BYDGOSZCZ W LICZBACH 2011 · BYDGOSZCZ W LICZBACH 2013 Urząd Miasta Bydgoszczy, Wydział Rozwoju i Strategii Miasta 3 I. INFORMACJA OGÓLNA O BYDGOSZCZY Pierwszy ślad osadnictwa

BYDGOSZCZ W LICZBACH 2011

Urząd Miasta Bydgoszczy, Wydział Rozwoju i Strategii Miasta



1

Opracował zespół Wydziału Rozwoju i Strategii Miasta UMB Referat Rozwoju

Materiał zawiera dane wg stanu na dzień 31 grudnia 2012 roku

www.bydgoszcz.pl

http://www.bydgoszcz.pl/



1

Spis treści

I. INFORMACJA OGÓLNA O BYDGOSZCZY .................................................................................................................................. 3

II. DEMOGRAFIA ............................................................................................................................................................................ 3

III. GOSPODARKA .......................................................................................................................................................................... 5 1. PODMIOTY GOSPODARCZE ............................................................................................................................................................................................ 5 2. PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY PRODUKCJI I USŁUG (BEZ SEKCJI PKD – HANDEL I NAPRAWY) .................................................................................................. 7 3. PRZECIĘTNE ZATRUDNIENIE W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW ........................................................................................................................................... 8 4. PRACUJĄCY W GŁÓWNYM MIEJSCU PRACY ...................................................................................................................................................................... 9 5. PRZECIĘTNE WYNAGRODZENIE BRUTTO W SEKTORZE PRZEDSIĘBIORSTW .......................................................................................................................... 9 6. KOSZTY LOKALNE ......................................................................................................................................................................................................... 9 7. BEZROBOCIE ............................................................................................................................................................................................................. 13 8. INSTYTUCJE OTOCZENIA BIZNESU................................................................................................................................................................................. 14 9. BYDGOSKI PARK PRZEMYSŁOWO-TECHNOLOGICZNY ..................................................................................................................................................... 14

IV. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ............................................................................................................................................ 15 1. STRUKTURA GRUNTÓW MIASTA .................................................................................................................................................................................... 15 2. SIECI KOMUNALNE W 2012 ROKU ................................................................................................................................................................................. 17 3. TRANSPORT I KOMUNIKACJA ........................................................................................................................................................................................ 18

V. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA ............................................................................................................................................. 21 1. MIESZKALNICTWO ...................................................................................................................................................................................................... 21 2. EDUKACJA I NAUKA ..................................................................................................................................................................................................... 21 3. KULTURA ................................................................................................................................................................................................................... 23 4. ZDROWIE I OPIEKA SPOŁECZNA .................................................................................................................................................................................... 23

VI. BUDŻET MIASTA ..................................................................................................................................................................... 25



2

VII. SPORT I TURYSTYKA .............................................................................................................................................................. 26 1. SPORT I REKREACJA ................................................................................................................................................................................................... 26 2. TURYSTYKA ............................................................................................................................................................................................................... 28

VIII. WSPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ ................................................................................................................................................. 29 1. MIASTA PARTNERSKIE I ZAPRZYJAŹNIONE ..................................................................................................................................................................... 29

IX. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE .............................................................................................................................................. 30

X. OCHRONA ŚRODOWISKA ....................................................................................................................................................... 31 1. GOSPODARKA ŚCIEKAMI ............................................................................................................................................................................................. 31 2. EMISJA I REDUKCJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH .............................................................. 31 3. TERENY ZIELENI W MIEŚCIE ......................................................................................................................................................................................... 32 4. STRUKTURA UŻYTKÓW ROLNYCH ................................................................................................................................................................................. 32

XI. SAMORZĄD – KADENCJA RADY MIASTA 2010-2014 ............................................................................................................... 33



3

I. INFORMACJA OGÓLNA O BYDGOSZCZY

Pierwszy ślad osadnictwa 8 000 lat p.n.e.

Pierwsza wzmianka o istnieniu grodu 1238 r.

Nadanie praw miejskich 1346 r. Powierzchnia miasta 175,98 km2

Ludność 361 254 osoby

Gęstość zaludnienia 2 053 osoby/ km2 Położenie geograficzne:

szerokość północna 53o07’ długość wschodnia 18o00’

Wyniesienie 60 m n.p.m.

II. DEMOGRAFIA

2008 2009 2010* 2011 2012

Liczba mieszkańców ogółem 358 928 357 650 364 443 363 020 361 254

- kobiety 190 827 190 394 192 905 192 173 191 214 - mężczyźni 168 101 167 256 171 538 170 847 170 040

Współczynnik feminizacji 114 114 112 112 112 Gęstość zaludnienia (osoby/km2) 2 056 2 032 2 070 2 063 2 053

Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; BDL GUS; * korekta wg NSP-2011

2008 2009 2010* 2011 2012

Ludność w wieku przedprodukcyjnym 59 575 58 591 59 141 57 835 56 860

udział w % 16,60 16,38 16,23 15,93 15,74

Ludność w wieku produkcyjnym 233 164 231 304 234 990 232 327 229 244

udział w % 64,96 64,67 64,48 64,00 63,46 Ludność w wieku poprodukcyjnym 66 189 67 755 70 312 72 858 75 150

udział w % 18,44 18,94 19,29 20,07 20,80

Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym 53,9 54,6 55,1 56,3 57,6 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; BDL GUS; * korekta wg NSP-2011



4

2008 2009 2010 2011 2012

Małżeństwa 2 394 2 352 2 102 1 876 1 865

na 1000 mieszkańców 6,67 6,58 5,77* 5,17 5,16

Urodzenia 3 527 3 544 3 514 3 251 3 198

na 1000 mieszkańców 9,92 10,01 9,74* 9,04 8,93

Przyrost naturalny -170 -196 -206 -308 -577

w ‰ -0,47 -0,55 -0,57* -0,85 -1,60

Saldo migracji -1 734 -1 595 -1 267 -1 115 -1 075

na 1000 mieszkańców -4,83 -4,46 -3,48* -3,07 -2,98 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; BDL GUS; * korekta wg NSP-2011

