“PURO NA LANG AKO, AKO, AKO!” Isang pananaliksik papel tungkol sa Single Parenthood

Isang pananaliksik papel na ipinapasa nina Maricar G. Anastacio, Jessica Cathrine C. Feria, Samantha Isabelle Garcia, Patricia Angela C. Leong at Theresa Anne Nadine B. Lichauco mula sa BSN I-7, Kolehiyo ng Narsing (TA: 2008-2009), Unibersidad ng Santo Tomas sa patnubay ni Gng. Zendel M. Taruc, M.Ed.

PanimulaAng pamilya ay isang bahagi sa buhay ng tao na hindi kailanman mababago sa mundo. Ang ating

ama, ina at mga kapatid ay hindi mapapalitan ng sinuman. Malaki ang impluwensiya ng pamilya sa ating buhay. Pamilya man ang itinuturing na pinakamaliit na yunit ng isang pamayanan, sila ang humuhubog sa ating pagkatao. Sila rin ang unang nagpaparamdam sa atin ng pagmamahal, kasiyahan at kalungkutan. Ang pangkaraniwang depinisyon ng pamilya ay isang grupo ng mga tao na binubuo ng ama, ina at mga anak kung saan ang bawat isa ay pinagbubuklod ng pagmamahal. Sa paglipas ng panahon, maraming nang pagbabago ang nagaganap sa mga pamilya sa buong mundo. Marami na ang mga pamilyang nagkakawatak-watak kaya’t patuloy ang pagtaas ng bilang ng mga pamilyang binubuo na lamang ng mga anak at iisang magulang. (www.answers.com/topic/family)

Ang mga single parent ay humaharap sa maraming pagsubok. Kasama na sa mga suliraning ito ang pinansiyal, emosyonal at sosyal na aspeto. Bagama’t mahirap ang pagiging isang single parent, mayroon din naman itong mga magagandang naidudulot sa magulang at anak. Ang mga suliranin, epekto sa anak at magulang at iba pang mga isyu ay siyang tatalakayin sa pamanahong papel na ito. Nararapat lamang na mabigyan ng wastong impormasyon ang mga tao ukol dito upang lubos na maintindihan ang sitwasyon ng mga solong magulang at ng kanilang pamilya. (http://singleparent.about.com)

Mga Layunin ng Pag-aaralAng pamanahong papel na ito ay naglalayong magbigay ng karampatang impormasyon tungkol

sa iba’t ibang aspeto ng single parenthood. Una sa lahat, ang mga mambabasa ay mabibigyan ng mga mahahalagang kaalaman tungkol sa single parenthood tulad ng iba’t ibang uri nito at mga epekto nito sa mga magulang at sa kanyang mga anak. Mabibigyang linaw rin ang iba pang mga posibleng isyung kaugnay ng pagiging isang single parent. Sa kalaunan, mapagtatanto ng mga mambabasa ang tunay na sitwasyon ng mga ganitong uri ng pamilya at maaari nila itong gamiting gabay sa kanilang mga buhay sa hinaharap.

I. Mga Kaugnay na Babasahin / LiteraturaAng pagiging magulang ay isang malaking responsibilidad, lalo’t higit ang pagiging solong

magulang. Tinatawag na single parent ang magulang na mag-isang tinutustusan, pinapalaki at itinataguyod ang kanyang mga anak. Gayunpaman, maaaring magkaiba-iba ang kahulugan ng single parenthood ayon sa mga batas na umiiral sa iba’t ibang bansa, subalit ang mga pangkaraniwang kaso ay

ang mga magulang na diniborsyo, inabandona ng kanilang kabiyak o di kaya naman ay nabyudo/nabyuda. Nabibilang rin dito ang mga magulang na nag-ampon o dumaan sa prosesong artipisyal na pagpapabinhi. (http://singleparent.about.com)

