24/11/2000 1

BOYA KUSURLARI

HAZIRLAYAN:

AKZO NOBEL KEMİPOL A.Ş.

24/11/2000 2

YAŞ BOYA KUSURLARI1. VİSKOZİTE2. ELEKTRİK DİRENCİ3. ÇÖKME

24/11/2000 3

1. VİSKOZİTE

Tanım Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Yüksek veya düşük Viskozite

Yanlış ölçüm Ölçüm kaplarının kalibrasyonu yapılmalı, ölçümden önce boya iyice karıştırılmalı,sıcaklık kontrolu yapılmalı

Depolama sırasında viskozite artışı

Solvent buharlaşması, boyanın tiksotropik davranışı, yüksek sıcaklıkta depolama

Solvent ilavesi yapılabilir,ölçümden önce boya iyice karıştırılmalıdır. Depolama koşulları düzeltilmelidir

24/11/2000 4

2. ELEKTRİK DİRENCİ

Tanım Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Yüksek elektrik direnci

Yetersiz karışım, alkoller gibi polar solventlerin uçması

İnceltme tineri ile uygulama viskozitesine getirilen boya etkin karıştırılmalıdır, uygulama yapılacak boya açık bırakılmamalıdır. Katkı girişi yapılarak elektrik direnci düşürülebilir.

Ekipman Ekipman kontrolu yapılmalı, konveyör temiz tutulmalı

24/11/2000 5

ÇÖKMEMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Yüksek sıcaklıkta depolama Depolama koşulları düzeltilmelidir

Pigment ve dolgu malzemesinin yoğunluklarının çok yüksek olması

Formülasyon değişikliği

24/11/2000 6

1. AKMA/YÜKSEK AKIŞKANLIK2. PORTAKALLANMA/DÜŞÜK AKIŞKANLIK3. KAYNAMA/PİNHOL/SOLVENT PATLAMASI4. KRATER5. TANECİK6. BOYA TOZU (OVERSPRAY)7. YAŞ VEYA KURU SPRAY8. SİLME İZİ/TELEGRAPHİNG9. YÜZME10. YÜZEYİ ISLATAMAMA11. KABARMA (LIFTING)12. KIRIŞMA (WRINKLING)

UYGULAMA ESNASINDA OLUŞAN KUSURLAR

24/11/2000 7

YÜZEY GERİLİMİYüzey enerjisi, yüzeydeki moleküllerin, sıvı yığınındaki moleküllere göre daha fazla olan serbest enerjileridir. Tüm maddelerin yüzey enerjileri,bunların bir birim yüzey alanı oluşturmaları için gerekli işe eşdeğerdir.

Toplam Yüzey Serbest Enerjisi=A :Yüzey gerilimi

A: Yüzey büyüklüğü

Termodinamiğin 2. Yasasından yapılan çıkarımlarla şu denge kuralı türetilir: Kapalı bir sistem için en kararlı konum,yani denge konumu,o sistem için mümkün olan en düşük enerjili konumdur.

24/11/2000 8

YÜZEY GERİLİMİFarklı yüzey gerilimlerinde iki yaş boyayı ele alırsak , bunların film oluşturma sürecinde aynı ölçüde düşük bir yüzey serbest enerjisine sahip olmaları için, yüzey gerilimleriyle ters orantılı büyüklükteki yüzey alanlarına sahip olmaları gerekecektir. Yani ,

  B K ise

  B x AB = K x AK olması için

AB AK olması gerekecektir.

  Başka bir deyişle, yüzey gerilimi daha düşük olan boya, daha geniş yüzeyleri tolere edebilecektir. İki boyanın da aynı toplam yüzey alanına, A, sahip birer film oluşturmaları durumunda düşük yüzey gerilimine sahip olan örnek, daha kararlı bir yapıya sahip olacaktır. Daha yüksek yüzey gerilimine sahip olan örneğin de diğeri kadar kararlı olması ancak sahip olduğu yüzeyin azalmasıyla mümkündür. Boya dilinde bunun adı “ yüzeyden kaçma “ veya “ıslatamama” dır.