Struktura wiekowa ludności (XII 2012)

Kobiety 0-17 lat 7,65%

Mężczyźni 0-17 lat 8,09%

Kobiety 18-59 lat 30,80%

Mężczyźni 18-64 lat 32,66%

Kobiety 60 lat i więcej

14,48%

Mężczyźni 65 lat i więcej

6,32%



5

III. GOSPODARKA

1. Podmioty gospodarcze

2008 2009 2010 2011 2012 Ogółem zarejestrowanych w systemie REGON 45 233 42 790 43 746 42 899 43 401

Sektor publiczny 937 905 898 890 914 - udział w % 2,1 2,1 2,1 2,1 2,2

Sektor prywatny 44 296 41 885 42 848 42 009 42 487 - udział w % 97,9 97,9 97,9 97,9 97,8

Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy

2008 2009 2010 2011 2012 wg formy prawnej:

- Przedsiębiorstwa państwowe 6 5 5 3 3 - Spółki prawa handlowego 3 593 3 696 3 841 3 961 4 173

٠ z udziałem kapitału zagranicznego 520 535 550 549 551

- udział w % (w ogółem) 1,15 1,25 1,26 1,28 1,26

٠ akcyjne 149 147 145 141 141 - z udziałem kapitału zagranicznego 18 16 16 13 14

٠ z ograniczoną odpowiedzialnością 3 119 3 216 3 347 3 446 3 618 - z udziałem kapitału zagranicznego 493 509 524 524 525

- Spółki cywilne 4 052 4 052 4 142 4 202 4 233 - Spółdzielnie 119 119 122 121 117

- Zakłady osób fizycznych 34 228 31 612 32 229 31 136 31 021

- Fundacje i organizacje społeczne 890 937 980 1 005 1 054 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy



6

Struktura podmiotów wg rodzajów działalności w 2012 roku

Spółki z udziałem kapitału zagranicznego

9,09%

10,08%

26,81%

6,44% 3,29% 4,44% 5,07%

9,69%

2,86%

3,69%

7,66%

6,45% 4,44%

przemysł

budownictwo

handel; naprawa pojazdów

transport i gospodarka magazynowa

informacja i komunikacja

działalnośćfinansowa i ubezpieczeniowa

obsługa rynku nieruchomości

działalność profesjonalna, naukowa i techniczna

administrowanie i działalność wspierająca

edukacja

opieka zdrowotna i pomoc społeczna

pozostała działalność usługowa

pozostałe sekcje

500

510

520

530

540

550

560

2008 2009 2010 2011 2012

520

535

550 549 551



7

2. Przychody ze sprzedaży produkcji i usług (bez sekcji PKD – handel i naprawy)

2008 2009 2010 2011 2012 Ogółem w mln zł: 9 944 10 035 10 989 12 808 12 916

Sektor publiczny 907 713 871 938 988 Sektor prywatny 9 037 9 322 10 118 11 870 11 929

- udział w % 90,9 92,9 92,1 92,7 92,4

w tym: - przemysł 7 057 6 808 7 730 9 030 8 988

- udział w % 71,0 67,8 70,3 70,5 69,6 - budownictwo 1 272 992 1 173 1 431 1 465

- udział w % 12,8 9,9 10,7 11,2 11,3

- obsługa rynku nieruchomości . 446 450 527 520 - udział w % . 4,4 4,1 4,1 4,0

Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy

Struktura produkcji sprzedanej przemysłu w 2012 roku

0,42

0,97

1,03

1,34

2,52

3,28

3,49

4,08

4,33

5,89

11,26

11,48

12,46

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

wyroby tekstylne

odzież

pojazdy samochodowe, przyczepy i naczepy

poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników

urządzenia elektryczne

dostawa wody

naprawa, konstrukcja i instalowanie maszyn i urządzeń

maszyny i urządzenia

meble

papier i wyroby z papieru

wyroby z metali

artykuły spożywcze

wyroby z gumy i tworzyw sztucznych

%



8

3. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw

2008 2009 2010 2011 2012 Ogółem osób 59 973 57 653 57 465 58 069 57 063

Sektor publiczny 6 775 5 997 6 103 6 083 6 251 - udział w % 11,3 10,4 10,6 10,5 11,0

Sektor prywatny 53 198 51 656 51 362 51 986 50 812

- udział w % 88,7 89,6 89,4 89,5 89,0 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy

Struktura zatrudnienia w 2012 roku

Przemysł 50,13%

Budownictwo 7,63%

Handel; naprawa pojazdów 16,93%

Transport i gospodarka magazynowa

4,65%

Zakwaterowanie i gastronomia

1,99%

Informacja i komunikacja 2,24%

Obsługa rynku nieruchomości

2,48% Działalność profesjonalna 2,26%

Administrowanie 7,49%

Pozostała działalność 4,19%



9

4. Pracujący w głównym miejscu pracy

2008 2009 2010 2011 2012 Ogółem osób 118 138 114 730 117 198 116 199 114 362

w tym kobiety 58 348 57 473 58 976 57 848 58 735 - udział w % 49,4 50,1 50,3 49,8 49,8

Tablica nie obejmuje podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób oraz nie uwzględnia pracujących w jednostkach budżetowych w zakresie obrony narodowej i bezpieczeństwa publicznego , pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie Źródło: BDL GUS

5. Przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw

2008 2009 2010 2011 2012

Ogółem w zł 2 854 2 903 3 011 3 160 3 273 Sektor publiczny 3 321 3 415 3 776 3 872 3 995

