PATA MAMIKO110 Taona

(1901 - 2011)

fanoroam-pejy* Teny fanolorana ............................................................................. 3* PaTa .......................................................................................................... 7* fa iza Tokoa moa i Paul minaulT ? .......................................... 9* fa iza, kosa, i Paul minaulT Teo anivon’ny anTso sy iraka naTaon’ny« sociéTé des missions evangéliques de Paris » ? ........................................................... 10* fa inona no Tena iraka namPiTondraina an’i Paul minaulT ? ........................................................................ 12* Paul minaulT ho aTy madagasikara ................................... 15* ny maha Paul minaulT an’i Paul minaulT. ........................ 19* iza avy ireo Tale nifandimby niTanTana ny kolejy Paul minaulT ? ............................................................ 22* Toerana nisy ny kolejy .............................................................. 23* ireo « hery mangaika » manohana ny kolejy. ............... 25* ny TonTolo manodidina ny fiorenan’ny kolejy ProTesTanTa Paul minaulT ........................................ 28* zavakanTo ......................................................................................... 35* ilay haTsaran-Tarehy PaTa ...................................................... 36* ny fanaTanjahan-Tena .............................................................. 43* avy amin’ny club PaTa ................................................................. 47* Tahirin-Tsary ifamPahaTsiarovana .................................... 52* ny niforonan’ny fikambanan’ny mainTimolaly PaTa aTy franTsa ........................................... 58* ireo mPianaTra sy mPamPianaTra amin’izao faha-110 Taona izao ............................................... 65* hira faneva ....................................................................................... 86* ireo nahaviTa ny hazakazany ............................................... 87

3

Teny fanolorana

Ry Havana,Hampitomboina mandrakariva ho antsika anie ny fahasoavana

amam-piadanan’ny Tompontsika.

Misaotra sy mankalaza an’Andriamanitra noho ny fahatraran’ny Kolejy Paul Minault ny faha-110 taonany isika mianakavy. Vanin’andro lehibe tokony

homarihina tokoa izany. Isan’ny fomba anamarihana sy iraketana izany tsy ho very tadidy ny fandraketana ny tantaran’ny Kolejy Paul Minault ho boky azon’ny rehetra vakina sy tehirizina ary afindra ho lovan’ny taranaka mifandimby. Tontosa izany boky izany ankehitriny koa dia mahafaly anay : Tale, Mpampianatra sy Mpanabe, Mpandraharaha, Mpianatra sy Ray aman-dReny, Maintimolaly sy Sakaizan’ny Kolejy Paul Minault no manolotra izany antsika.

Eto dia mamelà ahy haneho fisaorana manokana ireo nandrakitra ny diam-peniny ao amin’ity boky ity satria fahafohizan-tena lehibe no tontosan’izy ireo na tamin’ny fikarohana sy ny fandrindrana ary ny fanontana ity boky ity. Anehoana fisaorana sy fankasitrahana koa ny trano famoaham-boky sy ny trano printy nampanjary azy ity ho toa izao, asa makadiry no tontosan’izy ireo ary notanterahiny tamim-pifaliana sy tamim-pitiavana izany.

Koa mitaona sy manentana antsika rehetra izahay mba samy hividy sy hamaky izao sanganasa izao ary hanaparitaka azy rahateo koa. Atefanay amintsika FIANAKAVIAMBEN’I PATA indrindra izany fitaomana sy fanentanana izany satria isika indrindra no namokarana izao asa soratra izao. Tsy ho maro teny aho fa heveriko ho ampy izay voalaza izay fa dia maneho etoana ny fisaorana anareo koa tamin’ny fandraisana anjara ka nividy sy mitahiry ary mampiely izao boky izao !

Mazotoa mamaky !Andriamanitry ny fitahiana anie hampitombo ho antsika hatrany ny fahasoavany.An’Andriamanitra Irery ny Voninahitra !

Androhibe, anio faha-12 Mey 2011ny TaLen’ny KoLejy paUL mInaULT

raKoTo anDrIanamBInInTSoamanITrInIaIna

4

“Isaorana anie Andriamanitra noho ny fanomezany tsy azo tononina.”(II Kor. 9 : 15)

Misaotra an’Andriamanitra lehibe raha toa ka afaka mametraka hafatra amin’izao vanim-potoana tsy azo lalovam-potsiny ho an’ny Kolejy Protestanta Paul Minault

izao, dia ny tsingerin-taona faha-110 niorenany teto amin’ny firenena.Noho izany dia faly miarahaba antsika rehetra fianakaviamben’ny

Sekoly Paul Minault na eto an-toerana na any ivelany : ny Fiombonan’ny Fiangonana Protestanta eto Madagasikara, ny Vondron-tSampanasa Fanabeazana Protestanta, ny Komity Teknika, ny Tale sy ny Mpampianatra ary ny Mpiasa, ny Ray aman-dReny, ny Maintimolaly, ny Mpianatra rehetra.

Raha olombelona no resahina, vitsy dia vitsy no mahatratra izany 110 taona izany. Koa tsangambato lehibe ho an’ny firenena malagasy eo amin’ny lafiny fanabeazana ny mbola fijoroan’ny Sekoly Paul Minault mandrak’ankehitriny. Tsy azo kosehina eo amin’ny tantaran’ny Fiangonana sy ny firenena tokoa ny lalana efa nodiavin’io toeram-panabeazana io. Tsy lefy laza velively ny Sekoly Paul Minault. Porofo mitohaka amin’ny tendany ireo Maintimolaly tompon’andraikitra ambony eto amin’ny firenena. Izy ireo no «vokatra maharitra” ambaran’ny Tompon’ny asa, raha “nifidy sy nanendry” ny sekoly mba “handeha sy hamoa” Izy, araka ny Jaona 15 : 16.

Ankoatra izany, tsy takona afenina ny taham-pahafaham-panadinana ambony, tsy mena-mitaha amin’ny hafa, ary mihoatra lavitra amin’ny salan’isa ankapobeny eto amin’ny firenena. Ankalazantsika an’Andriamanitra izany famoazana be izany.

5

Vao tsy ela akory, nisy ny fanamboarana sy fanatsarana ny fotodrafitrasa misy ny Sekoly Paul Minault, ao Androhibe. Ekena fa mbola misy ireo lesoka tokony harenina. Maro anefa ny olona mitsiriritra fa maha-te-honina io toerana io. Raha eo amin’izay lafiny izay koa dia “tsy naman’izay mihemotra” ny sekoly.

Eto am-pamaranana dia maneho fisaorana sy fankasitrahana an’ireo tsara sitrapo manoratra ny Boky fanamarihana izao faha-110 taona-n’ny Sekoly Paul Minault izao. Tolorana fisaorana manokana ny mpitarika ny fanoratana, izay maintimolaly rahateo, dia Andriamatoa RAVALITERA Rabenalisoa, ka «nitoto nahafotsy, ary nahandro nahamasaka” satria “ny soratra tokoa mitoetra, fa ny teny mandalo”.

Izany rehetra izany no “ISAORANA AN’ANDRIAMANITRA NOHO NY FANOMEZANY TSY AZO TONONINA.”

Antananarivo, faha- 07 Mey 2011

RAJERISON Honoré GilbertFiloha Mpitantana ny Vondron-tSampanasa Fanabeazana Protestanta

6

Ny Sekoly Paul Minault Ambohijatovo atsimo sy ny mpianatra tamin’izany

ny vavahady fidirana ao amin’ny kolejy Paul minault androhibe marihina fa ny taona 1977 no nifindra teny ny sekoly.

7

pata

Raha ny torimaso, hono, no tsy taitran’amponga, fohazy fa sao nodimandry, ary raha ny fomba na ny « fanahy » nentina nitaiza nandritra ny « folo amby zato » taona hono, no kobonina an-joron-damba, fa tsy «  avoaka tsiahivina  »  ; tsy

« toriana, tsy ampahafantarina » dia azo antoka fa ho very hasina  ; ary ahiana aza ny hahafaty-maso ny « izay rehetra mety ho tontolo » nivelomany sy velominy.

Teo am-pamisavisana ireo endriky ny alahelo rehetra, nipololotra avy ao am-pon’ny tsirairay, taorian’ny fanompoam-pivavahana – 22 Janoary 2011 teny amin’ny FLM Ambatovinaky – nanokafana ofisialy ny « Fahatsiarovana ny faha-110 taonan’ny Kolejy Paul Minault aho, no nahazo risika tsy hay tohaina handrafitra anaty Boky iray ireo angona sy tahiry novakiko mikasika an’i Paul Minault :

- Na i Paul Minault ao anaty sora-piankohonana izany ;- Na i Paul Minault mpamita iraka teo anivon’ny finoana PROTESTANTA.Toa nanana fanahy sahisahy ihany aho, nanaiky tsy am-pisalasalana ny tolo-kevitra,

toa efa eo an-tokoana, nentin’i Zoky Nalisoa Ravalitera.Rivotra namelona ny afon’izany risika izany ho tsara firehitra ihany koa anefa

ny hetahetan’ireo zandry mpianatra tranainy, milendalenda ny «  tantara  » voatery

8

nofintinina mba tsy hitenenana hoe notapahina, noho ny fandaharam-potoana tao am-piangonana tsy nisy azo nanombinana mihitsy.

Nefa na izany, na tsy izany dia resy lahatra aho fa na dia ny boky voalohany andraisako anjara aza izy ity dia hiezaka aho hamonto ny vontoatiny rehetra amin’ny herin-tsaiko, amin’ny herim-poko, amin’ny herim-panahiko ary amin’ny fitiavako manontolo an’i PATA MAMIKO.

Iriko : - Ho boky raki-pahatsiarovana hanitsiana ny tantara izy ity, - Ho boky raki-pahatsiarovana hanaitra indray ny hambo-pon’ny PROTESTANTA, - Ho boky raki-pahatsiarovana fijoroana vavolombelona, - Ary ho boky raki-pahatsiarovana loharanom-pikarohana.

Paul Minault sy Benjamin Escande, Misionera Protestanta Frantsay , maty maritiora teo am-pamitana iraka. Nampitondraina ny anarany ny Sekoly ambony protestanta teto Antananarivo sy any Ambositra.

Benjamin ESCANDE Paul MINAULT 1864 / 1897 1858 / 1897

9

fa iza tokoa moa i paul minault ?

Nanomboka ny 1 Aprily 1894, dia mpitandrina tao amin’ny « Eglise Reformée-ny Gensac izy ; arak’izany dia « Parisien » i Paul Minault. Mpampianatra tao amin’ny sekoly ambaratonga voalohany tao amin’ny paroasin’i Pentemont ny

rainy.Ny 17 Desambra 1858 izy no teraka ; ary teo amin’ny faha-12 taonany no nipoaka

ny ady teo amin’i Alemaina sy Frantsa.Mba ho fiarovana azy, dia nalefan-drainy tany amin’ny raibeny tany Rouillé-Poitou

izy ; avy any rahateo moa no fiavian’ny fianakavian’izy ireo.Na dia mbola zaza aza izy dia nanamarika azy tokoa ny faharesen’i Lafrantsa ; ary

dia niteraka fitiavan-tanindrazana namaivay tao aminy izany.Tao amin’ny Sekoly Les Batignolles tao Paris no namitany ny fianarana ambaratonga

faharoa.Tao Montauban kosa no nanomanany sy nianarany teolojia (1879-1883).Efa nanefa ny asan’ny Mpitandrina Mpanampy isaky ny volana Aogositra –

Septambra izy tao Bordeaux nandritra izany. Ny Fiangonana Reformée tao Vigan, anefa no paroasy nentiny voalohany (1883 - 1889). Avy eo dia nafindra tany Saint-Christol - les-Ales (1894 - 1897).

Tao anatin’izay rehetra izany no nampiakarany ho vady an’i Berthe Peyron (1864-1899). Zanak’i Albin Peyron Rainy (1836-1907) i Berthe Peyron. Mpamboly voaloboka nalaza tao Gard ingahy Peyron Rainy, ary mpikatroka nafana fo tao amin’ny « Armée du Salut ». Nanana anadahy roa i Berthe dia :

- i Elie Peyron – Mpisolovava sady Mpanao politika sosialista nalaza tokoa,- sy Albin Peyron Zanany – izay manamboninahitra tena nahafatra-po tao

amin’ny « Armée du Salut ».Taorian’ny nahalasan’i Paul Minault taty Madagasikara, dia tao Mas de la Ville

akaikin’i Arles, izay tanàna nisy an’i Albin Peyron Rainy ihany no niorim-ponenana i Ramatoa Berthe Minault sy ireo zanany efatra mianadahy izay tsy iza fa  : i Pierre – Hélène – Adrienne ary Blanche.

Nodimandry roa taona taorian’i Paul Minault, Ramatoa vadiny ; ary dia Ramatoa Blanche Peyron Roussel izay vadin’i Albin Peyron Zanany, no nitaiza azy 4 mianadahy.

Adrienne sy Blanche moa dia namaly ny antso ka nihazo ny làlan’ny misionera (Iraka) ihany koa taty aoriana.

10

fa iza, kosa, i paul minault teo anivon’ny anTSo sy IraKa nataon’ny

« Société des missions evangéliques de paris » ?

paul minault tao GensacNy taona 1893, dia banga, tsy nisy mpitandrina ny Fitandremana iray tao Gensac,

izay marihina fa niaraka tamin’i Pessac.Nalefa ny antso fampahafantarana izany, tamin’ny alalan’ireo gazetim-piangonana

Protestanta roa : Le Christianisme au XIXe siècle sy ny Vie Nouvelle. Mpitandrina telo mirahalahy no indray namaly ny antso, nefa dia niara-nihemotra ihany koa izy telo, mba tsy hisehoan’ny endrika fifaninanana.

Teo anoloan’izany rehetra izany no nanapahan’ny Filankevi-piangonana (Conseil Presbyteral) handefa telegrama mivantana tamin’i Paul Minault, izay namaly ny antso avy hatrany.

Nitory ny tenin’Andriamanitra tao Pessac sy Gensac izy ny Alahady faha-17 Desambra 1893.

Resy lahatra tamin’izany ny Filankevim-piangonana, ka nanapa-kevitra avy hatrany ny Filohan’ny Filankevitra hampanao latsa-bato. Valo no isan’ny mpifidy, ary « vato valo » no nandatsaka ho an’i Paul Minault.

Noraiketina an-tsoratra ary nampitaina an’i Paul Minault teo no ho eo izany vokatry ny latsabato izany.

Ny 24 Desambra 1893 no novakina teo amin’ny Filankevi-piangonana ny taratasy faneken’i Paul Minault.

Koa satria ny 31 Martsa 1894 vao namela azy tanteraka ny Kaosistoaran’i Ales, toeram-piasany teo aloha, dia ny Voalohan’ny volana Avrily 1894 izy vao nandray tanteraka ny fitandremana an’i Gensac. Ny Mpitandrina L.Hardant, izay voatendry ho any Montivilliers (Seine ambany) no nodimbiasan’i Paul Minault tao Gensac.

Ny Mpitandrina Adolphe Doy – izay vao avy nivoaka tao amin’ny «  Faculté de Théologie de Paris  » ny 1891 no mpitandrina mpanampy tao Gensac. Izy io rahateo moa, no nandimby an’i Paul Minault taorian’ny nahalasanany ho aty Madagasikara.

Tian’ny fiangoanany tokoa i Paul Minault, noho izy mahavangivangy ny mpivavaka tao amin’ny fitandremany. Ny «  Famangiana  » rahateo moa no «  Foto-kevitra  » notohanany mba ho fanoitran’ny Fifohazam-panahy, nandritra ireo tatitra nataony ho an’ny « Société de Théologie du Sud Ouest » (Montauban, Novambra 1895). Zava-dehibe hoy izy ny « Tafika Masina » ho an’ny Fifohazam-panahin’ny Fiangonana.

11

Tena tsy foin’ny Kaonsisitoaran’i Gensac i Paul Minault. Ary na dia tsy afa-nanohitra ny antso sy iraka nampanaovina ny mpitandrina azy ireo aza ny Filankevim-piangonana tao Gensac, dia mbola nahavatra nangataka tamin’ny « Sous-Prefet » mba ho « IRAY TAONA » ihany no « fampindramana » ny mpitandrin’izy ireo ny S.M.E.P (Société des Missions Evangeliques de Paris). Nefa moa dia voalaza fa nolavina izany hetahetan’i Gensac izany. Voatery nametra-pialàna mihitsy, tao Gensac i Paul Minault, noho izany rehetra izany.

ny foto-kevitra « ara-tsosialin »’i paul minaultNanamarika azy loatra ny « fomba fitenin’i Virgile (Eneide 1,405) » nanao hoe  :

« Incessus patuit dea ».Ny lafiny ara-tsosialy no nibahana betsaka, teo amin’i Paul Minault, isaky ny

« Mitory ny tenin’Andriamanitra » izy.Mpikambana nafana fo rahateo, tao amin’ny Association Protestante pour l’Etude

pratique des Questions Sociales  » izay notarihin’Ingahy Tommy Fallot (1887) i Paul Minault.

Nampitainy tamin’Ingahy Frank Puaux Mpitandrina niandraikitra ny «  Revue Chretienne » - Février 1891 ny fotokevitra « Sosialisma Protestanta ».

Notoheriny, tao anatin’izany « Revue » izany ny « endri-panararaotana » rehetra nisy teo amin’ny samy olona ; indrindra teo amin’ny « lehilahy manararaotra vehivavy ».

Nolaviny «  ara-potokevitra  » tanteraka ny «  Kristianisma maka ho azy  » (Le Christianisme Individualiste) novohizin’i Vinet sy Adolphe Monod.

Ary inoana, ny faharesen-dahatra teo anoloan’ny foto-kevitra «  Sosialisma Protestanta  » ihany koa no anisan’ny risika lehibe nanosika an’i Paul Minault ho aty Madagasikara.

