Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
esovePAenH epþateTAelItMrUvkarrbs;GñkCMgWtaLasesmIu. ral;kic©xitxMBiBN’naGMBICMgW nig
lkçN³rbs;va RtUv)aneFVItamrebobgay² ehIy)anbBa©úÚlbEnßmnUvkareCOnelOnEpñkKøInik nig
viTüasaRsþfμI² Edl)anrkeXIjkñúgb:unμanqñaMcugeRkayenH kñúgkarBüa)al nig
karBarCMgWtaLasesmIu. karpþl;nUvBt’manfμI² nig RtwmRtUvdl;GñkCMgWtaLasesmIuCaTUeTA
kñúgsklelak CakmμvtßúmYykñúgcMeNamkmμvtßúcMbg² nig CaehtuplnaMeGaybegáItCa
shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu enHeLIg.
esovePAenHRtUv)anERbsMrYlCaexmrPasa nig e)aHBum<pSayeday
mnÞIreBTükumarCati
100/ mhavifI shB½n§rusSIú/ xN½ÐTYleKak/ PñMeBj/ km<úCa
GnuBaØatisiT§ibkERbBIÉksaredIm nig pþl;mUlniFieday
shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu ¬s>G>t¦
Thalassaemia International Federation (TIF)
P.O. Box 28807, 2083 Nicosia, 31 Ifigenias Str., 2007 Nicosia, Cyprus
Website: http://www.thalassaemia.org.cy
ERbsMrYlCaexmrPasa
evC¢bNÐit Can supl
RKUeBTüÉkeTseraKkumar nig elahitsaRsþ
mnÞIeBTükumarCati PñMeBj
evC¢bNÐit tU eBCra
naykrgTTYlbnÞúkbec©keTs
mnÞIreBTübEg¥kkMBg;RtEbk extþéRBEvg
ISBN : 9963-623-40-9 ERbsMrYlCaexmrPasa nig e)aHBum<enAPñMeBj km<úCa qñaM 2008
Cover text.qxp 1/12/2008 9:48 AM Page 1
shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu ¬s>G>t¦ sUmEføgGMNrKuNy:ag
RCaleRCAcMeBaHkarpþl;viPaKTand¾sb,úrsBIshB½n§ Cooley’s anemia
énshrdæGaemrik sMrab;eKalbMNgénkare)aHBum<pSayenH.
Cover text.qxp 1/12/2008 9:48 AM Page 2
ISBN: 9963-623-40-9
© 2003 Team up Creations Ltd
14 Othonos str, 1016 Nicosia - Cyprus
rkSasiT§iRKb;y:ag
KμanEpñkNamYyénesovePAenHGacRtUvplitCafμI rkSaTukkñúgRbB½n§Gacrk)an b¤ bBa¢ÚneTAkñúgTMrg;NamYyb¤ edaybMNgNamYy dUcCaeGLicRtUnik emkanik ftcMlg mIRkUhVIlm_ b¤tamEbbepSg²edayKμankarGnuBaØat Calayl½kçN_GkSrBIshB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu nigGñkniBn§.
e)aHBum<enAnIkUsSa/ sIuRBUs (Printed in Nicosia, Cyprus)
i
GMBIGñkniBn§
evC¢> Gg;RDULa eGElhVehrIuyU (Dr. Androulla Eleftheriou) )anTTYl
sBaØab½Rt]tþmsikSa nig eRkay]tþmsikSaBIsaklviTüal½yLúgdugkñúgvis½y
GtisuxumCIvsaRsþ (Microbiology) nig visaNUsaRsþ (Virology). elakRsI
)anTTYlrgVan;CaGaharUbkrN_mYycMnYn BIGgÁkarsuxPaBBiPBelak nigBI
KN³kmμkarhVÚlR)ay (Fulbright Commission)/ ehIyelakRsI)ankan;
tYnaTICaGñkRsavRCavkitþiys enAsaklviTüal½yevC©saRsþ cRkPBGgÁeKøs.
GaharUbkrN_fñak;bNiÐtrbs;elakRsIRtUv)anbMeBjenAmCÄmNÐlRtYtRta
CMgW (Centres of Disease Control) naTIRkugGatøg;ta shrdæGaemrik.
evC¢> eGElhVehrIuyU )ankan;tYnaTICaRbFanmCÄmNÐl visaNUbEg¥k
(Virus Reference Centre) énRksYgsuxaPi)al RbeTssIuRBUs (Cyprus)
cab;taMgBIqñaM 1990 ehIyCaGñkrYmcMENkcMbg kñúgkarbegáItmCÄmNÐlenH
pgEdr. elakRsI)anerobcM nig)ancUlrYmy:agskmμkñúgsikçasala snñisiT
nigKMeragTaMgfñak;Cati nigGnþrCatiCaeRcIn. bc©úb,nμelakRsIbMerIkarCaTIRbwkSa
GgÁkarsuxPaBBiPBelak elIvis½yCMnajrbs;Kat;.
karcab;GarmμN_sMxan; nigkargarsikSaRsavRCavrbs; evC¢> eGElhVehrIuyU
KWkñúgvis½yénkarbgáeraKedayvisaNU (Viral infections) kñúgCMgWtaLasesmIu
kMritF¶n;. tamry³karsikSaRsavRCavrbs;Kat; elakRsI)anTMnak;TMngCamYy
RKUeBTü nig GñkviTüasaRsþxagkarRsavRCavCaeRcInEdleFVIkarkñúgvis½yenH
RBmTaMgCamYyGñkCMgWtaLasesmIuenAbNþaRbeTsnanakñúgBiPBelak.
cab;BIqñaM 1993 evC¢> eGElhVehrIuyU )aneFIVshkarCaGñksμ½RKcitþCamYy
shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu ¬s>G>t¦.
tamry³kare)aHBum<pSayrbs;xøÜn s>G>t bMeBjkargareFVIeGayR)akdfaral;
Bt’manevC¢saRsþGMBICMgWtaLasesmIugaynwgrk)anedayRsYl.
sarsMxan;CagenH s>G>t pþl;»kasdl;buKÁlikeBTüeGaysikSabnþGMBI
CMgWtaLasesmIutamry³sikçasilaGb;rM.
kñúgqñaM 1997 tMENgfμImYyCaGñksMrbsMrYlviTüasaRsþrbs; s>G>t RtUv)an
begáIteLIgedIm,IemIlxusRtUvkic©karxagelIenH. evC¢> eGElhVehrIuyU
RtUveKEtgtaMgeLIgedayÉkcän© - elakRsI)anTTYlyktYnaTIenHeday
hrT½yrIkrayGs;BIdYgcitþ. cab;taMgBIeBlenaHmk evC¢> eGElhVehrIuyU
)ankan;tYnaTICaGñksMrbsMrYlviTüasaRsþenHedaybMeBjkargarrbs;elakRsI
edayELkBItYnaTIpøÚvkarkñúgrdækar.
tamry³kargarrbs;elakRsICamYy s>G>t/ evC¢> eGElhVehrIuyU
)anGnuvtþKMeragCaeRcIn TaMgkñúgRsuk nig GnþrCati kñúgshRbtibtþikareday
CitsñiT§CamYybNþaRKUeBTü nigsmaKmCMgW taLasesmIunanaBaseBj
BiPBelak. elakRsI)anniBn§ nig e)aHBum<pSayesovePAmYycMnYnkñúgnam
s>G>t RBmTaMgmYycMnYneTot edayshRbtibtþikarCamYyGgÁkarsuxPaB
BiPBelak nig GgÁkardéT²eTot GMBIRbFanbTCaeRcInEpñkviTüasaRsþ ehIy
elakRsIk¾CaniBn§naykTsSnavdþIRbcaMRtImasrbs; s>G>t.
ii
iii
esckþIEføgGMNrKuN
xJúMsUmEføgGMNrKuNcMeBaHkarpþl;viPaKTanBI evC¢> mIxaEGl Gg;háasÞIejaTIs
TIRbwkSaevC¢saRsþrbs; shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu ¬s>G>t¦
Edl)anBinitüesovePAenH ehIy)anpþl;karENnaMCMnaj nig Gnusasn_
RBmTaMgkarTUnμand¾mantMél.
xJúMsUmEføgGMNrKuNcMeBaHkarpþl;viPaKTanBIGñkCMnajkarevC¢saRsþxageRkam
EdlCasmaCik smaCIka énRkumRbwkSaPi)alrbs; s>G>t Edl)anBinitüEpñk
nanatamÉkeTsCMnajrbs;BYkeK ehIy)anpþl;Gnusasn_ RBmTaMgkarTUnμan
d¾mantMél.
saRsþacarü cn B½rT½r evC¢> b:Ul EtlhV½r
GaKarEpñkelahitsaRsþ GñkÉkeTselahitsaRsþ
sklviTüal½yLúgdug mCÄmNÐltaLasesmIu
98 Chenies Mews London WC1E 6HX RksYgsuxaPi)al
nIkUsüa/ sIuRBUs (Nicosia, Cyprus)
evC¢> m:alkUl vkX½r evC¢> nIkUs sá½rDIs
GñkÉkeTsebHdUgsaRsþ RKUeBTükumar-GñkÉkeTsRkeBj
viTüasßan hatF½r GaKarEpñkeraKkumar
GaKar sIusIl PøImIg mnÞIreBTü m:akarIuyU
mnÞIreBTüsklviTüal½yLúgdug RksYgsuxaPi)al
Grafton Way, London WC1E 6AU, UK nIkUsüa/ sIuRBUs (Nicosia Cyprus)
saRsþacarü nIka kaBEBllInI
GUes<dal m:akC½r b:UlIKøInIkU/ )a:DIKøIGUn RkaenlI
vIy:a sV½rsa 35/ mILaNU 20122 GIutalI (Milano 20122 Italy)
CMnYy]btßmÖd¾mantMélBI evC¢> s> RKIsÞÚ nigelakRsI G> KarI GñkviTüasaRsþ
mnÞIrBiesaFn_ TaMgBIrnak;CabuKÁlikmCÄmNÐltaLasesmIu enAnIkUsüa
RksYgsuxaPi)alsIuRBUs Edlpþl;søay nigtaragmYycMnYnEdleRbIkñúg
esovePAenH.
CMnYy]btßmÖCMnajd¾mantMélBI evC¢> ehELn EBrI buKÁlik s>G>t
kñúgkarBinitüepÞógpÞat; nig kñúgkarerobcMsTÞanuRkménesovePAenH.
iv
v
kar]TÞis
sUm]TÞisesovePAenH cMeBaHGñkCMgWtaLasesmIuRKb;²Kña enABaseBj
BiPBelak EdlGñkTaMgenaH xJúM)ansÁal; nig)anCYb ehIyxøHeTotxJúMsÁal; Et
minTan;)anCYbenAeLIy RBmTaMgrab;ryBan;nak;epSgeTot EdlkMBugrs;enA
BaseBjBiPBelak EdlxJúMnwgKμan»kas)anCYb. karebþCJarbs;BYkeKedIm,I
rs;enA nigxMBuHBar )anpþl;eGayxJúMnUvcMNg; nigkMlaMgcitþ edIm,IcUlrYmkñúgkar
ts‘URbyuT§nwgCMgWenH. esckþIkøahand¾FMeFg ehIynigkarGt;Fμt;KμanTIbBa©b;
rbs;BYkeK)anbeRgonxJúMfaetIRtUvts‘URbyuT§edaymincuHcaj;EbbNa.
matikaerOg
buBVkfa xii
lixitBIGñkniBn§ xiv
CMBUkTI 1 Qam nig taLasesmIu 1
Qam - {sÞwgCIvit} 1
tYnaTIrbs;Qam 1
FatupSMrbs;Qam 3
QamTaMgmUl 4
RbePTQam ¼RkumQam 7
CMgWQam 9
CMgWtaLasesmIukMritF¶n; 10
CMBUkTI 2 Bn§útMNBUC nig taLasesmIu 11
EhSn (Genes) = Bn§ú 11
PaBminRbRktIkñúgeKalikaQamRkhmEdlnaMeGayekItCMgW
taLasesmIukMritF¶n; 15
eGm:UkøÚb‘Ín nig Edk 15
Bn§úEdlRKb;RKgkarsMeyaKkøÚb‘Ín 17
eraKsrIrsaRsþ rbs;CMgWtaLasesmIu (Pathophysiology of
Thalassemia) 20
kgVHExSEbtta (β - chains) ehIyelIsExSGal;hVa (α - chains) 20
kMNt;eraKvinicä½yCMgWtaLasesmuI 23
viFIsaRsþEpñkelahitviTüa EdleKeRbICaTUeTA
edIm,IeFVIeraKvinicä½ytaLasesmuIkMritF¶n; 24
vi
vii
karBüa)al Ebtta taLasesmuIkMritF¶n; 27
CMBUkTI 3 karBüa)aledaykarbBa©ÚlQam 28
etIeBlNaRtUvcab;epþImBüa)aledaybBa©ÚlQam 29
Fana[)ankarbBa©ÚlQammansuvtßiPaB 30
ehSNUTIbRkumQam (Blood group genotype) 31
etIQamGVIRtUvbBa©Úl 32
kMNt;rbbbBa©ÚlQam 37
vaytMélRbsiT§iPaBénrbbbBa©ÚlQam 39
karBüa)alRbtikmμbBa©ÚlQam 44
CMBUkTI 4 elIsbnÞúkCatiEdk nig karkMcat;CatiEdkecj 49
EdkenAkñúgsarBagÁkayGñkmansuxPaBl¥ 49
EdkkñúgCMgWtaLasesmIu 50
etIkarelIsCatiEdkbMpøajragÁkayya:gdUcemþc 52
Desferrioxamine (DFO) b¤ Desferal 53
etIeKcab;epþImBüa)alkMcat;CatiEdkeBlNa 55
meFüa)ayepSg²eTotkñúgkarcak;bBa©ÚlfñaM DFO 58
vaytMélRbsiT§iPaBénkarBüa)aledayfñaM DFO 61
eRbIkMrit Ferritin edIm,IkMNt;kMriteRbI DFO 62
CatiEdkkñúgTwkenam 65
plvi)akcMeBaHkareRbIfñaM DFO ehIyvabgðajeLIgEbbNa 65
karmanKP’ 71
karsMrbtamcMeBaHkarBüa)aledayfñaM DFO 71
fñaMkMcat;CatiEdk epSg²eTot 72
RbsiT§iPaBrbs;fñaM Deferiprone 72
plrMxanrbs;fñaM L1 73
plrMxanepSg²eTotrbs; Deferiprone 74
kareRbIfñaMkMcat;CatiEdkedaypÁúMcUlKña 76
fñaMfμI Deferasirox CaRbePTRKab;elbtammat; 77
pøÚveRbIR)as;fñaM 78
etI Deferasirox dMeNIrkardUcemþc 79
RbsiT§PaBrbs;fñaM 79
plrMxanrbs;fñaM Deferasirox 79
bMrameRbIR)as; (Contra-indications) 80
karmanépÞeBaH nig kareRbIfñaM Deferasirox 81
CMBUkTI 5 bBaðaevC¢saRsþbNþalmkBItaLasesmuI nig
karBüa)al 82
GeNþIkrIkFM 82
karkat;GeNþIkecj nig karbgáeraK 84
plvi)akcMeBaHebHdUg nig RkeBjbeBa©jkñúg (Endocrine) 86
plvi)akcMeBaHebHdUg 86
tamdanmuxgarebHdUg 88
plvi)akcMeBaHRkeBjbeBa©jkñúg 91
CMBUkTI 6 karbgáeraKkñúgCMgWtaLasesmuI 101
karbgáeraKbNþalmkBIkarbBa©ÚlQam 103
karbgáeraKedayvIrusrlakeføImRbePT B
(Hepatitis B = HBV) 104
rlakeføImRbePT C (Hepatitis C = HCV) 107
vIrusepSg²eTot 112
Pñak;garbgáeraKfμI 114
viii
ix
karRBYy)armμN_fμI cMeBaHPñak;garbgáeraKcas; 114
suvtßiPaBQam 115
suvtßiPaB nig manQameRbIR)as; enAbNþaRbeTskMBug
GPivDÆn_ 117
segçbbBaðaEdlGacekItman cMeBaHGñkCMgwtaLasesmuI
kMritF¶n;Edlmin)anBüa)al 118
CMBUkTI 7 taLasesmIukMritmFüm nigtaLasesmIuepSg²eTot 119
kareFVIeraKvinicä½y 121
karBüa)al taLasesmIukMritmFüm 123
karkMcat;CatiEdk 124
bBaðaEpñkevC¢saRsþkñúgCMgWtaLasesmIukMritmFüm 125
taLasesmIubNþalmkBI {eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta} b¤
eGm:UkøÚb‘ÍnEdlmanrcnasm<½n§køay 128
lkçN³GUm:UhSIúháÚt rbs;eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta 128
PaBpÁúMKñaén {eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta} CamYy Ebtta
taLasesmIu 129
Gal;hVa ¬Alpha¦ taLasesmIu 130
CMBUkTI 8 rbbBüa)alEdl)aneFVI nig CMhan
naeBlGnaKt 131
karbnSaMxYrq¥wg 131
GVIeTACakarbnSaMxYrq¥wg ? 131
etImaneRKaHfñak;GVIxøH ? 132
etIeKGacbnßyeRKaHfñak;[enAticbMput)andUcemþc ? 133
CMhanepSg²eTot cMeBaHkarbnSaMxYrq¥wgEdlmanPaBsIuKña
BitR)akd ¬Cab;sac;Qam¦ 136
esckþIsnñidæan 137
bnSaMxYrq¥wgedayeRbIQamTgsuk 137
CMBUkTI 9 CMhanepSg²eToteq<aHeTArkkarBüa)al 139
»sfCMrujbegáIt eGm:UkøÚb‘ÍnTarkkñúgépÞ (HbF inducers) 139
Büa)aledayBn§ú (Gene therapy) 140
eraKvinicä½yrkPaBsIuKñaén HLA munkarbgákMeNIt 140
CMBUkTI 10 bBaðaecaTEpñkcitþsgÁm 141
cMeBaHGñkCMgW 141
cMeBaH«BukmþayGñkCMgW 141
cMeBaHGñkCMgW nig «Bukmþay 142
TTYlBt’man nig karKaMRT 143
GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; Cakumar CaekμgCMTg; nig
CamnusSeBjv½y 144
CMBUkTI 11 Bt’bEnßm 147
karrs;ran nig KuNPaBCIvit 147
rbbGahar nig taLasesmIu 149
kILa nig taLasesmIu 149
visSmkal nig taLasesmIu 150
karGaBah¾BiBah¾ nig RKYsar 150
CMBUkTI 12 eGBIedmIsaRsþ nig karkarBarCMgWtaLasesmIu 152
eGBIedmIsaRsþ 152
karkarBar 152
sarsMxan;énkarkarBar 152
x
xi
rebobEdltaLasesmIucMlgCalkçN³tMNBUC 155
GñkpÞúktaLasesmIukMritRsal 156
ehtuGVIGñkcaM)ac;RtUvdwgfa etIxøÜnGñk CaGñkpÞúkCMgW b¤ Gt; 156
eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta nig CMgWeGm:UkøÚb‘ÍnepSg²eTot 156
Gal;hVa taLasesmIu 158
EsVgyl;faetIrUbGñk CaGñkpÞúk b¤ Gt;eT 160
nrNaxøHKYreFVIetsþQam ? 163
PaBrYmExSelahitCamYyKña 163
CMerIssMrab;KUrRskrRbQmmuxnwgeRKaHfñak; 164
eFVIetsþTarkkñúgépÞrkCMgWtaLasesmIu 164
karbBaÄb;KP’ 167
sTÞanuRkm 169
Bt’mansMxan;² cMNIGahar nig CMgWtaLasesmIu 178
eRbI T2* sMrab;vas;kMritbnÞúkCatiEdkkñúgebHdUg 187
taragvaytMél nig karBüa)al 189
eKhTMB½rsMxan;² 199
Gas½ydæanTMnak;TMngsMxan;² nig Bt’man 201
buBVkfa
shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu ¬s>G>t¦ RtUv)anbegáIteLIgkñúgqñaM 1986
kñúgbMNgelIkkMBs;eKalkarN_ karBar nig karEfTaMBüa)aleGay)anRtwmRtUv
cMeBaHCMgWtaLasesmIu CMuvijBiPBelak.
karbegáIt nig karBRgIksmaKmCatiCMgWtaLasesmIu ehIynigkarGPivDÆn_
elIkmμviFIGb;rMdl;RKUeBTüCMnaj EdlbMeBjkargarkñúgvis½yCMgWtaLasesmuI
edaybNþúHbNþalbnþ KWsßitenAkñúgbNþaeKalbMNgd¾sMxan; Edltamry³kar
enH s>G>t b:gR)afñasMerceKaledATaMgenaH. kñúgbribTenH s>G>t CYyBRgwg
dl;RkumGñkCMgW¼matabitafñak;Cati EdlBYkeKCaGgÁd¾sMxan; dak;sm<aFeTAelI
GaCJaFrsuxaPi)al eGayelIkkMBs;eKalneya)ayCati edIm,IkarBareGayman
RbsiTi§PaB nig karEfTaMBüa)aleGay)anRtwmRtUv cMeBaHCMgWtaLasesmuI.
smaKmCMgWtaLasesmuI eday\tmnÞilpgEdr manParkic©CaKnøwHkñúgkar
eXasna bBa©úHbBa©ÚlTak;TajGarmμN_CasaFarN³ CaEpñkd¾sMxan;mYyén
kmμviFINamYykñúgkarRtUtRtaCMgWtaLasesmIu.
s>G>t )anKUsbBa¢ak;pgEdrBIsarsMxan;énkarbegáItkmμviFIelIkkMBs;Gb;rM
edayerobcMsikçasila snñisiT fñak;Cati tMbn; nig CalkçN³GnþrCati ehIy)an
e)aHBum<pSaynUvÉksarCaRcIn Edl)anbkERbCaeRcInPasa cab;BIBt’man
mUldæansMrab;GñkCMgW matabita nig saFarNCnTUeTA edayRKbdNþb;GMBICMgW
karBüa)al nig karkarBar rhUtdl;GtßbTviTüasaRsþCMnajsMrab;RKUeBTü
EdlCab;Bak;B½n§kñúgkarEfTaMBüa)al CMgWtaLasesmIu.
esovePAenH nwgpþl;viPaKTany:agsMxan;dl;karxMRbwgERbgTaMgLaykñúgkar
pþl;CUnGñkCMgW nig matabita nUvRbPBfμI²d¾man tMél Bt’manBit Edlbgðaj
eLIgkñúglkçN³samBaز rMelcedayrUbPaB edayRKbdNþb;RKb;Tid§PaB
xii
xiii
CMgWtaLasesmuI/ epþImBImUlehtu nig FmμCatiénCMgW rhUtdl;karBüa)al
karkarBar TMhMrMCYlcitþ nig bBaðakñúgsgÁm.
s>G>t sUmsMEdgkardwgKuNCaxøaMgcMeBaHGñksMrbsMrYlviTüasaRsþrbs;
shB½n§ evC¢> Gg;RDULa eGElhVehrIuyU cMeBaHkarsMerckargaredayxitxM
y:agGs;BIsmtßPaBkñúgkarsresresovePAenH. CakarBit xJúMmanCMenOeday
mansgÇwmfakic©kary:aghμt;ct;kñúgkareFVIeGay)anfμI²Tan;ehtukarN_enHnwg
CYypþl;eGayGñkCMgW nig matabitanUvkþIsgÇwm nig karKaMRTbnþEdlBYkeK
RtUvkaredIm,IRbQmmux RbyuT§CamYyCMgWtaLasesmIu.
)a:NUs Gg;KøWhSÚs (Panos Englezos)
RbFanshB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu (TIF President)
lixitBIGñkniBn§
RbiymitþCaTIrab;Gan/
eBlEdlRbFanRkumRbwkSashB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu ¬s>G>t¦ )an
sMNUmBrxJúMeGayBicarNaniBn§esovePAmYyGMBICMgWtaLasesmuI edayepþat
eTAelItMrUvkarrbs;GñkCMgW nig matabita xJúM)ansÞak;esÞIr hak;dUcCakargarmYy
KYreGayrujra. b:unμanqñaMknøgeTAenH mankare)aHBum<pSayCaRcInRbkbeday
eCaKC½y nigmanRbCaRbiyPaB RtUv)ansresredayGñkviTüasaRsþBUEk
l,Il,ajEdlBUEkkñúgvis½y CMgWtaLasesmIu. cab;BIeBlenaHmkPaB
eCOnelOnkñúgRKb;Tid§PaBEdlTak;TineTAnwgkarRtYtRtaCMgWtaLasesmuI
ekItmanCaeRcIn nig RbkbedayGtßn½y.
xJúM)ansMerccitþTTYlykkargard¾lM)ak ehIycab;sresresovePAenHeday
bBa©ÚlnUvPaBeCOnelOnfμI²TaMgenaH b:uEnþRbkbedayehtupl. Cabzm
xJúMCab;citþCaxøaMgCamYy s>G>t ehIyebþCJaCYyelIkkMBs;vtßúbMNgrbs;
s>G>t. elIsBIenHeTot xJúMmanesckþIRsLaj;CaBn;eBkcMeBaHBiPBRKYsar
CMgWtaLasesmIu edaymanGarmμN_faxJMúCaEpñkmYykñúgcMeNamBYkeK.
xJúM)anBüayamy:aglM)akedIm,IbegáItesovePAenH CadMbUgsMrab;GñkCMgW nig
matabita Edlpþl;CUnnUvBt’manBit fμI²Tan;ehtukarN_GMBICMgWtaLasesmuI
karBüa)al nig karkarBar. ral;karxMRbwgERbgRtUv)aneFVIeLIgpgEdredIm,I
bgðajBt’manTaMgenHkñúgPasasamBaØ nig c,as;las;. karenHminEmnsut
EtgayRsYleFVIeLIy CaBiesskñúgCMBUkxøHEdlxJúMxVayxVl;fakarRbIR)as;Pasa
samBaØeBkGacmanplGaRkk;dl;Gtßn½yBit. eTaHy:agNak¾eday sgÇwmfa
sTÞanuRkmEdl)anpþl;CUnenAPaKxagcugénesovePAenH RBmTaMgrUbPaB nig
RkahVikCaeRcIn nwgCYyGñkGaneGay)anyl;TaMgRsugnUvGtþbTNa
xiv
xv
EdlminGacsresrCaPasasamBaØ)an.
GñkGannwgkt;sMKal;fa karBnül;bEnßmRtUv)anpþl;CUncMeBaHCMBUkedayELk.
karsMerccitþpþl;Bt’manlMGit RtUv)aneFVIkñúgPaKxøH² CMBUkRKbdNþb;PaKxøH
énrebobBüa)al EdlxJúMyl;favamansMxan;cMeBaHGñkCMgWsMrab;CIvitrs;enA nig
KuNPaBCIvitrbs;eK. kñúgEpñkxøHeTot dUcCakñúgPaKTak;TgnwgebHdUg
manBakübec©keTseBTüCaeRcInEdlxJúMminGacsMrYlCaPasasamBaØ
)aneRcIneLIy.
RKb;Bt’mankñúgesovePAenH suT§Et)andkRsg;ecjBIr)aykarN_Edl
e)aHBum<pSayCaeRcIn ehIyshB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIuGacpþl;CUn
GñkGan)an tamkaresñIsMucMeBaHGtßbTNamYyEdlRtUv)anykmksikSakñúg
esovePAenH.
esovePAenH rYmCamYyesovePAelgEhÁm {elg nig eronGMBItaLasesmuI
(Play and learn about thalassemia)} nig esovePArUbkMEbøgmYyeTot
{GMBICMgWtaLasesmuI (About thalassemia)} EdlkMBugEterobcM b:uEnþnwg
ecjpSayqab;²enH nwgCYyGñkCMgWRKb;v½y nig matabitarbs;BYkeKsÁal;c,as;
CMgWtaLasesmIu ehIynigkarBüa)alva.
edaysgÇwmEdrfa kare)aHBum<pSayTaMgenHnwgbMeBjtYnaTIy:agman
GtßRbeyaCn_dl;GñkCMgW nig matabitarbs;BYkeKeGayTMlab;CamYyvaküs½BÞ
evC¢saRsþCaeRcInEdlBYkeKnwgCYbeBlTMnak;TMngCamYybuKÁlikeBTü b¤
GanesovePAviTüasaRsþ nig TsSnavdþInanaGMBICMgWtaLasesmuI.
GñkCMgWrauMér:kñúgbNþaRbeTsEdlmaneKalneya)ayKaMRTCasaFarN³
xvi
ehIymankarRtYtRtataLasesmuI nig CMgWBnæú (Genetic disorders) déTeTot
CaTUeTATTYl)ankarGb;rMl¥GMBICMgWrbs;BYkeK ehIyBYkeKEsVgrkBt’mansþIBI
karvivDÆn_fμI²CaRbcaM. k¾b:uEnþ GñkCMgWkñúgbNþaRbeTskMBugGPivDÆn_vij CaTUeTA
RtUvkarCMnYykñúgkarTTYl)anBt’manfμI²TaMgenaH Bt’manEdlcaM)ac;CYyBYkeK
RbyuT§CamYyCMgWeKpÞal;pg RBmTaMgBRgIkkarRbyuT§CMrujeGayrd§aPi)aldak;
eGaymaneKalneya)aynanasMrab;karBüa)aleGay)anRtwmRtUv.
CaTIbBa©b; esovePAenH)anrYmbBa©ÚlCMBUktUcmYy faetIRtUvkarBarkMeNItTark
BICMgWtaLasesmuIy:agdUcemþc vaCakmμvtßúcMbgrbs;TsSnvis½ysuxPaB
saFarN³ k¾dUcCal½kçx½NÐFanaKuNPaBBüa)alpþl;CUnGñkCMgW Edlman
Rsab;. kMeNItbEnßmnUvkumarmanCMgW nwgkat;bnßyRbPBFnFanEdlman
sMrab;pþl;karEfTaMBüa)aleGay)anRtwmRtUvdl;GñkCMgWEdlmanRsab;.
evC¢> Gg;RDULa eGElhVehrIuyU
1
CMBUkTI 1
Qam nig taLasesmIu
taLasesmIu (Thalassemia) KWCaCMgWmYyRkumEdleFVI[xøÜnmnusSeyIg
minGacplitQammanKuNPaBx<s;[)anbrimaNRKb;RKan;. dUceyIgnwg
)aneXIjenAxageRkamxøÜnmnusSrs;)an KWGaRs½yedaymanQam dUcenH
sMxan;RtUvyl;nUvbBaðaEdlmanplb:HBal;elIQam nig meFüa)ayEdl
xøÜnmnusSeyIgeqøIytb.
Qam - {sÞwgCIvit}
QamCavtßúravRTRTg;CIvit EdldwknaMsarFatuciBa©wmeTAkan; srIragÁ nig
Calika kñúgsarBagÁkay ehIynaMykmkvijnUvkaksMNl;sMrab;beBa©j
ecal. mnusSeBjv½yEdlmansuxPaBl¥ manQamRbmaN 5 - 6 lIRt
KWRbEhl 7 - 8° énTMgn;xøÜnTaMgmUl.
QameFVIdMeNIrBaseBjkñúgxøÜn edaysarebHdUgEdlCasñb;rujqøgkat;
bNþajbMBg;TaMgLayEdleKehAfa srésQam (Blood Vessels).
srésQamman 3 EbbxusKña KWsrésQamRkhm srésQamexμA nig
srésQamtUcl¥it (Capillaries) nImYy²suT§EtmanTMhM nig muxgar
xus²Kña ¬emIlrUb 1a, 1b¦ . srésQamTaMg 3 rYmKñaehAfa
RbB½n§srésQam (Circulatory system) ¬emIlrUb 1a¦ .
tYnaTIrbs;Qam
QambMeBjmuxgarsMxan;²CaeRcIn ³
(i) dwkCBa¢Ún GuksIuEhSn (Oxygen) ³ sarBagÁkayRtUvBwgEp¥kelIQam
edIm,IdwkCBa¢ÚnsarFatumkciBa©wmsMxan;²EdlxøÜnR)aNeyIgRtUvkar
1a red = oxygenated blood
blue = deoxygenated blood
1b
2
ehIyykeTAvijnUvkaksMNl;Bul EdlRtUvbeBa©jecalEdlxøÜnR)aN
eyIgminRtUvkar. ]TahrN_ edIm,ImanCIvitrs; nig bMeBjmuxgar)an
ekasika nig GtisuxumR)aNTaMgGs;RtUvkar GuksIuEhSn - Ca]sμ½nman
kñúgxül;EdleyIgdkdegðIm. Qamcab;ykGuksIuEhSnBI sYt ehIynaM
eTA[EpñkepSg²énsarBagÁkay.
(ii) cab;yk ]sμ½nkabUnik (Carbon dioxide)
Ca]sμ½nmYyepSgBIGuksIuEhSnEdlCakaksMNl;ekItecjBIekasika.
QamnaMkabUnDIGuksIutRtLb;mkbeBa©jecaleTAxageRkAvijenAsYt.
dUcKñaenHEdr Qamk¾RbEm:RbmUlkaksMNl;epSg²eTotdUcCa G‘uyer:
(Urea) nig GasIutG‘uyrik (Uric Acid) eTAbeBa©jecalenA tMrgenam nig
eføIm. cugbBa©b; kaksMNl;TaMgenHbeBa©jBIQameTAkñúgTwkenam nig
lamk ¬emIlrUb 1c¦.
(iii) dwkCBa¢ÚnsarFatuKImIBiess ehAfa G½rm:Un (Hormone) EdlRKb;RKg
muxgarénRbB½n§sarBagÁkaysMxan;² dUcCa RkeBjbeBa©jkñúg
(Endocrine gland) RbB½n§srIragÁbnþBUC nig pøÚvePT.
(iv) dwknaMsarFatuciBa©wmeTAEpñkepSg² énsarBagÁkaydUcCa RbUetGIun xøaj;
sár Edl)anmkBIkarbMEbkcMNIGaharenAkñúgRbB½n§rMlayGahar
1c 1d Exchanges between the blood and tissue
fluid across the capillary
3
¬emIlrUb 1d, 1e¦ .
(v) CYysarBagÁkayRbyuT§RbqaMgnwgCMgW nig karqøgeraKepSg² tamry³
ekasikaEdlbegáItEpñkRbB½nækarBar ehAfa RbB½næsuaMnwgeraK (Immune
system).
FatupSMrbs;Qam
QamRtUv)anplitenAkñúg xYrq¥wg (Bone marrow)
¬emIlrUb 1f¦ CaCalikaeXIjmanenAEpñkkNþal
énq¥wg (Central cavity). cMeBaHkumar ekasika
QammanplitenAtamCalikaCaeRcIn EtmnusS
FMvij manplitEtenAkñúgxYrénq¥wgk,al q¥wgkgxñg
q¥wgCMnI nig q¥wgRtKak.
1e RbB½n§rMlayGahar
1g ekasika
4
QamTaMgmUl
QamTaMgmUlpSMeLIgeday 2 Epñk ³ (i) EpñkminEmnCaRKab;Qam KWCaEpñk
KμanpÞúkRKab;Qam nig (ii) EpñkCaRKab;Qam KWEpñkpÞúksuT§EtRKab;Qam.
sarBagÁkayeyIg pSMeLIgBIPaKl¥itCaeRcInEsnekadi ehAfa ekasika.
ekasikaeRbob)annwgdMu\dæsg;GaKardUecñaHEdr. ekasikamanTMhMtUcemIlnwg
EPñkTeTmineXIjeT. CalikaPaKeRcInmanekasikas¥itpþúMCab;Kña b:uEnþkñúgQam
vij ekasikavaGENþt hUrcuHeLIg kñúgsarBagÁkay. ekasikanImYy²man 3
EpñksMxan;² KW EpñkkNþal eKehAfa sñÚl (Nucleus) EpñkCMuvijsñÚleKehAfa
sIutUpøas (Cytoplasm) ehIynigsMbkB½T§CMuvijeKehAfa Pñas (Membrane)
¬emIlrUb 1g¦. rcnasm<½n§tUcCagenHCaeRcIn mankñúgEpñkTaMgbIxagelI
ehIynImYy²manmuxgarBiessedayELkrbs;va. ya:gNak¾eday mYyPaK
FMkñúgekasikanImYy²suT§swgEtCaTwkrYmCamYyRbUetGIun xøaj; sár nuyekøGiuc
GasIut (Nucleic Acid) m:UelKulrlaykñúg
Twk (Dissolved molecules) GIuy:ugGsrIragÁ
(Inorganic ions). RbUetGIunCakMlaMgclkr
énekasikarbs;eyIg. kñúgsarBagÁkay
rbs;eyIg manRbUetGIunxus²Kña 100>000
RbePT. muxgarxøHrbs;RbUetGIunkñúgekasika
rYmman ³
* sagsg;rcnasm<½n§mYyPaKFMrbs;ekasika
* edIrtYCakatalIkr (Enzymes) sMrab;
RbtikmμKimI EdleFVI[CivitRbRBwtþeTA)an
* RKb;RKgTMnak;TMng rvagbNþaépÞsMbk
ekasika
* RKb;RKgTidæPaBBn§útMNrBUC (Expression
of genes)
* pþitykFatuBn§útMNBUC (Genetic material)
1f xYrq¥wg
5
(i) EpñkminCaRKab;QaménQam KWCaFaturavBN’elOgbnþic eKehAfa pøasμa
(Plasma) Edlmandl;eTA 55° énQamTaMgGs;. pøasμapSMeLIgBITwk nig
GMbilRBmTaMgRbUetGIunsMxan;²EdlvaEckcayBaseBj
sarBagÁkay dUcCa ³
� Gal;b‘uymIn (Albumin) CaRbUetGIuncMbgkñúgQam.
� køÚb‘uylIn (Globulins) rYmman hÁama:køÚb‘uylIn (Gamma
globulin) pSMeLIgedayGgÁbdibkçrab;mWun EdlCYysarBagÁ
kayRbyuT§RbqaMgnwgCMgW nig karqøgeraKepSg².
� hVIRb‘ÍNUEhSn (Fibrinogen) CYykñúgkMNkQamkMu[
QamhUrecjeBlmanrbYsNamYy.
(ii) EpñkCaRKab;Qamvij pSMeLIgedayekasika 3 RbePT ³ eKalikaQam
Rkhm b¤ eGrIRtUsIut (Erythrocytes) eKalika Qams b¤ LWkUsIut
(Leucocytes)/ pøaEkt b¤ RtumbUsIut (Thrombocytes) ¬emIlrUb 1h¦
eKalikaQamRkhm b¤ eGrIRtUsIut
sarBagÁkaymanpÞúkeKalikaQamRkhm (Red Blood Cells) RbmaN
4>500>000 - 5>000>000¼mm3 Qam - esÞIrEt 45° énbrimaNQam
srub. eKalikaQamRkhmmanGayumFümEvgCageKkñúgcMeNamRKab;Qam
déTeTot KW 100 - 120 éf¶.
muxgarcMbgrbs;eKalikaQamRkhm KWdwknaMGuksIuEhSneTABaseBj
sarBagÁkay edayP¢ab;GuksIuEhSneTAnwgsmasFatumYyehAfa eGm:UkøÚb‘Ín
(Hemoglobin) EdlbnÞab;mkvanaMGuksIuEhSneTAeGayekasikanImYy²
énsarBagÁkay. eKalikaQamRkhmmanpÞúkm:UelKuleGm:UkøÚb‘ÍnCaeRcIn
RbmaNCa 300 lan CaehtueFVI[QammanBN’Rkhm. tamBiteTA
eKalikaQamRkhmmanpÞúkeBjedayeGm:UkøÚb‘Ín EdleFVI[vaminGacpÞúk
GVIepSgeTot)andUcekasikaepSg²eTot dUcCa sñÚl (Nucleus) CaedIm
1h
1f
smasFatupSMrbs;Qam
6
¬emIlrUb 1h¦.
Pñas b¤ sMbkxageRkArbs;eKalikaQamRkhmmanPaBTn;dUcBBuHsab‘U.
karenHeFVIeGayvagayRsYlbt;Ebn RKb;Tis edayKμanEbk CaBiesseBlva
qøgkat;srésQamtUc²bMput (Capillaries) edIm,IdwknaMGuksIuEhSneTAkEnøg
NaEdlRtUvkar.
eKalikaQamRkhmmanpÞúkkatalIkrcMnYneRcInCa kabUnic GanIRdas
(Carbonic anhydrase) EdlrYmcMENksMxan;dl;kardwkCBa¢Ún]sμ½nkabUnik
BICalikaeTAsYt.
eKalikaQam>s b¤ LWkUsIut ¬emIlrUb 1h¦
vamanEt 1° énQam. BYkvamannaTICaGayuCIvitedayedIrtYCaExSbnÞat;
karBarCYrmuxRbqaMgnwgkarratt,atBIPñak;garbgáCMgW dUcCa )ak;etrI vIrus pSit
nig )a:ra:sIut. eKalikaQam>s (White Blood Cells) CaRkumekasikaepSg²
Kña RkumnImYy²rYmcMENktamviFIxus²KñaedIm,IRbqaMg nig karBarkarqøgeraK
nig karbMpøicbMpøajCalika. tamFmμta eKEbgEckBYkvaeTAtamlkçN³rUbragÁ
rbs;va ³
�� RkanuyLÚsIut (Granulocytes) b¤ ekasikaEdlmansñÚleRcIn
eKehAdUcenH edaysarsñÚlvamansPaBCaRKab; nig manEkøbeRcIn.
eKEbgEckRkumenHeTAtamBN’vaeBlbMBak;BN’ enAkñúgmnÞIrBiesaFn_ ³
- NWRtUhVIl (Neutrophils) ¬emIlrUb 1i¦ ¬man 72° éneKalika
Qam>sTaMgGs;¦ vamanBN’exov eBlbMBak;BN’.
- eGGUsIuNUhVIl (Eosinophils) ¬emIlrUb 1j¦ ¬man 1/5° éneKalika
Qam>sTaMgGs;¦ vamanBN’RkhmeBlbMBak;BN’.
- )asUhVIl (Basophil) ¬emIlrUb 1k¦ ¬man 0/5° éneKalikaQam>s
TaMgGs;¦ vamanBN’sVay eBlbMBak;BN’.
1i neutrophil
1j eosinophil
1k Basophil
1l monocyte
7
�� eKalikaQam>s epSg²eTotman ³
- m:UNUsIut (Monocyte) ¬emIlrUb 1l¦ ¬man 4° éneKalikaQam>s
TaMgGs;¦.
- LaMhVÚsIut (Lymphocyte) ¬emIlrUb 1h¦ ¬man 24° éneKalika-
Qam>s TaMgGs;¦.
eKalikaQam>s manTMhMFMCageKalikaQamRkhm EtvamancMnYnticCag
RbEhl 7>000¼mm3 énQam ehIyCIvitvak¾xøICagEdr manry³eBlEt 18
- 36 ema:gb:ueNÑaH .
pøaEkt (Platelets) mantYnaTIsMxan;EtmYyenAkñúgQam vaepþIm[mandMeNIr
kMNkQam ¬ERbQameTACaqñúkP¢it¦ karBarsarBagÁkaykMu[)at;bg;Qam
tamsrésQamEdldac;. pøaEkt KWCaeKalikaQamEdlmanTMhMtUcCageK
¬emIlrUb 1h¦. vamancMnYnRbmaN 200>000¼mm3 énQamehIyman
GayuRbEhl10 éf¶.
xusBIeKalikaQamRkhm BYkeKalikaQam>s nigpøaEkt suT§Etman sñÚl
nig sIutUpøas . eKalikaQamTaMg 3 RbePTenH ¬eKalikaQamRkhm
eKalika Qam>s nig pøaEkt¦ ekItecjBIekasikaedIm (Precursor) dUcKña
ehAfa eGma:tUb:UGIueyTic esþmEsl (Hematopoietic stem cell). ekasika
edImenHEbkCakUnecAelOnNas;. RKan;Etkñúgry³eBl 4 s)aþh_/ ekasika
edIm cMnYn 10 GacbMEbk)anCaRKab;QamRkhmcMnYn 30 Esnekadi RKab;
Qam>s cMnYn 30 ekadi nig pøaEktcMnYn 1/2 Esnekadi - EdlRKb;RKan;lμm
eTACMnYsral;RKab;QamkñúgsarBagÁkay.
RbePTQam ¼RkumQam
RkumQamcMbgman 4 RbePT ³ A, B, AB nig O kt;sMKal;edayRbePT
RbUetGIun b¤ ehAmüa:geTotfa cMNucsMKal; (Marker) b¤ Gg;TIEhSn (Anti-
gen) sßitenAelIPñaséneKalikaQamRkhm. QammnusSeyIgmñak;² cat;cUl
8
eTAkñúgRbePTNamYyénQamTaMg 4 RkumcMbgenH A, B, AB b¤ O KWfa
mnusSmñak;²maneKalikaQamRkhmEtmYyRbePTkñúgbNþaRkumTaMgenH ³
RkumQam A - eKalikaQamRkhmmancMNucsMKal; A (Marker A) elIPñas
rbs;BYkva.
