• เอกสารประกอบการสอน นศ321 สอสงพมพ : ทฤษฎสญญะวทยาในการออกแบบ | 1

ÊÒ¢ÒÇÔªÒ¹Ôà·ÈÈÒʵÃ�ºÙóҡÒà | ¤³ÐÈÔÅ»ÈÒʵÃ� | ÁËÒÇÔ·ÂÒÅÑÂáÁ‹â¨Œ

¡ÒèѴ¡ÒÃÊ×Í㹧ҹÍ͡ẺÊÔ§¾ÔÁ¾� o ËÅÑ¡¡ÒÃáÅеÑÇÍ‹ҧ㹡ÒÃàÅ×Í¡ÊÕÊÒËÃѺ¡ÒÃÍÍ¡áº

o ͧ¤�»ÃСͺ¢Í§¡ÒÃÍ͡Ẻ

o ËÅÑ¡¡ÒÃÍ͡ẺÊÔ§¾ÔÁ¾�

¹È 321 Ê×ÍÊÔ§¾ÔÁ¾� [CA 321 Printed Media]

ÃÇÁÃÇÁ/àÃÕºàÃÕ§ â´Â ÍÒ¨ÒÃÂ�³Ñ¯°¾§É� ÊÒ¾Գ

º··Õ 6

นศ321 สอสงพมพ : การจดการสอในงานออกแบบสงพมพ | 2

“¡ÒèѴ¡ÒÃÊ×Í㹧ҹÍ͡ẺÊÔ§¾ÔÁ¾�”

