retaining walls on a site plan looklike single lines, in reality they representlarge hard surfaces that can reflect heat andcreate heat islands. Planting trees may helpshade the retaining walls and preventoverheating in outdoor spaces.Furthermore, vines and other climbingvegetation could be particularly helpful toshade tall walls and to mitigate thementioned overwhelming effect of asettlement that looks like a giant singlebuilding. In this line, we suggest thepeninsula plan require both trees and wallvegetation for developments on steepslopes with large retaining walls.

Planning policy 2.8Require offsetting the footprints to

avoid the “ladder” effect on elevations.On sloping sites sometimes the

stepping buildings look like singularhighrises from far away (pictures 2.17 and2.18). However, when the footprints areoffset the monolithic building effectdisappears and smaller units look well-scaled and well- framed by green space(picture 2.19). This observation leads us tosuggest that the offsetting rule be requiredby the peninsula plan for developments onsloping terrains.

Planning policy: 2.9:Adopt a height limit that is

measured in a stepping manner.Currently the building height is

measured from the road the lot is accessed

10sayfapage

Resim Figure 2.14, 2.15, & 2.16: Zaman zaman istinat duvarlarının yapılardan daha yüksek olabildiğini ve tüm yerleşkenin tek bir duvar gibi algılandığınıgözlemledik. Sometimes the retaining walls can be higher than the buildings resluting in a giant wall when seen from far away.

Resim Figure 2.17 & 2.18: Teras evlerin basamaklar oluşturarak akra arkaya sıralandığı yerleşkeörnekleri. Examples where the stepping buildings create a massive ladder effect.

Resim Figure 2.19: Aktur’dan bir görünüm.A view of Aktur.

Planlama politikası 2.9:Eğimli arazilerde yüksekliği

basamaklı bir biçimde ölçmekEgimli arazilerde yol parselin üst kısmındangeçtiğinde yoldan alınan tek bir yüksekliksınırı ölçüsü, oldukça büyük ve yüksekbinalara yol açabilmekte (resim 2.20, 2.15,2.22 ve 2.23). Bunu engelleyebilmek içinyükseklik sınırının merdiven biçimindeölçülmesi gerektiğini savunuyoruz.Yüksekliğin, her 8 metrede bir binanınoturduğu eğimli alanın ortalamasındanbaşlayarak ölçülmesini öneriyoruz (resim2.21). Neden 8 metre? 8 metre, örneğin 12metre genişliğinde bir cephe için yaklaşık100 metrekarelik bir bina oluşturmakta kibu da makul bir taban alanı. Eğer bu bina100 metrekareden büyük bir tabanayayılacaksa binanın basamaklaşmasında dayarar görüyoruz.

Planlama politikası 2.10:Eğimli arazilerde yüksekliğin en

fazla bir kat (4 metre) olması hükmünügetirmek

Bu öneri, bir önceki öneri için diğer birseçenek. Eğimli arazilerde resim 20’desunulan örnekteki gibi yüksek binalarıengellemenin diğer bir yolu da belli bireğiminin üstündeki alanlar için yüksekliksınırını bir kata yani 4 metreye indirmek.Basamaklama yöntemiylekarşılaştırıldığında bir kat yükseklik sınırıdaha basit dolayısıyla da daha kolayuygulanabilecek bir kural olabilirkanısındayız.

Planlama politikası 2.11:Binalarda halihazır bitki örtüsü

yada toprak renkelerine yakın yeşil vekahverengi tonlarının kullanımına izinvermek

Yarımada planındaki beyaz sıva vedoğal taş kullanımı dışında başka renge vemalzemeye izin verilmemesi hükmünündeğiştirilmesini ve yeşil ve kahverengitonlarına izin verilmesinin gerektiğineinanıyoruz. Geleneksel Bodrummimarisindeki beyaz evler, kısıtlı sayıdatekrarlandığında dengeli, doğayla uyumlubir yapılaşma oluşturabilmekte (resim 2.26).Ancak yüksek miktarlarda tekrarlandığında(proje grubunun “kesme şeker” adınıtaktığı) bu beyaz kutular çekiciliğiniyitirmekte ve olumsuz bir biçimde gözebatmakta (resim 2.8 ve 2.13). Halihazır bitkiörtüsü yada toprak renkelerine yakın yeşilve kahverengi tonlarının kullanımının ise

from and when the road is at the uphill sideof a sloping terrain this application mayresult in higher buildings than originallyintended (see pictures 2.20, 2.15, 2.22, and2.23). In order to prevent this we propose tomeasure the height in steps, that is in each 8meters the height can be measured from theaverage of the edges of the footprint (seefigure 2.21). Why 8 meters? As an examplefor a frontage of 12 meters, an 8 meterdepth provides approximately a 100 metersquare floor area, which is a reasonable sizefor many footprints. If a larger plate needed,the building should be stepped to create a

massing that is better scaled. Planning policy 2.10:

Reduce the height limit to singlestory (4 meters) on sites with slopes abovecertain percentage.

This policy is an alternative policy tothe previous one. Another way to preventcases such as the one shown in picture 2.20,is simply to reduce the height limit to singlestory, that is 4 meters, on slopes steeperthan certain percentage. Compared withmeasuring the height in a stepping manner,reducing the height limit is a simpler andtherefore may be easier to implement.

Planning policy 2.11:Allow green and brown tones

matching the local vegetation and terrainon building facades.

Currently the peninsula plan prohibitsuse of colors other than white on thebuilding facades except for those of theexposed stone masonry. We do understandthe intent of this rule. In the traditionalsettlements of the peninsula when a fewwhite buildings are placed in nature, beyondits functionality, the result is very pleasing

11 sayfapage

Resim Figure 2.24 & 2.25: Sağdaki resim soldakinin aynısı. Tek fark sağdaki bazı binaların yeşiltonlarına boyanmış olması ve böylece binaların daha az göze batması. The picture on the right is thesame with the one on the left, except some buildings are painted into green tones so that they can beblended to their surrounding better.

Resim Figure 2.22 & 2.23: Resim 2.20’nin de gösterdiği gibi yüksekliğin arka yoldan ölçüldüğündeyüksek cephelere yol açtığı durumlara örnekler. Examples for tall facades that are resulted because ofthe way height is measured from the road behind (see also the picture 2.20).

Resim Figure 2.20: Yüksekliğin yoldan ölçüldüğüdurumlarda üç ya da dört katlık cehpehelerinoluşması mümkün. When the height is measuredfrom the road, this may result in three or fourstory facades.

