BÜTÜNCÜL ÇOK SİSTEMLİ AİLE TERAPİSİ · BÜTÜNCÜL SORUN MERKEZLİ ÜST ÇERÇEVELER: ÇOK SİSTEMLİ & DENEYSEL TEMELLİ AİLE, ÇİFT VE BİREYSEL PSİKOTERAPİ Dr. William

BÜTÜNCÜL ÇOK SİSTEMLİ

AİLE TERAPİSİ

Atölye Çalışması Malzemeleri

29 Kasım – 1 Aralık 2013

Dr. William M. Pinsof, PhD, LMFT, ABPP

Psikoterapi Enstitüsü

ii

Psikoterapi Enstitüsü Eğitim Yayınları: 168

Bütüncül Çok Sistemli Aile Terapisi

Atölye Çalışması Malzemeleri Dr. William M. Pinsof, PhD, LMFT, ABPP

ISBN 978-605-4817-43-6

Copyright Psikoterapi Enstitüsü

Tüm hakları saklıdır. Yayıncının izni olmaksızın tümüyle veya kısmen yayımlanamaz, kısmen de olsa çoğaltılamaz ve elektronik

ortamlarda yayımlanamaz.

Birinci baskı: Ağustos 2014

Editör: Tahir Özakkaş

Çeviren ve yayıma hazırlayan: Menekşe Arık

Baskı: Acar Matbaacılık Litros Yolu Fatih Sanayi Sitesi No:12/243 Zeytinburnu/İstanbul

Tel: 0212 577 77 45 www.iklimmatbaa.com

PSİKOTERAPİ ENSTİTÜSÜ EĞİTİM ARAŞTIRMA SAĞLIK ORGANİZASYON VE DANIŞMANLIK LTD. ŞTİ.

Eğitim ve Kongre Merkezi: Fatih Sultan Mehmet Caddesi No285 Darıca-İZMİT

Tel : 0262 653 6699 Fax : 0262 653 6698

Merkez: Bağdat Caddesi No: 540/8 Bostancı-İSTANBUL Tel : 0216 464 3119 Fax : 0216 464 3102

www.psikoterapi.com - www.psikoterapi.org - www.hipnoz.com

iii

İÇİNDEKİLER

ATÖLYE ÇALIŞMASI PROGRAMI ....................................... iv

POWER POINT SUNUM ................................................... 1

William M. Pinsof HAKKINDA ......................................... 28

iv

BÜTÜNCÜL ÇOK SİSTEMLİ AİLE TERAPİSİ

ATÖLYE ÇALIŞMASI PROGRAMI

29 Kasım

09:00 – 10:30 Bütüncül Sorun Odaklı Üst Çerçeveler Nedir?

10:30 – 11:00 Kahve Arası

11:00 – 12:30 Soruna dair Anlatıyı Birlikte Yaratmak

12:30 – 14:00 Öğle Yemeği

14:00 – 15:30 STIC®--Sistemik Terapi Değişim Envanteri


16:00 – 17:30 STIC Verilerini Sorun Anlatısı ile Bütünleştirmek

30 Kasım

09:00 – 10:30 Terapinin Planlanması


11:00 – 12:30 Planlama Bağlamları - Üst Çerçevelerin Etkileşimi


14:00 – 15:30 Deneysel Temelli Planlama


16:00 – 17:30 Vaka Sunumu

1 Aralık

09:00 – 10:30 Bütüncül Psikoterapi İttifakı


11:00 – 12:30 Çok Sistemli Terapide İttifakları İnşa Etme ve Sürdürme


14:00 – 15:30 Deneysel Temelli İttifak Yönetimi


16:00 – 17:30 Deneysel Temelli Sonlandırma

Üst Çerçeveler 1

1. GÜN:

BÜTÜNCÜL SORUN MERKEZLİ ÜST

ÇERÇEVELER: ÇOK SİSTEMLİ &

DENEYSEL TEMELLİ AİLE, ÇİFT VE

BİREYSEL PSİKOTERAPİ


The Family Institute Başkanı

Northwestern University

29 Kasım 2013

1

________________________________________________

________________________________________________

Bütüncül, Sorun Merkezli Üst

Çerçeveler (BSMÜ) Nedir?