การจดทาสอสงพมพใดๆ ขนมาสกหนงอยาง นอกจากเนอหาและหลกการทจาเปนในการ

ออกแบบ ตองอาศยการจดการสอทเกยวของกบการผลตดวย ทงภาพประกอบ, ภาพถาย ตลอดจนการ

จดการตวอกษร กอนการนาไปสกระบวนการผลตตางๆ ตอไป ในบทนเราจะมาพดถงการจดการสอตางๆ

เหลานโดยจะแยกเปนประเดนยอยๆ ตอไป

ËÅÑ¡¡ÒÃáÅеÑÇÍ‹ҧ㹡ÒÃàÅ×Í¡ÊÕÊÒËÃѺ¡ÒÃÍ͡Ẻ

ในอดตจนถงปจจบนการใหคาสนอกจากจะม ความสาคญในการสรางงานศลปะแลวยงม

ความสาคญในเชงการตลาดอกดวยในวงการโฆษณาสงพมพนกออกแบบจานวนไมนอยใหความสาคญ

กบการใหคาสเพอใหงานของตนเองมความสมบรณและลงตว

เรามาทาความรจกกบความหมายของสทนกออกแบบสงพมพใชกน นคอตวอยางสในงานออกแบบ

สงพมพ ยงมสอกมากมายหลายเฉดสแตละสกสอความหมาย และใหอารมณภาพแตกตางกนออกไปซง

แมวาบางสจะใหความหมายทกวาง แตกระนนความหมายและอารมณของสเหลานกสามารถใชเปนไกด

เพอบอกเลาเรองราวและสออารมณกบงานออกแบบได

- สดา

ในหลาย ๆ วฒนธรรม แทนความหมายของสดาคอความตาย ดงนนในการ

เลอกใชสดาในการออกแบบจงตองระวงแตทงนสดากไมไดหมายถงภาพความ

ตายอยางเดยว สดายงหมายถงความความอมตะ ความลกลบ และคลาสสก

เรามกจะเหนงานออกแบบหลาย ๆ ชนทโดดเดน โดยใชโทนสดา

ตวอยางภาพ : โปสเตอรหนง "นางนาก" นกออกแบบใชสดาในการสอถง

ความลกลบ และความตาย

นศ321 สอสงพมพ : การจดการสอในงานออกแบบสงพมพ | 3

- สเขยว

สเขยวแทนความเปนธรรมชาต , ความออนเยาว ความสงบ, ความชมชน และ

ยงหมายถงการเกดใหม การออกแบบเกยวกบสงแวดลอมเปนทนยมมาก

ในชวงกระแส Eco design

ตวอยางภาพ : การออกแบบเกยวกบสงแวดลอมเปนทนยมมากในปจจบน

- สเหลอง

สเหลอง เปนสแหงความราเรง สนกสนานมความสข, ความฉลาด , ความยนด

ตวอยางภาพ : โปสเตอรหนง "เพอนไมเกา" นกออกแบบใชพนหลงสเหลอง

แสดงถงความสนกสนานราเรง, มความสข

- สแดง

สแดงแทนความรอนแรง , ความมพลง, กเลส, ความกาวราว,ความอนตราย

เปนสทนยมในหมนกออกแบบ เพราะความความเรารอน, และดงดดสายตาได

ด

ตวอยางภาพ : ภาพโปสเตอรโฆษณาคอนเสรตเพลงรอค แสดงถงความ

รอนแรง

- สนาเงน

สนาเงน แสดงถงความเปนผ นา, สภาพบรษ, ความมนใจ , ความเยอกเยน,

สขม, ความไววางใจบางประเทศยงใชเปนสประจาชดของตารวจ

ตวอยางภาพ : ภาพโปสเตอรหนง Sherlock Holmes นกออกแบบทาเปนส

โทนนาเงน แสดงถงความมนใจและเยอกเยน

นศ321 สอสงพมพ : การจดการสอในงานออกแบบสงพมพ | 4

- สชมพ

สชมพ เปนสแทนความบรสทธ,ความเปนผหญง ออนไหว ความรก ความ

นมนวล นารก,ออนโยน แตแมวาจะเปนสทมความหลากหลายในความหมาย

แตกยากทจะพบสชมพกบงานออกแบบ

ตวอยางภาพ : โปสเตอรทออกโทนสชมพ

- สนาตาล

สนาตาลเปนสแทนความคลาสสก สบาย ในวงการโฆษณาแฟชน นกออกแบบ

มกใชควบคกบสทองและสดา สนาตาลยงแทนความสบาย นกออกแบบมกใช

สนาตาลแทนความสบาย ทเหนบอยกคอผลตภณฑกาแฟ

ตวอยางภาพ : ผลตภณฑกาแฟ

ͧ¤�»ÃСͺÊÒËÃѺ¡ÒÃÍ͡Ẻ

องคประกอบตาง ๆ ของการออกแบบสามารถนามาใชประกอบกนเมอเรมคดแบบและวาง เลย

เอาต เปนสงทชวยใหมจดยนในการเรมตนออกแบบ และเพมความหลากหลายของงาน องคประกอบของ

การออกแบบไดแก

เสน (Line) เสนคอการเชอมตอของจดสองจดดวยจดหรอเครองหมายใด ๆ อยางตอเนองกน เสนมหลาย

ลกษณะ เชน เสนตรง เสนโคง เสนหนา เสนบาง เสนประ เปนตน

การใชเสนในงานออกแบบสงพมพ

• เปนเสนกรอบของรปภาพหรอขอความ

• สรางกรด (Grid)