Resim Figure 2.21: Yüksekliğin basamaklı birbiçimde ölçülmesini öneriyoruz. We propose tomeasure height in a stepping manner.

binaların doğa içinde kaybolmasınayardımcı olabileceğine ve bu sitelerdekiolumsuz görsel etkinin azaltılabileceğineinanıyoruz (bkz. resim 2.24 ve 2.25).

KONTROL SÜRECİ VE YAPTIRIMLAR

Bu bölümde buraya kadar önerdiğimizplan hükümleri hep yapılaşmanın içeriğiyleilgili hükümlerdi. Şimdi de kontrolsürecinin işlevselliğiyle ilgili birkaçöneride bulunmak istiyoruz.

Planlama politikası 2.12:Belli büyüklükteki projelerin

müelliflerinden proje tastiği başvurususırasında bir ekosistem raporu istenmesihükmünü getirmek

Arazi planı ölçeğinde bir alanınhalihazır özellikleri hakkında bilgi sahibiolmak hem tasarımın çevreye karşıduyarlılığını arttırabilmekte hem de kontrolsürecinin daha bir bilinçli olmasınısağlayabilmekte. Ancak bu tür raporlarınhazırlanmasını belediyelerden beklemekhem mali açıdan hem de zaman açısındangerçekçi olmayabilir. Bu yüzden projeönerisinin çevreye etkisini de özetleyen butür bir çevre raporunun hazırlanmasını bellibüyüklükteki projelerin müelliflerinden(örneğin 40 konut ya da 10 dönümünüstünde kalan projelerin müelliflerinden)beklemek makuldur kanısındayız. Buaraştırma halihazır bitki örtüsü, topraközellikleri, doğal yaşam, kültürel, tarihi vedoğal kaynakların belirlenmesini veönerilen projenin bu unsurlar açısındanetkilerinin analizini içermerlidirdüşüncesindeyiz.

Planlama politikası 2.13:Eğimli araziler ve kıyılar için

projelerin müelliflerinden proje tastiğibaşvurusu sıransında site cephesiistenmesi hükmünü getirmek

Bugün yarımadanın birçok bölgesindebüyük site projeleri, yapılaşma izni içinsadece bir arazi planıyla bina ölçeğindegeliştirilmiş mimari planlardan (planlar,cepheler, kesitler, v.b.) oluşan bir çizimpaketi hazırlamakta, yerleşkenin bütünününgörsel etkisi hakkında bir çalışmasunmamaktalar. Oysa bu bölümdesunduğumuz fotoğraflardan daanlaşılabileceği gibi aşırı yapılaşmanın vetekdüzeliğin olumsuz etkileri yerleşkeninbütününde kendini göstermekte. Bütünselgörsel etki hakkında da ancak yerleşkeninbütününü gösteren cephe ya da perspektifçizimleri aracılığıyla bilgi sahibi olabiliriz.Bu yüzden 100 metrelik kıyı şeridi veeğimin % 18 ya da üstünde olduğu alanlariçin müelliflerden inşaat izni sırasındaprojedeki binaların tümünü gösteren cepheyada perspektif çizimi istenmesi hükmününgetirilmesini öneriyoruz.

Planlama politikası 2.14:Yasaya ugyun yapılaşmayı

özendirmek için puanlama sisteminigetirmek

Yaptırım konusunda bazı planhükümleri esnekliğe yer vermeyenhükümler olabilirken diğerleri daha esnekhükümler olabilir kanısındayız. Bu tür biresnekliğin yasal yapılaşmayıözendirebileceğine inanıyoruz. Bu yüzdenyukarıda sözünü ettiğimiz bazı hükümlerin(örneğin 2.1 ağaçlandırma; 2.3çeşitlendirme; 2.5 ufuk çizgisinin

However, when repeated in endlessnumbers these white boxes (the project teamnamed them “sugar cubes”) loose theirappeal and become impossible to avoid (seepictures 2.8 & 2.13). We believe that ifgreen and brown tones matching thevegetation and terrain are used on thefacades, these buildings could blend betterinto the landscape and their disturbingvisual effect could be mitigated to a degree(see pictures 2.24 & 2.25).

THE REVIEW PROCESS ANDSANCTIONS

Up to here we have focused on thesubstance of the regulations and providedsuggestions of what should be regulated. Inthe remainder of this section we will make afew suggestions aimed at easing andscrutinizing the review process andencouraging compliance.

Planning policy: 2.12:Require an environmental impact

assessment report from the applicants ofprojects that are above a certain size.

A good land survey along with adetailed impact analysis not only increasesthe environmental sensitivity in the designprocess but also increases awareness indesign review process. However, it would bean overwhelming task for the localgovernments to produce such detailed reportseach time an applicant comes with a project.Therefore we suggest that the applicants ofprojects that are larger than a certain sizeshould be responsible to assess the impact oftheir proposals and prepare a reportsummarizing these impacts. The size may be10 dönüm (2.47 acres) or 40 units. Thisreport should include a detailed land surveyof the vegetation, soil, wild life, cultural andhistoric resources, as well as a detailedanalysis of the proposed project’s impacts.

12sayfapage

Resim Figure 2.27: Gündoğan Koyu’nun doğusunda Buruncuk Burnu. Buruncuk Point and East Gündoğan Bay.

Resim Figure 2.26: Gümüşlük’ten bir görünüm. Yapılaşma miktarı sınırlı olduğunda beyaz ve doğal taşrenkleri doğayla uyumlu bir ilişki kurabilmekte. A view from Gümüşlük. When the number of thebuildings is limited the white and natural stone colors may create a harmonious relationship with nature.

korunması; 2.7 istinat duvarlarınınbitkilendirilmesi; 2.8 sektirmehükümlerinin) bir puanlama sistemi içindeele alınmasını öneriyoruz. Yani bu kurallarınhepsine birden uymaktansa bazılarınauyarak ya da kısmen uyarak müellif puantoplayabilir ve belli bir puana ulaşınca projeonanabilir. Örnek bir puanlama sisteminiresim 2.28’te sunmaktayız. Bu tür birsistemi yarımada planı daha detaylı vekapsamlı bir biçimde geliştirmelidirkanısındayız.

Planlama politikası 2.15:Belediyeler ölçeğinde bir yıl içinde

verilebilecek inşaat ve oturma izinlerinikısıtlamak

Bu noktaya kadar önermiş olduğumuzhükümlerin çoğunun hem yapılaşmanınniteliğini arttıracağına hem de yapılaşmasürecini daha duyarlı ve daha az acelecikılacağına inanıyoruz. Ancak hem alt yapı

servislerinin akılcı bir zamanlama içindegelişmesi hem de şehirleşmenin dahasürdürülebilir bir çerçevede oluşmasıaçısından yapılaşma hızının doğrudankontrol edilmesi son derece önemli. Buyüzden yarımada planının her bir belde içinbir yıl içinde verilebilecek olan inşaat veoturma izinlerinin sayısını kısıtlamasıgerektiğine inanıyoruz.