24/11/2000 9

1. AKMA/YÜKSEK AKIŞKANLIK SARKMA VE AKMA DİK YÜZEYLERDE YERÇEKİMİ ETKİSİYLE OLUŞAN VE İSTENMEYEN GÖRÜNTÜLERE YOL AÇAN HER TÜRLÜ AKIŞ DAVRANIŞINA VERİLEN ADDIR.

24/11/2000 10

1. AKMA/YÜKSEK AKIŞKANLIKMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Film kalınlığı çok yüksek Film kalınlığı düşürülmeli

Boya viskozitesi çok düşük Boya viskozitesi artırılmalı

Ağır solvent miktarı çok yüksek Ağır solvent miktarı düşürülmeli

Sarkma önleyici ajan miktarı çok düşük

Sarkma önleyici ajan miktarı artırılabilir.

Uygulama parametreleri atomize olan boyanın tanecik boyutunu azaltacak şekilde ayarlanmalıdır.-Hava basıncı artırılabilir.-obje ile spray arasındaki mesafe artırılabilir.-iki kat arasındaki flash off süresi artırılabilir.-boyanın debisi azaltılabilir.-meme çapı küçük nozul kullanılabilir.

24/11/2000 11

2. PORTAKALLANMABOYA FİLMİNDE PORTAKAL KABUĞUNU ANDIRAN TÜMSEKÇİK VE ÇUKURLARIN OLUŞMASIDIR.

24/11/2000 12

2. PORTAKALLANMA/DÜŞÜK AKIŞKANLIKMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Boyanacak yüzeyin grift olması veya yüzey geriliminin çok düşük olması

Zımpara veya polar olmayan solventlerle silme gibi yüzey işlemleri yapılmalıdır.

Solvent kompozisyonu çok hızlıdır. Ağır solvent miktarı artırılabilir.

Düşük film kalınlığı Film kalınlığı artırılmalı

Boya viskozitesi çok yüksek Uygulama viskozitesi düşürülebilir.

Uygulama parametreleri atomize olan boyanın tanecik boyutunu arttıracak şekilde yapılmalıdır.-hava basıncı azaltılabilir-obje ile spray tabancası arasındaki mesafe azaltılabilir.-iki kat arası flash-off süresi azaltılabilir.- meme çapı büyük nozul kullanılabilir-boyanın debisi artırılabilir

24/11/2000 13

3. PINHOL/KAYNAMA/SOLVENT PATLAMASIPınhol kürlenmiş boya filmi içerisinde küçük delikçiklerin oluşmasıdır.

24/11/2000 14

3. PINHOL/KAYNAMA/SOLVENT PATLAMASI

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Boya film kalınlığının çok yüksek olması

Film kalınlığı düşürülmeli

Solvent kompozisyonu çok hızlı Hat koşulları simule edilerek boyanın uygulaması yapılmalı. Ağır solvent ilavesi yapılabilir.

Spray viskozitesi çok yüksek Viskozite düşürülmeli

Flash-off zamanı çok kısa/konveyör hızı çok fazla

Konveyör hızı düşürülmeli veya boyayı hat koşullarına uygun hale getirilmeli

Fırın set sıcaklığına çok kısa sürede ulaşıyor.

Fırının sıcaklık eğrisi çıkarılmalı. Set edilen sıcaklığa minumum 8 dakikada ulaşılmalı. Grekekli ise fırının ilk kısmındaki sıcaklık azaltılmalı.

24/11/2000 15

4. KRATERBOYA FİLMİNİN YÜZEYİNDE OLUŞAN, MİNİK BİR YANARDAĞ AĞZINI ANDIRAN KASE BİÇİMLİ KÜÇÜK ÇÖKÜNTÜLERE KRATER ADI VERİLİR.