RkumQam B - eKalikaQamRkhmmancMNucsMKal; B (Marker B) elIPñas
rbs;BYkva.
RkumQam AB - eKalikaQamRkhmmancMNucsMKal;TaMgBIr A nig B (A
and B Markers) elIPñasrbs;BYkva.
RkumQam O - eKalikaQamRkhmKμancMNucsMKal;TaMgBIr A nig B elI
Pñasrbs;BYkvaeT.
eKalikaQamRkhm GacpÞúkpgEdrnUvGg;TIEhSnmYyepSgeTot EdlKμan
Tak;TgnwgRkumQam KW Gg;TIEhSnerhSús [Rhesus (Rh) Antigen].
QamEdlmancMNucsMKal;erhSús (Rh Marker) eKehAfa erhSúsviC¢man
ÉQamEdlKμancMNucsMKal; erhSús eKehAfa erhSúsGviC¢man.
eK)anRsavRCavrkeXIjeKalikaQamRkhmCag 20 RbePTepSgeTot
b:uEnþmanEtRbePTxagelIeT EdlsMxan;bMput ehIyeKyl;c,as;.
manehtuplxøH²EdleKRtUvkardwgBIRbePTQamrbs;xøÜn. sarsMxan; KWsßit
enARtg;fabuKÁlmñak;GacnwgRtUvTTYlQamBIbuKÁlmñak;eTot dUcCakarbBa©Úl
QamCaedIm ¬emIltarag 1w¦. kñúgkarbBa©ÚlQam QamGñkpþl; ¬Gñkbri-
c©aKQam¦ nigQamGñkTTYl ¬GñkRtUvbBa©ÚlQam¦ RtUvEtsIuKña ¬cUlKña)an¦
edIm,IkMu[sarBagÁkayGñkTTYlQamRbqaMgnwgQamEdl)anbBa©ÚleTA.
dMeNIrénkarpÁÚrpÁg[sIuKñaénRkumQam nig Gg;TIEhSn erhSús rbs;Gñkbric©aK
CamYyGñkTTYl eKEtgEteFVIenAmnÞIrBiesaFn_énmCÄmNÐlpþl;Qam ehIy
kareFVIrebobenHeK[eQμaHfa RkUsμac; (Cross matching) b¤ karsakl,grk
PaBRtUvKña (Compatibility testing). RbsinebIRkumQam nig ktþaerhSúsmin
dUcKña sarBagÁkayGñkTTYlQamnwgyl;fa QamEdlbBa©ÚleTACaPñak;gar
1m what platelets do
9
ebotebon ehIysarBagÁkaynwgkMcat;vaecj. PaBRbwg
ERbgrbs;sarBagÁkay vaykMcat;QamBIeRkAEdlminsIu
KñaenaH nwgeFVI[ekItCaCMgWF¶n;F¶r ehIymandl;søab; ebI
eFVIeraKvinicä½y nigBüa)alminTan;eBlevla.
CMgWQam
manCMgWCaeRcInbNþalmkBImanPaBminFmμtaenAkñúgQam. PaBminFmμta
TaMgenH cat;fñak;eTAtamEpñkénQamEdlb:HBal; dUcCa CMgWeKalikaQam
Rkhm CMgWeKalikaQam>s b¤ CMgWkMNkQam.
CMgWeKalikaQamRkhm kñúgenaHmanCMgWtaLasesmIuCaedIm. CMgWmYYykñúg
bNþaCMgWeKalikaQamRkhmEdlCYbjwkjab;CageK KWeraKxVHeKalikaQam
Rkhm (Anemia) CaeraKEdlsarBagÁkayeyIgmaneKalikaQamRkhm b¤
eGm:UkøÚb‘ÍnmankMritTabxusBIFmμta. eraKsBaØaTUeTAéneraKxVHeKalikaQam
Rkhm KWPaBesøksøaMgGs;kMlaMgBlM edaysarQamBMu)andwknaMGuksIuEhSn
eTAsarBagÁkay[)anRKb;RKan;. RbePTeraKxVHeKalikaQamRkhmEdlCYb
jwkjab;CageKenaH KWbNþalmkBIxVHCatiEdk bNþal[xYrq¥wgminGacplit
cMnYneKalikaQamRkhm)anRKb;RKan;. GñkCMgWEbbenH CaTUeTAnwgCaes,Iy
edayRKan;EteRbIfñaMCatiEdkbMeBjbEnßm.
b:uEnþ man eraKxVHeKalikaQamRkhmepSg²eTot EdlvaF¶n;F¶rCag.
]TahrN_ eraKxVHeKalikaQamRkhmbNþalmkBIkarEbkRKab;Qam
(Hemolytic anemia) edaysarBagÁkayeyIgbMpøajeKalikaQamRkhm
kñúgkMritelOn. kñúgCMgWtaLasesmIukMritF¶n; (Thalassemia major) eKali-
kaQamRkhmekItPøamRtUv)anbMpøajPøam dUcenHxYrq¥wgminGacpliteKalika
QamRkhm[RKb;cMnYn mkCMnYs)aneLIy. CMgWTaMgenHmanlkçN³tMNBUCBI
«Bukmþaypþl;mk[kUn ehIyvaF¶n;F¶rNas;. Gs;CaeRcInqñaMmkehIyEdleK
KitfaminGacBüa)al)an ehIyGñkCMgWTaMgenaHnwgsøab;taMgBIv½yekμgeday
1w
10
eCosminrYc. Et\LÚvenH eyIgdwgfakarBüa)alRtwmRtUv GñkCMgWGacmanCIvit
Fmμta)an.
CMgWtaLasesmIukMritF¶n;
taLasesmIukMritF¶n; ehAmüa:geTotfa eraKxVHeKalikaQamRkhm
emDIETra:en (Mediterranean anemia) b¤ eraKxVHeKalikaQamRkhm-
kULI (Cooley’s anemia). eKFøab;EtKitfa vamanEtenACMuvijsmuRT
emDIETra:en GBa©wgehIy)anCaeKehAfa eraKxVHeKalikaQamRkhm
emDIETra:en b¤ taLasesmIu [Thalassemia (Thalassa + anemia)] Bakü
“Thalassa” )ann½yfa {smuRT} vamankMeNItBIPasaRkik rYmBakümk)an
esckþIfa eraKxVHeKalikaQamRkhmenAbNþaRbeTsCMuvijsmuRT - smuRT
emDIETr:aen. CMgWenHeKehAfa eraKxVHeKalikaQamRkhmkULI k¾)aneday
yktameQμaHevC¢bNÐitCMnajEpñkeraKkumar eFam:as kULI CaCnCati
GaemrikkaMgEdlrYmCamYyevC¢bNÐit EBrl_ lI )anerobrab; nig raykarN_
elIkdMbUg nUvlkçN³rUbPaBKøInikkñúgqñaM1927 eRkayBI)aneFVIkarsikSaelIGñk
CMgWTaMgLaymanedImkMeNItCaCnCati GIutalI.
taLasesmIukMritF¶n; CaRbePTtaLasesmIuEdlF¶n;F¶rCageK ehIyCaRbFan
bTcMbgénesovePAenH. taLasesmIumanCaTUeTAenAtMbn;ekþAkñúgBiPBelak.
eTaHbIya:gNak¾eday kareFVIcMNakRsukrbs;mnusS CMuvijBiPBelak)annaM
taLasesmIueTARKb;TIkEnøgEdlBImunBMuman. CaBiessbNþaRbeTsPaKxag
eCIg dUcCa Gg;eKøs shrdæGaemrik kaNada nig GaLWm:g; mankrNICMgWenH
ekIneLIgKYr[kt;sMKal; bNþalmkBIGenþaRbevsn_BIGWr:ubxagt,Úg nig GasIu.
11
CMBUkTI 2
Bn§útMNBUC nig taLasesmIu
taLasesmIu KWCaCMgWEdlTak;TgnwgBn§úehIytBUC )anesckþIfa qøgBI«Buk
mþay eTAkUntamry³ Bn§ú (Genes). vaminqøgtamQam xül; Twk b¤ qøg
tamkarb:HBal;ragÁkay b¤ pøÚvePTCamYyGñkCMgWeLIy vaminbgáedaykgVHcMNI
Gahar b¤ sßanPaBevC¢saRsþxVHGnam½yenaHEdr.
EhSn (Genes) = Bn§ú
RkumBn§ú KWCaBnøkBUCsMrab;sarBagÁkaymYyedayELkerog²xøÜn edaypþl;nUv
Bt’manCIvsaRsþTaMgGs;EdlcaM)ac;sMrab;RtYtBinitükarrIkFMFat; nig karvivtþn_
eBjmYyCIvitrbs;sarBagÁkayenaH vaCaRkumGgÁCIvsaRsþtMNBUC.
BinÞúnImYy²CaPaKsMxan;rbs;sarFatuKImImü:agehAfa edGuksIurIbUnuyekøGiuk
GasIud (Deoxyribonucleic acid = DNA).
DNA ¬emIlrUb 2a¦ Carcnasm<½n§mYydUckaMCeNþIr EdlmanemCeNþIrBIrRsb
KñaP¢ab;edaykaMCeNþIrCaeRcIn. kaMnImYy²mansarFatuKImI
BIrpþúMCab;KñaCaKUr eKehAfa )as (Bases). )asnImYy²
tagedayGkSrxus²Kña (C, G, A, T) . GkSr C sMrab;
sIutUsIun (Cytocine)/ G sMrab; háanIn (Guanine)/ A sMrab; GaednIn
(Adenine)/ T sMrab; TImIn (Thymine). )asTaMgbYnenHcab;KUrKñakñúg
lkçN³kMNt;c,as;las; ³ A KUrCamYy T ehIy C KUrCamYy G ¬emIlrUb
2a¦. BYk)astMerobKñatamlMdab;lMedayCakaMCeNþIrpþl;nUvkUttMNrBUC
(Genetic code) rbs;sarBagÁkay. DNA rbs;sarBagÁkaypÁúMcUlKñaCaeRcIn
eTA eK[eQμaHfa bNþMúBn§ú b¤ ehSenam (Genome) ¬emIlrUb 2b¦.
2a DNA
2a DNA
2b genome
12
ehSenamrbs;mnusSmanpÞúkBn§úeRcInBan;. DNA pþl;karENnaM[mankar
sagsg;m:UelKulTaMgGs; EdlTTYlxusRtUvdl;muxgarCIvsaRsþrbs;sarBagÁ-
kay dUcCa sagsg;RbUetGIun. dMeNIrénkarplitm:UelKulmYyecjBIBn§úTak;Tg
eTAnwgynþkarüCIvsaRsþkñúgekasika KW {karGan} Bt’manEdlpÞúkkñúgBn§ú.
Bt’manenaH)ancMlgcUlkñúgm:UelKulmYy Rsedognwg DNA eKehAfa RNA
[b¤ehAfa rIubUnuyekøGiuk GasIud (Ribonucleic Acid)]. dUc DNA Edr/ RNA
manpÞúk)asháanIn GaednIn nig TImIn (G, A and T) Et sIutUsIun )asTIbYnkñúg
RNA RtUvCMnYseday G‘uyra:sIul [Uracil (U)]. RNA xusBI DNA Rtg;fa RNA
manrcnasm<½n§EtmYy KμanBIrdUcCeNþIrenaHeT. muxgarrbs; RNA KWCaGñknaM
sar (mRNA) naMBt’manBI DNA eTAynþkarüCIvsaRsþrbs;ekasika EdlTTYl
xusRtUvkñúgkarbegáItplitplCIvsaRsþ dUcCa RbUetGIunCaedIm .
kñúgsarBagÁkaymnusStRmUv[manBn§úmYycMnYnFM edIm,IGnuvtþn_nUvmuxgarCIv
saRsþsμúRKsμajCaeRcIn. Bn§úTaMgenH)anRtUvrkSaCab;KñakñúgekasikaCaExS
DNA d¾EvgEdleKehAfa RkUm:UhSÚm (Chromosomes). ekasikanImYy²
rbs;mnusS ¬elIkElgEtekasikaemCIvitburs nig RsþI¦ manc,ab;cMlg
RkUm:UhSÚmBIr mYymkBImþay mYyeTotmkBI«Buk.
RbePTsarBagÁkayxusKña cMnYnRkUm:UhSÚmk¾xusKñaEdr. mnusSmanRkUm:UhSÚm
23 KUr b¤ 46 RkUm:UhSÚm ¬emIlrUb 2c¦. cMnYn 22 KUr ¬44 RkUm:UhSÚm¦ man
lkçN³dUcKñaTaMgePTRbus TaMgePTRsI eKehAfa GUtUsUm (Autosomes)
ÉmYyKUrenAsl;Ca RkUm:UhSÚmePT (Sex chromosomes) CaGñkkMNt;ePT.
kñúgRkUm:UhSÚmmYyKU²rbs;mnusSmñak;²manmYy)anmkBImþay/ mYyeTot)an
mkBI«Buk.
eRkaykarRsavRCavCaeRcInqñaM eKGacsÁal;Bn§úCaeRcInEdlkalNavaTTYl
rgkarb:HBal; vabgá[manCMgWepSg²ehAfa CMgWBn§ú (Genetic disorders).
2c RkUm:UhSÚm
13
CMgWBn§ú EbgEckeTACabYnRbePT ³
1> PaBminFmμtarbs;RkUm:UhSÚm ³ TaMgenHekIteLIgeBlRkUm:UhSÚmTaMgmUl
b¤ mYyEpñkFMrbs;RkUm:UhSÚm)an)at;bg; ekIneTV b¤ ERbRbYl .
2> CMgWrbs;Bn§úEtmYy ³ TaMgenHbgáeLIgeBlmankarERbRbYlpøas;bþÚrenARtg;
Bn§úbgá[mankarERbRbYl b¤)at;bg;karsMeyaKnUvplitpl
ecjBIkUdrbs;Bn§úenaH.
3> CMgWb:HBal;elIBn§úeRcIn ³ vaekItecjBIkarERbRbYl
pøas;bþÚrénBn§úCaeRcIn rEmgekItmkCamYyehtuplEpñk
briyakas. )anesckþIfa manktþaCaeRcInRtUvekItman
RsbKña munnwg[ekItmanCaCMgW.
4> CMgWTak;Tgnwg mItUkugRDI (Mitochondria) ³
CMgWbgáedaykarERbRbYlpøas;bþÚrkñúgrcnasm<½nætUcmYy EdlminEmnCa
RkUm:UhSÚm DNA eT vasßitenAkñúgsIutUpøasrbs;ekasika eKehAfa
mItUkugRDI vaCasßanIy_sþúkfamBlrbs;ekasika.
taLasesmIu KWCaGVIEdleKdwgfaCa CMgWrbs;Bn§úEtmYy vaqøgBI«Bukmþay
eTAkUn tamEbbEpnNamYyénEbbEpnTaMgbYnCamUldæanEdlRBHsgÇeQμaH
eRhÁK½r emnEdl (Gregor Mendel) )anerobrab;elIkdMbUgkñúgqñaM 1865.
EbbEpnTaMgbYn mandUcxageRkam ³
(i) GUtUsUm:al dUmINg; (Autosomal dominant)
(ii) GUtUsUm:al er:esssIuv (Autosomal recessive)
(iii) Giuc-lIg dUmINg; (X-linked dominant)
(iv) Giuc-lIg er:esssIuv (X-linked recessive)
BaküTaMgenHeKeRbIenAkñúgBn§úviTüa edIm,Ierobrab;lkçN³lT§plKøInik [ehVNUTIb
(Phenotype)] EdlekItecjBIPaBminFmμtarbs;Bn§ú [ehSNUTIb
2d mItUkugRDI
14
(Genotype)]. ebI ehVNUTIbekItecjBIehSNUTIbEtxagNamYy «Buk b¤ mþay
karenHCa GUtUsUm:al dUmINg;. ebIekItecjBIehSNUTIbTaMg«Buk TaMgmþay
enaHeKehAfa GUtUsUm:al er:esssIuv. dUcKñaenHEdr ebIehVNUTIb ekItecjBI
ehSNUTIbtamry³PaBminFmμtarbs;RkUm:UhSÚmkMNt;ePTEtmYy «Buk b¤ mþay
eKehAfa Giuc-lIg dUmINg; EtebIekItecjBIRkUm:UhSÚmkMNt;ePTTaMgBIr
TaMg«Buk TaMgmþay eKehAfa Giuc-lIg er:esssIuv.
taLasesmIu CaCMgWrbs;Bn§úEtmYyEdlqøgBI«BukmþayeTAkUn tamEbbEpn
tMNBUC GUtUsUm:al er:esssIuv.
CMgW GUtUsUm (Autosomal disease) GacekItTaMgePTRsI nig RbusdUcKña
edayehtufaPaBminRbRktIekItmanelI GUtUsUm (Autosomes) NamYy
EtminekItelIRkUm:UhSÚmEdlkMNt;ePTrbs;kumareT.
er:esssIuv (Recessive) mann½yfa kumarRtUvTTYlBn§úbgáCMgWBI«Bukpg nig
BImþaypg edIm,I[ekItCasPaBKøInikF¶n;F¶r ehAfa taLasesmIukMritF¶n;.
buKÁlNaEdlTTYlBn§úbgáCMgWBImþaypg BI«Bukpg eKehAfa GUm:UhSIúháÚt
(Homozygotes). kñúgkrNI Ebtta taLasesmIu ( β– Thalassemia)
eKehAfa GñkCMgW Ebtta taLasesmIu GUm:UhSIúháÚt (Homozygous β–
Thalassemia) eKGacehAmüa:geTotfa taLasesmIukMritF¶n;
(Thalassemia major)/ eraKxVHeKalikaQamRkhmemDIETra:en
(Mediterranean anemia) b¤ eraKxVHeKalikaQamRkhmkULI (Cooley’s
anemia).
buKÁlNaEdlTTYlBn§úFmμtamYyBImñak;én«Bukmþay ehIyBn§úmYyeTotbgáCMgW
BImñak;epSgeTotén«Bukmþay eKehAfa eGetr:UhSIúháÚt (Heterozygotes).
ehIydUcKñaenHEdr kúñgkrNI Ebtta taLasesmIu eKehAfa Ebtta
taLasesmIu eGetr:UhSIúháÚt (Heterozygous β – Thalassemia).
manBaküepSgeTotEdleKeRbIcMeBaHGñkpÞúkBn§úbgáCMgW EtGt;maneraKsBaØa KW
15
taLasesmIukMritRsal (Thalassemia minor b¤ Thalassemia trait).
GñkCMgWEbbenH nwgminekItCaeraKsBaØaGVIeT Etya:gNak¾eday eKnwgbBa¢ÚnBn§ú
bgáCMgWenaHeTAkUnrbs;eK.
PaBminRbRktIkñúgeKalikaQamRkhmEdlnaMeGayekItCMgWtaLa-
sesmIukMritF¶n;
dUc)anerobrab;kñúgCMBUkTI1/ taLasesmIu KWCaCMgWBn§útBUCénQam [cMCagenH
eTot KWCaCMgWmYybNþalmkBIPaBminRbRktIkñúgkarsMeyaKm:UelKul
eGm:UkøÚb‘Ín kñúgeKalikaQamRkhm.
eGm:UkøÚb‘Ín nig Edk
eGm:UkøÚb‘Ín ¬emIlrUb 2e¦ KWCaRbePTm:UelKulcMruHBiess EdlCaRbUetGIun
mankñúgeKalikaQamRkhm EdlmantYnaTIdwknaMGuksIuEhSneTAkan;kEnøg
EdlRtUvkarkñúgsarBagÁkay. eKalikaQamRkhmnImYy² manm:UelKul
eGm:UkøÚb‘Ín 300lan.
m:UelKuleGm:UkøÚb‘ÍnmYyEckCa 2 Epñk ³
(i) RbUetGIunmYy ehAfa køÚb‘Ín (Globin) begIát)anCaExSRbUetGIuncMnYnbYn
tMerobCaKUrnwgKña ¬emIlrUb 2e + f¦. vamanExSRbUetGIunmYycMnYn dUcCa
ExSRbUetGIunRbePT Gal;hVa (alpla2 = a2) nig ExSRbUetGIunEdlminEmn
RbePT Gal;hVa (β2,γ2, 2, 2,E2) tMerobKñaCaKUr a2β2, a2γ2, a2 2,
a2 2 nig a2E 2.
(ii) bNþMú EGm-Edk (Haem-Iron) Carcnasm<½n§ragCargVg;EdlsMeyaK enAkñúg
sIutUsul (Cytosol) nig mItUkugRDI (Mitochondria) rbs;ekasika.
m:UelKulEdkmYymankñúgbNþMú EGm-EdkCaGñkpþl;lT§PaB[mankardwk
CBa¢ÚnGuksIuEhSnkñúgsarBagÁkay. enHedaysarEtEdkgayP¢ab; nig gay
pþac;GuksIuEhSn edaybegáItCameFüa)ayd¾manRbsiT§iPaBkñúgkarnaM
GuksIuEhSneTACalika nig ekasika.
2e Haemoglobin
2f
16
mnusSFMFmμtamanEdk 4 Rkam enAkñúgxøÜn ehIy 75° ¬RbEhlCa 3 Rkam¦
RtUv)aneRbIedIm,IsMeyaKeGm:UkøÚb‘Ín. karplit nig sMeyaKeGm:UkøÚb‘Ín
TTYlkarRKb;RKgBIBn§úmYycMnYn KW BYk Bn§úGal;hVa (a- genes) sßitelI
RkUm:UhSÚmelx 16 cMENk Bn§úEbtta (β- genes)/ Bn§úháama: (γ- genes)
nig Bn§úEdlta ( - genes) sßitelI RkUm:UhSÚmelx 11. manBn§úbYn
kMNt;ExSGal;hVa (a- chains) nigmanBn§úBIrkMNt;ExSEbtta (B- chains)
¬emIlrUb 2g¦. edayminKitBIcMnYnBn§úEdlTTYlxusRtUvkñúgkarRtYtBinitükar
sMeyaKExSGal;hVa nig ExSEbtta KW ExSTaMgBIrRtUv)anplitkúñgbrimaN
esμIKñaya:gBitR)akd.
manRbePTeGm:UkøÚb‘ÍnepSg² )anmkBIkarpÁÚrpÁgExSRbUetGIunxus²Kña EdlRtUv
)anplitenAdMNak;kalnImYy²énCIvit dUcbgðajkñúgtaragxageRkam ¬emIlrUb
2h¦.
2g The αα- and
ββ- globin gene
clusters on
chromosomes
16 and 11,
respectively
2h
17
Bn§úEdlRKb;RKgkarsMeyaKkøÚb‘Ín
PaBminRbRktIBitR)akdEdlnaMeGayekIt Ebtta taLasesmIukMritF¶n;
KWenARtg;Bn§úEdlRKb;RKgkarplit ExSRbUetGIun Ebtta kñúg køÚb‘Ín rbs;
eGm:UkøÚb‘Ín.
CalT§plBIPaBminRbRktIrbs;Bn§úenH vaKμanplit ExSEbtta b¤ manbnþic
bnþÜc EdleFVI[eKalikaQamRkhmmanExSRbUetGIunEtmYyRbePT KW ExS
Gal;hVa. GtulüPaBenH raraMgdl;karpliteGm:UkøÚb‘ÍnFmμta EdlTamTar
[man ExSEbtta nig ExSGal;hVa edIm,IdMeNIr[)anRtwmRtUv. CalT§pl
karpliteKalikaQamRkhmEdleKehAfa eGrIuRtUb:UGIueyhSIús (Erythro-
poiesis) ¬ecjBIBaküRkik Erythra )anesckþIfa {eKalikaQamRkhm}/
poiesis )anesckþIfa {plit}¦ RtUvTTYlrgkar b:HBal;ya:gF¶n;F¶r.
dUc)anCMrabxagelI PaBminRbRktIrbs;Bn§úTTYlxusRtUvkñúgkarplit
ExSEbtta rbs;eGm:UkøÚb‘Ín KWbgáedaykarpøas;bþÚrEtmYyenAkñúgKUr)asmYy
¬karpøas;bþÚrcMNuc¦ b¤ edaybMENkTaMgLayrbs;Bn§ú)anbg; ¬rlub)at;¦.
2h The sites of
erythropoiesis
during development
and the different
globins produced at
each stage
18
eK)ansÁal;karpøas;bþÚr Cag 200 epSg²KñaEdlGacb:HBal;eTAdl;dMeNIr
karFmμtarbs;Bn§úsMrab; EbttakøÚb‘Ín (β- globin). GaRs½yedayRbePT
énkarpøas;bþÚr karb:HBal;karsMeyaK køÚb‘Ín mankMrittictYc b¤ xøaMgkøa
ehIynaMeGayekIttaLasesmIukMritRsal b¤ kMritF¶n;.
karpøas;bþÚrxøHmanplb:HBal;mFüm (β++) rhUtdl;b:HBal;bgÁÜr (β+)
eTAelIkarplit ExSEbtta/ rIÉkarpøas;bþÚrxøHeToteFVI[)at;karplit
ExSEbtta Etmþg (βo).
dUcenHmnusSEdlTTYlBn§ú β+ BI«Bukmþay TMngCavivtþn_eTArktaLasesmIu
kMritmFüm. pÞúyeTAvij GñkTaMgLayEdlTTYlBn§ú βo BI«Bukmþay nwgxVH
EbttakøÚb‘Ín esÞIrEtTaMgRsug ehIynwgvivtþn_eTArkTMrg;F¶n;F¶réntaLasesmIu
esÞIrEt 100°. eTaHya:gNak¾eday eBlTTYlBn§úcMruHcUlKña/ vaminCakar
gayRsYlkñúgkarTsSn_TayehVNUTIb EdlEsþgecjmkeLIy
dUcCa β+β++ b¤ β+βo b¤ β++β+o.
cMeBaH Ebtta taLasesmIu ( β - Thalassemia) ]TahrN_ lT§PaBbgá
GacCa ³
βo/βo : taLasesmIukMritF¶n; (Thalassemia major)
β+/ β+ : taLasesmIukMritF¶n; (Thalassemia major)
β++/β++ : taLasesmIukMritmFüm (Thalassemia intermedia - TMrg;mFüménCMgW)
β+/ β++ : taLasesmIukMritF¶n; ¼ kMritmFüm (Thalassemia major / intermedia)
ehSNUTIb ¼ ehVNUTIb (Genotype / Phenotype)
dUc)anerobrab;xagelI vamansarsMxan;Nas;kñúgkarEsVgrkkarpøas;bþÚrBn§ú
BiessedayELk (Genotype) EdlmanTMnak;TMngCamYyPaBF¶n;F¶rEpñkKøInik
énCMgW (Phenotype). karbUkpSMcUlKñaepSg²énBn§úxusKñaTaMgbI (β++, β+ nig
βo) EdlmankñúgtaLasesmIu eFVI[kMritF¶n;F¶rénCMgWxus²Kña. TnÞwmnwg
enHEdrenARbeTsepSg² manlkçN³énkarpSMBn§úcUlKña ehIynigPaBjwkjab;
19
énkarpøas;bþÚrbn§úedayELkrbs;eK.
]TahrN_ énkarpøas;bþÚr (Mutations) kMritF¶n; ¬0¦/ minsUvF¶n; ¬+¦/ mFüm
¬++¦ bgðajdUcxageRkam ³
β++ Mutations β+ Mutations βo Mutations
-101, -87, -88, -28 lVS1-110 lVS1-1
lVS1-106 lVS11-745 lVS11-1
lVS1-5 IVS1-[-25]
C39
ktþaBn§úmYycMnYnepSgeTot k¾GacCYybnßyPaBF¶n;F¶rénCMgW)anEdr dUcCa ³
(i) karsMeyaKExSGal;hVa (a - chains) fycuH. Ca]TahrN_ GñkCMgW
taLasesmIukMritF¶n;xøH Kat;TTYlkarpøas;bþÚrEdlbnßykarsMeyaK
ExSGal;hVaEfmBIelIkarfycuHénkarsMeyaKExSEbtta. kñúgkrNIenH
GtulüPaBrvagExSGal;hVa nig ExSEbttaminsUvxøaMg dUcenHCMgWk¾manTMrg;
minF¶n;F¶rEdr.
(ii) kMeNInkarsMeyaKExSháama: (γ - chains). QammnusSFM Fmμta man
eGm:UkøÚb‘ÍnTarkkñúgépÞ (Foetal hemoglobin = HbF) RbmaN 1°
ekItBIExSGal;hVamYyKUr nig ExSháama:mYyKUr (a2 γ2). cMeBaHGñkCMgW
taLasesmuI karplit ExSháama: (γ - chains) )anekIneLIgeday
sarBagÁkayxitxMsMrbsMrYldl;kgVHxatkarplit eGm:UkøÚb‘Ín Ga (HbA)
edaybegáInkarplit HbF. eTaHya:gNak¾eday karekIneLIgenHvaBMu
RKb;RKan;eTACMnYsmuxgarrbs; HbA Edl)at;bg;eLIy. manGñkCMgW
taLasesmuIxøHGacTTYlCatMNBUCpgEdrnUvlkçx½NÐmYyehAfa tMNBUC
GciéRnþy_én HbF (Hereditary Persistance of Fœtal Hemoglobin b¤
HPFH). eBlenaHkMrit HbF mankñúgkMritx<s;ehIymanCab; eBjmYyCIvit
rbs;mnusSFM. GñkCMgWk¾GacTTYlCatMNBUCpgEdrnUvkarpøas;bþÚr
20
(Mutations) EdlmanP¢ab;mkCamYynUvkareP£acBn§úrbs; háama:køÚb‘Ín (γ -
globin genes) ¬]TahrN_ γ Xmn polymorphism¦ b¤
P¢ab;mkCamYynUvlkçxNÐepSgeTotdUcCa β- Thalassemia
EdlGaceFVI[mankarekIneLIg karsMeyaK HbF elImnusSFM ¬BI 5 -
20°¦ ehIykarenHvabnßyPaBF¶n;F¶rrbs;taLasesmuIedaybnßy
GtulüPaBénExSkøÚb‘Ín (Globin chains).
eraKsrIrsaRsþ rbs;CMgWtaLasesmIu (Pathophysiology of
Thalassemia)
kgVHExSEbtta ( ββ- chains) ehIyelIsExSGal;hVa (a- chains)
kñúgGMLúgeBlmanépÞeBaH Qamrbs;TarkpÞúkeGm:UkøÚb‘ÍnRbePTBiess
müa:geQμaHfa eGm:UkøÚb‘ÍnTarkkñúgépÞ (Fœtal hemoglobin = HbF).
dUc)anCMrabxagelI/ HbF ekItBIExSGal;hVamYyKUr nig ExSháama:mYyKUr
(a2γ2). HbF enHbMeBjmuxgardwknaMGuksIuEhSn kñuúgsarBagÁkaydUc
eGm:UkøÚb‘ÍnFmμtaEdlbMeBjmuxgarkñúgxøÜnkumar nig mnusSFMEdr. eRkayBITark
RbsUt/ HbF bnþbMeBjmuxgarFmμtarhUtdl;TarkGayu 6 Ex eTIbvacab;epþIm
CMnYsbnþicmþg²edayeGm:UkøÚb‘Ínrbs;mnusSFM (HbA). HbA ekItBIExSGal;hVa
BIr nig ExSEbttaBIr (a2 β2).
cMeBaHtaLasesmIukMritF¶n; BMumankarplitExSEbttaeT b¤ manplit
EdrEttictYcbMput eFVI[KμankarsMeyaKecjCa HbA Fmμta)an ehIy
b:HBal;ya:gF¶n;F¶rdl;smtßPaBrbs;eKalikaQamRkhm kñúgkardwk
naMGuksIuEhSn. dUecñaH xøÜnkumareqIøytb edaybnþkarplit HbF.
Etya:gNak¾eday vaBMuGacplit)anbrimaNRKb;RKan; edIm,IeqøIytb
tamesckþIRtUvkarrbs;sarBagÁkaykumarEdlecHEtFMFat; nig
edIm,ICMnYsmuxgardwkCBa¢ÚnGuksIuEhSnrbs; HbA (a2 β2) )aneLIy.
karmanExSEbttabnþicbnþÜc b¤k¾KμanesaH k¾manplGviC¢manepSgeTot
21
Edr. eBlEdlsarBagÁkayeyIgbnþplitExSGal;hVaCaFmμta EtExSEbtta
minRKb;RKan;edIm,Icab;KUKña ExSGal;hVaecHEtekIneLIg²kkkujeRcIn. karkk
kujenHvarMxandl;karpliteKalikaQamRkhmrbs;sarBagÁkay edaykat;
bnßykarplitrhUtdl; 95°. edaymaneKalikaQamRkhmeBjGayuEt
bnþicbnþÜc sarBagÁkayecjCasPaBesøksøaMgxøaMg.
elIsBIenHeTot ExSGal;hVaelIslubkkpMþúkñúgeKalikaqamRkhmeBjGayu
kñúgcrnþQam eFVI[Pñasrbs;vagayxUcxat ehIyEbkFøayEdlritEteFVI[
PaBesøksøaMgkan;EtF¶n;F¶r. dMeNIrEbkeKalikaQamRkhmeKehAfa
eGm:UlIs (Hemolysis) ¬mkBIBaküRkik Hem )anesckþIfa {Qam}/ lysis
)anesckþIfa {Ebk}¦. eGm:UlIs bgá[ b‘ÍlIruyb‘Ín (Bilirubin) mankMrit
x<s;CagFmμta. b‘ÍlIruyb‘Ín CasarFatuKImIBN’elOgEdl)anmkBIkarrMlay
eGm:UkøÚb‘Ín (Hemoglobin) ehIyEdlRtUv)anbeBa©jedayeKalikaQam
RkhmxUcxatkñúgdMeNIrrbs; eGm:UlIs. b‘ÍlIruyb‘Ín mankMritx<s;eFVI[EPñk
nig Es,kGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; mansPaBBN’elOg eKehAfa
“Icteric”.
EsþgecjCalT§plénkgVHeKalikaQamRkhm GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;
mansPaBesøksøaMg/ Gs;kMlaMg ehIyebHdUgedIrjab;eRBaHkgVHGuksIuEhSn.
karenHnwgeFVI[ebHdUgrIk. GñkCMgWmankarFMFat;ragÁkayyWtya:v ehIyman
karlM)akeFVIskmμPaBragÁkay. PaBesøksøaMgmanCaRbcaM mineqøIytb
nwgkarBüa)al. kumareTACaexSay elVIy ehIymYrem:A nig yMxusFmμta.
kgVHeKalikaQamRkhmF¶n;F¶r k¾nwgjauMg[manynþkarkarBarmYycMnYn
ekIteLIgkñúgsarBagÁkay sMxan;CageK KWbegáInskmμPaBxYrq¥wg. dUc)anCMrab
ehIyfa eKalikaQamRkhmplitenAkñúgxYrq¥wg. edIm,IRbwgTb;Tl;nwgkar
fycuHéneKalikaQamRkhmkñúgcrnþQam xYrq¥wgbegáInskmμPaBelIsBIFmμta
RbmaNCa 30 dg edIm,IpliteKalikaQamRkhm[)aneRcIn. karbegáIn
skmμPaBenHk¾)anCMruj[q¥wg RtUvEtrIkFMEdr bgá[q¥wgk,almanTMrg;xusBI
Excess αα Globin Chains
� Major cause of anemia
� Precipitate in early nucleated
erythroid progenitors in marrow
� Lead to ineffective erythropoiesis
� Precipitate in mature red cells
� Lead to hemolysis
� Undergo proteolysis
-- absorbance
o..o..o radioactivity
-- absorbance
o..o..o radioactivity
22
Fmμta eFμjelIlyecjxøaMg ehIynwgkarrmYlénq¥wgCMnI nig q¥wgkgxñg .
q¥wgmansPaBesþIgCagFmμta (Osteopenia) ehIypuy CYnkalgaynwg)ak;.
eKalikaQamRkhmRtUveRcaHenAGeNþIk (Spleen) EdlCasrIragÁTTYlxusRtUv
kñúgkarkMeTcecalral;eKalikaQamRkhmEdlcas;RKb;GayuRtUvxUc.
Etya:gNak¾eday cMeBaHGñkCMgWtaLasesmuI GeNþIkRtUvra:b;rgkMeTceKalika
QamRkhmd¾eRcInsem,Im edaysarxYrq¥wgmanskmμPaBplitxøaMg.
CalT§pl GeNþIkxøÜnÉgRtUvEtskmμCagFmμta edayRbwgkMeTceKalika
QamRkhmEdlelIs ehIyvak¾cab;epþImrIkFM eKehAfa Hypersplenism.
bEnßmelIkarkMeTceKalikaQamRkhmEdlcas; GeNþIkEdlskmμxøaMg
k¾kMeTcpgEdrnUveKalikaQams/ pøaEkt nig eKalikaRkhmekμgx©I/ karenHva
rwtEteFVI[kgVHRKab;QamRkhmkan;EtF¶n;F¶reLIg. eKalikaQamRkhm
EdleFVIdMeNIrkñúgcrnþQamGñkCMgWtaLasesmIu CaeKalikamanragxusFmμta
edaysarxVHm:UelKul eGm:UkøÚb‘ÍnFmμta ehIyrEmgeTACab;kl;enAkñúgGeNþIk
eFVI[GeNþIkkan;EtFM. TIbBa©b; GeNþIkenHÉgb:unb:gcat;viFankarN_ Tb;kgVH
eKalikaQamRkhmrbs;sarBagÁkayedayplitRKab;QamRkhmedayxøÜn
ÉgEtmþg ¬karbegáItRKab;QamRkhmenAeRkAxYrq¥wg¦ karenHGeNþIkrwtEt
rIkkan;EtFM.
dUcenH karelIsExSGal;hVa ehIyKμantulüPaBcMnYnrvagExSGal;hVa nig
ExSEbtta CabuBVehtucMbgbgá[ekItCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; CakarERbRbYl
muxgarEdlCab;Tak;TinCamYyCMgW.
sarBagÁkayxitxMTb;Tl;nwgkarkgVHeKalikaQamRkhmF¶n;F¶redayRsUb
ykCatiEdkBIcMNIGahar tambMBg;rMlayGaharkan;EteRcIn. eTaHya:genHkþI
vaRKan;EteFVI[sPaBkarN_kan;Etya:b;eTAeTot ³ GñkCMgWtaLasesmuITTYlrg
kgVHeKalikaQamRkhmedaysarkarplitRKab;QamRkhmBMuRKb;RKan; BMu
EmnedaysarkgVHCatiEdkeT. karRsUbCatiEdkkan;EteRcIn vaeFVI[sarBagÁ-
kayRbQmmuxnwgeRKaHfñak;fμI KWelIsbnÞúkCatiEdk.
23
kMNt;eraKvinicä½yCMgWtaLasesmuI
kumarekItmkmantaLasesmuI nwgminbgðajeraKsBaØa[eXIjeLIy. sUm,IEt
etsþmnÞIrBiesaFn_k¾braC½ykñúgkarrkeraKvinicä½yEdr CaBiessebIeKmin)aneFVI
etsþ«Bukmþay min)aneFVIetsþmuneBlTarkekIt ehIykñúgRKYsarKμankUnman
CMgWenH. ehtupllM)akeFVIeraKvinicä½ytaLasesmuIkñúgdMNak;kalGayudMbUg
rbs;kumaredaysarvaman HbF kñúgbrimaNRKb;RKan;edIm,IFana)annUv
tulüPaBkñúgcMnYnExSkøÚb‘Ín ¬Gal;hVa nig háam:a¦ EdlCaGñkbegáIt HbF
KWeFVI[kumartUc²eCosputBIdMeNIrGsmtßPaBkñúgkarpliteKalikaRkhm
dUc)anerobrab;xagedImmkehIy.
vaGacmanlT§PaBeFVIeraKvinicä½ytaLasesmuI enAGayudMbUg)aneday
meFüa)aybec©keTsm:UelKul EdlsMKal;nUvkarpøas;bþÚr (Mutations)
Edlkumar)anTTYlCalkçN³tMNrBUCBI«Bukmþay. eTaHya:gNak¾eday
kareFVIetsþenHTMngCaGnuvtþn_eBlsgS½yBiessNamYy Ca]TahrN_
eBlTarkekItBI«BukmþayEdlCa GñkpÞúkBn§úbgáCMgW (Carriers). CaGkusl
eTaHbICamankmμviFIBinitüRsavRCav (Screening programme) elITarkeTIb
ekItya:gl¥k¾edayk¾kareFVIetsþrkeraKvinicä½yCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; swgEt
minGac[snñidæan)anenAdMNak;kalGayudMbUgeLIy. eTaHya:gNak¾eday
karBinitüRsavRCav GacmanRbeyaCn_kñúgkareFVIeraKvinicä½y rkRbePTkøay
epSg² dUcCa HbE b¤ HbS.
kñúgkrNIPaKeRcIn taLasesmuIkMritF¶n;GaceFVIeraKvinicä½y)anmunGayu 2 qñaM.
EttaLasesmuIkMritmFüm enAEtminGaceFVIeraKvinicä½y)ankñúgry³eBld¾yUr.
taragxageRkam bgðajBIlT§plénkarsikSaEdleFVIeLIgedayGñkRsavRCav
mYycMnYnelIbBaðaenH.
24
Gayu énkarbgðajeraKvinicä½yrbs;kumartaLasesmuIkMritF¶n; b¤ kMritmFüm
(from Modell and Berdoukas 1984)
Gayu ¬qñaM¦ taLasesmuIkMritF¶n; taLasesmuIkMritmFüm
<1 75 - 62° 4 - 11°
1-2 35 - 29° 11 - 30°
>2 11 - 9° 22 - 59°
viFIsaRsþEpñkelahitviTüa EdleKeRbICaTUeTAedIm,IeFVIeraKvinicä½y
taLasesmuIkMritF¶n;
(i) snÞTsSn_elahitviTüa ³ RKab;QamTaMgenHRtUv)anvas;Evgeday
]bkrN_eGLicRtUnic eKeRbIvaedIm,Ivas;TMhM nig maDeKalikaQamRkhm
nig brimaNeGm:UkøÚb‘Ín (Hb) EdlmankñúgeKalikaRkhm. kMNt;eraK
vinicä½ytaLasesmuI)aneBlNaTMhM nig maDeKalikaQamRkhm ehIynig
kMhab;eGm:UkøÚb‘ÍnkñúgeKalikaRkhmTaMgenaHmankarcuHfyya:gxøaMg eday
kMrit eGm:UkøÚb‘Ínrvag 2- 6 Rkam¼d>l ¬g/dl¦. xageRkamenH KWCa
snÞTsSn_ elahitviTüamYycMnYn EdleKeXIjmanTUeTAelIGñkCMgW
taLasesmuI ³
tMélmFüm KMlat ¬Range¦
Hb g/dl 6/8 3/9 - 9/3
¬brimaNmFümén Hb kñúgbrimaNQammYyrgVal;¦
MCH pg 20/9 15 - 26
¬TMgn;mFümén Hb kñúgeKalikaQamRkhmnImYy²¦
MCV fl 65/8 57 - 75
¬TMhMmFümrbs;eKalikaQamRkhm¦
MCHC g/dl 30/9 26 - 34
¬brimaNmFümén Hb kñúgbrimaNeKalikaQamRkhmmYyrgVal; ¦
25
cMnYneKalikaQam>s emIleTAhak;dUcCaekIneLIg edaysarvtþmand¾eRcIn
elIslb;éneKalikaQamRkhmekμgx©I ¬vaenAmansñÚl¦ Edl]bkrN_rab;
RKb;QamGacyl;RcLMfaCaeKalikaQam>seTAvij. eTaHya:gNak¾
eday karRcLMenHgaynwgEjk)anedayGegátEpñkmnÞIrBiesaFn_bnÞab;mk
eTot.
(ii) karBinitüQamedayBaselIkBa©k; (Blood film) nig rUbrageKalika
QamRkhm (RBC morphology) ³ BinitüedaymIRkUTsSn_ eKalikaQam
RkhmmansPaBesøkCag (Hypochromic) ¬emIlrUb 2k¦ ehIy
tUcCagFmμta (Microcytic). sMxan;bMputenaH PaKeRcInmanragxus
Fmμta xøHtUcxøHFM (Anisocytosis)/ xøHmanragreqjrqUj
(Poikilocyte).
(iii)eGLicRtUhV½rEr:séneGm:UkøÚb‘Ín (Hb electrophoresis) ³
enHCadMeNIrmYyEdlEjkRbUetGIunepSg² EdlbegáItCam:UelKul
eGm:UkøÚb‘Ín (Hb) dUcCa HbA, HbA2 nig HbF. eraKvinicä½ytaLasesmIu
GaceFVI)aneBlkMrit HbF x<s;CagFmμta ehIyGacERbRbYlenAcenøaH 20
- 90°. HbA2 EdlFmμtavamanrhUtdl; 3° éneGm:UkøÚb‘Ín ³ GacKμan
GacfycuH GacenAFmμta b¤ k¾ekIneLIgbnþic.