Planning policy 2.13: For the areas along the shore and

sloped terrains, require a drawing thatshows the entire proposed developmentat the time of building permitapplication.

Currently even the larger developmentproposals apply for permit by submittingonly the building plans (architectural plans,elevations, sections of singular buildings)and a simple site plan without any drawingthat displays the visual effect of the entiredevelopment. Yet, also shown by pictureswe have provided in this section so far, thevisual problems we have been discussingusually refers to the cumulative effect ofthe development. Therefore it is crucial toincrease awareness about the visual effectof the developments by means of drawingsthat show the entire project. We believe thepeninsula plan needs to require, fordevelopments on areas within 100 metersof the shore or with 18 % grades or more,an elevation or a perspective drawing thatshows the visual effect of the entireproposal.

Planning policy 2.14:Establish a point system to

encourage compliance.It is reasonable to provide a certain

amount of flexibility for some regulationsand not for others. We believe thatflexibility in a review system encouragescompliance. Such flexibility can beprovided by establishing a point system forsome of the regulations we suggested so

far (for instance, 2.1 tree planting, 2.3diversity, 2.5, horizon line, 2.7 vegetationon retaining walls, 2.8 offsetting rules canbe effective within a point system). Thepoint system allows a project to satisfy aset of requirements by gaining a certainamount of points by complying with someof the rules fully and with some otherspartially and yet others not at all. For thementioned items we developed as anexample a system which is presented inpicture 2.28. We propose that the peninsulaplan adopt a more detailed andcomprehensive point system to encouragecompliance.

Planning policy 2.15:Adopt a cap for the number of

construction and occupancy permits thatcan be issued in one year by eachmunicipality.

We believe that most of theregulations we suggested so far would notonly increase the quality of the builtenvironment but also would reduce thespeed of the development by scrutinizingand therefore sophisticating the designprocess. Nevertheless controlling the speedof development directly would be muchmore efficient. Incremental growth isessential in managing the infrastructureinvestments rationally and guidingdevelopments into more sustainableavenues. Therefore we believe it is crucialto limit the number of construction andoccupancy permits that can be issued inone year by each municipality.

13 sayfapage

Ev başına iki ağacın oturma izni sırasında dikilmiş olması 10 puan pointsTwo trees per house shouls be placed at the time of occupancy permitEv başına üç ağacın oturma izni sırasında dikilmiş olması 15 puan pointsThree trees per house should be placed at the time of occupancy permitHer 30 ev için yeni bir mimari planın uygulanması 10 puan pointsUse of a new architectural design for each 30 housesHer 20 ev için yeni bir mimari planın uygulanması 15 puan pointsUse of a new architectural design for each 20 housesUfuk çizgisinin korunması 15 puan pointsThe preservation of the horizon lineİstinat duvarlarının % 70'inin oturma izni sırasında bitkilendirilmiş olması 10 puan points70 % of the retaining walls be covered by plants at the time of o.p.İstinat duvarlarının % 80'inin oturma izni sırasında bitkilendirilmiş olması 15 puan points80 % of the retaiting walls be covered by plants at the time of o.p.Site cephesinde sektirme kuralının uygulanması 15 puan pointsUse of offsetting on the overall settlement elevation

Eğimin % 18 ile % 33 aras ında olduğu alanlar için puanlama sistemi: Projelerin onanmas ı için en az 50 puanın toplanmas ı gerekmekte.Point system for development on areas with slopes between 18 % and 33 %: At least 50 points are required for each project to be approved.

Resim Figure 2.29: Gündoğan Koyu yakınında Kızılyar Burnu ve çevresi. Cape Kızılyar and its surrounding near Gündoğan Bay.

Resim Figure 2.28: Bir puanlama sistemi oluşturmak için değişik kuralların notlandığı örnek bir tablo.An examplary table assigning different values to different rules to create a point system.

14sayfapage

Yarımadanın bütünü için kalkınmailkeleri önerilerinden ve kıyılardaki tatilsitesi ve otel yapılaşmalarına dair imarönerilerden sonra sıra merkezlerde. Her nekadar merkez karakterlerinin belirlenmesibelediyelere bırakılmalıdırdüşüncesindeysek de yarımada planı,yerleşkelerdeki genel arazi kullanımına dairbazı planlama politikalarını ilke edinmeli vebu politikalar ışığında geliştirilmiş bazi plan

hükümlerini getirmelidir kanısındayız. Buyolla hem belediyeler arasındaki rekabetgiderilmiş olur hem de belediyeler, projeleriiçin belediyeleri tek engel olarak görenmüteahhitlerin baskısından kurtulmuş olur.

Bu bölümde önce merkezleri yakınçevreleri içinde görebileceğimiz bir ölçektetartışıp genel arazi kullanımı ve makroformaait önerilerde bulunacağız. Daha sonra damerkez ölçeğinde kentsel mekanlarınoluşturulmasına ve kullanımına aitönerilerimizi gündeme getireceğiz.

GENEL ARAZİ KULLANIMI VEMAKROFORM KARARLARI

Her ne kadar yarımadadaki merkezlerinbir çoğu yapılaşma açısından doygunluksafhasına ulaşmış olsalar da yakın çevreleriiçin proje tastikleri hızla devam etkemte vebirçok yerleşke çekiciliklerini korumaktazorluk çekmekte. Bu yüzden yarımadaplanının getirebileceği arazi kullanımına vemakroforma dair bazı hükümlerin belediyeplanlarını yöndendirip yerleşkelerin dahadengeli gelişmelerini sağlaması gerektiğidüşüncesindeyiz.

Planlama politikası 3.1:Kıyıya inen yeşil parmaklar

oluşturmak, bu parmakları pasifrekreasyon alanları olarak korumak

Daha çok kıyı yerleşkelerindegözlemlediğimiz geleneksel bir arazi

Bölüm III:Merkez ve Merkezlerin Yakın Çevrelerine Dair Öneriler

We started with our policy proposalsfor the peninsula’s economic and socialdevelopment, then we suggested somepolicies regarding the design review of theshore developments and now it’s time tofocus on the urban centers. Even though webelieve that shaping the character of eachsettlement should be the responsibility ofeach municipality, the peninsula plan mayadopt some general land use policies alongwith some density and bulk regulations togive guidance to municipalities. This notonly would help preventing the non-productive competition betweenmunicipalities, but also empower them tostand against those developers who see themunicipalities as the only impediment fortheir projects.

In this section first, on a larger scale(where we can study the centers within theirnear surrounding), we will provide somesuggestions regarding the general land useand macroform, then we will focus on thepublic realm in a more detail scale.