• จดขอมลใหเปนระเบยบ

• เนนสวนสาคญ

• เชอมสวนประกอบตาง ๆ เขาดวยกน

นศ321 สอสงพมพ : การจดการสอในงานออกแบบสงพมพ | 5

• สรางกราฟหรอผงขอมล

• สรางลวดลายดวยเสนสายรปแบบตาง ๆ

• นาสายตาผดไปยงจดทตองการ หรอสรางความรสกถงการเคลอนไหว

• สรางอารมณหรอโนมนาความรสก

รปทรง (Shape) รปทรงคอสงทมความกวางและความสง ม 3 แบบคอ

1. รปทรงเรขาคณต ไดแก สามเหลยม สเหลยม วงกลม เปนตน

2. รปทรงตามธรรมชาต เชน ภเขา รปรางของคนและสตวตาง ๆ

3. รปทรงดดแปลงซงไดมาจากการนารปรางธรรมชาตมาทาใหเรยบงายขน

การใชรปรางในงานออกแบบสงพมพ

• จดวางขอความอยภายในกรอบทมรปทรงแบบตาง ๆ

• สรางรปแบบใหม ๆ

• ใสสเปนรปทรงตาง ๆ บนขอความทตองการเนนหรอดงดดความสนใจ

• ทารปทรงเฉพาะขนแทนสญลกษณตาง ๆ

• ตดกรอบภาพเปนรปทรงทแปลกออกไปเพอใหดนาสนใจขน

พนผว (Texture) พนผวคอสงทมองเหนหรอสมผสไดบนผวหนาของงาน พนผวทไมเหมอนกนทาใหงาน

ออกแบบเดยวกนดแตกตางกน พนผวจะเพมมตใหกบงาน และผดสามารถสมผสกบพนผวทนกออกแบบ

ใชกบงานได

การใชพนผวในงานออกแบบสงพมพ

• เพอกระตนอารมณและความรสก

• สรางความแตกตางเพอดงดดความสนใจ

• ทาใหงานมเอกลกษณ

• ลวงสายตาดวยลวดลายและแสงเงาของพนผว

• สรางมตและความลก

ชองไฟ (Space) ชองไฟคอพนทวางทอยระหวางหรอโดยรอบวตถ หรอตวอกษร ชองไฟทาใหสงทนามาใส

ไวในหนางานแยกออกจากกน หรอดเปนอนหนงอนเดยวกน ทาใหเกดการเนน และเปนจดพกสายตา

นศ321 สอสงพมพ : การจดการสอในงานออกแบบสงพมพ | 6

การใชชองไฟในงานออกแบบสงพมพ

• ชวยใหเรองราวในเลยเอาตงายตอการตดตาม

• ชวยใหแตละองคประกอบของงานดเสมอกน

• เปนจดพกสายตา

• ชวยเนนสวนประกอบทสาคญ เชน ปลอยใหมชองวางรอบๆสวนประกอบนนมากกวาทอน

• ทาใหตวอกษรดเดนชดขน

ขนาด (Size) ขนาดของวตถทงใหญหรอเลกเปนสวนประกอบกนททาใหเลยเอาตมรปแบบขนมา การจด

ขนาดสวนประกอบตาง ๆ ไดดจะทาใหเลยเอาตนาสนใจยงขนและดเปนระเบยบขน ขนาดจะทาใหเหน

ความสาคญของสงทตองการเนน ชวยดงดดความสนใจ และชวยใหเลยเอาตประกอบเขาดวยกนไดอยาง

เหมาะสม

การใชขนาดในงานออกแบบสงพมพ

• แสดงความสาคญขององคประกอบ

• ดงดดความสนใจ เชน ใชขนาดทตางกนเพอใหเกดการตดกน

• ทาใหมองเหนองคประกอบแตละสวนไดงายขน

• ทาใหงานดมความสมาเสมอตลอดทงหนา

คาความดา (Value) คาความดาคอ ความมดหรอความสวางของพนทหนง ๆ ซงเกดจากการไลคาระดบ

ความสวางหรอความมดทอยระหวางขาวไปจนถงดา คาความดานจะแสดงเฉดของสตาง ๆ เปนเฉดของส

เทา เฉดสเทาเหลานจะมคาความดาจากออนทสดไปถงเขมทสด คาความดาทาใหเกดอารมณ ความหมน

มวและความลก

การใชคาความดาในงานออกแบบสงพมพ

• ทาใหสงของดมมต มความลก และมแสงเงา

• ทาใหรสกถงสงของใดอยดาน สงใดอยดานหลง

• ทาใหภาพรวมเปนภาพประเภทสวาง (High Key) หรอมด (Low Key) ตามปรมาณคาความดารวม

• ใชเนนสวนสาคญ โดยใหคาความดาของสวนทตองการเนนแตกตางกบสวนทอยโดยรอบ

• ใชนาสายตาไปยงจดทตองการ

นศ321 สอสงพมพ : การจดการสอในงานออกแบบสงพมพ | 7

ส (Color) สเปนองคประกอบของการออกแบบทมความสาคญมาก เพราะสจะมผลดานอารมณ และ