(iv)viFIviPaKm:UelKul (Molecular methods) ³ enHKWCameFüa)ayBiess
edIm,IbBa¢ak; b¤ TTYl)anBt’manBitR)akdkñúgkareFVIeraKvinicä½yedayGegát
elI DNA/ ]TahrN_edIm,IkMNt;karpøas;bþÚr (Mutations) EdlbgáCMgW.
eRkABIbBa¢ak;)annUveraKvinicä½y vak¾pþl;Bt’man[dwgpgEdrBIsPaBF¶n;F¶r
EpñkKøInikrbs;CMgW.
karGegátBinitüRKab;Qam k¾dUcCakarBinitükarpøas;bþÚrrbs;Bn§ú a/ β nig γ
KWCaCMhand¾sMxan;kMNt;eraKvinicä½ytaLasesmuIpg nig kMNt;karBüa)al
pg. eTaHbIeraKvinicä½y Ebtta taLasesmIukMritF¶n; EtgEtgayRsYl
2k
26
karlM)akk¾GacekItmanEdr CaBiessenAbNþaRbeTskMBugGPivDÆn_ Edl
manGRtaQWeRcIn dUcCaCMgWRKuncaj;GaceFVI[sμúRKsμajdl;kareFVIeraK
vinicä½y. ]TahrN_ RKuncaj;Gacbgá[xVHeKalikaQamRkhm nig GeNþIk
rIkFM ehIyeTaHCakarrkeXIjEpñkelahitviTüarbs;mnÞIrBiesaFn_vaxusKña
k¾eday vaGaccaM)ac;faRtUvBüa)alCMgWedayfñaMRKuncaj;sin munnwgeFVIkar
vaytMéleLIgvijnUvsPaB nig eraKvinicä½yrbs;CMgWtaLasesmIu.
CMgWepSg²eTot k¾Gacbgá[xVHRKab;QamRkhm nig GeNþIkrIkFMEdr ehIy
HbF ekIneLIgpgEdr ehIykareFVIeraKvinicä½yEjk KWCakarcaM)ac;eday
BinitüKøInik nigviPaKenAmnÞIrBiesaFn_bEnßm. vamansarsMxan;Nas;EdlRtUv
bBa¢ak;eraKvinicä½ytaLasesmuI[)anBitR)akdmuneFVIkarBüa)al.
CMgW eGm:UkøÚb‘Ín (Hb) kMritF¶n;epSg²
CMgW ExSGal;hVa køÚb‘Ín CMgW ExSEbtta køÚb‘Ín(a - globin chain disorders) (β - globin chain disorders)
a - thalassemias Sickle cell disorders
¬Gal;hVa taLasesmuI¦ ¬CMgW ekasikasIukxWl¦
� HbH disease � sickle cell anemia (HbSS)
� a - thalassemia hydrops foetalis � HbS/β - thalassemia
(= Hb Bart’s hydrops foetalis) � HbSC disease
� HbSD disease
� CMgW sIukxWl epSg²eTot
ββ - thalassemias
¬Ebtta taLasesmuI¦
� β - thalassemia major
¬Ebtta taLasesmuIkMritF¶n;¦
� β - thalassemia intermedia
¬Ebtta taLasesmuIkMritmFüm¦
� HbE/β - thalassemia
� CMgW taLasesmuI kMrepSg²eTot
27
karBüa)al Ebtta taLasesmuIkMritF¶n;
ry³eBl 3 TsvtSr_cugeRkayenH karBinitüGegátEpñkKøInik nigkarRsavRCav
)anbgðajfa taLasesmuIkMritF¶n;CaCMgWmYyGacBüa)al)an. karsikSa)an
bgðajfa karBüa)aledaybBa©ÚlQamCaeTogTat;nUvQamEdlBinitü)an
RtwmRtUv nig mansuvtßiPaBedaycMraj;ykCatiEdkya:gmanRbsiT§iPaB nig
eTogTat; )anbegáInKuNPaB nigkarrs;ranmanCIvitrbs;GñkCMgW)anya:geRcIn .
rebobBüa)alEdleKENnaMenH eKp©g;eTAelIkarRbyuT§nwgGRtakgVHeKalika
QamRkhmkñúgCMgWtaLasesmuI nig plvi)akrbs;va ehIynigp©g;eTAelI
karkarBarkMu[manelIsCatiEdkkñúgCalikabnþicmþg² EdlbNþalmkBICMgW
xøÜnÉgpg nigBIkarBüa)aledaykarbBa©ÚlQampg EdleRbIsMrab;Tb;Tl;
nwgkgVHeKalikaQamRkhm.
28
CMBUkTI 3
karBüa)aledaykarbBa©ÚlQam
karbBa©ÚlQamedayeTogTat; )anrYmcMENkd¾FMeFgdl;KuNPaB nig Gayu
kalCIvitGñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; ehIyCaTidæPaBrYménkarBüa)al
taLasesmuI cab;taMgBITsvtSr_qñaM 1960.
ebIminmancMNat;karedayRbsiT§iPaBeT kgVHRKab;QamRkhmF¶n;F¶r nig
karrIkFMRCulénlkçN³xYrq¥wgrbs; taLasesmuIkMritF¶n; nwgnaMeTArk ³
� karrIkFMFat;yWtya:v
� karxusTMrg;minFmμtaénq¥wgmux nig q¥wgepSg²eTot
� q¥wgBukpuy nig kar)ak;q¥wg
� eføIm nig GeNþIkrIkFM
� karxUcxatdl;skmμPaBragkayFmμta
karbBa©ÚlQamya:geTogTat;elImUldæaneFVIeLIgGs;mYyCIvit GacTb;Tl; b¤
QaneTAdl;karBar)ankMu[ekItmaneraKsBaØa ¬rhUtdl;mankarBüa)al
taLasesmuIkMritF¶n;eGayCadac;NamYydak;[Gnuvtþn_¦. ya:gNak¾eday
manktþaCaeRcInRtUvEtykmkKitKUr eBlcab;epþImkarBüa)aledaykarbBa©Úl
Qam.
CMBUkenH nwgBiPakSaGMBI ³
1> etIeBlNaKYrcab;epþImkarBüa)aledaybBa©ÚlQam.
2> eFVIdUcemþcedIm,IFana[)ankarbBa©ÚlQamRbkbedaysuvtßiPaB.
3> etIeKRtUvbBa©ÚlQamRbePTGVI.
4> eFVIdUcemþceTIb)anQamsmRsbtamrebobrbbénkarBüa)al
edaybBa©ÚlQam .
29
etIeBlNaRtUvcab;epþImBüa)aledaybBa©ÚlQam
karBüa)aledaybBa©ÚlQamRtUvcab;epþImEteBlNa eraKvinicä½ytaLasesmuI
kMritF¶n;RtUv)anbBa¢ak;c,as;. dUc)anniyayxagelI/ eraKvinicä½ytaLasesmuI
kMritF¶n; Ep¥keTAelI ³
(i) etsþmnÞIrBiesaFn_/ ]TahrN_ viFIviPaKm:UelKul/ eGLicRtUhV½rEr:s
éneGm:UkøÚb‘Ín nig etsþmnÞIrBiesaFn_epSgeTot dUcCa High Pressure
Liquid Chromatography (HPLC).
(ii) karviPaKeTAelIBn§ú (Genetic analysis) edIm,IsÁal;RbePTénkarpøas;bþÚr
kñúgCMgWtaLasesmIu Ebtta nig Gal;hVa k¾dUcCavtþman Xmn1
restriction enzyme site EdlCakMNt;sMKal;mYyCYy[eyIgBüakrN_
BIsPaBF¶n;F¶énCMgW nig kMNt;BIrebobrbbBüa)alEdlsmRsbbMputcMeBaH
GñkCMgWnImYy².
PaBF¶n;F¶rénkgVHRKab;QamRkhm EtgEtRtUv)anvaytMéledayEp¥kelI
mUldæanénkMrit eGm:UkøÚb‘Ín (Hb) kñúgQam. eKKitCaRkamkñúgQammYy
edsIulIRt ¬d>l = 1¼100 lIRt¦. eGm:UkøÚb‘Ín gayRsYlvas;EvgkñúgmnÞIr
BiesaFn_edayeRbI ma:sIunrab;RKab;Qam. viFIcas;dUcCabec©keTs salI
(Sahli technique) k¾Gacvas;Evg eGm:UkøÚb‘Ín KYr[Tukcitþ)anEdr. kMrit
eGm:UkøÚb‘Ín Fmμta CaTUeTAeKKitfaenAcenøaH 13 - 16 Rkam¼d>l ¬g/dl¦
cMeBaHburs ehIy 11 - 14 Rkam¼d>l cMeBaHRsþI nig kumar. TaMgburs
TaMgRsþI eGm:UkøÚb‘Ín enAcenøaH 8 - 11 Rkam¼d>l tMNag[kgVHeKalika
QamRkhmkMritmFüm. ebIkgVHeKalikaQamRkhm
kMritF¶n; eGm:UkøÚb‘Ín ticCag 8 Rkam¼d>l.
GñkCMgWRtUvcab;epþImbBa©ÚlQamEteBlNataLasesmIu
RtUv)anbBa¢ak;tamry³eraKvinicä½yedaymnÞIrBiesaFn_ nig
karsikSam:UelKul ¬dUc)anerobrab;xagelI¦ ehIyeBl
30
Edl ³
� kMrit eGm:UkøÚb‘Ín (Hb) RtUv)ankt;RtaticCag 8 Rkam¼d>l kñúgGMLúgeBl
BIrdgbnþbnÞab;Kña XøatBIKñaCag 2 s)aþh_. CYnkalGñkCMgWGacmankMlaMg
BlM ehIyrIkFMFat;FmμtaeTaHCakMrit eGm:UkøÚb‘Ín enAcenøaH 6 - 7 Rkam¼d>l
k¾eday EtkarsMerccitþfaminbBa©ÚlQamkñúgeBlenH TamTarnUv
bTBiesaFn_KøInikd¾FMeFg nig karBinitüedayykcitþTukdak;.
� kMrit eGm:UkøÚb‘Ín elIsBI 7 Rkam¼d>l b:uEnþP¢ab;CamYysBaØarUbkay dUcCa ³
- TMrg;muxERbRbYl
- minFMFat; nig kareLIgTMgn;tictYc
- )ak;q¥wg
- karplitRKab;QamenAeRkAxYrq¥wg bgðajedayeføIm nig GeNþIkrIkFM
ebImanbBaðaTaMgenH karbBa©ÚlQamminRtUvBnüaeBleLIy.
Fana[)ankarbBa©ÚlQammansuvtßiPaB
QamRtUvEtmanRKb;RKan; b¤ gayrk)an
� edaykarbBa©ÚlQam KWCakarBüa)aleFVIeLIgGs;mYyCIvitcMeBaH
taLasesmuI GaC£aFrsuxaPi)alRtUvCMrujeKalneya)aypþl;QamedIm,I
Fana[)annUvkarpÁt;pÁg;Qamdl;GñkCMgW)anRKb;RKan; nig CaGciéRnþy_.
karBar[)ankMu[mankarcMlgPñak;garbgáeraK
� karbBa©ÚlQamRtUveFVIeLIgedaysuvtßiPaB tamEdlGaceFVIeTA)ansMrab;
GñkCMgW. enH)anesckþIfa eRKaHénPñak;garbgáeraKdUcCa vIrus/ )ak;etrI b¤
)a:ra:sIut EdlqøgtamQampþl;eTAGñkCMgW RtUveFVIya:gNa[mantictYc
bMput. edIm,Ikat;bnßyeRKaHfñak;qøgPñak;garbgáeraKtamry³karpþl;Qam/
GaC£aFrsuxPaBsaFarN³RtUv ³
31
- CMrujeKalneya)ayeRCIsykGñkpþl;QammansuxPaBl¥ nig CMrujesva
pþl;Qamedaysμ½RKcitþ nig CaeTogTat;. karpþl;Qamedaybg;R)ak;kas
RtUveCosvag ehIyeKminTamTar[GñkCMgWrkmitþPkþi b¤ bgb¥ÚnedIm,ICafñÚr
sMrab;karbBa©ÚlQam.
- Qamrbs;Gñkpþl; RtUvEtBinitürkPñak;garbgáeraKsMxan;²EpñkKøInik dUcCa
vIrusrlakeføImRbePT B nig C/ HIV1+2 ¬Pñak;garbgá[ekItCaCMgW
eGds¾¦ nig eraKsVay. enARbeTsmYycMnYn GacfacaM)ac;RtUvBinitürk
Pñak;garbgáeraKepSg²eTot dUcCaRKuncaj; cMeBaHtMbn;NaEdlvaman.
- RtUvFana[)anfa bNþaesvaCatipþl;QamrYmTaMgmnÞIrBiesaFn_ nig esva
epSg²eTotpþl;edaymCÄmNÐlpþl;Qam dUcCa karsþúk nig karbBa¢Ún
plitplQamRtUveqøIytbeTAnwgniyamGnþrCati.
EhSNUTIbRkumQam (Blood group genotype)
suvtßiPaBQamk¾Cab;Tak;TgCamYyktþaepSg² dUcCa RtUvFana[)anfaGñkCMgW
RtUv)aneFVIetsþsMrab;RbB½n§RkumQamsMxan;² tamEdlGaceFVIeTArYc.
]TahrN_ GñkCMgWRtUveFVIetsþrkRkumQamrbs;BYkeK ehIyRtUvdwgfa erhSús
(Rhesus = Rh) vIC¢man b¤ GviC¢man rYmCamYyRbB½n§RkumQamepSg²eTot
dUcCa Kell, Kidd nig Duffy . eBlcab;epþImbBa©ÚlQamPøam/ vaGaclM)ak
kñúgkarkMNt;RbePTRkumQamTaMgGs;Edlman. dUecñHvasMxan;RtUveFVIetsþrk
ehSNUTIbeKalikaQamRkhm munbBa©ÚlQamelIkdMbUg. ykl¥GñkCMgWRtUv
eFVIetsþrkvtþmanGgÁbdibkçfμI² cMeBaHeKalikaQamRkhmmunerogral;kar
bBa©ÚlQam. karpÁÚrpÁg (Matching) [)aneRcIntamEdlGaceFVIeTA)annUv
RbB½n§RkumQamGñkCMgW nig Gñkpþl; KW CameFüa)ayénkarkat;bnßyRbtikmμ
EdlmanCamYyRkumQamminsIuKña. eKalikaQamRkhmmanRbB½n§RkumQam
26 rYmmanGg;TIEhSn 600 xus²Kña. eBlEdleyIgminGacpÁÚrpÁg [)an
TaMgGs;eT/ ya:gehacNas;k¾RtUvxitxMpÁÚrpÁgRbB½n§RkumQamEdlman
jwkjyCageKEdr dUcCa ABO, RbB½n§ Rhesus nig Kell.
32
etIQamGVIRtUvbBa©Úl
QamEdlRbmUl)anBIGñkeFVIGMeNay eKehAfa QamTaMgmUl (whole
blood) EdleRkABImaneKalikaQamRkhm vak¾manpøasμa/ eKalikaQam>s
nig pøaEkt ¬sUmemIlvKÁsþIBIQam¦. RbmaN 450 m>l énQam ¬= 1
Ékta¦ EdlbUmBIGñkbric©aKQammñak;². eBlNapøaEkt/ eKalikaQam>s
nig ekasikaepSg²eTotRtUv)andkecj/ enAsl; RbmaN 250 m>l
eTotCaeKalikaQamRkhmeKehAfa mYyÉktaéneKalikaQamRkhm
Rckkñúgfg;TuksMrab;bBa©Úl. vtßúravepSg²eTotmandUcCa sarFatuTb;
kMNkQam (Anticoagulant) nig sarFatucBa©wmRKab;Qam k¾RtUv)anbEnßm
cUlkñúgfg;QamEdr ehIybrimaNvaGaRs½yelIviFIykQammkerobcM.
GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; mankarxVHeKalikaQamRkhm. dUcenHGñkCMgW
EdlRtUvkarbBa©ÚlQam ykl¥KYrEtTTYlEteKalikaQamRkhmsuT§ehIy
KμanpÞúksarFatuepSgrbs;QamTaMgmUleLIy dUcCa )aøsμa/ eKalikaQam>s
nig pøaEkt. RbsinebIGñkCMgWTTYlQamTaMgmUl vamaneRKaHfñak;edayehtufa
RbB½n§srésQamnwgTTYlpÞúkelIscMNuH ehIyvivDÆn_eGaymanplvi)ak
epSg² dUcCa exSayebHdUg elIsCatiTwkkñúgtMbn;RTUg ¬ehImsYt¦. karyk
eKalikaQam>s nig pøaEktecjBIQamTaMgmUl k¾CYybnßyeRKaHfñak;énpl
EdleyIgmincg;)an dUcCaekþAxøÜnGMLúgeBl nigeRkaykarbBa©ÚlQam.
eTaHCasBaØaTaMgenHGacBüa)alk¾eday eKRtUvEtxitxMbeBa¢ósnUvplvi)ak
TaMgenH edaypþl;EtsmasFatuénQamNaEdlGñkCMgWRtUvkar.
etIeKTTYleKalikaQamRkhmdak;fg;dUcemþc
eKalikaQamRkhm RtUvEjkBIQamTaMgmUlenAÉmnÞIrBiesaFn_ tamry³
dMeNIrénkarbgVil (Centrifugation) EdlGacEjkecj)an pøasμa nig
eKalikaQam>s BIQamTaMgmUldl;Cag 70°. kñúgdMeNIrénkarbgVilQam/
eKalikaQamRkhm Ejkdac;BIeKedayenA)at Épøasμa/ eKalikaQam>s nig
33
pøaEktenAxagelI eFVI[gayRsYldkykecj. sUluysüúgmYycMnYnGac
bEnßmeTAelIeKalikaQamRkhm dUcCa sarFatuTb;kMNkQamEdlkarBar
ekasikakMu[s¥itCab;Kña/ sarFatuciBa©wm b¤ sarFatubEnßmEdlGacBnüaCIvit nig
EfrkSaKuNPaBeKalikaQamRkhm dUcCa SAGM (saline, adenine,
glucose, mannitol), PAGGS-M (phosphate, adenine, glucose,
guanosine, saline-mannitol), AS-3 (Nutricel system) nig ADSL
(adenine, dextrose, saline-mannitol) suT§swgCasUluysüúgbEnßmEdl
eKeRbI. CPD (citrate, phosphate, dextrosel), CPDA-1 (citrate,
phosphate, dextrose, adenine) nig CP2D (citrate, phosphate, double
dextrose) suT§swgBYkRbqaMgkMNkQam.
enAGWr:ubeKeRbIbBa©ÚlKñanUv CPD/SAG-M edIm,IrkSaCIvitrbs;eKalika
QamRkhm dl; 42 - 48 éf¶/ ÉenAshrdæGaemrikvij eKeRbIbBa©ÚlKña
CPDA-1/AS-3 b¤ eRbI CP2D/AS-3.
GñkCMgWtaLasesmuI RtUvTTYlkarbBa©ÚlQamedayeRbIeKalikaQamRkhm
suT§dak;fg; Cakarl¥QamEdlrkSaTukmin[elIsBI 7 éf¶. sUm,IenAkEnøgNa
EdlmaneRbIsarFatuciBa©wmeKalikaQamRkhmdUcerobrab;xagelIk¾eday/
eKminRtUvbBa©ÚlQam[GñkCMgWnUvQamEdlrkSaTukelIsBI 2 s)aþh_eLIy
BIeRBaHBMuTan;mankarsikSaKYr[eCOCak;NamYyEdlGHGagfa eKalika
QamRkhmEdlsþúkkñúgry³eBlyUr vapþl;RbeyaCn_kñúgkarBüa)alCMgW
taLasesmuIkMritF¶n;)anl¥dUceKalikaQamRkhmEdlsþúkkñúgry³eBlxøI
eLIy.
viFIepSg²eTotEdlGaceFVI[RbesIrnUvKuNPaB nig suvtßiPaBQam rYmman ³
i. lagsMGateKalikaQamRkhmEdldak;kñúgfg; ³
vtþmanRbUetGIunkñúgQambBa©ÚleGayGñkCMgW Gacbgá[manRbtikmμkñúgxøÜn
GñkCMgWIBIkMritmFümeTAxøaMgkøa)an. eTaHbIdMeNIrénkarbgVilQamdUc
erobrab;xagelI)andkecjCag 70° énpøasμa nig RbUetGIunBIQam
34
TaMgmUlk¾eday k¾KuNPaBéneKalikaQamRkhmdak;fg; GacnwgeFVI[
RbesIreLIg)aneRcInEfmeTot edaykarlagvakñúgTwkesrU:méRb (Saline
solution) edIm,Idk[)anGtib,rmanUvpøasμa nig RbUetGIun. CaTUeTA/ cMeBaH
GñkCMgWPaKeRcIn minTamTar[eFVIkarlageKalikaQamRkhmenaHeT.
karlageKalikaQamRkhmeKRtUveRbIeBlrvag 24 ema:g.
ii. sMGateKalikaQam>s BIfg;eKalikaQamRkhm ³
mKÁúeTsn_GnþrCati)anENnaMfa cMnYneKalikaQam>s RtUv[ticCag 1 x
106 kñúgmYyÉktaéneKalikaQamRkhm edIm,I[Rbtikmμbgáeday
eKalikaQam>s sßitkñúgkMritGb,rma. RbtikmμTaMgenHEdlEtgEtbgá[
manekþAxøÜn eKeCOfaedaysarEteKalikaQam>s beBa©jnUvsarFatuKImI
eQμaHfa exm:UKIn (Chemokines). elIsBIenHeTot karykeKalika
Qam>secj mann½yfa ykPñak;garbgáCMgWEdlmankñúgeKalikaQams
ecj dUcCa )ak;etrI Yersinia Enterocolitica, CMV, EBV, B19 nig HAV
¬sUmemIlenATMB½rBakübMRbYj¦ EdlCaPñak;garbgáCMgWedaymin)ansMGat
enAmCÄmNÐlpþl;Qam ehIykñúglkçxN½ÐxøH vanwgbgá[ekIteraKF¶n;F¶r.
viFIsMGateKalikaQams (Leucoreduction) man ³
¬k¦ kareRcaH (Filtration) ³ eKalikaQam>s nig Pñak;garbgáCMgWEdlman
Cab;CamYyvaGacRtUv)andkecjBIQamrbs;Gñkbric©aKya:gman
RbsiT§iPaBbMputedayeRbItMrgBiessEdlP¢ab;nwgfg;Qam. mKÁúeTsn_
GnþrCati)anENnaM[eFVIcMeraHQameRkayBIRbmUlQam)an rvag 4-8
ema:g edaycenøaHeBlenHeKsþúkvakñúgTUrTwkkksin. karBnüakñúgkareFVI
cMeraHenH GacTuk»kas[katalIkrkñúgeKalikaQam>s (Phagocytes)
eFVIkarkMeTc)ak;etrI (Phagocytosis) dUcCa )ak;etrI Yersinia
Enterocolitica EdlvaGaccUlkñúgeKalikaQam>s ehIyEbkkUnenAkñúg
enaH ¬emIlrUbenATl;mux¦. cMeraHGaceFVI)anenAmCÄmNÐlpþl;Qam b¤
enAERKrbs;GñkCMgWkñúgeBlbBa©ÚlQam. eTaHbIkareFVIcMeraHenAERKrbs;
35
GñkCMgWGaceFVI)anedaymanRbsiT§iPaBk¾eday EtvaGaclM)aknwgFana
)annUvkarRtYtBinitüKuNPaB.
kñúgb:unμanqñaMcugeRkayenH kareFVIcMeraHeKalikaQam>s (Leucofiltration)
kan;Etmansar³sMxan;bEnßmeTot CaBiesssMrab;GñkCMgW Ebtta
taLasesmuI v½yekμgEdl)aneFVI b¤ manEpnkarRtUveFVIkarbNþúHxYrq¥wg (Bone
marrow transplatation). enHk¾edaysareKalikaQams manP¢ab;mkCamYy
nUvvIrusmYyehAfa sIutUem:háaLÚvIrus (Cytomegalovirus) EdlGacbgáeraK
F¶n;F¶r b¤ rhUtdl;søab; cMeBaHGñkCMgWEdlmanRbB½n§karBarexSay (Immune
supressed) dUckrNIGñkCMgWbNþúHxYrq¥wg CaedIm.
eBlEdlmCÄmNÐlpþl;QamBMumanlT§PaBGnuvtþkarEjkpøasμa b¤ lag b¤
cMeraHQamtamviFIdUcerobrab;xagelI)an/ QamTaMgmUlEdlbUm)anBIGñkpþl;
RtUvsþúkTukkñúgTUrTwkkkenAsItuNðPaB 4oC ry³eBl 24 - 48 ema:g/ Tuk[
eKalikaQamRkhmrgenA)atfg;Qam ehIypøasμa/ eKalikaQam>s/ pøaEkt
nig FatuepSg²eTot EdlTaMgGs;enHeKehAfa RsTab;BN’etñat vaGENþt
mkEpñkxagelIEdleKGacykvaecj)angaybMput edayeRbI]bkrN_mnÞIr
BiesaFn_samBaØ. eTaHya:gNak¾eday/ viFIEbbenHmanRbsiT§iPaBticCag
1000 dg eRbobeFobnigkareRcaHQam.
RbsiT§iPaBénbec©keTsepSg²kñúgkarcMraj;eKalikaQam>secj
� RsTab;BN’etñatEdlykecjBIQam eRkayBITukeGayrgedayxøÜnÉg
kñúgTUrTwkkk/ karenHQamenAsl;maneKalikaQamsticCag 1,2 x
109/Ékta.
� eKalikaQamRkhmEdlEjk)anedaykarbgVilQam nig karlagkñúg
TwkesrU:méRb ¬Saline solution¦/ vamaneKalikaQams ticCag 1 x
107/Ékta.
� eKalikaQamRkhmEdl)anBIcMeraHeFVIenAÉERKGñkCMgW/ vamaneKalika
blood filter
phagocyte filled with
bacteria
36
Qam>s ticCag 5 x 106/Ékta.
� eKalikaQamRkhm Edl)anBIcMeraHeFVIenAÉmnÞIrBiesaFn_mCÄmNÐl
pþl;Qam/ vamaneKalikaQam>s ticCag 5 x 106/Ékta.
� eKalikaQamRkhmEdleRcaHmunykmksþúkTuk/ vamaneKalikaQam>s
ticCag 1 x 106/Ékta.
CakarRbesIr/ RKb;GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;TaMgGs;RtUvTTYlkarbBa©Úl
QamEdlCaeKalikaQamRkhmsuT§ Edl)aneFVIcMeraHmunykmksþúkTuk/
)anlagsMGat/ )aneFVIkarpÁÚrpÁgPaBRtUvKñaya:geBjelj ehIymanbEnßm
sUluysüúg RbqaMgnwgkMNkQam nig sarFatuciBa©wmRKab;Qam. ya:gNa
k¾eday eBlNaKμanlT§PaBeFVIeTA)an eKRtUvBicarNadl;karerobcMQam
BiesssMrab;GñkCMgW EdlTamTarnUvlkçN³ dUcCa ³
1> eKalikaQamRkhm Edl)anlagsMGat (Washed RBCs)
RtUverobcMsMrab;GñkCMgWEdlxVH RbUetGIunBiesskñúgQam ehAfa IgA nig
sMrab;GñkCMgWEdl]sSah_man RbtikmμGalELhSIúF¶n;F¶r (Severe
allergic reactions) eBlBüa)aledaykarbBa©ÚlQam. GñkCMgWxøHKμan
kgVH IgA eT EtmanekþAxøÜndEdl²eBlbBa©ÚlQamcMeraH krNIenHk¾
TamTar[lageKalikaQamRkhmmuneBlbBa©ÚlEdr.
2> eKalikaQamRkhmRtCak;kk (Frozen b¤ cryo-preserved RBCs)
eRbIcMeBaHGñkCMgWEdlmanGg;TIEhSnkMrelIeKalikaQamRkhm eRBaH
QamBYkeKBi)akeFVIkarsakl,grkPaBRtUvKña (Cross-match) CamYy
QamGMeNay[)anc,as;las;. enAGWr:ub nig shrdæGaemrik/ eKalika
QamRkhmRtCak;kkEdl)anBIRkumQamkMr eKrkSavakñúgmCÄmNÐl
evC¢saRsþBiess edayrkSakMrit -60oC kñúgsUluysüúg Glycerol 40%
EdlCalkçx½NÐmYyGac[eKsþúkva Tuk)anrhUt 10qñaM.
3> eKalikaQamRkhm)aj;edaykaMrsIμ (RBCs treated with radiation
37
eRbIcMeBaHGñkCMgWEdlTTYlkarbNþúHxYrq¥wg b¤ GñkCMgWeRtomTTYlkarbNþúH
xYrq¥wg edIm,IeCosvagekItPaBF¶n;F¶rmYyehAfa CMgWTMnas;bnSaMsrIragÁ
(Graft versus host disease) ¬GanenAxageRkay¦.
4> eKalikaQamRkhmEdl)andkeKalikaQam>secj
(Leucoreduced RBCs) eRbIcMeBaHGñkCMgWEdl]sSah_manRbtikmμ
CamYyeKalikaQam>s eRkaykarbBa©ÚlQam. QamEbbenH k¾Tukpþl;
[pgEdrdl;GñkCMgWv½yekμg eTIbnwgeFVIeraKvinicä½y ehIymanKMeragRtUv
eFVIkarbNþúHxYrq¥wg edIm,IecosvagkarbgáeraKeday sIutUem:háaLÚvIrus
¬Cytomegalovirus = CMV¦/ k¾dUcCaTukpþl;[GñkCMgW Edl)anbNþúH
xYrq¥wgrYcehIy EtRtUvkarbBa©ÚlQam edIm,IeCosvagkarbgáeraKCafμIeday
sIutUem:háaLÚvIrus.
kMNt;rbbbBa©ÚlQam
KNnatMrUvkarbrimaNQam
brimaNQamEdlGñkCMgWRtUvkar nig kMritbBa©ÚlQamGaRs½yeTAelIGayu
GñkCMgW nig sPaBKøInik/ eTAelIsUluysüúgbEnßm edIm,IrkSaeKalika
QamRkhm/ eTAelIeGm:atURKIt (Hematocrite) rbs;QamGñkpþl; nigeTAelI
kMritcg;)anrbs; eGm:UkøÚb‘Ín.
PaKeRcInénGñkCMnajEpñkCMgWtaLasesmuI )aneGayGnusasn_fa karbBa©Úl
QamRtUveFVIedaylkçN³mFüm min[elIs/ CaFmμta GñkCMgWTTYleKalika
QamRkhmxab;kMrit 10 - 15 ml kñúgTMgn;mYyKILÚRkam/ bBa©Úlkñúg
ry³eBl 3 - 4 ema:g ¬Ep¥kelImUldæan eGm:atURKIt 75° éneKalika
QamRkhmrbs;Gñkpþl;Qam¦ ¬kMritbBa©ÚlQam¦ erogral; 2 eTA 5
s)aþh_ ¬KMlatbBa©ÚlQam¦. GñkCMgWminkat;GeNþIk RtUvkareKalika
QamRkhmsuT§RbmaN 180 ml¼KRk¼qñaM/ ÉGñkCMgWkat;GeNþIkvij RtUvkar
RbEhl 133 ml¼KRk¼qñaM.
38
krNIGñkCMgWmanbBaðaebHdUg b¤ krNIbBa©Úl
Qamcab;epIþmeBlkMrit eGm:UkøÚb‘Ín (Hb)
TabCag 5 Rkam¼d>l (g/dl) eBlenaHeK
bBa©ÚlQamkñúgbrimaNticedaykMrityWt
CagFmμta/ ]TahrN_ 2 - 5 ml¼KRk¼
em:ag. eKmantarag nig RkahiVk ¬emIlrUb
3a, 3b¦ edIm,ICYydl;buKÁlikeBTükñúgkar
KNnabrimaNQamBitR)akdEdlGñk
CMgWRtUvkar.
rbbbBa©ÚlQam KYrmaneKalbMNgrkSa kMrit eGm:UkøÚb‘Ín rbs;GñkCMgWeGay
enAcenøaH 9 - 10/5 Rkam¼d>l muneFVIkarBa©ÚlQam ehIyminRtUveGay
elIs 15 Rkam¼d>l eRkaykarbBa©ÚlQam. eRkamkarkMritEbbenH GñkCMgW
nwg)anTTYl ³
� rIkxYrq¥wgkñúgkMritGb,brima
� lUtlas;FMFat;Fmμta nig famBlragÁkayekIneLIg
� BMumankarrIkGeNþIk b¤ BnüaeBl)anyUrmineGayrIkGeNþIk
� kat;bnßykMhab;Qam Edlvagaybgáplvi)akeGaysÞHsrésQam
edaybNþúMRKab;Qam/ QWk,al nig QamRcmuH
� karelIsCatiEdkenAkñúgsrIragÁ)anfycuH
KMlatbBa©ÚlQam GacecaTbBaðadl;ktþa
epSg²Edr rYmman kargar b¤ karsikSarbs;
GñkCMgW nig cMgaypøÚvEdlGñkCMgWRtUveFVIdMeNIr
eTAmCÄmNÐlbBa©ÚlQam. Kit[Evgq¶ay
eTAkarkMNt;eBlevlabBa©ÚlQamRtUverobcM
[s½kþismnwgEbbbTrs;enArbs;GñkCMgWk¾dUc
CaeqøIytbtamtMrUvTamTarEpñkevC¢saRsþ .
3a Amount of donor blood, depending on
haematocrit, required to raise the
patient’s haemoglobin by 1 g/dl
3b Guidelines for choosing
how much blood to
transfuse
39
vaytMélRbsiT§iPaBénrbbbBa©ÚlQam
RbsiT§iPaBénkmμviFIbBa©ÚlQam eKEtgvas;EvgtamGRtaFøak;cuHkMrit
eGm:UkøÚb‘Ín (Hb) EdlminelIs 1 Rkam¼d>l¼s)aþh_ cMeBaHGñkCMgWkat;
GeNþIkecj nig 1/5 Rkam¼d>l¼s)aþh_ cMeBaHGñkCMgWmin)ankat;GeNþIk.
ebIeKeXIjfakMrit eGm:UkøÚb‘Ín Føak;cuHkñúgGRtaelOn/ eKGacRsavRCavnUv
buBVehtudUcteTA ³
� manbegáItGgÁbdibkçRbqaMgnwgeKalikaQamRkhmEdlbBa©Úl
(Alloimmunisation) ¬sUmGan RbtikmμTak;TgnwgkarbBa©ÚlQam¦.
� GeNþIkrIkFM (Hypersplenism) nig¼b¤ eføImrIkFM (Hepatomegaly).
]TahrN_ krNIGñkCMgWRtUvkareKalikaQamRkhmeRcInCag 200
ml¼KRk¼qñaM/ RtUvEtRsavRCavrklT§PaBrIkFMénGeNþIk.
� KuNPaBQamminsUvl¥ )anesckþIfa eKalikaQamRkhmmanCIvit
xøI ehIybMeBjmuxgarminsUvmanRbsiT§iPaB.
� mankarhUrQam ¬]TahrN_ enAeBaHevon¦.
� karbMpøajeKalikaQamRkhmmankarekIneLIg edaysarkar
eRbIfñaM ¬]TahrN_ Ribavirin¦.
� karbMpøajeKalikaQamRkhmmankarekIneLIg edaysarkar
bgáeraK ¬]TahrN_ CMgWRKuncaj;¦.
ykl¥eKRtUvvas;kMrit eGm:UkøÚb‘Ín mun nig eRkaykarbBa©ÚlQam edIm,IeFVIkar
vaytMélrbbkarBüa)al. ebIsineFVImin)aneT eKKYrEtvas;kMrit eGm:UkøÚb‘Ín
tamlT§PaBeFVI)anmYydgkñúgmYys)aþh_/ ral; 15éf¶mþg b¤ eBlNaGñkCMgW
TTYlkarbBa©ÚlQam.
40
RbtikmμTak;TgnwgkarbBa©ÚlQam
karbBa©ÚlQamGacbgá[manRbtikmμ EdleyIgmincg;)an b¤ plvi)akcMeBaH
GñkCMgW eKehAfa RbtikmμénkarbBa©ÚlQam. RbtikmμénkarbBa©ÚlQamCa
RBwtþikarN_eFVITukçEdlekItkñúgxøÜnGñkCMgWGMLúgeBl b¤eRkaykarbBa©ÚlQam.
RbmaN 4° én karbBa©ÚlQam ¬ehIyebIQammanKuNPaBminl¥/ vaGac
maneRcInCagenH¦ bgáeGaymanTMrg;xøHnUvRbtikmμ b¤ RbtiskmμEdleyIgmin
cg;)an. karbBa©ÚlQamCakarbBa©ÚlnUvsarFatuxageRkA ¬QamGñkpþl;¦ cUlkñúg
xøÜnGñkCMgW. dUcenHvaCakarsmehtupl EdlRtUvEtrMBwgTukfamanRbtikmμ
ekItecjBIRbB½n§karBarragÁkayrbs;GñkCMgW dUcKñanwgRbtikmμEdleKrMBwgTuk
eBlbNþúHsrIragÁ b¤ bNþúHxYrq¥wgEdr. tamBiteTA ral;nitiviFIevC¢saRsþman
plRbeyaCn_ k¾dUcCamaneRKaHfñak;xøaMgkøacMeBaHGñkCMgW EdlbuKÁlikeBTü
RtUveFVIkarvaytMéledayykcitþTukdak;.
RbtikmμEdlGacekItmancMeBaHGñkCMgW EdlTTYlkarbBa©ÚlQam EckCaBIr
RbePT ³
kk>> RbtikmμénkarbBa©ÚlQamedayTak;TgnwgRbB½n§karBarragÁkay
CakrNIRbB½n§karBarragÁkayrbs;GñkCMgWeqøIytbeTAnwgQam
EdlbBa©ÚleTA.
xx>> RbtikmμénkarbBa©ÚlQamedayminTak;TgnwgRbB½n§karBarragÁkay
CaRbtikmμEdlminEmnekItecjBIRbB½n§karBarragÁkayrbs;GñkCMgW .
RbtikmμTaMgBIrRbePTenH GacekIteLIgGMLúgeBl b¤ eRkaykarbBa©ÚlQam
¬RbtikmμRsYcRsav¦ ekIteLIgbnÞab;BIbBa©ÚlQam)an 2 b¤ 3 ml/ GMLúg
eBlbBa©Úl b¤ eRkaykarbBa©ÚlQam)anbBa©b; b¤ RbtikmμmansPaByWt
ekIteLIgeRcInéf¶ b¤ eRcIns)aþh_eRkaykarbBa©ÚlQam b¤ k¾yUrCagenH.
taragxageRkamenH ¬1/ 2/ 3¦bBa¢ak;BIRbtikmμRbePT ¬k¦ nig ¬x¦ Edl
GacekItmaneLIg ehIynigPaBjwkjb;rbs;va ¬tarag 3c, 3d, 3e¦.
41
¬kñúgEpñkenHmankareRbIR)as;Bakü bec©keTsevC¢saRsþeRcIn EdlnwgmankarlM)aksMrab;GñkGan
fñak;mFümEdlcaM)ac;RtUvemIlniymn½yBaküenAkñúgsTÞanuRkm/ sgÆwmfakarCUnniymn½yBakü
TaMgenHeFVI[GñkCMgWnigmatabitamanCMenOcitþxøaMgeLIgkñúgkareFVITMnak;TMngCamYybuKÁlikeBTü¦
taragelx 1 ³
RbtikmμénkarbBa©ÚlQamedayTak;TgnwgRbB½n§karBarragÁkay
Acute Frequency Delayed Frequency
¬RsYcRsav¦ ¬PaBjwkjab;¦ ¬BnüaeBl¦ ¬PaBjwkjab;¦
Hemolytic (intravascular) 1¼25>000 Alloimmune 1¼100[EbkeKalikaQamRkhm ¬kñúgsrésQam¦]
Anaphylactic 1¼50>000 Hemolytic (extravascular) 1¼2>500[EbkRKab;QamRkhm ¬eRkAsrésQam¦]
Febrile non-hemolytic 1¼100 Platelet refractoriness 1¼10¬ekþAxøÜn edayKμanEbkeKalikaQamRkhm¦
Allergy (Urticarial) 1¼100 Graft vs Host Disease (GVHD) rare
¬TMnas;bnSaMsrIragÁ¦ ¬kMr¦
Transfusion Related Acute Lung 1¼1>000Injury (TRALI)
¬rbYssYtRsYcRsavbNþalmkBIkarbBa©ÚlQam¦
3c
42
Acute Frequency Delayed Frequency
¬RsYcRsav¦ ¬PaBjwkjab;¦ ¬BnüaeBl¦ ¬PaBjwkjab;¦
Hemolytic (in vitro) Metabolic iron overload Long term
[EbkeKalikaQamRkhm ¬kñúmnÞIrBiesaFn_¦] ¬elIsCatiEdkkñúgemtabUlIs¦ ¬ry³eBlyUr¦
Metabolic : Infectious :¬Tak;TgnwgkarbgáeraK¦
Coagulopathy ¬CMgWvibtþikMNkQam¦ kMr 1. Bacterial ¬)ak;etrI¦
Hypothermia ¬sItuNðPaBcycuH¦ kMr Gram negative 1¼15>000Citrate toxicity ¬BulCatisuIRtat¦ kMr Gram positive 1¼2>000Hypocalcaemia ¬elIskMritCatikal;süÚm¦ kMr 2. Viral* ¬vIrus¦ 1¼15>000Hyperkalaemia ¬elIskMritCatib:UtasüÚm¦ kMr HBV 1¼60>000
HCV 1¼100>000HIV 1&2 1¼700>000HTLV 1&2 1¼650>000CMV 7¼100E-B 1¼200B19 kMr
3. Prions :Creutzfeld Jakob ?
4. Parasitic** ¬]> CMgWRKuncaj;¦ kMrEmbolic ¬sÞHsrésQamedayvtßúGVImYy¦ kMrCirculatory overload 1¼10>000¬elIscMNuHQamkñúgRbB½n§crnþQam¦
taragelx 2 ³
RbtikmμénkarbBa©ÚlQamedayminTak;TgnwgRbB½n§karBarragkay
* PaBjwkjyénkarcMlgvIrus ERbRbYlxøaMgeTAtambNþaRbeTsnana GaRs½yelIKuNPaBén
suxPaBsaFarN³ ehIynigesvabBa©ÚlQam nig eRbva:Lg;énPñak;garbgáCMgWTaMgenHtamtMbn;.
PaBjwkjyEdlbgðajkñúgtaragenH KWyktamr)aykarN_TUeTA enAGWr:ubkñúgb:unμanqñaM
cugeRkayenH.
** PaBjwjyénkarcMlg)a:ra:sIut vamanCaTUeTAenAbNþaRbeTskMBugGPivDÆn_.
taragelx 3 bgðajBIbuBVehtuénRbtikmμmYycMnYn Tak;TgnwgkarbBa©ÚlQam/ dMNak;kalEdl
RbtikmμekItmanjwkjab;bMput nig eraKsBaØaP¢ab;CamYy.
3d
43
taragelx 3 ³
buBVehtu/ eBlkekItRbtikmμ nig eraKsBaØaRbtikmμEdl Tak;TgnwgkarbBa©ÚlQam
Type of reaction Timing Cause Symptoms
¬RbePTRbtikmμ¦ ¬eBlkekIt¦ ¬buBVehtu¦ ¬eraKsBaØa¦
EbkeKalikaQamRkhmPøam² bnÞab;BIbBa©ÚlQam)an RkumQam ABO minRtUvKña ht;/ ENnRTUg/ ekþA/ jak;/ QWcegáH/
2 - 3 ml sMBaFQamFøak;cuH/ Shock/exSaytMrgenam
Anaphylactic “ kgVH IgA BIkMeNIt RkhmEs,k/ knÞalRtGak rmas;/ht;/ k¥Üt/raK/
QWRTUg/ sMBaFQameLIg/ )at;sμartI/ Shock
Air embolism “ xül;cUlkñúgRbB½n§srésQam k¥k/ ht;/ QWRTUg nig Shock
¬dMuxül;kñúgsésQamsYt¦
Sepsis enAcugbBa©b; b¤ eRkay )ak;etrIqøgtamQamEdlbBa©Úl ekþA/ jak;/ k¥Üt/ raK/ sMBaFQamFøak;cuH/
¬qøgemeraK)ak;etrIeTAkñúgQam¦ karbBa©ÚlQam)ancb; exSaytMrgenam/ Shock/ DIC
elIscMNuHkñúgRbB½n§Qam “ karbBa©ÚlQamkñúgel,Ón ht;/ esøksøaMg/ sMBaFQam)aj;ecj
elOneBk BIebHdUg ekIneLIg
TRALI (Transfusion Related “ RbtikmμrvagGgÁbdibkç ht;/ esøksøaMg/ k¥k/ sMBaFQamFøak;cuH
Acute Lung Injury) eKalikaQams énQambBa©Úl
¬rbYssYtRsYcRsavbNþalmk nig eKalikaQam>s rbs;GñkCMgW
BIkarbBa©ÚlQam¦
FNHTR (Febrile Non- “ RbtikmμrvageKalikaQam>s sItuNðPaBGñkCMgWekIneLIj 1oC b¤
Haemolytic Transfusion énQam bBa©Úl nig GgÁbdibkç elIs edayKμankarBnül;NamYy)an.