GENERAL LANDS USE ANDMACROFORM DECISIONS

Most of the urban centers on thepeninsula have already been developedheavily. Yet developments in and aroundcenters are being approved daily. In the faceof rapid growth, communities are strugglingto protect their character and identity. This

is why we suggest the peninsula plan adoptthe following land use and macroformrelated regulations and guide thecommunities to plan their growth in a morebalanced way.

Planning policy 3.1:Consolidate green fingers reaching

to the shore and protect these fingers aspassive recreation gardens.

A traditional land use pattern we haveobserved in most of the shore settlements isthe green fingers formed by orchards andcitrus groves gathered along the creek beds.Unfortunately this pattern is being destroyedby dense development. Converting thesegardens into buildings not only disrupts thecontinuity of green space network but alsocreates a barrier for the residents of theinner districts to reach the shore.

One of the proposals developed forYalıkavak by the Summer School of 2005was to protect the riparian corridors asgreen fingers to restore the continuity of thegreen space. This system would also includepassive recreational use; bicycle andpedestrian paths to allow the residents ininner neighborhoods to reach the shore (seepicture 3.1).

We suggest that the peninsula planadopt this proposal that has been developedfor Yalıkavak as a principle for local plansand use the protection of a riparian corridornetwork as a criterion in the evaluation for

Part IIIRecommendations for the Centers and Their Near Surroundings

Resim Figure 3.2: Bitez’in yalısından bir görünüm. A view from Bitez’ beach.

Resim Figure 3.1: 2005 Yılı yaz okulununYalıkavak için önerdiği yeşil parmaklar şeması.The green fingres scheme proposed for Yalıkavakby the summer school of 2005.

Resim Figure 3.3: Gümüşlük’ten bir görünüm. A view of Gümüşlük.

15 sayfapage

kullanımı düzeni, azmakların etrafındagelişen meyva bahçelerinin yarattığı yeşilalan parmakları. Bu parmakların bahçeleryapılaştıkça ortadan kaybolduğunu hemyeşil alan sürekliliğinin zedelendiğini hemde iç mahallelerde oturanların denizleilişkilerinin gitgide kesildiğini gözlemledik.

Yalıkavak için 2005 yılı yaz okulunungeliştirdiği önerilerden bir tanesi azmaklarınve dere yataklarının doğrusal yeşil alanlarolarak korunması, bu yolla hem yeşil alanağının sürekliliğinin sağlanması hem de bualanlar içinde oluşturulacak yürüme vebisiklet yolları aracılığıyla iç mahallelerdeoturanlara denize ulaşma fırsatınınverilmesiydi (bkz. resim 3.1).

Kanımızca yarımada planı, Yalıkavakiçin geliştirilmiş olan bu öneriyi mevziimar planları için bir ilke olarak edinmeli veazmakların ve dere yataklarının korunmasınıbu planların değerlendirilmesinde bir ölçütolarak kullanmalıdır.

Planlama politikası 3.2:Üstlerinde meyva bahçeleri bulunan

alanlarda kümeleşme uygulamasınıözendirmek

Sözünü ettiğimiz yeşil parmaklarınoluşturulması meyva bahçelerininkorunmasıyla yakından ilişkili. Oysa birçokyerleşkede belediye planları bu alanlaradaha şimdiden oldukça yüksek yoğunluklarıimar hakkı olarak vermiş durumda.Kümeleşme, bu alanlarda gelecektekibinaların meyva bahçelerinin önemli birkısmını zedelemeden inşa edilmesinisağlayabilecek bir gelişme biçimi olabilirkanısındayız.

Resim 3.4, Yalı Beldesi’nde kıyıyaaçılan vadilerde yol boyunca oluşmakta olanyapılaşma için 2004 yaz okulunun önerdiğikümeleşme düzenini göstermekte.Kümeleşme, arazilerinin bir kısmını bahçeyada tarım arazisi olarak korumayı kabuleden mal sahiplerine, bunun karşılığında ekyoğunluk (ek emsal, kat ve KAKS) verenbir düzenleme. Dolayısıyla yapılaşma dahasınırlı bir alanda kümeleşerekgerçekleştirilebilmekte. Kümeleşme, büyükparsellerin bölünerek binalaşmasını vebahçelerin yollar tarafından bölünmesiniengelleyebilmekte. Burada altı çizilmesigereken bir konu, bu düzenleme ile korumaaltına alınan alanda sert satıha izinverilmemesi ve üretken tarımındevamlığının sağlanması koşulu.

Kanımızca Yalı için 2004 yazokulu’nun geliştirilmiş olduğu bu düzeninyarımada planı tarafından diğer yerleşkeleriçin de fırsat olarak sunulması meyvabahçelerinin korunması konusunda etkiliolabilir.

Planlama politikası 3.3:Kıyıda belediyeye ait kar amacı

gütmeyen çay bahçesi, halk plajı, v.bişletmeleri oluşturmak

Bir çok yerleşkede kıyıdaki arazifiyatları ve kiralar arttıkça tüm gelirdüzeyinden yerleşke sakinlerininkullanabileceği çay bahçesi, halk plajı, v.b.işletmelerin azaldığını, sahilin pahalılokanlar ve dükkanlar tarafından işkal

these local plans.

Planning policy 3.2:Encourage cluster development

where orchards and citrus groves occupythe land currently.

The implementation of the greenfingers mentioned above is closely relatedwith the protection of the gardens. Yet formany of these gardens the local plans havealready given high density developmentrights. We believe that cluster developmentmay provide a smarter growth pattern wherethese and slightly higher densities can berealized without destroying most of theorchards and groves.

Picture 3.4 provides an example ofhow cluster development would beimplemented along the main roads in thevalleys reaching the shore in YalıMunicipality. This proposal has beendeveloped by the 2004 summer school.Cluster development is a subdivision patternwhere the property owners who agree toprotect some of their land as activeagriculture are awarded with additionaldensity to be realized on a smaller area in

the form of clusters. Cluster developmentuses roads more efficiently and prevents thedivision of land by the roads. Here we needto underline the importance of enforcingtwo rules in a successful clusterdevelopment: (1) no pavement rule withinthe protection zone, and (2) requiring thegroves and orchards to be agriculturallyfunctional.

We believe that by offering the clusterdevelopment to the property owners as anoption (and actually a more profitable one),the peninsula plan can effectively protectmany of the remaining orchards and groves.

Planning policy 3.3:Assign land on the shore for non-

profit establishments such as publicbeaches and tea gardens, owned and runby the municipalities.