Kapsamlı

Bir bakış açısı

Bütünleşme mi seçmecilik mi

Çok sistemli

Deneysel temelli

2

________________________________________________

________________________________________________

2 BÜTÜNCÜL AİLE TERAPİSİ

BSMÜ’nün Felsefi Ön Kabulleri:

Temel Dayanaklar

Kısmi ve ilerlemeli bilgi

Sistemler teorisi

Ayırıcı Nedensellik

Kısıtlama Teorisi

3

________________________________________________

________________________________________________

BSMÜ’nün Özü

Sorun Dizisinde

(SD) Sorunun

Yerini Belirleme

Alternatif

Adaptif Bir

Dizilim (AAD)

BelirlemeAAD’yi

Uygulama

AAD’yi

Sürdürme

Sonlandırma

başarılı

Sonucu

Değerlendirme

(Geribildirim)

Girdi

Sorunu

Tanımlama

Kısıtlamaları

Tespit Etme

Kısıtlamaları

Kaldırmaya

Çalışma

4

________________________________________________

________________________________________________

Üst Çerçeveler 3

BSMÜ

Sorunu merkeze alan odak

Danışan sistemi

Doğrudan

Dolaylı

Sorun dizileri

alternatif adaptif diziler

5

________________________________________________

________________________________________________

Ayrıntılı Plan ve Yineleme

(Varsayımda Bulunma)

(Planlama) (Geribildirim)

(Konuşma)V

P G

K

Şekil 3: Terapinin Ayrıntılı Planı

6

________________________________________________

________________________________________________


Kısıtlamalar Ağı

Sistem düzeyleri:

Kişi

İlişkiler

Aile

Topluluk

Toplum/Kamu

Medeniyet

7

________________________________________________

________________________________________________

Varsayım Üst Çerçeveleri

Dizilimler

Biyoloji

Zihin

Örgütlenme

Kültür

Gelişim

Cinsiyet

Maneviyat

8

________________________________________________

________________________________________________

Üst Çerçeveler 5

Kısıtlamalar Ağı

Örgütlenme

Gelişim

Cinsiyet

Kültür

ManeviyatBiyoloji Zihin

Dizilimler

Örgütlenme

Gelişim

Cinsiyet

Kültür

Maneviyat

BiyolojiZihin

Dizilimler Medeniyet

Toplum/Kamu

Topluluk

Aile

İkili/Üçlü

Kişi

9

________________________________________________

________________________________________________

Soruna dair Anlatıyı Birlikte Yaratmak

Aşağıdakileri bütünleştirir:

Sistem düzeyleri

Üst çerçeveler

Geliş şikayetlerini/dizilimleri Ağ içine

yerleştirir

10

________________________________________________

________________________________________________


Deneysel Temelli Psikoterapi

Temelli mi destekli mi

Bilimsel verileri tedaviye getirmek

Deneylerden gelen bilgiler

temelinde varsayımda bulunmak

11

________________________________________________

________________________________________________

Sistemik Terapi Değişim Envanteri:

STDE

Çok sisemli & çok boyutlu

Danışan sistemlerini değerlendirir

Değişimi takip eder

Terapistlere geri bilgi verir

12

________________________________________________

________________________________________________

Sistemik Terapi Değişim Envanteri 7

STDE

Terapistlerle danışan sistemleri arasında işbirliğini kolaylaştırırBirlikte değerlendirme

Birlikte planlama

İlerlemeyi birlikte değerlendirme

Sonlandırmayı birlikte planlama/değerlendirme

13

________________________________________________

________________________________________________

STDE: Sistem Ölçekleri

Bireysel Sorunlar & Güçlü Yanlar

(BSG)

İlk Aile (İA)

Eşle İlişki (Eİ)

Aile/Hane (AH)

Çocuk Sorunları&Güçlü Yanları (ÇSG)

Çocukla İlişki (Çİ)

14

________________________________________________

________________________________________________


STDE Versiyonları

BAŞLANGIÇİlk seanstan önce (30-45 dakikalık)

Terapiye katılan her danışan (12 yaş ve üstü)

