Bureau fédéral du PlanAnalyses et prévisions économiques

FederaalPlanbureau

Economische analyses en vooruitzichten

Le contexte macroéconomique et financier dans lequel s’inscrit le budget fédéral 2009

De macro-economische en financiële context waarin de opmaak van de Federale Begroting 2009 gebeurde

Journée d’études “budget 2009” – Studiedag “begroting 2009” – IBFP – BIOF - 5.12.2008

Henri Bogaert

Outline

September : Economic budget

September 15 : Financial crisis

December : Recovery plan

Plan B - ?

2

I. September : Economic budget

A. International environment

B. Forecast

C. Economic policy

3

4

A. International environment

2007 2008 2009

Eurozone BBP 2.6 1.3 1.2

VS BBP 2.2 1.8 1.4

Belgische uitvoermarkten 6.0 4.7 4.4

Brentolieprijs in USD 72.5 113.5 119.9

EUR/USD 1.37 1.51 1.45

Gebaseerd op beschikbare gegevens begin september Gebaseerd op beschikbare gegevens begin september

Internationale conjunctuur dan al sterk afgekoeld o.m. Internationale conjunctuur dan al sterk afgekoeld o.m. door stijgende grondstoffenprijzen en in de eurozone ook door stijgende grondstoffenprijzen en in de eurozone ook door forse appreciatie eurodoor forse appreciatie euro

Scenario hield rekening met zwakke groei in zowel de VS Scenario hield rekening met zwakke groei in zowel de VS als in de eurozone in de tweede helft van 2008 en een als in de eurozone in de tweede helft van 2008 en een herneming in de loop van 2009herneming in de loop van 2009

B. Forecast was considered as pessimistic at that time

• Groeivoorspelling Groeivoorspelling van 1.2 in 2009 van 1.2 in 2009 zeker niet zeker niet optimistischoptimistisch

Belgian Prime Belgian Prime News: 1.3 ; News: 1.3 ; Consensus Consensus Economics: 1.5 Economics: 1.5 en The Economist en The Economist consensus: 1.1 in consensus: 1.1 in maand maand septemberseptember

5

2007 2008 2009

Particuliere consumptie 2.6 1.4 0.8

Overheidsconsumptie 2.1 2.6 1.8

Bruto vaste kapitaalvorming 5.9 4.6 1.3

Uitvoer 3.4 2.7 1.1

Invoer 4.6 4.2 2.9

BBP 2.8 1.6 1.2

NCPI 1.8 4.7 2.7

Gezondheidsindex 1.8 4.2 2.6

Reëel beschikbaar inkomen part.

3.3 0.1 1.8

Werkloosheidsgraad 7.5 6.8 6.9

Saldo lop.rekening (in bbp) 2.1 0.1 0.0

C. Economic policy

1. Monetary

Priorities : inflation and second round effects

Restrictive monetary conditions

2. Fiscal policy

Supporting households purchasing power

Without compromising fiscal balance

6

II. September 15 : Financial crisis

7

Turmoil

Rente op overheidspapier (KT en LT) daalt fors in VS en Eurozone

Spreads van eurozonelanden t.o.v. Bunds stijgen aanzienlijk

Nog veel meer in emerging markets

Aandelenmarkten wereldwijd -40 à -50 sinds piek

Rente op bedrijfsobligaties stijgt tot ongeziene niveaus

Forse daling olie- en andere grondstoffenprijzen

Extreme wisselkoersbewegingen

Tijdsbalk van de financiële crisis

8

J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N0

0 .5 0

1 .0 0

1 .5 0

2 .0 0

2 .5 0

3 .0 0

3 .5 0

4 .0 0

4 .5 0

5 .0 05 .0 0

Ted Spread

0

0 .5 0

1 .0 0

1 .5 0

2 .0 0

2 .5 0

3 .0 0

3 .5 0

4 .0 0

4 .5 0

5 .0 05 .0 0

Source: Thomson Datastream

Ted Spread=Interbancaire rente op 3M – Ted Spread=Interbancaire rente op 3M – Rente op 3M-schatkistcerticaten (VS)Rente op 3M-schatkistcerticaten (VS)

Duitse bank IKB & hedge funds

Northern Rock bank run

Eindejaarsdrang naar liquiditeit

Bear Stearns

Crisis versterktFannie Mae & Freddie MacLehman BrothersMerril LynchAIG ...