“nomena ianao ka manomeza,mitoria fa nitoriana !tsarovy ny nahariana sy nitaizana anao : meteza ho iraka hanambarany fototry ny fiadanana”

“Tsy sekoly fanomananafandovana fiadananafa sekoly ho an’ny rehetra (...)dia rehetra miara-miadyhanavotra izay any an-kadyka samy hahay no ho fetra”

D O X

12

fa inona no tena IraKa nampitondraina an’i paul minault ?

ny « tontolo ara-tantara » ankapobeny teo amin’ny fanombohan’ny « fanjanahantany »Tao anatin’ny fotoan-tsarotra no nanorenana ny Kolejy Paul Minault. Tsy hafa

izany fotoan-tsarotra izany fa ny fiandohan’ny fanjanahan’i Frantsa an’i Madagasikara; vanim-potoana nahatongavan’ny Jeneraly Joseph Simon Galliéni, nirahin’ny Fitondram-panjakana frantsay ny ho « fotra » haha zanatany an’i Madagasikara izay, raha bangoina fohifohy, dia mifantoka amin’ireto  : ny fampandrian-tany ka hahazoana mifehy tanteraka ny vahoaka Malagasy, ny ho endri-panabeazana hampandohalika ny Malagasy eo anatrehan’ny « sivilizasiona frantsay » ary ny ho endri-pitrandrahana ny harena misy eto amin’ity Nosy ity. Nampitondra faisana ny Protestantisma Malagasy ny fanatrarana ireo tanjona ireo satria niantraika hatrany amin’ny « vololon’ainy » mihitsy noho ireto :

• Nohararaotan’ny Zezoita ny saritaka niseho teto ka niampangany an’ireo misiona protestanta efa-tonta niasa teto dia ireto avy : ny L.M.S (kongregasionalista – presbyteriana), ny F.F.M.A (frenjy nateraky ny Friends’ Foreign Mission Association), ny N.M.S (Norske Misjonselskap, misiona loterana avy any Stavanger, Norvezy), sy ny S.P.G (Society for the Propagation of the Gospel, anglikana), ho kitro nifaharan’ny « Fanjakana Merina » sy ny « fanoherana an’i Frantsa ». Izany no nampidradradradra ireto Zezoita ireto fa  : « Ny mpanara-dia ny Frantsay dia tsy maintsy mivadika ho katolika fa izay mitoetra ho Protestanta kosa dia mpanohitra ny Frantsay fa mbola mpomba ny Anglisy ». Ankoatra ny fahafatesan’Ingahy Johnson telo mianaka tao Arivonimamo (izay niniana novoizina fa asa ratsin’ny Menalamba) dia maro ireo mpino protestanta tany amin’ny faritr’Ambatomanga, Ivakinankaratra, Ambositra, Ifianaratsoa no noterena hivadika ho Katolika ary dia nalain’ireo Zezoita an-keriny hatramin’ny trano fiangonana protestanta. Mba hampitsaharana ny «  fikomiana  » sy hamoretana ny Protestanta dia nanolo-kevitra an’Ing. Galliéni Ing. Rasanjy (notendren’ny Frantsay ho Praiministra nisolo an-dRainilaiarivony taorian’ny filavoan-defon’ny Tafika Malagasy, nialoha ny haha zanatany an’i Madagasikara) fa mety amin’ny Malagasy ny « manameloka ho faty » roa amin’ireo andrarezin’ny « Fanjakan’i Madagasikara » sady andrarezin’ny Protestantisma Malagasy ! Dia natsangana ny «  fitsarana  » peta-toko nanamelohana an’Ing. Ratsimamanga izay anadahin-drenin-dRanavalona III sy an’Ing. Rainandriamampandry, olo-malazan’ny fanoherana ny fananiham-bohitra sy Raiamandrenin’ny Protestantisma Malagasy.

• Nanapa-kevitra Ingahy Governora Jeneralin’i Frantsa fa mba hahazoa-mifehy ara-tsaina ny Malagasy dia ireto no fepetra noraisiny sy nampihariny :

13

- Tsy maintsy ny teny frantsay no enti-mampianatra any an-tsekoly ary tsy maintsy manana diplaoma frantsay ireo rehetra mpampianatra amin’ny sehatra rehetra  ! Maherin’ny 80% amin’ireo sekolim-piangonana no tsy maintsy hakatona rehefa ampiharina io fanapahan-kevitra io ary dia hiantraika mafy amin’ny Sekolim-piangonana protestanta, tsy teto an-kibon’Imerina ihany fa hatrany amin’ny faritra rehetra nanorenan’ny L.M.S sy ny F.F.M.A sekoly izany.

- Nofoanan’Ing. Galliéni ny «  haingon’ny toeram-pibeazana sy fianaran’ny Protestantisma » dia ny « Kolejin’ ny L.M.S tao Faravohitra », tamin’ny janoary 1897. Voatery nikofoka ny Protestanta mba hihazonana ny sekoliny sy hiarovana ny finoany ; izany no niantsoan’ny L.M.S vonjy tamin’ny « Société des Missions Evangéliques de Paris » (S.M.E.P).

Ho famonjena ny protestantisma malagasyTao anatin’izany « tontolo ara-tantara » (contexte historique) izany no nahatonga

ny L.M.S niantso vonjy tamin’ny « Société des Missions Evangéliques de Paris » (S.M.E.P) mba hanome tànana an’ireo misiona protestanta miasa eto Madagasikara ireo. Sehatra roa no noheverin’ny L.M.S sy ny S.M.E.P fa tokony hovonjena haingana : ny Fiangonana protestanta sy ny sekoly protestanta.

• Mba hamonjena ny Fiangonana protestanta, raha mbola tsy navarina ho « zanatany frantsay » i Madagasikara, dia ny nandefasana an’Ing. Lauga, Mpitandrina , mba hisahana ny « fitaizam-panahy » (chaplaincy - aumônerie) tao amin’ny Fiangonana Anatirova, no nihazakazahana. Ity mpitandrina protestanta frantsay ity no nampahery sy nitantana an’Ing. Rainandriamampandry hatreo amin’ny tsatoka namatorana azy notifirin’ny miaramila frantsay ho fampiharana ny didim-pitsarana nanameloka azy ho faty. Taty aoriana moa dia notoloran’ny L.M.S faritany hiasany ny S.M.E.P ka izay no nipoiran’ilay nantsoina hoe  : «  Mission Protestante Française à Madagascar  » na ny M.P.F. Ireo faritra nanamparan’ny Zezoita, izay notohanan’ny ampahany tamin’ireo manamboninahitry ny tafika ny mpanjanatany frantsay, ny hery amam-pahefany no natolotra ny M.P.F : Ambatomanga, Ambositra, ankoatra ireo faritra sasany niasan’ny Isan-Enimbolan’Imerina tany amin’ny faritra andrefana avaratra sy avaratr’i Madagasikara.

• Ho famonjena ny Sekoly Protestanta kosa dia manam-pahaizana momba ny famolavolana mpampianatra no nalefan’ny S.M.E.P ka isan’ny maro tamin’ireny Ing. Gustave Mondain, tondroina tamin’ny anaram-petaka hoe  : « Lahimatoan’i Frantsa », nivoaka tao amin’ilay sekoly ambony malaza dia ny Ecole Normale Supérieure (Normale Sup) niravaka ny Agrégation. Ny fitantanana ny fanomanana mpampianatra mba ho

14

afaka hiadina hahazoana ireo « diplaoma frantsay » no laharam-pahamehana nosoritana sy narahina. Azo sokajina ho ao anatin’izany « paikady » izany ny fananganana ny Kolejy Paul Minault tamin’ny 22 janoary 1901.

ireo mpianatra sy mpampianatra tao amin’ny Paul minault tany aloha tany.m. lods io vazaha io.

ANDOHALO

AMBOHIJATOVOAVARATRA

15

paul minault ho aty madagasikara

Ny 25 martsa 1897 i Paul Minault no niondrana an-tsambo tao Marseille ho aty Madagasikara, tao anatin’ilay sambo lehiben’ny Messageries Maritimes nantsoina hoe : Peï-Ho. Nisy Iraka (misionera) efatra mirahalahy, nombam-

bady aman-janaka tafaraka taminy.Nitambesatra, ara-batana sy ara-panahy, tamin’ny rehetra ny dia. Nanembona ny

ankohonany sy paroasiny i Paul Minault.Nanoratra ho an’i Gensac sy Pessac izy ny Alahady 28 martsa 1897. Hoy

indrindra izy : « aty gensac sy Pessac ny saina aman’eritreritro. Toa hitako aho mitory ny tenin’andriamanitra aminareo, na dia lavitra dia lavitra anareo aza. mahatsiaro fahalelovana lalina ny rehetra aho, nefa mangataka ny herin’ny fanahy masina mba hiasa mahery aty gensac sy Pessac, hameno ny banga sy hampahery antsika rehetra eo anoloan’izao fisarahana izao. »

Fa ny tena nandratra ny fon’i Paul Minault tany an-dalana dia ny fihetsika sy ny toe-tsain’ireo miaramila sy ireo mpanjanaka miresaka ny Malagasy izay efa voazanaka.

Toe-tsaina sy fihetsika mamoafady, feno fankahalàna toa ny an’i Kaina, hoy i Paul Minault manoratra ho an’ny vadiny no entin’ireo mpiaradia aminay ety anaty sambo.

Romotra dia romotra aho, hoy izy, manoloana izany, ary mahatsapa sahady fa TROSA MIAVOVONA no ananan’ny Malagasy amintsika FRANTSAY hoentina manonitra ny IRAY AMPAHAZATON’NY ratsy vita sy mbola kasaina hoefaina.

Ny 16 aprily 1897 no niantsona soamantsara tao Toamasina ny sambo. Ny ampitso ihany, dia efa borizano 140 lahy (mpilanja) no voaomana hampiakatra anay IRAKA (misionera) aty Antananarivo. Ingahy Benjamin Escande Mpitandrina no nikarakara izany rehetra izany mialoha, niaraka tamin’ireo Maorisianina efa za-draharaha amin’ny fikarakarana izany.

Nidera, manokana ny fifandraisan’ireo mpilanja azy, tsy nisy fimenomenomana na fitarainana kely akory i Paul Minaul mandra-pahatonga taty Antananarivo.

Tao amin’i Dr Borchgrevnik no nivantana sy nipetraka i Paul Minault. Io dokotera io moa tamin’izany no niandraikitra ny Misiona Loterana Norvezianina. Sady Dokotera izy no Mpitandrina (Pastora) ary niasa tao amin’ny Hopitaly nifandrimbonan’ny PROTESTANTA mpamita Iraka rehetra (Hôpital Intermissionnaire).

Ny taona 1869 no niorenan’io Hopitaly io. Nampianatra sy namorina ny « Académie de Medecine » teto Antananarivo ny 1886.

16

Noho ny « asa fitsaboana » voararan’ny Fitondrana Mpanjanaka tamin’izany, dia niompana manokana tamin’ny Fanarenana, na Famelomana indray ireo Fiangonana sy sekoly nalain’ny Fanjakana izy ireo. Nohavaozina hatramin’ny rafi-pampianarana, mba hahafahana misokatra. Rafi-pampianarana manomana « Mari-pahaizana FRANTSAY » sy mpampianatra miteny « Frantsay » no takian’ny « Fitondrana ». Na dia teo aza ny fisian’ny «  Fifanarahana Iraisam-pirenena  » nosoniavin’ny rehetra tany Berlin (1884) mikasika ny «  Fahalalahana Ara-pinoana ny Fivavahana  », dia voatery nanafatra mpampianatra Loterana miteny FRANTSAY ny Fiangonana. Anisan’izany i Charles Brognard – Abel Parrot – Emile Pechin – Jules Pochard (1897) ary ho an’ny S.M.E.P dia i Benjamin Escande sy Paul Minault. Noho ny asa tsy maintsy notanterahin’i Dr Borchgrevnik tany Betafo (Antsirabe), dia tao amin’ilay Dokotera – Misionera namany, antsoina hoe Dr Wilson indray i Paul Minault no nipetraka. Nahafapo azy tokoa ny fandraisan’io Dokotera – Misionera io azy  ; indrindra tamin’ny fitsaboana azy, satria voan’ny tazo izy.

Rehefa afaka kelikely anefa, na dia mbola tsy afaka ny hitaingina soavaly aza i Pasteur Minault, dia nanapa-kevitra ny hanainga hamonjy ny toerana nanendrena azy. Alatsinainy 17 may 1897 io andro niaingana io.

Vantan-dehilahy 25 no nifandimby nilanja azy, niaraka tamin’ilay Misionera Anglisy Herbert F. Standing. Marihina fa isan’ireo Tale niandraikitra ny Sekoly Ambaratonga faharoa tao Ambohijatovo i Herbert F. Standing. Ary io sekoly io no azo lazaina fa lasa Collège Paul Minault taty aoriana. Niara-dalana taminy ihany koa i Pasteur Benjamin Escande.

Tany Ambohimandry no làlana. Saika nafana sy nampihetsi-po ny fihaonan’izy telo mirahalahy tamin’ny Protestanta tao Ambohimandry. Velom-bolo sy afa-tahotra raha vao nahare fa Frantsay i Pasteur Paul Minault sy Benjamin Escande. Tafandry tao Ambohimandry mihitsy ny alin’iny.

Ny ampitso, Talata 18 may 1897 dia nihazo an’i Tsirangaina ny lalana. Avy eo Alarobia 19 may 1897 nandalo an’i Miantsoarivo ; natory tao Ifehibe. Nisinda tanteraka hoe ny tazo namely an’i Pasteur Paul Minault. Teo no niverina namonjy ny toeram-piasany aty Antananarivo Ingahy Herbert F.Standing. I Pasteur Escande sy Minault kosa dia nandroso, niezaka ny hamonjy ny Station Norveziana ao Betafo avy eo vao hitody any Fianarantsoa, Alakamisy 20 may io.

Ny Zoma 21 may 1897 no tonga tao Ambatondradama izy ireo. Niato nisakafo antoandro tao. Nifanaretsaka ny olona satria Tsena Zoma ny tao Ambatondradama. Rehefa avy nisakafo, dia nanohy ny dian’izy ireo hivoaka ny tanana ka i Pasteur Minault

17

lanjaina, moa i Pasteur Escande mitaingina soavaly. Rehefa nandalo indrindra ny Tsenan’Anjoma an’Ambatondradama iny no nisy poa-basy avy ao an-tsena namely azy ireo. I Pasteur Minault no voa voalohany ary maty teo no eo ; raha niezaka namonjy azy iny i Pasteur Escande no voa ihany koa dia maty.

Ny iray tamin’ireo mpiandry soavalin’i Escande antsoina hoe Rainimanga no niezaka nidododo namonjy an’i Ramainandro izay tokony ho 30km eo ho eo avy eo Ambatondradama nilaza sy nitantara tamin’i Rev. Mac-Mahon izay misionera Anglikana tao. I Rev. Mac-Mahon sy olona maro tao Ramainandro no nihazakazaka naka ireo razana, ary nandevina azy ireo eo an-tokontanin’ny Fiangonana Tranovato Anglikana ao Ramainandro.

Araka izany dia ho tsangam-baton’ny Famonjena ny Protestantisma Malagasy no nampitondrana ny anaran’izy mirahalahy ireto ny Anaran’ny Sekoly Lehibe Roa dia :

- Sekoly Benjamin Escande – Ambositra- Kolejy Paul Minault – AntananarivoTsy nisy antony « mazava » azo ijoroana ny famonoana azy mirahalahy.Tao anatin’ny fotoana fohy dia fohy, dia voasambotry ny fitondrana Frantsay ny

olona 13. Notifirina ho faty ny 6 (enina) ary naiditra am-ponja kosa ny 7 (fito) ambiny. Ny nahagaga dia mpino Katolika avokoa izy rehetra ireo. Niteraka ahiahy teo anivon’ny tontolo PROTESTANTA, fa ny « Jésuites » no nikotrika izao famonoana izao. Nisy ihany koa anefa, eritreritra nivoy fa ny fitondrana mpanjanaka mihitsy no niampanga ireo misionera Protestanta Frantsay, ho mpamadika, ka tonga hiaro ny tombontsoa anglisy eto Madagasikara.

Fiangonana Tranovato Anglikana ao Ramainandro

18

ny sary eto dia ahitana an’i kruger, talen’ny sekoly taloha (eo afovoany) ramarikivy no anaram-bosotra nomen’ny mpianatra azy. hita eo ankaviany rambelosoa, mpianatra

ary mpampianatra taty aoriana. zanak’i Pastera ravelojaona izy

ao anatin’ny taranja taloha ny « fianarana mandrafiTra »

19

ny maha paul minault an’i paul minault.

Ingahy Marc Spindler, dia sahy nanambara teo amin’ny «  Bulletin Annuel de la SHPVD 2009 » fa maty maritiora ho an’ny Fiangonana protestanta teto Madagasikara Ing. Paul Minault sy Ing. Benjamin Escande.Marihiny (Ing. Marc Spindler) mantsy fa tsy ny sahan’ny L.M.S na ny F.F.M.A

fotsiny no novangian’izy mirahalahy ireto fa nizotra hianatsimo hamangy ireo Fiangonana tao amin’ny faritr’i Vakinankaratra (saha niasan’ny Loterana Norveziana) sy ho any Ambositra ary Fianarantsoa koa no anton-dian’izy mirahalahy. Nalevina eo an-tokontanin’ny Misiona Anglikana ao Ramainandro izy ireo.

