បរវតតសាសរតបរះរទធសាាក នងណ ឌា

រនតរ http://www.5000-years.org/?page=detail&menu1=10&ref_id=40&ctype=article&id=543&lg=kh

៤.រាជវងសខលជ(Khiljis Dynasty) រ.. ១៨៣៣(ទរគ)

1. ជលារដតន(Jalaruddin) ជាអនបគរបគងបងដដលដោយដដ តើ មយអចរបាលបាន រននតមនយររាកា នបតវអាដៅឌនដ វើរដឋបរហាររលនយអច ជលារដតនបគរបគងបងដដលររ.. ១៨៣៣ ដល រ.. ១៨៤៤ រមរយៈដរល ១២ ឆន ។

2. អាដៅឌន(Alaudin) បានទទលអ ចោចខាតមរការដ វើឃាតជលារដតន នងរ.. ១៨៤៥ ជាអនបគរបគងបរតដបរៀង ហាមបបាមបរជាជនផដបគឿងបវង ដលងនលបងង ឬ ដដើរសានត វ ជាដបចើនដ ើតដ ើង នងយគមយររអាដៅឌន អាដៅឌនបគរបគងរហតដលរ.. ១៨៥៣ បតវលចដ វើឃាតដោយឧតតមដនយផទទ លររដគ គ ដលា មាល កាហវរ(Malik Kafur) ។

៥.រាជវងសតាឡា(Tuglag Dynasty) រ.. ១៨៥៣ (ទរគ)

1. ដមាហមាត តាឡា(Muhammad Tuglag) ដ ើងបគរបគងរលលងកបងដដលជនដបរះដ ើតចលាចល រាកទ ររអាដៅឌនបតវដគដ វើឃាត ដមាហមាត តាឡាដឆលៀតឱកាដដ តើ មអចនងសាថ រាករាជវងសតាឡាដ ើង ដគបគរបគងរហតដលរ.. ១៨៨១ អរយៈដរល ២៥ ឆន ។

2. ដមាហមាត ោអល (Muhammad Dail) បគរបគងតរតាឡាមានគនតគតផទល ទបងរដដលដៅដទវគរ នបរបងឧរងគបាទរចចរបនន មានដច តតលថា មានមនសនននខាវ មាន មនអាចដ វើដដ ើ រដៅបានដទើររញជជ ឲយយនខសចងដជើងភជជ រនងរដទះអដៅរហតដលសាល រ ដៅដរលដៅដលដទវគរ

ដៅលនតដជើង ១ ត ទរផតបតវផទល បត រមបងដដលវញ ។

3. ហវរ ាហ(Firosshah) បគរបគងតរោអល បានសាងហវរ ាបាតនបរបងដដល សាងវឌឍនភជរដលណ ឌា ដបចើនរងគរ ជារដ នផនធារាសាសរត បគរបគងរហតដល រ.. ១៩៤១ ។

បរះរទធសាាក នងយគមយដាកះ ថត នងបមតវរតតងន ងរ ទននលងនដលងទរម លមចលដៅដល បរះរទធសាាកនងសាាកដទទររណ ឌា នតងនតបតវបានរផទល ញដោល ដៅខៈនដលបរះរទធសាាក នងនមភជគដទទររណ ឌា បតវ បានរផលចរផទល ញ រននតដៅ ារ ងទរម លមមនអាចវាយបរហារបានដទ ដបរះមានបបាការមាជាតជយ ការររ គ ជរននខពដោត បរះរទធសាាកដទើរមានជវតដៅបាន បរះមហាសបតនដលមានចនជយ ផសរវផាយបរះរទធសាាកឲយរងដរឿង គ

1. បរះបាទអដសាមហារាជ 2. បរះបាទជដលា 3. បរះបាទមលនទ 4. បរះបាទន 5. បរះបាទនរៈ 6. បរះបាទដមឃវ ណ 7. បរះបាទយទធ បត 8. បរះបាទទរនវឌឍនៈ ជាដដើម