ความรสก สยงทาใหเกดภาพ ดงดดความสนใจ และบอกความรสกของสงตาง ๆ กอนจะเลอกใชสตอง

พจารณากอนวาตองการใชสทาใหเกดผลในลกษณะใด และสใดทเหมาะกบวตถประสงคนน ๆ

การใชสในงานออกแบบสงพมพ

• สามารถดงดดสายตาใหเกดความสนใจ

• ชวยสรางอารมณ ความรสก

• ชวยดงสายตาวาจดใดเปนจดแรกทตองการใหมอง

• สามารถจดองคประกอบของงานรวมกลมกน หรอจะแยกมนออกจากกนดวยการเลอกใชสทตางกนไป

• ชวยผสมผสานใหภาพรวมมความสมดล

• ใชเนนขอความสาคญหรอหวเรอง

ตวอกษร (Typography) ตวอกษรเปนองคประกอบทแตกตางไปจากองคประกอบอน ตวอกษรสามารถ

เรยงรอยบอกเลาเรองราวใหผอานไดโดยตรง ไมตองแปลความหมายเหมอนเชนองคประกอบอน ใน

ขณะเดยวกนเรากสามารถตกแตงตวอกษรโดยใชรปแบบ ขนาด และสสน มาจดวางเปนรปแบบตาง ๆ

สรางแรงดงดดใหสนใจและนาตดตาม

การใชตวอกษรในงานออกแบบสงพมพ

• ใชบอกกลาวขอความทองคประกอบอนไมสามารถสอออกมาได

• ดงดดใหเกดความสนใจดวยขนาด สสนและขอความทเราใจ

• จดลาดบความสาคญและบอกเลารายละเอยดโดยจดทาหวขอหลก หวขอรอง และเนอหา ฯลฯ

• สามารถจดเรยงตวอกษรประกอบเปนภาพ หรอรปทรงตาง ๆ โดยใชแบบอกษร ขนาด และสสนทตาง ๆ

กน

• สามารถจดแบงเปนกลมกอน จดวางและใชชองไฟ สสนตลอดจนองคประกอบอนในการแบงแยกให

เปนระเบยบ งายตอการสอสาร และดสวยงาม

• ใชขยายความ หรออธบายภาพประกอบตาง ๆ

นศ321 สอสงพมพ : การจดการสอในงานออกแบบสงพมพ | 8

ËÅÕ¡ÒÃÍ͡ẺÊÔ§¾ÔÁ¾�

หลกการออกแบบสงพมพ (The Principles of Design) เปนหลกในการพจารณาวาจะใชองคประกอบ

ของการออกแบบอยางไร และชวยใหสามารถผสมผสานสวนประกอบตาง ๆ ของงานจนจดวางเปน เลย

เอาตทดได

หลกการออกแบบฯ ม 4 ขอดงน

1. ความสมดล (Balance) สมดลคอการกระจายอยางทวถงของนาหนก ในงานออกแบบสงพมพ

นาหนกของสวนประกอบตาง ๆ เปนนาหนกทสายตารสกเมอมองสวนประกอบนน ๆ ทกสวนบนเลยเอาตม

นาหนกซงรสกไดจากขนาด ความมดหรอความสวาง สและความเขมของส ความหนาและบางของเสน

ความสมดลมสองแบบ คอสมดลทกระจายเทากนทงซายขวาของศนยกลาง (Symmetrical Balance) และ

ความสมดลทเกดจากการนาสวนประกอบทมขนาดไมเทากนมาจดวางแตเมอดโดยรวมแลวนาหนก

ทงหมดสมดลกน (Asymmetry Balance) องคประกอบของการออกแบบทนามาใชเพอสรางความสมดล

ไดแก รปราง ขนาด คาความดา ส

Symmetrical Balance จะใหความรสกมนคง แขงแรง เหมาะสาหรบสงพมพทตองการสอถงความม

ระเบยบแบบแผน และความอนรกษนยม

Asymmetrical Balance จะสอถงความขดแยง ความหลากหลาย ความไมเปนระเบยบ และความ

ประหลาดใจ

การสรางความสมดล

• กาหนดจดศนยกลางของชนงาน

• สวนประกอบเลกๆหลายชนสามารถสมดลกบสวนประกอบใหญหนงชน

• ใชรปรางทแปลกออกไปหนงหรอสองชนรวมกบรปรางทว ๆ ไป

• เวนชองวางสขาวใหมากรอบ ๆ คอลมนสเขม หรอรปภาพมด ๆ

• ตวอกษรทหนาหนก ควรมภาพสสวาง สดใสมาชวยใหสวางขน

• ภาพถายหรอภาพประกอบสทม ควรวางตวหนงสอชนเลกๆหลายชนประกอบเขาไป และเวนชองไฟส

ขาวโดยรอบเยอะ ๆ

นศ321 สอสงพมพ : การจดการสอในงานออกแบบสงพมพ | 9

2. จงหวะ (Rhythm) จงหวะคอรปแบบทเกดจากการซากนขององคประกอบตางๆ การซากนของ

องคประกอบเดยวกนในลกษณะทสมาเสมอ และความแตกตางเชน การเปลยนรปราง ขนาด หรอตาแหนง