24/11/2000 16

4. KRATERMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Boyanın yüzeyi iyi ıslatamaması (Boyanın yüzey gerilimin çok yüksek olması)

Yüzey hafifçe zımparalanır. Yüzey polar olmayan solventlerle temizlenir.Silikon yağı yada diğer yüzey aktif maddeler ilave edilerek boyanın yüzey gerilimi düşürülebilir.Viskozite yükseltilebilir.

Boyanan yüzeyde kir ve yabancı cisimcik olması

Yüzey temizliği kontrol edilmelidir.

Boya tozu (özellikle boyanan parçalar birbirine çok yakın ise)

Parçalar arasındaki mesafe artırılmalıSpray kabinindeki hava akımı artırılmalı

Boyanın yüzey aktif malzemelerle kontamine olması

Kompresyon havasında yağ olup olmadığı kontrol edilmeli, spray kabini çevresinde yağ,silikon içeren malzemeler kullanılıp kullanılmadığı kontrol edilmelidir.

24/11/2000 17

5. BOYADA YABANCI TANECİKYAŞ BOYADAKİ YABANCI TANECİK İLE YAŞ BOYA FİLMİNDEKİ YABANCI TANECİK AYRIMINA DİKKAT EDİLMELİDİR. YAŞ BOYADAKİ YABANCI TANECİK HAMMADDE VEYA ÜRETİM KAYNAKLI OLABİLİR VE UYGUN FİLTRASYON İLE GİDERİLEBİLİR. KÜRLENMİŞ BOYA FİLMİ İÇERİSİNDEKİ TANECİKLERİN KAYNAĞINI BULMAK İÇİN MİKROSKOP ALTINDA İNCELEME YAPMAK GEREKİR.

24/11/2000 18

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Bitmiş boyanın filtrasyonu yetersiz Filtrelerin kalitesi, gözenek boyutu, filtrasyon basıncı ve kaçak olup olmadığı kontrol edilmeli

Boya ambalajı kirli yada paslı Varil bidon gibi tüm ambalaj malzemelerinin temizlik kontrolu yapılmalıdır.

Tiner kirli olabilir. Tiner kullanmadan önce filtre edilmelidir.

-Konveyör sisteminden kaynaklanabilir-saç, elbise tüyü, iplik gibi insan kaynaklı malzemeler

Yabancı taneciğin kaynağı tespit edildikten sonra gerekli önlemler alınmalıdır (antistatik elbise, konveyörün periyodik bakımı)

5.BOYADA YABANCI TANECİK

24/11/2000 19

6. BOYA TOZU (OVERSPRAY)SPRAY EDİLEN BOYA TOZUNUN KURUMUŞ YADA KURUMAK ÜZERE OLAN BOYA FİLMİNİN ÜZERİNDE BİRİKEREK KRATER, PORTAKALLANMA GİBİ YÜZEY KUSURLARINA NEDEN OLMASIDIR. BOYA TOZU ÜZERİNE GELDİĞİ BOYA FİLMİ İLE UYUŞMUYORSA OVERSPRAY OLUŞUMU ENGELLENMELİ, ENGELLENEMİYOR İSE MEYDANA GELEN YÜZEY KUSURUNU MİNİMİZE ETMEK İÇİN ÇALIŞILMALIDIR.

24/11/2000 20

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Manuel uygulamada yanlış boyama sırası (katlar arası uzun süre beklenmesi gibi)

Doğru boyama sırası takip edilmeli (ilk olarak iç kısımların daha sonra dış kısımların boyanması gibi)

Boyanacak parçalar birbirine çok yakın

Parçalar arasındaki mesafe artırılabilir.

Boya çok hızlı kuruyor -Ağır solvent ilave edilebilir.-spray viskozitesi düşürüleblir.- spray kabin sıcaklığı azaltılabilir.