Reaction) eKalikaQams rbs;GñkCMgW.
¬ekþAxøÜn EtminmanEbkeKalika RbtikmμxøHeKeCOfa bNþalmkBI
QamRkhm¦ sarFatu cytokine pliteday
eKalikaQamskñúgeBlEdl
QamrkSaTukmunykmkeRbI.
Allergic (Urticaria) “ BNalmkBIsarFatuTas; knÞalRtGak/ mancMNucRkhm
¬knÞalRtGak¦ (Allergens) kñúgQambBa©Úl tUc²elI Es,k/ ehImedaydMu²
RbtikmμCamYyGgÁbdibkç
rbs;GñkCMgW b¤ GgÁbdibkç
énQambBa©Úl RbtikmμCamYy
srFatuTas;rbs;GñkCMgW
3e
44
3e taragelx 3 ³
buBVehtu/ eBlkekItRbtikmμ nig eraKsBaØaRbtikmμ EdlTak;TgnwgkarbBa©ÚlQam ¬bnþ¦
Type of reaction Timing Cause Symptoms
¬RbePTRbtikmμ¦ ¬eBlkekIt¦ ¬buBVehtu¦ ¬eraKsBaØa¦
GVHD (Graft vs Host Disease) 3 - 30éf¶ Antigens HLA rbs;GñkCMgWeTA ekþA/ rlakeBaHevon/ raKsuT§EtTwk/
¬TMnas;bnSaMsrIragÁ¦ eFVI[skmμ T-Lymphocyte rlakEs,k/ Es,keLIgRkhm nig
énQambBa©Úl CaBiess cMeBaH ³ karfycuHRKb;eKalikaQam
[i] GñkCMgWEdlmanRbB½n§ karBar ¬Pansicytopenia¦.
cuHexSay [ii] TarkkñúgépÞTTYlkar
bBa©ÚlQam [iii] TarkekItmkTTYl
karpøas;bþÚrQam [iv] GñkTTYl
QamBIsac;jati .
Alloimmune reaction eRcInéf¶ b¤ s)aþh_eRkay GñkCMgWbegáItGgÁbdibkçRbqaMgnwg ekþAxøÜnbnþicbnÞÜc/ jak;/
¬RbtikmμedaymanbegáItGgÁ karbBa©ÚlQam eKalikaQamRkhmxøH²EdlbBa©Úl Es,keLIgelOg/ Hb fycuH
bdibkçRbqaMgnwgeKalika bNþaleGayEbkRKab;QamRkhm minGacBnül;)an ¬eRKaHfñak;Qam
EdlbBa©ÚleTA. RkhmEdlbBa©Úl¦ ekItEbbenH
Gacfy)anedayqab;eFVIkar
bBa©ÚlQam[)anmunGayu)an 3
qñaM¦.
Haemolytic delayed 3 - 7 éf¶ dUcxagelIEdr EtGgÁbdibkçminGac
anamnestic response dwg)anedaykareFVIetsþmnÞIBiesaFn_
¬EbkeKalikaQamRkhm munkarbBa©ÚlQam ehIyRbB½n§
eRkayBIkareqøIytbeLIgvij¦ kaBar ragÁkayplitnUvbrimaNd¾eRcInén
GgÁbdibkçeBlbBa©ÚlQam.
karBüa)alRbtikmμbBa©ÚlQam
buernimitþ ¬eCaKvasna¦ énRbtikmμbBa©ÚlQamGaRs½yelIPaBF¶n;F¶rénRbtikmμekIteLIg.
teTAenHbgðajnUvrebobBüa)alRbtikmμmYycMnYn ³
45
plvi)akF¶n;F¶r ³
� RbtikmμbBa©ÚlQam eFVI[EbkRKab;QamRsYcRsav ¬Acute Haemolytic
Transfusion Reaction¦/ RbtikmμbNþaleGay Shock ¬Anaphylactic¦/
qøgemeraK)ak;etrIeTAkñúgQam ¬Sepsis¦ nig dMuxül;sÞHkñúgsésQam ¬Air
embolism¦ ³ eKRtUvbBaÄb;karbBa©ÚlQam. eKGacbBa©ÚlCatiTwktam
srésQam ehIyeRbIfñaMmYycMnYnedIm,IBüa)al b¤ karBarsßanPaBmYycMnYn
kMu[ekIteLIg dUcCa CMgWkMNkQamkñúgsrésQamRKb;TIkEnøg
¬Dissemination Intravascular Coagulopathy = DIC¦/ exSaytMrg
enam nig Shock .
� RbB½n§srésQamelIsbnÞúk GacBüa)aledayGukSIEhSn ¬O2¦nig
fñaMbBa©úHTwkenam.
� rbYssYtRsYcRsavbNþalmkBIkarbBa©ÚlQam ¬Transfusion Related
Acute Lung Injuey = TRALI¦ GaceFVI[FUres,Iyvij)an edayeFVIkar
KaMRTpøÚvdegðIm.
� \T§iBlénEbkeKalikaQamRkhmeRkayBIkareqøIytbeLIgvij nig
RbtikmμedaymanbegáItGgÁbdibkçRbqaMgnwgeKalikaQamRkhm
EdlbBa©Úl Gackat;bnßy)anedayeRbI Corticosteroids .
� TMnas;bnSaMsrIragÁ ¬GVHD¦ TamTarnUvkarBüa)alKaMRTd¾smRsb .
� karqøgvIrus RtUvBüa)altamRbePTvIrusEdlqøg .
plvi)akminF¶n;F¶r ³
� ekþAxøÜn EtminmanEbkeKalikaQamRkhm eKRKan;EteRbIfñaMbBa©úHkMedA.
� knÞalRtGak/ cMNucRkhmtUc²elIEs,kehIyrmas; Gackat;bnßy
)anedayfñaM Antihistamines.
46
karBarkMu[ekItmanRbtikmμbBa©ÚlQam
esvabBa©ÚlQam nig EpñkCab;Bak;B½n§nwgkarbBa©ÚlQam RtUvGnuvtþn_
eKalneya)aybBa©ÚlQam[)anhμt;ct; edayFanafa nitiviFIénkarbBa©Úl
Qamd¾l¥RtUv)aneKGnuvtþþn_ ehIysuxPaB nig suvtßiPaBGñkCMgWRtUv)anFana.
buKÁliksuxaPi)alRtUvRbkan;x¢ab;nUvsþg;da nig BiFIsaEdl)anbegáIteLIg.
karkMNt;GtþsBaØaNGñkCMgWxus ¬dUcCaxusRkumQam¦ mkTl;eBlenH
vaCakMhusEdlmaneRcInbMputEdlbNþal[søab;enAkñúgkarbBa©ÚlQam.
1> sMNakRbePTQam nig karBiesaFn_rkPaBsIuKñaénQam ¬Compatibility
testing¦ RtUvEtkMNt;GtþsBaØaNeGayc,as;las;. eQμaHeBj nig
éf¶ExqñaMkMeNItGñkCMgW RtUvsresrbBa¢ak;elIsøakbMBg;dak;Qam munnwg
bUmQam ehIyTinñn½ybMeBjelIRkdassñamsMrab;karbBa©ÚlQam
¬Transfusion Application Form¦ RtUvEtBinitü.
2> mRnþIsuxaPi)al RtUvEtepÞogpÞat;fa ral;]bkrN_sMrab;bBa©ÚlQam RtUv)an
kMBugeRbIeTAtamkarENnaMrbs;plitkrén]bkrN_enaH.
3> munnwgfg;QamNamYyP¢ab;nwg]bkrN_bBa©ÚlQam mRnþIsuxaPi)alRtUv
eFVIkarRtYtBinitüpÞal;nwgEPñknUvfg;QamrkemIlPsþútagénkarcMlgeraK
]TahrN_karERbRbYlBN’QameTACaRsKaMRkem:A/ mankMNk b¤ k¾Ebk
eKalikaQam ehIyepÞógpÞat;emIlfa QamBitCaminTan;hYs
kalkMNt;eRbI .
4> PaBsIuKñarvagQamGñkCMgW nig Qamkñúgfg;RtUvEtepÞógpÞat; edayBinitü
elIlixitbBa¢ak;RkumQamGñkCMgW nig RkumQamEdlbgðajelIsøakCab;
nwgfg;Qam.
5> GtþsBaØaNlMGiténQamkñúgfg;Edl)anbBa©ÚlRtUvcuHenAkñúgÉksar
GñkCMgW edIm,IfaebImankarcaM)ac; eKGacnwgdwgGñkeFVIGMeNayQam.
47
6> eKRtUvBinitüemIlGñkCMgW eBjGMLúgeBlkMBugbBa©ÚlQam CaBiess
dMNak;kaldMbUgEdlRbtikmμbBa©ÚlQamPaKeRcInGacnwgekIteLIg.
7>> edIm,IeCosvagkMu[b:HBal;dl;RbsiT§iPaBKøInik ehIymansuvtßiPaB nig
manPaBgayRsYlkñúgkarbBa©Úl/ smasPaBQam ¬Blood
components¦ RtUvbBa©ÚlkñúgefrevlakMNt; tamesckþIENnaM.
8> QamRtCak;bBa©ÚlelOnGacmaneRKaHfñak;. fg;QamkkeKRtUvEtkan;va
edayRbugRby½tñbMput eRBaHQamkñúgfg;GacRsYy ehIyGacgayeRbH
EbkenAsItuNðPaBTab.
9> RbsiT§iPaBénkarbBa©ÚlQam RtUvkMNt;edaykarkt;RtanUvtYelx
eKalikaQammun nig eRkaykarbBa©ÚlQam .
10> RbtikmμNamYyEdleKsegáteXIj eKkt;RtaTukedayykcitþTukdak;
ehIyraykarN_;. ral;plvi)akF¶n;F¶rTaMgGs; EdlekItmaneLIg RtUvEt
esIubGegát ¬RtUvbUmQameRkaykarbBa©ÚlehIy rYcbBa¢ÚnvaCamYy
plitplQamEdlminTan;)aneRbI ehIynigrbs;rbrbBa©ÚlQameTA
mCÄmNÐlpþl;Qam edIm,IRsavRCavrkPaBminsIuKña ¬Serological
Incompatibility¦ nig eFVIBiesaFn_bNþúH)ak;etrI.
11> kñúgkrNIRbtikmμbBa©ÚlQamekItmandEdl² RtUvEteFVIkaresIubGegát
rkvtþmanGgÁbdibkçmineTogTat; ¬Irregular antibodies¦ eRkABIRbB½n§
ABO nig Rh. eBlEdl FNHTR ekItmanmþgehIymþgeTot eKRtUv
eRbIQamEdlmaneKalikaQamstic.
12> sMxan;eKRtUvcgcaMfa plvi)akmYycMnYnekIteLIgmanlkçN³yWt dUcCa
karcab;epþImCMgWEdlqøgtamkarbBa©ÚlQam. krNIGñkpþl;Qam eKrk
eXIjfavIrusERbCaGviC¢manvij k¾GñkCMgWEdl)anTTYlQamGñkTaMgenaH
RtUvEtTTYlkartamdanEpñkevC¢saRsþ .
48
mCÄmNÐlpþl;QamRtUvEtmanRbB½n§Fanara:b;rgKuNPaB EdlFananUvKuNPaB
plitplQamEdleRbIR)as;. RbB½n§EbbenHRtUvFana[)anfa ³
1> eKRtUvGnuvtþeTAtameKalkarN_ Rbtibtiþplitpll¥ ¬Good
Manufacturing Practice¦ kñúgkareRCIserIsGñkpþl;Qam/ karbUmyk
Qam/ plitQam/ eFVIetsþmnÞIrBiesaFn_/ sþúk nig Eckcayplitpl
Qam.
2> RtUvkMNt;[)anc,as;nUvkic©kar nig karTTYlxusRtUvrbs;buKÁlikBak;B½n§
nwgskmμPaBTaMgenH.
3> RtUveRbIR)as;sMPar³[)anRtwmRtUv.
4> RtUv[manRbB½n§svNkmμépÞkñúg edIm,IgacvaytMél[)aneTogTat;nUvkar
Gnuvtþn_ nig RbsiT§iPaBénkarRtYtBinitüelIKuNPaB.
5> kMhusqÁgRtUvraykarN_[)aneBjelj nig eronsURtemeron
bTBiesaFn_.
mnÞIeBTüCaeRcInenAGWr:ub nig enAshrdæGaemrik manKN³kmμaFikarbBa©Úl
QamEdlrYmman tMNagénesvabBa©ÚlQam nig GgÁPaBKøIniksMxan;²Edl
manskmμPaBbBa©ÚlQamxøaMgkøa. KN³kmμaFikarEbbenH GacelIkkMBs;
EfmeTotnUvRbsiT§iPaBénkarGnuvtþn_karbBa©ÚlQameday ³
1> eFVIkMNt;eKalneya)aybBa©ÚlQam eTAtamskmμPaBKøInikkñúgtMbn;.
2> eFVIkarvaytMél[)aneTogTat; elIkarGnuvtþn_karbBa©ÚlQam.
3> eFVIviPaKRBwtþikarN_minl¥ EdlCab;Bak;B½n§CamYykarbBa©ÚlQam ehIycat;
viFankarN_EktMrUvCacaM)ac;.
49
CMBUkTI 4
elIsbnÞúkCatiEdk nig karkMcat;CatiEdkecj
dUc)anBnül;kñúgEpñkxagedImrYcmkehIy/ taLasesmIubgá[CatiEdkkkkuj
kñúgragÁkay. manpøÚvBIrEdlGñkCMgWtaLasesmIuRsUbCatiEdk KWBI
cMNIGahar nig edaykarbBa©ÚlQam. RbsinebIkarelIsCatiEdk
enHmin)ankMcat;ecjeT/ vaGacbgá[mankarxUcxatdl;srIragÁ
sMxan;² dUcCa eføIm nig ebHdUg. GñkCMgWtaLasesmIu RtUveRbIfñaM
BiessehAfa XILaT½r ¬Chelators¦ EdleTAcMraj;CatiEdkecj
BIragÁkay.
EdkenAkñúgsarBagÁkayGñkmansuxPaBl¥
mnusSeBjv½ymansuxPaBl¥ FmμtamanpÞúkCatiEdkRbmaN 4 Rkam
kñúgenaH 3 Rkam eRbIR)as;sMrab;plit eGm:UkøÚb‘Ín (Hb) kñúgeKalika
QamRkhm. dUcmanBnül;xagedIm eBleKalikaQamRkhm
cas;/ søab;eTAvijehIy eGm:UkøÚb‘Ín rbs;vaRtUvEbkCa FatupSMpÁMú KW
EGm nig køÚb‘Ín ¬Haem nig Globin¦. EdkEdlbeBa©jBI EGm
RtUv)andwkCBa¢Únedaym:UelKulRbUetGIunmü:agehAfa Rtg;EsV‘rIn
¬Transferrin¦ edIm,IykeTAeRbIeLIgvijsMrab;plit EGm rbs;eKalikaQam
RkhmfμI²eTot. sarFatuKImIEdlbegáItRbUetGIunkøÚb‘Ín eQμaHfa GamIuNUGasIud
¬Amino acid¦ RtUv)aneRbIeLIgvijedIm,IplitkøÚb‘Ín fμI²eTot. dMeNIrkarTaMg
enHmann½yfa kñúgmnusSeBjv½ysuxPaBFmμtamñak; sarBagÁkayeRbIEdkeLIg
vijesÞIrEtTaMgGs; edaybnSl;tictYcbMputsMrab;beBa©jecal. Caerogral;éf¶
EdkEt 1 mRk b:ueNÑaH RtUvbeBa©jecal PaKeRcIntamry³ Twkenam/ lamk/
tamEs,k ehIyebIRsþItamry³QamrdUv. EdkEdl)at;bg;enaH RtUvCMnYsmk
vijedayRsUbtameBaHevonBIcMNIGahar ¬emIlrUb 4a¦.
4a
50
EdkkñúgCMgWtaLasesmIu
kñúgCMgWtaLasesmIukMritmFüm nig kMritF¶n; Edlmin)anbBa©ÚlQam sarBagÁ
kayxitxMTUTat;cMeBaHPaBkgVHeKalikaQamRkhmF¶n;F¶r edaykarRsUbyk
CatiEdkya:geRcInEfmeTotelIsBIFmμtaBIeBaHevon ¬2 - 5 Rkam¼qñaM eRbob
eFobeTAnwg 0/0015 Rkam¼qñaM cMeBaHmnusSmansuxPaBl¥¦ edIm,IykeTA
pliteKalikaQamRkhmEfmeTot.
brimaNEdkRsUbbEnßmvaGaRs½yeTAelIPaBF¶n;F¶rrbs;kgVHeKalikaQam
Rkhm. kgVHeKalikaQamRkhmkan;EtF¶n;F¶r xYrq¥wgk¾kan;EtrIkFM edayva
xitxMeFVIya:gNapliteKalikaQamRkhm[)aneRcIn eBlenaHtMrUvkar
CatiEdkk¾kan;EtFMeFg. ktþaepSg²k¾cUlrYmcMENkkñúgkarkMNt;brimaN
EdkRsUbBIeBaHevonEdr. ]TahrN_ vItamInes CYybegáInkarRsUbCatiEdk rIÉ
TwkEt nig FBaØCatimYycMnYnbnßykarRsUbCatiEdk. eTaHbIya:gNak¾eday
pøÚvd¾sMxan;bMputkñúgkarbnßybrimaNEdkRsUbBIeBaHevon KWRtUvFanafa GñkCMgW
mankMrit eGm:UkøÚb‘Ín l¥. dUecñHsMxan;KWfa GñkCMgWRtUvkarbBa©ÚlQam[)an
eTogTat; edayrkSakMrit eGm:UkøÚb‘Ín [enAelI 9 Rkam¼d>l ¬vas;muneBl
bBa©ÚlQam¦. GñkCMgWEdlbBa©ÚlQammin)anRKb; GacRsUbCatiEdkbEnßm
BIeBaHevon 1 - 5 mRk¼éf¶ ¬b¤RbEhl 0/4 - 2 Rkam¼qñaM¦.
eTaHbIya:gNak¾eday RbPBd¾sMxan;énkarelIsbnÞúkCatiEdkcMeBaHGñkCMgW
TTYlkarbBa©ÚlQam KW tamry³QamEdlbBa©ÚlenHÉg. tamBiteTAbrimaN
CatiEdkEdlTTYltamry³karbBa©ÚlQammankMritFMeFgCagCatiEdkEdl
)anmkBIcMNIGahartamry³eBaHevon. dUcenHvaCakarsMxan;EdlfaGñkCMgW
TTYlkarbBa©ÚlQamCaRbcaMRtUveRbIfñaMkMcat;CatiEdk KWCafñaMEdleTAP¢ab;nwg
CatiEdk ehIybeBa©jvaecaleRkARbB½n§sarBagÁkay.
eKalikaQamRkhm 1 ml manCatiEdk 1/16 mRk. mYyÉktaQam
CamFümmanQameKalikaQamRkhmRbEhl 250 ml RtUvmanCatiEdk =
51
250 x 1/16 b¤enAcenøaH 200 - 290 mRk. CatiEdkEdlbeBa©jBI
eKalikaQamRkhmTaMgenHEdlxUcxat KWCaRbPBd¾sMxan;énCatiEdkEdl
kkpþúMenAkñúgsarBagÁkayénGñkCMgWEdlTTYlkarbBa©ÚlQameBjmYyCivit.
]TahrN_ GñkCMgWEdlTTYlQam 30 Ékta ¬30fg;¦ kñúgmYyqñaM nwgman
CatiEdkelIsRbEhl 6 Rkam kñúgmYyqñaM ¬ 200 x 30 = 6000 mRk = 6
Rkam¦ b¤ RbEhl 16 - 16 mRk¼éf¶ . sarBagÁkayBMuGacmanlT§PaB
beBa©jCatiEdkEdlelIskñúgbrimaNd¾eRcIndUcenHeT dUecñHvanwgkkBUn
kñúgCalika nig srIragÁepSg². RbsinebICatiEdkenH minRtUv)anyk
ecjedaymanGnþraKmn_BIfñaMeBTüeT vaGacCaeRKaHfñak;d¾xøaMg edaybgá
Caplvi)akF¶n;F¶rbMputkñúgCMgW Ebtta taLasesmIukMritF¶n;.
eraKsBaØaKøInikénkarelIsCatiEdk CaTUeTAekIteLIgenAGayuRbEhl
10qñaM eTaHbIeKeXIjmanPsþútagBI\T§iBlBulCatiEdkxøHcMeBaHeføImelIkumar
GayuticCagenHk¾eday. rbYsenAnwgeføImbgáedayelIsCatiEdk KW
sPaBcak;es£Hedaysrésevov ¬Fibrosis¦ edayvacab;epþImkñúgGMLúg
2qñaMénkarcab;epþImbBa©ÚlQam. rbYsF¶n;F¶r KW RkineføIm ¬Cirrhosis¦
GacekIteLIgmun Gayu 10qñaM RbsinebIKμankarBüa)albM)at;karelIsCati
EdkeT CaBiesscMeBaHGñkCMgWmanrlakeføImRbePT eb nig¼b¤
RbePT es. CMgWebHdUg EdlCabuBVehtumYyjwkjab;CageK
bNþal[søab;kñúgCMgW taLasesmIukMritF¶n; RtUveK)andwgfava
ekIteLIgkMLúgeBl 10qñaM cab;taMgBIcab;epþImbBa©ÚlQam eTaH
CaCMgWexSayebHdUgekItmanTal;EtkarbBa©ÚlQamry³eBl
15qñaM b¤ eRcInCagenHk¾eday.
karelIsCatiEdk k¾CamUlehtusMxan;bMputpgEdr naMeGayyWtya:vdl;kar
cas;TMuEpñkpøÚvePTcMeBaHGñkCMgWtaLasesmIu TaMgePTRbus nig ePTRsI edayva
b:HBal;cMnYnRbEhlCaBak;kNþal. elIsBIenHeTAeTot karelIsbnÞúk
CatiEdk Gacbgá[mankarlM)akcMeBaHRsþIkñúgkarmanépÞeBaH ¬manRbEhl
4b Increase of transfusional
iron as needs for blood
transfusions increase with
age
(From Cohen and Schwartz -
Chelation therepy in chronic iron
overload, 977, symposia special-
ists, Inc., Box 610397, Miami
Florida)
52
25° énkrNI¦ ehIyCamUlehtujwkjykñúgkarvivtþn_eGayekItCMgWTwkenam
Ep¥meTAGnaKt.
kñúgry³eBlyUreTA elIsCatiEdkbgá[manplvi)akelIq¥wg nig xUcxatdl;
srIragÁsMxan;²epSgeTotdUcCa RkeBj Thyroid nig Parathyroid. dUecñH
ehIyGñkCMgWRtUvTTYlkarBüa)albM)at;karelIsCatiEdk EdlnwgkkpþMúkñúg
ragÁkay ehIyb:HBal;F¶n;F¶relIKuNPaB nig GayuCIvitrbs;GñkCMgW.
etIkarelIsCatiEdkbMpøajragÁkayya:gdUcemþc
eBlEdlCatiEdkkkpþúMkñúgragÁkay eTaHbNaþalmkBICMgWtaLasesmIu
xøÜnvapÞal; b¤ mkBIkarbBa©ÚlQam b¤ k¾TaMgBIrkrNI/ RbUetGIunsMxan;EdldwknaM
EdkkñúgQam KW Transferrin mansPaBEq¥tnwgCatiEdk ¬Saturated¦.
edayKμan Transferrin NamYyenATMenr EdkesrIEdlKμanP¢ab;nwgRbUetGIun
eFVIdMeNIrenAkñúgQamEdlCaeRKaHfñak;xøaMgcMeBaHsarBagÁkay. Edkk¾kkpþúM
pgEdrkñúgCalikaedayP¢ab;nwgm:UelKulRbUetGIunsMrab;sþúk ehAfa Ferritin
¬emIlrUb 4c¦ nig Haemosiderin. EdkEdlsþúkkñúgRbUetGIunTaMgenH vaBMusUv
eRKaHfñak;dUcEdksßitkñúgPaBCaesrIeT. eTaHya:gNak¾eday sarBagÁkay
eyIgeFVIkarbMEbk Ferritin nig Haemosiderin Cab;rhUt EdlbnÞab;mkeFVI
karbeBa©jEdkmYycMnYnsßitkñúgPaBesrI. CatiEdkGacnwgRtUv)anbeBa©jBI
RbUetGIunsþúkEdr eBlNaGñkCMgWFøak;xøÜnQW.
CatiEdkEdlenAsl;Edlmin)anP¢ab;nwg Transferrin edaysarKμan
Transferrin sMrab;P¢ab; KWCaEdkEdlKμanPaBnwgnr )anesckþIfavaGacgay
nwgTTYlyk b¤ pþac;ecalbnÞúkGviC¢manEdleKehAfa eGLicRtug
¬Electron¦. eBlEdkekIn eGLicRtug mYy/ vabþÚrBImanbnÞúkviC¢manbI
¬CaRbePTEdkEdleKsÁal;fa 3+ b¤ ferric iron¦ eTACaEdkmanbnÞúkviC¢manBIr
¬CaRbePTEdkEdleKsÁal;fa 2+ b¤ ferrous iron¦. eBlEdkpøas;BIsPaB
2+ eTA 3+ vabegáItnUvsarFatueRKaHfñak;mYy ehAfa ra:DIkal;esrI ¬Free
4c Ferritin molecule
53
4d Desferrioxamine B, the
active substance of
Desferal
radicals¦ EdlGacbgáeGayxUcxatFMeFgcMeBaHCalikasarBagÁkay.
dMeNIrEdleKsÁal;c,as; edaybegáItCara:DIkal;esrI eKehAfa Rbtikmμ
Fenton EdlCaRbtikmμKImImYy EdlsMraydUcxageRkamenH KW karbegáItCa
ra:DIkal;GIuRduksIul ¬HO¦ ³
O2 + Fe3+ � O2 + Fe2+
H2O2 + Fe2+ � OH- + HO- + Fe3+
Desferrioxamine (DFO) b¤ Desferal
edaysarBagÁkayeyIgBMumanmeFüa)ayRbsiT§iPaBNaedIm,IkMcat;Edkecj
viFIEtmYyKt;edIm,IkMcat;CatiEdkelIsecj KW eRbIfñaM ehAfa XILaT½rEdk
¬Gñkcab;ykEdkecj¦ edaybegáItCasmasFatuCamYyEdk
EdlGacbeBa©jecalBIsarBagÁkayeyIgtamry³Twkenam
nig lamk .
Desferrioxamine (DFO) KWCafñaMkMcat;CatiEdkTImYy EdlRtUv
)aneKbegáIteLIgdMbUgenATsvtSn_qñaM 1960 ehIyRtUv)an
beBa©jenAelITIpSarenAedImTsvtSn_qñaM 1970 sMrab;karBüa)alCMgW
taLasesmIukMritF¶n;. DFO ¬emIlrUb 4d¦ eFVIkartamviFIBIirEbb ³ TI1-
dMeNIrRbRBwtþieTAmanPaBsnSwm² kñúgenaH DFO)anP¢ab;eTAnwgFatuEdkbegáIt
)anCasarFatumYyehAfa Ferrioxamine ¬emIlrUb 4e¦ EdlbnÞab;mk)an
beBa©jBIsarBagÁkay. tYnaTITI2rbs; DFO KWRtUvbnßysPaBBulrbs;Edk
kñúgsarBagÁkayedaycab;CamYyra:DIkal;esrI. dMeNIrRbRBwtþiEbbenHman
sPaBelOn.
DFO )ancab;ykEdkBIRbPBBIrsMxan;kñúgsarBagÁkay. RbPBTI1 KWkar
xUcxaténeKalikaQamRkhm RbPBenHmanrhUtdl; 70° énEdk Edl
cab;ykeday DFO ehIybeBa©jeTAeRkAxøÜntamry³Twkenam. RbPBTI2
énEdk Edl DFO cab;yk KWEdkmkBIeføIm EdlCasrIragÁsþúkEdkFMbMputkñúg
4e Ferrioxamine B
54
sarBagÁkayeyIg. EdkEdlsþúkTukkñúgeføImRtUv)anbeBa©j kalNasarFatu
BIr ¬Ferritin nig Haemosiderin¦ EbkkñúgekasikaeføIm ¬Hepatocyte¦.
bnÞab;mk DFO kñúgekasikaeføIm P¢ab;CamYyEdkenaH muneBlRtUvbeBa©jeTA
eRkAsarBagÁkaytamry³lamk. DFO mincab;ykEdkEdl)anP¢ab;CamYy
Transferrin rYcehIyeT.
m:UelKul DFO nImYy²P¢ab;CamYyGatUmEdkmYy edIm,IbegáIt)an
Ferrioxamine . enH)anesckþIfa RbsinebI DFO manRbsiT§iPaB 100°
enaH 1 mRk DFO nwgbeBa©jecalEdk)an 93 mRk. eTaHbIya:gNa
vaminGacBitdUecñaH)aneT/ kMritRbsiT§iPaBBwgEp¥kelIkMritfñaM nig
pøÚvEdleKeRbIfñaM/ brimaNsþúkénEdk/ kMritvItamIn es (Vitamin C)
enAkñúgxøÜn nig kMritEdlGñkCMgWGnuvtþtamevC¢bBa¢aeRbIfñaMkMcat;CatiEdk.
tYnaTIrbs;vItamInes ¬Vitamin C¦
vItamInes KWCaPñak;garkat;bnßymYy KwfavaGacCYy[EdkbþÚrBI Fe3+
eTAEdk Fe2+ . enHvasMxan;Nas;eRBaHEdk Fe2+ GaceFVIdMeNIr)an
gayRsYlkñúgsarBagÁkayCagEdk Fe3+ ehIyEdk Fe2+ k¾CaTMrg;mYy
EdlgayP¢ab;nwgXILaT½r dUcCa DFO CaedIm. edayehtuenHehIyEdk
Fe2+EdlCaTMrg;Edk Ferrous rEmgeKehAfa EdkEdlGackMcat;ecj)an
rIÉEdk Fe3+ EdlCaTMrg;Edk Ferric KWCaEdkKμanclna eKeXIjmanenA
kEnøgsþúkkñúgsarBagÁkay maneføImCaedIm edayvaP¢ab;CamYyRbUetGIunsþúk
dUcCa Ferritin nig Haemosiderin. viFImYyedIm,IbegáInEdkbeBa©jeday
RbUetGIunTaMgenH KWkareRbI vItamInes bEnßmCamYyfñaM DFO.
GñkCMnajpþl;dMbUnμanfa GñkCMgWtaLasesmIKYrEtelbfñaMvItamInes
erogral;éf¶ ykl¥kñúgeBlEtmYyCamYyfñaM DFO. eTaHbIya:gNak¾eday
CaTUeTAeKENnaMfa GñkCMgWcab;epþImelbfñaMvItamInesbEnßm EteBlNaeK)an
TTYl DFO BIr b¤ bI s)aþh_ehIy.
55
kMritvItamInes eRbIRbcaMéf¶ EdleKENnaMenaHKW 50 mRk sMrab;ekμgGayutic
Cag 10qñaM ehIy 100 mRk sMrab;ekμgFMCag 10qñaM. ehIykMriteRbIenH
minRtUvelIs 200 mRk¼éf¶eT. GñkCMgWEdlmanrbbcMNIGahareTogTat;
jaMuRkUc b¤ TwkRkUcRss; GacmincaM)ac;elbvItamInesbEnßmk¾)an. ]TahrN_
RkUcFMmYyEpømanpÞúkvItamInes 75 mRk ÉTwkRkUcRc)ac;Rss; 100 ml
manpÞúkvItamInes 50 mRk.
minxusBIfñaMBüa)al nig fñaMbEnßmepSg²Edr/ kMriteRbIRtUvéllkedayBiPakSa
CamYyevC¢bNÐit. sMxan;Nas;RtUvcMNaMfa vItamIneseRcIneBkGacmanplBul
elIGñkCMgW edayvaeFVI[EdkCaeRcInmanclna. dUecñH vItamInesbEnßmGacman
pleRKaHfñak; CaBiesscMeBaHGñkCMgWEdlmin)anTTYlfñaM DFO edayEdkman
clnaeLIgedaysarvItamInes CaEdkesrIehIyvabgáeRKaHfñak;dl;Calika.
etIeKcab;epþImBüa)alkMcat;CatiEdkeBlNa
GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; RtUvcab;epþImBüa)aleday DFO EteBlNaeK
)anTTYlkarbBa©ÚlQamya:geTogTat;. DFO minsMrab;edaHRsaybBaða
TaMgLayEdlbNþalmkBIkarbBa©ÚlQamminRKb; dUcCa kgVHRKab;Qam
Rkhm/ karERbRbYlq¥wg/ rIkGeNþIk nig rIkeføImeLIy. eKminRtUvpþl; DFO
dl;GñkCMgWEdlmin)anbBa©ÚlQam b¤ bBa©ÚlQambnþicbnþÜc luHRtamanGayu
elIs 10qñaM b¤ manPsþútagénkarelIsCatiEdk.
CaRkitüRkmTYeTA GñkCMgWRtUvcab;epþImBüa)aledayfñaMkMcat;CatiEdkeBlNa
eK)anbBa©ÚlQam 10 - 20dg b¤eBlkMrit Ferritin eLIgelIs 1000 μg/l.
reboblayfñaM/ karrkSaTuk nig kareRbIR)as; Desferrioxamine
Gs;ry³eBlCag 30qñaM énbTBiesaFn_KøIniksMrab;RKUeBTü nig GñkviTüasaRsþ
edIm,I)ankarRBmeRBogKñaelImeFüa)ayl¥bMputkñúgkareRbI DFO edIm,IkMcat;
CatiEdkBIsarBagÁkay[manRbsiT§iPaB ehIyeCosvag)annUvplBulNamYy
bNþalmkBIkareRbIfñaMeRcInhYseBk.
56
edaysarm:UelKul DFO manTMhMFM/ sarBagÁkayRsUbyk DFO )anbnþic
bnþÜctamry³eBaHevon. dUecñHpøÚvl¥bMputkñúgkareRbI DFO KWcak;bBa©Últam
eRkamEs,k b¤ cak;bBa©ÚltamsrésEv:n. TnÞwmnwgenHEdr eday DFO
beBa©jeTAvijBIQammanlkçN³elOn [Bak;kNþalCIvit ¬Half-life¦ rbs;va
10 - 15naTI ] fñaMRtUvEtbBa©ÚlyWt²kñúgry³eBlmYyedIm,ITTYl)annUv
kMhab;efrmYyenAkñúgQamkñúgry³eBlEvgtamEdlGaceFVIeTA)an. eKeRbI
DFO tamry³sñb;BiessmYy Edlcak;bBa©ÚlfñaMcUleRkamEs,kyWt²
ry³eBl 8 - 12ema:g ya:gehacNas; 6éf¶ kñúgmYys)aþh_. kMriteRbIBit
R)akdsMrab;GñkCMgWnImYy² KWKNnaelImUldæanénGayu bnÞúkCatiEdkkñúg
sarBagÁkay nig sPaBKøInik. CaTUeTAkMriteRbICamFümsMrab;kUnekμgmin[
elIs 20 - 40 mRk¼KRk énTMgn;xøÜn edaysarkMriteRbIx<s; GacBnüWtkarrIk
FMFat;rbs;kumar. kMriteRbICasþg;da sMrab;mnusSeBjv½y KW 30 - 50
mRk¼KRk énTMgn;xøÜn.
reboblayfñaM DFO
DFO Caem:SAs¶ÜtBN’s manCaÉkta 500 mRk b¤ 2 Rkam. ÉktanImYy²
manP¢ab;mkCamYydbEkvtUcmYymanemS:ABN’s EdleKRtUvlay[eTACa
l,ay 10° muneRbI. ]TahrN_edIm,I)anl,ay 10° énfñaM DFO BIdbfñaM
cMNuH 500 mRk eKRtUvbEnßmTwklay 5 m>l. TwklayeKGacrkTij)anBI
»sfsßannana. bnÞab;mkeKTuk[emS:Avarlaykñúgry³eBl 2 - 3naTI.
sMxan;eKminRkLúkdbfñaMeT edIm,ICYy[fñaMrlayeKGacRKan;EtbgVilRbemol
dbfñaMkñúg)atéd b¤ elIépÞturabesμI. eBlemS:AfñaMrlayGs;ehIy eKyksIuraMg
bUmehIydak;cUlkñúgsñb;cak;edIredayfμBil sñb;sgßt;elIsIuraMgyWt² rujfñaMcUl
eTAkñúgsarBagÁkaykñúgry³eBlkMNt;mYy KWcenøaHBI 8 - 12 ema:g. sIuraMg
nwgcak;Gs;fñaMeTAtamcMnYnema:gEdleyIgkMNt;. sñb;mYycMnYnEdleKeRbI
jwkjab;CageKbMput mansMelg[sBaØaRbsinsIuraMgsÞH b¤ Gs;fñaM.
57
karrkSafñaM DFO
l,ayfñaM DFO EdleK)anlayrYc GacsþúkkúñgbnÞb;mansItuNðPaB 23ºC
kñúgry³eBlCaGtibrima 24ema:g. ebIGakasFatuekþA caM)ac;RtUvrkSavaenA
kEnøgRtCak; edayTukvakñúgTUrTwkkkenAsItuNðPaB 4ºC ebIeKminTan;eRbIva
PøameT. l,ayfñaMEdlTukkñúgTUrTwkkk GacTuk)anrhUt 5éf¶. eTaHbI
ya:gNak¾eday ebIl,ayfñaMenaHkøayCal¥k; nig manBN’minl¥ eKRtUve)aHva
ecalPøam. ykl¥bMput muneRbIeKRtUvykl,ayfñaM DFO mkeRkATUrTwkkk
BIrema:g edImIi[vamankMedAesμIkMedAsarBagÁkay. sMrab;karcak;eRkamEs,k
nig tamsrés eKGaclayTukmuneday»sfkarI kñúglkçxN½ÐmYys¥atKμan
emeraK ¬Sterile condition¦ ehIy DFO layrYcGacrkSaTuk)anrhUtdl;
BIrs)aþh_enAsItuNðPaB 4ºC b:uEnþ DFO layTukmunedayGñkCMgWxøÜnÉg ehIy
minEmnCa»sfkarI l,ayfñaMminGacTuk[elIsBI 1 - 2 éf¶)aneT edayehtu
favaGacqøgemeraK. karcak;l,ayqøgemeraK Gacbgá[manRbtikmμ.
karcak; DFOeRkamEs,k
edIm,Icak; DFO eRkamEs,k sIuraMgEdlpÞúkfñaM DFO RtUv[smlμmdak;cUl
kñúgsñb;)an ehIybnÞab;mkPÞab;cUlkñúgbMBg;)aøsÞicesþIg EdltMrg;eTAmÞúl
ya:gtUcmYy/ mÞúlenHehIyEdlcak;cUleTAeRkamEs,k. fñaM DFO RtUvcak;
bBa©ÚleTAkñúgcenøaHEs,k nig sac;dMu b¤ k¾xøaj;EdlsßitenAeRkamEs,k.
CaeRcInqñaMcugeRkayenH sñb;sMrab;cak;fñaMkan;EttUceTA²/ RsalCag nig s¶at;
CagRbePTsñb;mun. enH)aneFVI[sñb;sMrab;cak;fñaMenH gayRsYleRbIkñúg
lkç½Ns¶b;s¶at;kñúgeBléf¶ Gaclak;eRkamsMelokbMBak;)an. eTaHbIya:gNa
k¾eday GñkCMgWCaeRcIncUlcitþeRbIsñb;cak;fñaMenHkñúgeBlyb; edIm,IkMu[rMxandl;
skmμPaBkargareBléf¶rbs;eK.
kareRbIfñaM DFO CaeTogTat; CacMENkd¾sMxan;bMputkñúgkarEfrkSaGñk
CMgWtaLasesmIu[mansuxPaBl¥. b:uEnþkarBüa)alkMcat;CatiEdkeday DFO
58
CakarlM)ak KWfavaeFVI[QW/ eRbIR)as;eBlevlaeRcIn ehIylM)aksMrbsMrYl
CIvitRbcaMéf¶. dUecñHsMxan;RKb;²rUbEdlcUlrYmEfTaMGñkCMgW rYmman evC¢bNÐit/
Kilanubdæak-yika/ «Bukmþay sMxan;bMputenaH KwGñkCMgWxøÜnÉgEtmþg rYmKñark
meFüa)ayeFVIya:gNa[karBüa)alkan;Etgay tamEtGaceFVIeTA)an.
CaBiesskumarFM² GacvaytMélx<s;cMeBaHkarxitxMeFVI[karBüa)alman
lkçN³s¶at;es¶omeRcIneLIg. eKRtUvEtxitxMpgEdr edIm,Ibnßy[dl;
Gb,brimanUvRbtikmμkEnøgcak; b¤ plvi)akepSg²eTotEdlCab;Tak;TgnwgfñaM
DFO ¬GanenAxageRkay¦.
meFüa)ayepSg²eTotkñúgkarcak;bBa©ÚlfñaM DFO
eRkABIkareRbIfñaMtampøÚveRkamEs,k dUcerobrab;xagelI enAmanpøÚvmYycMnYn
eTotEdleKGaceRbIfñaM)an EtpøÚvnImYy²manTaMgKuNsm,tþi nig KuNvibtþi.
karcak;bBa©ÚltamsésQambnþCab; 24 em:ag
viFIenHKWeRbI DFO cak;cUltamsrésQamEvn. bec©keTsenHGacseRgÁaH
CIvitGñkCMgWEdlTTYlrgkarelIsCatiEdkF¶n;F¶r ehIymanplvi)akcMeBaH
ebHdUgmkCamYy edaybnßykarBulmkBICatiEdkkñúgsarBagÁkayeday
kMcat;CatiEdkecj)aneRcInCag nig elOnCagviFIepSg² kñúgeBleKkMBugcak;
bBa©ÚlfñaMEtmþg. eTaHya:gNak¾eday karcak;bBa©ÚltamsrésCab;GacnaM
mkCamYynUveRKaHfñak;F¶n;F¶rCagEdr CaBiesskarbgáeraK nig kMNkQam
bgáedayExSbBa©ÚlQam Edlpþl;»kas[emeraKeRCotcUltamsrésEvn)an
¬sUmGanEpñkxageRkamsþIBIkareRbI DFO bBa©ÚltamsrésEvn Cab;rhUt¦ .
dUecñHeKRKan;EteRbIviFIenHkñúgkrNIGñkCMgWbgðajnUv ³
[i] elIsCatiEdkmanlkçN³F¶n;F¶r/ )anesckþIfa kMrit Ferritin ekInCab;elIs
BI 2500 mIRkURkam¼l ¬μg/l¦ nig¼b¤ kMhab;CatiEdkkñúgeføIm elIsBI 15
mIRkURkam¼l TMgn;eføImsuT§ EdlkMNt;edaykarRcwbsac;eføImBinitü.
59
[ii] plvi)akelIebHdUg bNþalmkBIelIsCatiEdk.
[iii] GñkCMgWCaRsþImanKMeragfanwgmanKP’ ehIymankMrit Ferritin kñúgesr:Umx<s;
nig¼b¤ kMhab;CatiEdkkñúgeføImx<s; ¬LIC = Liver Iron Concentration¦.
[iv]karcak;bBa©ÚltamsrésEvnCab; GacRtUveFVIEdrcMeBaHGñkCMgW EdlcaM)ac;
RtUvkarkMcat;ecjCatiEdk edayminKitBIkMrit Ferritin b¤ kMrit LIC .