Sektor prywatny 2 795 2 843 2 920 3 077 3 184 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy

6. Koszty lokalne

Rynek nieruchomości 2008 2009 2010 2011 2012 Wynajem w zł za m2

٠ biuro 4÷85 12÷95 11÷67 9÷55 10÷56

٠ sklep 11÷70 9÷87 11÷70 21÷83 14÷80 ٠ dom jednorodzinny 10÷60 17÷67 16÷57 6÷40 5÷42

٠ mieszkanie 7÷35 15÷40 12÷41 15÷33 13÷33 ٠ magazyn 7÷20 5,5÷18 8÷19 1÷26 3÷25

Sprzedaż w zł za m2

rynek pierwotny ٠ mieszkania deweloperskie 4 100÷6 500 3 740÷6 500 3 710÷5 977 2 760÷7 500 2 869÷6 830

٠ mieszkania spółdzielcze 3 800÷5 200 3 680÷5 660 3 543÷4 600 4 400÷4 800 3 990÷4 400 ٠ dom jednorodzinny 3 000÷5 300 2 280÷6 000 2 000÷6 295 2 568÷5 143 1 995÷5 694

rynek wtórny ٠ mieszkania 2 193÷6 034 2 350÷5 780 2 238÷5 800 2 200÷5 444 1 600÷5 055

٠ dom jednorodzinny 1 125÷6 688 2 488÷6 000 1 990÷6 250 1 820÷4 857 1 025÷5 235



10

Rynek nieruchomości 2008 2009 2010 2011 2012

Działki budowlane w zł za m2 ٠ na cele mieszkalne 31÷600 31÷720 27÷668 16÷664 43÷681

٠ na cele inwestycyjne 55÷598 28÷690 28÷658 28÷413 45÷439 Źródło: Informacje własne

Koszty mediów 2008 2009 2010 2011 2012

Energia elektryczna dla gospodarstw domowych w zł / MWh 522,7 548,4 572,0 602,9 619,9

Gaz dla gospodarstw domowych* w zł / m3 1,97 2,08 2,21 2,39 2,75 Woda w zł / m3 3,81 4,38 4,38 5,45 5,71

Kanalizacja w zł / m3 4,23 4,72 4,72 5,52 5,16 Wywóz śmieci w zł

٠ pojemniki

- 0,12 m3 13,71 13,71 14,76 15,94 16,74 - 1,1 m3 58,71 60,15 64,96 70,16 73,67

٠ kontenery 10 m3 471,42 488,58 527,67 569,87 569,87 * cena uwzględnia: cenę gazu, abonament, opłatę za przesył, 22% VAT – przy miesięcznym zużyciu w gospodarstwie domowym 30m3 gazu

Źródło: Informacje własne – Enea S.A., PGNiG, UM Bydgoszcz, Remondis sp. z o.o.

Podatek od nieruchomości 2008 2009 2010-2011 2012

Od budynków mieszkalnych lub ich części w zł / m2 p.uż. 0,59 0,61 0,65 0,65

Od budynków zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych w zł / m2 p.uż.

3,84 4,00 4,16 4,27

Od budynków lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zł / m2 p.uż.

17,90 19,30 20,10 21,10

Od budynków lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym w zł / m2 p.uż.

8,86 9,24 9,57 9,82

Od pozostałych budynków lub ich części, w tym zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego w zł / m2 p.uż.

5,95 6,50 6,80 6,80

oraz



11

Podatek od nieruchomości 2008 2009 2010-2011 2012

٠ od garaży nie związanych z działalnością gospodarczą w zł / m2 p.uż. 6,37 6,50 6,80 6,80 ٠ od budynków gospodarczych w zł / m2 p.uż. 6,10 6,50 6,80 6,80

٠ od budynków gospodarczych lub ich części nie wykorzystywanych do celów prowadzenia działalności gospodarczej od osób i ich współmałżonków, których jedynym źródłem utrzymania jest emerytura lub renta, którzy zamieszkują sami i prowadzą samodzielnie gospodarstwo domowe w zł / m2 p.uż.

5,50 6,10 6,80 6,80

٠ od budynków gospodarczych lub ich części zlokalizowanych przy budynkach mieszkalnych nie posiadających piwnic służących do przechowywania opału, warzyw, owoców i przetworów rolnych w zł / m2 p.uż.

5,90 - - -

Od budowli w % (wartości określonej w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych w zł) 2,0 2,0 2,0 2,0 Od budowli wykorzystywanych jako rurociągi i przewody sieci rozdzielczej wody oraz budowli służących do odprowadzania i oczyszczania ścieków w % (wartości określonej w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych w zł)

1,2 1,2 2,0 -

Od gruntów:

٠ związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej bez względu na sposób zakwalifikowania gruntów i budynków w zł / m2 powierzchni

0,71 0,74 0,77 0,80

٠ pod jeziorami, zajętych na zbiorniki wodne, retencyjne lub elektrowni wodnych w zł / ha powierzchni 3,74 3,90 4,04 4,15 ٠ pozostałych, z wyjątkiem: 0,35 0,37 0,39 0,41

- zajętych na prowadzenie odpłatnej statutowej działalności pożytku publicznego przez organizacje pożytku publicznego w zł / m2 powierzchni

0,20 0,37 0,39 0,41

- nie związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej od osób i ich współmałżonków, których jedynym źródłem utrzymania jest emerytura lub renta, którzy zamieszkują sami i prowadzą samodzielnie gospodarstwo domowe w zł / m2 powierzchni

0,20 0,30 0,35 0,35

Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy – aktualna Uchwała Nr XVII/311/11 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 23 listopada 2011 roku wraz ze zm.