Spray kabinindeki hava akımı çok yavaş

Hava akımı artırılabilir.

Atomize edilen boyanın tanecik boyutu üzerine geldiği boya filminde mekanik tahribat yapacak derecede büyük

İlk kat overspray toleransı arttırmak için daha yaş uygulanabilir.

6. BOYA TOZU (OVERSPRAY)

24/11/2000 21

7. YAŞ VEYA KURU SPRAYYAŞ VEYA KURU SPRAY GENELLİKLE ATOMİZE EDİLEN BOYA TANECİĞİNİN BÜYÜKLÜĞÜNE BAĞLIDIR. YAŞ SPRAY DURUMUNDA TANECİK BÜYÜKTÜR, YÜZEYE ULAŞTIĞINDA DAHA ÇOK SOLVENT İÇERİR, DAHA İYİ YAYILMA HATTA SARKMA EĞİLİMİ GÖSTERİR. ALUMİNYUM PARÇACIKLAR HEMEN SABİTLEMEDİĞİ İÇİN METALİK BAZKATLARDA GÖLGE EĞİLİMİ GÖZLENEBİLİR. KURU SPRAYDE İSE YUKARIDAKİ DURUMUN TERSİ SÖZ KONUSUDUR. BAZKATLARDA OVERSPRAY TOLERANSI AZALIR VE DİKENLENME GÖZLENEBİLİR.

24/11/2000 22

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Yaş spray-atomizasyon basıncı çok düşük-meme çapı çok büyük-spray tabancası ve yüzey arasındaki mesafe çok az-iki boya katı arasındaki flash-off zamanı çok kısa-boya çok fazla ağır solvent içeriyor.

Hava basıncı artırılabilir.Küçük meme çaplı meme kullanılmalı-mesafe artırılmalı

-flash-off süresi artırılmalı

Ağır solvent miktarı azaltılmalı

Kuru sprayYukarıda belirtilenlerin tam tersi söz konusudur.

7.YAŞ VEYA KURU SPRAY

24/11/2000 23

8. SİLME İZİ/TELEGRAPHINGBOYA FİLMİNİ SİLMEK YADA HAFİFÇE ZIMPARALAMAK BU BÖLGELERDE YÜZEY GERİLİMİNİN DEĞİŞMESİNE SEBEP OLABİLİR. ÜSTE GELEN SONKAT KÜRLENME SONRASINDA BU SİLME İZLERİNİ GÖSTEREBİLİR. DAHA ÇOK TAMİR SİSTEMLERİNDE GÖZLENİR.

24/11/2000 24

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Sonkatın allta kalan boya filmini yeterince ıslatamaması

Altta kalan boya filminin yüzey gerilimini yükseltmek için içerdiği silikon miktarı azaltılabilir veya sonkatın silikon miktarı artırılabilir.

Altta kalan boya filminin kısmi zımpara yapılmış olması

-spray viskozitesi artırılabilir.-Boyanın akışkanlığı(yayılması) azaltılarak kusurun daha az gözlenmesi sağlanabilir.

8.SİLME İZİ/TELEGRAPHING

24/11/2000 25

9. YÜZMEBoya filminin yüzeyinde, gölge,leke ya da yol yol iz oluşumu biçimindeki renk farklılıklarına yol açan kusurdur. Yüzme, boya içindeki farklı pigmentlerin ayrışmasına veya bunların homojen olmayan dağılımlarına bağlı olarak oluşur.

24/11/2000 26

9. YÜZMEMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Yüzey gerilimi farklılığı Yüzey akımlarını azaltmak için viskozitenin yükseltilmesi, yüzey gerilimi düşürme ajanı

Pigment topaklaşması -Etkin karıştırma, katkı kullanımı

24/11/2000 27

10. YÜZEYİ ISLATAMAMA

24/11/2000 28

10.YÜZEYİ ISLATAMAMA

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Kir veya düşük yüzey enerjili alt yüzey

Yüzey ajanı kullanımı, yüzey temizliği

24/11/2000 29

11. KIRIŞMA (WRINKLING)Kuruma süresince hacimsel daralmaya uğrayan filmin üst bölümünde bulunan ve elastikiyetini yitirmiş ince bir tabakanın, hacimsel daralmaya bağlı olarak kırışık bir görünüm alması sonucu oluşur.