Izany rehetra izany no mitory sy manambara fa « olon’ny Fiombonam-pinoana » (oecuménisme avant la lettre) Ing. Paul Minault sy Ing. Benjamin Escande. Koa rariny raha toa, ho an’Itompolahy Paul Minault, ka nampitondraina ny anarany ny Sekoly Ambony naorin’ny M.P.F (Mission Protestante Française) tamin’ny 1901 , ary natolotry ny M.P.F ho tantanin’ny « Conférence Intermissionnaire » izay niorina tamin’ny 1913 ka nanjary ho Fiombonan’ny Fiangonana Intermissionnaire Protestante.Ireto avy ny Fiangonana nisy tamin’izany :

- Ny taty Avaratra : L.M.S – F.F.M.A ary ny M.P.F- Ny taty Atsimo  : Misiona Norveziana N.M.S – ny Loterana Amerikana

(Lutheran Board Mission sy ny United Lutheran Church of America)- Ny taty Atsinanana : ny « Society for the Propagation of the Gospel » (S.P.G -

anglikana) izay nisahana ny Faritr’i Ihavana ka hatrany Andevoranto.Somary nahatsiaro tena ho natao an-kilabao anefa ny S.P.G, ka niendaka tao

amin’ny Conférence Intermissionnaire ny taona 1924.Araka izany rehetra izany dia tsy isalasalana fa ny « Fitaizana » amam-panabeazana »

voarendrika tao anaty lasitry ny « Fiombonam-pinoana Protestanta » no nampiavaka ny Kolejy Paul Minault.

Ny fanomanana mpiasam-piangonana (Mpitandrina, Pastora, Mpampianatra) sy olom-pirenena Kristiana sahy mijoro amin’ny maha-PROTESTANTA azy, amin’ny alalan’ny fandraisana andraikitra eo anivon’ny firenena no nimasoan’ny Kolejy.

Marihina fa tany ampiandohana dia natokana ho an’ny zatovolahy irery ny Kolejy. Fitaizana nifehezana tena sy nianarana nandray andraikitra, ankoatry ny fanovozam-pahaizana amam-pahalalana no nomena tao amin’ny Kolejy.

« Scuola serena  » an-dRtoa Boschetti sy ny « Dalton Plan »n’ny Amerikana no nampiharina tamin’izany.

20

Nisy ny fandaharam-pianarana tsy maintsy harahina hahazoana ny mari-pahaizana  ; nisy koa ny efitrano fianarana izay niandrasan’ny Mpampianatra ireo Mpianatra, saingy tsy mba endri-pampianarana toy ny fahita ankehitriny no natao fa anjaran’ny Mpianatra aloha no mikaroka sy mandalina (mandeha irery na tsiroaroa na tsitelotelo…), rehefa izay ny Mpampianatra vao manatona manatevina ny fanazavana. Nampiasaina sy nampiharina tany Amerika Avaratra, Norvezy, Soisa, Italia, ary Belzika sy ireo Eropeana miteny Alemà ity fombam-pitaizàna ity.

Noezahina fatratra ihany koa mba hifandanja sy hifameno tsara ny fitaizana ara-batana, ara-tsaina sy ny ara-panahy.

Nitalanjonana, ohatra, ny taranjam-panatanjahan-tena toy ny « Volley Ball » tao amin’ny Kolejy.

Notoriana tamin’ireo zatovolahy mpianatra mandrakariva fa ny Tanjaka dia tsy fenitra na Tanjona fa fitaovana hahatonga ny vatana (ireo taova ao aminy) « hisy ilàna azy  ». Nokendrena tokoa ny hahazoa-mifehy tsara ireo «  HATA-PO  », mpanjohy ny zatovolahy matanjaka, ka hisorohana izay mety ho filan-dratsy ara-nofo sy ny fivarinana amin’izay mety ho iray tarika amin’izany. Hoy ny hiaka tamin’izany : « Etre fort pour être utile » na ny hoe :

(Na), savorovoroin’ny hata-po – ‘Zahay [Ze](Na), savorovoroin’ny hata-po – ‘Zahay [Ze](Ny) – Pataloa Vy !(Ny) – Pataloa Vy !

Noho ny fanononana azy « maika dia maika » - toy ny fanao ny « skoto » dia nivadika hoe :

« Sagorogorona taboum, Ze ! Sagorogorona taboum, Ze !

Pataloa Vy !Pataloa Vy ! »

Midika izany fa na inona na inona fakam-panahy nampisavorovoro ny tovolahy mpianatra dia « Vy ny pataloa », ka tsy mitsoantsoam-poana ! Dia io no nanjary hiaka ahafantarana ny Kolejy sady niavian’ilay anaram-petaka mamin’ny rehetra hoe : PATA !

Fa ankoatry ny fitaizana sy ny fanabeazana dia aoka hambara koa fa ny fandalàna sy fampiasana ny TENY MALAGASY koa no tena nampiavaka ny Kolejy Paul Minault. Marihina eto fa ireo Misionera frantsay izay nitantana ny Kolejy hatrany ampanombohana aza dia nampirisika ny Mpianatra mba ho tia sy hampiasa ny TENY MALAGASY.

21

Moa tsy ny fananan’ny Kolejy Mpampianatra nahafolaka tsara ny teny malagasy no sady mpikaroka no isan’izay nireharehan’ny Kolejy. Tsy hanana-tsiny angamba ny mitanisa manokana ireto andrarezina telo mirahalahy ireto teo amin’izany sehatra izany, dia :

- Itplahy RAVELOJAONA Mpitandrina, izay nitarika ny fikarohana sy ny fanoratana ny « BOKY FIRAKETANA »

- Itplahy ANDRIANONY Mpitandrina, Mpampianatra ny teny sy fomba Malagasy no mbola Mpikaroka momba ny « Fitsipipitenenana » ihany koa.

- Itplahy NY ONJA , Rabenjamina Ranaivo, Mpitandrina , mpampianatra teny malagasy ary nahangona ohabolana maro, nohazavaina tao amin’ny Radiom-pirenena fahizany, tamin’i Razanakiniandro.

RAvElOJAONA ANDRIANONY NY ONJA

Mpampianatra Malagasy Taloha(rabenja, jaovelson, charlotte, rakotoarisoa, naly)

22

Iza avy ireo Tale nifandimby nitantana ny Kolejy paul minault ?

Tamin’ny vanim-potoanan’ny fanjanahantany dia «  tsy maintsy Frantsay  » no mitantana ny Sekoly ambony, toa ny Kolejy Paul Minault. Lalàna niorina hatramin’ny andron’Ingahy Galliéni izany. Koa tsy mahagaga raha toa ka

Misionera Frantsay iraky ny S.M.E.P niasa tao amin’ny M.P.F hatrany no nitantana ny Kolejy. Efa taty aoriana vao nandimby azy ireo ny Tale malagasy.Ireto avy izy ireo :

1- M. André Chazel2- M. R. Lipp3- M. William Lods4- M. Etienne Kruger5- Mme. Galissot6- M. Paul Engel7- Mlle. Hélène Harlé8- Atoa Randriamamonjy Frédéric9- Atoa Ramasomanana Justin (1966-1977)10- Atoa Rasoanindrainy Ammi (1977-1990)11- Atoa Ranaivo Gilbert (1990-2007)12- Atoa Rakoto Armand Andrianambinitsoamanitriniaina – (2007- )

vitsy dia vitsy satria notsongaina ny mpianatra fahiny.

23

Toerana nisy ny Kolejy

Maro ireo toerana efa nisy ny Kolejy hatrany am-boalohany  : tao Ambatobevanja tany am-piandohana. Avy eo nifindra taty Antaninandro (nisy Consulat Americain fahiny). Vao izay vao tao Ambondrona (Rue

Dupleix). Natolotry ny M.P.F ny «  Conférence Intermissionnaire  » ny Kolejy ny 22 janoary 1901 ary notokanana ny 23 janoary 1901.

Nifindra teny Ambohijatovo Avaratra indray avy eo ny Alakamisy 14 may 1912 ka Ingahy Andre Chazel no voalaza fa Toniany tamin’izay ary Ingahy RAVELOJAONA no mpanampy azy. Nodimbiasan’Ingahy Etienne Kruger avy eo Ingahy Chazel – Ingahy RAJAOBELINA Prosper kosa no Talen’Ambohijatovo – Avaratra. Avy eo nifindra teny Ambohijatovo Atsimo ny Kolejy ny 30 janoary 1949, ka ny Alarobia 2 martsa 1949 no fotoan-dehibe nitokanana ny Trano izay an’ny F.F.M.A. Marihina fa sekolin-jazalahy hatrany ny Kolejy hatreto, fa ny volana May 1949 no fotoana nandraisana zazavavy voalohany ho mpianatra tao.

Ny volana Aprily 1977, indray no nifindra tetsy ANDROHIBE izay misy azy ankehitriny ny Kolejy.

Ao Androhibe, miaina ao anatin’ny Velaran-tany 3Ha eo ho eo ny Kolejy.Vatan-trano 11 no foto-drafitrasa misy ao ka :

- Efatra (04) misy ireo Efitra fianarana sy Birao,- Efatra (04) Trano fonenan’ny Mpanabe sy ny Kilasimandry roa tonta (Zazavavy

sy Zazalahy),- Iray (01) Efitrano Malalaka (Trano Fisakafoana sy Fivavahana),- Iray (01) Trano ipetrahan’ny Mpandraharaha (Toy ny Mpiambina…).Mahazaka mpianatra efapolo (40) isan’isany. Ary any amin’ny FARITANY avokoa

ny 70% ny kilasimandry, na ny lahy na ny vavy. Singanina manokana : DIANA (Nosy Be) – BOINA (Mahajanga) – MELAKY (Morondava) – BONGOLAVA (Tsiroanomandidy), miampy ireo manodidina an’Antananarivo toa an’Itasy sy ny avy any ATSINANANA (Ambatondrazaka…).Azo lazaina ho ampy ny kianja fanaovana Fanatanjahantena satria misy kianja :

- ROA (02) ho an’ny BASKET BALL- IRAY (01) ho an’ny VOLLEY,- IRAY (01) ho an’ny HAND- Ary IRAY (01) ho an’ny FOOT.

24

Efitrano roapolo (20) no efitra fianarana ka :- Fito (07) an’ny Ambaratonga voalohany (Akanin-jaza ka hatramin’ny taona

faha-7)- Telo ambin’ny folo (13) ho an’ny Ambaratonga faharoa

Miampy ny laboratoire sy ny «  Centre Médathèque  » ary ireo BIRAO fandraharahana samihafa (TALE – FITANTANAM-BOLA – SECRETARIAT – SURVEILLANCE – LOGISTIQUE sy CENSEUR…)

Tontolo maitso mavana mirefy eo ho eo amin’ny 2000m² no tokontany iririavan’ny mpianatra ; ary trano sy efitrano vao nohavaozina tamin’ny taona 2008 no hanatontosana ny fampianarana. Manodidina ny mpianatra 30 eo ho eo no misy isan-kilasy.

Telo amby efapolo (43), ankoatry ny Tale, no miara-miasa mampihodina ny Kolejy. Azo sokajiana toy izao izany :

SoKajIn’ny mpIaSa Isany• Mpiasan’ny Fandraharahana• Mpiasa Teknika• Mpampianatra « Matiandro »• Mpampianatra « an-tselika »

03091912

fitambarany : 43

anisan’ny nampiavaka ny sekoly hatramin’ny ela ny Tranomboky. etsy ankavia amin’ny sary ny biblioteka tany ambohijatovo nampalaza ny fampianaran-tena; etsy ankilany kosa ny ao androhibe anehoana fa tia mamaky boky sady maka sary ny zatovovavin’i PaTa.

25

Ireo « Hery manGaIKa » manohana ny Kolejy.

Tsy mampisalasala ny manambara fa HERY MANGAIKA ROA LEHIBE no tena mifanolo-tanana amin’ny Kolejy mivantana, mbà hampandroso azy hatrany hatrany, dia :

1- Ny FRAM na ny Fikambanan’ny Ray aman-drenin’ny Mpianatra

2- Ary ireo sokajim-pikambanana samihafa eo anivon’ny Mpianatra Tranainy sy Maintimolaly

Ny FRAM moa dia tsy miala vehana mihitsy isan-taona, eo amin’ny fanomezana mari-pankasitrahana (Loka) ho an’ireo Mpianatra mahafatra-po isan-kilasy. Ny Mpianatra Tranainy sy Maintimolaly indray dia eo amin’ny lafiny Fanatsarana sy Fampianarana – na ara-pitaovana izay na ny lafiny Fampianarana mihitsy.

- Nanadio (nandoko sy nanova ireo taila) atiny sy ivelan’ny efitrano malalaka.- Nanavao ny « Olikaratra » (équipement électrique) ny Efitrano malalaka- Nanolotra « Table-Bureau » sy « Caisson à Tiroirs » ho an’ny Tale- Nanome « Table de conférence » miaraka amin’ny seza 12 ho an’ny Efitrano ho

an’ny Mpampianatra- Nanome « Vidéo-Projecteur » sy solosaina iray, ary latabatra fianarana miaraka

amin’ny seza « 24 isa » ho an’ny efitrano fianarana iray.- Fanaovana « Cours d’appui » maimaimpoana ho an’ny 3è sy TA.C.D.Mahavelombolo ny hafanam-pon’ny tsirairay satria hatramin’ireo Mpianatra

tranainy sy Maintimolaly any ampitan’ny ranomasina (France – Belgique – Italie – Allemagne – Suisse…) dia efa naneho ampahibemaso ny fahavononan’izy ireo hanao tan-tsoroka ho fampandrosoana ny asan’ny Kolejy.

- Efa nosokafan’izy ireo ny SITE WEB – PATA : http://www.paul-minault.com (miampy ny fiantohana izany mandritra ny 1 taona)

- Ny fitakiana izay vinavinam-pandaniana hoentina manitatra ny «  Centre Médiathèque » TSANGAM-BATON’NY FAHA-110 TAONA ary izany dia ny hahazoan’izy ireo mandrefy ny mety sy tokony ho anjara birikin’izy ireo

Tsy mitsahatra mamolivoly ao an-tsaina sy ao am-po sy FANAHY MAHA PATA an’i PATA dia :

- Ny Fanahin’ny Fianarana mandray andraikitra- Ny Fanahin’ny Fifankatiavana ao anaty Fianakaviambe iray tsy anavahana n’iza

n’iza

26

- Ny Fanahin’ny « Famakiana Lay » sy ny « Fitarihana » (Pionnier et Leaderships)- Ny Fanahy « INTEGRE » (marina – mahitsy – ara-dalàna…)- Ny Fanahin’ny MAHA-MALAGASY  : na teo amin’ny fandalàna sy fomba

amam-pahendrena izany, indrindra ny Fampiasana sy Fanajana ny TENY MALAGASY.

Porofo entina manamarina ireo ny Fisian’ny : Skoto – Lasin’asa – Zava-kanto (Hira – Dihy – Sakafo – Fitafy – Teatra Malagasy…)

Azo ijoroana vavolombelona ny Toerana sy andraikitr’ireo Mpianatra Tranainy : Filohan’ny Repoblika – Mpanolotsaina Ambony – Ministra – Masoivoho – Governora sy Tale Jeneraly – Mpitandrina – Pastora – Mpampianatra sy Mpikaroka – Manamboninahitra ambony teo amin’ny Tafika – Akademisiana – Mpanoratra – Mpihira sns…

Tsy hary ho voatanisa eto ny Toerana sy andraikitra miavaka sahanin’ireo zandry zanaka taty aoriana (mpandraharaha amin’ny sehatra maro samy hafa …)

Ilon’ny « Finoana Protestanta » no eo an-dohan’ny Kolejy Protestanta Paul Minault.Ilon’ny Malagasy sy ny maha-malagasy ihany koa, ka tsy azo araraka an-tany.

’Ndeha « HISAOTRA mandrakariva an’Ilay Andriamanitra Rain’i Jesoa Kristy Mpamonjy isika, noho ny FANOMEZANY TSY AZO TONONINA ».

ramose Dofa( Isaorana indrindra Andriamatoa RANDRIANARIvElO lucien izay nanome ny

tahirin-kevitra nanoratana ny tantara. Mpianatra maintimolaly koa izy )

Ankizy nihira voalohany ny «PATA MAMIKO» notarihin-dRamose Naly - mpitsara ny fifaninanan-kira

27

Biraon’ny Groupe Social tamin’ny taona 1962/63

Ny fiainan’ny Sekoly mitsangantsangana

28

ny TonToLo manoDIDIna ny fIorenan’ny KoLejy proTeSTanTa paUL mInaULT

Taorian’ny namoahana ny didy nampanjary an’i madagasikara ho zanatany frantsay tamin’ny faha-6 aogositra 1896 dia ny jeneraly joseph simon galliéni no notendren’ny fitondram-panjakana frantsay ho “governora jeneraly” hitantana

an’i madagasikara ka isan’ny vaindohan-draharaha nankinina taminy, ankoatry ny “fampandrian-tany” sy ny “fitantanan-draharaha” mba hahazoa-manamora ny “fitrandrahana ara-pihariana” an’i madagasikara dia ny hampijoro “rafi-pampianarana” mifanaraka ain’ny filàn’ny “fanjanahantany” dia ny hikendrena mba hampanjary ny malagasy ho “olon’ny frantsay”. henjana sady mahery vaika ny fomba nampiharan’ity governora jeneraly ity ny politika hoenti-manatratra izany. Tsy hanadihady antsipiriany izany isika eto fa izay mahakasika ny “fampianarana” no hasiantsika teny satria, ho hitantsika etsy amin’ny manaraka, fa niteraka “dona mavesatra” tokoa ho an’ny malagasy ny politikam-pampianarana nampiharin’ny jeneraly joseph simon galliéni ary isan’izay antony nitarika ny fanapahan-kevitry ny société des missions évangéliques de Paris (s.m.e.P.) handray andraikitra hanampy ny fiangonana malagasy mba hiatrika izany toe-java-baovao izany ka isan’ny anton-javatra niteraka ny kolejy Protestanta Paul minault.