ចដរកាលតម សបតហ ឌា គ បរះបាទរាជងហដទរ(Raja Singh Deva)ដ ើងបគងរាជយ លះរ.. ១៨៥៨ ដលាហាហ មរឃា(Shah Mirza) អនផសងដបរងជនជាតដរើរដៀ(Persia) បានដ វើដដ ើ រចលដៅដល ារ គាតបានដ វើអដរើលអជាដបចើន ដទើរទទលបានការនតងតាងររាជមាន ររបរះបាទរាជងហដទរសបតហ ឌា ររ ារ ហាហបានដដ តើ មអចបគរបគងរបរះបាទរាជ

ងហដទរ សាាកណសាល មបតវបានដលើតដមកើងឲយជាសាាកបរោជាត បរះរទធសាាកនងសាាកដទទដទើរបតវដគដរៀតដរៀនយាយ ហាហជារឋមសបតម លមររ ារ ដ ះរបគងបគងដោយអនបគរបគងជាម លមដោយ បរះរទធសាាកមនបតវបានដគរផទល ញដោល ងបងនដរ លះដលសបតហាម ឧដតន ហាហ(Shams-Uddin-Shah) ដ ើងបគងរាជយ បទងផតលដរ ភជរដលជដនឿររបរជារាសរ តរងគរ បរះរទធសាាកដទើរថតដៅបាន រននតបានកាល យដៅជាសាាកររជនជាតភជគតចដៅដហើយ បរះរទធសាាក នង ារផតរលតតាកទ ងបង នងរ.. ២០០០ ជាដរៀងរហតម ។

៦.រាជវងសដយាត(Sayyad Dynasty) រ.. ១៩៤១(មដគគ ល)

1. ទមរ(Timur) មាននបឡាយជាមដគគ លចលវាយបរហារបងដដល ចយដរលដលដៅ ៦ នខ

ដទើរចលកានការបងដដលបាន ដហើយដជញជ នបទរយមបតតបត រដៅអា ត ល(Central Asia)វញ ដហើយបរគលឲយខា ខាន(Khiza Khan)ជា ហានជនតបគរបគងជន ចនឯទមរខលនឯងបរម ងងទរវលបត រដៅបងមារនតនដលរចចរបនន ថតដៅ នងតរនឧដបគគសាថ ន(Uzbekistan) ខា ខានដទើរសាថ រាករាជវងសដយាតជនរាជវងសតាឡាររទរគ ។

2. ខា ខាន(Khiza khan) បគរបគងបងដដលតរទមរ ជាាកយ ហានជនតររទមរមានជមាល ឈលល ទវ តម បតវបាន ដមាល ន ដលា(Mahlon Lodhi) ដ វើរដឋបរហារដដ តើ មអច ខា ខានបគងរាជយបាន ៣៧ ឆន រហតដល រ.. ១៩៩៤ ។

៧.រាជវងសដលា(Lodhis Dynasty) រ.. ១៩៩៤ (អាហាគ ន)

1. ដមាល ន ដលា(Mahlon Lodhi) ជាដាករតររខា ខាន ជាជនជាតអាហាគ នសាថ ន ដ វើរដឋបរហារបានដបមច ដទើរបគរបគងបងដដលតម យគមយដាកះ អាចបដដលោរដផតើមថមថយដខាយណទធរល បរដទរាជជាដបចើនោរដផតើមរនរខលនដៅជារដឋឯរាជយ ដ ះរជាបរឈមមខនងរញជហបរឆងតតាងរជនជាតណ ឌា មាច បដដើមខលះដោយ រននតដលាបគងរាជយរលលងកបងដដលបានយាងយរអនងវងរហតដល ៧៥ ឆន ចដរកាលតម បតវបានរ រានទសរាកទ នដោយងទរម លមមដគគ ល ដឈលា ះ បាររ នងយគមយដនះ បានដ ើតមានសាាកថាមយដ ើង នងណ ឌា ដៅថា សាាកខ នដលមានដច តដងេរដចតដៅដនះ

៨.សាាកខ(Sikhism)