Maraming suliraning kaakibat ang pagiging solong magulang o single parent. Ayon sa isang pag-aaral, ang mga nangungunang hamon para sa kanila ay ang pag-iisa o hindi pagkakaroon ng katuwang sa buhay, lalo’t higit kung kasabay ng pagdadalamhati sa kawalan ng kabiyak, pagkakaroon ng mga problemang pinansyal, paglalaan ng sapat na oras upang magampanan ng maayos ang mga tungkulin sa anak, sa trabaho at sa mga gawaing bahay at higit sa lahat, ang pagbuo at pangangalaga sa pangalan ng kani-kanilang mga pamilya. (http://www.parentstoolshop.com/HTML/EffectiveSingleParenting.htm)

Sa artikulong Understanding Family Structures and Dynamics na isinulat ni Michael Meyerhoff, EDD, inilahad ang ilang tips o patnubay sa mga single parents. Una, mahalaga ang pagbibigay ng sapat na atensyon at pagpapakita ng pagmamahal sa mga anak. Ayon sa kanya, maisasagawa ito sa pamamagitan ng paglalaan ng oras at mga gawain na para sa magulang at anak o ang tinatawag na one-to-one bonding. Napakahalaga ring ugaliing kumain kasama ng anak sa hapagkainan araw-araw. Ito ay magsisilbing oras ng pagkukwentuhan na makatutulong upang mapagtibay ang relasyon ng magulang at anak. Nararapat ding ipaliwanag nang mabuti sa anak ang mga pinansyal na limitasyon at magkaroon ng mga alituntunin sa tahanan upang mahubog ang disiplina ng bata. Higit sa lahat, dapat maging bukas at matapat sa pagsagot sa mga katanungan ng anak upang maiwasan ang hindi pagkakaunawaan at maresolba o maagapan ang mga suliranin sa pagitan ng anak at magulang. (http://health.howstuffworks.com/understanding-family-structures-and-dynamics-ga4.htm)

Mayroon ding mga negatibong epekto sa mga bata ang pagkamulat sa hiwalay na pamilya o broken family. Sinasabi ng mga siyentipikong higit na marami ang mga nagiging suliranin sa mga batang pinalaki ng single parents kaysa sa mga batang ginabayan ng parehong magulang. Ang mga hindi mabubuting bunga ay ang pagkakaroon ng mas mataas na tyansya ng mga sumusunod: hindi pagtatapos ng pag-aaral, pakikipagtalo sa magulang, pakikipagtalik at pagbubuntis ng maaga, pagkalulong sa droga at alak, pagsali sa gangs, pangangailangan ng tulong ukol sa mga problemang emosyonal, paggawa ng krimen, pagkitil ng sariling buhay at sa hinaharap, pakikipaghiwalay rin sa asawa. (http://health.howstuffworks.com/understanding-family-structures-and-dynamics-ga4.htm)

Gayunpaman, hindi nangangahulugang lahat ng mga batang palaki ng solong magulang ay babagsak sa pare-parehong kapalaran. Maaaring magkaroon ng pagkakaiba-iba ayon sa sitwasyon. Ang mga batang naninirahan kasama ng nabyudang ina ay magkakaroon ng ibang karanasan sa mga batang naghiwalay ang mga magulang o hindi kinasal depende sa kasunduang napag-usapan ng dalawang kampo. Mayroon ding mga taong nahuhubog ng maayos, nakatatapos ng pag-aaral at lumalaking may mabuting relasyon sa kapwa sa kabila ng mga pagsubok na dinaranas sa pagkakaroon ng single-parent families. (http://health.howstuffworks.com/understanding-family-structures-and-dynamics-ga4.htm)

Ilang mga batas ang ipinatupad upang mapigilan ang pagdami ng kaso ng broken families at mahanapan ng solusyon ang mga suliraning naidudulot nito sa mga bata at sa buong komunidad. Ang mga sumusunod ay ilan lamang sa mga batas na ipinasa ng pamahalaan ng Estados Unidos:

Marriage Preparation and Preservation Act Community-Based Marriage Skills Courses 10% use of TANF Surplus Funds

http://z.hubpages.com/u/185341_f520.jpg

Sa pagdaan ng mga taon, mas napagtibay ng pamahalaan ang pag-iimplementa ng mga karampatang aksyon upang puksain ang lumolobong bilang ng broken families para maitaguyod at maliwanagan ang lahat sa kahalagahan ng pagpapakasal. Ilang halimbawa ay ang mga sumusunod:

Marriage Savers Community Marriage Covenants

(http://www.heritage.org/Research/Family/BG1421.cfm)

II. Paglalahad ng Sariling Pag-aaral

A. MetodolohiyaUpang maisagawa ang pamanahong papel na ito, ang pamamaraang ginamit ng mga

mananaliksik ay ang pagkalap ng mga datos mula sa mga aklat na kaugnay ng Single Parenthood, mga magasin at pagsangguni sa mga artikulong sumusuporta at nagbibigay ng karagdagang impormasyon sa internet ukol sa nasabing paksa. Ang mga mananaliksik din ay nagsagawa ng panayam sa mismong single parents at mga anak nito bilang mga respondante. Kabilang sina Kim Ajero, Alma Ajero at Jeannie Santos sa mga sabjek na ininterbyu sa kani-kanilang mga tahanan. Upang makuha ang pananaw ni Pancho Cabrera, nagsagawa ang mga mananaliksik ng isang web conference gamit ang Yahoo! Messenger. Sa panayam kay Mark Hawkins, gumamit ng questionnaire ang mga mananaliksik bilang gabay.

B. Presentasyon, Interpretasyon at Pagsusuri ng DatosSa mga panahong ito, ang mga pamilyang binubuo ng solong magulang at mga anak ay

patuloy na dumarami. Sa mga ganitong sitwasyon, and mga bata ang siyang nahihirapang sumabay sa pagbabago ng kanilang buhay. Karamihan sa mga batang ito ay nagkakaroon ng mga suliranin sa paaralan, mababang pagtingin sa sarili at maagang pag-aasawa, subalit ang mga epekto sa anak na mayroong single parent ay depende sa pagdadala ng solong magulang ng kanyang sitwasyon. Kung nakikita ng bata na matiwasay ang kanyang magulang matapos ang lahat, nagiging sanhi ito upang maging maganda rin ang pagdala niya sa sitwasyon. (Gardner, J. 2008)

Ang mga susunod na pahayag ay ilan lamang sa mga naisagawang interbryu ng mga mananaliksik ukol sa iba’t ibang epektong dulot ng pagkakaroon ng isang single parent home.

“I attribute the good things kay nanay kasi she remained strong and never left us alone. Kasi baka kung ibang parents, napanghinaan na ng loob at pinamigay na kami sa iba. Si nanay hindi nya ginawa yun kasi strong at masipag siya. Kahit Grade two lang ang natapos niya at siya lang ang nagpalaki at tumustos sa pangangailangan namin, nagawa niyang ipagtapos kami ng pag-aaral. Kumayod siya ng mabuti para sa amin. Our basic

needs ere provided and emotionally, nabigay niya yung attention nya sa amin kaya I ended up being a good son. Despite the not-so-perfect situation we were in, never have I had a feeling of revenge and hate kay tatay, kasi, we had pleasant moments din naman, minsan natutulungan niya ako sa studies ko kaya malaking bagay din siguro na dumadalaw ang parents sa anak kahit paminsan-minsan.”

Ito ang pahayag ni Pancho Cabrera, isang anak ng solong ina nang siya ay aming kapanayamin sa pamamagitan ng virtual chat. Lumaki siya bilang isang mabuting anak, mag-aaral, kaibigan at mamamayan. Noon ay naranasan niyang maging physical therapist sa Hyatt Hotel at sa kasalukuyan naman, isa na siyang head physical therapist sa Burj Al Arab.

Sa pag-aaral na ginawa ng Journal of Educational Research, lumalabas na ang epekto sa mga batang ito ay umaayon rin sa kung ang ama o ang ina ang naiwan para kumalinga sa kanila.