1. fahaverezan’ny fahaleovantenan’i madagasikaraTaorian’ilay “fihaonambe tao Berlina” renivohitr’i Jermania nanomboka tamin’ny

faha-15 Novambra 1884 ka hatramin’ny faha-26 Febroary 1895 dia efa nampoizina fa ho very ny fahaleovantenan’ny firenena maro taty Afrika ka isan’izany i Madagasikara. Tsy hafa ny anton’io fivoriambe io fa ny hifanarahan’ireo fanjakana eoropeana hizarazara an’i Afrika ho “fari-panjanahana”. Nifanindran-dàlana tamin’io fihaonambe io rahateo

ny ady nifanandrianan’ny “Fanjakan’i Madagasikara” sy i Frantsa ka nahatonga an’i Madagasikara hanjary ho “Tany eo ambany fiarovan’ny frantsay” tamin’ny faha-15 Desambra 1885; Na dia mbola tsy very tanteraka aza ny fahaleovantena dia efa nanimbinana ary efa tsinjo avy hatrany fa tsy hihanona amin’io fotsiny ny Frantsay fa ny hanjanaka an’i Madagasikara mihitsy no tanjon’izy ireo. Tsy namelàn’ireo “mpivoy

fihaonambe tao berlina (jermania),15 novambra 1884 26 febroary 1885

29

ny foto-kevi-panjanahana” tao anivon’ny Antenimiera frantsay izay notarihin’ilay solombavam-bahoaka kiringa, François de Mahy, raha tsy nandefa tafika haka an’i Madagasikara an-keriny ny fitondram-panjakana frantsay tamin’ny 1894, izay niafara tamin’ny faharesen’ny Malagasy (1895) sy ny nahalasanan’i Madagasikara ho zanatanin’ny Frantsay nanomboka tamin’ny faha-6 Aogositra 1896 ! Marihina koa fa niteraka korontana, noho ny fikomian’ireo Menalamba, ny fahatongavan’ny Frantsay. Niantraika tamin’ny Fiangonana Malagasy izany korontana izany satria nanjary lasibatry ny Menalamba sy ny mpikomy ny Misionera sy ny trano fiangonana ary ny trano sekoly no koa notaomin’izy ireo handao ny finoana kristiana ny vahoaka fa hiverina amin’ireo “Sampin-drazana” ! Nambaran’ireo Menalamba sy mpikomy ireo mantsy fa ny fialàna tamin’ny fivavahan-drazana sy ny sampan-drazana no naharesy ny Malagasy !

ny zoin-kevitry ny mpanjanatany : tsy handry ny tany raha tsy voadona mafy ny mpomba ny ‘‘menalamba’’ sy ny ‘‘protestanta’’

Raha vantany vao nilavo lefona ny Tafiky ny Andriamanjaka, tetsy an-daniny nipoaka tamin’ny faritra maro teto afovoan-tany ny “fikomian’ny Manalamba”. Tsiahivina eto ireo nalaza indrindra : Rabezavana, ry Rainibetsimisaraka. Nitondra faisana sy fahoriana ny Fiangonana mbamin’ny Sekoly protestanta (an’ny L.M.S., F.F.M.A., N.M.S., S.P.G.) sy ireo Mpitandrina, Katekista malagasy izay nisy namoy ny ainy mbamin’ireo Misionary vazaha toa an’i Johnson telo mianaka tao Arivonimamo. Tetsy an-kilany kosa dia nikaroka fomba haingana hampilavo lefona ny Menalamba Ing. Goverora Jeneraly, ny Jeneraly Simon Joseph Galliéni. Notoroan-kevitra izy fa ny fomba hahazoa-mampitsahatra io fikomiana io dia tsy misy afa-tsy fanamelohana ho faty izay heverina fa “Olomaventin’ny fitiavan-tanindrazana” tombanana ho mifanakaiky amin’ny Andriamanjaka Ranavalona III izay nahongana tsy ho Mpanjaka ! Dia raikitra àry fa Ing. Rainandriamampandry, sady maamboninahitra ambony no koa ing. rainandriamampandry

30

Protestanta hiringiriny sy ny anadahi-drenin’ny Mpanjaka Ranavalona III, ny Printsy Ratsimamanga, no hovonoina ho faty ! Nampanangana “fitsarana” maimaika hamoaka ny fanamelohana ho faty azy ireo Ing. Governora Jeneraly ! Malagasy ray, Malagasy reny no nijoro nanome hevitra sy nanampy an’Ing. Governora Jeneraly hampanangana io “fitsarana mandainga” mba hahazoa-manameloka ireo olona ireo izay tsy hafa fa Ing. Rasanjy izay Mpitantsoratry ny Praiministra teo aloha, Ing. Rainilaiarivony, sy ny Printsy Ramahatra. Izy mirahalahy ireo mantsy dia efa ela no nifidy ny hiandany amin’ny Frantsay noho ny tsy fifankahazoana teo amin’izy ireo sy Ing. Rainilaiarivony Praiministra ! Marihina

fa nanoro hevitra ny Printsy Ratsimamanga ny Pretra katolika frantsay mba hivadika katolika, nanaraka izany torohevitra izany tokoa ny Printsy Ratsimamanga fa sao izany no hahavotra ny ainy ! … Fa Ing. Rainandriamampandry kosa dia tsy nivena fa nijoro ! Rehefa tonga ny andro nitifirana azy miandry ireo teo imasom-bahoaka dia ilay Pretra katolika frantsay no nitantana ny Printsy Ratsimamanga nankeny amin’ny toerana hitifirana azy, fa ny Pasteur Henri Lauga, iraka nalefan’ny Société des Missions Evangéliques de Paris kosa no nitantana sy nampahery an’Ing. Rainandriamampandry nanatona ny tsatoka hamatorana azy nialoha ny fitifirana azy ho faty !

Fahavoazana lehibe tsy roa aman-tany no nianjady tamin’ny Firenena Malagasy sy tamin’ny Protestantisma Malagasy rahateo ! Tsarovy fa ankoatra ny maha mpitari-tafika an’Ing. Rainandriamampandry dia Mpampianatra sy Mpitandrina koa izy, izany hoe olon’ny Fiangonana protestanta ! Nefa toa tsy mbola ampy izany fahavoazana izany fa mbola nisosoka ihany koa ny “fanenjehana” hampanjary ho maritiora ny Fiangonana protestanta teto Madagasikara ! … Araka izao manaraka izao !

fanelingelenana ny asam-pampianaran’ny fiangonana protestanta sy fikendrena ny fanafoanana azy

Iaraha-mahalala fa ny Fiangonana protestanta, tamin’ny alàlan’ireo Asa Misiona nosahanin’ny London Missionary Society (L.M.S.), ny Friends’ Foreign Mission

ing. rasanjy

ing. ramahaTra 14/06/1896

31

Association (F.F.M.A.), ny Society for the Propagation of the Gospel (S.P.G.), ny Norske Misjionselskap (N.M.S.) no nisahana ny asam-pampianarana, tsy tao “Ankibon’Imerina” ihany fa hatrany “Anindrantany”, tamin’ny alàlan’ny Isan’Enimbolan’Imerina (I-6-B). Namoaka didy àry Ingahy Governora Jeneraly mamepetra ny momba ny fandaminana ny fampianarana eto Madagasikara ka amelana na tsy amelana ny fisokafan’ny sekoly dia isan’izay fepetra voarakitr’io didy io ireto :

- Tsy maintsy atao amin’ny teny frantsay ny fampianarana any amin’ny sekoly rehetra,- Tsy maintsy manana diplaoma frantsay ireo mpampianatra ao amin’ireo sekoly ireo,- Tsy azo atao trano fampianarana ny trano fiangonana;

Mafy ny fidonan’izany tamin’ny Fiangonana protestanta ! Raha tsy hiresaka fohy ny nanjo ny L.M.S. fotsiny aho dia izao no zava-nisy: sekoly miisa 800 ianaran’ny ankizy sy tanora hatramin’ny 30 000 no tsy azon’ny L.M.S. hosahanina intsony rehefa hihatra io didy io ! Tsy maintsy mikaroka ary tsy maintsy mahita vaha olana haingana ny L.M.S. manoloana izany. Izay no antony niantsoan’ny L.M.S. vonjy tamin’ny Société des Missions Évangéliques de Paris (S.M.E.P.) mba handray an-tànana ireo sekoly sy ireo mpianatra ireo.

Ankoatra ireo fepetra notapahina sy nampiharina ny amin’ny fampiasana ny teny frantsay any an-tsekoly sy ny tsy maintsy hananan’ny sekoly mpampianatra manana diplaoma frantsay, dia isan’izay fomba nandemen’ny Jeneraly Joseph Simon Galliéni koa ny fanafoanana ny “Oniversity protestanta” tao Faravohitra ! Tamin’ny faha-18 Jona 1881 no nisokafan’ity Oniversity protestanta naorin’ny L.M.S. ity. Raha ny tena marina dia Kolejy fanomanana ireo mpitandrin’ny L.M.S. no tao, nefa efa nisy fampianarana momba izany ihany notontosaina tao Avaratr’Andohalo nanomboka tamin’ny faha-6 Aprily1869 ary dia io nafindra tao Faravohitra io. Marihina fa ho an’ny Anglisy, ny teny hoe “College” (Kolejy) dia midika ho toeram-pampianarana ambony na “Oniversity”. Fa ankoatry ny “Teolojia” izay fototry ny fampianarana ho mpitandrina, dia nampianatra taranja momba ny “siansa” samihafa koa ity Kolejy ity (hatramin’ny Astronimia, ny

ny jeneraly joseph simon galliéni, governora jeneralin’i madagasikara

teo anelanelan’ny 1896 - 1905

32

Tantara sy ny Jeografia, ny taranjan-kajy isan-karazany, ny Psykolojia, ny Botanika mbamin’ny Jeolojia, sy ny maro hafa) ; koa tsy mahadiso mihitsy ny nanondroana azy ho “Oniversity protestanta” ! Saingy novidin’ny Jeneraly Joseph Simon Galliéni (tamin’ny vola antsasaky ny tokony ho tena vidiny) ny trano ka navadiny ho biraom-panjakana ary dia io izy lasa “Ministeran’ny Fitsarana” io ! Nitera-pahavazana mafy tokoa ho an’ny Protestanta ny nandraisan’ny Jeneraly Joseph Simon Galliéni an’io toerana io !

2. fanararaotan’ny “Zezoita” ny korontana mba hamotehana ny protestantisma malagasy

Nanampy trotraka izany rahateo ny fanararaotan’ny “Zezoita” katolika ny korontana niseho lany teto Madagasikara mba hanenjehana ny Fiangonana protestanta. Marihina aloha fa nahatsiaro fahasahiranana ny Katolika fony mbola vanin’andro nitondran-dRainilaiarivony ny fanjakana teto Madagasikara. Tsotra ny anton’izany: nampijoro ny finoana protestanta ho “fivavaham-panjakana” io Praiministra io sy ireo Mpanjakavavy roa nifandimby, Ranavalona II sy Ranavalona III, koa rehefa resy ny Fanjakan’i Madagasikara ka tafakatra teto Antananarivo ny Frantsay ary nanomboka ny fampandrian-tany ny tafika frantsay dia nohararaotin’ireo Zezoita ny toe-javatra nanerena ny vahoaka hanaraka ny “fivavahan’ny mpandresy”, dia ny Katolisisma raka ilay fiteny nankalazain’ny Zezoita fatratra hoe “izay mbola mikiry ny hijanona ho Protestanta dia mpomba ny anglisy fa izay te-ho marina eo anatrehan’ny frantsay izay mpitondra vaovao ny tany dia tsy maintsy mivadika ho katolika !”. Narahin’ny “halatra trano fiangonana” sy fisamborana ary fampijaliana ireo mpitarika ny vahoaka protestanta izany hetsiky ny Zezoita izany. Ireto no faritra nitondra faisana noho izany :

- ny teto amin’ny manodidina an’Antananarivo,- ny faritr’Ambatomanga,- ny faritr’i Vakinakaratra izay niasan’ny N.M.S.,- ny manodidina an’Ambositra sy Fianarantsoa !

Eto izany dia sady nampitondrain’ny Menalamba faisana ny Fiangonana protestanta satria nampangain’izy ireo ho “nahafaty hasina ny tanindrazana”, no sady niharan’ny valifatin’ny Zezoita nahatsiaro fa noteriteren-dRainilaiarivony ka manararaotra ny ampandrian-tany mba hanerena sy hitaomana ny vahoaka hiala amin’ny finoana protestanta fa hivadika ho katolika. Manginy fotsiny ny mety hikatonan’ny sekolin’ny Fiangonana protestanta noho ny tsy fananana mpampianatra manana maripahaizana frantsay afaka hitantana azy ireny. Tao anatin’izany toe-javatra nifamahofaho izany no tsy maintsy nanoina ny antson’ny L.M.S. ny S.M.E.P., koa ankoatra an’ireo Frantsay

33

mpitandrina, toa an’i Henri Lauga sy i Frederic Hermann Kruger, nalefa mba hanatrika ifotony ny olana nateraky ny fandresen’ny Frantsay sy ny faharesen’ny Malagasy, izay tonga tany amin’ny fiandohan’ny taona 1896, dia mpampianatra indray no nalefan’ny S.M.E.P. ka isan’izay tonga voalohany ireto mpampianatra ireto :

- Léopold GALLAND,- André DURAND,- Gustave MONDAIN izay vao nivoaka an’ilay Sekoly fanomanana mpampianatra

malaza, dia ny Ecole Normale Supérieure, nomen’ny Malagasy anaram-bositra hoe : ‘‘Ilay lahimatoan’i Frantsa’’,

- Charles DUCOMMUN

Nisy mpitandrina telo mirahalahy koa niara-dàlana tamin’ireo mpampianatra ireo :

- Edmond MEYER,- Siméon DELORD,- Paul MINAULTNy antony nandefasan’ny S.M.E.P. ireto mpitandrina ireto indray dia vokatr’ilay

hetsiky ny Zezoita voalaza tery aloha. Mba hahazoa-mampahery ny vahoaka protestanta malagasy dia tsy maintsy nodisoina ilay foto-kevitra nafafin’ny Zezoita hoe: ‘‘izay mbola mikiry ny hijanona ho Protestanta dia mpomba ny anglisy fa izay te-ho marina eo anatrehan’ny frantsay izay mpitondra vaovao ny tany dia tsy maintsy mivadika ho katolika !’’. Niniana nabaribary àry ny tsy fahamarinam-pototr’izany satria na dia maro an’isa aza ny Katolika any Frantsa ary nankalazaina fatratra ny maha « vavimatoan’i Eglizy  » an’i Frantsa, dia misy ny Frantsay no protestanta  ! Hararaotina kely eto ny fitanisana ny anaran’i Paul Minault mpitandrina ho isan’ireo misionary nalefan’ny S.M.E.P. taty Madagasikara ! Ny anaran’io mpitandrina io mantsy no entin’ny Kolejy ! Mbola hotantaraina ery ambany fa ny hiasa ao Fianarantsoa sy ny manodidina no nanendrena an’ity mpitandrina ity ka tamin’ny fotoana nandehanany tany niaraka tamin’ilay mpitandrina iray hafa antsoina hoe Benjamin Escande no namonoan’ny ‘‘sasany’’ azy mirahalahy ireo tao Ambatondradama – Ramainandro tamin’ny faha 21 Mey 1897;

Tsapantsika araka izany fa tao anatin’ny toe-draharaha sarotra ny firenena malagasy sy ny fiangonana taty madagasikara tamin’ny faramparan’ny taonjato faha-XiX sy ny fiandohan’ny taonjato faha-XX. kihon-dàlana tsy azon’ny firenena sy ny fiangonana protestanta nihodivirana na nialàna izany fa tsy maintsy natrehiny kosa mba hahazoany manatontosa ny iraka nanirahan’ny Tompo ny fiangonany. isan’izay fitaovana mahomby

34

nampiasain’ny fiangonana ny sekoliny izay notandindonin-doza rahateo koa ! Tsy maintsy mikaroka vaha olana manoloana izany rehetra izany ny fiangonana protestanta izay notantanin’ny misiona samihafa fehizay ka isan’izany vaha olana izany ny fanomanana ny mpampianatra sy ny fitaizana ny zatovo sy ny tanora ho olombelona manana hazon-damosina afa-mijoro sy mitraka ! antony nanapahan’ny “conférence missionnaire” an’ny mission Protestante française (m.P.f. izay najoron’ny s.m.e.P. taty madagasikara) hevitra ny hanorenana ny kolejy Paul minault izany  ! hanomanana mpampianatra manana fahaizana sy fahalalana amin’ny fampianarana sy ny fitaizana hiasa any amin’ireo sekolim-piangonana miely any rehetra any.

raKoTo anDrIanamBInInTSoamanITrInIaInaMpahaitantara, Talen’ny Kolejy Paul Minault ankehitriny

“Toy ny zavatra tsy misy fa maty ihany ny asa soratra, raha tsy eo ny mpamaky hamoha ny hafatra sy vetso ao anatin’ny torimason’ny teny izay nametrahan’nympanoratra azy” RANDRIAMIADANARIVO

“ mahagaga fa eto an-tanindrazako aho, nefa tenin’olon-kafa no takina mba ho haiko vao mahazo anjara asa hamelomako ankohonana(...)iza marinano nanodina ny saiko sy ny foko sy fanahikoka dia nahatonga ahy hanitsakitsaka ny ahiko?” RADO in “Vahiny”