Centrale Banken

9

J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.00

5.50

6.00

U SU KE A

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.00

5.50

6.00

S ourc e: T hom s on Datas tream

Sterke verlagingen beleidsrentes wereldwijd

Verdere verlagingen verwacht

Verschaffen van liquiditeit (KT-leningen)

Interbancaire rentes eurozone

10

JUL AUG SEP O CT NO V2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.00

5.505.50

ECB Ref inancing RateO/N In terbank1M Interbank3M Interbank6M Interbank

2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.00

5.505.50

Source: Thom son D atas tream

Vertegenwoordigt de belangrijkste financieringskost voor veel fin. instellingen

Referentierente bij uitstek voor leningen aan gezinnen en bedrijven

Spreads t.o.v. beleidsrente stijgen tot ongeziene niveaus

Equity Markets

11

JA N FE B M A R A P R M A Y JUN JUL A UG S E P OCT NOV20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

W ORLDUS (S&P500)EA (FTSE Eurotop)JP (Nikke i 225)Rus s ia (RTS)Braz il (Bov es pa)

20

30

40

50

60

70

80

90

100

110

120

So u rce : T h o m so n D a ta stream

Flight to safety Financial institutes

forced to liquidate as access to credit cut

Economic Recession Mutual fund

holdings Main stock market

indices shed between 30 and 45 since start of the year. China (-70 ) and Russia (-60 ) fare even worse

Corporate bond spreads (Moody’s, global)

12

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 200850

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

AAA SPREAD OVER 10Y T REASURYAA SPREAD OVER 10Y T REASURYA SPREAD OVER 10Y T REASURYBAA SPREAD OVER 10Y T REASURY

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

Source: Thom son D atas tream

Corporate bonds spread soared to and remain at all-time highs (fear for defaults)

Raising (big) firms financing costs

Especially in US

EA Government Bond Spread vav Bunds

13

J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N0

0 .2 0

0 .4 0

0 .6 0

0 .8 0

1 .0 0

1 .2 0

1 .4 0

1 .6 0

1 .8 01 .8 0

F RITE SN LB GA TG RP T

0

0 .2 0

0 .4 0

0 .6 0

0 .8 0

1 .0 0

1 .2 0

1 .4 0

1 .6 0

1 .8 01 .8 0

S o u rce : Th o m s o n D a t a s t re a m

Spread widening related to debt & deficit positions and the deepness of the bond market (liquidity preference)

Only GR, IT, IRE and PT pay higher spread than BE

Brentolieprijs

14

2006 2007 200820

40

60

80

100

120

140

160

Brent in USDBrent in EUR

20

40

60

80

100

120

140

160Brent crude oil price in USD & EUR

Source: Thomson Datastream

Sterke vertraging mondiale economische groei

Attractiviteit als activaklasse gereduceerd

OPEC productiedaling van 1.5 mio vaten per dag geen effect

USD/EUR

15

2 0 0 6 2 0 0 7 2 0 0 81 .1 5

1 .2 0

1 .2 5

1 .3 0

1 .3 5

1 .4 0

1 .4 5

1 .5 0

1 .5 5

1 .6 01 .6 0

USD/EUR

1 .1 5

1 .2 0

1 .2 5

1 .3 0

1 .3 5

1 .4 0

1 .4 5

1 .5 0

1 .5 5

1 .6 01 .6 0

Source: Thomson Datastream

USD profiteert van zijn “safe haven” status

Repatriëring van kapitaal naar VS

EUR deprecieerde met ongeveer 25 sinds begin augustus

Overheden beleid maatregelen

16

Verhoging van de depositogarantie

Massale kapitaalinjecties in banken omdat privé-sector en sovereign wealth funds er niet langer toe bereid zijn

Verschaffen van garanties voor interbancaire leningen

In België, automatische stabilisatoren

III. December : Recovery plan

A. Transmission channels on the real economy

B. FPB Projection

C. Recovery Plan

17

A. Transmission channels on the real economy

18

Kredietkanaal: Eigen kapitaal banken aangetast terwijl financieringskosten stijgen Minder kredietverlening Bedrijven:

Eigen financieringsmogelijkheden sterk beperkt door recessie Financiering wordt moeilijker en duurder (aandelen, obligaties, bank) Uitstellen of annulatie van investeringsprojecten

Consumenten: Financiering wordt moeilijker en duurder Zal wegen op bouwinvesteringen en op consumptie van duurzame

goederen

Negatieve vermogenseffecten door dalende prijzen van huizen en financiële activa: belangrijker in VS dan in eurozone

Vertrouwenseffecten

Kredietverlening in de eurozone(Groeivoet jaar op jaar)

19

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20080

2

4

6

8

10

12

14

16

T otalT o households (m ortgage)T o non-financia l corps

0

2

4

6

8

10

12

14

16EA: Credit growth

Source: Thom son D atas tream

Kredietgroei reeds vertraagd, maar minder dan verwacht

Toename van aangerekende rentevoeten aan consumenten en bedrijven nog relatief beperkt

Belangrijk vertragingseffect mogelijk (kredietlijnen)

BBP-groei op kwartaalbasis

20

  Q1 07 Q2 07 Q3 07 Q4 07 Q1 08 Q2 08 Q3 08

US 0.0 1.2 1.2 0.0 0.2 0.7 -0.1

Japan 0.9 -0.3 0.2 0.6 0.7 -0.7 -0.1

Euro Area 0.7 0.5 0.5 0.4 0.7 -0.2 -0.2

Germany 0.4 0.4 0.6 0.3 1.4 -0.4 -0.5

France 0.6 0.6 0.7 0.4 0.4 -0.3 0.1

NL 0.8 0.8 1.1 1.3 0.4 0.1 0.0

Italy 0.3 0.1 0.1 -0.4 0.5 -0.3 -0.5

Spain 1.0 1.0 0.6 0.6 0.3 0.1 -0.2

Belgium 0.8 0.3 0.7 0.4 0.4 0.3 0.1

UK 0.9 0.8 0.8 0.5 0.3 0.0 -0.5

• Economische groei al sterk verzwakt vóór financiële turbulentie.