Podatek od środków transportowych od 01.01.2008 od 01.01.2011 od 01.01.2012 od 01.01.2013

Samochody ciężarowe o d.m.c.1 pojazdu od 3,5 t do 5,5 t włącznie

wyposażone w katalizator spalin2 500 4 500 4 500 4 500 4

niewyposażone w katalizator3 600 4 600 4 600 4 600 4

Samochody ciężarowe o d.m.c.1 pojazdu powyżej 5,5 t do 9 t włącznie

wyposażone w katalizator spalin2 850 850 850 850

niewyposażone w katalizator3 950 950 950 950

Samochody ciężarowe o d.m.c.1 pojazdu powyżej 9 t a poniżej 12 t

wyposażone w katalizator spalin2 1 100 1 100 1 100 1 100 niewyposażone w katalizator3 1 200 1 200 1 200 1 200

Samochody ciężarowe o d.m.c.1 pojazdu równej lub wyższej niż 12 t w zależności od liczby osi i systemu zawieszenia

1 750÷2 350 1 750÷2 350 1 750÷2 659,6 1 750÷2 400



12

Podatek od środków transportowych od 01.01.2008 od 01.01.2011 od 01.01.2012 od 01.01.2013

Ciągniki siodłowe i balastowe o d.m.c.1 zespołu pojazdów od 3,5 t do 12 t włącznie

wyposażone w katalizator2 1 300 5 1 300 5 1 300 5 1 300 5 niewyposażone w katalizator3 1 400 5 1 400 5 1 400 5 1 400 5

Ciągniki siodłowe i balastowe o d.m.c.1 zespołu pojazdów równej lub wyższej 12 t w zależności od liczby osi i systemu zawieszenia

1 650÷2 340 1 650÷2 389,8 1 650÷2 659,61 1 650÷2 500

Przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają d.m.c.1 od 7 t i poniżej 12 t z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego (w zależności od roku produkcji przyczepy i naczepy)7

900 6 900 6 900 6 900 6

Przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają d.m.c.1 równą lub wyższą 12 t w zależności od liczby osi i systemu zawieszenia, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego (w zależności od roku produkcji przyczepy i naczepy)7

950÷1 620 950÷1 620 950÷1 773,90 950÷1 670

Autobusy o liczbie miejsc do siedzenia mniejszej niż 30 miejsc

wyposażone w katalizator spalin2 850 850 850 850

niewyposażone w katalizator3 1 400 1 400 1 400 1 400

Autobusy o liczbie miejsc do siedzenia równej lub wyższej niż 30 miejsc

wyposażone w katalizator spalin2 1 050 1 050 1 050 1 050

niewyposażone w katalizator3 1 770 1 770 1 770 1 770 1 - d.m.c. – dopuszczalna masa całkowita 2 - wyposażone w katalizator spalin, instalację gazową lub z certyfikatem euro w zależności od roku produkcji pojazdu 3 - niewyposażone w katalizator spalin, instalację gazową lub z certyfikatem euro w zależności od roku produkcji pojazdu 4 - od roku 2008 zwolniono z opodatkowania samochody ciężarowe o d.m.c. równej 3,5 t (obecnie opodatkowaniu podlegają samochody ciężarowe o d.m.c. powyżej 3,5 t) 5 - od roku 2008 zrezygnowano z rozbicia wagi pojazdów na dwa progi od 3,5 t i do 8 t oraz powyżej 8 t do poniżej 12 t i zastąpiono jednym przedziałem od 3,5 t a poniżej 12 t 6 - od roku 2008 zrezygnowano z rozbicia wagi pojazdów na dwa progi od 7 t i do 10 t włącznie oraz powyżej 10 t do poniżej 12 t i zastąpiono jednym przedziałem od 7 t a poniżej 12 t 7 - od 2008 roku zrezygnowano z różnicowania stawek ze względu na rok produkcji środka transportowego Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy – aktualna Uchwała Nr XXXIII/682/12 Rady Miasta Bydgoszczy z dnia 31 października 2012 roku (wyjaśnienia do uchwały dot. stawek na 2011 rok)



13

7. Bezrobocie

Bezrobotni 2008 2009 2010 2011 2012 Bezrobotni zarejestrowani w PUP 11 236 16 737 17 720 17 667 19 160

Bezrobotni zarejestrowani w Bydgoszczy ogółem 8 139 12 374 13 043 12 886 13 917 - w tym kobiety 4 777 6 371 6 774 6 869 7 226

udział w % w grupie osób w wieku produkcyjnym 3,49 5,35 5,55* 5,55 6,07

Stopa bezrobocia w Bydgoszczy w % 4,9 7,6 8,0 7,9 8,6 Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Bydgoszczy; Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; * korekta wg NSP-2011

Struktura bezrobotnych 2008 2009 2010 2011 2012 w osobach

wg wieku: do 24 lat 1 248 2 320 2 058 1 808 1 910 25-34 lat 2 399 3 807 4 055 4 015 4 079

35-44 lat 1 477 2 295 2 451 2 480 2 816

45-54 lat 2 162 2 727 2 925 2 774 2 896 pow. 54 lat 853 1 225 1 554 1 809 2 216

wg wykształcenia: wyższe 1 112 1 751 1 871 1 925 2 109 średnie zawodowe 1 782 2 611 2 657 2 551 2 777

średnie ogólne 744 1 234 1 370 1 306 1 328

zasadnicze zawodowe 2 292 3 445 3 504 3 502 3 823 podstawowe 2 209 3 333 3 641 3 602 3 880

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Bydgoszczy; Urząd Statystyczny w Bydgoszczy

Kształtowanie się bezrobocia w Bydgoszczy

8 139

13 917

4,9

8,6 9,5

13,4 13,3

18,1

2 4

6 8 10 12 14 16 18 20

0

5 000

10 000

15 000

20 000

XII 2008 XII 2009 XII 2010 XII 2011 XII 2012

liczba bezrobotnych w Bydgoszczy stopa bezrobocia w Bydgoszczy stopa bezrobocia w kraju stopa bezrobocia w województwie