]TahrN_ munkarbnSaMxYrqw¥wg b¤ GñkEdlmanrlakeføImRbePT es ¬C¦
skmμ ehIyrauMér:.
karbBa©ÚltamsrésEvnCab;énfñaM DFO KWRtUv[kMrit 50 mRk¼KRk¼éf¶/ [
bnþCab;Etmþg 7 éf¶kñúgmYys)aþh_ tammeFüa)ayénRbB½n§bBa©ÚlfñaMBiess
mYYyeKehAfa kaetETrP¢ab;eTAsésEvnFM ¬In-dwelling Catheter¦ .
kaetETr RbePTenHmantMéléfø ehIyGñkCMgWEdleRbIvaTamTarnUvkartam
danBIRKUeBTüedayykcitþTukdak;eGay)anditdl;. karbgáeraKF¶n;F¶r KWCa
plvi)akjwkjab;bMputEdlekItmanCamYyviFIkMcat;CatiEdkEbbenH ehIyCYn
kalmankMNkQameTotpg ¬Thrombosis¦. fñaMBiess ¬fñaMRbqaMgnwg
kMNkQam¦ RtUv)aneKcak;bBa©ÚledIm,IkarBarkMu[mankMNkQam ehIy
Rby½tñRbEygrkSaEs,kCMuvij kaetETr eGays¥atedIm,IkarBarkarbgáeraK.
GñkCMgWRtUvEtrkSaEs,keGays¥at ehIymkBieRKaHCamYyRKUeBTüPøam ebIsin
maneraKsBaØa jak; b¤ ekþA b¤ manTTYlGarmμN_faQW b¤ RkhmenAelIEs,k.
karcak;bBa©ÚlfñaM DFO tamsésQam 8 - 12 em:ag
pÞúyBIkarcak;bBa©ÚltamsrésQamCab;ry³eBl 24ema:g dUc)anBnül;
xagelI/ karcak;bBa©Úl DFO tamsrésQam ry³eBl 8 - 12 ema:g
CaCMerIsmYyepSgeTot kalNakarcak;eRkamEs,kmanbBaðaecaTF¶n;F¶r b¤
bBaðaecaTenAnwgkEnøgcak;. kMriteRbI nig ry³eBleRbIdUcKñanwgkarcak;bBa©Úl
eRkamEs,kEdr KW 40 - 50 mRk¼KRk¼éf¶ ry³eBl 8 - 12 ema:g
eRcInCag 5éf¶ kñúgmYys)aþh_. eTaHya:gNak¾eday viFIenHvaBMuman
60
RbsiT§iPaB dUckarcak;bBa©ÚltamsrésQamry³eBl 24ema:g Cab;enaHeT
ebIkrNIelIsCatiEdkvaF¶n;F¶r ehIymanplvi)akcMeBaHebHdUgpgEdr.
vamansarsMxan;Nas;edaycaMfa kareRbItamsrésQamnUvfñaM DFO RtUvman
karRbugRby½tñ ehIyeRbIEtkrNIcaM)ac;. eRbIry³eBlEvg viFIenHGacbgá
eRKaHfñak;dl;srésQamEvnEdlmansar³sMxan;sMrab;karcak;bBa©ÚlQam
ehIymaneRKaHfñak;bgáeraKkMritx<s;.
karcak;bBa©ÚlfñaM DFO tamsésQamGMLúgeBlbBa©ÚlQam
enAmnÞIreBTümYycMnYn/ DFO RtUvcak;bBa©ÚltamsrésQamdMNaleBl
CamYykarbBa©ÚlQam. eTaHya:gNak¾eday eKminRtUvykfñaM DFO
eTAlaycUlpÞal;EtmþgkñúgQamEdlkMBugbBa©ÚleGayGñkCMgWenaHeT eRBaHva
GaccMlgemeraKdl;Qam b¤ bgá[manRbtikmμ. CaTUeTA eKminRtUvbEnßm
sarFatuNamYycUlkñúgQambBa©Úl[GñkCMgWeT elIkElgEt)anbgðajtam
viTüasaRsþfa vaminbgá[maneRKaHfñak;NamYyenaHeT.
edIm,IbBa©Úl DFO tamsrésQamGMLúgeBlbBa©ÚlQam/ brimaNfñaM DFO
EdlRtUveRbI RtUvykmklayCamYyesr:UméRbFmμta ¬Normal saline¦.
m¢úlrbs;fg;esr:UmEdlmanpÞúkfñaM DFO RtUvedatbBa©ÚlCaEbb “Y” CamYy
fg;Qam ehIyRtUvbBa©Úl[GñkCMgWkñúgry³eBlRbEhl 4 ema:g. eKGaceRbI
sñb;GMLúgeBlbBa©ÚlenHk¾)an RbsinebIeKcg;. CYnkal eBlevlaRtUvkar
edIm,IbBa©ÚlfñaM DFO mYykMriteRbI[manRbsiT§iPaB manry³eBlyUrCag
ry³eBleRbIsMrab;bBa©ÚlQam.
sMxan;RtUvkMNt;cMNaMfa DFO EdleRbIEtkñúgGMLúgeBlbBa©ÚlQam/
)anesckþIfa 2 - 4 s)aþh_bBa©ÚlfñaM DFO mþg/ vamanRbsiT§iPaBtictYc
Nas;. ya:gNak¾eday enHCaCMerIsEtmYyKt; kñúgkrNIfñaM DFO mankar
xVHxat. müa:gvijeTot mnÞIreBTümYycMnYneRbIfñaM DFO bBa©Últamsrés
QamGMLúgeBlbBa©ÚlQam[GñkCMgW CakarbEnßmeTAelIkarBüa)alRbcaMéf¶
61
ya:geTogTat; kñúgkic©RbwgERbgedIm,IeFVI[)anRbesIrnUvRbsiT§iPaBTUeTAénkar
Büa)alkMcat;CatiEdk.
karcak;bBa©ÚlfñaM DFO tamsac;dMu
eBlcab;epþImeRbIfñaM DFO dMbUgedIm,Ibüa)alCMgWtaLasesmIu Kwcak;vabBa©Úl
tamsac;dMu. eTaHya:gNak¾eday eK)anrkeXIjfa viFIEbbenHBMusUvman
RbsiT§iPaBdUckarcak;bBa©ÚleRkamEs,k b¤ tamsrésQameLIy.
karcak;tamsac;dMu eKenAEteRbIkñúgkarNImYycMnYn ]TahrN_enARbeTsEdlfñaM
DFO mantMéléføeBk ehIymancMnYntictYc b¤ krNIKμansñb;sMrab;cak;.
manPsþútagkan;EteRcInbBa¢ak;fa GñkCMgW)anTTYlfñaM DFO xøH eTaHCatam
viFINak¾eday k¾RbesIrCagkarmin)anTTYlfñaMesaH. dUecñHebIKμanCMerIseTenaH
eKGaccak;fñaM DFO tamcak;dMuk¾)an. bec©keTsmYyeTot KW eKlayfñaM 500
mRk CamYyTwklayfñaM 5 ml ehIycak;sac;dMuéd b¤ sac;dMueCIg. kMriteRbIfñaM
enHeKEckCaBIr ehIyeRbI 2dgkñúgmYyéf¶ enHCaviFImYyEdlGñkRsavRCav
mYycMnYn)anbgðajnaeBlfμI²enHfa vamanRbsiT§iPaB.
vaytMélRbsiT§iPaBénkarBüa)aledayfñaM DFO
meFüa)aymYyénkarvaytMélRbsiT§iPaBénrbbkarBüa)alGñkCMgW KWkarvay
tMéleTAelIbrimaNCatiEdkEdlsþúkkñúgeføIm nig kñúgCalikaepSg²eTot
énsarBagÁkay. eføImmanlT§PaBGacpÞúkCatiEdk)aneRcIn )anCag 70°
énCatiEdkEdlsþúkTukkñúgsarBagÁkay KWRbEhl 20 Rkam. CatiEdkEdl
elIskñúgxøÜn vasþúkTukenAeføIm/ ebIeføImeBj KWvasþúkTukenACalikaepSg²
eTot. EdkEdlsþúk KWP¢ab;CamYyRbUetGIun Ferritin nig Haemosiderin dUcKña
nwgEdkEdlenAkñúgQamEdrEdlvaP¢ab;CamYyRbUetGIun Transferrin. man
Ferritin tictYcdac;ecjBIeføImcUlkñúgcrnþQam karvas;kMrit Ferritin kñúg
Qam KW eRbIedIm,IkMNt;bnÞúkCatiEdk.
62
kMritFmμtarbs; Ferritin kñúgQam ¬b¤ Serum ferritin¦ mandl; 250
mIRkURkam¼l ¬μg/l¦ sMrab;burs nig enAcenøaH 10 - 120 mIRkURkam¼l
sMrab;RsþI. 1 mIRkURkam ¬1μg¦ én Ferritin kñúgQamcat;faesμInwgEdk 8
mIRkURkam sþúkenAkñúgxøÜn. GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; EdlmankMritCatiEdl
x<s;eRcInenAkñúgxøÜn eKrMBwgfamankMrit Ferritin x<s;ya:gsMebImenAkñúgQam.
eTaHbIkMrit Ferritin GacCaGñkeGaykarN_mYyKYr[Tukcitþ)anénEdksþúkTuk
kñúgeføIm EtvaminGac[eyIgTsSn_Tay)anc,as;las;BIbnÞúkCatiEdkenAkñúg
srIragÁepSg²eTot dUcCaebHdUg b¤ bnÞúkCatiEdkkñúgsarBagÁkayTaMgmUl
)aneLIy. elIsBIenH ktþaepSg²eTot dUcCa karrlak/ karbgáreraK
edayvIrus b¤ )ak;etrI/ CMgWeføImraMér:/ CMgWrlaksnøak; nig kgVHvItamInes Gac
b:HBal;elIkMrit Ferritin kñúgQam edaybBa¢ak;faCatiEdkmankMritx<s;Cag b¤
TabCag sPaBBitCak;Esþg.
ya:gNak¾eday kMrit Ferritin kñúgQamRtUvcat;TukfaCakMNt;sMKal;Cak;Esþg
bMputénplvi)akEdlGacekItmaneLIgedayCab;Tak;TgCatiEdk. ]TahrN_
karsikSamYycMnYn)anbgðajfa krNIkMrit Ferritin enAeRkam 2500
mIRkURkam¼l ¬μg/l¦ Cab;rhUtCaeRcInqñaM/ eRKaHfñak;cMeBaHGñkCMgW eGayman
plvi)akelIebHdUgmantictYc. dUecñH eKalbMNgKW RtUvrkSa Ferritin [enA
cenøaH 1000 - 2000 mIRkURkam¼l ehIyRtUvBinitükMrit Ferritin ya:gehac
Nas; 3Exmþg kñúgeKalbMNg[dwgfa etIkarBüa)alkMcat;CatiEdkrbs;
GñkCMgWRtUvEfmfy b¤ ya:gNa. vasMxan;pgEdr RtUvRtYtBinitülT§PaBBul
edayfñaM DFO EdlGacekItmaneBleRbIvakñúgkMritx<s; nig eBlEdlkMrit
Ferritin Føak;eRkam 1000 mIRkURkam¼l.
eRbIkMrit Ferritin edIm,IkMNt;kMriteRbI DFO
eKGaceRbIkMrit Ferritin edIm,IkMNt;kMriteRbIsmRsbrbs;fñaM DFO sMrab;
GñkCMgW edayeRbIsmIkadUcxageRkam EdleKehAfa snÞsSn_Büa)al
63
“Therapeutic Index” (TI) .
kMriteRbImFümRbcaMéf¶ ¬mRk¼KRk = mg/kg¦*
TI =
kMrit Ferritin kñúgQam ¬m>Rk¼l = mg/l¦
eKaledA KW RtUvrkSatMél TI [enAeRkam 0/025 RKb;eBlevla.
* kMriteRbImFümRbcaMéf¶én DFO KW KNnaedayKuN kMriteRbI EdleRbIkñúg
karBüa)alnImYy² CamYynwgcMnYnsrubkMriteRbIkñúgmYys)aþh_ Ecknwg 7
cMnYnéf¶éns)aþh_.
kñúgb:unμanqñaMcugeRkayenH eK)anbegáItetsþepSg²eTotmYycMnYnEdlGac
vas;EvgEdkkñúgsarBagÁkayRbkbedayPaBKYrTukcitþ)an. CaerOy²eK
GnuvtþetsþTaMgenH CamYykarvas;Evg Ferritin kñúgQam edIm,Ipþl;rUbPaBBit
R)akdEfmeToténkarpÞúkCatiEdkkñúgragÁkay CaBiess eføIm nig ebHdUg .
kMhab;EdkkñúgeføIm (Liver Iron Concentration = LIC)
karvas;kMhab;CatiEdkkñúgeføIm Tak;Tgnwg karRcwbykCalikaeføIm ¬Liver
biopsy¦ehIyvas;brimaNEdkkñúgsac;eføImEdlRcwbenaH.
karRcwbykCalikaeføIm KWeFVIeLIgedays‘km¢úlBiesstameBaHcUleTAeføIm
CaTUeTAeKeRbIfñaMs<wkRtg;kEnøgcak; ehIyeKcUlcitþeRbI eGkU ¬Ultrasound¦
CYynaMpøÚvykCalikaeføImmYyEpñktUc. karvaytMélbnÞúkCatiEdk)anRtwmRtUv
mYyEpñkBwgEp¥kelIbrimaN ¬ya:gehacNas; 1 mRk TMgn;eføIms¶Üt¦ nig
KuNPaB ¬)anesckþIfa KμanRkineføIm b¤ Kμan PaBcak;es£Hedaysrésevov¦
énCalikaeføImEdlykmkBinitü dUecñHsMxan; KWPaBsÞat;CMnajrbs;buKÁlik
eBTüEdlGnuvtþkargarenH. eTaHCakarRcwbykCalikaeføIm manGRtapl
vi)akTab eBlEdleyIgeFVIenAmnÞIreBTüman eGkU CYytMrg;Tisk¾eday k¾RtUv
TamTarnUvkaryl;RBmBIGñkCMgW nig¼b¤ «BukmþayGñkCMgW¼GaNaBüa)alEdr.
64
karRsavRCav)anbBa¢ak;fa krNIkMritCatiEdkkñúgeføImrkSa[enAeRkam 7
mRk¼Rkam énsac;eføIms¶Üt)anCab;lab;enaH eRKaHfñak;énbBaðaecaT
EpñkebHdUg b¤ eføIm mantictYc. ebIkMritelIs 15 mRk¼Rkam énsac;eføIms¶Üt
enaHvaGacmaneRKaHfñak;x<s;énkarsøab;ebHdUg. eTaHbIya:gNa karRsavRCav
enHkMBugbnþedIm,IeGaydwgfa etIkMritkMhab;EdkkñúgeføImdUcxagelIenH
GacbBa¢ak;KYr[Tukcitþ)anGMBIeRKaHfñak;xøaMg b¤ tic cMeBaHebHdUg b¤ y:agNa.
dUckñúgkrNIén Ferritin kñúgQamEdr bNþaGñkviTüasaRsþ)anecaTsYrfa
etIbec©keTsenHqøúHbBa©aMgya:gRtwmRtUvnUvbnÞúkCatiEdksrubkñúgsarBagÁkay
ehIyBiessCagenHeTotCatiEdkenAebHdUg b¤ ya:gNa. karRsavRCavfμI)an
bgðajfa karvas;EvgKYr[TukcitþbMputénCatiEdkkñúgxøÜn KWTTYl)aneday
KuNkMhab;EdkkñúgeføIm CamYyktþamYy KW 10/6 mRk¼KRk énTMgn;xøÜn.
karRcwbykCalikaeføImGacpþl;Bt’manpgEdr cMeBaHr)ayCatiEdk rvagBYk
ekasikaeføImdUcCa Hepatocytes nig ekasika Kuffer edaybBa¢ak;)anEdrBI
karrlak b¤ karxUcxatcMeBaHeføIm dUcCaRkineføIm b¤ PaBcak;es£Heday
srésevov.
viFIfμI²EdleFVImineGayQWcab; kñúgkarvaytMél[)nRtwmRtUvnUvbnÞúkCatiEdk
RtUv)aneKbegáItpgEdr dUcCa]bkrN_ SQUID (Superconducting Quantum
Interface Device) EdleRbIKuNsm,tþiGmma:ej:Ticrbs;Edk
¬Paramagnetic properties¦ edIm,Ivas;kMhab;rbs;vakñúgsarBagÁkay. vaeRbI
Ednma:ej:TicmYyEdlmankMlaMgRbEhlEdkqk;EdleKeRbIkñúgTUrTwkkk.
munnwgeRbI]bkrN_enH GñkCMgWRtUvedkeGayRsYlelIERKry³eBl 2 - 3 naTI
ehIyeKeRbI eGkU CYykMNt;TItaMgrbs;eføIm bnÞab;mkeKrujERKGñkCMgWcUleTA
cMBIeRkam]bkrN_ SQUID. Epñkrbs;ma:sIun SQUID Edlb:HdgxøÜnGñkCMgW
KWCa)aLúgmYyeBjedayTwkekþA]NѲ EdleKdak;BIelIeBaHEpñkxagelIeday
snSwm². kñúgeBlEdlma:sIunkMBugvas;EvgCatiEdkkñúgeføIm GñkCMgWRtUvGt;
degðImry³eBl 2 - 3 dg/ kñúgmþg² 2 - 3 vinaTI. GñkCMgWGayueRkam 6qñaM
4f SQUID (Liver iron
measurement system)
65
GacRtUvkareRbIfñaMguyedkedIm,I[vaenAes¶óm. GñkCMgWTMgn;ticCag 10 KRk b¤
GñkCMgWFat;duHeBaH eKKitfamin)anpll¥ sMrab;etsþenHeT. CaGkusl
bec©keTsenHmantMéléfø TamTarnUvbec©kviTüax<s; ehIybc©úb,nñenHman
eRbIEtenAmCÄmNÐlR)aMEtb:ueNÑaHenAGWr:ub nig enAGaemrikxageCIg.
eTaHya:gNak¾eday cMeBaHGñkCMgWBIbNþaRbeTsnana ebIRKUeBTüBüa)alKitfa
caM)ac; eKGaceFVIkarNat;TukmunedIm,I)anBinitüedayma:sIun SQUID enHEdr.
viFIepSgmYyeTotedIm,Ivas;bnÞúkCatiEdkkñúgeføIm EdlkMBugEtRsavRCav
enAeLIy KWeRbI MRI (Magnetic Resonance Imaging) EdlBwgEpñkpgEdr
eTAelIKuNsm,tþiGmma:ej:Ticrbs;Edk . kMhab;EdkkñúgeføImdwg)aneday
viFIenH ¬MRI, T2*¦ bgðajnUvTMnak;TMngsmehtupl nig Tukcitþ)an CamYy
kMhab;CatiEdk)anBIkarviPaKKImIcMeBaHsac;eføImEdlRcwb. KuNRbeyaCn_d¾
manskþanuBlénbec©kviTüaenH KWfa MRI maneRbIeRcIn TUeTACag. eK)an
bgðajfa MRI Ca]bkrN_ mansar³sMxan;kñúgkarvaytMélbnÞúkCatiEdkkñúg
ebHdUgpgEdr.
CatiEdkkñúgTwkenam
viFIepSgmYyeTotEdlmanCayUrmkehIykñúgkarvaytMélbnÞúkCatiEdk KWvas;
CatiEdkkñúgTwkenamkñúg 24ema:g edIm,IvaytMélRbsiT§iPaBénkarBüa)al
kMcat;CatiEdkedayfñaM DFO. ya:gNak¾eday xøwmsarEpñkKøInikrbs;etsþenH
vamankMNt; eRBaHvaERbRbYlBImYyéf¶eTAmYyéf¶ kñúgkarbeBa©jCatiEdkeTA
kñúgTwkenamrbs;fñaM DFO.
plvi)akcMeBaHkareRbIfñaM DFO ehIyvabgðajeLIgEbbNa
RbtikmμEs,kenAkEnøgcak;fñaM
RbtikmμenAkEnøgcak;jwkjab;CageKbMput KW rma:s;/ Rkhm/ ehIm/ e)a:g/
dMe)A/ QW nig karrMxanTUeTA. cMnucKnøwHdUcxageRkamGacCYybnßyRbtikmμ
dUcxagelI)an ³
66
[i] eCosvagkars‘km¢úlEk,rsrésQam b¤ srésRbsaTsMxan;² edIm,Ibnßy
CaGtibrimanUveRKaHénkarxUcxat nig¼b¤ karhUrQam.
[ii] RtYtBinitüemIlfaetIfñaM DFO rlaykñúgbrimaNTwkRKb;RKan;Edr b¤ eT
¬Twklay 5 ml sMrab;fñaM DFO 500 mRk¦. ebIcaM)ac; eKbEnßmTwk
layedIm,I[varavEfmeTot.
[iii] RtUvbþÚrTIkEnøgcak;. eBaHrEmgCaTIkEnøgcak;d¾l¥bMput. GñkCMgWxøHcUlcitþ
cak;edIméd b¤ ePøA. eTaHya:gNak¾eday RbtikmμenAkEnøgcak;vaekIteLIg
mYyry³eBl eTaHTIkEnøgNak¾eday sMxan;RtUvdUrkEnøgcak;epSg²Kña.
kareRbI DFO yUr²eTA vaGacbgá[mandMue)a:genACMuvijkEnøgcak;. karenH
eKGackarBar)an edaybgVilCMuTIkEnøgcak; b¤k¾/ kñúgkrNIxøH minTaMgGs;
eT/ edaybMeBjnUvsarFatuKImI Hyluronidase bnþiccUlkñúgbMBg;cak;
)aøsÞic mundMeLIgsñb;cak;fñaM.
[iv] eKGacbnßykarQWcab;edaylabERkmfñaMs<wkdUcCa Emla rvag 30 -
60naTI muncab;epþImkarBüa)aleday DFO. ehImGacbnßyehImeday
s¥MtwkekþA]Nð²eRkayBIcak;fñaM DFO . sMrab;kareLIgRkhm/ rma:s;/
ehIm b¤ dMe)A/ evC¢bNÐitxøH eKeRbIERkm Heparin b¤ Fusicor.
[v] el,Óncak;bBa©ÚlfñaMk¾RtUvRtYtBinitüpgEdr edaysarfakarehIm GacekIt
maneLIgeBleKcak; DFO elOneBk.
[vi] evC¢bNÐitGaceFVIkarsMerccitþpgEdr eGayBYk Antihistamine dl;GñkCMgW
muncak;fñaM DFO b¤ kñúgkrNIF¶n;F¶r eKGacbEnßm Hydrocortisone 5 -
10 mRk eTAkñúgl,ayfñaM DFO.
[vii] mansñb;sMrab;cak;fñaMbBa©ÚleRcInRbePTenATIpSar ehIyGñkCMgWGaceRCIs
ykRbePTNamYymkeRbIsmnwgesckþIR)afñarbs;eK. sñb;cak;fñaMman
)aLúg KWCaRbePTfμICageKbMput. vatUcCag/ RsalCag ehIys¶at;Cag
RbePTcas;. vaeFVIeGaycMeNjeBlevlapgEdr ehIyGacfasmrmü
67
CageKsMrab;GñkCMgW eRBaHl,ay DFO RtUv)anlayTukmuneday»sfkarI
kñúglkçxN½ÐmYys¥atKμanemeraK. edaysarKuNsm,tþiTaMgGs;enHehIy
sñb;cak;fñaMEbbenHGacCYyeFVI[RbesIreLIgnUvkarGuvtþn_rbs;GñkCMgW
cMeBaHkarBüa)alkMcat;CatiEdk. eTaHya:gNak¾eday/ tMéléfø)aneFVI[
kareRbIR)as;sñb;cak;fñaMEbbenH minmanPaBTUlMTUlayeLIy.
[viii]GñkCMgWGacsakl,gm¢úlepSg² edayBikSaBIkarEfm b¤ fynUvRbePT
xus²KñaCamYyevC¢bNÐit b¤ Kilanub,dæak-yika nig GñkCMgWepSgeTot.
manGñkCMgWCaeRcInniymm¢últUc ehIyRsalehAfa m¢úlemGMe)Aelx
25 b¤ tUcCagenH cak;eTAelIépÞEs,kenAmMu 45 GgSa. GñkCMgWepSgeTot
cUlcitþm¢últUcEbbCa m¢úledatrUbPaBCab;CBa¢aMg ¬Thumbtack¦
EdleKcak;EkgeTAnwgEs,k ehIybiTCab;nwgEs,kedaybg;s¥itBiess .
RbsinebIviFIdUc)aneBalxagelI BMu)anCYyGñkCMgWBIRbtikmμTak;TgfñaM DFO eT
eKRtUvBicarNakarBüa)aledayfñaM DFO edaybBa©ÚltamsrésQam b¤
fñaMkMcat;CatiEdkepSgeTot.
RbtikmμF¶n;F¶rCamYyfñaM DFO
RbtikmμF¶n;F¶rCamYyfñaM DFO CakarkMr. eraKsBaØarYmman karTTYlGarmμN_
TUeTAminRsYlxøÜn/ hwugRtecok/ vilmux/ eLIgRkhmeBjxøÜn b¤ ehIm nig
Bi)akdkdegðIm CYnkalrYmCamYyekþAxøÜn/ Qwsac;dMu. eKRtUvbBaÄb;fñaM DFO
ebImaneraKsBaØadUcxagelIekIteLIg.
RbtikmμTUeTATaMgGs;enH manninñakarekIteLIgPøam² cMeBaHGñkCMgWEdleTIb
cab;epþImBüa)aleday DFO. cMENkÉGñkCMgWEdlTTYlkarBüa)aleTogTat;
nwgsMKal;eXIjeraKsBaØaekIteLIgbnþicmþg². kñúgkrNINak¾eday kar
Büa)alcMeBaHRbtikmμF¶n;F¶r CaviFImYyEdleKehAfa bnßyPaBqab;TTYl
Rbtikmμ ¬Desensitisation¦ EdlkñúgenaHGñkCMgWRtUveKcak; DFO kñúgbrimaN
tictYclayCamYy Hydrocortisone rYcbegáIn DFO bnþicmþg²rhUtdl;
68
brimaNeRcIn. karBüa)alenHRtUvGnuvtþeRkamkarRtYtBinitüBIRKUeBTü
ya:gditdl; CaerOy² eKeFVImþgehIymþgeTot rhUtdl;)at;eraKsBaØa ehIy
rEmgTTYl)aneCaKC½y. ya:gNak¾eday RbsinebIkarBüa)alenHmin)an
eCaKC½y GñkCMgWKYrEtQb;eRbIfñaM DFO ehIyBicarNakareRbIfñaMkMcat;CatiEdk
epSgeTot dUcCa Deferiprone ¬sUmGanenAEpñksþIBIkareRbI Deferiprone¦.
plvi)akcMeBaHkMriteRbIfñaM DFO minRtwmRtUv
plvi)akxageRkamenH sMxan;bNþalmkBIkareRbIfñaM DFO kñúgkMritx<s;elIGñk
CMgWkumar nig GñkCMgWEdlmankMrit Ferritin kñúgQamTab ¬)anesckþIfaman
elIsCatiEdkbnþicbnþÜc¦.
� bBaðaRtecok ¬BulcMeBaHRtecok¦ rYmmansMelgeralT×kñúgRtecok/
fycuHPaKxøHénkarsþab;B¤ CaBiess enAeBleRhVkg;x<s;.
� bBaðaEPñk ¬BulcMeBaHEPñk¦ rYmmanxVak;man;/ RBilEPñk/ kMritKMehIj
fycuH ¬Visual acuity¦/ fycuHKMehIjBN’/ eLIg)ayEPñk/ nig karrMxan
énEPñkepSg²eTot.
CaTUeTAfñaM DFO bgá[manbBaðaRtecok nig EPñk kalNaeKeRbIvakñúgkMritx<s;
kalNam:UelKul DFO eFVIdMeNIrkñúgQamedayKμan)anP¢ab;nwgEdk. ya:gNa
k¾eday GñkCMgWTwkenamEp¥m b¤ GñkCMgWkMBugBüa)aledayfñaMrMgab;GarmμN_
¬Psychotrope¦ GacmaneRKaHeGayekItbBaðaEbbenH eTaHCaeKTTYlkMritfñaM
DFO RtwmRtUvk¾eday eRBaHfasßanPaBTaMgenHeFVI[brimaNeRcInénfñaM DFO
eTAdl;RbB½n§srésRbsaTkNþal. GñkCMgWEdlekItbBaða
Rtecok nig EPñk CaTUeTAeKENnaM[Qb;eRbI DFO mYyry³
sin ehIycab;epþImkarBüa)alvij kñúgkMriteRbITabeBlplvi)ak
)anFUres,Iy b¤ )at;eTAvij. RbsinebI)antamdanBIedImTI
plvi)akEbbenHGacRKb;RKg)an ehIynwgFUrRsalmkvij.
dUcenHsMxan;RtUvRtYtBinitüGñkCMgWTTYlfñaM DFO [)aneTogTat;
4g Difference parts
of the brain have
different jobs to do
69
kñúgenaHmankarBinitüevC¢saRsþ[)aneBjelj rYmCamYykarvas;lT§PaB
sþab;lWrbs;Rtecok ¬Audimetric test¦ nig lT§PaBemIleXIjrbs;EPñk
¬Ophtalmologic test¦.
� karrIkFMFat;yWt nig karERbRbYlq¥wg ³ kMriteRbIfñaM DFO kMritx<s;elI
GñkCMgWmankMrit Ferritin Tab GacBnüakarrIkFMFat;. ktþaeRKaHfñak;rYm
man GayuekμgeBlcab;epþImBüa)al ¬ticCag 3 qñaM¦ ehIykMriteRbI DFO
x<s;CagkarENnaMeGayeRbI ¬> 35 mg/kg cMeBaHkumartUc²¦. karbnßy
kMriteRbImkvij GaceFVIeGaykarrIkFMFat;vilmkFmμtavij dUcmunkar
Büa)aledayfñaM DFO.
\T§iBlfñaM DFO eTAelIkarrIkFMFat; rYmmandgxøÜn b¤ édxøIminsmamaRtKña rYmCa
mYykarxUcxatq¥wg b¤ snøak;EdleKeFVIeraKvinicä½y)anedaykarftviTüúsaRsþ .
ktþaepSg²eTot dUcCabnÞúkCatiEdkk¾Gacb:HBal;dl;karrIkFMFat; kñúgCMgW
taLasesmIu Edr. ya:gNak¾eday vagayRsYlnwgdwg)anfaetIkaryWtya:v
kñúgkarrIkFMFat; bNþalmkBIfñaM DFO eRbIkñúgkMritx<s; b¤ ya:gNa. ebIbNþal
mkBIfñaM DFO GñkCMgWnwgmineqøIytbnwgkarBüa)aleday G½rm:UnlUtlas;
¬Growth Hormone¦ eT. GñkCMgWKYrTTYlkarRtYtBinitü[)aneTogTat;
sMrab;karERbRbYldUecñH eRBaHfavaminFUres,IymkvijeTebIvaekItehIy.
> karbgáeraKedayemeraK Yersinia enterocolitica ³ karbgáeday
)ak;etrI Yersinia enterocolitica k¾eXIjmanCaTUeTACamYykareRbIfñaM
DFOEdr. ral;GtisuxumR)aNmanCIvitTaMgGs; RtUvkarFatuEdkedIm,IrIk
FMFat; kñúgenaHman )ak;etrI/ )a:ra:sIut nig Pñak;garbgáCMgWepSgeTot.
GtisuxumR)aNPaKeRcInmanrcnasm<½n§BiessEdlpþl;lT§PaB[vaTTYl
ykEdk)an. ya:gNak¾eday Yersinia vasßitkñúgRkum)ak;etrImYyEdlBMu
manmeFüa)aypÞal;xøÜnedIm,ITTYl)anEdk dUeqñHvaBwgEp¥kelI receptor
rbs; ferrioxamine EdlCasmasFatuekIteLIgeRkayBIEdkP¢ab;CamYy
fñaM DFO. DFO CaPñak;gardwkCBa¢ÚnFmμCatimYyrbs;Edk EdleKehAfa
70
Siderophore ¬mkBIBaküRkik “Sidero” )ann½yfa Edk nig “Phoro”
)ann½yfa dwkCBa¢Ún¦ dUcenHCalT§pl DFO KaMRT[mankarrIkFMFat;
én)ak;etrI Yersinia edaypþl;[)ak;etrIenH nUvCatiEdk. karbgáeraK
eday Yersinia GacmanlkçN³F¶n;F¶rxøaMgcMeBaHGñkCMgWelIsCatiEdk
ehIyeRKaHfñak;enHkan;EtFMeFg eBleKkMBugEteRbIfñaM DFO. dUecñHsMxan;
eKRtUveFVIeraKvinicä½ykarbgáeraKeday Yersinia [)anelOn ehIy
Büa)alvaedayfñaMpSH[)ansmRsb ¬sUmGanenACMBUksþIBIkarbgáeraK¦.
eraKsBaØaénkarbgáeraKrYmman QweBaH/ raK/ QWsnøak;/ ekþAxøÜn/
QWbMBg;k. ebImanekIteraKsBaØadUcenH eKRtUvbBaÄb;fñaM DFO rhUtdl;
)at;eraKsBaØa ehIyvKÁeBjénkareRbIfñaMpSH)anbBa©b;. mankarbgáeraK
F¶n;F¶r Edlbgáeday)ak;etrIepSg²eTot mandUcCa Klebsiella b¤ BYkpSit
¬Mucormycosis¦ GacBak;B½n§EdrnwgkareRbIfñaM DFO b:uEnþkarbgáeraK
TaMgenH vaminsUvjwkjab;dUcRbePT Yersinia eT. eKRtUvBinitüGñkCMgW
edayykcitþTukdak; ehIyRtUvrMlwkGñkCMgW[)anCaRbcaMfa RtUveTACYb
BikSaCamYyRKUeBTü kñúgkrNImanekþAxøÜnminGacBnül;)an. GacfaebI
caM)ac; RtUvbBaÄb;fñaM DFO sin rhUtdl;eBleraKvinicä½yNamYy )aneKrk
eXIjc,as;.
plvi)akd¾kMrcMeBaHfñaM DFO
eKminRtUvcak; DFO eday)aj;eGaylOncUlkñúgxøÜneT eRBaHvaGacbgá[
eLIgRkhmelIEs,k/ cuHsm<aFQam/ ebHdUgedIrjab; ehIymanrhUtdl;
snøb; ¬Shock¦. karxUcxatdl;tMrgenam nig bBaðasYtF¶n;F¶r
¬Bi)akdkdegðIm¦ RtUv)aneKraykarN_fa ekItmaneBlNacak;bBa©Últam
srésQam edaykMriteRbIx<s; 10 mRk¼KRk¼ema:g b¤ eRcInCagenH.
71
karmanKP’
karsikSaCapøÚvkarBMuTan;)anbBa¢ak;BIsuvtßiPaBénfñaM DFO GMLúgeBlman
épÞeBaHenAeLIy. bc©úb,nñenH dMbUnμand¾l¥cMeBaHGñkCMgWmanépÞeBaH EdlRtUv
karkMcat;CatiEdk KWRtUveCosvageRbIfñaM DFO GMLúgeBl 3Ex dMbUgénkar
manKP’. GñkCMgWmanépÞeBaH ehIymanelIsCatiEdkxøaMgkøa b¤ manbBaða
ebHdUgF¶n;F¶r/ RtUveRbI DFO kñúgkMritTab 20 - 30 mRk¼KRk¼éf¶
enARtImascugeRkayénKP’ ehIyKμanKuNvibtþiGVIeLIy. eKGaceRbI DFO
bnþeTotTnÞwmKñanwgkarbMe)AedaH.
karsMrbtamcMeBaHkarBüa)aledayfñaM DFO
plGaRkk; nig karQWcab;bNþalmkBIkareRbIfñaM DFO mann½ysMxan;fa
eKRtUvEtpþl;karKaMRTelIkTwkcitþdl;GñkCMgW edIm,I[Kat;Rbkan;x¢ab;kar
Büa)al. evC¢bNÐit/ Kilanub,dæak-yika nig GñkmanGaCIBepSgeTot dUcCa
GñkcitþsaRsþ/ mRnþIsgÁmkic© k¾dUcCa«Bukmþay RtUvpþl;dl;GñkCMgWRKb;v½y
CaRbcaMnUvkþIsgÇwm nig elIkTwkcitþeGaybnþkarBüa)aledayfñaM DFO BImYy
éf¶eTAmYyéf¶. TnÞwmnwgenHEdr eKminRtUvePøcnUvqnÞHd¾FMeFg edIm,Ies;enA
teTAeTot ehIyrs;edayPaBRbesIr EdlGñkCMgWmñak;²RtUvBRgwgxøÜneLIg
edIm,ICMnH[)annUvkMritTamTarEbbenH.
karBüa)alfñaM DFO mankarlM)ak/ eRbIeBlevla/ Qwcab; nig mantMéléfø
ehIyRtUvRbkan;x¢ab;Gs;mYyCIvit. eTaHbIvaCakarBüa)alCYyseRgÁaHCIvit
k¾eday/ DFO BMu)anpþl;[GñkCMgWnUvGarmμN_fa )anTTYlplRbeyaCn_Pøam²
dUceRkaykarbBa©ÚlQamenaHeT. pÞúyeTAvijKuNRbeyaCn_énkarkMcat;
CatiEdkvaGacbgðaj[eXIjkñúgry³eBlyUr kñúgkarkarBar b¤ Büa)alpl
vi)akF¶n;F¶rCaeRcInbNþalmkBIelIsbnÞúkCatiEdk. edaysarEtplRbeyaCn_
karBüa)aledayfñaM DFO BMubgðaj[eXIjPøam manGñkCMgWCaeRcInCYbbBaða
elIsCatiEdk sUm,IEtenARbeTsGPivDÆn_sMbUrfñaM DFO k¾eday enHedaysar
EtGñkCMgWKitfaBi)akGnuvtþn_tamkarBüa)al. eBlEdlGñkCMgWQandl;v½y
4h
72
Cag 10qñaM nig eBjv½y rEmgFujRTan;cMeBaHkarBüa)al eRBaHvaGacrMxan
dl;skmμPaBRbcaMéf¶/ GaCIB/ kic©karpÞal;xøÜn nig / kic©karsgÁm. dUecñH
eBlEdlenARbeTskMBugGPivDÆn_ GRtaGñkCMgWmanCIvitmankMritTab
CaTUeTAbNþalmkBIxVHxatfñaM nig sñb;sMrab;cak;fñaM/ enARbeTsGPivDÆn_vij
bBaðaTMngbNþalkmBIxVHPaBRbkan;x¢ab;tamkarBüa)aleTAvij. eRkABIcMNuc
sMxan;EdlRtUvpþl;fñaM nig sñb;sMrab;cak;fñaM EdlGñkCMgWRtUvkarsMrab;
karBüa)al b¤ k¾RtUvFana[)anfaGñkCMgWRtUvkan;x¢ab;eTAtamkarBüa)al/
GñkCMgWenARtUvkarCYyeRCamERCg nig elIkTwkcitþBIsmaKmCatiCMgW
taLasesmIu/ buKÁlikeBTü/ «Bukmþay nig GñkCMgWepSgeTot. TIF
¬shB½n§GnþrCati CMgWtaLasesmIu¦ k¾CaRbPBmYysMxan;pþl;karKaMRT
edayCYybBa©úHbBa©ÚlrdæaPi)al[CYydl;karBüa)al nig kmμviFIkarBar.
fñaMkMcat;CatiEdk epSg²eTot
RbsiT§iPaBrbs;fñaM Deferiprone (L1, Ferriprox®, Kelfer®)
edIm,IkMNt;RbsiT§iPaB nig karBarKuNvibtþibNþalmkBIeRbIfñaM Deferiprone
(L1) eKRtUvGnuvtþCMhandUcteTA ³
[i] eKRtUvvas;kMrit Ferritin kñúgQamerogral; 3Ex mþg.
[ii] eKRtUvrab;RKab;QamTaMgGs;erogral;s)aþh_ edaytamdancMnYneKalika
Qam>s.
[iii] erogral; 3 Ex mþg eKyksMNakTwkenamkñúg 24 ema:g edIm,IkMNt;bnÞúk
CatiEdkkñúgTwkenam. karkMNt;bnÞúkCatiEdkenHmanlkçN³sMxan;Biess
kalNaeKeRbIfñaM L1 eRBaHbrimaNCatiEdkesÞIrEtTaMgGs;beBa©jtam
Twkenam xusBIfñaM DFO.
[iv] karviPaKCIvKImI ¬Biochemistry¦ GMBImuxgareføImRtUvEteFVIerogral;Ex.
4h L1 molecule
73
[v] KYrvas;kMritCatisgá½sI erogral; 3 - 6Ex.
RKUeBTüBüa)al CaGñkdwgBIsPaBrbs;GñkCMgWc,as;las; KW CaGñksMerceTAelI
cMnYndg nig lMdab;lMedayetsþtamdan. ebIGaceFVI)aneKRcwbsac;eføImmk
Binitü ¬k¦/ eRbI]bkrN_ SQUID ¬x¦/ eRbI MRI ¬K¦ Gacpþl;Bt’man
c,as;las;BIkMritbnÞúkCatiEdkkñúgeføIm nig CalikaebHdUg.
GMLúg BIrbIqñaMcugeRkayenH Tinñn½ysMxan;²mYycMnYnmaneRcIneLIg²Tak;Tgnwg
RbsiTi§PaB nig suvtßiPaBfñaM Deferiprone . RKUeBTüBüa)alCMgWtaLasesmIu
CaeRcIn )aneFVIkarviPaKTinñn½yTaMgGs;EdlmanTak;TgnwgRbsiT§iPaB RBmTaMg
PaBgayRsYltamdaneBleKeRbIfñaMenH.
eK)aneFVIkarvaytMélfa cab;taMgBIkarsakl,gKøInikelIkdMbUgbMputmk cMnYn
GñkCMgWsrubCag 15000 nak; )anTTYlfñaM Deferiprone enACag 50 RbeTs
TUTaMgBiPBelak mYyPaKFMsuT§EtCaGñkCMgWtaLasesmIu elIsbnÞúkCatiEdk.
bc©úb,nñenHfñaM Deferiprone )anRtUvcuHbBa¢IkarenACag 50 RbeTsTUTaMg
BiPBelak. b:uEnþenAminTan;mankaryl;RsbBI rdæ)alcMNIGahar nig
»sf ¬FDA¦ enAeLIyeT. rhUtdl;Ex mIna qñaM 2007 eK)ancuHfñaM
Deferiprone kñúgGtßbTviTüasaRsþ 495 c,ab; kñúgkarsakl,gKøInikcMnYn 60
¬13 eFIVedaymineRCIserIs¦ nig cuHkñúgGtßbTepÞógpÞat;EpñkviTüasaRsþcMnYn
78 c,ab;.
plrMxanrbs;fñaM L1
eKsMKal;eXIjfa GñkCMgWmYycMnYntUcRtUvbBaÄb;kareRbIfñaM Deferiprone
bNþalmkBIkarBul. plb:HBal;sMxan;bMputrbs;fñaM L1 KWkarfycuHeKalika
Qam>s CaBiessKW Neutrophils EdledIrtYnaTIsMxan; kñúgkarkarBarsar-
BagÁkayTb;Tl;nwgkarbgáeraK.
karfycuHlμmén Neutrophils ¬500 - 1500¼mm3¦ eKehAfa
74
Neutropenia, ÉkarfycuHxøaMg ¬< 500¼mm3¦ eKehAfa Agranulocy-
tosis. eyagtamkarsikSamYycMnYn EdlvaytMélcMeBaHkareRbIR)as; L1,
]sSah_eXIj Neutropenia Cag/ rIÉ Agranulocytosis ekItmankñúgkrNI
tictYc. ya:gNak¾eday krNITaMgBIrenHGacvilRtLb;mkFmμtavij ebIGñk
CMgWQb;eRbI L1. dUecñHvasMxan;Nas;cMeBaHGñkCMgWeRbIfñaM L1 RtUvBinitücMnYn
eKalikaQam>s ya:gehacNas;erogral; 7 eTA 10 éf¶ mþg. eKRtUvBinitü
GñkCMgW[)anjwkjy ERkgmanbgðajeraKsBaØaénkarbgáeraKNamYy.
sBaØadMbUg KWekþAxøÜn/ QWbMBg;k b¤ sBaØaepSgNamYyeToténkarbgáeraK/
GñkCMgWRtUvQb;eRbI Deferiprone Pøam ehIyBinitüQamlMGit nig pþl;kar
Büa)al[)ansmRsb. krNIPaKeRcIncMnYneKalikaQam>s vilRtLb;mk
Fmμtavij ehIy Deferiprone Gaccab;epþImvijmþgeTot)an. eTaHya:gNa
k¾eday eKcab;eRbI L1 vij Tal;EteKalikaQams esμI b¤ elIsBI
3000¼mm3/ cMnYn Neutrophils esμI b¤ elIsBI 1000¼mm3 hIycMnYn
pøaEkt esμI b¤ elIsBI 100 000¼mm3.
edaymanKuNvibtþiEbbenH eKRtUvBicarNaedayykcitþTukdak; munnwgeRbIfñaM
L1 cMeBaHGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; ehIymanCMgWrlakeføIm B nig¼b¤ C
EdlsuT§EtTamTarkarBüa)aleday Interferon pgEdr.
plrMxanepSg²eTotrbs; Deferiprone
[i] GñkCMgWmYycMnYnEdleRbI L1 TTYlnUvkarQWcukcab; nig rlakenAtam
snøak; dUcCak,alCgÁg; keCIg Ekgéd RteKok nig¼b¤ cegáH. BYkeKGac
mansPaBrwgxøÜn nig Bi)akeFVIclnaepSg². eTaHbIeKBMuTan;yl;)anc,as;
BIbuBVehtubgá[manplrMxanenHk¾eday EteKKitfavaGacmkBIkarrlak
¬Inflammation¦ EdlGacbgáedayBYkCatiEdkEdlfñaM L1 RbmUlBIkEnøg
epSg²mkpþúMenAsnøak;. karbnßykMriteRbI b¤ bBaÄb;fñaM L1 plrMxanenH
nwg)at;eTAvij. karQWcab;snøak; Gacbn§ÚbnßyedayeRbIfñaMbM)at;karQW
cab; ¬Analgesic¦. ebIkarbnßykMriteRbIfñaM L1 nig¼b¤ eRbIfñaMbM)at;kar
75
QWcab;enAEtmin)anFUres,Iy eKRtUvbBaÄb;eRbIfñaM L1 Etmþg. mü:ageTot
ebIkarQWsnøak;ehIymanehImeTot CaFmμtaeKtMrUv[GñkCMgWQb;eRbIfñaM
Edr. eKGaccab;epþImeRbI L1 eLIgvijmþgeTot edaykMriteRbITabCagmun
ehIytamdaneGayditdl; eRBaHvagaynwgbgáeGayQW nig ehImsnøak;
ekItmanmþgeTotEdr.