As the prices and rents go up on theshore, places such as public beaches and teahouses, where people from all incomegroups get together and are welcome, aredisappearing in many communities, leavingsthe shore to expensive restaurants andstores. Yet traditionally the tea gardens have

Resim Figure 3.4: 2004 Yılı yaz okulunun YalıBeldesi için önerdiği kümeleşme düzeni: soldakiplan arazinin küçük parsellere bölündüğündebahçenin nasıl zedelenebileceğini, sağdaki planise yapıların kümeleşerek bahçenin nasılkorunabileceğini göstermekte. The clusterdevelopemnt pattern proposed for Yalı by thesummer school of 2004: on the left shown is theregular subdivision, on the right, the plan ofclustering the buildings to save the orchard.

Resim Figure 3.5 & 3.6: Gümüşlük’te kıyıda belediyenin çay bahçesinden iki görünüm. Two viewsfrom municipality’s tea garden on the shore at Gümüşlük.

16sayfapageedildiğini gözlemledik. Fazla kar amacı

gütmeyen çay bahçesi, halk plajı türündenişletmeler, hem yerleşke sakinleri içinönemli bir buluşma yeri olabilmekte hem deherkesin kıyının güzelliğini ve sakinliğinitatmasını sağlamakta (resim 3.5 ve 3.6).

Gümüşlük, Yalıkavak, Bodrum gibibazı belediyeler çay bahçelerinin toplumsalönemini kavradığından bu konuda öncülükederek belediyelerin çay bahçesi sahipolmalarını ve işletmelerini sağlamışdurumdalar. Bizim korkumuz bugirişimlerin yalnız kalmaları ya dasürekliliğinin sağlanamaması. Bu yüzdenyarımada planının, imar planlarında yeşilalan, okul, çocuk bahçesi, v.b. kamukullanımı için alan ayırma kuralına ekolarak kıyıda belediyeye ait çay bahçesi vehalk plajı alanları ayırma hükmünü degetirmesi gerektiği kanısındayız.

Planlama politikası 3.4:Kıyıda belediyeye ait kültür ve

ticaret açık hava merkezleri oluşturmakBirinci bölümde planlama politikası

1.13 bağlamında belediyelerin küçük turizmgirişimlerinin sunamadığı bazı servislerisunabiceceklerini tartışırken bu öneridenbiraz söz ettik. Resim 3.7, 3.8 ve 3.9, 2005

yaz okulu’nun Yalıkavak için geliştirdiğibelediye kültür ve ticaret açık havamerkezi örerisini göstermekte. Öneri,belediyenin, sahilde kamuya ait ve küçükotellere de yakın bir alanda bir merkezoluşturması ve bu merkezin, hem küçükyelken, şişme bot, rüzgar sörfü v.b.unsurları kiralaması hem de el sanatları,organik tarım v.b. diğer sektörlerin satışyapabilecekleri dükkanları barındırması idi.Bunlara ek olarak bu merkez çeşitlietkinlikler için birkaç küçük çok amaçlısalon ve bir de çay bahçesi barındırabilirdiye düşündük. Burada altını çizmekistediğimiz konu, bu merkezlerin her kesimkullanıcıyı bir araya getirebilecekmerkezler olabileceği ve yeni gelişenalanların merkez ihtiyacına cevapverebileceği. Kanımızca yarımada planı,mevzi imar planlarının bu tür alt merkezleriçin belli bir miktar alan ayırması hükmünügetirmelidir.

Planlama politikası 3.5:İmar düzeninde yüzdeli ön çekme

ve yükseklik sınırı uygulamasınıgetirerek duvarlaşmayı engellemek

Merkezlerde geleneksel sokakdokusuna ait gözlemlediğimiz bir özellik

been providing not only a social place tohang out but also an opportunity for allresidents to experience the peace and thebeauty of the shore (see pictures 3.5 & 3.6).

Municipalities of some communities,such as Gümüşlük, Yalıkavak, and Bodrum,have already realized the importance of thetea houses as social gathering places andhave decided to own and run some of theseestablishments for a very limited profit.However, we are concerned if theseMunicipalities will be able to sustain theseservices with their reasonable prices. Wepropose the peninsula plan require the localplans to put aside land on the shore for teahouses and public beaches similar to the wayit requires allocating land for civic uses,schools, and recreation.

Planning policy 3.4:Establish on the shore cultural and

commercial subcenters owned by themunicipalities.

We have mentioned this proposal in thefirst part of this document during ourdiscussion about supporting small businessesby providing services that these businesseswould have difficulty in providingthemselves (policy 1.13). Pictures 3.7through 3.9 provide a cultural andcommercial subcenter proposed forYalıkavak’s shore by the summer school of2005. This proposal suggested that themunicipality establish on a public land alongthe shore somewhere close to the smallhotels, a center with showers, change rooms,a rental shop for kayak, canoe, wind-surf,snorkel, etc., coop stands for handcrafts,limited fresh produce, and products of otherlocal small business coops, a few multi-purpose meeting rooms for and a tea house.These subcenters would provide placeswhere users from all social segments cancome together and interact. They can alsoresponse to the need for a center in newlydeveloping districts. Along this line wesuggest that the peninsula plan require thelocal plans to allocate strategically placedpublic land on the shore for such culturaland commercial subcenters.

Planning policy 3.5:Prevent buildings forming walls

along streets by adopting a height andsetback requirement that is based onpercentages.

The traditional building and streetrelationship on the peninsula depicts apattern where the street space is defined notonly by buildings but also by small gardensand courtyards that are separated from theroad by garden walls. This way the streetcaptures cooling and pleasant breezes andprovides a shaded and green streetscape.Even though this pattern changes a bit as wemove to traditionally more commercialareas, such as the east bay of Bodrum, still,though smaller, the courtyards and gardensare part of the streetscape.

Resim Figure 3.7, 3.8 & 3.9: Yalıkavak için 2005 yılı yaz okulunun tasarladığı kültür ve ticaret altmerkezi. The cultural and commercial subcenter proposal by the 2005 summer school.

Resim Figure 3.10: 2004 Yaz okulunun YalıBeldesi için önerdiği imar düzeni. The bulkregulation proposed for Yalı Community by thesummer school of 2004.

Resim Figure 3.11: Resim 3.10’ki imar düzeninindeğişik büyüklükteki parsellerde uygulandığındanasıl bir yapılaşmaya yol açacağını gösteren plançalışması. A study showing how the bulkregulation shown in figure 3.10 would be appliedto lots in different sizes.