SEANS ARASISeanstan önceki 24 saat içinde

O seansa katılan bütün danışanlar

Daha kısa versiyon (5-8 dakikalık)

İttifaklar ölçülür

15

________________________________________________

________________________________________________

STDE

Çok sistemli

Danışanlar yalnızca kendi

demografilerine uyan ölçekleri

doldururlar

Bireyler, çiftler ve ailelerle kullanılabilir

Danışan verileri yan yana gösterilir:

terapisti çok sistemli düşünmeye zorlar

16

________________________________________________

________________________________________________

Sistemik Terapi Değişim Envanteri 9

STDE

Çok boyutlu

Her bir Sistem Ölçeği bir dizi alt ölçekler

veya boyutlardan oluşur

6 sistem ölçeği, toplamda 36 alt löçek

Doğrulayıcı Etken Analizi üzerinden

yaratılır ve teyit edilir

17

________________________________________________

________________________________________________

STDE

•Her bir danışanın Klinik Profili şunları gösterir:

• Başlangıçta Klinik Aralıkta yer alan bütün alt ölçekleri

• Danışanın aldığı puanın şiddetini

• Klinik Profil «Büyük 6»ya odaklanır –klinik açıdan en önemli 6 alt ölçek

•Normlu- NORC araştırması (NORC-Ulusal Kamuoyu Araştırma Merkezi)

18

________________________________________________

________________________________________________


Varsayılan Anlatı

STDE verilerini soruna dair oluşturulan anlatı formülasyonuyla bütünleştirmek

STDE verilerini şunlarla bağlamak: Kısıtlamalar Ağındaki Sistem Düzeyleriyle

BSMÜ Varsayım Üst Çerçeveleriyle

Soruna dair oluşturulan anlatı, danışanın anlattıklarıyla terapistin STDE verilerinden gözlemlediklerinden oluşur –işbirliğine dayalıdır

19

________________________________________________

________________________________________________

Planlama 11

2. GÜN:








30 Kasım 2013

20

________________________________________________

________________________________________________

BSMÜ: Planlama

Terapi, planlanan bir faaliyettir

Terapist müdahaleler yoluyla varsayımları sınar

Müdahaleler, küçük klinik deneyler gibidir

Planlama, hangi müdahaleleri/stratejileri hangi sırada kullanacağınıza karar vermektir

21

________________________________________________

________________________________________________


Planlama Bağlamları

Aile- farklı kuşaklardan gelen en

az iki kişi bir sistem içindedir

Çift- aynı kuşaktan iki insan bir

sistem içindedir

Birey- sistemin bir üyesi

22

________________________________________________

________________________________________________

BSMÜ Planlama Üst Çerçeveleri

Eylem

Anlam/Duygu

Biyodavranışsal

İlk Aile

İçsel Tasarım

Kendilik

23

________________________________________________

________________________________________________

Planlama 13

BSMÜ Planlama MatrisiÜst Çerçeveler (ÜÇ’ler) Terapi Bağlamları

Varsayım ÜÇ’leri Planlama ÜÇ’leri Aile-

Topluluk

Çift Birey

Dizilimler,

Örgütlenme,

Gelişim

Eylemörn. Yapısal, Davranışsal,

Stratejik, İşlevsel

Kültür, Cinsiyet,

Maneviyat, Zihin

Dizilimleri

Duygu/Anlamörn. Bilişsel, BDT, Anlatı,

DOT, DDT, Psiko-eğitim

Biyoloji Biyodavranışçıörn.Rahatlama,Farkındalı

k, BDT, Psikofarmakoloji

Kuşaklararası

Örüntüler: Dizilim,

Örgütlenme, Zihin

İlk Aileörn. Yapısal, Boweman

Zihin Örgütlenmesi İçsel Tasarımörn. Nesne İlişkileri,

Bağlanma Kuramı, İçsel

Aile Sistemleri

Kendiliğin Gelişimi Kendilikörn. Kendilik Psikolojisi

Şekil 4. BSMÜ Planlama Matrisi

Aile Süreci, 50 (3) 2011, 314-336, John Wiley&Sons, Inc. izniyle çoğaltılmıştır (Telifhakkı 2011)