%



14

8. Instytucje otoczenia biznesu

Liczba Banki 34

Bankomaty 258 Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe 12

Kancelarie prawne: ogółem 238

٠ adwokackie 88 ٠ notarialne 30

٠ radców prawnych 120 Firmy ubezpieczeniowe 25

Firmy leasingowe 25

Biura maklerskie 21 Biura rachunkowe i biegli rewidenci 239

Wypożyczalnie samochodów osobowych 35 Targi:

- instytucje targowe 10 - imprezy targowe 16

Klastry 1

Izby gospodarcze i przemysłowe 27 Źródło: Informacje własne

9. Bydgoski Park Przemysłowo-Technologiczny

2012

Powierzchnia w ha 283 Liczba firm 41

Wielkość zatrudnienia w firmach 555 Udział zagospodarowanego terenu w % 22,8

Źródło: Bydgoski Park Przemysłowo-Technologiczny Sp. z o.o.



15

IV. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

1. Struktura gruntów miasta

2012

Grunty: ogółem w ha 17 598 - grunty Skarbu Państwa 8 464

- grunty Gminy 4 622 - grunty jednostek samorządowych 67

- grunty prywatne 4 445 Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy

Struktura gruntów komunalnych w 2012 roku

22,13%

10,30% 15,95%

4,26%

28,43%

1,84%

0,82%

15,04% 1,23%

użytki rolne

grunty leśne

tereny mieszkaniowe i zabudowane

tereny przemysłowe

tereny komunikacyjne

tereny różne

wody

tereny niezabudowane i rekreacyjno-wypoczynkowe

nieużytki



16

Podział nieruchomości gruntowych 2008 2009 2010 2011 2012

- ogółem: w ha * 17 598 17 598 17 598 17 598 17 598 tereny osiedlowe: 5 121 5 244 5 277 5 354 5 358

- zabudowane 3 990 4 108 4 155 4 213 4 183

- niezabudowane 542 529 517 538 564

- zieleni 589 607 605 603 611 użytki rolne: 3 211 3 046 2 999 2 980 2 962

lasy i grunty leśne: 5 481 5 707 5 757 5 719 5 720 tereny komunikacyjne: 1 887 1 893 1 900 1 906 1 929

grunty pod wodami: 734 739 736 736 736 użytki kopalne: 20 21 19 19 19

tereny różne: 886 838 801 776 766

nieużytki: 117 111 110 109 109 pow. wyrównawcza: 141 -1 -1 -1 -1

- udział w ogółem: w % tereny osiedlowe: 29,10 29,80 29,99 30,42 30,46

- zabudowane 22,67 23,34 23,61 23,94 23,77

- niezabudowane 3,08 3,01 2,94 3,06 3,20 - zieleni 3,35 3,45 3,44 3,43 3,47

użytki rolne: 18,25 17,31 17,04 16,93 16,83 lasy i grunty leśne: 31,15 32,43 32,71 32,50 32,50

tereny komunikacyjne: 10,72 10,76 10,80 10,83 10,96 grunty pod wodami: 4,17 4,20 4,18 4,18 4,18

użytki kopalne: 0,11 0,12 0,11 0,11 0,11

tereny różne: 5,03 4,76 4,55 4,41 4,35 nieużytki: 0,66 0,63 0,63 0,62 0,62

pow. wyrównawcza: 0,80 -0,01 -0,01 -0,01 -0,01 Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy

* stan w dniu 1 stycznia roku następnego



17

2. Sieci komunalne w 2012 roku

Sieć wodociągowa Ilość Długość sieci ogółem w km 1 014,3

- w tym: sieć magistralna 123,6 sieć rozdzielcza 608,4

Długość sieci magistralnej i rozdzielczej na 1 km2 4,16 Źródło: Miejskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. w Bydgoszczy

Sieć kanalizacyjna Ilość Długość sieci ogółem w km 1 085,5

- w tym: sieć sanitarna 668,4 sieć deszczowa 255,9

Długość sieci sanitarnej na 1 km2 3,80 Źródło: Miejskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. w Bydgoszczy

Sieć cieplna Ilość Długość sieci ogółem w km 388,1

- w tym: sieć magistralna 76,9

sieć rozdzielcza 150,2 Długość sieci magistralnej na 1 km2 1,29

Źródło: Komunalne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. w Bydgoszczy

Sieć energetyczna Ilość Długość sieci napowietrznych: w km

- niskich napięć 1 438,6

- średnich napięć 933,7 - wysokich napięć 93,5

Źródło: ENEA Operator Sp. z o.o.



18

Sieć gazowa Ilość

Długość sieci: w km - sieć niskoprężna 418,3

- sieć średnioprężna 190,1 - przyłącza 263,6

Długość sieci gazowej na 1 km2 3,48 Źródło: Pomorska Spółka Gazownictwa

3. Transport i komunikacja

Sieć drogowa w 2012 roku Ilość

Długość ulic ogółem w km 745,4 - w tym o nawierzchni utwardzonej 505,9

٠ krajowe 38,3

- w tym o nawierzchni utwardzonej 37,7 ٠ wojewódzkie 9,6

- w tym o nawierzchni utwardzonej 8,7 ٠ powiatowe 159,7

- w tym o nawierzchni utwardzonej 141,0 ٠ gminne 537,8

- w tym o nawierzchni utwardzonej 318,5

Długość ulic na 1 km2 4,24 Ścieżki rowerowe w km 69,1

Mosty 26 Wiadukty 23

Kładki dla pieszych 18 Przepusty 44

Przejścia podziemne 4 Źródło: Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy



19

Komunikacja publiczna w 2012 roku Liczba

Tabor: (w ruchu – średnio dziennie) ٠ autobusy 190

٠ tramwaje (pociągi) 43 Długość czynnych tras komunikacyjnych: w km

٠ autobusowej 175,0 ٠ tramwajowej 29,1

Źródło: Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy

Przewozy pasażerów komunikacją publiczną 2008 2009 2010 2011 2012

Liczba przewiezionych pasażerów w mln osób 114,6 113,6 108,2 101,3 99,9

Źródło: Zarząd Dróg Miejskich i Komunikacji Publicznej w Bydgoszczy

Tramwaj wodny w 2012 roku Liczba

Liczba przewiezionych pasażerów w tys. osób 30,6 Źródło: Żegluga Bydgoska S.A.