នងរ.. ២០១២ បានមានសាាកមយោរ ដ ើ តដ ើង នងណ ឌា នដលរចចរបននដៅថា សាាកខ រយថា ខ មររយបាលថា កាេ ឬថា ា នងភជសាសរ កត ដៅដល ាតាមរយដបរៀនបរដៅររសាសាត សាាកខដនះសាថ រាកដ ើងដោយដលាគរាកន (Guru Nanak) នដលជាសាសាត ដរង នងចដម ១០ អងគ សាសាត អងគចងដបកាយ ដឈលា ះថា គរដគាវនទ ងហ (Guru Govinda Singh) ដលាគរាកនដ ើត នងនមតលលវត រចចរបនន ថត នងតរនបាគសាថ ន រតា ដឈលា ះថា ដមហតា លាោ មាតាដឈលា ះថា តរបាត នងយគមយនដលដលាគរាកន ដ ើត ណ ឌា បានបតវបគរបគងដោយម លមយាងតងនតង ការតរវាងណសាល មឈលល នរននងហ ឌា មាច បដដើមបរបរតតដៅយាងទលាយ ដលាគរាកន ជាកាេ កាមនដលបតវការផសះផាជាតរវាងម លមនងហ ឌា ដោយការបរកាសាាកថា

ដ ើង ដហើយបានទទលដច តដគារររារអានរម លមនងហ ឌា ជាដបចើន ជារដ នងរដឋរញជច រភជគខាងដជើងទនណ ឌា រយដបរៀនបរដៅររគរាកន មាន នងគមពរដឈលា ះថា គរបគនថសាហរ សាសាត ឯ គ វាហគរ ។

សាាកខជាសាាកបតវការរររមសាាកណសាល មនងហ ឌា ចលជាមយគាន រននតមនបានដបមច ដទើរកាល យដៅជាសាាកថាមយនដលរចចរបននមានមលោឋ នតាងដៅឯវ ណ វហារ នងបងអបមតបៈទនរដឋរញជច រ សាាកខោតជាសាាកមយនដលមានបរវតតមនដរៀតដរៀនបរះរទធសាាករហតដលរចចរបនន បរការដនះអាចននោឋ នបានថា ដៅដរលនដលសាសាត គរាកន ដ ើតដាកះ បរះរទធសាាកបានវាកដ ទើរនតអដៅដហើយ ។

នងរ.. ២០៤១ អនាកវាចរជនជាតររទហាគ ល(Portugal) ដឈលា ះថា វា កោ គាម(Vascoda Gama) បានដ វើដដ ើ រចលដលបោងមបទណ ឌា ជាដលើដរង

ោតជាជនឱរ រដរងនដលចលដៅដ វើជនញជាមយនងណ ឌា តាមផលវការ ដគសាន ដៅ នងណ ឌា អរយៈដរល ៦ នខដទើរដ វើដដ ើ របត រដៅវញបរម ងទនញជាដបចើននដលាកបត រដៅ ការរ រដឃើញណ ឌា នងការរដឃើញផលវជនញថាបាន ញជនឱរ រជាដបចើនឲយដ វើដដ ើ រចលដៅកានណ ឌា ដោយលោរ ។

៩.រាជវងសមដគាគ ល(Mughal Dynasty) រ.. ២០៦៩(មដគគ ល)

រយថា មដគាគ ល មររយថា មដគគ ល ឬ មងគល ជាដឈលា ះដៅជនអមបរនបដលឿងនដលរចចរបននជាជនជាតអាខាងដ ើត ដចជា ចន ដរ ជរន ដវៀតម លាវ នខារ ទថ នមា ោតជាជនអមបរមដគគ លនដរ ជនជាតមដគគ លនដលរនតនបឡាយមរចបរតត ដចងគសាេ ន បានចលដៅលលយនងកានការតរនខលះទនទវរឱរ រ នងកានការទវរអាដ ទើរនត ងអបាន