24

________________________________________________

________________________________________________

Etkileşim: Planlama & Üst Çerçeveler

Üst çerçeveler, bağlamların (aile,

çift, birey) içinden geçer

BSMÜ Uygulama İlkesi:

Bağlamlar ve üst çerçeveler terapide

belli bir sırada kullanılmalı, terapideki

kılavuz hatları takip etmelidir (Şekil

3’teki ok)

25

________________________________________________

________________________________________________


Terapinin Kılavuz Çizgileri

Başarısızlık güdümlü kılavuz hat- belli bir hücredeki çalışmanın başarısızlığa uğramasının sevk ettiği hareket

Kişilerarası kılavuz hat- en geniş kişilerarası bağlamdan bireye ilerleme

Uygun maliyet kılavuz hattı- en basit, en doğrudan, en az maliyetli müdahaleleri en önce kullanma

Zaman kılavuz hattı- şu ana odaklanarak başlama, gerektikçe geçmişe gitme

26

________________________________________________

________________________________________________

Deneysel Temelli Planlama

Birincil odak noktası, STDE Klinik

Profilidir – Büyük 6

Planlama işbirliğine dayalıdır,

varsayımda bulunma ile bağlantılıdır

Terapist, STDE BAŞLANGIÇ

verilerini danışanlara sunar, hangi

alanların onları en çok

ilgilendirdiğini/kaygılandırdığını sorar

27

________________________________________________

________________________________________________

İttifak 15

3. GÜN:








1 Aralık 2013

28

________________________________________________

________________________________________________

Konuşma-Planın Uygulanması

BSMÜ Terapisti :

İlişkisel terapisttir

Ön ayak olan ve kolaylaştırandır

Bilgili uzmandır

Eş soruşturmacıdır

Öğretmendir

29

________________________________________________

________________________________________________


BSMÜ Terapisti

Hedef «yeterince iyi» olmaktır

Başarısızlıkları öğrenme fırsatları olarak kucaklar

Danışanın güçlü yanları üzerine inşa eder

Güçlü Yanlar Kılavuz Hattı- aksi kanıtlanmadığı takdirde, danışan sistemi güçlü yanlarını ve kaynaklarını kullanabilir haldedir

30

________________________________________________

________________________________________________

BSMÜ Planlama MatrisiÜst Çerçeveler (ÜÇ’ler) Terapi Bağlamları

Varsayım ÜÇ’leri Planlama ÜÇ’leri Aile-

Topluluk

Çift Birey

Dizilimler,

Örgütlenme,

Gelişim

Eylemörn. Yapısal, Davranışsal,

Stratejik, İşlevsel

Kültür, Cinsiyet,

Maneviyat, Zihin

Dizilimleri

Duygu/Anlamörn. Bilişsel, BDT, Anlatı,

DOT, DDT, Psiko-eğitim

Biyoloji Biyodavranışçıörn.Rahatlama,Farkındalı

k, BDT, Psikofarmakoloji

Kuşaklararası

Örüntüler: Dizilim,

Örgütlenme, Zihin

İlk Aileörn. Yapısal, Boweman

Zihin Örgütlenmesi İçsel Tasarımörn. Nesne İlişkileri,

Bağlanma Kuramı, İçsel

Aile Sistemleri

Kendiliğin Gelişimi Kendilikörn. Kendilik Psikolojisi

Şekil 4. BSMÜ Planlama Matrisi

Aile Süreci, 50 (3) 2011, 314-336, John Wiley&Sons, Inc. izniyle çoğaltılmıştır (Telifhakkı 2011)

31

________________________________________________

________________________________________________

İttifak 17

Bütüncül Psikoterapi İttifakı

(BPİ Modeli)

Terapist konuşurken sürekli

kendini ittifaka ayak uydurur

Çok sistemli ittifak kavramı:Bütüncül Psikoterapi İttifakı Modeli Matrisi

Yapılacak İşler Hedefler Bağlar

Kişinin Kendisi

Öteki

Grup

İçerisi

32

________________________________________________

________________________________________________

BPİ Modeli

Bağlam İşler- ne yapıyorsun

Hedefler- nereye gidiyorsun

Bağlar-birbirimize dair ne hissediyoruz

KişilerarasıKendisi- ben ve terapist

Öteki- benim için önemli olan insanlar ve terapist

Grup- terapist ve benim önemli ilişkilerim

İçerisi- ben ve benim için önemli olan insanlar

33

________________________________________________

________________________________________________


Çok Sistemli Terapide İttifakı İnşa

Etme/Sürdürmede Yaşanan Sorunlar

Bölünmüş ittifakDanışan sisteminin belli üyeleriyle kurulan ittifakın diğerleriyle kurulan ittifaktan daha güçlü olması