“Tsy maintsy miady na inon-kihatra na inon-kidona. ary hatramin’ny fahafatesana aza, mba hisian’ny ampitso mandry fahizay, mba hanjakan’ny rariny sy ny hitsiny tsy misy raorao. (...) mavesa-danja kokoany ho avim-pirenena. nampirisika anao aho tsy hitsitsyaina amin’ny fanavotam-pirenena.” Esther RASOLOARIMALALA

RANDRIAMAMONJY In Ho avy ny maraina

35

Zavakanto

efitrano lehibe tao ambohijatovo. Teto no nanehoan’ny mpianatra ny talentany,

ka nisandratan-dry dox, e.d andriamalala, s.randria sns...

ireo mpampianatra nandray anjara tamin’ny filalaovana ny tantara tsangana rajohary nosoratan’i célestin andriamanantena

(balancourt - manohisoa - rabetafika - armand)

36

ILay HaTSaran-TareHy paTa

Tao amin’ny boky KOLEJY PAUL MINAULT TALOHA SY ANKEHITRINY, 1901-1986, tao amin’ny takila faha 28 no nitanisanay ny voalazan’i

E.D. ANDRIAMALALA momba ny antsoiny hoe « hatsaran-tarehy  » tao amin’ny Sekoly Paul Minault. «  tsy hatsaran-tarehy ara-batana, fa hatsaran-tarehy indrindra eo amin’ny fihetseham-po (…) Fitaizana mitohy sy lalim-paka no nahatongavany tamin’izany (…) Io hatsaran-tarehy io na ilay antsoin’ny tanora hoe ambiansy no mahatonga izay mpianatra nandalo tao amin’ny Sekoly Paul Minault na PATA hifikitra aminy, maha saro-piaro azy mafy, sady tiany hampitaina amin’ny zanany izay ampianariny eto amin’ny sekoly. Ekena, tsy azo lavina, fa toa nanjavona io hatsaran-tarehy io tao ho ao. Andeha atao hoe, nandritra ny roapolo taona teo ho eo. Samy nalahelo daholo ka na ny ray aman-dreny, samy mpianatra tao amin’ny Sekoly, nakamban’ny fanambadiana satria «  tsy hoe mifampibanjina tsy miato fa fo miara-dia te hilanto », araka ny tononkiran’i Bessa, nanovo hevitra tao amin’ny voasoratr’i St Exupéry manao hoe « aimer, ce n’est pas se regarder l’un et l’autre mais regarder ensemble dans la même direction » aza dia tsy nampiditra ny zanany tao amin’i Pata, satria tsy tao intsony ilay hatsaran-tarehy. Tsorina, amin’ny saina tsy miangatra, fa izany no nahamatroka ny lazan’i Pata, fa na teo amin’ny vokatry ny fanadinana, na teo amin’ny serasera dia tsy re laza intsony izy. Nisy ny fotoana izay nahavitsy dia vitsy ny mpianatra ka manodidina ny 200 eo monja ny isany, manomboka any amin’ny Akanin-jaza ka hatrany amin’ny Kilasy Famaranana.

Tsy azo lavina fa nisy ny ezaka nataon’ny Tale sy ny mpampianatra, raha tsy hilaza afa-tsy ny fanokafana ny ambaratonga voalohany eo amin’ny fampianarana fotsiny isika, izay mahatafita mpianatra afaka CEPE amin’ny vokatra 100/100 matetika ary taninketsan’ny sekoly. Nisy foana nandritra ny fotoana nampangingina ny lazan’i Pata ireny fihetsiketsehana samihafa saingy tsy fantatry ny maro fa voakobona tao Androhibe tao ihany. Ankoatra izany, tsy dia niray hina ny mpianatra Maintimolaly fa nisy fifampiandaniana ka samy naka ho azy, samy nanampy ny sekoly araka izay azony anaovana izany. Ampio an’izany ny amin’ny maha sekoly iombonan’ny FFPM (an’ny Fiangonana Loterana Malagasy sy ny Fiangonan’i Jesoa Kristy eto Madagasikara) an’i Paul Minault. Amin’ny fananana iombonana azy, toy ny lova iombonana rehetra matetika dia, na izy voakarakara tsara fa ifanampiana, na izy tavela irery eo fa ifanjanana.

37

Izao fankalazana ny faha 110 taonany izao indray no nitsofan’ny rivotra vaovao ka misy fiaraha-mientana hamerina izany hatsaran-tarehy izany. Soa ihany !

Inona moa io hatsaran-tarehy io ? manao ahoana ny fisehony ?Asehontsika eto, araka ny fijoroan’ny tsirairay ho vavolombelona, ny niainany

an’izany hatsaran-tarehy izany. Ialan-tsiny fa izay sendra anay ihany no aseho eto, kanefa inoana fa maneho ny hevitra iombonan’ny maro izany. Ny sary izay notsongaina ho hita ato amin’ny boky koa, araka izay nomen’ny mpamaly antso, dia maneho avy hatrany izany hatsaran-tarehy izany.

ny fanahin’ny fiombonana sy ny fanahin’ny fifampizaranaIo fanahin’ny fiombonana io no lehibe indrindra : Fiombonam-panahy amin’Andria-

manitra, fiombonana amin’ny Sekoly, fiombonana amin’ny fianakaviamben’ny samy Pata, fanahy mahay mizara sy mifampizara..

Fiombonam-panahy amin’AndriamanitraSekolim-piangonana i Paul Minault, sekoly ambonin’ny Fiombonan’ny Fiangonana

Protestanta. Izy irery no sekoly iombonan’ny Protestanta eto Madagasikara. Araka izany dia manankina ny fiainany amin’Andriamanitra izy. Izany no isian’ny fanaovana fotoam-pivavahana na culte isa-maraina ho an’ny Kilasy tsirairay ka andraisan’ny mpianatra anjara, mifandimbindimby, amin’ny fitarihana ny fotoana. Efa fitaizana izany ary hanamarika ny fiainan’ny mpianatra nandalo tao. Misy koa fotoam-pivavahana iraisan’ny rehetra ao amin’ny Efitrano lehibe, na tany Ambohijatovo izany, na tao Androhibe ka somary ifaninanana ny fanehoana ny culte amin’ny fomba miavaka, somary mihataka kely amin’ny fanao andavanandro, nefa kosa maneho ny fikirizan’ny tsirairay na ny kilasy manontolo. Eo no iavahan’ny mpianatra mahay mitarika, mahay mivavaka, tsara feo, saro-kenatra nefa miezaka mafy, ary ifankafantaran’ny samy pata.Enti-mandra-maty ny hetahetam-piombonana amin’Andriamanitra io ka na aiza na aiza, na oviana na oviana, na inona toerana misy anao dia ao foana ilay filàna hiantoraka amin’Andriamanitra alohan’ny hanombohana asa.Firifiry akory moa ireo mpitandrina na pastora nanovo fahalalàna tao amin’ny Sekoly Paul Minault ? Tao no azo heverina ho nanombohany nandre ny antso. Ireo teolojiana sangany, nanamarika ny fiainam-piangonana no hotanisaina eto mba hipetraka ho tantara sy arsivan’ny Sekoly. Izay tonga ao an-tsaina ihany ka ialàna tsiny raha misy tsy voalaza. Azo atao ny mameno izany any aoriana : ry Pasitera sy Pastora isany  : Daniel Ratefy, Ramambasoa, Rajaonarivony, Ralambomahay, Ravelomanana, Rasendrahasina Titus, Ralibera Daniel, Rabemanahaka J.W, Rabe Arson, Andriamahatony Jean Bart. Ao kosa ireo mbola velona : Rafransoa Max, Rabenorolahy, Ramarosata Aline, Arianala, Randrianarivelo,

38

Rasolondraibe Peri, Ramino Paul, Ravalitera Andriamarohasina, Rakotonirainy Josoa, Rakotovao Andrianjaka  … Ny mpianatra nobeazina tao amin’ny Sekoly Paul Minault, any amin’ny toerana misy azy : Fiangonana, Fikambanana, Fianakaviana dia lasa mpitarika foana (mpitandrina, diakona, filoha, biraom-pikambanana) mampita sy mizara izany fanomezam-pahasoavana izany amin’ny manodidina. Izay ilay hatsaran-tarehy !

Izay mpanabe rehetra : tale, mpampianatra, mpitaiza manana na hanana andraikitra ao amin’ny Sekoly ka tsy mamela ny mpianatra halalaka amin’ny fanehoany ny fiiziany hanome voninahitra an’Andriamanitra dia manimba ankizy satria tsy mamela azy hivelatra fa mampikatona azy, miteraka fiforetana anaty na frustration ao aminy. Izay fahalalahana sy fahafahana izay no tarazo nifandovan’i Pata hatramin’ny nahariany tany am-piandohana. Izany akory tsy manitsy ny baranahiny sy ny revaka. Izy samy mpianatra ihany no mifanitsy ka voatondro molotra izay mihoa-pefy. Misy aroriaka azo atao tsara. Ilain’ny ankizy ny fandokafana na fankasitrahana ny tsara ataony mba hianaran’ny hafa. Ilainy koa anefa ny fanitsiana sy ny fibedesana azy am-pitiavana. Tsy fanao eto amin’i Pata mihitsy izany baiko miaramila izany! Fiombonam-panahy amin’Andriamanitra : fifandraisan’ny Ray sy ny zanaka, firaiketam-pon’ny zoky sy zandry. Izay no izy !

Fiombonana amin’ny Sekoly.“Sekoliko ity ary an’ny sekoly aho!” Izay no azo amintinana ny fihetseham-pon’ny

mpianatr’i Pata amin’ny Sekoliny. Anontanio ange ireo ray aman-dreny be mbola velona ankehitriny na ireo zokibe maintimolaly teto an’ny sekoly fa hirehitra ery izy hamaly anao hoe “Marina izany”. Ireharehana ery ange izany hoe “mpianatr’i Pata izany e!

“ Ry Pata mamiko, ry salemako!Raha manadino anao aho, aoka ho nenikoilay loharanom-pahendrenaizay notovoiziko! ” (...)

Fony teny Ambohijatovo ny sekoly, “eny amin’ ny la haute ville”, hoy ny mponina Antananarivo taloha, dia tsy nahasakana ny mpianatra hivikiviky hamonjy ny sekoliny izany na toeran-davitra aza no misy azy. Na nikisaka any Androhibe aza ny sekoly ka saika ny manodidina an’Analamahitsy sy iny Avaradrano rehetra iny no maro an’isa tao amin’i Pata, tsy nahasakana ny avy aty Antananarivo renivohitra ny manovo fianarana lavitra. Eo rahateo ny fisian’ny Kilasimandry izay tsy natao ho an’ny avy any amin’ny Faritany ihany fa ho an’ny manodidina koa.

39

Anisan’ny mason-tsivana na antoka ho an’ny Sekoly hafa na toeram-piasana mitady mpiasa ny hoe “mpianatra tao amin’i Paul Minault”. Tena marina io! Lazaiko anao fa tany Toliara aho, raha nampianatra tany amin’ny CUR tany, 25 taona lasa izay, dia variana sady nirehareha anaty nahita tao amin’ny fafana fitaovan-tseraseran’ ny Sekoly Sacré Coeur niandraiketan’i Frère Romain, ilay nanandratra avo ny sekoly Esca ao Antanimena sy izay sekoly niandraiketany (Toliara, Ambatolampy...) Hoy ilay filazana : mitady mpampianatra taranja malagasy maika...manatona ny Tale; tombony ho an’izay liana amin’izany antso izany ny naha mpianatra azy tao amin’i Paul minault : “un ancien élève de Paul Minault serait un atout!” Nampalahelo fa tsy nitohy loatra intsony io laza io taty aoriana, ary ekena am-panetren-tena izany, fa izao indray no heno mankadilo sofina : toa tsy tahaka ny taloha intsony hono izao ny mpianatr’i Paul minault. Soa ny lavo hahay mamindra! Harenintsika io amin’izao ainga vaovao entin’ny ny fankalazana ny faha 110 taonan’ny Sekoly izao. Izany no maha saro-piaro ny mpianatra maintimolaly hivondrona ankehitriny hijoro vavolombelona sy hanandratra ny sekoly nahatafita azy ka ireharehany ho azy!

Fiombonana amin’ny fianakaviamben’ny samy Pata“ka ahoana Pata a?” na hoe “ Paul minault koa ianao ô?”. Izany no fanontaniana

henonao eny an-dalambe na any amin’ny birao, na any am-pivoriana ... na aiza na aiza e. Indraindray tsy fantatrao na tsy tadidinao ilay olona kanefa avy dia mitonon-tena ho havana. Mpianakavin’ny sekoly... Samy Pata e! Tarazo najoro (zavatra efa lasa fahazarana ka mety ho fomba mihitsy, hoy ny famaritana nataon’i Régis Rajemisa Raolison) saingy tsy nitohy ary tsy tanteraka intsony fa niara-maty tamin’i Tale Ramasomanana ny fiainam-pianakaviana, ka ny tokantrano iray amin’ny tranobe iray dia mitaiza ankizy eo amin’ny folo eo ho eo. Mandry ao amin’ny efitra milampy amin’ny azy ireo mpianatra ireo. Tena izany mihitsy moa no niavian’ny teny hoe kilasimandry izay ny Misionera no mpitaiza. Amin’izay ny mpianatra miara-tezaina dia tena toy ny mpiray tampo mihitsy ary miantso an-dRamose sy Madama hoe Dada sy Neny.I Madame Berthe, vadin-dRamose Ratolotra moa dia very anarana hoe Neny, ary Nenin’ny rehetra...hatramin’ny mpampianatra! Hatramin’izao ny niaraka kilasy mandry dia tena mbola mifampitondra ho toy ny mpiray tampo. Indraindray aza rehefa misy hampaka-bady ry zalahy dia miera amin’ny namany ary mampihomehy fa komitiana mihitsy sao tsy mahazaka havam-bady (ry zalahy kilasy mandry io) ilay vehivavy.

Ny mpianatra iray kilasy dia toy ny mpiray tampo ka izay manjo ny iray dia saika fantatry ny mpiray kilasy. Ampiana izay osaosa amin’ny fivelomana ary ifampizarana ny sakafo. Ny fahalafosan’ny fiainana sy ny disadisam-piainana iainana taty aoriana no

40

nahalefy izany ka somary niteraka ny fiainana samy maka ho azy. Mipaka any amin’ny fianakavian’ny mpianatra lavitra any izany fanahin’ny fianakaviana izany. Lazaiko anao fa matetika aho no sendra olona tsy fantatro mitonona ho “Paul Minault” fa tsy “Pata”, - ary izay no anavahana azy-. Rehefa anontaniana izy hoe : oviana? Taiza? vao milaza hoe “ ny rahavaviko, na zanak’anadahiko no mpianatrao tao...”

Mahafaly aloha, fa na dia teo aza ilay lazaina hoe fotoana somary nahamatroka ny lazan’ny sekolintsika dia maro, ary tsy maintsy misy foana isaky ny tarika na andia indraimihira, olona ambony, tafita, talaky maso amin’ny sehatra samihafa novolavolain’i Pata. (Fiangonana, fikambanana, orinasa, toeram-piasana, firenena... na eto na any am-pita). Azo lazaina ho vitsy ihany angamba ny mpitondra fanjakana ambony na mpanao pôlitika (toa tsy manavanana antsika loatra io) fa ny Tale, tale jeneraly, lehiben’orinasa, mpitarika fikambanana, filoha amin’ny sehatra samihafa dia saika Pata daholo. Havanao daholo ireny ary vonona hisahirana ho anao amin’ny sehatra ahafahany manao izany. Ny somary fahavoazana (raha izany no ilazana azy) dia somary tso-dahy na mpiasa be vonton’anatra loatra izy ireny ka esoin’ny sasany ho “vendrana” fa tsy mahay manararaotra sy mangalatra toy ny sasany. Efa nisy mpianatr’i Pata tale jeneralin’Orinasa matanjaka sy mikirakira vola be, toy ny SOMALAC tao Alaotra ohatra, kanefa na trano na fiara aza tsy ananany akory ankehitriny. Nisy minisitra nisahana minisitera lehibe mikirakira vola sy tetikasa be kanefa tsy mba mpanan-karembe toy ny hafa izay vao enimbolana no tompon’andraikitra dia mpanapitrisa na izy na ny havany! Tsy mba Pata mihitsy izany lehiretsy!

“Tsy mahantra olomanga fa mahantra olo-marina ny tanintsika!”. Amin’ny ankapobeny, tsy dia mba mpanan-karembe loatra ny mpianatr’i Pata, saingy tsy maniry olona fa irin’olona. Ny havana sy ny fahaizana no hareny, ary manam-be izy amin’io. Avy amin’izany no mampisy ilay fanahy mahay mizara sy mifampizara.