បរមខមដគគ លនដលបគរបគងអា ត លនររដៅកានសាាកណសាល មតាមជនជាតដដើមដហើយោតរដរៀរតងនតងដ ើង ោតទថា ការរ រានទសរាកទ នដដើមបសាាកជាភជរចចោបាចនងជាមហាល ដហតដាកះបានជារដគលលយចលណ ឌា ដោយណតខាល ចញដញើតដបគាះថាន នងសាថ រាករាជវងសមដគាគ លដ ើង រននតការចលទសរាកទ នឈលល នរនណ ឌា ដៅបគាដនះ ជនមដគគ លបតវផតលរលចបរតតម លមគាន ឯង រននតនបឡាយដផសងគាន ។

1. បាររ(Babu)ជារឋមសបតទនរាជវងសដនះដដ តើ មអចមរសបតដលាបងដដលជាជនអាហាគ ន បាររជា ាយបរររមហាចបរតតមដគគ លដចងគសាេ ន រននតមានញាតជាទរគខាងរតា បានបគរបគងណ ឌា នងរ.. ២០៦៩ តម បាននររមកានសាាកណសាល មតាមរតា រឯគរឡាយខាននដលបគរបគងចនជារទធសានជន បាររបគរបគងបាន

មនយររាកា នបាតរងជវត នងរ..២០៧៣ រមរយៈដរល ៤ ឆន រររបាររបតវបានដគយដៅរ នងបងការលទនរដឋអាហាគ នសាថ ន ។

2. ហមាយន(Humayun) ជានបរររបាររ ដ ើងបគងរលលងកបងដដលតរបាររ នងរ.. ២០៧៣ បតវដគដដ តើ មអចបាន ចយដរលន វងររសរជាយរដទើរដដ តើ មរលលងកមវញបានដបមច ជាអនបគរបគងបរតដបរៀង មនផតលដរ ភជរដលសានដទទ បគរបគងរហតដលរ.. ២០៩៩ រមរយៈដរល ២៦ ឆន ។

3. អារ(Akbar) ជានបរររហមាយនដ ើងបគងរលលងកដដលតររតា នងរ.. ២០៩៩ ខៈអាយបាន ១៣ ឆន ជារលសបតររណ ឌា ធាល រផទល រាជធានដៅលគគវរយៈដរល ១៣ ឆន មានដាករវចតតជាហ ឌា ដឈលា ះថា រាជមាន

ងហ ផតលដរភជរ នងការដគាររកានសាាក មនរងេតរងេជនហ ឌា រទធ ដជន ឬ ខឲយមកានសាាកណសាល មដចសបតអងគមន ៗដទ រាយាមសាថ រាកសាាកថាដ ើង រននតមនបានដបមច បគរបគងរហតដលរ.. ២១៤៨ រមរយៈដរល ៤៩ ឆន ។ នងមយទនចបរតតអារ រ.. ២១៤៣ អនជនញជនជាតអងដគលបានចលមកានណ ឌា ដដើមបដ វើជនញនងរដងកើតបមហនណ ឌា ររ(Eastern Indian Company)ដ ើង នដលចដរកាលតម កាល យដៅជា បមហននដលចលកានការណ ឌា ងបង ។

4. ជហងគរ(Jahangir) ជារាដជារររបរះបាទអារ ដ ើងបគងរាជយបងដដលតរអារ នងរ.. ២១៤៨ ខៈអាយ បាន ៣៧ ឆន ធាល រដ វើរដឋបរហារទមាល រតាជាដបចើនដង រននតទទលបានបរះ

រាជ នអនយដ មានមដហ ដឈលា ះថា នរជហន បគរបគងរហតដលរ.. ២១៧០ រមរយៈដរល ២២ ឆន ។

5. ហា ជហន(Sha Jahan) ជាបរះរាជរបតររជហងគរ ដ ើងបគងរាជយបងដដលតររតា នងរ.. ២១៧០ ដោយការមាល ររងរអនអជាដបចើនាក តម បានដរៀរការជាមយនងាកងមត មហល(Mumtaz Mahal) មានន ជាមយគាន ១៤ ាក បានសាងអនាវរយដ នហាដឈលា ះថា តចមហល (Taj Mahal) ដដើមបជាទរលដលមដហជាទបឡាញរវាងរ..២១៧៤ ដល រ.. ២១៩១ បគរបគងដលរ.. ២២០២ រមរយៈដរល ៣១ ឆន ។ រចចរបនន តចមហល ថតដៅ នងបអបគាទនឧតតរបរដទ បានចះ នងរញជ ដរតន ឌា រនរ