Lingid sa paniniwala ng karamihan, ang nakalalamang na bilang ng mga batang naiwan sa pangangalaga ng ina ay hindi naapektuhan ng masama sa pag-aaral. Marami sa mga batang ito ay sinasabing tumataas pa ang marka sa paaralan matapos maiwan sa ina. Marahil, ito ay bunga ng mas komportableng pakikipag-usap sa kanilang mga ina tungkol sa kanilang mga problema kumpara sa mga ama. (Ricciuti, H. 2004)

Bagama’t mayroon ding mga batang pinalaki ng nag-iisang ama na naging maayos ang buhay, marami pa rin sa kanila ang hindi nakatatapos ng pag-aaral at sa ilang pagkakataon ay maagang nakapag-aasawa. Maaaring ang dahilan nito ay mas nahihirapan ang mga amang tugunan ang kanilang mga tungkulin bilang parehong ama at ina sa mga anak na siya namang mas madaling nagagampanan ng isang ina. (Ricciuti, H. 2004)

Malaki man ang porsyento ng mga batang naliligaw ng landas matapos dumaan sa paghihiwalay o pagkamatay ng magulang, hindi pa rin sapat na ibatay na lamang sa isang pang-kalahatang pag-aaral ang kahihinatnan ng kanilang mga buhay. Ang nagiging epekto sa mga anak na

mayroong single parent ay depende pa rin sa sarili nilang pagkatao at sa wastong pagpapalaki ng kani-kanilang mga magulang. Karamihan man sa mga single parents ang hindi nagiging matagumpay, malaki rin namang bahagdan nila nagiging maayos ang buhay. Mag-isa man na nagpalaki ng anak o hindi, sa paraan ng pagpapalaki pa rin ng mga magulang nakasalalay ang kinabukasan ng kanilang mga anak. (Garrett, D. 2007)

Si Mark Hawking (edad 32), isang medical technologist, ay lumaki sa poder ng kanyang ama. Pito taong gulang pa lamang siya nang mabyudo ang kanyang ama dahil sa pagkakasakit sa puso ng kanyang ina. Hindi nagkulang sa pagmamahal ang kanyang ama. Pinalaki siya nito ng maayos lalo na sa moral at

spiritwal na aspeto.

Aniya, “Ang mga tiyahin ko ang tumayong ina ko habang nasa trabaho si Papa. Hindi man lubos na nagampanan ni Papa ang pagiging isang ina ay naging mabuti naman siyang ama. Hinubog niya ako ng

mabuti kaya narito ako ngayon sa aking kinatatayuan.”Sinuklian niya ang paghihirap ng kanyang ama sa pagiging isang mabuti at huwarang anak.

“Ang palakihin ng isang magulang lamang ay hindi madali. Minsan, hindi ko masabihan ng problema ang tatay ko dahil nga wala siya. Nandiyan yung naghahanap ka ng kalinga mula sa ibang tao. Minsan man ay

may pagkukulang si Tatay, iniisip ko lang na lahat ng ginagawa niya ay para rin sa ikabubuti ko.”

Kapag biglaan ang pagkamatay ng asawa, halimbawa ay pagkakaaksidente, mas mahirap matanggap ng pamilya at ng naiwang katuwang sa buhay ang sitwasyon kaysa sa pagkamatay ng asawa dahil sa malubhang sakit sapagkat sa ganoong pagkakataon, may panahong paghandaan ng magiging single parent ang gampanin niya bilang ina at ama. Higit na mahihirapan ang bagong single parent kung ang namatay na asawa ang siyang tanging nagtataguyod sa pamilya. Isa pang nararapat harapin ng bagong single parent ay ang pagpapaliwanag sa kanyang mga anak ng dahilan ng pagkawala ng kanilang ama o ina. Maaaring isipin ng anak na siya ang dahilan ng pagkawala ng magulang at isisi ito sa kanyang sarili na maaaring magdulot ng matinding depresyon. (http://www.healthofchildren.com/S/Single-Parent-Families.html)

Ayon kay Alma Ajero (edad 33), tunay na napakahirap ang buhay ng mga hiwalay sa asawa dahil wala silang katuwang at karamay sa pagpapalaki sa kanilang mga anak.