Port lotniczy 2008 2009 2010 2011 2012

Liczba obsłużonych pasażerów ogółem 280 182 275 097 278 150 179 536 340 024 Operacje lotnicze ogółem 7 300 6 378 5 799 7 537 7 424

Źródło: Port Lotniczy Bydgoszcz S.A.

Połączenia lotnicze w 2012 roku kierunek

Połączenia regularne Warszawa, Londyn (Stansted), Dublin, Düsseldorf (Weeze), Birmingham, Glasgow (Prestwick)

Połączenia charterowe Antalya (Turcja), Monastir (Tunezja), Sharm El-Sheikh + Hurghada (Egipt), Paphos (Cypr), Chania (Kreta), Rhodos (Rodos), Burgas (Bułgaria), Dubrownik (Chorwacja), Malaga + Barcelona + Mallorka (Hiszpania),

Źródło: Port Lotniczy Bydgoszcz S.A.



20

Pasażerowie obsłużeni na bydgoskim lotnisku

Wskaźniki motoryzacji w 2012 roku Liczba

Pojazdy samochodowe i ciągniki:

ogółem 225 908 ٠ pojazdy samochodowe na 1000 mieszkańców 607

٠ pojazdy samochodowe na 1 km2 obszaru miasta 1 247 ٠ pojazdy samochodowe na 1 km ulic 294

Samochody osobowe: ogółem 175 623

٠ samochody osobowe na 1000 mieszkańców 486 Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy

0 25 000 50 000 75 000

100 000 125 000 150 000 175 000 200 000 225 000 250 000 275 000 300 000 325 000 350 000

2008 2009 2010 2011 2012

280 182

340 024



21

V. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA

1. Mieszkalnictwo

2008 2009 2010 2011 2012

Budowa mieszkań: mieszkania 1 512 987 996 865 1 023

izby 4 761 2 993 3 404 2 793 3 073 powierzchnia użytkowa w tys. m2 99,3 63,1 70,0 73,1 62,8

Zasoby mieszkaniowe: mieszkania 138 456 139 442 143 192 144 035 145 037

izby 474 828 477 815 494 593 497 265 500 230

powierzchnia użytkowa w tys. m2 7 914,3 7 977,3 8 265,1 8 325,0 8 386,0 Wskaźniki:

٠ przeciętna powierzchnia mieszkania w m2 57,16 57,21 57,72 57,80 57,82 ٠ przeciętna powierzchnia izby w m2 16,67 16,70 16,71 16,74 16,76

٠ liczba mieszkań na 1000 mieszkańców 385,75 389,88 392,91 396,77 401,48

٠ przeciętna liczba mieszkańców na 1 mieszkanie 2,59 2,56 2,55 2,52 2,49 ٠ przeciętna liczba mieszkańców na 1 izbę 0,76 0,75 0,74 0,73 0,72

Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszcz; BDL GUS

2. Edukacja i nauka

W roku szkolnym 2012/2013 Liczba Przedszkola 77

٠ dzieci w przedszkolach 9 998 Placówki przedszkolne przy SP 33

٠ dzieci w oddziałach 1 074 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; BDL GUS



22

Szkolnictwo w roku szkolnym 2012/2013

Szkoły podstawowe 56

٠ uczniowie w SP 17 288 Gimnazja 63

٠ uczniowie w gimnazjach 9 705 Licea ogólnokształcące dla młodzieży 26

٠ uczniowie w LO 5 538

Szkoły zawodowe zasadnicze (SZZ) 14 Licea profilowane i szkoły artystyczne 6

Technika i technika uzupełniające 31 ٠ uczniowie: SZZ, LP, T 9 444

Szkoły ponadgimnazjalne dla dorosłych 41 ٠ uczniowie szkół 3 993

Szkoły policealne i pomaturalne 51

٠ uczniowie szkół policealnych i pomaturalnych 4 893 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; BDL GUS

Uczelnie wyższe w roku akademickim 2012/2013 Liczba uczelni 15

٠ uczelnie publiczne 4 Liczba studentów 39 741

Liczba absolwentów roku poprzedniego 12 861 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy



23

3. Kultura

Instytucje i placówki w 2012 roku Liczba Teatry 1

Filharmonie 1 Opery 1

Muzea 4

٠ zwiedzający 85 206 Galerie 17

Kina 4 ٠ miejsca na widowni 5 811

٠ liczba seansów 42 992

٠ widzowie 888 592 Placówki biblioteczne 34

٠ księgozbiór woluminów 945 980 ٠ czytelnicy w roku 48 287

٠ wypożyczenia woluminów 799 258 Kluby muzyczne 47

Ośrodek regionalny TVP 1

Stacje radiowe 6 Redakcje prasowe 14

Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; BDL GUS; Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Bydgoszczy; informacje własne

4. Zdrowie i opieka społeczna

Placówki w 2012 roku Liczba Szpitale 6

Centrum Onkologii 1 Szpitale resortowe 2

Sanatorium 1 Żłobki 8

Domy Pomocy Społecznej 3

Domy Dziennego Pobytu 3 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; Urząd Miasta Bydgoszczy