24/11/2000 30

11. KIRIŞMA (WRINKLING)

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Hızlı yüzey kürlenmesi Kalın uygulamalardan kaçınılması, derinlemesine kurumanın sağlanması

24/11/2000 31

12. KABARMA (LIFTING)

24/11/2000 32

12. KABARMA (LIFTING)

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

1. Katın yetersiz kürlenmesi, 2. Katta kuvvetli çözgenler kullanılması

Yalıtım katı kullanılması, 2. Katın kuru uygulanması

24/11/2000 33

KÜRLENMİŞ BOYA FİLMİNİN GÖRÜNÜMÜYLE İLGİLİ KUSURLAR

1. HAZE/BUĞULULUK2. ÖRTME GÜCÜ3. RENK FARKLILIĞI4. GÖLGELENME5. SARARMA

24/11/2000 34

1. HAZE/BUĞULULUKHaze, yüksek parlaklıkta bir sistemin duru, temiz görüntüsünün yetersizliğidir.

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Düşük molekül ağırlıklı malzemelerin yüzeye göç etmesi

Bu tip haze silme veya polish ile giderilir.

Fırındaki bazı parçalanma ürünlerin yüzeyde kondenzasyonu

Silme ile giderilir. Havalandırma iyileştirilmelidir,fırına yükleme azaltılmalıdır.

Yüksek nem,hızlı soğuma ile lokal kondenzasyon

Boyalı parçalar nemli yerlerde bekletilmemelidir, hızlı soğutma yapılmamalıdır.

24/11/2000 35

2. ÖRTME GÜCÜMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Pigment/reçine oranı düşük Pigment/reçine oranı optimize edilir,film kalınlığı artırılabilir.

Pigment seçimi Pigment seçimleri kontrol edilir.

Yaş boyada çökme Boya etkin karıştırılmalıdır.

Yüzey kontrastları Astar-sonkat veya sonkat tamir katlarında renk kontrasından kaçınılmalıdır.

24/11/2000 36

3. RENK FARKLILIĞIMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Film kalınlığı uygunsuzluğu Film kalınlığı homojen olmalı

Fırınlama özellikleri uygunsuzluğu Kürlendirmenin kontrolu

Çökme Etkin karıştırma

Örtücülük yetersizliği Uygun film kalınlığı seçilmeli

24/11/2000 37

4. GÖLGELENMEGölgelenme, bazkatın metallerinin lokal olarak oryantasyonunun bozulması kusurudur. Diğer bölgelerdeki oryantasyon sorunsuzdur. Bu farklılık alacalı bir görüntü oluşturur.

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Bazkatın film kalınlığı çok yüksek veya homojen değil

Doğru film kalınlığı uygulama

Yaş spray etme Spray viskozitesi düşürülebilir. Hızlı solvent kullanılabilir.

24/11/2000 38

5. SARARMASararma daha çok vernik ve beyaz sonkatlara özgü bir çeşit renk değiştirme kusurudur.

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Fırın sıcaklığı çok yüksek Fırın sıcaklığı düşürülmeli

24/11/2000 39

KURU FİLM ÖZELLİKLERİYLE İLGİLİ KUSURLAR

1. KÜRLENME2. SERTLİK 3. ELASTİKİYET4. YAPIŞMA ZAFİYETİ5. NEM DİRENCİ6. DIŞ DİRENÇ/YAŞLANMA7. KİMYASALLARA KARŞI DİRENÇ8. KOROZYON DAYANIMI