“Lahat ng trabaho at problema sa bahay, sa pera at sa anak, ako. Ako lahat (ang nag-iintindi). Mahirap mag-budget ng pera at magpalaki ng anak. Ang titigas ng ulo nila. Lagi ko naman silang pinagsasabihan. Para sa kanila rin naman ‘yon, pero hayun, sumusuway pa rin. May mga pagkukulang din naman ako. Responsable ako ngunit minsan, iresponsable rin. Lahat ng gusto nila ay sinusunod ko. Kahit mahirap, pinipilit kong kayanin at ibigay lahat dahil ayaw kong maranasan nila ang hirap na napagdaanan ko, dahil ako mismo ay galing sa isang broken family”

Ayon din sa kanya, mas gusto niyang magkaroon ng katuwang sa buhay kaysa mag-isang magpalaki ng mga anak. Sa pagkawala ng haligi ng tahanan, malaki ang masamang epekto na naidulot nito sa kanyang mga anak. Walang tumutulong sa kanya na gabayan ang kanyang mga anak.

“Kahit na minsan ay dinadalaw sila ni (pangalan ng ama), iba pa rin yung may father figure yung mga anak ko.”

Sa aming panayam kay Rodito Matias (edad 27), natuklasan naming ang pagkakaroon ng batang asawa ang naging dahilan kung bakit sa kalaunan ay nagdesisyon silang maghiwalay.

“Hindi ako nawalan ng pag-asa at pananalig sa Diyos”,pahayag ni Rodito. Habang nasa kanyang pangangalaga ang anak, masinop nitong ginagampanan ang mga

responsibilidad ng pagiging isang ama upang matugunan ang pangangailangan ng anak. Nang tanungin kung ano ang natutunan niya na nais niyang ibahagi sa iba, ito ang kanyang naging pahayag:

“Ang pagiging single parent ay hindi madali. Kailangan ang mahabang pasensya at mahigpit na pananalig sa Diyos. Ito po ang nagpapalakas sa akin kung bakit hanggang ngayon ay kinakaya ko ito at kahit papano ay masaya at kuntento ako sa aking buhay.”

http://featured.geoparent.com/wp-content/uploads/2008/03/600x300-single-parent.jpg

Ang ganitong uri ng single parent ay dahil sa sarili niyang kagustuhan. Hindi nagkakasundo ang mag-asawa sa maraming bagay kaya nagdesisyon silang maghiwalay o magdiborsyo para sa ikabubuti ng marami. Ang higit na naaapektuhan sa ganitong sitwasyon ay ang mga anak. Ang pangunahing suliraning hinaharap ng mga mag-asawang nahiwalay o diborsyado ay ang kustodiya ng bata. Ang legal na kustodiya ay tumutukoy sa awtoridad ng magulang tungkol sa mga pangunahing pagdedesisyon sa kanyang anak tulad ng paaralan papasukan niya. Ang pisikal na kustodiya naman ay tumutukoy sa kung saan mananatili, titira o mapupunta ang anak. Ang nakakukuha ng kustodiya sa anak ay ang single parent. Isa sa mga dapat isaalang-alang ng single parent ay ang karapatan ng kanyang anak na malaman o makita ang isa pa niyang magulang. Hindi niya dapat pairalin ang mga personal na damdamin sa ganitong sitwasyon. May mga pagkakataong nakikipagkasundo sa isa’t isa ang mag-asawa at nagkakaroon ng joint custody. Sa ganitong mga kaso, ang legal na kustodiya ay pantay. Kailangang magkasundo ang dalawang magulang sa pagdedesisyon. Sa pisikal na kustodiya naman, naghahati sa oras at lugar ang magulang sa pagpapalaki sa kanilang anak. (singleparents.about.com/od/legalissues/a/typesofcustody.html)