17 sayfapage

binaların sokakla olan ilişkileriydi. Binalaryol boyu duvar oluşturmamakta, bahçelerleve küçük avlularla yol mekanınızenginleştirmekte. Yolların dar olmasısokağın ağaçlandırılmasınıengellemekteyse de bu bahçeler aracılığıylasokak hem gölgelenebilmekte, hem esintialabilmekte, hem de daha yeşil bir kentmekanı sunabilmekte. Bu tür bahçelere veavlulara, Bodrum’un doğu koyunda olduğugibi tarihte de başlıca ticaret işlevlerinecevap vermiş bazı mahallelerde daha azrastlandığı izlenebilirse de bu mahallelerdedahi küçük avluların ve farklı önçekmelerin bulunduğu göze çarpıyor.

Bununla birlikte bugün bu gelenekselsokak dokusu avluların ve bahçelerinyapılaşmasıyla yok olmakta, binalar sokakboyu kesintisiz duvarlar oluşturmakta. Budurum, kentsel mekan zenginliğininazalmasının ötesinde hem sokakların esintialmasını engelleyerek hem de ağaçlarısokaktan uzaklaştırarak ısı adalarıoluşmasına neden olmakta. Bugün bazıyerleşkelerde zaman zaman kıyı ile kıyıyaparalel sokaklar arasında 5 - 6 dereceye

varan sıcaklık farklılıklarının oluştuğunugözlemledik. Bu olumsuz duvarlaşmanınimar düzeninde yüzdeli ön çekme veyükseklik sınırı uygulamasını getirerekengellenebileceğine inanıyoruz.

Resim 3.10, 2004 yılı yaz okulununKızılağaç için önerdigi imar düzeninigöstermekte. Bu düzen, yola cephe verenparsellerde cephenin %25'i boyuncaçekmenin 0 metre ve yüksekliğin en fazla 4metre olmasını, %50'si boyunca çekmeninen az 6 metre ve yüksekliğin en fazla 6.5metre olmasını, cephenin geriye kalankısmındaysa çekmenin en az 12 metreolmasını önermekte. Yan cephe çekmeleriiçin ise iki yana aynı çekmeyi vermektense,çekmelerin toplamının 4 metre olmasınıönermekte. Resim 3.12, bu düzeninoluşturabileceği yapılaşmanın sokaktangörünümünü, resim 3.11 ise bu düzenindeğişik genişlikteki parsellerde uygulandığızaman oluşabilecek yapılaşmanın planınısunmakta. Özellikle ticaret alanları içinyarımada planı bu imar düzenini getirmelive henüz duvarlaşmamış sokaklarınduvarlaşması engellenmelidir kanısındayız.

This traditional pattern is beingdestroyed by the newer developments thatcreate a gapless wall along the streets,which is what the current height and frontsetback regulations encourage. We start tosee streets with no trees and no breezes andthus heat islands are created. In some caseswe observed temperature differences up to5-6 degrees between the shore and a roadnot too far from the shore. We believe thatthe formation of these gapless walls can beprevented by adopting a height and frontsetback bulk regulation that depends onpercentages.

Figures 3.10 provides a bulk proposalprepared for the development along theroads in Kızılağaç by the summer school of2004. For lots with road frontages, thisregulation requires 0 setback and maximum4 meter height for the 25% of the frontage,minimum 6 meters setback and maximum6.5 meters height for 50%, and minimum 12meters setback for the rest of the frontage.For the side setbacks it proposes a minimumof total of 4 meter setback, allowing 0setback on one side only. Picture 3.12shows probable built-out as observed by thesidewalk and picture 3.11 provides the planof a probable built out of lots with differentsizes.

We suggest that the peninsula planadopt a similar bulk regulation to preventgapless walls along the streets, especially incommercial districts. The exact setbacksmay be decided depending on density.

Planning policy 3.6:Adopt noise regulations for the

urban centers.Even though the noisy bars and night

clubs can provide a vacation heaven forcertain visitors who are looking forentertainment and adventure, noise not onlypushes away other visitors but also becomesa serious annoyance for the locals whodon’t want to move away. Somemunicipalities have already responded tothis problem by controlling the time and theamount of noise. We believe that theamount of noise is related with the characterof a settlement and therefore it is a matterthat each municipality needs to deal withseparately. Nevertheless, we suggest that thepeninsula plan adopt some bottom line noisestandards and thus give municipalities thepower to negotiate and make enforcementeasier.

RECOMMENDATIONS FOR THECHARACTER OF THE PUBLIC REALM

A successful public realm bringspeople from all segments of the societytogether, encourages them to interact,provides experiences that define their socialidentity and makes them feel proud of theircommunity. They provide a third placebeyond the work and home, wheremeaningful social interaction fulfills thesocial needs of the daily life. An urbanspace, in order to create a successful public

Resim Figure 3.12: Resim 3.10’ki imar düzeninin uygulandığında oluşabilecek yapılaşmanın yoldangörünümü. Bu düzen dar yolların avlular ve bahçeler yoluyla nefes almasını sağlayabilecek bir düzen.A street view of a possible development that could be built if the bulk regulation shown in figure 3.10were to be applied. This pattern allows narrow streets to have ventilation by means of the small gardensand coutryards.

Resim Figure 3.13 & 3.14: Solda Gümüşlük’ten sağda Bodrum’dan birer görünüm. On the left a viewof Gümüşlük, on the right a view of Bodrum.

18sayfapage

Planlama politikası 3.6:Yerleşke merkezleri için gürültü

şartnameleri oluşturmakBarlar ve gece klüplerinin gürültüsü,

eylence turizmi için cazip bir ortamsunabilmekteyse de hem sakinlik vesessizlik arayan ziyaretçileri kaçırmaktahem de yerleşkede tüm yıl oturan nüfus içinönemli bir sorun oluşturmakta. Bazıbelediyeler gürültünün miktarının vesaatlerinin kontol edilmesiyle bu sorunabüyük bir ölçüde cevap vermiş durumdalar.

Her ne kadar gürültünün miktarıyerleşkenin karakteriyle ilgiliyse de vekanımızca gürültünün kontrolu belediyelerebırakılmalıysa da yarımada planının gürültükonusunda belli bir stardart getirmesibelediyelerin gücünü arttırabilir, gürültüüreten işletmelerin belediyeler tarafındankontrolü kolaylaşabilir kanısındayız.