ដលាដៅឆន ១៩៨៣ោតជាអចឆរយវតថមយ នងចដមអចឆរយវតថ ង ៧ រររនរដលា ។

6. ឪរងគ រ(Aurangzib) ជារាដជារររ ហា ជហន ដ ើងបគងរាជយបងដដលតររតា នងរ.. ២២០២ ដោយោររតាោគដបរះខាល ចបរះរាជបទរយអដៅដោយសារការសាងតចមហល ោគរតារហតដលដសាយទវងគត នងគ រននតរាយាមដ វើអដរើលអដដើមបកាយរលរលាងបារមា

ររខលន បានដ វើសរគគ មរសរគក រនដនដដទទ ខានរផត គ ការចាងរវាងបរះបាទឪរងគរនងបរះបាទវចជាសបតហ ឌា ទននដនមហារាសរ តភជគតបង ងងខាងបានបាតរងដរហរលជាដបចើន លទធផលទនចមាងដាកះ គ បរះបាទឪរងគ រទទលជយជមនះយាងោចខាត ដបៅរដាកះដៅមានសរគគ មរវាងររ ទខនងណសាល មជាដដើម ដៅដរលដាកះ អងដគល ោរដផតើមវាយលណ ឌា រនតចមតង ៗ ចបរតតមដគាគ លោរដផតើមចះដខាយតាមលោរ ឪរងគរបគរបគងរហតដលរ.. ២២៥១ រមរយៈដរល ៤៩ ឆន ។

មដលយគមយដនះ បរះរទធសាាក នងនមភជគខាងដជើងនង ត លររណ ឌា បតវបានរផទល ញដោល ងបងរាកទ ររការចលកានការណ ឌា ររងទរមលមយាងយរអនងវង ដៅលនតតរនខលះទននមភជគខាង

តបង ដចជា បងរងនផាកគរដតនម ដ ះរជាដដោន ះដោយ បតវតជាមយនងសាាកហ ឌា យាងខាល ងកាល ដចជា ដលាឯឯយយរបៈអះអាង នងដរររគាតថា

"ដៅដរលអនរ ទវៈនងទវរររហ ឌា ោរដផតើមនមតងខលនជារដរសចដរះបរះរទធសាាកយាងខាល ងកាល នងអនបបាជញរទធតមតោញរហ ឌា មបខៈដាកះបងាកគរដតនមដៅជាម ឌា លបរះរទធសាាកនដលរងដរឿង រទធររ ទនដលបតវដគដរៀតដរៀននងននលងដទទចលដៅបជដកានដៅទននលងដាកះ រទធររ ទនដលដៅលនងណ ឌា ខាងតបងនររដៅកានសាាកហ ឌា មបដលរទធតវតសរទ ២១ ដៅមានរទធសានជនអាបយដៅនងាកគរដតនមនដរ"

ដបរះដហតដាកះ បងរងនផាកគរដតនមដទើរជាទបជដកានររបរះងឃនងរទធររ ទរហតដលរ.. ២១០០ តាមតដហតររន េថាសាងោង នងរ.

. ១១០០ នយាយដលសាថ នការបរះរទធសាាកថា មានវតតដៅឯាកគរដតនម ១០០ វតត មានបរះងឃ ១០០០០ ររ មានវតតខាន ៤ គ វតតដសាការាម វតតលបៈលាកចន វតតគរបាលមបាទល នង វតតចឡាមវហារជាដដើម ។

បរះរទធសាាក នងយគមយអងដគល បគរបគង រ.. ២២០០ ដល រ.. ២៤៩០

កាលរបរមាជារ.. ២១៧៦ នងរជជកាលទនបរះបាទឪរងគ រ រជជរឱរ រោរដផតើមហរចលម ទងដ វើជនញជាមយ នងណ ឌា គ ជនជាតឱរ រមានជនជាតររទហាគ ល ហ ង បារាង នង អងដគល ជាដដើម ដដ ើ រមដលទនជនជាតឱរ រដនះ បរការដរងគដដើមបដ វើជនញ គាា នគនតររយជាបរដទរាជដទ នង ដដើមបរាការររជនញររខលនមនឲយរងការវាយបរហាររមាន ជនជាតឱរ រនងជនជាតមាច ប បមហនជាដបចើន