[ii] bBaðaRkBHeBaHevon dUcCa ceg¥ar/ vilmux/ k¥Üt/ raK nig QWeBaH ekItman
elICMgWxøHEdleRbI L1. eraKsBaØaTaMgenHrEmgminsUvxøaMgkøa ehIymin
TamTarkarBüa)aleT. fñaM ¬bM)at;CatiGasIutkñúgRkBH/ bM)at;k¥Ütceg¥ar¦
CaTUeTAbnßyeraKsBaØaTaMgenH. elIsBIenHeTot elbfñaM L1 CamYycMNI
GaharGacCYybnßyk¥Ütceg¥arEdr.
[iii] GñkCMgWeRbI Deferiprone GacnaMeGaykgVHCatixniC nig sgá½sI ¬Zinc¦
edaysarfñaMenHvaGacP¢ab;nwgelah³FatuepSg²eTot eRkABIelah³Cati
Edk dUcCa sgá½sI EdlCasarFatuEdlsarBagÁkayeyIgRtUvkarsMrab;
dMeNIrkarmYycMnYn dUcCakarrIklUtlas;ragÁkay nig Es,k.
karfycuHkMritsgá½sI eKsMKal;eXIjmanelIGñkCMgWxøH BiessGñkmanCMgW
TwkenamEp¥m. bBaðaTaMgenHeKGacEksMrYlmkvijedaypþl;sgá½sIbEnßm.
vaCakarcaM)ac;pgEdr edayFanafakar)at;bg;elah³FatuepSg²eTot
edaysarkareRbIfñaM L1 RtUv)aneKpþl;b®gÁb;mkvij. TisedAénkarkMcat;
CatiEdkkñúgCMgWtaLasesmIukMritF¶n; KWbeBa©jecalEtCatiEdkEdlelIs
bgá[Bul ehIymaneRKaHfñak;Etb:ueNÑaH ehIyrkSaeGay)anBYkelah³
FatusMxan;²epSgeTotkñúgsarBagÁkay.
[iv] karBuleføIm ³ karsikSaenAmCÄmNÐlCaeRcInbgðajfamankarekIneLIg
kMritGg;sIumrbs;eføIm dUcCa ALT CaTUeTAmanlkçN³beNþaHGasnñ ehIy
ekItjwkjyelIGñkCMgWrlakeføImRbePT C. lT§pletsþmuxgareføIm
ERbRbYlcuHeLIg TamTar[GñkCMgWmYycMnYntUcRtUvEtQb;eRbI L1. man
ÉksarmYy)anbgðajfa sPaBcak;es£Hedaysrésevov ¬Fibrosis¦
76
enAeføImGacvivtþn_eTAmuxelOneBleRbI L1 CagkareRbIfñaM DFO ehIyeK
min)anepÞógpÞat;karGegátTaMgenH enAkñúgkarsikSamYycMnYneTot nig
karvaytMélkñúgry³eBleRkaymkenaHeT. eTaHCaya:gNak¾eday krNI
GñkCm¶WmanCMgWrlakeføImRbePT C skmμ eKGacsegáteXIjmankarekIn
eLIgsPaBcak;es£HedaysrésevovenAeføIm enAdMNak;kaleRkaymk
eTot .
kareRbIfñaMkMcat;CatiEdkedaypÁúMcUlKña
kñúgbNþaqñaMcugeRkayenH mCÄmNÐlevC¢saRsþmYycMnYn)aneRbIrbbBüa)al
pÁÜbKña KW Desferrioxamine nig Deferiprone edIm,I[)anlT§pll¥. eKal
KMnitenHKWfa fñaMkMcat;CatiEdkTaMgBIrGaccab;ykCatiEdkBIRbPBepSg²Kña.
kñúgrebobdUcenHskmμPaBfñaMmYyRtUvbMeBjbEnßmedayfñaMmYyeTot. fñaMmYy
CaGñkdwkCBa¢ÚnCatiEdkBIekasikaeTAkñúgQam EdlenATIenaHfñaMTI 2 )anTTYl
nigP¢ab;ehIybeBa©jmkeRkAsarBagÁkay. ynþkarEbbenHeRbob)annwg
{plekItBIRtl;tm,aj ¬Shuttle effect¦}. viFIsaRsþénkarBüa)aleday
eRbIfñaMpÁÜbenH kMBugsßitkñúgkarsikSaenAeLIy. Etya:gNak¾eday lT§plén
kareRbIfñaMpÁÜbbgðajfa GñkCMgWelIsbnÞúkCatiEdkF¶n;F¶r b¤ elIsbnÞúkCatiEdk
enAebHdUg ¬edayEp¥kelIlT§pl MRI T2*¦ kareRbIfñaMpÁÜbKñaBitCaman
RbsiT§iPaB. lT§plenaHbgðajfa mankarFUres,Iymuxgarrbs;ebHdUg
¬muxgarftebHdUgxageqVg Ep¥ktam T2* nig karEk)aneLIgvijsPaBcgVak;
ebHdUgedIrmineTog¦. dUecñH kareRbIfñaMpÁÜbKña
k¾pþl;plRbeyaCn_dl;karrs;ranmanCIvit
rbs;GñkCMgWpgEdr CaplmYymankarepÞógpÞat;
edaykarsikSaelIkarrs;ranmanCIvitrbs;Gñk
CMgWEdleK)ane)aHBum<pSay.
4j Shuttle effect
77
fñaMfμI Deferasirox CaRbePTRKab;elbtammat;
bc©úb,nñenH fñaMkMcat;CatiEdkepSgeTotmYycMnYnkMBugsßitkñúgkMNak;kal
RsavRCav BiessfñaMkMcat;CatiEdkeRbIelbtammat;)an. manfñaMmYyb:ueNÑaHén
bNþafñaMTaMgenH)anQancUldMNak;kalsakl,gKøInIk KWfñaM ICL670 ehA
müa:geTotfa Deferasirox ¬b¤maneQμaHBaNiC¢kmμfa Exjade®¦. Rkumh‘un
plitfñaMenH KWRkumh‘unEdlplitfñaM Desferrioxamine.
eRkayBI)anbBa©b;karsakl,gKøInik mkdl;eBlenHeKkMNt;)annUvsuvtßiPaB
RbsiT§iPaB nig kMritfñaMsmRsbrbs;mnusS. enAkñúgkmμviFId¾FMbMputénkarsak
l,gKøInIk cMeBaH Deferasirox EdleFVIeLIgelIGñkCMgW KWmanGñkCMgW)ancUlrYm
dl;eTACag 1000 nak;. mkdl;eBlenH manbTBiesaFn_ 5 qñaMehIybnÞab;
BIkaryl;RBmCapøÚvkarmk.
manCag 70 RbeTskñúgBiPBelakehIy Edl)anpþl;karyl;RsbcMeBaHfñaM
Deferasirox dUcCa ³
� shrd§Gaemrik ¬FDA¦
� RbeTssVIs
� GWru:b
� kaNada
� GURsþalI
� RbeTsGara:b;rYm
� GIuRsaEGl
� eRbsIul nig
� GahSg;TIn
enAbNþa 50 RbeTs fñaM Deferasirox )andak;[eRbIR)as;dl;GñkCMgW eday
minkMrittwgrwgdl;karecjevC¢bBa¢NaeLIy. mkdl;RtImasTImYyénqñaM
2007 fñaMenHman[eRbIR)as;enAbNþaRbeTsepSgeTotCaeRcIn.
4k ICL670A molecule
78
mkdl;eBlenH eKvaytMélfa enATUTaMgBiPBelakmanGñkCMgWRbmaNCa
15000 nak; TTYlkarBüa)aledayfñaM Deferasirox .
Deferasirox eRbIsMrab;Büa)alelIsbnÞúkCatiEdkraMér:bNþalmkBI ³
k> GñkCMgW Ebtta taLasesmIu cab;BIGayu 2 qñaMeLIgeTA ehIyTTYlkar
bBa©ÚlQameRcIndg.
x> GñkCMgWTTYlrgsPaBesøksøaMgepSg² nig GñkCMgW Ebtta taLasesmIu
EdlbBa©ÚlQamjwkjab; b¤ eBlNakarBüa)alkMcat;CatiEdkedayfñaM
Deferrioxamine minGaceFVIeTAekIt b¤ k¾eKKitfaenAminRKb;Tan;RKan;.
karsMerccitþcab;epþImeRbI Deferasirox eRscEtenAelIkarvaytMélrbs;RKU
eBTüBüa)al. kñúgkMrit fñaM 20-30 mRk¼KRk¼éf¶ Deferasirox kMcat;Cati
EdkecjBIeføImRbhak;RbEhlnwgkareRbIfñaM Desferrioxamine kñúgkMrit 35-
40 mRk¼KRk¼éf¶. bc©úb,nñenHBMumankareRbIfñaM Deferasirox pÁÜbCamYykMcat;
CatiEdkEpSgeToteT eRBaHKμankarsikSapþl;Bt’mansMrab;kareRbIfñaMpÁÜbdUcenH
eT.
Deferasirox manlT§PaBpþl;karkarBar)an 24 ema:g edayelbEtmþgkñúg
mYyéf¶erogral;éf¶. sUmkMNt;cMNaMfa muncab;epþImkarBüa)alkMcat;CatiEdk
edayfñaM Deferasirox eKRtUvkMNt;kMrit Ferritin kñúgQammun. elIsBIenH
muxgareføIm nig tMrgenamk¾dUcCamuxgarRtecok nig EPñk RtUvEtBinitüCamun
sin. kñúgGMLúgBüa)alk¾RtUvBinitütamdandUcKñaenHEdr. enHKWeyageTAtam
karENnaMsMrab;kareRbIR)as;fñaMenHBIRkumh‘unplitfñaM nig eTAtamkarENnaM
rbs;evC¢bNÐit.
pøÚveRbIR)as;fñaM
Deferasirox manTMrg;CafñaMRKab;EdlrlaykñúgTwk b¤ TwkRkUcRc)ac; b¤ TwkEpø
e)a:m. fñaMenHelbmunBisarGarharya:gehacNas; 30 naTI eBlvarlay
79
Gs;PøamkñúgTwk. eKminelbfñaMenHkñúgsPaBminrlay b¤ CaemSAeLIy.
kñúgmYyéf¶eKeRbIEtmþgkñúgkMrit 20-30 mRk¼KRk.
etI Deferasirox dMeNIrkardUcemþc
Deferasirox eTAP¢ab;nwgGatUmEdkkñúgTMrg; Fe3+ . dUecñHGatUmmYyrbs;
Fe3+ RtUvP¢ab;nwgmU:elKul Deferasirox BIr. bNþMú ¬Complex¦ EdlekIt
ecjBIkarP¢ab;m:UelKulEdk nig mU:elKul Deferasirox enHRtUvbeBa©jecal
tamlamk. edaysarvaeFVIemtabUlIsyWtkñúgeføIm fñaMenHvasßitkñúgQam
ry³eBlCaeRcInema:g ¬Bak;kNþalCIvitrbs;vamanBI 9-11 ema:g¦. dUecñH
kMritfñaMelbmYydgkñúgéf¶GacmanRbsiT§iPaBry³eBleBj 24 ema:g.
RbsiT§PaBrbs;fñaM
eK)anbgðajfa kMritfñaM 20 mRk¼KRk GaceFVI[kMrit Ferritin kñúgQamenA
efrRbmaN 2000 μg/l rIÉkMritfñaM 30 mRk¼KRk GacbnßykMrit Ferritin
cuHdl; 1000 μg/l kñúgGMLúgry³eBlmYyqñaMénkareRbIfñaMCab;rhUt. karRcwb
yksac;eføImmkBinitübgðajfa fñaM)ankMcat;CatiEdkecjBIeføImBiesseBleRbI
kMrit 30 mRk¼KRk. müa:geTot Tak;TinnwglT§PaBrbs;fñaMkñúgkarkMcat;Cati
EdkecjBIebHdUg karBiesaFn_edaybNþúHekasika bgðajfa fñaMenHcUleTAkñúg
ekasika ehIycab;ykCatiEdkecjBIekasika. ya:gNak¾eday mkTl;nwg
eBlenH karBiesaFn_EpñkKøInikBMuTan;)anbBa¢ak;[)aneBjeljnUvkarrkeXIj
TaMgenHenAeLIyeT. eKrMBwgdl;karsikSaTUlMTUlay nig Evgq¶ayCagenHt
eTAeTot.
plrMxanrbs;fñaM Deferasirox
kñúgs)aþh_dMbUgénkareRbIfñaM eKGacCYbRbTHeraKsBaØaraKruHeFVITukçeBaH. eraK
sBaØaenHqab;)at;eTAvij ehIyCakarkMrEdlevC¢bNÐitcaM)ac;RtUvbnßykMritfñaM.
GaceFVIeGayekþAxøÜn nig pþasaymYyry³eBl. GñkCMgWRbEhl 10 ° Gac
80
CYbsPaBknÞÜlrmas;elIEs,k EdlGacraldaleBjxøÜn b¤ enA)atéd b¤ )at
eCIg mYyPaKFMekItmanGakar³enHkñúgGMLúgeBl 15 éf¶ dMbUgénkareRbIfñaM.
eRkaymkrEmg)at;eTAvijbnþicmþg²edayBMucaM)ac;bBaÄb;fñaM b¤ bnßykMrit
fñaMeT.
eRkABIenH man 1° eKsegáteXIjkMrit Creatinine ekIneLIg ¬Creatinine
CaRbUetGIunmYyEdlmanTMnak;TMng ya:gsñiteTAnwgmuxgarrbs;tMrg;enam¦.
PaKeRcInkrNIEbbenH vamanTMnak;TngnwgkMritfñaMeRbI. müa:geTot manGñkCMgW
mYycMnYntUcbu:eNÑaH EdlkMrit Creatinine ekItx<s;hYskMritFmμta. PaKeRcIn
kMrit Creatinine vilRtLb;mkkMritFmμtavij eBleKbnßykMritfñaM. )an
esckþIfa GñkCMgWPaKeRcInEdleKrkeXIjsPaBEbbenH minKYrekItkarRBYy
)armÖeT EtCakarbBa¢ak;fa vaRtUvtamdanemIlmuxgartMrgenam[)anjwkjab;
KW[)anral;Ex. müa:geTot eKminRtUvpþl;fñaMenHcMeBaHGñkCMgWEdlexSaytMrg
enam nig¼b¤ kMBugQaneTArkkarexSaytMrgenam.
eKkMreXIjPaBminl¥énGg;sIumrbs;eføIm ¬kMeNIt Transaminase¦. dUcKña
enHEdr ebIeføImmandMeNIrkarminRsYleTAehIy RKUeBTüBüa)alKWCaGñksMerc
faKYr b¤ minKYreRbIfñaMenH ehIydMeNIrkarGg;sIumrbs;eføImRtUvBinitü[)an
ral;Ex. PaBvibløasekItenARtecok nig EPñkk¾eKeXIjelIGñkCMgWmYycMnYn
tUcEdr. ya:gNak¾eday dUcKñanwgkareRbIfñaM Desferrioxamine Edr eKRtUv
BinitüRtecok nig EPñk[)anral;qñaM.
bMrameRbIR)as; ¬Contra-indications¦
kareRbIfñaMepSgeTotkñúgeBlCamYyKñanwgfñaM Deferasirox fñaMmYycMnYn dUcCa
Rifampicin b¤ Phenobarbitone b¤ Phenytoin GaceFVI[kMhab;fñaM
Deferasirox fycuHkñúgQam. enHeFVI[RbsiT§iPaBfñaMfycuHEdr. ebIcaM)ac;
RtUveRbIfñaMdUcxagelI KWRtUvmankarENnaMBIRKUeBTüBüa)al.
kareRbIfñaMvItamInesdMNalKñanwgfñaM Deferasirox BMuTan;mankarsikSaenA
81
eLIy. eTaHya:gNa BMuTan;eXIjmanplb:HBal;NaeTeBleKeRbIvItamInes
200 mRk CalkçN³mUldæanRbcaMéf¶. müa:geTot
eKRtUveCosvagkarelbdMNalKñanUvfñaMbM)at;CatiGasIudmanpÞúk GaluymJÚ:m
¬Alumimium¦ dUcCa Alumimium hydroxide ¬Maalox nig¼b¤ Gaviscon¦
eRBaHBMumankarsikSaBIkarpÁÜbEbbenHeLIy. ebIcaM)ac;RtUvEteRbIfñaMenH enaHeK
ENnaM[eRbIvaeRcInema:geRkayfñaM Deferasirox.
karmanépÞeBaH nig kareRbIfñaM Deferasirox
edaykgVHTinñn½y/ eKhammin[eRbIfñaM Deferasiox kñúgGMLúgeBlmanKP’
eLIy elIkElgEtRKUeBTüBüa)alyl;facaM)ac;sMrab;GayuCIvit.
82
CMBUkTI 5
bBaðaevC¢saRsþbNþalmkBItaLasesmuI nig karBüa)al
karBüa)altaLasesmuIkMritF¶n; mankarvivtþn_y:agxøaMgkñúgry³eBlBIrTsvtS
cugeRkayenH EdleFVI[GRtars;ranmanCivitekIneLIgkMritx<s; Rbkbeday
KuNPaBCIvitGñkCMgWmanPaBRbesIrxøaMgkøa CaBiessGñkCMgWenARbeTselak
xaglic. ya:gNak¾eday GñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n;GacTTYlrgnUvbBaða
evC¢saRsþmYycMnYn kñúgenaHxøHbNþalmkBICMgWpÞal; ÉmYycMnYneTotbNþal
mkBIkarBüa)almanlkçN³minRtwmRtUv b¤ min)anditdl; rYmmankarbBa©Úl
Qammin)anRtwmRtUv xVHsuvtßiPaBQam nig xVHlT§PaBeRbIfñaM DFO.
GeNþIkrIkFM
GñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n;PaKeRcInmanbBaðaecaTelIGeNþIk ¬Spleen¦
EdlCasrIragÁmYyTn;BN’RsKaM TMhMb:unkNþab;éd sßitenAeqVgéd xageRkam
sac;dMusnÞHRTUg nig eRkamq¥wgCMnI ¬emIlrUb 5a¦. GeNþIkFmμtamanpÞúk
eKalikaQamRkhm 20 - 30 ml EtGñkCMgWEdlmankgVHRKab;Qam
RkhmmFüm nig F¶n;F¶r ry³eBlyUrEdlbNþalmkBIkarbBa©ÚlQam
minRtwmRtUv GeNþIkGacpÞúkQamrhUtdl; mYylIRt b¤ eRcInCagenH.
enHbNþalmkBIGeNþIkplitRKab;QambEnßmkñúgdMeNIrmYyeKehAfa
Extra-medullary erythropoiesis KWCakarplitRKab;Qam
enAeRkATItaMgFmμtarbs;vakñúgxYrq¥wg kñúgkic©RbwgERbgCYysarBagÁkay
edIm,ICMnHPaBkgVHRKab;QamRkhm.
GeNþIkbMeBjmuxgarsMxan;²mYycMnYn kñúgenaHrYmmankarkarBarsarBagÁkay
Tl;nwgkarbgáeraK edaykareRcaHQamkMcat;mIRkub/ )ak;etrI nig )a:ra:sIut
EdlebotebonsarBagÁkay ¬emIlrUb 5a¦. GeNþIkk¾CaGñkTTYlxusRtUv
83
pgEdr kñúgkarkMeTcecaleKalikaQamRkhmv½ycMNas;dl;Gayu edaykar
bMEbkvaedIm,Iyk køÚb‘Ín nig Edk BI eGm:UkøÚb‘Ín rbs;va edIm,IeRbIeLIgvij
pliteKalikafμI. cMeBaHGñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; dMeNIrykCatiEdk nig
køÚb‘Ín edIm,IpliteLIgvijenH minRbRBwtþeTAdUcFmμtaeT. pÞúyeTAvijEdk)an
kkpþúMkñúgGeNþIk b¤ EdkRtUvbeBa©jeTAkñúgcrnþQam ehIybBa¢ÚnRtLb;eTA
GeNþIkvij. elIsBIenHeTAeTot eKalikaQamRkhmPaKeRcIn EdlGñkCMgW
taLasesmuIplit)an manrUbragÁxusFmμta ehIybNþal[vas¥itCab;kñúg
GeNþIk. CalT§pl GeNþIkrIkFMeTA² CYnkalk¾eFVI[eBaHGñkCMgWrIkFMtamenaH
Edr.
edIm,IxitxMeqøIytbtamtMrUvkarEdlekIneLIg GeNþIkritEtskmμxøaMgeLIg
eFVIeGayGeNþIkrIkFM. kñúgdMeNIrenHpgEdr k¾mankarbMpøajeKalikaQam
RkhmFmμtaEdl)anmkBIkarbBa©ÚlQam CaehtueFVI[GñkCMgWRtUvkarQam
ecHEtekIneLIgral;eBlbBa©Úlmþg² b:uEnþkarbBa©ÚlBMuGacman\T§iBleTAelI
PaBkgVHRKab;QamRkhmeT. GeNþIkskmμxøaMg k¾bMpøajsmasFatuepSg²
eTotrbs;QamEdr dUcCa eKalikaQams nig paøEkt.
eKminGacEkkunsPaBGeNþIkrIkFM)aneT. dUecñHebIeKdwgfa GeNþIksßitkñúg
sPaBmYybgáeRKaHfñak;dl;sarBagÁkaydUceBalxagelI eKRtUvEtkat;vaecj
eKehAfa Splenectomy Etkarkat;GeNþIkecjminGacBüa)altaLasesmuI
)aneT vaRKan;EtedaHRsaybBaðamYycMnYnb:ueNÑaH EdlbgáedaysarGeNþIk
rIkFM. karsMerccitþkat;GeNþIkecj RtUveFVIeRkayBI)anBicarNaedayykcitþ
Tukdak;eTAelIktþaevC¢saRsþmYycMnYnrYmmancMNucsMxan;dUcxageRkam ³
[i] GeNþIkrIkFM )anesckþIfamanRbEvgbeNþayEvgCag 6 sm ehIybgá[
mankarrMxan.
[ii] GñkCMgWecHEtRtUvkarbBa©ÚlQamekIneLIg eTaHKμanbBaðaecaTEpñkevC¢ -
saRsþepSgeTotk¾eday )anesckþIfa eBlNabrimaNtMrUvkarQamekIn
5b phagocyte filled with
bacteria
a neutrophil that
detected the
bacteria nearby
84
1/5dg b¤ elIsBI 200 - 220 m>l¼KRk¼qñaM éneKalikaQamRkhm
edIm,IrkSa[)ankMrit eGm:UkøÚb‘Ín mFüm.
[iii] GñkCMgWRtUvmanGayuelIsBI 5qñaM . dUc)anCMrabehIy GeNþIkedIrtYsMxan;
kñúgkarkarBarsarBagÁkayTl;nwgkarbgáeraK. dUcenHkarkat;GeNþIkecj
vabegáIneRKaHfñak;karbgáeraKF¶n;F¶r. elIkumarGayuticCag 5qñaM eRKaHfñak;
mankMritx<s;xøaMg eRBaHRbB½n§karBarrbs;vaenAminTan;maMTaMenAeLIy.
\LúvenHeKcat;fa karkat;GeNþIkecj CadMeNIrEpñkvHkat;suT§saF BMuTak;Tg
nwgeRKaHfñak;FMdMuEdleKeXIjenAGtItkaleT. eKk¾)anbegáItpgEdrnUv
bec©keTskat;GeNþIkEtmYycMENk ¬minTaMgmUl¦ b¤ bec©keTs
Embolisation kñúgkarRbwgERbgrkSamuxgarkarBarsarBagÁkayrbs;GeNþIk .
karGeNþIkecj nig karbgáeraK
karRBYy)armÖcMbgbMput eRkayBIkat;GeNþIkecj KWeRKaHfñak;énkarbgáeraK
F¶n;F¶r. man)ak;etrICaeRcInecaTCabBaðFMeFgcMeBaHGñkCMgWkat;GeNþIkecj
edaybgáeraKF¶n;F¶rGac[)at;bg;Civit. )ak;etrIEbbenH jwkjybMput KWBYk
emeraK Streptococcus nig Meningococcus.
eRKaHfñak;mankMritx<s;Nas; RbsinGñkCMgWmanGayuticCag 5qñaM ehIykan;Et
x<s;Nas;eTot ebIGayuticCag 2qñaM. eRKaHfñak;enAEtx<s;eBjmYyCIvit
eRkayBIkat;GeNþIk Biess 1 - 4qñaM eRkayBIvHkat;.
manbec©keTs 3 ya:g edIm,IkarBar b¤ bnßyCaGtibrimanUveRKaHfñak;bgáeraK
cMeBaHGñkCMgWkat;GeNþIkecj ³
[1] Immunoprophylaxis : kareFVI[manPaBsaMuedaycak;fñaMbgáarBYk
Pneumococcus, Haemophilus influenza nig Meningococcus.
karcak;fñaMbgáar FmμtaeKeFVIenARbmaNCa 2s)þah_ munkarvHkat;ehIy
mþgeTotenAeRkaykarvHkat; eyageTAtameKalkarN_ENnaM.
85
[2] Chemoprophylaxis : fñaMpSH FmμtaeKeRbIfñaM Penicilline elbtammat;
125 mRk elbBIrdgkñúgmYyéf¶ cMeBaHekμgGayuticCag 2qñaM ehIy
250 mRk elbBIrdgkñúgmYyéf¶ cMeBaHekμgGayuelIs 2qñaM. ebIGñkCMgW
minGaceRbI Penicilline )an eKGaceRbIfñaMpSHepSgeTot)an. y:agNa
k¾eday ry³eBlénkareRbIERbRbYlBIkrNImYy eTAkrNImYy. ]TahrN_
RKUeBTüxøH[GñkCMgWkat;GeNþIkecj eRbIfñaMpSHGs;mYyCIvit ÉRKUeBTüxøH
eTot[eRbIrhUtdl;GñkCMgWmanGayu 18qñaM ehIyGñkxøHeTot[eRbIEt
ry³eBl 2qñaM eRkayBIkat;GeNþIkecj. eTaHCakrNINak¾eday GñkCMgW
nwgTamTarnUvkarvaytMélCaeTogTat; edIm,Ifana[)anfa eRKaHfñak;RtUv
)anrkSa[enAkMritGb,brma.
[3] karGb;rMENnaM ³ Gb;rMENnaMGñkCMgW nig «BukmþayGñkCMgWGMBIeRKaHfñak;
énkarbgáeraKNamYy ehIyelIkTwkcitþBYkeK[RbugRby½tñcMeBaHsBaØa
NamYyénkarbgáeraKEdlGacekItmaneLIg ]TahrN_ ekþAxøÜn/ minRsYl
kñúgxøÜn b¤ Qwsac;dMu TaMgenHmansar³sMxan;Nas;. GñkCMgW nig «Bukmþay
GñkCMgW EdlmanKMerageFVIdMeNIrq¶ay RtUvyl;dwgpgEdr GMBICMgWqøgepSg²
EdlmanenAtMbn;epSg²kñúgBiPBelak.
[4] RtUvRbugRbyt½ñcMeBaHcMnYnpaøEktekIneLIg ³ karekIneLIgcMnYn
paøEkt GacekItmaneRkayBIkat;GeNþIkecj )anesckþIfa ekInelIsBI
800 000¼mm3. sPaBenHGacRKb;RKg)anedayeRbI Aspirine
50 - 100 mRk¼éf¶ rhUtdl;paøEktRtLb;mkkMritFmμtavij.
niyayCarYm/ CMhanl¥bMputKWRtUveCosvagbBaðaTak;TgnwgGeNþIk[)aneday
qab;cab;eRbIQammansuvtßiPaBehIy)anviPaKRtwmRtUv eBleraKvinicä½ydwgfa
CaCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; edayrkSakMrit Hb [elIsBI 9 - 10 Rkam¼d>l
karenH GaceFVI[GeNþIkminqab;rIkFM b¤ minrIkFMk¾man ehIyeCosvag)ankar
kat;GeNþIkecj. elIsBIenHeTot karrkSaGeNþIk[enATMhMFmμta CYyFana
dl;RbsiT§iPaBénkarbBa©ÚlQam.
86
plvi)akcMeBaHebHdUg nig RkeBjbeBa©jkñúg (Endocrine)
GñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; CaerOy²CYbbBaðaebHdUg/ eføIm nig RkeBj
beBa©jkñúg/ TaMgGs;enHrEmgbgáedaybBaðaelIsbnÞúkCatiEdk. b:uEnþvamin
dUcbBaðaebHdUgeT ¬GanenAEpñkxageRkam¦ GñkCMgWEdlTTYlQammin
RKb;RKan; b¤ min)anTTYlkarbBa©ÚlQam kMrmanbBaðaeføIm nig RkeBjbeBa©j
kñúgNas; mYycMENkedaysarsPaBTaMgenHekIteLIgcMeBaHGñkCMgW)anbBa©Úl
QameRcIn EtTTYlfñaMkMcat;CatiEdktictYc ehIymYycMENkeTotedaysar
GñkCMgWEdlbBa©ÚlQammin)anRKb;RKan;rs;enAmin)anyUr edIm,I[bBaða
TaMgenaHekIt)an.
plvi)akénkarelIsCatiEdk
ebHdUg exSayftebHdUgeRkam TaMgsgxag
¬Biventricular failure¦
cgVak;ebHdUgedIrmineTogTat; ¬Arrhythmia¦
RkeBj Pituitary Hypogonadotrophic – Hypogonadism
Bukq¥wg ¬Osteoporosis¦
RkeBjbeBa©jkñúg TwkenamEp¥m
Hypothyroid hypoparathyroid
eføIm sPaBcak;es£Hedaysrésevov RkineføIm/ CaBiess
ebImanrlakeføImRbePT es skmμ
plvi)akcMeBaHebHdUg
plvi)akcMeBaHebHdUg manCaTUeTAcMeBaHGñkCMgWbBa©ÚlQamminRKb;RKan; b¤
KμankarbBa©ÚlQam. GñkCMgWEbbenHmanPaBkgVHRKab;QamRkhmraMér:
RBmCamYykarkkpþúMénCatiEdkenAebHdUgecHEteRcIneTA² TaMgenHeFVI[ebHdUg
RbwgeFVIkarEfmeTot ehIyGaceFVI[exSayebHdUg.
87
mYyPaKFMénGñkCMgWbBa©ÚlQamminRKb;RKan; b¤ KμankarbBa©ÚlQam
minGacQandl;GayuxÞg; 20qñaM)aneLIy edaysarCMgWebHdUgCa
mUlehtucMbgbgá[søab;.
GñkCMgW)anbBa©ÚlQamRKb;RKan; Etmin)anTTYlkarkMcat;CatiEdk
manRbsiT§iPaB edaysarGñkCMgWmincg;eRbIfñaM DFO [eTogTat;tam
karENnaM b¤ edaysarfñaM DFO mingayrk)an ¬b¤ mantMéléføeBk¦
GacCYbbBaðaebHdUg bNþalmkBIelIsbnÞúkCatiEdk. dUc)aneBal
BIxagedImmkehIy karbBa©ÚlQam)annaMeTACamYynUvbrimaNCatiEdkbEnßm
CaeRcIncUlkñúgsarBagÁkay ebImin)ankMcat;ecj vanwgeTAkkpþúMenARKb;srIragÁ
TaMgGs;kñúgenaHmanebHdUg. CatiEdkelIskkpþúMenAebHdUgeRcIneTA² rMxandl;
dMeNIrkarFmμtarbs;va eFVI[vamansmtßPaBtictYcTb;Tl;nwgkarbgáeraK b¤
CMgWepSgeTot. CalT§pl sac;dMuebHdUgGacexSay eFVI[vaRc)ac;QameTAkñúg
sarBagÁkaymin)anxøaMg ¬emIlrUb 5c¦. GñkCMgWEdlbBa©ÚlQam)anRKb;RKan;
Etmin)ankMcat;CatiEdkecj[)anRKb;RKan; CaTUeTAnwgsøab;edaysarbBaða
ebHdUgenAGayuCag20qñaM.
EpñkepSg²mYycMnYnrbs;ebHdUgRtUvb:HBal; edayCatiEdkEdlelIs dUcCa
eRsamebHdUg/ sac;ebHdUg/ va:l;ebHdUg/ b¤ CalikabBa¢ÚncrnþGKÁisnIebHdUg.
EpñknImYy²enH manmuxgarepSg²KñaEdlGacb:HBal;edaysarelIsCatiEdk
edaybegáItCaeraKsBaØaepSg² rYmman cgVak;ebHdUgedIrmineTogTat;
¬Arhythmia¦/ karrlavijénsac;dMuebHdUgminRbRktI ¬Diastolic
dysfunction¦/ karkRnþak;rujQamxusRbRktI ¬Systolic dysfunction¦/
karRcalsÞHénCatiTwkkñúgCalika ¬karRCabTwkcUleRsamsYt/ eRsamebHdUg/
eRsameBaH[CaTacTwk/ ehImGvyv³¦ nig sBaØaexSayebHdUgepSg²eTot.
dUcKñaenHEdr CMgWebHdUgF¶n;F¶r bNþalmkBIelIsCatiEdk GacekItmaneLIg
edayKμaneraKsBaØaNamYyk¾man. dUecñHsMxan;GñkCMgWRtUvBinitüsuxPaB [)an
eTogTat;CamYyRKUeBTüCMnajCMgWebHdUgcab;taMgBIGayu 10qñaMeTA eBlEdl
88
minTan;eFVITukçemø:H edIm,IrkeraKsBaØa[Tan;eBlevla dUcCa j½rRTUg/ xSl;K/
ht;/ QWcugdegðIm/ hat;R)aNqab;ht; b¤ k¾ehImenACMuvijkeCIg b¤ enAEpñk
epSgeTotragÁkay. ebIkalNaeraKsBaØaEbbdUecñHekItehIy CMgWebHdUg
Gacfa )anvivtþn_dl;dMNak;kalF¶n;F¶rrYceTAehIy. y:agNak¾eday eTaH
muxgarebHdUg)anRtUvb:HBal;F¶n;F¶rk¾eday karBüa)alkMcat;CatiEdkxøaMgkøa
GacCYysþaebHdUgmksPaBFmμtavij)an.
tamdanmuxgarebHdUg
GñkCMgWtaLasesmuI KYrRtUvBinitüvaytMéleBjeljEpñkebHdUg ya:gehac
Nas;[)anmþgkñúgmYyqñaM - eRcIndgRbsinebImanbBaðaebHdUgehIy.
etsþdUcxageRkamenH CaEpñkd¾sMxan;sMrab;karBinitüRbcaMqñaM ³
� karBinitüragÁkayGñkCMgW nig Rbvtþi ¬kñúgenaHmankarerobrab;BIsBaØa
NamYy¦ .
� ftkaMrsμIGiucenARTUg ¬Chest x-ray¦. eTaHbIbc©úb,nñmanbec©keTs
pþl;Bt’manya:geRcInsMrab;GñkCMnajebHdUg k¾karftkaMrsμIGiucenA
RTUgenAEtCa]bkrN_d¾mansar³sMxan; kñúgeBlEdlviFITMenIbepSg
eTotBMumaneRbIR)as; edayvapþl;Bt’mansMxan;sþIBITMhMebHdUg/ sYt
RBmTaMgkarRBman[dwgBIdMuplitRKab;QamRkhmenAeRkAxYrq¥wg
EdlGacekItmaneLIg.
� ECG ¬vas;GKÁIsnIebHdUg¦ P¢ab;CamYylMhat;R)aN KWCaetsþmYy
nwgbgðajGakar³cgVak;ebHdUgedIrmineTogTat; b¤ dMeNIrkarminl¥én
ftebHdUgeRkam.
� ECG - ry³eBl 24ema:g. karP¢ab;]bkrN_tamdanBiess
¬Holter¦ Cab;xøÜnGñkCMgWry³eBl 24ema:g GaceGaydwg)anBIPaB
minFmμtaNamYyéncgVak;ebHdUgEdl ECG FmμtaminGacdwg.
5c A summary of the
homeostatic control of
the heart.
89
� eGkUebHdUg. enHKWCa]bkrN_mYymansar³sMxan;Nas; KwvabBa¢ak;BITMhM
ftebHdUg nig dMeNIrkarEpñknImYy²rbs;ebHdUg .
� MUGA scan . enHKWCakarBinitümYyeRbIsarFatu Radioisotope Edl
pþl;Bt’manbEnßmsþIBIdMeNIrkarrbs;ebHdUg. karBinitüenHGaceFVIeLIg
eBlGñkCMgWsMrak eTaHya:gNa Bt’manc,as;las;CagenHGacTTYl)an
ebIeKBinitüeBlGñkCMgWeFVIlMhat;R)aN.
edIm,IkarBar b¤ edIm,IRKb;RKgCMgWebHdUgelIGñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; eKRtUv
Rbkan;ykviFankarN_mYycMnYn ³
� GñkCMgWEdlminTan;manplvi)akelIebHdUgenAeLIy RtUvpþl;Qam[)an
RKb;RKan;edIm,IrkSakMrit eGm:UkøÚb‘Ín (Hb) [enARbhak;RbEhlkMritEdl
eKENnaM KW 9/5 - 10 Rkam¼d>l (g/dl).
� GñkCMgWEdlmanplvi)akelIebHdUgehIy RtUvTTYlQam[)anRKb;RKan;
edIm,IrkSakMrit eGm:UkøÚb‘Ín muneBlbBa©ÚlQam [enAkMrit 10 - 11
Rkam¼d>l edIm,IFananUvkarpþl;GuksIuEhSn[sac;dMuebHdUg)anl¥.
kñúgeKalbMNgeCosvagbnÞúkF¶n;F¶relIebHdUg eKENnaMGñkCMgW[TTYl
QamEdlmankMhab;eKalikaQamRkhmkñúgbrimaNtictYcEteRcIndg.
krNImansPaBexSayebHdUg eKGacpþl;fñaMbBa©úHTwkenameBlbBa©Úl
Qammþg² eRkamkarRtYtBinitürbs;RKUeBTü.
� GñkCMgWmanbBaðaebHdUg b¤ elIsbnÞúkCatiEdk RtUvGnuvtþtamkmμviFIkMcat;
CatiEdkd¾xøaMgkøamYy/ kñúgenaHmanlT§PaBbBa©ÚlfñaM DFO bnþCab;
24ema:g ¬cak;eRkamEs,k b¤ bBa©ÚltamsrésedayeRbI kaetETrP¢ab;eTA
sésEvnFM¦ kñúgkMriteRbI 50 - 60 mRk¼KRk¼éf¶. rbbBüa)alenH
karBarnUvkarxUcxatNamYycMeBasac;dMuebHdUgenAeBlxagmux edaysar
CatiEdkEdlelIs RBmTaMgkarBarsac;dMuebHdUgBIkarbMpøicbMpøajCaRbcaM
rbs;ra:DIkal;esrI .
90
� karsikSafIμ²)anbgðajfa kareRbI DFO nig L1 bBa©ÚlKñaGacbnßy)an
ya:gelOnnUvbnÞúkCatiEdkenAebHdUg ehIyeFVI[RbesIrdl;dMeNIrrbs;
ebHdUg.
\LÚvenHeK)anrkeXIjfa karkMcat;CatiEdk[)anxøaMgkøa GaceFVI[)an
FUres,IyCMgWebHdUgF¶n;F¶relIGñkCMgWtaLasesmuI. b:uEnþ karRtUvBüa)al
kMcat;CatiEdkedIm,IkarBarCamun vaRbesIrCagcab;Büa)aleBlmanCMgW
ebHdUgekIteLIgrYceTAehIy. karvaytMélkMhab;CatiEdkkñúgCalika
ebHdUgmankarlM)ak. b:uEnþkarGPivDÆn_cugeRkay kñúgkareRbIbec©keTs
MRI CameFüa)ayd¾l¥bMputsMrab;eFVIkarvas;EvgbnÞúkCatiEdkkñúgebHdUg.
niyay[xøIeTA karBüa)alplvi)akelIebHdUgcMeBaHGñkCMgWtaLasesmuI
kMritF¶n; BwgEp¥keTAelIkarBüa)al[eBjTMhwgkMcat;CatiEdkEdlkkpþúM
kñúgCalika bEnßmeTAelIfñaMpøÚvkareRbICYyKaMRTsac;ebHdUgEdlexSay
dUcCa ³
k> fñaMEdleFVI[RbesIrdl;skmμPaBRc)ac;Qamrbs;ebHdUg. fñaMTaMgenH
sßitkñúgRkum EdlehAfa Angiotensin Converting Enzyme b¤ ACE
inhibitors.
x> fñaMbBa©úHTwkenam EdlCYysPaBht;cMeBaHGñkCMgWexSayebHdUg.
K> fñaMEdlCYyEkkuncMeBaHcgVak;ebHdUgedIrmineTogTat; ¬Agent anti-
arrhythmique¦ .
� CMgWepSg²eTotdUcCa plvi)akcMeBaHRkeBjbeBa©jkñúg Hypothyroidism
ehIynig Hypoparathyroidism b¤ k¾kgVHvItamInes GacbgáCMgWsac;dMu
ebHdUgpgEdr EtCMgWTaMgenHGac)anFUres,Iyvij edaykarBüa)al
mUlehtuedImrbs;va )anesckþIfa karBüa)alplvi)akénRkeBjbeBa©j
kñúg b¤ Büa)alkgVHvItamInes.