KENSTEL MEKANLARINNİTELİKLERİ ÜZERİNE ÖNERİLER

Başarılı kentsel mekanlar toplumunher kesiminden kullanıcıyı bir arayagetiren, vatandaşların hem toplumsalkimliklerini bulmalarına yadımcı olan hemde beldeleri hakkında gurur duymalarınısağlayan mekanlar olabilmekte, anlamlıilişkilerin kurulabileceği ev ve işin dışındaüçüncü bir toplumsal dünyaoluşturabilmekte. Kentsel mekanlarındavetkar olmaları, belli bir konfor düzeyinikullanıcılarına sunabilmeleri, vekullanıcıların ilgilerinin sürekliliğinisağlayabilecek işlevleri bir aradabarındırabilmeleri başarılı olabilmeleri içinoldukça önemli etkenler. Yarımadanınmerkezlerinde çekici, insanlarla dolu, hemziyaretçilerin hem de çalışanların günlükyaşamlarının önemli bir kısmınıgeçirdikleri kentsel mekanlara rastladık.Bununla birlikte merkezi konumlarınarağmen bağzı meydanların kullanımın sonderece az olduğunu, yapılmış olanyatırımlara rağmen davetkar olmadıklarınıgözlemledik. Bu yüzden yarımada planınınkentsel mekanların nitelikleriyle ilgilibirkaç konuyu gündeme getirmesinde yararvardır diye düşünüyoruz.

realm, needs to be accessible and attractive,needs to provide a comfort level for itsusers, and finally needs to include uses andactivities that can engage the interest of itsusers. We observed some successful urbanplaces full of people, where both visitorsand locals spent a significant part of theirdays in many of the peninsula’s settlements.We have also been in some uninvitingplazas where hardly anybody hung-out evenduring the evening’s rush hour. Therefore,

we suggest the peninsula plan include someguidelines for achieving a more successfulpublic realm.

Planning policy 3.7: Encourage reducing the amount of

paved surfaces in urban spaces in orderto prevent heat islands.

Traditionally the use of hard pavementin plazas and streets was limited in thepeninsula’s villages. Soil ground was the

Resim Figure 3.19: Gölköy’ün denizden görünümü. Panoromic view of Gölköy.

Resim Figure 3.15: Gümüşlük’te kıyıdakilokantalar ve gölge sağlayan çardaklar. Therestaurants and their traditional straw mat shadingstructures on the shore in Gümüşlük.

Resim Figure 3.16: Gümüşlük’te bir yaya sokağı.A pedestrian street from Gümüşlük.

Resim Figure 3.18: Turgutreis’deki merkezmeydan. Açık sert sathın miktarı ısı adasıoluşturmakta. The central plaza in Turgutreis. Theexcessive use of plavement surfaces results increation of a heat island.

Resim Figure 3.17: Gümüşlük’teki belediye çayevinin eskiz planı. Çardak ve ağaçlar kesintisizbir gölge sunmakta, toprak yer de serinliğekatkıda bulunmakta. A plan sketch ofmunicipality’s tea garden in Gümüşlük. Note thatthe trees and the trellises provide shade and soilground adds to the cooling of the space. Resim Figure 3.19: Bodrum’da sahil yolundan bir

görünüm. A view from the shore steet in Bodrum

19 sayfapage Planlama politikası 3.7:

Kenstel mekanlarda aşırı ısınmayıengellemek için sert satıh metrekaresininazaltılmasını özendirmek

Yarımadanın geleneğinde meydanlardasert satıh kullanımı oldukça kısıtlıydı.Toprak satıh yaygındı (resim 3.16). Ancakturizmin gelişmesiyle bir çok belediyeziyaretçilerin beklentilerine cevapverebilmek gerekçesiye yaya alanlarındakisert satıh miktarını arttırdı. Böylece topraksathın serinletici özelliği yerini ısı adalarınayol açan sert satıhlara bırakmış oldu. Bazıyeni uygulamalarda sert satıh miktarınıniyice artıtırıldığını ve bu meydanlarınkullanımlarının düşük olduğunugözlemledik (resim 3.19).

Yarımada planı bu yaya alanlarındakisert satıh miktarının azaltılmasına dairtavsiye notunu getirmelidir kanısındayız.Sert satıh yer yer kaldırılıp yerini bitkiadalarına bırakabilir, bu adalarda da yöreyeait bitkiler kullanılabilir düşüncesindeyiz.

Planlama politikası 3.8:Kenstel mekanlarda aşırı ısınmayı

engellemek için ağaçlandırmanın ve diğergölgeleme elemanlarının kullanılmasınıözendirmek

Yarımadanın meydanlarındaki sıcaklıkve esinti miktarı, meydanların kullanımdüzeyini belirleyen en önemli etken.Özellikle yaz aylarında öğle sıcağıbastırınca serin esintili bir sokak ya da çaybahçesi aranan yerler olmakta. Serinlik deağaçlandırma ve diger gölgelemeelemanlarının kullanımıyla yakından ilgili.Geleneksel kargı çardakları (resim 3.14) vegeniş gölge ağaçları (resim 3.19) bu tür

serin mekanların yaratılmasında oldukçaetkili olabilmekte. Bunların ötesinde bazıyerleşkelerde örneğin Yalıkavak’ta tümsokak mekanını gölgeleyen daha pratikçözümlere de rastladık (resim 3.21, 3.22,3.23). Kanımızca yarımada planı hem bellibüyüklükteki meydanlar için ağaç kullanımıhükmünü getirmeli hem de sözü geçengölgeleme çözümlerini özellikle ticaretsokakları için özendirici örnekler olaraksunmalıdır.

Planlama politikası 3.9:Yerleşke sakinlerinin kentsel mekan

kullanımını arttırabilmek içinmeydanlardaki oturma olanaklarınınarttırılmasını özendirmek

Turizmin yoğun oldugu merkezlerdemeydanlardaki yaşantıyı izlemekçalışmalarımızın bir parçasıydı. Bazımeydanlarda halk için oturma yerlerinin

norm (picture 3.16). However with therapid tourism development and increasingdensity, paved plazas are assumed to be thepart of the visitors’ expected comfort level,or so claim the municipalities. Thus thecooling ground soil has been replaced withlarge hard surfaces in many urban centersand pedestrian streets. When not shaded,these surfaces usually absorb the heat andcreate heat islands. Large plazas have beencreated in some urban centers withexcessive hard surfaces (picture 3.18)which are usually under-used if notdeserted, due to their over-heated micro-climates.

We suggest that the peninsula planadopt guidelines both to use limited hardsurface in new plazas and to replace incurrent plazas some of the hard surfaceswith planting islands where native groundcovers can grow.

Planning policy 3.8:Encourage use of trees and other

shading structures on plazas to preventheat islands.

On Bodrum Peninsula the micro-climate of an urban space is one of themajor factors that define the level of its use.All through the summer months, in themiddle of the day when the temperature

Resim Figure 2.27: Turgitreis’in denizden görünümü. Panoromic view of Turgutreis.

Resim Figure 3.22: Yalıkavak’ın yayabölgesinden bir görünüm. A view fromYalıkavak’s pedestrian section.