បានសាងងមាល ងដ ើងដដើមបការររជនញររខលនដោយដបរើ ហានណ ឌា ហនងឯង ចដរកាលតម អងដគលចលកានការណ ឌា មតងមយរដឋ ៗ រហតដលចលបគរបគងណ ឌា ដ ទើរនតទ ងទផទបរដទ នងលងដរលដាកះ អងដគលបានាកយសាាកររខលន គ បគ តសាាកចលមផសរវផាយ នងណ ឌា ផងនដរ អងដគល ដាកជនជាតណ ឌា ឲយគដៅកានបគ តសាាក ដៅមយដាកះ សាាកណសាល មចះទនដខាយ សាាកហ ឌា ោរចដបមើនដ ើង សាាកដជនមានយាងរដបាះរដបាយនដលភជគដបចើនមានសានដៅ នងបងរទមប(Bombay) រននតសានដជនភជគដបចើនជាជនមហាសាលរធារ វតតររសាាកដជនបគរ ននលងទធនតសាអ តបាតនងសាអ តសាអ ង មនដចវតតហ ឌា នដលភជគដបចើនគបគចគបគាង ចនខាងបរះរទធសាាកវញ

បតវបានជនជាតណ ឌា រដនលចដោលឈង គ រលររលាយដចញរសាា រតចងោ ងបង ។

១. ដដ ើ រមដលទនបរដទបារាង(France Arrival)

បារាងោតជាជនជាតឱរ រចងដបកាយនដលចលមដ វើរជជមាជាមយនងណ ឌា ដ ះរមានតតរទលប លាញអរមហាសាលាភជរទននមភជគខាងដ ើតយាងដោយ មនដរលដាកះ មានរជជរជនជាតររទហាគ ល ដឈលា ះថា វា ក ោគាម(Vasco De Gama) បានដ វើាកវាចរមដលណ ឌា ជាដលើដរង តម ដទើរមានជនជាតជាដបចើនដទៀតដ វើដដ ើ រចលមដ វើរជជមាជាមយនងណ ឌា ដចជា ររទហាគ ល ឯាញ ហ ង ឌននមាជាដដើម រននតជនជាតនដលមានគនតឈលល នរនយណ ឌា ជាបរដទរាជររខលនយាងមងមាត គ បារាង នង អងដគល ។

នងរ.. ២២០៧ បារាងបានសាថ រាកបមហនទរររដ ើងដដើមបដ វើជនញជាមយនងជនជាតររ បមហនដនះបានទទលការដបជាមនបជងយាងដរញទហងរមាន រោឋនបាលដបរះាកមហាសាលភជរមកានបរដទជាតររខលន បារាងបានដដ ើងសាថ នយដរងមយដៅឯបងរដឋភជគខាងលចររណ ឌា នងរ.. ២២១២ ដទើរសាងរននថមដទៀតដៅឯបងរងនផាកគរដតនមភជគខាងតបង ដោយបានទទលលខតអនញជា តរលតានដហាគ លគ ត តម បារាងបតវតជាមយនងហ ង ដដើមបដដ តើ មបងដនទនបរមបទរាសរ ត(Madras) ដៅចងដបកាយ បារាងបតវចះហតថដលខាដបាះរងបងដាកះដោល រននតយាងដោយ បារាងដៅអាចកានការបងមាត មបទខលះបាន នងដដ ើងសាថ នយដដើមបដជញជ នទនញឯបងចសរនទនគរ នងរ.. ២២៣៣ ។

ដៅមានត...

ចះផាយដោយ បរះមហានរមយ ដៅ នងដគហទររ http://www.khmerbuddhism.ca

ដោយ៥០០០ឆន