PATA, sekolin’ny kanto sy ny mpanakanto, mpanandratra ny Teny malagasyNy toetra mampiavaka ny mpanakanto, amin’ny ankapobeny (fa ny saonjo iray

lohasaha moa tsy ilaozan’izay hamarara), dia izy mankafy ny tsara ka tsy tia ny ratsy; toetra mahay mamorona sy mitondra hafaliana manodidina azy. Ilay hatsaran-tarehy pata dia namolavola mpanakanto maro eo amin’ny sehatry ny kanto rehetra. Efa notanisaintsika tao amin’ny boky voalohany tamin’ny taona 1986 izany. Fa izay tiana havoitra dia izao : saika ny sangany rehetra eo amin’ny sorakanto na ny Literatiora teto amin’ny firenena dia nanovo fahalalana tao amin’i Sekoly Paul Minault daholo. Tsy fihamboana izany fa zava-misy! Ny irina dia ny hisian’ny zaza mpandimby aty aoriana. Raha ny amin’ny Literatiora aloha dia tsy azo lavina mihitsy ny fanandratan’ny

41

Sekoly ny Teny Malagasy. Tsy azo dinganina amin’ny tantaran’ny Literatiora malagasy ny Sekoly Paul Minault, ary nandray anjara toerana tamin’izany ireo mpampianatra sangany nifandimby nampianatra tao ka hatreny amin’ny Oniversite. Jereo ange e ! : Ravelojaona, Andrianony, Ny Onja na Rabenjamina Ranaivo, Rajaobelina Prosper, Ravelomanana Hermann, Rambelosoa, Ravoajanahary Charles, Ravonimanantsoa Pierre, Raoloson Rajaosolo, Randriamanantenasoa, Rakotomamonjy Marline Andrianarivony Danielson, Ramahandry Charles, Rakotoandrianoela Honoré, José de Rossi, Rabenja Salomon...Olomangan’ny Teny malagasy daholo ireo. Tsy hitanisa ny mbola velona isika fa ireo efa “nahavita ny hazakazany” ireo tanisaina ireo.Tao koa ireo mpikabary sangany toa an-dry Andriamanantena mirahalahy, Celestin sy Georges. Tsy teo amin’ny sorakanto ihany fa teo amin’ny sehatra hafa toy ny teti-pivoarana koa ka tsy anadinoana ny anaran-dRakotovao Razakaboana, ry Ramahaleo Jean teo amin’ny sehatry ny lalàna, ry Georges vorombola (rain’i Solo mpihira) teo amin’ny sehatry ny teatira na tantara filalao an-tsehatra, Randriamiadanarivo teo amin’ny tantara mitantara. Ramaroson teo amin’ny fitantanana ny Consortium Cinématographique.

Ny hira madinika, ny zava-maneno, ny dihy, ny endrika amam-bika (art plastique) dia samy amirapiratan’ny kintan’ny zava-kanto novolavolain’i Pata.

Ny amin’ity Teny malagasy ity izay nampiasana ny Fanagasiana tamin’ny fotoan’ andro dia sahinay ny milaza fa tena nahomby raha ho an’i Paul Minault manokana izay sady manandratra ny teniny ary mahafehy ny an’ny hafa. Ialan-tsiny amin’ny tompon’anarana fa ny anarana fisandratana, izahay raha manonona manokana ny anaran’ i LOVA Z. sy LOVA Ramasomanana izay vokatry ny Fanagasiana ny fampianarana teto amin’i Pata. Samy namirapiratra izy ireo tany am-pita ka i LOVA Z. nahavita ny Doctorat d’Etat en Mathématiques pures, ary LOVA R. no Lauréat tamin’ny Fifaninanana hivoaka ho Ingénieur en Textiles tany Frantsa, raha tsy hilaza afa-tsy ireo isika.

Deraina ankehitriny ny fanakantoana ny tontolomanodidina ao amin’ny Sekoly Paul Minault Androhibe ankehitriny. Isaorana ny Tany Meva, izay Pata koa ny Tale jeneralin’izany. Manefy ny mpianatra ho tia ny kanto izany ary na tiana na tsy tiana dia manamarika ny fiainany aoriana.

Ny fananan’ny Sekoly fotodrafitrasa ho an’ny Fanatanjahan-tena koa dia tena zava-dehibe ho amin’ny fitaizam-batana satria ao anatin’ny vatana salama no itoeran’ny saina matsilo. Manefy ny toe-batana ho kanto koa izany, ary izany indrindra no namoronan-dry zalahy sy ry zavavy mpianatra maintimolaly hanangana ny CLUB PATA hitaizam-batana sy hikoloana ny fanahin’ny firahalahiana. Misy izany ao Androhibe ao ankehitriny ary mihaona ao ry zalahy isaky ny Asabotsy raha tsy mandeha manafika any amin’ny

42

faritany samihafa. Misokatra ho an’ny rehetra io ka tongava daholo hono raha hitaiza tena sy hifampizara fiainam-pifaliana, hanala ny stress n’ny herinandro.

famaranana : Izay no azo natolotra, ho famaliana ny hataky ny maro taminay, hameno izay voalaza tao amin’ny boky voalohany, ary hampitana ny Tarazo pata amin’ny taranaka mandimby sy izay hitondra ary ho mpanabe ao amin’ny Sekoly Paul Minault. Inoana fa hanampy anareo izay mba kely fantatray izay. Aza atao fanahy manan-tsiny raha misy tsy ampy na somary tafahoatra amin’ny fahitsiam-pitenenana.Atsipy, hono, ny tady eny an-tandroky ny omby ary atsipy ny teny ho ao am-pon’ny mahalala!

ramose naLy na raVaLITera jean rabenalisoa, mpampianatra mpikaroka, mpanoratra,

mpikambana mahefa ao amin’ny akademia malagasy mey 2011

mpanakanto sy mpanoratra samy akademisianina novolavolain’i PaTa(nalisoa ravaliTera - rado - bessa)

lalatiana esther rija randriamamonjy ramananToanina

43

ny fanatanjahan-tena

ASPRO TAlOHA : Mitsangana (Armand, Denis, Paul Dezy, Rabe)

Mipetraka (Rambelo, Philbert, Naly, Rasolofo, Eugène, Jovelson)

ASPRO ANKEHITRINY : Mitsangana (Dofa, Mbola, Ravaka, Zanià, Jonah, Benja, Mamitiana)

Mipetraka (Mbola, Manjaka, Paulin, Hery, Clermont)

44

MPIlAlAO BASKET FAHINY

(efa maintimolaly daholo ankehitriny)

MPIlAlAO BASKET ANKEHITRINY

45

mpilalao baolina kitra ankehitriny

filohan’ny fikambanana ankehitrinymaintimolaly sy ny Pata mamiko

(rasolomanana Tiana & ramarolahy manitra)

46

fiaraha-mifaly noho iTy faha-110 Taona iTy(mihira sy mikorana)

47

avy amin’ny Club pata

Anisan’ny rantsana velona eto amin’ny Kolejy Paul Minault ny Club PATA ary mandray anjara mavitrika amin’ny fanampiana ny sekoly araka izay azony atao.

Natsangana ara-panjakana tamin’ny taona 2009 ny Club ary mampivondrona ireo tranainy tia fanatanjahantena sy ala-voly. Milalao amin’ny sokajy zokiny (vétéran) eo amin’ny taranja baolina kitra sy basket ball ny mpikambana.

Saika isan-kerinandro dia misy fihaonana amina ekipa zokiny hafa foana ireo mpilalao ary matetika no mandresy na dia ekena fa efa nahazoazo taona aza.

Miisa eo amin’ny 50 eo ankehitriny ny mpikambana.Nametraka ny boulodrome, nanatsara ny kianja filalaovana basket ary mbola

mikasa ny hanolotra fitaovana sy hanao zavatra hafa ho an’ny Kolejy ny Club PATA.Mahafaly noho izany ny hahafahana mandray anjara ao anatin’ity boky ity

hampahafantatra azy ary ilazana fa manohana feno ny ezaka sy hetsika rehetra atao ao anatin’ny fankalazana ny faha-110 taonan’ny Kolejy ny Club, ho valim-babena amin’ny soa noratovon’ireo mpikambana tao.

Ny Birao tarihin’Atoa RAMIANDRISOA Lalaina

fihaonana fanatanjahantena nokarakarain’ny club PaTa mamiko

48

mpampianatra taloha : denis & monique beaudoin, lisy ravalitera, suzanne & françois herouard

mpianatra taloha (Td2 - 1985/86)

ireo mpampianatra taloha sy ankehitriny maintimolaly miara-mivavaka ao ambohijatovo atsimo

49

maintimolaly (Taona 1970 - 1980)

maintimolaly (Taona 1980 - 2000)

maintimolaly miara-mankalaza ny faha- 110 Taona

50

fotoam-pivavahana niaraha-nanamarika ny fankalazana ny faha- 110 Taona tao ambohijatovo atsimo (16 may 2011)

51

mpianatra fahiny tao ambohijatovo avaratra sy atsimo

Tafahaona tany am-pikoranana ny mpiray dabilio sy ny mpinamanadia « mipaozy » maka sary

52

TA

hir

in-T

sA

ry

if

Am

pA

hA

Ts

iAr

ov

An

A

Tily 11 è voalohany

Kilasimandry 1957 - 1958 (6 ème)

Kilasimandry 1957 - 1958 (5 ème)

53

Kilasy Famaranana 1983 (Tahirin-tsary : ramose naly)

54

Kilasy Famaranana 1983 (Tahirin-tsary : ramose naly)

55

PROMOTION NANAO NY «SERvICE NATIONAl» (SN)

56

Mpampianatra FIZIKA (Taloha)

Mpampianatra KAJY (Taloha)

57

Mpampianatra TARANJA lITERERA (Taloha)

Ireo Mpampianatra tamin’ny naha-Tale an’Andriamatoa RANAIvO Gilbert

58

ny nIforonan’ny fIKamBanan’ny maInTImoLaLy

PATA ATY FRANTSA

Ny tranonkala www.wanadoo.mg (nodimbiasan’ny www.moov.mg taty aoriana) no sehatra voalohany nihaonan’ny maintimolalin’ny sekoly Paul

Minault monina aty ivelan’i Madagasikara, sekoly izay manana ny lazany tokoa ao Antananarivo ao ary fantatra ihany koa amin’ny anaram-bositra hoe Pata. Taona 2004 tamin’izay. Maintimolaly iray no nitady ny mpiara-mianatra aminy fahiny tao amin’ny sehatra natokana ho an’ny fikarohana olona (rubrique avis de recherche). Nisy ny nanoina avy eto Frantsa, avy any Kanadà, Madagasikara..., saingy ny tsy mpiara-mianatra taminy no be niditra an-tsehatra, te hiresaka fotsiny izao mikasika ny sekoly sy ny fiainana tao. Betsaka ny nanjary nifankahazo, na dia tsy nifankahita endrika akory aza. Nafana dia nafana ny tafa satria nahatratra an’arivony ny taratasy nifamalian’ny samy Pata tao. Mbola misy io sehatra io hatramin’izao ao amin’ny www.moov.mg, saingy nihena izaitsizy ny isan’ny taratasy ao, rehefa voafafa ireo rehetra teo aloha nony niova ho www.moov.mg ny tranonkala (jereo ny sehatra “Communauté”).

Naniry ny hifanatri-tava àry ireo maintimolaly Pata mpisera tao amin’ny tranonkala taloha. Tapaka fa amin’ny fihaonampanatanjahantena malagasy 2005 (“Rencontre nationale sportive” na RNS) any Vichy no tsara hihaonana. Azo isaina amin’ny rantsan-tanana anefa ny tonga nanatrika io fivoriana io. Tapaka teo fa hanentana ny maintimolaly monina aty ivelany ny tsirairay mba hiara-midinika izay azo atao mikasika ny Sekoly, narofy tamin’izany fotoana izany. Jolay 2005 : io no tena fihaonamben’ny maintimolaly Pata voalohany taty Frantsa, ka tany Montpellier no nanaovana azy. Maro ny tonga, nafana dia nafana ny fihaonana.

Nisy valandresaka telo nialoha ny dinika : ny voalohany mikasika ny misionera Paul Minault, ny faharoa momba ny tantaran’ny Sekoly ary ny fahatelo namelabelatra ny olana mahazo ny Sekoly tamin’izany fotoana izany. Teo no tapaka ny hevitra hanangana fikambanana 7 voarakitra ao amin’ny gazetim-panjakana frantsay ny fisiany (lalàna 1901) 7. Raikitra ihany koa fa hisy fihaonambe isa-taona, ka hiovaova ny toerana : Les Gets (Haute-Savoie, 6 sy 7 mey 2006), Saint-Martin-en-Haut (akaikin’i Lyon, 19 sy 20 mey 2007) ; noho ny antony tsy azo nanoarana, tsy nisy fihaonambe ny taona 2008 ; indroa nisesy (2009 sy 2010) tao amin’ny sahampialam-boly iray ao Cergy-Pontoise (faritr’i Parisy). Ny fihaonambe manaraka dia any Dijon (9-10 jolay 2011).

Tsy ny latsakemboky ny tsirairay isa-taona, hany fidiram-bolan’ny fikambanana, velively aloha hatramin’izao no hahazoany manampy ny sekoly, fa ny fahafoizan-

59

tenan’ny mpikambana, ny fiaraha-misalahy tsy amam-bola ary ny fikarohana fiaraha-miasa amin’ny orinasa aty am-pitan-dranomasina aty.

Mifandray amin’ny fikambanan’ny maintimolaly any an-tanindrazana ny aty Frantsa fa tsy mahaleotena tsy akory. Vao niforona ny fikambanana dia nanana tranonkala ary eo an-dalam-panaovaozana azy ny Birao amin’izao fotoana : www.paul-minault.com.Iarahan’ny any an-tanindrazana sy ny aty Frantsa mitantana izy io. Miara-mankalaza ny faha-110 taona ihany koa ny andaniny sy ny ankilany ary tsy mitsaha-mifampita vaovao ao amin’ny “Pata Facebook” aloha (misy mpikambana 340 hatramin’izao andro anoratanay izao, 16 mey 2011), mandra-pahavoavoatra tsara ny tranonkala.« Ry Pata mamiko ... ... / raha manadino anao aho / aoka ho neniko / ‘lay loharanom-pahendrena / ‘zay notovoziko ... ... » : ireo ny andalana voalohandohan’ny hira fanevan’ny Sekoly tsiahivin’ny maintimolaly isaka izay mihaona ry zareo.

60

birao nanomboka 2010 :Miadana Ramasomanana ALLARD, Rado Andrianarijaona,

Nivo Rassat, Christian ALLARD, Yolande Rakotomalala;Hery Rahamalivony (Vaomiera Serasera nanomboka 2011)

Sarin’ny fianakaviamben’ny paTa vitsivitsy any franTSa

fihaonana PaTa – cergy - 2009

61

fihaonana PaTa – montpellier - 2005

fihaonana PaTa

62

fihaonana PaTa – cergy Pontoise – 2010

fihaonana PaTa – les gets-2006

63

fihaonam-bavaka PaTa – fanokafana ny jobily faha-110 taona – Parisy-2011

fihaonana PaTa – cergy Pontoise – 2010

64

fihaonana PaTa_dijon_10-07-2011

fihaonam-bavaka PaTa – fanokafana ny jobily faha-110 taona – Parisy-2011

65

Ireo mpIanaTra Sy mpampIanaTra amIn’IZao faHa-110 Taona IZao

NY AKANIN-JAZA & NY KIlASY 12°

mpampianatra (akanin-jaza) : ramanoelina mamy harivelo1. FANOMEZANTSOA Harena Sarobidy2. RABEARISOA Solo Andrianina 3. RABEMANANTSOA Mino Mbolatiana4. RAHARINJATOVO Antsa5. RAKOTOARISOA Zo Antenaina Tsitohaina6. RAKOTOARISOA Zo Nomena Sitrakiniaina7. RAKOTOZAFY Tiana Issaïa8. RAMAROSON Kandy 9. RASAMOELISON Solotiana Andrianina10. RAZAKARIASY Tendry Nekena

mpampianatra (kilasy 12°) : rtoa voahangilalao jocelyne1. ANDRIAMITIA Soraya 2. RAKOTOARIVELO Kevin3. RASOANIRINA Vavy Christine4. RANDRIANASOLO Vazaha Houssen

66

NY KIlASY 11° (CP1)

mpampianatra : rtoa vololoniaina fara

1. ANDRIAMBELOMANANA Tsiaro Sitraka2. FANOMEZANTSOA Joseph Mercy3. FANOMEZANTSOA Avotriniaina4. LALAINJANAHARY Mathieu Islaam5. RAFANOMEZANTSOA Ivanah Monica6. RAKOTOARISOA Zolalaina7. RAKOTONIAINA Fanantenana Diary8. RANAIVO Aaron9. RANAIVOHARIMANANA Tolotra10. RANDRIAMANANTENASOA Fanamby Finoana Vanellah11. RANDRIAMANDIMBINIRINA Brineto12. RASOAMPIONONA Elidah13. RATSIMBAZAFY Nirina Valérino14. ZAFISAMBO Ruphin

“satria ny tolona dia aina, ny fitolomana fiainana,ny mpitolona mpiaina ny fahafahana tadiavinyary mampiaina izany ho fanorenana ny ho aviny” “DIMBINIALA” in Tolona

67

NY KIlASY 10° (CP2)

mpampianatra : rtoa randriamamPianina hantatiana armélie

1. ANDRIAMAHARO TANTELIFITIAVANA Fanilo2. ANDRIAMANANTENA Nandrianina3. ANDRIAMANARIVO Herisoa4. ANDRIAMPANARIVO Sarobidy5. ANDRIANATOANDRO MBOLATSIORIVOLA Rodolphe Nhiry6. FELANIARY Tendry Balita Notahiany Andriantsima7. HARILALANIRINA Jenny8. LIMBIRAZANA TOVONDRAE Milasoa9. OLIVANOMENJANAHARY Tantely Mahefason10. RABEMANONTANY Rojovoahangy Malalatiana11. RABENORO Fanomezana12. RAHARO Ny Hery Thomas13. RAKOTONDRATAFIKA Livaniaina Henintsoa14. RAKOTONIRINA NOMENJANAHARY Patrick15. RALINERA YVANA Annick Sombiniaina16. RANDRIAMIZAKANIRINA Tianà17. RAZAFINDRAMARY Alidà Sidonie18. RAZAFINDRAMARY Mariette Marie Feoanah

“ betsaka manam-pahaizana ny malagasy, fa vitsy ny manan-tsaina” Emilson D. ANDRIAMALALA