• Recessies die voortkomen uit financiële crisis hebben de neiging dieper te zijn en langer te duren dan andere recessies

Economic sentiment eurozone

21

1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 20080

0.50

1.00

1.50

2.00

2.50

3.00

3.50

4.00

4.50

5.005.00

70

75

80

85

90

95

100

105

110

115

120

GDP yoyEconomic Sentiment

GDP & Economic Sentiment

Source: Thomson Datastream

• Economic sentiment op laagste niveau sinds 1993. Dit geldt ook voor andere voorlopende indicatoren (PMI, IFO, NBB).

Evolutie bbp-vooruitzichten 2009 : -0.2 per week !

22

Publicatiedatum Instituut België Eurozone

12/09/2008 INR-FPB 1.2 1.2

26/09/2008 Belgian Prime News 1.3 0.9

08/10/2008 IMF 0.2 0.2

06/11/2008 EC 0.1 0.1

06/11/2008 IMF Intermediate n/a -0.5

25/11/2008 OESO -0.1 -0.5

B. FPB Projection

Based on OECD projection

Was considered as pessimistic in November but not any more

A recovery is foreseen end 2009: not a lasting depression

This is not a FPB official forecast

23

24

Croissance des PIBzone euro et Etats-Unis

-1,5

-0,5

0,5

1,5

2,5

3,5

4,5

1990

1992

1994

1996

1998

2000

2002

2004

2006

2008

2010

2012

Zone euro Etats-Unis

2007 2008 20092010-2013

Prix du pétrole brut en $ 72,5 98.1 62.1 64.7

Taux d’inflation (zone euro) 2,1 3,5 2.2 1.8

Taux d’intérêt court (zone euro) 4.3 4.6 4.4 3.8

Taux d’intérêt long (zone euro) 4.3 4.4 2.7 4.7

25

Evolution des principaux indicateurs macroéconomiques pour la Belgique

2007 2008 2009 2010 2011-2013

Croissance du PIB 2.8 1.4 -0.3 1.5 2.2

Taux d’inflation 1.8 4.6 1.6 1.4 1.5

Emploi intérieur (variations en milliers)

72.8 60.8 -2.7 12.7 29.3

Taux de chômage (définition BfP) 12.6 11.9 12.4 12.9 13.2

Variations du chômage ( milliers) -62.1 -31.7 31.4 29.6 11.8

Solde budgétaire (% du PIB) -0.3 -0.8 -1.6 -2.4 -2.7

Dette publique (% du PIB) 83.9 87.1 86.4 86.1 85.7

Balance extérieure courante 2.4 0.5 1.4 1.5 1.5

26

Evolution de la consommation et du revenu disponible des particuliers (croissances en volume)

-1

0

1

2

3

4

5

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

5

7

9

11

13

15

17

19

21

Consommation Revenu disponible Taux d'épargne

C. Recovery Plan

1. Politique monétaire plus agressive de la part de la BCE Mais, efficacité des canaux de transmission?

Mise en place de comités pour réfléchir à la régulation des marchés financiers et bancaires

2. Politique budgétaire Economische stimuleringspakketen worden voorbereid in de VS, het VK,

China, Duitsland, Nederland, Spanje, Japan.

Plan de relance de la Commission (26 novembre) pour adoption au Conseil européen du 11 et 12 décembre

3. Politique salariale Handicap de compétitivité et pertes de parts de marché

Pas de marges ni pour du pouvoir d’achat ni pour une correction du handicap 27

Plan de relance de la Commission

Relance budgétaire de 1,5% du PIB, 1,2% pour les Etats membres

Dépenses publiques, notamment Investissements accélérés Garantie et subsidiation de prêts Réduction de la fiscalité et para fiscalité sur le travail Réduction de la TVA

Principe (les trois T) : Timely, temporary and targetted

28

Quelles contraintes pour quel objectif de solde net à financer?

Endettement élevé en Belgique Coût budgétaire élevé du vieillissement Spread Mesures à caractère temporaire?

Faiblesse des multiplicateurs La Belgique bénéficiera surtout des plans de relance des autres

pays Mais,….. problèmes de compétitivité….

29

Fiscal cyclical developments

% of GDP 2009 2010 2011

(1) Net lending of general government -1.5 -2.3 -2.6

Output gap -2.1 -2.4 -1.9

(2) Cyclical budgetary component -1.2 -1.3 -1.0

(3) Cyclically-adjusted balance (=1-2) -0.4 -1.0 -1.6

(4) One offs 0.4

(5) Structural balance (=3-4) -0.8 -1.2 -1.6

Recovery Plan additional measures ??? -0,6

Measures not considered by BFP ??? 0.2

(6) Net lending of general government -1.9 -3.0 ???

30

Bureau fédéral du PlanAnalyses et prévisions économiques

FederaalPlanbureau

Economische analyses en vooruitzichten

FIN