Kabilang din ang mga teenage moms sa mga uri ng solong magulang. Ayon sa istatistika ng National Central for Health, isa sa sampung teenagers ang maagang nabubuntis. Pangunahing suliranin ng mga teenage moms ang pagpapalaki sa kanilang mga anak dahil wala pa silang sapat na kasanayan at madalas ay hindi pa nila handang talikuran ang kabataan at harapin ang buhay ng pagiging isang magulang. Karagdagan sa bigat na dinadala ng mga teenage moms ay ang may bahid na pagtingin ng lipunan sa kanila. Isa lamang sa tatlong teenage moms ang pinagpapatuloy ang kanyang pag-aaral. Ayon sa mga pag-aaral, isa lamang sa limang teenage mom ang nabibigyan ng suporta. Dahil sa dami ng pagsubok na hinaharap ng mga teenage moms, lumalabas na 80% sa kanila ang nasasaklak sa kahirapan. (http://www.teenshelter.org/data.htm)

Isa si Jeannie Santos (edad 25) sa mga mapapalad na teen moms na maluwag na tinanggap at sinuportahan ng kanyang pamilya. Nakapagtapos siya ng kanyang pag-aaral at ngayon ay mag-isang tinutustusan ang mga pangangailangan ng kanyang anak.

“Mas gusto ko nang mag-isa ko na lang itaguyod ang aking anak kaysa naman lagi kaming nag-aaway ng magiging asawa ko. Naku, pabigat lang ng ulo ang asawa! Naging responsable ako, dati kasi wala akong pakialam sa iba. Gusto kong suportahan ang anak ko, kaya ko pala yun? Ang bumuhay ng anak! Sa pagdating ni (pangalan ng asawa) sa buhay ko, naging mas challenging at meaningful ang buhay ko.”

Ayon kay Ingrid Dumaran (edad 29), isang guro, ang pagkakaroon ng iresponsableng partner ang naging pangunahing dahilan ng kanyang pagiging single parent. Ito ang nagtulak sa kanya upang iwanan at hiwalayan ang lalaki. Sa ngayon, ginagampanan niya ang papel ng pagiging ama at ina sa tatlong taong gulang na anak. Isinalaysay ni Bb. Dumaran na,

“Natutunan ko ang pagkakaroon ng malaking responsibilidad bilang isang single mother. Natutunan ko rin ang pagiging hardworking,” nang tanungin kung ano ang naidulot ng sitwasyon sa kanyang buong pagkatao.

Dumarami na rin ang bilang ng mga single parents by choice. Sa ganitong kaso, kailangan nilang isaalang-alang ang estado sa buhay. Nararapat na siguraduhin ng magiging magulang na kaya niyang tustusan ang pangangailangan ng anak. Ilan sa mga single parents na kasama sa uring ito ay ang mga bading, tomboy, bisexual, trans-gender, ang mga nag-ampon at sumailalim sa artipisyal na pagpapabinhi. Madalas na nasa edad 35 at pataas na ang mga tinatawag na single parents by choice. (http://www.parentstoolshop.com/HTML/EffectiveSingleParenting.htm)

Si Kim Nicole Ajero, nasa ikatlong baitang sa mataas na paaralan, ay lumaki sa isang single parent home. Naghiwalay ang kanyang mga magulang sa edad na pito at mula noon ay lumaki na siya sa poder ng kaniyang ina. Aniya,

“Mahirap kasi. Nahihirapan din si mama. Pero masaya kasi nagagawa ko yung mga gusto ko kahit bawal. Kasi pag nandito si Papa,

maraming hindi pwedeng gawin. Nakakahiya, kasi nga wala akong tatay. Pareho pa sila ni mama na may asawang iba. Masakit, kasi yung tingin nila

kay mama masama. Masaya ako sa pagpapalaki sa akin ni Mama kahit wala si Papa kasi nagampanan niya yung papel ng pagiging isang ina at ama.”

Nailahad ng ilang mga respondante kung paanong nakaaapekto ang sitwasyon sa wastong pag-uugali ng anak. Ang tamang patnubay ng mga magulang ay kinakailangan upang mapalaki ng maayos ang kani-kanilang mga anak.

III.

A. Kongklusyon at Rekomendasyon

Ang pagiging isang single parent ay hindi madali. Nangangailangan ito ng buong puso at tapang na pagharap sa mga resposibilidad sa anak at maging sa sarili. Pangunahing dahilan man ang paghihiwalay ng mag-asawa, kailangan pa ring gabayan ng magulang ang anak upang lumaki itong maayos, may kumpyansa sa sarili, umiiwas sa gulo at may pananalig sa Diyos.