24/11/2000 40

1. KÜRLENMEMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Aşırı fırınlama:Çok sert ve kırılgan bir fim oluşur, renk değişimleri olabilir, elastikiyet azalır, parlaklık düşer. yüksek sıcaklık,uzun fırınlama süresi (hat duruşları)

Fırın kalibrasyonu düzenli yapılmalı, fırına standart yükleme yapılmalı

Eksik kürlendirme: yumuşak bir film oluşur, kimyasallara karşı direnç azalır. kısa fırınlama zamanı, ısı izolasyonunun yeterli olmaması, çelik kalınlığı

Fırın kalibrasyonu düzenli yapılmalı, fırına standart yükleme yapılmalı

24/11/2000 41

2. SERTLİKMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Sertlik çok yüksek: Aşırı fırınlama Film kalınlığı düşük

Fırın sıcaklığı düşürülür.Film kalınlığı artırılır.

Sertlik çok düşük: Düşük sıcaklıkta fırınlama Film kalınlığı yüksek

Fırın sıcaklığı artırılır.Film kalınlığı düşürülür.

24/11/2000 42

3. ELASTİKİYETMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Elastikiyet çok düşük: yüksek sertlikle ilgili bahsedilen tüm muhtemel nedenler bu özellik için de geçerlidir.

Elastikiyet çok yüksek: çok yüksek elastikiyet yetersiz çapraz bağlanma işareti olabilir (yetersiz fırınlama)

Solventlere karşı direnç kontrol edilmeli(zayıf direnç,eksik kürlenmeyi doğrular). Fırın sıcaklığı artırılmalıdır.

24/11/2000 43

4. YAPIŞMA ZAFİYETİ

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Aşırı kürlendirilmiş ilk kat ve eksik kürlendirilmiş müteakip kat

Kürlendirilme koşullarının optimizasyonu

Kirli/yağlı substrat Solventle yağ alma işlemi yapılır

İlk katta yüzey gerilimi düşüren ajanların fazla kullanılması

Astar katın hafifçe zımparalanması yapışmayı iyileştirir.

24/11/2000 44

5. NEM DİRENCİBoya filminin lokal olarak osmotik basınç nedeniyle yüzeyden kabarmasıdır. Sonuç bu noktalardan yapışma zafiyeti olarak izlenir. Neme karşı zafiyet blister oluşumu ile gözlenir. Bazı durumlarda renk ve parlaklık kaybı da nem zafiyeti olarak görülür.

24/11/2000 45

5. NEM DİRENCİ

Muhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Zayıf yapışma Yüzey temizliğinin yetersizliği,boyanın aşırı kürlendirilmesi

Renk kaybı,parlaklık kaybı Pigment,bağlayıcı tipi ve kürlendirme biçimi kontrol edilmeli

24/11/2000 46

6. DIŞ DİRENÇ/YAŞLANMAMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Reçine tipi Reçine tipinin dış direnci kontrol edilmeli

UV absorber katkılar az veya hiç kullanılmamış

Katkı ilavesi

Dolgu veya pigment seçimi hataları Pigment ve dolgu seçiminde dış direnci tespit edilmiş onaylı tipler seçilmeli

24/11/2000 47

7. KOROZYON DAYANIMIMuhtemel Nedenler Düzeltici Etkinlik

Zayıf yapışma

Yetersiz yüzey hazırlama Yağ alma,durulama,fosfatlama işlemleri kontrol edilmeli

Film kalınlığı yetersiz Film kalınlığı artırılmalı

Test cihazının uygunsuzluğu Cihaz kalibrasyonu düzenli olarak yapılmalı

Eksik kürlendirme Kürlendirme sıcaklığı veya süresi artırılmalı

Test panellerinin olgunlaştırılmalarındaki yetersizlikler

Fırın kurumalı sistemler için 24, hava kurumalı sistemler için 7 gün beklenir.