91
plvi)akcMeBaHRkeBjbeBa©jkñúg
RbB½n§RkeBjbeBa©jkñúg rYm
manRkeBjCaeRcIn ³ RkeBj
Pituitary, RkeBj Thyroid,
Parathyroids, RkeBj
Adrenals, nig ekasika
Ebtta ¬β¦ rbs;lMEBg/
RBmTaMgBgsVasrbs;burs/
GUEvrrbs;RsþI. RkeBjTaMg
Gs;enHTTYlxusRtUvkñúgkar
plit nig beBa©jG½rm:Un/ BYk
vagayTTYlrg\T§iBlBulénCatiEdkEdlelIskkpþúMkñúgekasikarbs;va Edl
rMxandl;karplitG½rm:Un. dUecñH plvi)akeTAelIRbB½n§RkeBjbeBa©jkñúg
CabBaðamanCaTUeTAcMeBaHGñkCMgWtaLasesmuI eTaHbIGñkCMgW)ancab;epþImBüa)al
kMcat;CatiEdk)anRtwmRtUvBIedImTIénCIvitk¾eday. CMgWRkeBjbeBa©jkñúg rYmman
karrIkFMFat;manPaByWtya:v/ RkeBjv½y/ CMgWTwkenamEp¥m/ Hypothyroidism,
Hypoparathyroidism ehIycMeBaHmnusSFMvij exSaymuxgarpøÚvePT.
karrIkFMFat; (Growth)
RbmaN 30 - 50° én
GñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n;
TTYlrgvibtþirIkFMFat; Edl
bNþalmkBIktþamYycMnYn.
kgVHRKab;QamRkhmraMér:/
rIkGeNþIk/ elIsbnÞúkCati
Edk/ BulfñaM DFO, Hypo-
thyroidism, PaBeBjv½y/
92
yWty:av/ Hypoparathyroidism, nig CMgWeføImraMér:/ TaMgGs;enHCa
plGviC¢maneTAelIkarrIkFMFat; RBmTaMgkgVHG½rm:UnsMrab;rIkFMFat; b¤
PaBsauMeTAnwgskmμPaBrbs;G½rm:UnenaH/ PaBgaybMErbMrYlBn§ú/ kgVH
cMNIGahar nig karkgVl;kñúgGarmμN_.
enAbNþaRbeTsEdlGñkCMgWBMu)anTTYlkarBüa)alRtwmRtUv/ kgVH
RKab;QamRkhmraMér: nig cMNIGaharminRKb;RKan; KWCabuBVehtu
cMbg bNþal[Gak;xandl;karrIkFMFat; ÉbNþaRbeTsEdlGñkCMgW
)anbBa©ÚlQamRKb;RKan;EtGnuvtþn_karBüa)alkMcat;CatiEdk
min)anl¥/ karelIsbnÞúkCatiEdkCamUlehtusMxan;bgá[Gak;xandl;karrIk
FMFat;. y:agNak¾edaycMeBaHGñkCMgWEdlTTYlkarBüa)alRtwmRtUv eday
bBa©ÚlQam)anRKb;RKan; nig kMcat;CatiEdk)anl¥/ kMriteRbIx<s;rbs; DFO
bgá[Buldl;q¥wg TIbMputeFVI[Gak;xandl;karrIkFMFat;.
karBüa)aleGaymanRbsiT§iPaB cMeBaHbBaðarIkFMFat; BwgEp¥kelIkarvaytMél
[)anc,as;las;BImUlehtubgárbs;va. dUecñHcab;taMgBIedImdMbUgénkumarPaB
rhUtdl;v½yCMTg; eraKvinicä½yRtUvEteFVIeLIgedaykarBinitüKøInIkedayykcitþ
Tukdak; nig eTogTat; RBmTaMgetsþmnÞIrBiesaFn_epSg². karvaytMélcMeBaH
karbeBa©jG½rm:UnsMrab;rIkFMFat; nig skmμPaBEsþgecjrbs;va)anpþl;lT§pl
pÞúyKñaeTAvij tMrUveGaykarBüa)aledayG½rm:UnenH cMeBaHEtGñkCMgWNaEdl
bgðajfamankgVHG½rm:Un ehIyeqøIytbKYrCaTIeBjcitþeTAnwgkarBüa)al.
PaBRkeBjv½y nig Hypogonadism
enAeBlcab;epþImeBjv½y/ Hypothalamus EdlCaEpñkmYyénxYrk,alenA
Ek,rRkeBj Pituitary cab;epþImbeBa©j G½rm:UnmYyeQμaHfa Gonadotrophin-
Releasing Hormone (GnRH) EdleTAeP£acRkeBj Pituitary [plit nig
beBa©j Gonadotrophins EdlmandUcCa ³ Follicle Stimulating Hormone
(FSH) nig Luteinizing Hormone (LH). G½rm:UnTaMgenHeFVIskmμPaBeTAelI
5d Incidence (%) of
endocrine complications
in thalassaemia major
(from De Santis et al 1995
multicentre study on endocrine
complications
in thalassaemia major, Clin
Endocrinol 42:581-86)
93
RkeBjePT KWBgsVascMeBaHburs nig GUEvr cMeBaHRsþI edIm,I[varIkFMFat;
ehIyplitbeBa©jG½rm:UnePT KW Testosterone cMeBaHekμgRbus/ Estradiol nig
Progesterone cMeBaHekμgRsI. G½rm:UnePTTaMgenHRtUv)andwknaMkñúgsarBagÁkay
RKb;RKgelIkarvivtþn_énsrIragÁePTRbus nig ePTRsI RBmTaMgsmtßPaBbnþBUC.
RkeBj Pituitary EdlCaGñkplit FSH nig LH qab;TTYl\T§iBlxøaMgNas;BI
pleRKaHfñak;rbs;EdkesrI eFVIeGayfycuHlT§PaBrbs;RkeBjenHkñúgkar
plitG½rm:Un.
PaBRkeBjv½y nig Hypogonadism KWCaplvi)akeRcInCageK eTAelIRkeBj
beBa©jkñúgEdlTak;TgnwgEdk enHebItamkarsikSaesÞIrEtTaMgGs;enAtam
bNþaRbeTsmYycMnYn. PaBRkeBjv½yenH eKeGayniymn½yfaCaGvtþman
énkarvivtþn_pøÚvePT dUcCa KμankarrIkFMénsudn;cMeBaHekμgRsIeBldl;Gayu 13
qñaM/ KμankarrIkFMénBgsVas cMeBaHekμgRbuseBldl;Gayu 14 qñaM.
ebIKμansBaØaeBjv½yeT eBldl;Gayu 16 qñaM GñkCMgWRtUvvinicä½yfaman
Hypogonadism KwekμgRbus BgsVas nig lwgÁenAEttUc
ÉekμgRsIsudn;KμanvivtþehIyKμanrdUvdMbUg ¬Primary amenorrhoea¦.
sPaBEbbenHrEmgbgáPaBkgVl;EpñkpøÚvcitþ ¬Psychological stress¦.
RbsiT§iPaBBüa)alcMeBaHPaBRkeBjv½y GaRs½yelIkarvaytMélBImUlehtu
bgá[)anc,as;las;. karelIsCatiEdk GacrMxandMNak;kalNamYyénkar
vivtþn_EpñkpøÚvePTdUc)anerobrab;xagelI edayb:HBal;xus²KñaBImñak;eTAmñak;.
dUecñH krNInImYy²tMrUveGayeFVIeraKvinicä½yedayRbugRby½tñ edayEp¥kelIkar
BinitüKøInikeGayl¥itl¥n;. karBüa)alkMcat;CatiEdkRtwmRtUv mannaTIsMxan;
kñúgkareFVI[RbesIrnUvplvi)akTaMgenaH. elIsBIenHeKeRbIfñaM Sexual steroid
¬Testosterone cMeBaHekμgRbus nig Oestrogen cMeBaHekμgRsI¦ edIm,ICYy
CMrujkarrIkFMFat;RsbKñanwgkarvivtþn_lkçN³pøÚvePT nig begáInTMhMsrIragÁpøÚv
ePT.
RbB½n§RkeBjbeBa©jkñúg enAEtgayTTYlrg\T§iBlénkarelIsCatiEdk eTaHCa
94
GñkCMgW)anTTYleBjv½yFmμtarYcehIyk¾eday eRBaHCatiEdkEdlekIneLIg
eBleRkaymkeTot GacenAEtbgákarb:HBal;dl;RkeBj Pituitary b¤ RkeBj
ePT dEdl kñúgkrNIEbbenH rdUvrbs;RsþIGac)at;vij ¬Secondary ame-
norrhoea¦ ÉbursvijGacGsmtßPaBpøÚvePT ¬Secondary Importence¦
karplitTwkkamfycuH ehIysmtßPaBpþl;kMeNIt ¬Infertility¦ k¾fycuHEdr.
Hypothyroidism
RkeBj Thyroid sßitenARtg;k ehIyedIrtYsMxan;kñúgkarFana[)annUvkar
vivtþn_Fmμtarbs;xYrk,alkñúgbNþaqñaMdMbUgénCIvit ehIyeRkaymkedIrtY
kñúgkarvivtþn_ nig rIkFMFat;TUeTA. Thyroxin CaG½rm:Unplit nig beBa©j
edayRkeBj Thyroid rYmcMENkdl;kMritfamBlTUeTA nig emtabUlIs
¬Metabolism¦ énbuKÁlmnusSmñak;². b:uEnþeBlEdlEdkeTAkkpþúMenA
RkeBjenH naMeGayfylT§PaBplitG½rm:Un Thyroxin ehIyekItCasPaB
mYyehAfa Primary hypothyroidism.
GñkCMgWTTYlrg Primary hypothyroidism GacTTYlGarmμN_rgarxøaMg nig
gguyedk ehIyCaerOy²GñkCMgWbgðajnUvsPaBemIuk²EpñkragÁkay nig pøÚvcitþ
ehIyeLIgTMgn;. karb:HBal;F¶n;F¶rcMeBaHRkeBj Thyroid bgáedaykarkkpþúM
CatiEdk k¾Gacb:HBal;dl;muxgarebHdUgpgEdr. b:uEnþ hypothyroidism
minEmnsuT§EtmaneraKsBaØaKøInikeT dUecñHeKeFVIeraKvinicä½y)andwgc,as;eday
saretsþmnÞIrBiesaFn_eTogTat; ¬TSH, T3 nig T4¦ vaerogral;qñaM eRkayBI
GñkCMgWQancUldl;Gayu 10qñaM .
eBletsþmnÞIrBiesaFn_bBa¢ak;faman hypothyroidism ehIy ¬TSH ekIn Et
T4 esrIenAFmμta b¤ cuHfy¦ eBlenaH eKBüa)aledayG½rm:Un Thyroxin
eTaHbIGñkCMgWmaneraKsBaØaKøInik b¤ Kμank¾eday.
95
Hypoparathyroidism
RkeBj Parathyroid manTaMgGs;bYn EdlP¢ab;eTAnwgRkeBj Thyroid.
muxgarsMxan;rbs;RkeBjTaMgenH KW RKb;RKgkMritkal;süÚm ¬Calcium¦
kñúgsarBagÁkaytamry³ Parathyroid hormone (PTH) EdlCaG½rm:Unplit
nig beBa©jedayRkeBjenH. PaBelIsbnÞúkCatiEdk b¤ sPaBkgVHRKab;Qam
Rkhm eFVI[b:HBal;dl;muxgarrbs;RkeBj Parathyroid ehIy[ekItCa
hypoparathyroidism. karenHbgá[kMritkal;süÚmkñúgQamFøak;cuH sPaB
mYyEdleKehAfa Hypocalcaemia EdlbnÞab;mkeTot manplb:HTgÁic
eTAelIkMritsarFatuKImIsMxan;epSgeTot KW pUs½Vr.
kMritkal;süÚm nig pUs½Vr manTMnak;TMngeTAnwgeraKsBaØaKøInikmYycMnYn. kMrit
kal;süÚmTabGacbgá[manGarmμN_ QW-rYy enAtaméd nig eCIg CYnkal
bgá[rmYlRkeBI nig rwgsac;dMu. karelceLIgnUvsPaBRbkac;TUTaMgxøÜnR)aN
nig PaBGak;xanénmuxgarrbs;ebHdUgGacCaeraKsBaØacugeRkay. kartam
danEpñkmnÞIrBiesaFn_eTAelIkMrit kal;süÚm/ pUs½Vr nig PTH kñúgQamGac
CYykñúgkareFVIeraKvinicä½y.
karBüa)aledayeRbI kal;süÚm nig vItamIn ed ¬Vitamin D¦ GacEkkunPaB
minRbRktIén emtabUlIs enH)an. kñúgkrNIkMr EdlekItmankarrwgsac;dMu
F¶n;F¶redaysarkMritkal;süÚmkñúgQamFøak;cuHxøaMg eKGaccak;kal;süÚmbBa©Úl
tamsrés.
CMgWTwkenamEp¥m ¬Diabetes mellitus¦
PaKeRcInénplvi)akcMeBaHkarelIsCatiEdkrauMér: mandUcCa CMgWeføImraMuér:/
karbgáeraKedayvIrus nig ktþaBUC. TaMgenH Cakar)at;bg;tulüPaBsárEdlcug
bBa©b;vaGaceFVI[ekItCaCMgWTwkenamEp¥m. CMgWTwkenamEp¥m eKeGayniymn½y
fa CakareLIgCatisárkñúgQameBlminTan;hUbGahar elIs 126 mRk¼d>l
(mg/dl) b¤ eBlhUbGaharehIy elIs 200 mRk¼d>l Ékar)at;PaBTb;Tl;
96
CamYysárvijmanniymn½yfa Cakar)at;bg;lT§PaBrbs;ekasika β rbs;
lMEBg kñúgkarbeBa©j Insulin eGay)anbrimaNsmRsb edIm,IeqøIytbnwg
CatisárEdlcUleTAkñúgxøÜn. esÞIrEtBak;kNþalénGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;
suT§EtTTYlrgnUvkar)at;PaBTb;Tl;CamYysár É 10 - 30° eTotekItCa
CMgWTwkenamEp¥m eBlNamYykñúgCIvitrbs;eK. RbvtþiRKYsarekItCaCMgWTwkenam
Ep¥m CaBiesskñúgcMeNambgb¥ÚnExSrdMbUg )anesckþIfaCa «Buk b¤ mþay
enaHeRKaHekItCMgWTwkenamEp¥mmankMritx<s;.
TwkenamEp¥mekIteLIgeBlEdl emtabUlIs rbs;
CatisárRtUvkat;pþac;ehIysárminGaccUlkñúgekasika
edIm,Ipþl;famBl EdlvaRtUvkaredIm,IbMeBj
muxgar. srIragÁTTYlxusRtUvcMeBaH emtabUlIs
Catisár KWlMEBgEdlsßitenAEk,rRkBH Edltam
ry³ekasika β vaplit Insulin EdlCaG½rm:UneRbIsMrab;eFVIemtabUlIsCatisár.
FatuEdkGaceFVI[xUcxatekasika β TaMgenH dUecñHlT§PaBeRbIR)as;sárrbs;
sarBagÁkayRtUvkat;bnßyeFVI[sárCujeRcInkñúgQam. GñkCMgWTwkenamEp¥m
kñúgTMrg;mFüm eKehAfa kar)at;PaBTb;Tl;CamYysár ¬Glucose
intolerance¦ KμanbgðajsBaØaKøInikeT eKeFVIeraKvinicä½y)anedayetsþmnÞIr
BiesaFn_.
karRsavRCav)anbgðajfa GñkCMgWtaLasesmIu munQaneTAekItCMgWTwkenam
Ep¥m RtUvqøgkat;dMNak;kal )at;PaBTb;Tl;CamYysár sin ehIykñúgkMLúg
eBlenHkarplit Insulin mankarekIneLIgya:gEsþgEtmþg CakareqøIytb
nwgskmμPaBvaEdlxUcxat. dMNak;kalenHeKehAfa karsaMueTAnwg Insulin
¬Insulin resistance¦ TamTarnUvkartamdanedayykcitþTukdak; GñkCMgWRtUv
GnuvtþtamrbbGahar[)anRtwmRtUv ebIcaM)ac;RtUvsMrkTMgn; RBmTaMgkMcat;
CatiEdk[)anxøaMgkøa.
kar)at;PaBTb;Tl;CamYysár nig CMgWTwkenamEp¥m RtUveFVIeraKvinicä½ytam
97
ry³etsþmnÞIrBiesaFn_rkkMritCatisárkñúgQamenAdMNak;kalepSg² mun nig
eRkaykarjaMu. ]TahrN_ kMritCatisárkñúgQamesμI b¤ elIs 7 mmol/l ¬b¤
126 mg/dl¦ enAeBlRBwkminTan;jaMuGVITaMgGs; RtUveKkMNt;famanCMgW
TwkenamEp¥m. kMritCatisárkñúgQamelIs 11 mmol/l ¬b¤ 200 mg/dl¦ enA
2 ema:geRkayBIcak;bBa©ÚlCatisárkñúgxøÜn k¾kMNt;)anfa CaCMgWTwkenamEp¥m
)anEdr. kMritCatisárkñúgQamBI 8 - 11 mmol/l ¬140 - 200 mg/dl¦ enA
2 ema:geRkayBIjaMusár 75 Rkam eKehAfa etsþkMNt;PaBFn;RTaMcMeBaHsár
bBa¢ak;BIkar)at;PaBTb;Tl;CamYysár. etsþrkkar)at;PaBTb;Tl;CamYysár
RtUveFVImYyqñaMmþgRKb;GñkCMgWTaMgGs; eBleKQancUldl;GayuCag 10qñaM.
kñúgkrNICMgWTwkenamEp¥m/ TMrg;F¶n;F¶rxøaMg CakrNImankarb:HBal;F¶n;F¶r
dl;karplit Insulin EdlGñkCMgWTamTarkarcak; Insulin eRkamEs,k
erogral;éf¶ edIm,IeFVI[kMritCatisárkñúgQammkFmμtavij. TwkenamEp¥m
CaCMgWGacBüa)al)an EtkarBüa)alCabnÞúkbEnßmmYyeTot. dUecñHkarKaMRT
BIRKUeBTü RKYsar nig mitþPkþi CakarsMxan;. GñkCMgWTwkenamEp¥m RtUvEtBinitü
emIlkMritCatisárkñúgQamenApÞH bIeTAbYndgkñúgmYyéf¶ edayeRbI]bkrN_
vas;kMritCatisár ehAfa Glucometer. lT§plénkartamdanenApÞHenH)an
CYyRKUeBTükñúgkaréllkkMritfñaM Insulin eTAtamesckþIRtUvkarrbs;GñkCMgW.
etsþKøInik nig mnÞIrBiesaFn_epSgeTotRtUveKGnuvtþn_edIm,IvaytMélplvi)ak
rbs;CMgWTwkenamEp¥m KW Binitümuxgarrbs;tMrgenam nig ftrUbPaBemIlépÞ
)atRkBH EdlCaBYksrIragÁgayb:HBal;bMputkñúgCMgWTwkenamEp¥m. eKRtUvelIk
TwkcwtþGñkCMgWtaLasesmuI [Rbkan;x¢ab;nUvkarBüa)aleTogTat;edayfñaM DFO
edayehtufa kareRbIfñaMenH)anRtwmRtUvGacCYykat;bnßy)aneRcInnUveRKaH
ekItCMgWTwkenamEp¥m.
CMgWBukq¥wg ¬Osteoporosis¦
q¥wgesþIgehIypuyeKeXIjmanCaTUeTAelIGñkCMgWtaLasesmuI bNþalmkBI
ktþaCaeRcIn dUcCa kgVHRKab;QamRkhm/ xYrq¥wgskmμxøaMg/ cMNIGaharman
5e Typical sites of
osteoporotic fractures
98
kMritkal;süÚmTab/ kMritCatiEdkkñúgq¥wgekInx<s;/ kgVHcMNIGahar/ PaBRkeBj
v½y b¤ Hypogonadism nig bBaðabNþaRkeBjbeBa©jkñúgepSg²eTot RBmTaMg
ktþaBUC TaMgGs;enHGacrYmcMeNkdl;karkekItCMgWBukq¥wg ¬emIlrUb 5e¦.
GñkmanCMgWq¥wg rEmgmanskmμPaBragkayGn;fy ehIyGvyv³bþÚrTMrg;xøaMg
ehIyeFVI[)ak;q¥wgF¶n;F¶r.
CaTUeTAeKeFVIeraKvinicä½y CMgWq¥wgedayvas;dgsIuetq¥wgenAtMbn;q¥wgkg nig
q¥wgRtKakedayeRbI DEXA ehIyebItMrUv[eFVI eKeRbIkartamdaneday
mnÞIrBiesaFn_epSg²eTot. GgÁkarsuxPaBBiPBelakkMNt;fa
fydg;suIetq¥wg ¬Osteopenia¦ eBlNadgsIuetq¥wgRtUvkat;bnßydl;BinÞú ³
-1 eTA -2.5 eRkamkMritFmμta ehIyBukq¥wg ¬Osteoporosis¦ eBlEdl
ma:s;q¥wgTabCag -2.5 ¬emIlrUb 5f¦ .
karBüa)alCMgWq¥wg sMxan;KWepþateTAelIkarkarBar tamry³karbBa©ÚlQam
[)aneTogTat; karkMcat;CatiEdk[)anl¥/ Büa)alCMgWRkeBjbeBa©jkñúg/
eFVIlMhat;R)aN[)aneTogTat;. edIm,IkarBarkMu[Bukq¥wg GñkCMgWEdlman
fydg;suIetq¥wg RtUvQb;Ck;)arI/ jaMuGaharsMbUrCatikal;süÚm ehIyelb
vItamIn D bEnßm RBmTaMghat;R)aN[)aneTogTat;. elIsBIenHGñkCMgW
Hypogonadism RtUvTTYlG½rm:UnePTedIm,IkarBarkMu[Bukq¥wg. ebIBukq¥wgekIt
ehIy kareRbIfñaMmYycMnYn dUcCa Biphosphonates (Pamidronate,
Aledronate) pþl;plRbeyaCn_xøHEtb:ueNÑaH .
karpþl;kMeNIt nig bnþBUC ¬Fertility
and reproduction¦
RsþImanCMgWtaLasesmuI GacmanépÞeBaH
edaysuvtßiPaB. b:uEnþkarsMerccitþman
épÞeBaH RtUvEtBicarNaeGayhμt;ct;
edayKUrRskrRtUvRbwkSaCamYyRKUeBTü.
5f Example of DEXA results
on a patient with osteo-
porosis (z score-5.9)
99
RsþIEdlmanbMNgcg;manépÞeBaHRtUveFVIkarvaytMél[)aneBjeljcMeBaH
sPaBpøÚvcitþ nig sPaBKøInikrbs;Kat; . GñkCMgWtaLasesmuI ePTRsIEdlman
rdUvFmμta GacmanépÞeBaHedayÉkÉg. EtGñkEdlKμanrdUvdMbUg b¤ )at;rdUv
nwgRtUvkarBüa)aledayG½rm:UnedIm,IeP£ac[mankarplitemCIvitRsþI ehIyvaRCuH
Føak;cUlmkkñúgs,Ún. GñkCMgWtaLasesmuI ePTRbusEdlmanEtTwkkamEtKμan
emCIvit CaerOy²eqøIytbnwgkarBüa)aledayG½rm:UnbBa©ÚlKñakñúgry³eBl
mYyqñaM. eBlNaeKdwgfaGñkCMgWmanépÞeBaHehIy eKRtUvRbkan;viFankarN_
mYycMnYn dUcteTA ³
1> eKRtUvEtbBaÄb;kareRbIfñaM DFO eBlEdldwgfamanépÞeBaHPøam edaysar
Et\T§iBlrbs;fñaMeTAelITarkminTan;dwgc,as;enAeLIy. ya:gNak¾eday
tamkarsikSaelIstV fñaMenHmanplb:HBal;F¶n;F¶reTAelITarkstV. ebIsin
GñkCMgWmanépÞeBaH mankarelIsCatiEdkxøaMgkøa b¤ manbBaðaebHdUgF¶n;F¶r
enAdMNak;kalcugeRkayénépÞeBaHeKKYreRbIva kñúgkMritTab 20 - 30
mRk¼KRk¼éf¶.
2> RsþImanépÞeBaHRtUvbBa©ÚlQamkñúgbrimaNtic² Etjwkjab;CagFmμta
edIm,IrkSa Hb [sßitkñúgkMritKYrcg;)an ¬10 - 15 Rkam¼d>l¦ ¬g/dl¦.
3> muxgarrbs;ebHdUgRtUvEttamdan[ditdl;. karRsavRCavbgðajfa
RsþIEdlcab;manépÞeBaHkñúgeBlEdlkMrit Ferritin Tab/ muxgarrbs;
ebHdUgmanPaBRbesIrCageBlEdlkMrit Ferritin x<s;.
4> eKRtUvRtYtBinitüGñkCMgW ERkgekItmanCMgWTwkenamEp¥m b¤ CMgWRkeBj
beBa©jkñúgepSg²eTot.
kñúgbNþaqñaMcugeRkayenH manGñkCMgWtaLasesmuICaeRcIn Edl)anTTYlkar
Büa)albBaðabgákMeNIt)anRtwmRtUv)ansMerckñúgkarmankUnEdlmansuxPaB
l¥. KUrRskrEdlédKUrTaMgBIrnak;manCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; ehIyman
bMNgcg;)ankUnEdlmansuxPaBl¥/ emCIvitburs b¤ RsþI Edl)anmkBIGñkeFVI
100
GMeNaysuxPaBFmμta RtUveKeRbIkñúgdMeNIr[mankarPBRbsBV
bgákMeNIt ¬Fertilisation¦ EdlRtUveFVIenAeRkAsarBagÁkaykñúgmnÞIr
BiesaFn_ rYcehIyemCIvitRsþIEdl)anPBRbsBVCamYyemCIvitbursehIy
enaH RtUveKykbBa©Úlkñúgs,Únrbs;RsþI. karBüa)al nig kartamdanGñk
CMgWEbbenH TamTarkarykcitþTukdak;CaRkum BIbNþaRKUeBTüÉkeTsCa
eRcIn rYmman GñkÉkeTsEpñkelahitviTüa/ ÉkeTsEpñkkumar/ ÉkeTs
EpñkRkeBjbeBa©jkñúg nig ÉkeTsEpñkeraKRsþI.
snñidæanmk/ bc©úb,nñenHkarbnþrBUCcMeBaHGñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; nig
mFüm KWCasPaBBitCak;EsþgmYy. ]TahrN_ enARbeTssIuRBUs kñúgcMeNam
RsþItaLasesmuI 62 nak; ¬50 nak;kMritF¶n; nig 12 nak;kMritmFüm¦ manGayu
mFüm 25qñaM sMerc)ankñúgkarmanépÞeBaHdl;eTA 90° kñúgenaH ³
> 14 nak; tamry³karCYyeRCamERCg[manépÞeBaH KW eFVI[mankarRCuH
emCIvitRsþImkkñúgs,Ún/ karPBRbsBVénemCIvitkñúgmnÞIrBiesaFn_ ¬In vitro
fertilisation = IVF¦ nig kardak;bBa©ÚlemCIvitburs ¬Insemination¦ .
> ekIt)anTarkmansuxPaBl¥ 87 nak; kñúgenaH 69 nak; RKb;Ex/ 12 nak;
minRKb;Ex ¬Edlman 4 épÞeBaHkUnePøaH nig 1épÞeBaHkUn 3¦. man 7
rlUt ehIysøab;ekIt 2 krNI. eKBMueXIjmanplvi)akF¶n;F¶rkñúgkar
RbsURteT ehIyGñkCMgW 9 nak;manplvi)akeTAelIebHdUgmYyry³xøI
b:ueNÑaH.
101
CMBUkTI 6
karbgáeraKkñúgCMgWtaLasesmuI
CMgWtaLasesmuIkMritF¶n; maneRKaHfñak;bgáeraKx<s;edaysar ³
� kgVHeKalikaQamRkhm
� karkat;GeNþIkecj
� elIsbnÞúkCatiEdk
� karbBa©ÚlQam
� kareRbIfñaM Desferrioxamine
kgVHeKalikaQamRkhm ¬Anemia¦
krNIGñkCMgWKμankarbBa©ÚlQamTal;EtesaH b¤ bBa©Úlmin)anRKb;RKan;/ kgVH
RKab;QamRkhmCabuBVehtud¾sMxan;bMputbgá[manCakarbgáeraKF¶n;F¶r dUcCa
rlaksYtCaedIm. eTaHbIbBaðaenHvakMrmanenARbeTselakxaglic eRBaH
gayrkQambBa©Úl)anRKb;RKan; EtenARbeTskMBugGPivDÆn_mYycMnYnvij
karbBa©ÚlQamminRKb;RKan; CabBaðaEtgekItmanCaeTogTat; ehIykarbgáeraK
EbbdUecñHGacenAEtekItmanteTAeTot.
karkat;GeNþIkecj ¬Splenectomy¦
GñkCMgWEdlmin)ancab;epþImkarBüa)aledaybBa©ÚlQamRKb;RKan;)anTan;
eBlevla b¤ GñkCMgWEdl)ankat;GeNþIkecj RbQmmuxnwgeRKaHfñak;xøaMgkøa
cMeBaHkarbgáeraKF¶n;F¶r dUcCa rlaksYtedayBYkemeraK Streptococcus,
Haemophilus Influenza nig Neisseria Meningitides suT§EtCa)ak;etrI
EdlmansMbkB½T§CMuvijkarBarxøÜn. manBYk )ak;etrI/ vIrus nig )a:ra:sIutepSg²
eTotk¾GacbgáeraKF¶n;F¶rcMeBaHGñkCMgWEdlkat;GeNþIkecjEdr. enHedaysar
GeNþIkCaGñkkarBarsarBagÁkayTl;nwgkarbgáreraK.
102
elIsCatiEdk ¬Iron load¦
GñkCMgWEdl)anbBa©ÚlQamRtwmRtUv b:uEnþkMcat;CatiEdkmin)anl¥/ edaysar
mankarlM)aknwgrk)anfñaM Desferrioxamine b¤ k¾karGnuvtþn_tamkar
eRbIR)as;min)anditdl;/ k¾GacgayeRKaHfñak;bgáeraKy:agF¶n;F¶rEdr. enHk¾
edaysarPñak;garbgáeraKrIkFMFat;edaysarFatuEdk ³ FatuEdkkan;Etx<s;
kñúgxøÜn enaHPñak;garbgáeraKkan;EtrIkFMFat; begáIncMnYn ehIybgáeraKF¶n;F¶r.
eraKEdleKsÁal;c,as;CageK KW bgáeday Yersinia Enterocolitica.
)ak;etrIenHmindUc)ak;etrIepSgeToteT vaCa)ak;etrIBiessEdlKμanynþkar
pÞal;xøÜnedIm,IRbmUlyk nig eRbIR)as;EdkBIbrisßanCMuvijxøÜnva)aneT. cMeBaH
buKÁlmansuxPaBl¥ )ak;etrITaMgGs;enHKμaneRKaHfñak;eT ehIyKμansBaØaKøInik
b¤ manEtbnþicbnþÜc. EtcMeBaHGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; EdlelIsCatiEdk
esrI b¤ EdkP¢ab;nwgm:UelKulfñaM Desferrioxamine, BYk Yersinia rIkFMFat;
begáIncMnYnya:gelOn ehIybgáeraKF¶n;F¶r KMramkMEhgdl;Civit.
fIVebImankarsikSaCaeRcIn sþIBItYnaTIrbs;EdkkñúgkarbgáeraKeday)ak;etrIk¾
eday Etk¾mankarsikSaCaeRcInEdr eTAelItYnaTIrbs;EdkkñúgkarbgáeraK
edayvIrus ¬dUcCarlakeføIm nig eGds_¦ edayBinitüeTAelIrebobEdlEdk
b:HBal;eTAelIkarvivtþn_eTAmuxénkarbgáeraKTaMgenH nig kareqøIytbcMeBaH
karBüa)aledayeRbIfñaMtamkarENnaM. lT§plénkarGegát)anbgðajfa
cMeBaHGñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n;/ karelIsbnÞúkCatiEdk GaceFVIeGayeCaK
vasnaénkarrlakeføImruaMér:RbePT B nig C kan;EtGaRkk;eTA ehIykar
Büa)alrlakeføImenHmanlT§plminsUvl¥. dUecñH RbsiT§iPaBénkarkMcat;
CatiEdk hak;bIdUcCaedIrtYnaTIsMxan; kMNt;eCaKvasnaénkarrlakeføImraMuér:
bgáedayvIrus.
eK)anbgðajpgEdrfa cMeBaHGñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n;/ karbgáeraKeday
vIrus HIV manlkçN³F¶n;F¶rxøaMgeLIg eBlNaeKeRbIkMritfñaMkMcat;CatiEdk
DFO ticCag 40 mRk¼KRk b¤ eBlNakMrit Ferritin kñúgQamelIs 1935
103
mIRkURkam¼l ¬μg/l¦.
niyayCarYm CatiEdkGacedIrtYnaTIsMxan;kñúgkarbegáInPaBF¶n;F¶rénkarbgáeraK
cMeBaHGñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; eRBaHEdkGac ³
[i] CacMNIGaharsMrab;karFMFat;Pñak;garbgáeraK
[ii] CacMNIGaharsMrab; Gg;sIum ¬Enzyme¦ EdlRTRTg;karbegáIncMnYnén
GtisuxumR)aN
[iii] kMcat;sarFatuKImIsMxan; ehAfa Gg;TIGuksIudg; ¬Antioxidants¦ EdlCa
sarFatuKImIkarBarekasika Tb;Tl;nwgkarrlak ¬Inflammation¦
[iv] eFVI[xUcRbePTekasikamYycMnYn EdledIrtYsMxan;kñúgkar
karBarsarBagÁkay Tl;nwgkarbgáeraK.
karbgáeraKbNþalmkBIkarbBa©ÚlQam
QamRtUv)anTTYlsÁal;fa CaRbPBsMxan;énPñak;garbgáeraK EdlGaccMlg
eTAGñkCMgWtamry³karbBa©ÚlQam. dUcenH eTaHCaQamGacCYyseRgÁaHCIvit
vak¾GacbgáRbtikmμmYycMnYnEdleyIgmincg;)an rYmmankarbgáeraKF¶n;F¶r
KMramKMEhgGayuCIvit.
GtisuxumR)aNtUc²CaeRcIn Gacrs;ranmanCIvitmYyry³eBlkñúgQam eday
bgáeraKdl;GñkCMgWeBlQamRtUv)anbBa©Úl. kñúgcMeNamenaHmanrlakeføIm B
nig C, HIV-1 nig HIV-2 TaMgenHCaPñak;garbgáeraK EdlGacmanGakar³raMuér:
F¶n;F¶r. enAGWr:ub nig GaemrikxageCIg/ esvabBa©ÚlQaml¥ kmμviFIcak;fñaMbgáar
karRtYtBinitüQam)anBIGñkeFVIGMeNayQam nig esvasuxPaBsaFarN³
manKuNPaBx<s; CaTUeTA)aneFVI[karcMlgeraKTaMgenH naeBlbc©úb,nñCakarkMr
KWfa karbgáeraKeday HBV, HCV nig HIV RtUv)ankat;bnßyesÞIrEtdl;
kMritsUnüenAkñúgRbeTsTaMgenH. b:uEnþenARbeTskMBugGPivDÆn_CaeRcIn kar
bgáeraKenAEtekItman eRBaHesvabBa©ÚlQamminsUvmanKuNPaB esvaEfTaM
suxPaBminl¥ FnFanenAmankMrit nig mankarBuHBarnwgGaTiPaBsuxaPi)al
104
epSg²eTot. CalT§plGñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; enARbeTskMBugGPivDÆn_
enAEtmankarqøgeraKtamry³karbBa©ÚlQam. rlakeføImRbePT B nig¼b¤ C
manlkçN³F¶n;F¶rEpñkKøInik cMeBaHGñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; edaysar
rlakeføImTaMgenH GaceFVI[kan;EtF¶n;F¶reLIgcMeBaHCMgWeføIm bNþalmkBI
CatiEdkelIs EdlmanCaTUeTAkñúgCMgWtaLasesmuI bNþalmkBICMgWxøÜn
ÉgpÞal;Etmþg b¤ mkBIkarBüa)alkMcat;CatiEdkmin)anl¥. CMgWeføImCabuBVehtu
rYménGRtamanCMgW nig søab; CaBiesskñúgcMeNamGñkCMgWtaLasesmuI Edl
manv½ycMNas; enAbNþaRbeTs]sSah_kmμ nig GñkCMgWesÞIrEtRKb;v½y
enARbeTskMBugGPivDÆn_.
karbgáeraKedayvIrusrlakeføImRbePT B (Hepatitis B = HBV)
rlakeføImraMuér:RbePT B enAEtCabBaðasuxPaBsaFarN³ F¶n;F¶renARbeTs
kMBugGPivDÆn_CaeRcIn eTaHbImanfñaMbgáarmansuvtßiPaB nig RbsiT§iPaBk¾eday
RBmTaMgetsþRbkbedayKuNPaBx<s;Cak;lak;manlk;enATIpSaredIm,I
RtYtBinitüQamGMeNayk¾eday.
105
karcMlgeraK
eRkABItamry³karbBa©ÚlQam/ vIrusrlakeføImRbePT B Gacqøgtam
pøÚvepSg²eTot dUcCa karrYmePT/ qøgBImþayeTAkUnkñúgGMLúgeBl
manépÞeBaH enAeBlTarkekIt b¤ eBlbMe)AedaHTark. EtGñkCMgW
taLasesmIukMritF¶n; vIrusrlakeføImRbePT B jwkjybMputqøg
tamry³karbBa©ÚlQam.
karcMlg HBV GackarBar)anedayGnuvtþn_eKalneya)aysmRsbeday ³
[i] eRCIserIs nig eFVIetsþGñkeFVIGMeNayQam
[ii] cak;fñaMbgáar HBV nig kmμviFIsMGatemeraK
[iii] karBarkarqøgBImþaymanCMgWeTATarkeTIbekIt
savtarrbs; HBV
RbmaN 5 - 10° énGñkCMgWEdlqøg HBV nwgmanemeraKenHGs;mYy
CIvit )anesckþIfaBYkeKnwgkøayCaGñkpÞúk HBV raMuér:edaymaneRKaHfñak;
xøaMgkøaGacekItCMgWeføIm. cMeBaHkumar/ ebIKμanviFankarN_karBareT 90°
énkumar EdlekItBImþaymanemeraK nwgkøayCaGñkpÞúkvIrusrlakeføImGs;
mYyCIvit. kñúgenaHmanRbmaN 25 - 30° manpÞúkvIrusrlakeføImraMuér:
RbePT B ehIybnþicmþg²nwgekItCMgWeføIm. PaKryénGñkCMgWtaLasesmIu
kMritF¶n;EdlmanCMgWrlakeføImRbePT B ehIyvivtþn_eTACaCMgWeføImF¶n;F¶r
mankarERbRbYlBIRbeTsmYyeTARbeTsmYy GaRs½yedaykarGnuvtþn_
viFankarN_karBar dUcCa karcak;fñaMbgáar HBV, eRCIserIs nig sMraMgGñk
pþl;Qam ehIysMxan;bMputenaH GaRs½yelIGRtaekIt HBV kñúgtMbn;.
eyagtamTinñn½y)anecjpSay/ man 2 - 35° énGñkCMgWtaLasesmuI
kMritF¶n;TUTaMgBiPBelak CaGñkpÞúkrlakeføImRbePT B ehIycenøaH 20 -
90° manPsþútagmnÞIrBiesaFn_bgðajfa manqøgvIrusrlakeføIm B kñúgeBlNa
mYykñúgCIvitrbs;BYkeK ¬qøgeraKkñúgGtItkal¦ . enARbeTsGPivDÆn_ GñkCMgW
mYyPaKFMEdlpÞúkCMgWrlakeføImRbePT B suT§swgEtmanv½ycMNas; KW)anqøg
106
eraKmunkarbegáIt nig kareFVI[RbesIrénkarcak;fñaMbgáar nig eKalneya)ay
eFVIetsþQam. b:uEnþenARbeTskMBugGPivDÆn_ GñkCMgWRKb;GayubnþqøgvIrus
rlakeføIm.
enAeBleKeFVIeraKvinicä½yfa CaCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; munnwgcab;epþIm
bBa©ÚlQam GñkCMgWRtUveFVIetsþBinitü HBV )anesckþIfa Kat;CaGñkpÞúk
emeraKrlakeføImraMuér: b¤ knøgmkmanrlakeføImRbePT B.
RbsinebIGñkCMgWKμanGVIeT eKRtUvEtcak;fñaMbgáar edayminKitBIGayueLIy.
GñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n;TaMgGs; RtUveFVIetsþtamdan HBV erogral;
qñaM. etsþTaMgenHrYmman Gg;TIEhSnelIépÞekasika ¬HBsAg¦/ GgÁbdibkç
RbqaMg HBV ¬Anti-HBs¦/ Gg;TIEhSn e ¬eAg¦/ GgÁbdibkçRbqaMg eAg
¬anti-HBe¦ nig GgÁbdibkçRbqaMgnwgsñÚl ¬anti-HBc¦. ebIcaM)ac; eKGac
eFVIetsþGñkpÞúk HBV raMuér: ¬emIlrUb 6a¦ [)anjwkjab;edIm,IvaytMél
eBlevlad¾smRsbbMputsMrab;cab;epþImkarBüa)al. karelIsbnÞúkCatiEdk
elIGñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; ehIymanrlakeføImraMuér:RbePT B KWktþabEnßm
mYyEdlrYmcMENkd¾xøaMgkøaeFVI[xUceføIm ehIykarBüa)alkMcat;CatiEdk
d¾manRbsiT§iPaB CakarsMxan;xøaMgNas;.
karBüa)alrlakeføImrauMér:RbePT B
karBüa)alrlakeføImraMuér:RbePT B maneKaledAkat;bnßy nig lubbM)at;
HBV ehIykarBarplvi)akBIkarrlakeføIm. kñúgbNþaqñaMcugeRkayenHkar
Büa)alrlakeføImRbePT B mankarrIkcMerInKYr[kt;sMKal;. »sfRbqaMg
vIrusEdleKeRbITUeTArYmman Alpha - recombinant interferon EdleK)an
eRbIyUrmkehIy. Alpha - interferon CasarFatuKImImYymanlT§PaBEkERb
RbB½n§karBar RtUv)anbgðajfaGacCYy[GñkCMgWrlakeføImskmμraMuér:Ca)an
25 - 40°. »sfRbqaMgvIrusEdleTIbnwgbegáItfμI KW Lamivudine.
Lamivudine (EpivirTM - HBV, 3TC) eRbIEtÉg b¤ pÁúMKñaCamYy Interferon
)aneFVI[karBüa)al HBV raMuér:manPaBRbesIrya:geRcIn eTaHbIeKKitfa
6a Serological profile of
chronic HBV infection
107
vamanKuNvibtþiedaykarekItnUvPaBsaMu kñúgcMnYnGñkCMgW 14 - 32° kñúgqñaM
dMbUg ehIy 67° kñúg 4 qñaMeRkay . fñaMfμImYyeTot manlk;elITIpSarsMrab;
karBüa)alrlakeføImraMuér:RbePT B ¬CHB¦ KWfñaMelb Adefovir dipivoxil
EdlbgðajfamanRbsiT§iPaBdUc Lamivudine Edr kñúgkarkMcat;vIrus ehIyKμan
RBYy)armÖBIPaBsaMu. fñaMl¥²epSgeTot dUcCa [i] Interferon EbbfμIman
RbsiT§iPaBl¥CageKehAfa pegylated Interferon nig [ii] Entecavir. TaMgBIr
RbePTenHkMBugsßitkñúgkarsikSaenAeLIysMrab;karBüa)alrlakeføImRbePT
B. karsMerccitþeBlNaRtUvBüa)al nig CMerIsfñaM b¤ eRbIfñaMbBa©ÚlKña RtUveFVI
eLIgedayRKUeBTüBüa)al edayshkarN_ya:gCitsñiT§CamYyGñkCMnajEpñk
CMgWeføIm. ya:gNak¾eday CarYmebIFnFan nig lT§PaBGacrkfñaM)an kareRbI
fñaMTaMgenHeTAtammKÁúeTsn_Edlmankaryl;RsbCaGnþrCati )aneFVI[RbesIr
ya:gFMeFgcMeBaHkarBüa)alCMgWrlakeføImraMuér: ehIyCYykat;bnßyya:geRcIn
nUveRKaHvivtþin_eTAkan;CMgWeføImF¶n;F¶r dUcCa RkineføIm ¬sþarvij)an nig sþarvij-
min)an¦ nig mharIkeføIm.
rlakeføImRbePT C (Hepatitis C = HCV)
HCV naMeq<aHeTArkkarrlakraMuér:Gs;mYyCIvitCag 80° énGñkqøgCMgW. vamin
dUcrlakeføImRbePT B eT/ HCV mingaycMlgtampøÚvepSgeRkABIkar
bBa©ÚlQameLIy. enAminTan;manva:k;saMgmansuvtßiPaB nig RbsiT§iPaB
RbqaMg HCV enAeLIyeT EteTaHya:gNak¾manetsþmnÞIrBiesaFn_
EdlGacdwgya:gc,as;BIvIruskñúgQamEdr. dUecñHmeFüa)ayEtmYyKt;
manRbsiT§iPaBkarBarkarqøg HCV nig kat;bnßyGRtaCMgW KW RtUvFana[
)anfa QamEdlpþl;RtUv)aneFVIetsþedayRbugRby½tñ. eTaHbIya:gNa
k¾eday pÞúyBIvIrusepSg² HCV manry³eBlsMgMyUr KwfaeBlvacUldl;
kñúgQam vasMgMes¶óry³eBlyUr CYnkalminGacdwgedayeFVIetsþGgÁbdibkç
¬antibody tests¦ EdleKeRbITUeTAbMputenAtammCÄmNÐlpþl;QamPaK
eRcIn. kñúgGMLúgeBlenaH/ QamRtUv)anbBa©Úl ehIyGñkCMgWk¾TTYlkarqøg.
etsþrk HCV )anTTYlkarykcitþTukdak;ya:gxøaMgkñúgkic©RbwgERbgedIm,I
HCV virus
Envelope
Nucleocapsid protein
Single-strandedRNA
Approximatly10,000 nucleotides
50-60mm diameter
108
bnßyry³kalcMlgCMgW ¬eKehAmüa:geTotfa “ window phase “ b¤
immunosilent period¦ [)aneRcIntamEdl
GaceFVI)an ehIybnßyCaGtibrimanUvkarqøg
HCV tamry³Qam.
savtarrbs; HCV ¬emIlrUb 6b¦
RbmaN 20° énGñkpÞúk HCV raMuér:nwgekItCMgW
eføImFn;Rsal ¬Fibrosis¦ kñúgenH 20° Gac
vivtþn_CaCMgWeføImF¶n;F¶rCag dUcCa RkineføIm nig
mharIkeføIm. vivtþn_eTACaRkineføImrvag10qñaM RbmaN 10 - 20° énGñkCMgW
rlakeføImraMuér:RbePT C. rlakeføImRbePT C CamUlehtucMbgcMeBaHbnSaM
eføIm ¬bþÚrefIøm¦.
man ehSNUTIb (Genotypes) TaMgGs; 6 RbePT ¬rUb
6c¦/ RbePTnImYy² mankarEbgEcktMbn;PUmisaRsþ nig
sPaBKøInikxus²Kña. cenøaH 10 - 80° énGñkCMgW
taLasesmuIkMritF¶n;TUTaMgBiPBelak manqøgvIrusrlak
eføImRbePT C ehIyvaenHCamUlehtusMxan;bgá[manCMgW
eføImraMuér:F¶n;F¶rcMeBaHGñkCMgWTaMgenH. dUcrlakeføImRbePT B Edr/ karelIs
CatiEdkkñúgxøÜn GñkCMgWEdlmin)ankMcat;CatiEdk b¤ kMcat;EdrEtmin)anRtwmRtUv
KWCaktþabEnßmEdlGacrYmcMENkxøaMgkøadl;karxUcxateføIm. dUecñHsMxan;
GñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n;TaMgGs;EdlmanvIrus HCV RtUvTTYlkar
Büa)alkMcat;CatiEdk[)anRtwmRtUv ehIyeFVIetsþmnÞIrBiesaFn_ya:g
BiesstamdanrlakeføImRbePT C erogral; qñaM ¬emIlrUb 6d¦. karman
HCV nig HBV rYmKña Edl]sSah_ekItmanelIGñkCMgWtaLasesmuI
kMritF¶n;EdlqøgtamkarbBa©ÚlQam GacrYmcMENkya:gxøaMgdl;karvivtþn_eTA
muxya:gelOneTArkCMgWeføImF¶n;F¶r.