Resim Figure 3.20: Bitez plajından bir görünüm.Kumsalın gerisinde yoğun ağaçlar serin bir ortamsunmakta. A view from Bitez Beach. The densetrees behind the beach provides a cool andconfortable environment to rest.

Resim Figure 3.21: Yalıkavak’ın ticaretmerkezindeki yaya sokaklarından birinin kesiteskizi. A cross section through one of thepedestrian streets in the commercial center ofYalıkavak.

Resim Figure 3.23: Yalıkavak’ın yayabölgesinden diğer bir görünüm. Another viewfrom Yalıkavak’s pedestrian section.

20sayfapage

sunulmadığını, bu meydanlarda zamangeçirmenin tek yolunun bir çay bahçesineya da lokantaya oturup para harcamakolduğunu gözlemledik. Çay bahçesibelediyeye aitse harcacan para ufak, amaeger değilse daha yüksek olabiliyordu. Buyüzden bu alanların bütçesi kısıtlıkullanıcıları caydırdığını dolayısıyla dakullanımlarının düşük olduğunu ve anlamlıbir toplumsal yaşamı barındıramadıklarınıgözlemledik.

Özel teşebbüsün kontrolü altındaki bazıtatil sitesi ortak mekanlarında kafeler velokantalar dışında oturulacak yerlersunmamak tüketimi arttırabilmek içinbilinçli olarak alınmış bir karar olabilmekte.Ancak belediyelerin kontrolü altındakikamu alanlarının amacı değişik olmalı,tüketimi arttırmak değil kamuya hizmetvermek olmalıdır düşüncesindeyiz. Buyüzden yarımada planının belediyeler

tarafından oluşturulan yaya mekanlarındaoturma olanaklarının arttırılması hükmünügetirmesi gerektiğine inanıyoruz. Sunulacakoturma olanaklarının sayısı ya yayamekanının büyüklüğüne yada alan içinyapılan yatırımın büyüklüğüne oranlı olarakayarlanabilir. Oturma olanaklarıyükseltilmiş oturma duvarları, oturmatümsekleri v.b. çözümleri de içerebilir(resim 3.24).

Planlama politikası 3.10:Yerleşke sakinlerinin kentsel mekan

kullanımını arttırabilmek için seyyarsatıcılara izin vermek

Seyyar satıcılara bazı kentselmekanlarda düzeni bozduğu ortalığıkirlettiği gerekçesiyle izin verilmediğiniöğrendik. Bununla birlikte sadeceyarımadada değil yarımada dışındaki birçokkentsel merkezde de meydanlarınkalabalıklığıyla seyyar satıcıların varlığıarasında önemli bir ilişki olduğu gözeçarpıyor. Bir kentsel mekanın kalabalıkolması, her kesimden kullanıcıyı bir arayagetirmesi, o mekanın iyi kullanıldığını vetoplumsal açıdan önemli bir kent mekanıolduğunu gösteren işaretler. Kanımızcaseyyar satıcıların olumsuz etkileri,sayılarının ve konumlarının kontroluylagiderilebilir. Bu yüzden yarımada planı,seyyar satıcıların meydanlarda belediyelertarafından yasaklanmasını engelleyicihüküm değil ama nasihat notunugetirmelidir düşüncesindeyiz.

SONSÖZ:

Umudumuz buraya kadar önerdiğimizplanlama politikalarının yarımada imar planıtartışmalarında ilham kaynağı olabilmesi veBodrum Yarımadası sakinlerinin bu konularüzerinde düşünmelerini kolaylaştırmasıdır.Önemli olan yarımada sakinleriningörüşleridir. Bir planın arkasında plandanetkilenecek yöre sakinlerinin desteğiolduğunda plan daha çabuk benimsenecek,daha çabuk uygulanabilecek ve en önemlisihalk sonuç konusunda gurur duyabilecektirgörüşündeyiz.

starts rising, a well-shaded and breezy streetor a teahouse is where one wants to be.Along with the traditional straw matshading trellises (picture 3.15) and goodlarge shading trees (pictures 3.19) we havealso observed some clever shading solutionsin commercial pedestrian streets, such as theones used in Yalıkavak (pictures 2.21, 2.22,and 2.23). We suggest the peninsula planrequire use of trees in plazas larger than acertain size and display good shadingsolutions as example to encourage shading.

Planning policy 3.9:Encourage more public seating

opportunities in urban places to increasetheir use.

Spending time in plazas and observingthe social life was part of our studies. Insome plazas, especially where tourismoriented commercial uses surround theplazas, we observed that the only way tospend time is to sit at a tea or coffee houseand spend money. If it is a municipality teahouse the spending is very limited, if not,spending starts to become significant. Wealso observed that these plazas filter the lowincome groups and thus are not reallysuccessful in being real public places whereall sorts of people can have meaningfulsocial interaction.

In privately owned developments, notproviding seats, except for those at thecoffee houses and restaurants is sometimesa conscious decision by the managementwho wants to increase the consumption.However, public places created by themunicipalities, we believe, should give thehigher priority to serving the public, notincreasing consumption. Therefore wepropose that the peninsula plan requireproviding seating opportunities in pedestrianareas built by the municipalities. Theamount of seating can be determinedproportionately either by the size of thepedestrian area or by the construction cost.Beyond the conventional benches, theseseating opportunities may include solutionssuch as seating walls, planting ledges, etc.(picture 3.24).

Planning policy 3.10:Allow and encourage vendors in

public spaces to increase their use. The vendors are banned from some

plazas by the municipalities since theycreate disorder and pollution. We questionthis decision. There is a significantcorrelation between the level of use and theexistence of vendors in a plaza. This is thecase not only in the plazas of the peninsulabut also in the plazas all around the world.The high number and the high diversitylevel of users in a plaza are good signsindicating that the plaza is a successful as awell used place for meaningful socialinteraction. We believe that the negativeeffects of the vendors can be mitigated bycontrolling their numbers and locations in apublic place. We propose that the peninsulaplan include a note discouragingmunicipalities from banning the vendorsfrom public places.

CLOSING STATEMENT:

It is our hope that the planning policieslisted here be used as an inspiration inplanning discussions guiding the peninsulaplan. We believe that the opinions ofpeninsula residents have the priority. Ifbehind a plan there is the support of theresidents who are going to be effected bythe plan, the plan will be recognized easier,implemented faster, and more importantly,people will feel proud about the outcome.

Resim Figure 3.25: Yalıkavak pazarından birgörünüm. A view from the weekly market atYalıkavak.

Resim Figure 3.24: Yükseltilmiş bitki adalarınınoturma duvarı olarak kullanımını öneren skeç.A sketch that proposes using the elevatedplanting islands as seating.

Resim Figure 3.24: Bodrum’dan bir görünüm.A view from Bodrum