24

Personel służby zdrowia 2008 2009 2010 2011

+ resort obrony narodowej

2012 + resort obrony

narodowej lekarze 1 374 1 655 1 643 1 806 1 808

٠ na 10 tys. mieszkańców 38 46 45 50 50

٠ liczba mieszkańców na 1 osobę personelu 261 216 222 201 200 lekarze dentyści 133 153 152 156 175

٠ na 10 tys. mieszkańców 4 4 4 4 5 ٠ liczba mieszkańców na 1 osobę personelu 2 699 2 338 2 398 2 327 2 064

pielęgniarki 2 596 2 816 2 822 3 323 3 481

٠ na 10 tys. mieszkańców 72 79 77 92 96 ٠ liczba mieszkańców na 1 osobę personelu 138 127 129 109 104

położne 361 348 342 377 375 ٠ na 10 tys. mieszkańców 10 10 9 10 10

٠ liczba mieszkańców na 1 osobę personelu 994 1 028 1 066 963 963 farmaceuci 282 284 299 347 338

٠ na 10 tys. mieszkańców 8 8 8 10 9

٠ liczba mieszkańców na 1 osobę personelu 1 273 1 259 1 219 1 046 1 069 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; Kujawsko-Pomorski Urząd Wojewódzki w Bydgoszczy



25

VI. BUDŻET MIASTA

2008 2009 2010 2011 2012

Dochody: w tys. zł 1 166 032 1 133 334 1 213 579 1 313 944 1 328 428

na 1 mieszkańca w zł 3 249 3 169 3 330 3 619 3 677

Wydatki w tys. zł 1 280 333 1 219 708 1 333 110 1 419 013 1 464 776

na 1 mieszkańca w zł 3 567 3 410 3 658 3 909 4 055 w tym wydatki majątkowe BM:

w tys. zł 309 348 179 272 209 954 285 051 285 374 Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy; BDL GUS

Struktura wydatków

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

2012

2011

2010

2009

2008 Transport i łączność

Gospodarka mieszkaniowa

Administracja publiczna

Bezpieczeństwo publiczne i ochrona p.poż.

Obsługa długu publicznego

Oświata i wychowanie

Ochrona zdrowia

Opieka społeczna

Edukacyjna opieka wychowawcza

Gospodarka komunalna i ochrona środowiska

Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego

Kultura fizyczna i sport

Pozostałe



26

VII. SPORT I TURYSTYKA

1. Sport i rekreacja

Obiekty w 2012 roku Liczba Stadiony 7

Baseny kryte 9 Baseny otwarte 1

Sztuczne lodowisko rozbieralne 2

Hale sportowe 12 Tor żużlowy 1

Tor kartingowy 1 Tor regatowy 1

Tor kajak polo 1 Tor speedrowerowy 1

Strzelnice 10

Przystanie kajakowe i wioślarskie 8 Przystanie żeglarskie 3

Kręgielnie 2 Korty tenisowe odkryte 47

Korty tenisowe kryte 7 Pola golfowe 1

Skate Park 2

„Moje Boisko – Orlik 2012” 23 Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy



27

Kompleks rekreacyjno-sportowy „Leśny Park Kultury i Wypoczynku” w Myślęcinku

Powierzchnia w ha 830

Obiekty: ٠ Ośrodek Rekreacji Konnej

٠ Myślęcińska Kolejka Parkowa ٠ Ogród Fauny

٠ Ogród Botaniczny

٠ Kujawsko-Pomorskie Centrum Edukacji Ekologicznej ٠ Ścieżka Dydaktyczna dla Niewidomych

٠ Park Rozrywki ٠ Centrum Sportowo-Rekreacyjne:

- Akademia Golfa - Stok Narciarski

- Tor Saneczkowy

- Ścianka do Wspinaczki - Tor Łuczniczy

- Skate Park - Wypożyczalnia rowerów, rolek i deskorolek

- Wypożyczalnia sprzętu zimowego Źródło: LPKiW Sp. z o.o. w Myślęcinku

Placówki w 2012 roku Liczba Ogniska TKKF 8

Towarzystwa gimnastyczne „Sokół” 3 Źródło: Informacje własne



28

2. Turystyka

Obiekty w 2012 roku Liczba Hotele 18

٠ liczba miejsc 1 959 Inne obiekty hotelowe 2

٠ liczba miejsc 123

Pola biwakowe 2 ٠ liczba miejsc 280

Schroniska młodzieżowe 1 ٠ liczba miejsc 100

Zespoły domków turystycznych 1

٠ liczba miejsc 100 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; BDL GUS

Instytucje w 2012 roku Liczba

Obsługa ruchu turystycznego: ٠ Bydgoskie Centrum Informacji 1

٠ biura podróży 54

٠ kasy lotnicze 1 ٠ hotspot - bezpłatny 32

PTTK – oddziały / kluby 3 / 19 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; informacje własne



29

VIII. WSPÓŁPRACA Z ZAGRANICĄ

1. Miasta partnerskie i zaprzyjaźnione

Miasta partnerskie kraj ludność w tys. osób

Reggio Emilia Włochy 163 od 1962 r. Kragujevac Serbia 179 od 1971 r.

Mannheim Niemcy 291 od 1991 r. Hartford USA 125 od 1996 r.

Pawłodar Kazachstan 331 od 1997 r. Perth Wielka Brytania 50 od 1998 r.

Czerkasy Ukraina 286 od 2000 r.

Krzemieńczuk Ukraina 225 od 2004 r. Patras Grecja 168 od 2004 r.

Ningbo Chiny 3 492 od 2005 r. Wilhelmshaven Niemcy 77 od 2006 r.