ขององคประกอบ เปนสงททาใหเกดการมองเหนจงหวะในงานออกแบบ การวางองคประกอบซา ๆ กนท

ระยะหางเทา ๆ กนทาใหเกดความรสกราบเรยบ จงหวะทเทา ๆ กน สงบและผอนคลาย การเปลยนขนาด

และชองไฟของสวนประกอบอยางฉบพลนจะทาใหเกดจงหวะเรวและมชวตชวา และสรางความรสกนา

ตนเตน

การสรางจงหวะในงานออกแบบ

• วางองคประกอบเดมซากนและใหมชองไฟเทากน

• วางองคประกอบเดมในขนาดทใหญขนเรอย ๆ และขยายชองไฟขนใหรบกน

• มการกลบความหนาบางของตวอกษร เชนใหมตวอกษรบางเบา สลบกบตวทบหนา

• วางองคประกอบเดมในหลาย ๆ จดบนเลยเอาต

• ถามหลายหนาอาจวางองคประกอบเดมทจดเดยวกนบนทก ๆ หนา

3. การเนน (Emphasis) การเนนคอการทาใหองคประกอบหนงเปนทสงเกตเหนกอนสวนอน ๆ จะ

เกดขนเมอองคประกอบนนแตกตางจากองคประกอบอน บนงานออกแบบทกชนควรมจดเดนนเพอดงดด

สายตาของผดไปสสวนสาคญของงาน แตถามจดเดนมากเกนไปกอาจไมเกดผลตามทตองการ

การทาใหเกดจดสนใจ

• วางรปภาพทตองการเนนใหกรอบภาพมรปทรงแปลกออกไปทามกลางรปทมกรอบสเหลยมและม

ชองไฟเทา ๆ กน

• ใชเสนโคงเปนรปรางของตวอกษรทจะเนนทามกลางตวอกษรตรง ๆ

• ใชตวอกษรสหรอรปแบบตวอกษรทตางออกไปเมอตองการเนน

• ใชตวอกษรขาวบนพนสสาหรบสงทจะเนน

• ใชตวหนาสาหรบหวขอและตวอกษรทบางลงสาหรบเนอหา

4. เอกภาพ (Unity) เอกภาพทาใหงานออกแบบดเปนอนหนงอนเดยวกน ซงจะชวยผอานรวาเปนงานชน

เดยวกน ใชกรด (Grid) เพอวางกรอบโครงรางของงาน (การเวนคนหนา คนหลง คอลมน การเวนชองไฟ

และสดสวน) ใหเปนระบบระเบยบ การจดกลมใหองคประกอบเปนอนหนงอนเดยวใหดเรองการซากนของส

รปรางและพนผว เพอทาใหผอานเหนตวอกษร หวเรอง รปภาพ ภาพถาย เปนงานเดยวกน

นศ321 สอสงพมพ : การจดการสอในงานออกแบบสงพมพ | 10

การสรางเอกภาพ

• ใชตวอกษรเพยงหนงหรอสองแบบตลอดชนงาน ถาจะใหมการตดกนใหใชขนาดทแตกตางกน

• ใหมความสมาเสมอในเรองแบบตวอกษร ขนาดของหวขอ หวขอยอย และขอความ

• เลอกภาพทมโครงสคลายคลงกน

• วางรปภาพและคอลมนในเสนกรดเดยวกน

• เลอกใชสจากชดสเดยวกนตลอดทงงาน

• ใหมการซากนของส รปรางและพนผวในทตาง ๆ ตลอดทงงาน

บรรณานกรม

จฑามาศ มโนสทธกล. 2554. สรางงานสอสงพมพแบบฉบบมออาชพ. บรษท เนทดไซน พบลชชง

จากด.

จนทนา ทองประยร. 2537. การออกแบบและจดหนาสงพมพ. นนทบร : โรงพมพ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ดรณ หรญรกษ. 2543. การดการธรกจหนงสอพมพ. กรงเทพฯ : บรษทเอกพมพไทย จากด.

ปราโมทย แสงผลสทธ. 2540. การออกแบบนเทศศลป. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ ว.เจ. พรนตง.

สรสทธ วทยารฐ. 2546. การผลตสอสงพมพ. กรงเทพฯ : ศนยหนงสอสวนสนนทา.

สดศร เผาอนจนทร. 2543. การออกแบบหนาหนงสอพมพ. นครราชสมา : โคราชพรนตง.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2552. การผลตสอสงพมพ . สาขาวชานเทศศาสตร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช หนวยท 1-7.

อารยะ ศรกลยาณบตร. 2550. การออกแบบสงพมพ. กรงเทพมหานคร : วสคอมเซนเตอร.

Harrower, Tim. 2002. The Newspaper Designer’s Handbook. Boston ; London : MaGraw-Hill.