68

ny KILaSy 9 ° (Ce)

mpampianatra : rtoa haingomalala juliette Philippine

1. AINAHARIVELO Nisafidihendrisoa2. HERINAMBININA Njarasoa3. MAMINIRINA Fréderico4. NASANDRATRA Besa Sarobidy5. RABEARISON Aro Fitiavana Tendriniaina6. RAMANAMAHEFA Tahiry Miharisoa7. RAMBOLAMALALA Ravaky Ny Ony Jocelyne Tsiava8. RANAIVO Dayan9. RANAIVOSON Faniry Mamy Tanteraka10. RANDRIARIMANANA Rantoniaina 11. RANDRIASOLOFOMANANA Jean Hervé12. RANTOMALALA Notahiana Safidy13. RAOBELISON Safidinjanahary Nantenaina Valisoa14. RASOARILOVA Mirantsoa Nantenaina15. ROLLINA Rozilai16. TSISANDAINA Finaritra Sylvio Michael17. RAMAKAMONJY Claudio

“aimer, ce n’est pas se regarder l’un et l’autre, mais regarder ensemble dans la même direction » Antoine de St EXUPERY

69

ny KILaSy 8 ° (Cm1)

mpampianatra : rtoa solofoniaina fanja harisoa

1. ANDRIAMANIRIARIMIAHOTRA Mbolaniaina Mihajatiana2. NARY ANDRIANOMANANA Josoa3. RAKOTOARISON Andriamasinoro Suzie4. RAKOTONDRAZERY Henintsoa5. RAKOTONDRAZERY Sitraka6. RAKOTOZAFY Herimanda Valério7. RANDRIANARITIANA Wilden Fy Emilson8. RANDRIANILAINA Tendry Ny Avo9. RANDRIAPARAZATO Faratiana Hanitriniala10. RAOELISON Rajoniaina 11. RASAHONDRAHARIMALALA Florence Arielle12. RASAMOELISON Hoby Andrianina13. RATOVOHARINIRINDRA Yves Murielle14. TOJONIAINA Solohery Faustin15. FINIDI Mitia Antsa

“ Tsy hoe mifampibanjina tsy miato fa fo miara-dia te hilanto” BESSA,inMaherynyfitia

70

ny KILaSy 7 ° (Cm2)

mpampianatra : rtoa razafinaly Perline

1. ANDRIANARIMALALA Andoniaina Liantsoa Natacha2. MALALANIRINA Marie Antoniella3. RABEARIVELO Lova Mathieu4. RABEMANARIVO Holiarindranto Fanomezana5. RAHARIJAONA Rojo Arotiana6. RAKOTOARILALA Naivo Jocelin7. RAKOTOARISOA Fehizoro8. RAKOTOARISOA Koloina Vaniah9. RAKOTOARIVELO Nadine Emilianah10. RANDRIAMAHERINIAINA Hasina11. RANDRIAMASOMANANA Sedera12. RANDRIAMBELO Andonirina Pinda13. RANDRIANIRINA Jocelyn14. RASOANANDRIANINA Setra Baptistine15. RAZAFIARISOA Ange Marie Bienvenu16. RAZAFIARISOA Faniry Cynthia17. RAZAFINDRAVAO Kevina18. ZAFISAMBO Andoniaina 19. ZANIAINA Laycha Gabhy

71

ny KILaSy 6°

mpiandraikitra ny kilasy : raholiarisoa voahangy lalao claudinelohan’ny kilasy : volaTahirisoa sy razanaTefy Tahiana cédricmpiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : randrianarisoa rojohasina randriamandimby gaêl renémpiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : ranaivo lilia sharon ranaivoharimanana T. hasina 1. ANDRIAMANANTENA Avotry Ny Aina2. ANDRIAMANJARY Debond Ismaël3. ANDRIAMPANARIVO Mamy Haritiana4. ANDRIANARIVELO Oliva Haingotiana5. FAHEZANA Olivier 6. GOUMA Jeancenell Adel7. HERINIAINA Faratiana Joachime8. MIHARINTSOA Ny Rado9. Ngyeu Van Dylan10. NIHAFIANA Tiana Faniry11. PELANIALY Bella Androyance12. RAKOTOARIVONY Antsa13. RAKOTONARIVO Andriatsimanetry Ignace14. RAKOTONIRINA Rindrasoa Nantenaina15. RAMAROSANDY Andrianaivo Fanilo16. RAMINOSOA Eric Padou17. RANAIVO Lilia Sharon18. RANAIVOHARIMANANA Todisoa Hasina19. RANAIVOSOA Finoana Sarah20. RANDRIAMANANTENA Mamitiana 21. RANDRIAMANDIMBY Gaël René22. RANDRIANAHARIVELO Ny Aly

23. RANDRIANARISOA Rojohasina24. RANDRIARIVELO Ando Nantenaina25. RANIVOARINIAINA Nomena Tahiana

Niraina26. RASOAMAMPIONONA Haingotiana

Patricia27. RASOARIMALALA Nirina Esther28. RASOARIMANANA Linah Stéphanie29. RASOAZOELINE Françoise30. RASOLOFOARIZAKA Tafitasoa Véronica31. RASOLOFOARIZAKA Balasco Soleil Luna32. RASOLOMALALA Tsinjo33. RATOANDROARIMALALA Lydia34. RATOMPOARIMANANA Felana35. RAZAKAMANANA Nomena36. RAZANATEFY Razanamaholy Tahiana

Cédric37. TODISOA Finidi Mickaël38. VANONALAVA Marly Kevin39. VOLATAHIRISOA40. RAFANOMEZANTSOA Victorien Jean Luc41. FINIDI Mitia Tsanta

72

ny KILaSy 5°

mpiandraikitra ny kilasy :lohan’ny kilasy : randriaParazaTo Tahiry sy rakoToarivelo rickampiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : manolas adelina juliana andrianandrasana radoniainampiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : andriamahenina kanto randrianaivo kevin

1. ANDRIAMAHENINA Kanto2. ANDRIAMANDROSO Miora3. ANDRIANAIVOMANANA Rojofitiavana4. ANDRIANALY Miora5. ANDRIANANDRASANA Radoniaina6. ANDRIANKAJA Tantely Valisoa7. ANDRIANTAHIANA Bosco Harcellin8. BENARIVO Jacques Hachim9. FAHANANDRO Andriamanantena

Joachim10. FENO ANDRIANOMANANA Solomon11. FULGENCE Mohamed K.12. MANOLAS Adelina Juliana13. RAFANOMEZANJANAHARY Jean Germain14. RAHARIMASY Auréa15. RAHARISOA N. F. Tsiafoy16. RAHARO Aurélie17. RAKOTOARISOA Tolotra18. RAKOTOARIVELO Ricka19. RAKOTOARIVELO Valéry

20. RAKOTONINDRINA Fetra Jean Baptiste21. RAKOTOVELO Tolojanahary Eugène22. RAKOTOZAFY Laëticia23. RALALANIRINA Marie Lilia Claudy24. RAMANANARIVO Lala Tanjona25. RANAIVO Ephraïm26. RANAIVO Israël27. RANDRIAMAHEFA Sarobidy Harisoa28. RANDRIAMAHERY Niaina Tahina29. RANDRIAMBOAVONJY Diary 30. RANDRIAMBOAVONJY Ravaka31. RANDRIAMIADANA Aina Harilala32. RANDRIANARINAIVO Kevin33. RANDRIANARIVELO Fetraniaina34. RANDRIAPARAZATO Tahiry N35. RAVELONIAINA Andomalala36. RICKERT Ralf Nil37. SITRAKINIAINA Anjara Notiavina38. RANDRIAHARRISON Volanirina Jessie39. ANDRIAMAMISOA Daniel Nasandratra

73

ny KILaSy 4°

mpiandraikitra ny kilasy : raharihasina asololohan’ny kilasy : rabemanarivo f. rojomboahangy sy razafimahefa a. raberojompiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : ramanankasina kanto harilala rakoTondrajaona mihasompiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : randrianarison christiana raharihasina henintsoa

1. ANDRIAMPANARIVO Tantely Eric2. ANDRIANASOLO Ny Riana Fanantenana3. ANDRIANOELINA Zinasoa Ny Aina4. ANDRIANTSALAMA Luc Hupperman5. ANDRIATSILAVINA JEAN Victorien6. BAMI Nomenjanahary Brilas7. BEFITIAVANA Mahatoky8. MANERAELSON Israël9. MASY Eliane10. MIANTSAMPITIAVANA Jean Annie11. NOSOAVINA Besa Marie12. OLIVANOMENJAFIHARILALAO Miora

Joelle13. RABEMANARIVO Rojomboahangy

Fanambinana14. RAFANOMEZANTSOA Jean Eric15. RAHAJARIMANANA Laurenne Persa16. RAHARIHASINA Henintsoa Mihaja17. RAHARIMANANA Mariame Nina18. RAHELIARIZAKA Sariaka

19. RAJAOFERA Ranto20. RAJEVO Sophie Prisca21. RAJONHSON Finoana22. RAKOTOMALALA Jean Fidel23. RAKOTONDRAJAONA Mihaso24. RAMANANKASINA Kanto Harilala25. RAMANANKASINA Mialy Zo26. RANAIVOMANANTSOA Ny To Arivelo27. RANDIMBIARISON Jasmine Léa28. RANDRIANARISON Christiana29. RANJATOMANANA ANJARA

Nasoavina30. RAOELISON Jean Patrick31. RASOANOTAHIANA Mirana Josiah32. RASONA Lorraine Mariah33. RAZAFIMAHEFA Raberojo Aro34. RAZAKAMANANA Sarobidy35. TATA Odilon36. TINA Jean Christophe37. RANDRIANIRINA Fitiavana Ny Aina

74

ny KILaSy 3° “a”

mpiandraikitra ny kilasy : ranaivomanana richardlohan’ny kilasy : ramarovelo Tahiana sy mohamed ampizara stivellempiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : rambola don de dieu TsanTan’ny avompiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : Tsarazafy aldinande rakoTovao rijaharizafy ravaka

1. ANDRIAMANANARIVO Riana Faniry2. ANDRIAMANANTSOA Haja Hasina3. ANDRIAMIHAJASOA Antsatoavina Samuela4. ANDRIANANDRASANA Tojo Fifaliana5. EZEKIELA Stephan6. MOHAMED Ampizara Stivelle7. MOSES Cyrille Euloge8. RABARISON Angelo Niaina9. RABEMAMITIANA Voahangilalaina Félicité10. RABEZA Lovasoa11. RAKOTOMALALA Sitraka Nomena12. RAKOTOMANANA Tsilavo Hasina Zo13. RAKOTONDRAVONY Anjaharinosy Aina14. RAKOTOVAO Rija Harizafy Ravaka15. RALAIHARISOA Nambinbintsoa

16. RAMAROVELO Tahinarisoa17. RAMBOLA Don de Dieu Lovely18. RANDRIAMANANA Alain Fanomezana19. RANDRIAMIARINTSOA Samuel20. RANDRIANASOLO Manankasina Manitra21. RANDRIANILAINA Sitraka22. RANDRIAPARAZATO Toky Nantenaina23. RAZAFISOA Lucie Sam24. RAZANATEFY Johary Anthony25. TSANTAN’NY AVO Jean Angelo26. TSARAZAFY Aldinande27. TSIATOSIKA Judith28. TSIMIAVA Antonio29. RATSIMBAZAFY Maria Mia30. RANDRIAMANANTENA Francky

« izany maha malagasy izany anie ka tsara lavitra fa tena iavahana amin’ny hafa na fisaina, fomba sy fitafa » S.RANDRIA

75

ny KILaSy 3° ”B”

mpiandraikitra ny kilasy : rasolomalala fidinirinalohan’ny kilasy : ramarovelo minoarisoa sy randriamaheriniaina lovasoa f.mpiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : ravaoarimalala aina valisoa randriamihaja santatriniainampiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : yveTTe marie noëlla rasamiharison fano nantenaina

1. RANDRIAMIHAJA Santatriniaina2. ANDRIANAHARIVELO Anthonyo3. EZEKIEL Muriel4. FAHANANDRO Josia5. JAONARISON Anthoni Victorio6. MANEFIMANANA Tsaratiana Orléa7. MENJAMBOLOLONIAINA Ramilson8. NIRINARILALA Ony Fanantenana9. RABEMANANTSOA Lova10. RAFARALAHY Nomenjanahary Joliot11. RAHARIJAONA Mialitiana12. RAHARISON Faniry13. RAKOTOBE Miangaly Haingotiana14. RAKOTOMANDIMBINIAINA Rojo

Fanomezantsoa15. RAKOTONIAINA Miandrisoa16. RALAMBOARISON Tiana Herisoa17. RAMAROVELO Minoarisoa

18. RANDRIAMAHERINIAINA Lovasoa Faniry

19. RANDRIANARIVELO Olivier Fitiavana

20. RAREMBY Ralaimongo Tahiry21. RASAMIHARISON Fano Nantenaina22. RASOANAIVO Gino Celeste23. RAVAOARIMALALA Aina Valisoa24. RAVONIARIJAONA Fanambinantsoa

Ejustine25. RAZAFINDRAKOTO Hasina26. SAFIDINANDRASANTSOA Fitahiana27. YVETTE Marie Noëlla28. RAKOTONDRAVONY Anjaharinosy

Aina29. HARISOAJERY Jeannie Théogène30. VICTOR Damour Severino

76

ny KILaSy 2° “a”

mpiandraikitra ny kilasy : ralalaharivony jacquelinelohan’ny kilasy : andrianasoloharison miora m sy mavera danielly fleurysmpiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : rabeTokoTany koloina camille andriamamPandry Tiavinampiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : rabearisoa andrianantenaina raoelison muriella

1. ANDRIAMAMPANDRY Tiavina2. ANDRIAMANAMBINIRINA Nanteherana3. ANDRIAMANANARIVO SitrakaFanilo4. ANDRIAMANANTENA Jean Ravaka5. ANDRIAMBELONIAINA Anja Vanilla6. ANDRIANASOLOHARISON Miora Malala7. ANDRIARIMANANA Fenitra Merson8. ANDRIATAHIANA Narda9. ANDRIATSARAFARA Harintsoa10. BRUNETTE Fabiola11. MANANJARA Jarson Dauphin12. MAVERA Danielly Fleurys13. RABEARISOA Andrianantenaina Thierry14. RABEARISOA Taratry Ny Aina Rindra15. RABEARIVOLOLONA Anthonny16. RABEKIJANA Tsilavina17. RABELA Jerry Stéphano18. RABETOKOTANY Koloina Camille19. RAHARIMALALA Seheno20. RAHERIJAONA Fitiavana21. RAKOTOARILALAO Tahiry Angelo

22. RAKOTOARISOA Ando23. RAKOTONDRAZERY Lucas24. RAKOTONIAINA Erica25. RAKOTONIRINA Tafitasoa26. RAKOTOSALAMA Manitra Hajaniaina27. RAMIARILANJA Avisoa Théodore28. RANDRIANARISOA Jeannie29. RANDRIANARISON Christian30. RAOELISON Holiniaina Muriella31. RASENDRANIRINA Murielle32. RASOANIRINA Manou33. RATRIMOMANANA Mamy Aina34. RATSIMBARISOA Nirihanta35. RAZAFIMBELO Manambina Andrianina36. RAZAFINDRAKOTO Joël37. RAZAKARISOA Fiononana38. RAZANAKOTO Joseph39. VANNINO TOKY Berckmans40. HANITRINIALA Diamondra Ravaka41. ANDRIANIAINA Patrick42. RAKOTOMANANA Rovaniana Harison

77

ny KILaSy 2° “B”

mpiandraikitra ny kilasy : rabemanarivo alphonse benjaminlohan’ny kilasy : andriamifidy sandra sy andrianavalona ny anjoaninampiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : rakoToarivelo jessica ramahefasoa danielmpiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : rajoelinoro sabrinah rabearisoa Tojo mamisoa

1. ANDRIAMALALA Hanta Ravaka2. ANDRIAMANALINA Fanomezantsoa3. ANDRIAMIFIDY Fanjamalala Sandra4. ANDRIAMIHAJAMANANA Mialy Ny

Nofy Itokiana5. ANDRIANAMPOINIRAINY Smith Joseph6. ANDRIANARIVOTSEHENO Mandimby D.7. ANDRIANJAFIMAHEFARINJO Harinoa

Mahalynà8. ANDRIANOMENJANAHARY Sariaka9. FANORENA Marie Avisoa Angeline10. JAORIZIKY Denisot Syndrick11. MOHAMED Chei Fabrice12. NANTENAINA Tefinionja13. ONJANIAINA Lovatiana14. RABEARISOA Tojonantenaina Mamisoa F.15. RABEMANARIVO Rija Faniry16. RABENAMPIONONA Langoniaina

Celestinah17. RAFARALAHY Volamiadalizy Aurélie18. RAJOELINORO Sabrina

19. RAKOTOARINOSY Faneva20. RAKOTOARIVELO Jessica21. RAKOTOMAMONJY Mario Nicolas22. RAMAHEFASOA MAHAFALY DANIEL23. RAMAHERIARIMAHEFA Tolojanahary24. RAMANANIRINA Ranjavao Marcel25. RAMARONISAINA Alice26. RAMERISOA Nivoarilanto Emma27. RANDRIANALISOA Jerry Marco28. RANDRIANARISOA Miora Ny Aina29. RASAHALARIJAONINA Patricia30. RAVELONIAINA Tsanta Voarisoa31. RAVELOSON Andrianasolo Bearivelo

Germain32. RAVELOSON Nomenjanahary33. RAVONIARISOA Tolotra34. RAZAFINTSALAMA Valisoa Mahefa35. SARAELY Ismael Kela36. RANDRIAMIALY Haga37. RAZAFIMBELO Ny Hasina38. RANDRIANINA Hanitra Ifaliana