Pitesti Rumunia 155 od 2007 r. Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy

Miasta zaprzyjaźnione kraj ludność w tys. osób Arvika Szwecja 14

Eindhoven Holandia 225 Granada Hiszpania 239

Tuluza Francja 442 Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy



30

IX. BEZPIECZEŃSTWO PUBLICZNE

Przestępstwa 2008 2009 2010 2011 2012

Przestępstwa ogółem: 14 025 12 601 11 483 11 991 12 690 ٠ o charakterze kryminalnym 10 094 9 061 8 624 8 836 8 964

٠ gospodarcze 2 796 2 345 1 769 2 025 2 700

٠ drogowe 867 881 733 748 745 Wykrywalność przestępstw w % 61,6 57,7 56,4 65,4 67,1

Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; Komenda Wojewódzka Policji w Bydgoszczy

Wypadki 2008 2009 2010 2011 2012

Wypadki drogowe ogółem 344 310 270 242 264 ٠ zabici 25 15 15 298 330

٠ ranni 428 367 337 13 9

kolizje drogowe 6 988 6 835 6 640 5 627 4 711 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; Komenda Wojewódzka Policji w Bydgoszczy

Działania Straży Miejskiej 2008 2009 2010 2011 2012

٠ wystawione patrole 14 996 14 931 15 197 12 839 10 864 - w tym: piesze 5 515 5 362 6 094 6 316 4 911

Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; Straż Miejska w Bydgoszczy

Działania Straży Pożarnej 2008 2009 2010 2011 2012

٠ liczba pożarów 1 467 1 380 1 124 1 275 1 159

- w tym: budynków mieszkalnych 259 265 272 271 230 środków transportu 60 83 73 83 71

lasów 151 83 30 73 64 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Bydgoszczy



31

Działania Bydgoskiego Centrum Bezpieczeństwa 2008 2009 2010 2011 2012

٠ liczba interwencji ogółem 3 809 5 568 8 922 7 628 10 340

- w tym: awarie sieci 327 497 581 505 639

budowlane 149 489 99 150 191 drogowe 1 431 2 095 3 029 3 671 4 171

weterynaryjne 825 866 929 1 340 1 886 Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy

X. OCHRONA ŚRODOWISKA

1. Gospodarka ściekami

W 2012 roku Ilość

Ilość odprowadzonych ścieków w tys. m3 22 682,9 - z gospodarstw domowych 11 821,4

Ilość oczyszczonych ścieków w tys. m3 22 682,9 Źródło: Miejskie Wodociągi i Kanalizacja Sp. z o.o. w Bydgoszczy

2. Emisja i redukcja zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego z zakładów szczególnie uciążliwych

Zanieczyszczenia pyłowe w Mg/rok 2011 2012

٠ ogółem 490 508 ٠ ze spalania paliw 438 458

٠ zatrzymane w urządzeniach do redukcji (%) zanieczyszczeń wytworzonych 99,3 99,3 Źródło Urząd Statystyczny w Bydgoszczy



32

Zanieczyszczenia gazowe w Mg/rok 2011 2012

٠ ogółem 1 092 314 1 072 829 ٠ dwutlenek siarki 5 576 5 425

٠ tlenki azotu 2 653 2 650 ٠ dwutlenek węgla 1 082 995 1 063 754

٠ zatrzymane w urządzeniach do redukcji (%) zanieczyszczeń wytworzonych 14,0 14,1 Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy

3. Tereny zieleni w mieście

Rodzaj zieleni* w ha 2008 2009 2010 2011 2012

Parki spacerowo-wypoczynkowe 879,4 879,4 879,4 879,4 879,4 Zieleńce 71,6 71,6 71,6 71,6 71,6

Zieleń uliczna 257,5 287,0 287,0 287,0 287,0

Tereny zieleni osiedlowej 40,7 42,2 42,2 42,2 42,2 * tereny w zarządzie miasta

Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy; BDL GUS

4. Struktura użytków rolnych

2008 2009 2010 2011 2012

Powierzchnia ogółem: w ha 3 211 3 046 2 992 2 980 2 962

٠ grunty rolne 2 399 2 295 2 256 2 241 2 227 ٠ sady 24 21 19 20 18

٠ łąki trwałe 357 334 332 330 329 ٠ pastwiska 331 304 295 296 296

٠ grunty rolne zabudowane 60 54 54 54 53

٠ grunty rolne pod stawami 1 1 1 3 3 ٠ rowy 39 37 35 36 36

Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy



33

XI. SAMORZĄD – KADENCJA RADY MIASTA 2010-2014

Komisje Rady Miasta

Kultury i Nauki Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki

Rewizyjna

Budżetu i Polityki Finansowej Samorządności i Statutowo-Organizacyjna

Promocji Miasta i Współpracy z Zagranicą Rodziny i Polityki Społecznej

Edukacji

Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska Gospodarki Przestrzennej

Polityki Zdrowotnej Przedsiębiorczości i Rozwoju Miasta

Bezpieczeństwa i Porządku Publicznego Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy

Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; Urząd Miasta Bydgoszczy

Radni wg płci i wieku w 2012 roku Liczba

٠ mężczyźni 21 ٠ kobiety 10

w wieku: - 25 ÷ 29 lat 4

- 30 ÷ 39 lat 5 - 40 ÷ 49 lat 4

- 50 ÷ 59 lat 10 - powyżej 60 lat 8



34

Radni wg wykształcenia w 2012 roku Liczba

٠ wyższe 28 ٠ policealne 3

Źródło: Urząd Statystyczny w Bydgoszczy; Urząd Miasta Bydgoszczy

W 2012 roku Liczba

Liczba komisji Rady Miasta 13

Liczba Rad Osiedli 28 Źródło: Urząd Miasta Bydgoszczy

Documents

BYDGOSZCZ W LICZBACH 2011 · BYDGOSZCZ W LICZBACH 2013 Urząd Miasta Bydgoszczy, Wydział Rozwoju i Strategii Miasta 3 I. INFORMACJA OGÓLNA O BYDGOSZCZY Pierwszy ślad osadnictwa