Danışan sisteminin anahtar üyeleriyle güçlü ittifak korunmalıdır, aksi halde terapi yürümez

İttifak Kılavuz Hattı, uygulama ilkesinden önce gelir (bkz. 25. slayt)

34

________________________________________________

________________________________________________

İttifakta Kırılmalar ve Onarılması

Terapistle veya danışanlar arasındaki ittifakın aniden ve ciddi biçimde kötüleşmesi

Vakaların en az %50’sinde meydana gelir

İttifaktaki bir kırılmanın fark edilmemesi/onarılmaması genellikle terapinin sonlandırılmasıyla sonuçlanır

Bir kırılmanın onarılması ittifakı güçlendirir ve daha iyi sonuçlara yol açar – ittifaktaki kırılmanın 1-2 seans içinde onarılması gerekir

35

________________________________________________

________________________________________________

İttifak 19

Terapist-Danışan Kırılmalarının

OnarılmasıTerapist:

Kırılmayı kabul etmelidir

Danışanın yaşadığı şeyi irdelemelidir

Kendi rolünü kabul etmelidir

Özür dilemelidir

Gelecekte benzer kırılmaları önlemek için neler yapılabileceğini irdelemelidir –kırılmayı önleyen alternatif dizilim

Açık, duyarlı, mütevazi olmalıdır

36

________________________________________________

________________________________________________

Danışanlar Arasındaki Kırılmaların

Onarılması

Terapist kırılmaya götüren dizilimi

tespit eder

Bu dizilimin irdelenmesini ve

anlaşılmasını kolaylaştırır

Terapist ve danışanlar, kırılmayı

önleyecek alternatif adaptif

dizilimleri tespit eder ve uygular

37

________________________________________________

________________________________________________


Deneysel Temelli İttifak Takibi ve

YönetimiSeanslar arasındaki STDE ölçümleri, ittifakı 7 puanlı bir ölçek üzerinden ölçer

STDE geribildirimi, terapistin ittifaktaki bölünme, kırılma ve onarılmaları görmesine ve ele almasına olanak tanır

Terapist kırılmaları ele almalı ve onarmaların geçerliliğini teyit etmelidir

38

________________________________________________

________________________________________________

Geri Bildirim

Gözleme dayalı- duyulan ve görülen

Deneyime dayalı- hissedilen ve

duyumsanan (sezgi)

Deneye dayalı- STDE

39

________________________________________________

________________________________________________

İttifak 21

Geribildirimin Anahtar Rolü

İlerlemeyi değerlendirme:

Danışan sistemi adaptif dizilimler

uyguluyor mu?

Kısıtlamaları ele alıyor mu?

Konuşma- BSMÜ terapisti her türlü

geribildirimi kucaklar

Olumlu geribildirim- ilerleme oluyordur

Olumsuz geribildirim- ilerleme olmuyordur

40

________________________________________________

________________________________________________

Olumsuz Geribildirim Şunları

Hemen Harekete Geçirir:

Yeniden Varsayımda BulunmaDanışanların değişimi neyin önlediğine dair anlattıklarını irdeleme

Soruna dair üzerinde uzlaşılan yeni bir anlatı yaratma

Yeniden planlamaTerapi için yeni bir plan türetme

Yeni planı kabullenme ve uygulamaya koyma

41

________________________________________________

________________________________________________

Documents

BÜTÜNCÜL ÇOK SİSTEMLİ AİLE TERAPİSİ · BÜTÜNCÜL SORUN MERKEZLİ ÜST ÇERÇEVELER: ÇOK SİSTEMLİ & DENEYSEL TEMELLİ AİLE, ÇİFT VE BİREYSEL PSİKOTERAPİ Dr. William