78

ny KILaSy 1° “L”

mpiandraikitra ny kilasy : rakoTomavo haingomalalalohan’ny kilasy : ramamonjimihanTalalao miora sy ranaivoson andrianiainampiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : razafiarisoa veroniaina rakoToarimanana roberto baggiompiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : raharinavalona niaina domoina biTeny ezra hurel

1. ANDRIAMAHANDRISOA Sanda2. ANDRIAMIARISOA Tojoniaina3. ANDRIAMIHAJA Tahiana4. ANDRIANARIVOTSEHENO Onja

Finaritra5. ANDRIANASOLO Ny Riana Tokiniaina6. BITENY EZRA Hurel7. RABEMAMITIANA Christine Sandrah8. RABY Andriampanovosoa Landry9. RAFANOMEZANTSOA Patricia10. RAHANTASIMBOLA Rondro11. RAHARINAVALONA Niaina Domoina

Linda12. RAJAOHERISON Ny Hasina13. RAJAONARISOANA Tahiry Henintsoa

Harivelo14. RAKOTOARIMANANA Roberto Baggio15. RAKOTOARIVELO Patricia

16. RAKOTOMAMONJY Tojo Fitiavana17. RAKOTOMANANA Tsitoniaina18. RAMAMONJIMIHANTALALAO Miora19. RAMANARIVO Mitzi20. RANAIVOSON Andrianiaina21. RANARISOA Ampy Dy Nosy22. RANDRIAMALALA Fiarenana23. RATSIMAHARINOSY Andriatsarafara

Oliva24. RAVAONIRINA Ortencia25. RAVONISOA Tahina26. RAYMOND Nathalie27. RAZAFIARISOA Veroniaina28. RAZAFIARIVELO Narindra29. RAZAFIMANANTSOA Faly Nirina30. RAZANANTSOA Sitrakiniaina31. TONY Danielos

79

ny KILaSy 1° “S”

mpiandraikitra ny kilasy : randriamananTseheno jonah richardlohan’ny kilasy : raTovoherilalao rosel sy jobiadio azaly badroudinempiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : rafaramalala rota rakoToarijaona rijampiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : razafimalala marie mialy razafindraibe christophe

1. ANDRIAMAROSON Jonathan2. ANDRIAMAROSON Rojohasina3. ANDRIAMIHAJA Sedera Rambelo4. AROANONA Christine5. CHAN Mane Carine6. EZEKIELA Mario7. FARANIONY Julie8. HARINIAINA Pierette clarence9. HERINIAMBA Dieu Donné10. JOBIMADIO Azaly Badroudine11. MENAVOLO Lohen Françoise12. NOMENJANAHARY Fifaliana13. RABEZA Malalatiana14. RAFARAMALALA Rota15. RAHARIMAHAZO Mamy

Andoniaina16. RAHARIMAZO Zohery17. RAHARINIRINA Lovatiana18. RAHELINOROSOA Nosy Seheno19. RAKOTOARIJAONA Rija20. RAKOTOARIMALALA Solofoniriana

21. RAKOTOMALALA Nantenaina22. RAKOTOMIHANTA Rova23. RAMANANIRINA Valérie Karen24. RAMIHARISOA Ravaka Nathalie25. RANAIVOSON Heriniaina Tsiry Hasina26. RANDRIAMALALA Fanaiky27. RANDRIAMIARAMANANA Prisca28. RANDRIANAIVO Jules Mario29. RANDRIANILAINA Nomena30. RASOLOFONIAINA Harinivo

Fenomampionona31. RASOLOMALALA Tsimbina32. RATOVOHERILALAO Rosel33. RAVELOSON Tsiory Gaël34. RAVOLOLONIRINAY Jean Daliane35. RAZAFIMAHATRATRA Diary

Fitiavana36. RAZAFIMALALA Marie Mialy37. SARAELY Mickaël Kennedy38. TSIMIAVA Ely Joël39. HOUSSEN Anjara Issouf

80

ny KILaSy famaranana “a”

mpiandraikitra ny kilasy : ranaivosoa jean de dieulohan’ny kilasy : rakoToarivony vaniala sy ramiarandraibe andriniainampiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : randriamifidison nasandratra raohilison zo Tianampiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : rafaramalala oliravina rakoToarisoa rasoldier ambroise

1. ANDREMANISA Famenontsoa2. ANDRIAMAHENINTSOA Laingomalala3. ANDRIAMALALA Fifaliana Irinah4. ANDRIAMANDROSO Henintsoa5. ANDRIAMIHAJASOA Telina6. ANDRIAMIHAJASOA Tsitohaina Fidel7. ANDRIAMIHARISOA Tojondraibe8. ANDRIANATSIFONATSARA Ny Aina9. ANDRIAMIHARISOA Holiniaina Patricia10. CASSEPUTHEE Paul N. Idée11. CHAMIRE Nadia Alfred12. FANANTENANA Jeanne Kantosoa13. JAOMAHASANTA Maxime14. NAMBININTSOA Sitraka Terry15. ONIMAMPIANINA Herisoa Stella16. RABENORO Mariky Ny aina Laura17. RAFARALAHY Nambinintsoa Nancy18. RAFARAMALALA Oliravina19. RAHARINIAINA Anita20. RAHOLINIAINA Cathianna21. RAINIZANAKOLONA Domoina22. RAJAONARIVO Michaël23. RAKOTOARIVONY Vaniala24. RAKOTONDRABE Marie Annah25. RAKOTONDRAJAONA Maholitiana

26. RAKOTONDRAVONY Tsiry27. RAMANANTSOA Tsiva28. RAMAROKOTO Tahina29. RAMIARANDRAIBE Andriniaina30. RANAIVOSAONINA Mbolatiana31. RANDRIAMAMONJY Stéphanie32. RANDRIAMANANJARA Micka Anthonny33. RANDRIAMIFIDISON Nasandratra34. RANDRIAMISAINA Tahiry35. RANDRIANARINAIVO Maya36. RANDRIANARISOA Lova Adrien37. RANDRIANARIVELO Noro Hasina38. RANDRIANATOANDRO Sarah39. RANDRIANIAINA Naly arline40. RAOHILISON Zo Tiana41. RAZAFIARIMANANA Hasiniaina42. RAZAFITSIAROVANA Tonya43. TAHIRISON Jacques44. TIAVINANDRIANINA Tahiry Niaina45. TOLOJANAHARY Andréa Oshéa46. ANDRIANIAINA Iasina Minat47. ANDRIANIAINA Lantosoa Ludonat48. RATSIMBAZAFY Hoby Nandrianina49. RAKOTOARISOA Rasoldier Ambroise50. JAOMIHARY Nestor

81

ny KILaSy famaranana “C”

mpiandraikitra ny kilasy : rajaoferson clermontlohan’ny kilasy : andriamamPandry Tantely sy ramahefamanana manitra lalaompiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : andrianarisoa luc fabricempiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : andrianjaka nirina michel

1. ANDRIAMAMPANDRY Tantely Hasintsoa2. ANDRIANARISOA Luc Fabrice3. ANDRIANARIVOTSEHENO Hasina4. ANDRIANJAKANIRINA Michel5. ANDRIARILALAMANANA Njakatiana6. RAJAONARIVELO Mihaja Ravoatra7. RAKOTOMALALA Hoby8. RAKOTONANDRASANA Nasandratra9. RAMAHEFAMANANA Manitra Lalao10. RAMAMONJISOA Ando Mamy Fanantenana11. RANAIVOARILALA Onja Niaina12. RANDRIANASOLOSON Jude Natiana13. RANDRIAPARAZATO Tojo Harimamy14. RATEFIARIVONY Romy Famenontsoa15. RAZAKARIVO Harenamamy16. RAMBININTSOA Mamy Mahatsangy

“ fa ny tanintsika letsy, tsy mahantra olomanga fa mahantra olo-marina” J.Nalisoa RAVALITERA

In Hafatra ho an’i Bessa, 1979

82

ny KILaSy famaranana “D”

mpiandraikitra ny kilasy : raTsimbazafy ratiananirina rlohan’ny kilasy : rajhonson minoniaina sy henri ricelmpiandraikitra ny lafiny fiarahamonina : lalasoa nirina angela randrianaToandro andrianjakampiandraikitra ny lafiny fanatanjahantena : noromahefa holin’ny aina delPhin ricardo

1. AINA NOMENJANAHARY Rajaona Kanto2. ANDRIAMANERASON Nirina Parson3. RANDRIAMIHAJA Mamitina Michel4. ANDRIANTSIHOARANA Mitantsoa Fenohasina5. ANDRIANTSOA Arolala6. DELPHIN Ricardo7. HARIMALALA Fanambinantsoa8. HENRI Ricel9. LALASOA Nirina Angela10. NOROMAHEFA Holin’Ny Aina11. RABEKIJANA Ravo12. RAHONIARIFERA Tsanta Fitahiana13. RAIVOARISOA Viviane14. RAJHONSON Minoniaina15. RALAMBOARISON Holy Lalaina16. RANDRIAMIFIDISON Natolotra17. RANDRIANARIVELO Safidinirina18. RANDRIANATOANDRO Andrianjaka19. RASOLOMALALA Tsiaro20. RAVELONIRINA Mahenina21. RAZAFINDRALAISA O. Nampoina22. NORO NANTENAINA Joely Lalaina

83

Ireo mpampIanaTra Sy ny KILaSy na/ sy ny Taranja SaHanIny

amBaraTonGa foToTra : Akanin-Jaza : RAMANOELINA Mamy HariveloClasse de 12ème : VOAHANGILALAO Jocelyne,Classe de 11ème : VOLOLONIAINA FaraClasse de10ème : RANDRIAMAMPIANINA Hantatiana ArmélieClasse de 9ème : RAHAINGOMALALA Juliette PhilippineClasse de 8ème : SOLOFONIAINA Fanja HarisoaClasse de 7ème : RAZAFINALY Perline

amBaraTonGa faHaroa :mpampianatra malagasy:

• RAHARISOA Voahangy Lalao Claudine• RABEMANARIVO Alphonse Benjamin

mpampianatra frantsay:• RAKOTOMAVO Haingomalala• RANAIVOMANANA Richard

mpampianatra filozofia: • Atoa RANARIMIHARISOA Jacques

mpampianatra anglisy:• RANAIVOSOA Jean de Dieu• RAOELINIRINA Bodo Sahondra• HANITRINIAINA Albertine

mpampianatra alemà :• Rtoa RALALARIVONY Jacqueline

mpampianatra Tantara sy jeografia:• RAHARINIRINA Mahefasoa Clarette• RAKOTO Andrianambinintsoamanitriniaina• RASOLOMALALA Fidiniriana• RAZAKALALAO Christian

mpampianatra siansa momba ny fihariana sy ny fiarahamonina:

• RAKOTO Andrianambinintsoamanitriniainampampianatra siansa momba ny aina sy ny

Tany:• RATSIMBAZAFY Ratianiriana• RANDRIANIRINA Albert• RABEDIHAVANANA Abraham

mpampianatra fizika sy kemistria:• RAJAOFERSON Clérmont• RAKOTOMAHANDRY Paulin

mpampianatra matematika:• RANDRIAMANANTSEHENO Jonah Richard• RAKOTOARISOA Manjaka Zo

mpampianatra informatika:• RASOARILALAO Marie Françoise

mpampianatra fanatanjahantena: • RAKOTOMANGA Mbolatiana• NIRINAMALALAHARINORO Josian Gilbert

84

Ny

Mpa

mpi

anat

ra a

nkeh

itrin

y

mak

a sa

ry a

min

’ny

fana

mia

na

itovi

zana

NY

END

RIK

Y N

Y SE

KOlY

AN

KEH

ITRI

NY

85

Dia mbola hoventesinay Mpampianatra ilay tononkalo hoe :

hanampattra ny heriny ny fasana mavànykanefa tsy ho ravany ny vita sy natao.ny lokalokanay : hanohy hatrany hatranyny asam-panabeazana nohamasininao.

RABENJA SALOMON

Tompo ô !fantatrao ny faniriana,izay nasandratry ny mino,ary izao no iangaviana ;“ aza avela hanadinony voady nokinasany fo namolavola irenyary hivaingana ho asaizay rehetra nokendreny.”

... ho anao ry Pata mamy.R.S.

« vitsivitsy ihany no mahatsapa fa ny atao hoe“fahaleovantena” dia famerenana ny fiandrianam-pirenena, ary voafaoka ao anatin’izany ny fanandratanyny sata maha malagasy voarakitry ny Teny sy ny fomban-drazana” “Emilson D.ANDRIAMALALA

in Fanagasiana

86

Hira faneVa

do dia re: s, d : d | d : s, d : | : d m : m | m : d m : | : m s : s | s : m: : | : d : s, | d : s, d : d | d : s, d : | : d m : m | m : d: : | : : | : : | : d' : s | d' : s d' : d' | d' : s

Ry Pa- ta ma- mi- ko ! Ry Pa- ta ma- mi- ko ! Ry Pa- ta ma- mi-

s : | l : f m : – | r : – d : – | – : mffi s : s | s : l s : –.m | m : mm : – | f : r d : – | l, : t, s, : l, | s, : d : r | d : d : r | d :d' : – | d' : l s : – | s : f m : f | m : m : f | m : m : f | m :

: | f : r s, : – | s, : – d : – | – : d : s, | d : d : s, | d :ko ! Ry sa- le- ma- ko ! Rahamana- di- noa- na- o a- ho ao-

r : d | d : d d : – | – : mffi s : s | s : l s : –.m | m : m r : r | r : ml, : l, | l, : s, s, : l, | s, : d : r | d : d : r | d : l, : l, | l, : df : f | f : f m : f | m : m : f | m : m : f | s : fi : fi | fi : fif, : f, | f, : f, d : – | – : d : s, | d : d : s, | d : r : r | r : rka ho ne- ni- ko Layloha- ra- nom- pa- hen- dre- na zay no- to- vo- zi-

r : – | – : mffi s : s | s : l s : –.d' | d' : d' d' : d' | d' : l l : d' | l : lt, : –.d | t, : d : r | d : d : r | d : d : r | m : m ri : – | – :f : –.s | f : m : f | m : s : l | s : l : l | l : s d' : – | – :s, : – | – : d : s, | d : d : s, | d : f : f | f : f fi : – | – :ko Rahamana- di- noa- na- o a- ho ao- ka ny te- ni- ko Ho

s : s | s : l s : –.m | m : f.,m : r.,d | d : t, d : – | – :m : d | d : d t, : –.d | d : – d.,t, : l,.,s, | s, : s, s, : l, | s, :s : d' | d' : d' s : –.l | l : – l.,s : f.,m | m : r m : f | m :s : m | m : f m : –.l | l : – f.,r : m.,f | s : s, d : – | – :

to- ro ka hi- ro- da- na zary a-la- he- lo- ko$

: d d' : d' | d' : l s : –.m | m : r : m | f : l s : – | – : d d' : d' | d' : l: m l : l | l : f m : –.d | d : t, : d | r : f m : – | – : m l : l | l : f

An- dri- a- ma- ni- tr'ô! ta- hio ny se- ko- li- nay Ny a- sa soa- nyf : – | – : s m : – | – : f : – | r : f d : – | – : f : – | – : s

f.m : f.s | l.s : l.t d'.t : d.r | m.d : s.m s.fi : s.l | s.s : t.t d't : d.r | m.d : s.m f.m : f.s | l.s : l.tAn- dri- a- ma- ni- tr'ô! ta- hio ny se- ko- li- nay ta- hio- nao An- dri- a- ma-

s : –.m | m : l : fi | r : d t, : – | – : s s : s | s : l s : –.d' | d' : d'm : –.d | d : – d : d | d : m r : ri | r : Ny san- dri- nao ma- he- ry Noha-

mba ta- hio hoan' ny no- si- nay s, d : r | d : d : r | d :m : – | – : fi : – | – : l s : fi | f : s m : f | m : s : l | s :d'.t : d.r | m.d : s.m r.di : r.m | r.d : l,.si, s, : l, | t, : s, d : s, | d : d : s, | d :ni- tr'ô! ta- hio hoan' ny no- si- nay Ny san- dri- nao ma- he- ry Noha-

d' : d' | d' : l l : d' | l : l s : s | s : l s : –.m | m : f.,m : r.,d | d : t,d : r | m : m ri : – | – : m : d | d : d t, : –.d | d : – d.,t, : l,.,s, | s, : s,l : l | l : s d' : – | – : s : d' | d' : d' s : –.l | l : – l.,s : f.,m | m : rf : f | f : f fi : – | – : s : m | m : f m : –.l | l : – f.,r : m.,f | s : s,

mbo- mba sy hi- je- ry Ho ra- ko- pi- ta- hia- na Pata tiako ma- mi-DS

d : – | – :s, : l, | s, :m : f | m :d : – | – : Tonony : RAKOTOJOELIMARIA

ko ! Feony : RAKOTOMALALA Malanjaona

ry paTa mamIKo

namorona ny feony :RAKOTOMALALA MalanjaonaTa tamin’izany fotoana izany

nanao ny tonony:RAKOTOJOELIMARIA Andrianantenaina

Td tamin’izany fotoana izany

87

Ireo nahavita ny Hazakazany

anDrIampIanInana jaovelsonTeraka : 27 Aogositra 1940Nodimandry : 23 Desambra 1994Asa natao :

- Mpampianatra MALAGASY- Mpiandraikitra KILASIMANDRY

raBenja Solomon

Nodimandry : 02 Desambra 1996Asa natao :

- Mpampianatra MALAGASY

raZafInjara Berthe

Asa natao :- Mpampianatra SORATRA MASINA & TAO-ZAVATRA- Mpiandraikitra KILASY MANDRY

ramaroSonFilohan’ny Fikambanana Maintimolalin’ny Sekoly PAUL MINAULTnahavita be indrindra tamin’ny fikambananaNodimandry : Taona 2010

88