Maaaring malaki ang maging epekto ng sitwasyon sa bata, ngunit hindi sa lahat ng pagkakataon ay lumalaki itong rebelde at suwail sa magulang, kung kaya’t napakahalagang gabayan ang anak ng mabuti sa kanyang paglaki upang makaiwas sa di kaaya-ayang epekto nito. Pananalig sa Diyos at tapang ang kailangan upang harapin ang ganitong sitwasyon.

Tunay ngang maraming epekto sa tao ang pagkakaroon ng solong magulang maging mabubuti man o masasama. Ito ay aming nabigyang diin sa aming mga nakapanayam at nakalap na impormasyon. Bagama’t ni isa sa aming grupo ay hindi galing sa isang single parent home, naramdaman namin at napagtanto ang mga hirap at sakit na kanilang napagdaraanan. Ipinapayo namin sa mga solong magulang na huwag bumigay sa mga suliraning dumarating. Hindi nila dapat isiping pabigat ito kundi isang paraan upang maging mas matatag. Nararapat na maging bukas sa mga anak tungkol sa mga mahahalagang isyu at pag-usapan ito ng mabuti upang maging malapit ang kanilang loob sa isa’t isa. Higit sa lahat, hindi kailanman dapat bumitiw sa Itaas sapagkat lahat ng mga nangyayari sa ating buhay ay may dahilan at ang mga anak ay biyaya ng Diyos. Para naman sa mga anak ng solong magulang, nararapat lamang nilang suklian ng pagmamahal ang sakripisyo ng mga magulang sa pamamagitan ng pag-aaral ng mabuti, pagrespeto at pagsunod sa magulang. Minsan man ay may pagkukulang ang mga magulang, nararapat pa rin silang intindihin at isipin na ang lahat ng kanilang mga ginagawa ay para sa

ikabubuti ng mga anak. Higit sa lahat, magkaroon ng paniniwala at takot sa Diyos. Para sa ating mga mamamayan at sa buong lipunan, maaaring may bahid ng pagkadismaya ang pagtingin natin sa broken families tulad ng mga single parent home, ngunit hindi ito batayan upang atin silang pintasan o ituring ng hindi mabuti. Maunawaan sa nating ang mga solong magulang ay dumaraan sa marami’t mabibigat na mga pagsubok. Hindi natin sila dapat husgahan o di kaya’y kaawaan. Bagkus, sila ay ating unawain, tulungan kung nararapat at gawing inspirasyon. Sila ay natatangi at tunay na nakabibilib lalo na kung ganap nilang nagagampanan ang kanilang mga tungkulin bilang ama at ina.

Bilang mga tao, maraming pagsubok ang tiyak na daraan sa pagtahak natin sa landas ng buhay. Nariyan ang pinansiyal, emosyonal at sosyal na problema sa ating pamayanan, paaralan, pamilya at maging sa ating sariling pagkatao. Ang lahat ng pagsubok na ito ay ating mapagtatagumpayan kung hindi tayo susuko at patuloy tayong mananampalataya sa ating Panginoon na kahit kalian ay hindi Niya tayo pababayaan.

B. Bibliograpiya

www.answers.com/topic/family http://singleparent.about.com http://health.howstuffworks.com/understanding-family-structures-and-dynamics-ga4.htm http://www.heritage.org/Research/Family/BG1421.cfm Garrett, D. December 2007; http://www.baby-first-year.net/the-effects-of-single-parenting-on-

a-child.htm Gardner, J. May 2008; http://www.articles3000.com/Parenting/124027/Single-Parenting-And-

Effects-On-Children-How-Single-Parenting-Can-Impinge-On-Children.html Unknown Author, Unknown Date; http://family.jrank.org/pages/1577/Single-Parent-Families-

Effects-on-Children.html Ricciuti, H. Journal of Educational Research, April 2004; vol 97: pp 196-206. News release,

Cornell University.