Natural history
of HCV infection6b
Global geographic
distribution of HCV
genotypes (Zein, 2000)
6c
109
karBüa)alrlakeføImraMuér:RbePT C ¬CHC¦
kalBIdMbUgeLIy karBüa)alrlakeføImraMuér:RbePT C rYmmankareRbI
fñaMmYymuxRbePT recombinant α-Interferon fVIebIvaeqøIytbnwgkar
Büa)almankMritTab ¬10 - 25°¦. Etya:gNak¾eday kñúgbNþa
qñaMcugeRkayenHkarBüa)alrlakeføImRbePT C ruaMér:mankarvivtþn_
KYr[kt;sMKal;. bc©úb,nñkalenH karBüa)alEdleKENnaMrYmman
recombinant α-Interferon rYmCamYyfñaM Ribavirin EdlCafñaMelb
tammat;manKuNsm,tþiRbqaMgnwgvIrus. b:uEnþkarBüa)aleday
Ribavirin bgáEbkRKab;QamRkhm eRBaHfñaMenHvaeFVI[mankarfycuHKYr[kt;
sMKal;nUvFatupSMsMxan;mYyrbs;eKalikaQamRkhm KW ATP ¬Adenosine
Triphosphate¦ EdlTTYlxusRtUvdl;karrs;ranmanCIvitrbs;eKalikaQam
Rkhm. GñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n;EdleRbI Ribavirin GacnwgCYbRbTHkar
EbkRKab;QamRkhmeRcIn ehIyGacRtUvkarbBa©ÚlQameRcInEfmeTot
¬ekInRbmaN 30°¦ EdlvanwgTamTarkarBüa)alkMcat;CatiEdkxøaMgeLIg
EfmeTot edIm,IkMcat;CatiEdkEdlelIs. fμI²enH/ man Interferon RbePTfμI
RbesIrCagmuneQμaHfa pegylated Interferon RtUv)aneKeRbIEtÉg b¤ pÁúMnwgfñaM
Ribavirin EdleFVI[GRtaeqøIytbnwgkarBüa)al)anRbesIreRcIn ehIy)anpþl;
CMerIsBüa)alepSgmYyeTotsMrab;GñkCMgWrlakeføImRbePT C ruaMér:. RbePT
nig ry³eBlénkarBüa)alGaRs½yeTAelI ehSNUTIb énvIrusrlakeføIm
RbePT C EdleKsÁal; kñúgenaH type-1 eKKitfa mankarlM)akBüa)alCageK.
karBüa)alRtUvsMercedayQrelIkarRbwkSaCamYyGñkCMnajEpñkelahitviTüa.
rebobrbbBüa)alfμI)anbegáInGRtaeCaKC½yBIkMritTabRtwmEt 10- 25°
edayeRbIEt recombinant α-Interferon EtmYymux rhUtdl;kMritCag 60°
cMeBaHRbePTeRkABI type-1 ehIyrhUtdl; 48° sMrab; type-1.
karBüa)alRbqaMgnwgvIrus HBV nig HCV Gs;esah‘uyéføNas; ehIyCa
Gkusl kareRbIR)as;fñaMTaMgenHkñúgRbeTskMBugGPivDÆn_CaeRcInenAmankMrit.
Healthy Liver
Fibrosis
Cirrhosis
Serological course of HCV
infection evoluting to
chronicity; other antibody
patterns are possible
6d
110
karRbugRby½tñTUeTAmYycMnYnTak;Tinnwgkarqøg HCV nig HBV KWRtUveCosvag
kareRbIR)as;rYmKñanUvRcas;duseFμj/ LamekaBukmat; nig vtßúeRbIR)as;pÞal;xøÜn
epSgeTotEdlGacmut)an. HBV gayqøgCag )ann½yfavagayqøg BImñak;
eTAmñak;Cag HCV, b:uEnþkarcak;fñaMbgáarRbqaMgvIrus)anRtwmRtUv GaclubbM)at;
eRKaHqøgesÞIrEtTaMgRsug.
Human immunodeficiency virus (HIV)
vIrus huIv (HIV) CaGtisuxumR)aNtUcmYy ¬emIlrUb 6e¦ EdlbgáCaCMgW eGds_
(AIDS = Acquired Immunodeficiency Syndrome).
HIV sßitkñúgRkumvIrusmYymaneQμaHfa “Retroviruses” EdlmanlkçN³
CIvsaRsþBiessEdlRKb;RKgviFIbegáIncMnYnkUnecArbs;va nig RKb;RKglkçN³
sm,tþirbs;vaenAxagkñúgekasikaénsarBagÁkayEdlvavayRbhar. eKalika
QamsEdleKsÁal;faCa Lymphocytes (CD4) Caekasikamansar³sMxan;
bMputrbs;sarBagÁkayEdlGacP¢ab;CamYyvIrusenH ¬emIlrUb 6f¦. vIrusenH
cUleTAkñúgekasikaenH edayeRbIynþkarmYyEdlGnuBaØati[vakøayCaEpñkén
DNA rbs; CD4 enaH ehIybegáItrUbragÁxøÜnvapÞal;CaRbcaMenAkñúgsarBagÁkay
énbuKÁlEdlmanCMgW KW begáIncMnYnkUnecAenAkñúgekasika Lymphocytes rYc
bMpøajekasikaenaHecaleTA ¬emIlrUb 6f¦. Lymphocytes edIrtYnaTIsMxan;
enAkñúgRbB½n§karBarsarBagÁkay b:uEnþeBlNamankarQøanBaneday
Retrovirus, BYk Lymphocytes nwg)at;bg;lT§PaBkarBarsarBagÁkay
Tl;nwgkarbgáeraK. ebIKμankarBüa)aleT CMgWnwgFøak;kñúgsPaBF¶n;F¶rkñúg
ry³eBlRbEhl 7 - 11qñaM eTaHCaeraKsBaØaKøInik nig PaBF¶n;F¶rGacekIt
qab;CagenHk¾eday ehIyKμankarkMNt;eBlc,as;las; sMrab;karcab;epþIm
énsPaBCMgWF¶n;F¶reLIy. kñúgdMNak;kaldMbUg BMumanbgðajsBaØaKøInik b¤
sBaØamnÞIrBiesaFn_eT ¬eKehAfa KμaneraKsBaØa¦. eBleraKsBaØaekItman b¤
lT§plmnÞIrBiesaFn_ enaHbBa¢ak;famankarxUcxatF¶n;F¶rcMeBaHekasika ehIy
karlUtlas;rbs;vIrusmankMritelOn mann½yfaCMgW)anQaneTAdl;dMNak;
6e
6f
111
kalkMritF¶n; ehAfa CMgWeGds_.
mUlehtusMxan;bNþal[søab; cMeBaHGñkCMgWeGds_ Edlmin)anTTYlkar
Büa)al KWkarbgáeraKF¶n;F¶r eBlEdlRbB½n§karBarKμanRbsiT§iPaB. esÞIrEt
RKb;Pñak;garbgáCMgWNak¾eday nwgbgá[mankarbgáeraKF¶n;F¶r rhUtdl;)at;bg;
CIvit cMeBaHGñkCMgWeGds_Edlmin)anBüa)al kñúgenaH Pneumocystic carinii
KWCabuBVehtujwkjybMputbNþal[søab;.
HIV qøgBIbuKÁlmñak;eTAbuKÁlmñak;tamry³Qam/ karrYmePTKμaneRbIeRsam b¤
BImþaymanCMgWeTAkUnEdleKehAfa Vertical route of transmission.
dUckrNI HBV nig HCV Edr/ karBarkarcMlg HIV tamry³Qam rYmman
kareFVIetsþQamedaymnÞIrBiesaFn_ edayRbugRby½tñral;QamGMeNay ehIy
esvapþl;QamRtUvEtmanKuNPaB. karcMlg HIV tamry³pøÚvepSgeTot
Gackat;bnßy)anya:geRcInedayeCosvagkarrYmePTédKUreRcIn ehIyKμan
eRsamGnam½ykarBar. dUckrNI HCV Edr/ minTan;manva:k;saMgman
RbsiT§iPaB nig suvtßiPaBRbqaMg HIV enAeLIyeT.
manfñaMCaeRcInRtUv)aneKykmkeRbItaMgBIqñaM 1996 CaBYk Anti-retrovirals
¬fñaMRbqaMgnwgBYk retrovirus¦ Edl cUleTAeFVIskmμPaBenAdMNak;kalepSg²
¬emIlrUb 6g¦ eBlEdlvIruscUl nig ecjBIekasika b¤ GMLúgeBlvIrusva
Life cycle of HIV showing
opportunities for drug
intervention
6g
112
eFVIkarbMEbkxøÜnenAkñúgekasikaEdlvavayRbhar. edayeRbIbBa©ÚlKñanUvfñaM
BIrmux/ bImux b¤ eRcInCagenH GnuelameTAtammKÁúeTsn_GnþrCati EdlGñk
CMnajkñúgvis½yenHeFVIkaresIerIfμICanic©/ fñaMTaMgenH)aneFVI[mankarpøas;bþÚr
muxmat;RbvtþiedImrbs;CMgW. cab;taMgBIfñaMTaMgenHRtUv)andak;[eRbImk/ TaMgkar
rs;ranmanCIvit nig KuNPaBCIvitrbs;GñkCMgW HIV manPaBRbesIrya:g
FMeFg. Cag 80° énkrNIqøgBImþaymanCMgW eTATarkkñúgépÞ b¤ eTAkUnekIt
mkehIy RtUv)ankarBaredayeCaKC½yedayeRbI Anti-retrovirals pgEdr.
ya:gNak¾eday dUckñúgkrNIBüa)al HCV nig HBV Edr fñaMeRbIkñúg
karBüa)al HIV mantMéléføxøaMgNas;Edr. GñkCMgWmYyPaKFMrs;enARbeTs
RkIRk eTaHbImankarxitxMRbwgERbgya:gNa k¾fñaMdUcenHenAmankMNt; ehIyCa
erOy²mantMéléføminGacTijeRbI)an. rhUtmkTl;eBlenH eTaHbITinñn½y
ecjpSaybBa¢ak;BIGRtaTabénkarqøg HIV kñúgcMeNamGñkCMgWtaLasesmuI
kMritF¶n;k¾eday k¾tYelxTMngCamankarekIneLIgx<s; eBlEdleKTTYl)an
Tinñn½yBIRbeTsCaeRcIncUlKña.
manGtisuxumR)aNepSg²CaeRcIneTotEdr EdlGacqøgtamry³Qam eTaHCa
vaminGacbgáeraKraMuér:cMeBaHGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; b¤ GñkCMgWkgVHRKab;
QamRkhmedaykarEbkRKab;Qam CaBiessGñkEdlmanRbB½n§karBar
cuHexSayxøaMgkøa ]TahrN_ eRkayBIkarvHkat;pSaMsrIragÁk¾eday k¾Gtisuxum
R)aNTaMgenHGacbgákarlM)akEpñkKøInikEdr.
vIrusepSg²eTot
Human Parvovirus B-19
Human Parvovirus B-19 (HPV-B-19) CavIrusepSgmYyeTotEdlGacqøg
tamry³Qam ¬eTaHCaQamminEmnCapøÚvcMlgsMxan;k¾eday¦. \T§iBlb:H
Bal;sMxan;bMputrbs;vIrusenHeTAelIGñkCMgWtaLasesmuI b¤ CMgWkgVHRKab;Qam
Rkhm edaykarEbkRKab;QamepSgeTotdUcCaCMgW Sickle cell KWfavaGac
bgáeGayp¥akkarplitRKab;QamRkhmmYyry³ EdleKehAfa vibtþi
113
beNþaHGasnñénkarplitRKab;Qam ¬Transient Aplastic Crises¦.
dMNak;kalRsYcRsavbgáeday HPV B-19 sMKal;edaykarFøak;cuH eGm:UkøÚb‘Ín
(Hb) Pøam² ehIynwg)at;bg; eKalikaQamRkhmedIm enAtamsésQam
KW)at;BYk Reticulocytes enHÉg. kñúgkrNIeKeFVIeraKvinicä½yTan;eBlevla
eKEtgBüa)alGñkCMgW edaykarbBa©ÚlQamRss; EdlmanpÞúkGgÁbdibkç
RKb;RKan;sMrab;RbyuT§nwgvIrus. b:uEnþGñkCMgWEdlexSayRbB½n§karBar dUcCaGñk
CMgWEdlpSaMxYrq¥wg b¤ GñkCMgWmanpÞúkvIrus HIV CaedIm eBlEdlqøgvIrus HPV
B-19 GacekItmansPaBF¶n;F¶r CYnkalmanplvi)akEpñkKøInikraMuér:.
Human Cytomegalovirus
vIrusmYyEdlecaTeRKaHfñak;FMeFgcMeBaHGñkCMgWexSayRbB½n§karBarKW Human
Cytomegalovirus (CMV). vIrusenHbgáCMgWF¶n;F¶rcMeBaHGñkCMgWpSaMsrIragÁ
ehIyrEmg[)at;bg;CIvitebIeFVIeraKvinicä½y nig Büa)alminTan;eBlevla.
lkçN³sMxan;rbs;vIrusenH KwvamanlT§PaBP¢ab;xøÜnvaCaGciéRnþy_kñúgekasika
EdlvaQøanBan ¬sMxan;KWeKalikaQams¦ edayeFVI[eKalikas BuHkeRBa¢al
eLIgedayminGacdwgmun)an ehIybgá[manCMgWeBlNamYy b¤ CMgWsacuH
saeLIgF¶n;F¶r. dUecñHsMxan;GñkCMgWtaLasesmuIkMritF¶n; CaBiessGñkEdl
eRtomeFVIkarbNþúHxYrq¥wg b¤ GñkEdlkMBugdMeNIrkarbNþúHxYrq¥wg RtUvbBa©ÚlQam
Edl)aneFVIcMeraHEdleK)anykecjnUveKalikaQams nig Pñak;garbgáCMgW
epSg²eTotEdlmanCab;CamYyva rYmman CMV CaedIm.
CMgWRKuncaj nig CMgW Chagas
CMgWRKuncaj;eRkaykarbBa©ÚlQam nig CMgW Chagas ¬CaCMgWbgáedayBYk
):ar:asIutmü:agrs;kñúgQameQμaH Trypanosoma¦ RtUv)aneKsÁal;Cag
50qñaMmkehIy. RbePT Plasmodium EdlCaPñak;garbgáCMgWRKuncaj; nig
Trypanosoma cruzi EdlCaPñak;garbgáCMgW Chagas GacmanCIvitkñúg
smasFatuQamkøaes nig rhUtdl;kñúgpøasμakk ya:gehacNas;k¾)an
BIrs)aþrh_Edr.
114
CalT§pl/ eKRBYy)armÖxøaMgcMeBaHeTscrN_eTAkan;RbeTsEdlmanekItCMgW
CaRbcaM ehIykMeNInGenþaRbevsn_ BIRbeTsekItCMgWeTARbeTsKμanekItCMgW
GacbegáInkarcMlgCMgWRKuncaj; nig CMgW Chagas. GgÁkarsuxPaBBiPBelak/
RkumRbwkSaGWr:ub/ GaC£aFrsuxaPi)al nig esvapþl;QamCatirbs;shrdæ
Gaemrik )anrYmKñadak;ecjnUvbNþasþg;da ¬niyam¦ kñúgeKalbMNgkarBarCMgW
RKuncaj; nig CMgW Chagas eRkaykarbBa©ÚlQam rYmmankareFVIetsþQam
EdlCaGMeNay.
Pñak;garbgáeraKfμI
ehAfa Pñak;garbgáeraKfμI CaPñak;garEdleKrkeXIjenAcenøaHqñaM 1995 -
98 rYmmanvIrusbgárlakeføImepSgeToteRkABI RbePT B nig C enaHKWrlak
eføImRbePT G ¬HGV b¤ GBV-C¦/ SEN-V nig TTVirus. eTaHbIman
Éksarc,as;las;bBa¢ak;BIkaeqøgvIrusTaMgenHtamry³karbBa©ÚlQamk¾eday
k¾tYnaTIvIrusTaMgenHkñúgkarbgá[ekItCMgWeføIm enABMuTan;c,as;enAeLIy.
karRBYy)armμN_fμI cMeBaHPñak;garbgáeraKcas;
CMgW Creutzfeld-Jakob (CJD) nig TMrg;fμIrbs;va b¤ ExSRsLayva (vCJD)
EdlCaTMrg;ekItelImnusSecjBI Bovine Spongiform Encephalitis (BSE)
EdlmanenAelIstVeKaRkbI CaCMgWpþac;CIvitedayb:HBal;eTAelIRbB½n§RbsaT.
CMgWenHbgáedayRbUetGuInbgáCMgWmü;:ag ¬Prion protein¦ RsedognwgvIrus Et
minEmnCavIrusBitR)akdeLIy ehIyrcnasm<½n§rbs;vamankarlM)aknwgeFVI
cMNat;fñak; edayeFobnwgPñak;garbgáeraKepSg²eTot ¬mIRkub/ )ak;etrI nig
)a:ra:sIut¦. eRkamlkçxN½ÐxøHminc,as;las; eKdwgfasarBagÁkaymnusS)an
bþÚrRbUetGuInbgáCMgWenaHeTACaPñak;gareRKaHfñak;mYy bgá[ekItCaCMgWsrés
RbsaTpþac;Civitedayvivtþn_eTAmuxyWt². eTaHeK)ansÁal;CMgWenHCaeRcInqñaM
mkehIyk¾eday EtsarsMxan;énCMgW CJD nig ExSRsLayrbs;va eTIbEtelc
ecjeFøaeLIgenABak;kNþalTsvtSr_ 1990 eBlEdleKBinitüelIGñksøab;
115
ehIyeK)anrkeXIjCaeRcInkrNI BiessenAcRkPBGg;eKøs bnÞab;mkman
enARbeTsepSg²eTotEdr EtkñúgcMnYntictYc. enAExFñÚ 2001 man 113
keNIenAcRkPBGg;eKøs/ 4 krNIenARbeTs)araMg nig 1 krNIenA
saFarNrdæeGoLg; nig 1 krNIenAekaHhugkug.
RKb;krNITaMgGs;énExSRsLayfμIrbs; CJD EdlmankñúgÉksarrhUtmkTl;
eBlenH eKKitfabNþalmkBIGñkCMgW)anhUbplitplecjBIstVeKaRkbIman
CMgW. dUcKñaEdr karcMlgeraKRtUv)aneKdwgfaekItmancMeBaHGñkCMgWEdl)an
TTYlG½rm:UnmYycMnYn)anmkBImnusS ¬G½rm:UnlUtlas;¦ nig GñkEdleKbnSaM
eRsamxYrk,al nig bnSaMRsTab;kBa©k;EPñk. eKmanr)aykarN_pgEdr sþIBIkar
qøgtamry³sMPar³Edlmin)ansMGatl¥eRkaykarvHkat;EpñksrésRbsaT
nig rebobftskmμPaBxYrk,al. BMumanr)aykarN_sþIBIkarqøgtamry³kar
bBa©ÚlQameLIy. edaysarPaBF¶n;F¶rénCMgW nig vtþmanénRbUetGuInbgáCMgW
kñúgCalikaTwkrég/ RbeTselakxaglicmYycMnYn CaBiesscRkPBGg;eKøs
)ancMNayFnFanya:geRcInelIeKalneya)aykarBarkarqøgCMgWtamry³
Qam. eKalneya)aymYyénbNþaeKalneya)ayEdleKGnuvtþ KW kareFVI
cMeraHQamCaskl KWeFVIcMeraHral;QamEdlRbmUl)an tamry³enaH
eKalikaQamsmYyPaKFMbMput ¬Lymphocytes¦ RtUv)anykecj.
suvtßiPaBQam
ral;kic©RbwgERbgCaGnþrCati KWepþateTAelIkic©karBarkarcMlgPñak;garbgáeraK
tamry³karbBa©ÚlQam. bNþaktþaEdlrYmcMENkdl;suvtßiPaBQamrYmman ³
[i] begáIteKalneya)ayEdlmaneKalbMNgFana[)ankareFVIGMeNay
QamedayKμanbg;R)ak; elIeKalkarN_sμ½RKcitþ ehIyeTogTat; BIGñkeFVI
GMeNayQam.
[ii] esvapþl;QammanKuNPaBx<s; rYmmankareFVIetsþmnÞIrBiesaFn_Edl
caM)ac;cMeBaHQamGMeNay edayrk HIV, HBV, HCV, Syphilis nig
Pñak;garbgáeraKepSg²eTotEdlmankñúgtMbn;.
116
[iii] begáItviFankarN_suxaPaBsaFarN³ dUcCa karcak;fñaMbgáar nig CMhan
epSg²kñúgkarsMGatemeraK.
kñúgbNþaqñaMcugeRkayenH eTaHtMéléføya:gNak¾eday k¾bNþaRbeTs
]sSahkmμ)anykmkeRbIpgEdr nUvbec©kviTüaBiessEpñkmnÞIrBiesaFn_ DNA
eKehAfa Nucleic Acid Testing (NAT) edIm,IBinitüQam Edleq<aHeTAkat;
bnßyKYr[cab;GarmμN_EfmeTot nUveRKaHénkarcMlgvIrus EdlmanlkçN³
F¶n;F¶rEpñkKøInik.
karcMlg)ak;etrI
eRkABIvIrus/ GtixumR)aNepSg²eTotdUcCa )ak;etrI nig )a:ra:sIut GacmanCIvit
nig begáIncMnYnkñúgQamqøgeTAGñkCMgWtamkarbBa©ÚlQam. tamBiteTAGRta
énkarqøgtamQamrbs;)ak;etrImanBI 50 - 250 dg x<s;CagvIrus.
CaerOy² karqøgekIteLIgtamviFIsamBaØ ehIyGaceCosvag)anya:ggay.
]TahrN_ RbPBcMlgeRcInCageK KWkarxVHGnam½y KwfaEs,kGñkeFVIGMeNay
QamsMGatmin)anl¥muncak;m¢úlbUmQam. eBlEdlm¢úlmutcUlkñúgEs,k
va)annaM)ak;etrIBIépÞEs,kcUleTAkñúgQamEdleyIgRtUvbUmyk.
bNþaCMhanfμI² edIm,I)ansuvtßiPaBQam
kñúgkic©RbwgERbgmYy edIm,Ibnþkat;bnßylT§PaBcMlgeraKedayPñak;garbgá
eraKRKb;RbePTTaMgGs;/ eK)anbegáItbec©kviTüafμI²kñúgeKalbMNgkMeTc
ecalnUv DNA rbs;BYkPñak;garbgáeraK eBlNaeKbBa©ÚlvaeTAkñúgfg;Qam
GMeNay. viFIEbbenHeKehAfa Pathogene inactivation. vaCaviFId¾skmμ
dMbUgbMputedIm,IsuvtßiPaBQam edayvaeFVIeGayemeraKElgmanskmμPaB
teTAeTot eTaHeK)andwg b¤ mindwgfamanemeraKenAkñúgfg;Qam b¤ Gt;.
karRsavRCav nig karsikSaEpñkKøInikénbec©kviTüaenH )anmkdl;dMNak;kal
cugeRkay ehIybec©kviTüamYykMBugRtUv)anyl;RBm ehIyecjlk;elITIpSar
enAGWr:ub cMeBaHpøaEkt/ EtvtßúbMNgcugeRkay KWRtUveRbIbec©kviTüaenH cMeBaH
117
RKb;smasFatuepSg²eTotrbs;Qam rYmmaneKalikaQamRkhmpgEdr.
suvtßiPaB nig manQameRbIR)as;enAbNþaRbeTskMBug
GPivDÆn_
enARbeTskMBugGPivDÆn_CaeRcIn eRKaHfñak;bNþalmkBIkarbBa©ÚlQamman
PaBFMeFgeRcInCagbNþaRbeTs]sSahkmμ. enAbNþaRbeTskMBugGPivDÆn_
bBaðasMxan;KwkareRbIR)as;QamxN³EdlKuNPaBesvapþl;Qam dUcCa
eKalneya)ayCMerIsGñkpþl;Qam nig kmμviFIcak;fñaMbgáar minTan;)anQan
dl;sþg;daEdleKcg)andUcenAGWr:ub nig shrdæGaemrik. karxVHxatEpñk
hirBaØvtßú karRbECgKñaEpñkGaTiPaB nig GesßrPaBneya)ay TaMgGs;enH)an
eFVI[yWtya:vdl;dMeNIrGnuvþn_sþg;dax<s;énsuvtßiPaBQam. eyagtamTinñn½y
EdlRbmUl)anedayGgÁPaBEpñksuvtßiPaBQamrbs;GgÁkarsuxPaBBiPBelak
)an[dwgfa 80° énRbCaBlrdæTUTaMgBiPBelak rs;enAkñúgRbeTskMBug
GPivDÆn_ b:uEnþBYKeKTTYl)anmindl; 40° pgnUvkarpÁt;pÁg;QamsrubRbcaMqñaM
rbs;BiPBelakEdlmandl; 75 lanfg;. RbEhlCa 16° b:ueNÑaHénkar
pÁt;pÁg;Qam EdlRbmUl)anenAbNþaRbeTskMBugGPivDÆn_ )anmkBIGñkbric©ak
eFVIedaysμ½Rkcitþ Kμanbg;luykak; xN³Edl 43° énQam min)aneFVIetsþ
)aneBjeljeLIy. CalT§pl eKrMBwgfaenARbeTskMBugGPivDÆn_CaeRcIn
ekItmankarcMlgeraK HIV, HBV nig HCV tamry³karbBa©ÚlQam ehIy
kñúgenaHRbeTsmYycMnYnmankMritx<s;. GaC£aFr nig GgÁkarsuxPaBCati nig
GnþrCatiTaMgGs; RtUvxitxMRbwgERbgeRcInEfmeTot edIm,IeFVI[suvtßiPaBQam
kan;EtRbesIr nig manQameRbIR)as;RKb;RKan;kñúgRbeTsTaMgenaH.
118
ERbRbYlTMrg;q¥wgrbs;mux
¬q¥wgfÁamelIrIke)a:g¦
srIragÁTTYlkarb:HBal;edaykarbBa©Úl
QamminRKb;RKan;
srIragÁTTYlkarb:HBal;edaykarkMcat;CatiEdk
minRKb;RKan;
RkeBj Pituitary ¬b:HBal;karFMFat;/ srIragÁ
ePT/ RkeBj Adrenal, RkeBj Thyroid¦
RkeBj Parathyroid ¬Hypoparathyroidism
[naMekIt Hypocalcemia¦
ebHdUg ¬exSayebHdUgb:HBal;xøaMgCageK¦
eføIm ¬rIkeføIm¦
Rbdab;ePT ¬mankarlM)akkñúgkarrIkFMFat;
nig dMeNIrkar¦
Bukq¥wg/ QWq¥wg/ QWsnøak; ¬Tak;Tgnwg
Hypoparathyroidism ¦
Pancreas ¬TwkenamEp¥m¦
Pigmentation ¬Es,k sPaBeLIgRbepH
enAcugRkck/ Ekgéd/ CgÁg;/ EPñkeKal¦
RkeBj Thyroid ¬kMr¦
Qam
¬kgVHRKab;QamRkhm¦
)ak;q¥wg
* bNþalmkBIkarrIxYrq¥wg
Epiphyse q¥wg femoral
xageRkambiTmunkalkMNt;
Hypersplenism
(Thrombocytopenia)
segçbbBaðaEdlGacekItmancMeBaHGñkCMgwtaLasesmuIkMritF¶n; Edl
min)anBüa)al
119
CMBUkTI 7
taLasesmIukMritmFüm nig taLasesmIuepSg²eTot
taLasesmIukMritmFüm CasPaBevC¢saRsþmYyEdlGñkCMgW)anTTYltBUCBI
mþay nig «BuknUv Bn§úEbtta (B - gene) EdlmanCMgW ¬)ann½yfaGñkCMgWCa
GUm:UhSIúháÚt cMeBaH Ebtta taLasesmIu¦ b:uEnþGñkCMgWTaMgenHmaneraKsBaØa
KøInikRsalCagtaLasesmIukMritF¶n;. GñkCMgWtaLasesmIukMritmFüm varkSa
)ankMrit eGm:UkøÚb‘Ín kñúgQamenAcenøaH 6 - 9 Rkam¼d>l (g/dl) ehIyGacmin
caM)ac;bBa©ÚlQamCaeTogTat;eLIy.
ya:gNak¾eday karRsavRCavCaeRcIn)anbgðajfa taLasesmIukMritmFüm
mansBaØaKøInikeRcInya:g kñúgenaH sBaØaxøHGacmanlkçN³F¶n;F¶r. kñúgkrNI
F¶n;F¶rbMput GacbgðajsBaØaKøInik nig sBaØamnÞIrBiesaFn_enAGayuBI 2 - 6 qñaM
fVIebIkarrIkFMFat; nig karlUtlas;ragÁkaymansPaByWtCagFmμtak¾eday
k¾GñkCMgWGacrkSa)annUvKuNPaBCIvit edaymincaM)ac;bBa©ÚlQameTogTat;dUc
krNItaLasesmIukMritF¶n;eLIy. kñúgkrNIminsUvF¶n;F¶r GñkCMgWminbgðajeraK
sBaØaNamYyeLIy rhUtdl;eBjv½y KWRKan;EtmansPaBxVHRKab;QamRkhm
bnþicbnþÜcb:ueNÑaH ¬8 - 10 Rkam¼d>l¦ ehIykMrnwgbBa©ÚlQamebIKμan
bBaðaGVIenaHeT.
GeNþIkGacmanTMhMFM ¬Splenomegaly¦ dUckrNICMgWtaLasesmIukMritF¶n;Edr
edaysareKalikaQamRkhmEbkelOn ehIykkCujenAkñúgGeNþIk ehIyCYn
kalbgá[sPaBkgVHRKab;QamRkhmkan;EtF¶n;F¶rcMeBaHCMgWtaLasesmIu
kMritmFüm. krNIEbbenH GñkCMgWGacnwgRtUvbBa©ÚlQamya:geTogTat;.
karkat;GeNþIkecj GacEkkun)annUvplvi)akenH Etya:gNak¾edaykarsMerc
citþeFVIdUcenHCakarF¶n;F¶r EdlRtUvmankarcUlrYmpþl;mtieyabl;BIGñkCMnaj
edayBicarNaeTAelIplb:HBal;EdlGacekItmaneLIg dUcCalT§PaBénkar
120
bgáeraK EdlCaRCugepSgeToténsuxPaBGñkCMgW eRkABIkarCYyseRgÁaHsPaB
xVHRKab;QamRkhm.
dUc)anelIkeLIgkñúgCMBUkTI2/ buBVehtucMbgEdlbgá[maneraKsBaØakñúgCMgW
taLasesmIukMritF¶n; KWedaysarkarkkCujkñúgeKalikaQamRkhmnUv
ExSGal;hVa (a) esrI begáIt[manGtulüPaBrvag ExSGal;hVa nig
ExSRbUetGIunEdlFmμtaCaédKUrrbs;va KW ExSEbtta (β). edayvaÉkeka
EtÉg/ ExSGal;hVa )ancUleTArMxan esÞIrEtRKb;dMNak;kalén vdþeBjv½y
¬Cycle of maturation¦ rbs;eKalikaQamRkhm bgáeGaymansPaBxVH
RKab;QamRkhmF¶n;F¶r nig sBaØaepSg²eTot dUc)anCMrabxagedIm.
dUckarGHGagxagelIenH/ manehtupl[eyIgrMBwgfa eraKsBaØarbs;
taLasesmIunwgminsUvF¶n;F¶r kalNa ExSGal;hVa EdlelIsRtUv)anbnßy
mkvij. karGegáteTAelIm:UelKul)anbgðajfa lkçx½NÐmYycMnYnEdlExS
Gal;hVacuHfy mandUcCa ³
[i] vtþman Bn§úEbtta (β+ gene) EdlGacplit ExSEbtta xøHEdr eTaHCa
plit)anticCagFmμta/ ExSEbtta enHnwgeTAcab;KUrCamYy ExSGal;hVa
dUcenHva)anbnßy ExSGal;hVaesrI EdlKμanKUr. karpøas;bþÚr
(Mutations) cMeBaH Bn§úEbtta (β+ gene) EdlnaM[ecjCalT§pl
KøInik minsUvF¶n;F¶rxøaMg CYnkalenaH eKRtUvdak;nam[fa β++.
[ii] karxUcxatcMeBaHBn§ú EdlTTYlxusRtUvdl;karplit ExSGal;hVa eFVI[
ExSGal;hVamYycMnYnRtUv)at;bg; rYck¾eFVI[RbesIreLIgvijnUvtulüPaB
rvag ExSGal;hVa nig ExSEbtta.
[iii] Bn§úháama: ¬γ - genes¦ begáInskmμPaBCagmun edaybegáInkarplit
ExSháama: ¬γ - chains¦ EdlGaceTAP¢ab;CamYYy ExSGal;hVa edIm,I
begáItCa eGm:UkøÚb‘ÍnTark [Foetal haemoglobin (a2γ2)] dUcenHvaCYy
bnßy ExSGal;hVaesrI EdlmaneRKaHfñak;. sßanPaBEdlGacCYydl;
karplit ExSháama: man ³ CMgW β- taLasesmIu edayman eGm:UkøÚb‘Ín
121
TarkCaGciéRnþy_ nigkarpøas;bþÚrkEnøgNamYyCayfaehtuenA Bn§úháama:
EdleKehAfa Xmnl.
dUc)anbgðajxagelIenH RKUeBTüGacelIkkMBs;cMeNHdwgrbs;eKcMeBaHsPaB
GñkCMgW tamkaryl;nUvEbbEpnxUcxatBitR)akdcMeBaH DNA rbs;GñkCMgW .
dUecñHbnÞab;mkeTot vakan;Etgay[eyIgdak;ecj)annUvkmμviFIBüa)al
smRsbsMrab;GñkCMgWmñak;². ebIGaceFVIeTA)an viFIBinitüm:UelKulEbbenH
kMBugEtbgðajnUvCMnYyminGackat;éfø)an cMeBaHkarBüa)alCMgWtaLasesmIu.
kareFVIeraKvinicä½y
kñúgkareFVIeraKvinicä½yCMgWtaLasesmIukMritmFüm sMxan;RtUvrk[)annUvBt’man
KøInik nig mnÞIrBiesaFn_mYycMnYnedIm,I[eyIgEjk[)anBItaLasesmIu
kMritF¶n;. b:uEnþenHminEmnecHEtgayRsYlenaHeT b¤ eFVI)anRKb;eBlenaHeT
eTaHbImankarrIkcMerInEpñkbec©keTsmnÞIrBiesaFn_xagm:UelKulk¾eday.
eTaHya:gNa cMNucsamBaØ nig manGtßRbeyaCn_sMrab;eFVIkarEbgEck
eraKvinicä½ymandUcteTA ¬tarag 7a¦ ³
122
CasnñidæanmkBaküfa taLasesmIukMritmFüm KWeKeRbIedIm,Ierobrab;eraKsBaØa
KøInik nig EpñkelahitsaRsþ cMeBaHGñkCMgWEdlmanTMrg;RsalCag Ebtta
taLasesmIu eGetr:UhSIúháÚt (Heterozygous b - Thalassemia) b:uEnþva
F¶n;F¶rCagTMrg; taLasesmIu eGetr:UhSIúháÚt.
kMritF¶n; kMritmFüm kMritRsal
sBaØaKøInik cab;epþImBIkumarPaB cab;epþImeBleRkay KμaneraKsBaØa
GeNþIkrIkFM ++++ +++ - ++++ 0 - +
xan;elOg +++ + - +++ 0 - +
bMErbMrYlq¥wg ++++ ++ - ++++ 0
bMErbMrYlmux ++ - ++++ 0 - ++++ 0
sBaØaEpñkelahitsaRsþ
PaBesøksøaMg ++++ ++ - +++ 0 - +
eKalikaQamRkhm � � N -�
Microcytosis + + +
NRBC ++ - ++++ + - ++++ 0
sBaØaEpñkCIvKImIsaRsþ
HbF 10 – 95 + % 10 – 95 + % N b¤ < 10%
HbA2 N b¤ � N b¤ � N b¤ � (> 3,5%)
eraKsBaØabgðajCMgWtaLasesmIu
7a
(Proceding from a conference,
MA Nov. 14, 1996
123
karBüa)al taLasesmIukMritmFüm
kñúgCMgWtaLasesmIukMritmFüm/ sMnYrsMxan;bMputKWfaetIeBlNaEdlRtUvcab;
epþImBüa)aledaybBa©ÚlQam. sßanPaBevC¢saRsþmYycMnYn dUcxageRkam
enHGacbNþalmkBIkgVHRKab;QamRkhmraMuér: ehIyCaehtuplBitR)akd
sMrab;eKcab;epþImBüa)aledaykarbBa©ÚlQam ³
� karrIkFMFat;manPaByWtya:v
� q¥wggaynwg)ak;
� plvi)akcMeBaHebHdUg
� ERbRbYlTMrg;q¥wgrbs;mux
� skmμPaBragÁkayFmμtafycuH
� GeNþIkskmμrIkFMxøaMg
dUckñúgkrNICMgWtaLasesmIukMritF¶n;Edr/ sMxan;eKRtUvtamdanGñkCMgW[)an
eTogTat;tamry³karBinitüevC¢saRsþ nig mnÞIrBiesaFn_ kñúgeKalbMNgqab;
)andwgTan;eBlevla kalNamanplvi)akNamYyEdlekIteLIg. elIsBIenH
edaysarGñkCMgWtaLasesmIukMritmFümcab;epþImkarbBa©ÚlQamenAeBl
EdlmanGayueRcInbnþic mindUckrNICMgWtaLasesmIukMritF¶n; dUcenHsMxan;
RtUvykcitþTukdak;eTAelIRbtikmμEdlGacekItmanCayfaehtu ¬Rbtikmμ
Alloimmunisation¦ dUc)anerobrab;BIxagedIm edayRbtikmμEbbdUcenHEtg
ekItmaneLIgeBlbBa©ÚlQamcab;epþImenAGayuFM. dUcenH/ sMxan;Qamrbs;
GñkCMgW nig Qamrbs;Gñkpþl; RtUvEtRkumQamdUcKña nig pÁÚrpÁg[sIuKña
ral;eBlmuneFVIkarbBa©ÚlQammþg². vasMxan;pgEdr edaykt;sMKal;fa
RsþICaGñkCMgWtaLasesmIukMritmFüm ehIymanépÞeBaH GacRtUvkarbBa©Úl
QamEdr.
124
karkMcat;CatiEdk
dUckñúgkrNICMgWtaLasesmIuF¶n;F¶rEdr/ CatiEdkelIskñúgCMgWtaLasesmIu
kMritmFüm GacbNþalmkBI ³
[i] karpliteKalikaQamRkhmKμanRbsiT§iPaB
[ii] karEbkeKalikaQamRkhm
[iii] brimaNEdkRsUbBIeBaHevonekIneLIg
mankarsikSaeRbobeFobmYycMnYnb:ueNþaHGMBIkarkkpþúMCatiEdk cMeBaHGñkCMgW
taLasesmIukMritmFüm. b:uEnþkarsikSamYy)anbgðajfa Caerogral;qñaMman
CatiEdkkkpþúMkñúgxøÜnGñkCMgWtaLasesmIukMritmFüm 2 - 5Rkam KWesμI 0/1
mRk¼KRk¼éf¶. )anesckþIfa CatiEdkRtUv)anRsUbBIcMNIGaharx<s;CagFmμta
20 - 70°. dUecñH kñúgkrNIPaKeRcIn eRkayBIGayuCag 10 qñaMeTA/ GñkCMgW
taLasesmIukMritmFümgaynwgmanplvi)akbNþalmkBIEdkswgEtdUcKña
nwgGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; Edl)anTTYlkarbBa©ÚlQamCaeTogTat;.
karlM)akkñúgkarsMercfa eBlNaRtUvcab;epþImkMcat;CatiEdkBIkñúgxøÜnCMgW
taLasesmIukMritmFüm KWkMNt;edaysPaBelIsCatiEdkBitR)akdkñúgxøÜn
GñkCMgW eRBaHfakMrit Ferritin kñúgQam minGacpþl;rgVas;rgVal;BitR)akdeLIy
EdlvadUcKñanwgkrNICMgWtaLasesmIukMritF¶n;Edr. ehtuenHkarENnaM[eFVIkar
vaytMélkMhab;CatiEdktammeFüa)ayRcwbsac;eføIm ¬liver biopsy¦ b¤
tamry³viFIfμIEdlgaydwg ehIymin[GñkCMgWQWcab; dUcCa SQUID b¤ MRI.
eBlEdlsMerccitþfa cab;epþImkarBüa)alkMcat;CatiEdk/ eKENnaM[eRbIfñaM
DFO dUckñúgkrNICMgWtaLasesmIukMritF¶n;Edr. EtcMeBaHGñkCMgWtaLasesmIu
kMritmFümeKKYreRbIkarcak;eRkamEs,kmin[elIs 2 b¤ 3éf¶kñúgmYys)aþh_.
eKENnaM[tamdankarBüa)alkMcat;CatiEdkcMeBaHGñkCMgWtaLasesmIukMrit
mFüm eGaydUcKñanwgkrNIGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;Edr.
125
edayGñkCMgWtaLasesmIukMritmFümRsUbykCatiEdkBIeBaHevoneRcInCag
Fmμta GñkCMgWRtUveCosvagcMNIGaharNaEdlsMbUrCatiEdk ¬]TahrN_
és<exμA eføImstV nig RbePTsENþkmYycMnYn¦ RBmTaMgkarelbCatiEdk
bEnßm. pwkTwkEtexμACamYycMNIGahar GacCYykat;bnßybrimaNCatiEdk
RsUbtameBaHevonEdr.
bBaðaEpñkevC¢saRsþkñúgCMgWtaLasesmIukMritmFüm
[1] bMErbMrYlqw¥wg> xYrqw¥wgskmμxøaMg bNþalmkBIsarBagÁkayxitxMplit
RKab;QamRkhm edIm,ITb;Tl;nwgsPaB kgVHRKab;QamRkhm eFVI[q¥wg
mansPaBrmYlxusTMrg;edIm puyehIyesþIg rMxandl;karrIklUtlas;
ehIyeFVI[GñkCMgWgayrgkar)ak;q¥wg. b:uEnþbBaðacMeBaHq¥wgF¶n;F¶rGacCMnH
)antamry³karBüa)aledaybBa©ÚlQameGay)aneTogTat;.
PaBBukq¥wg (Osteoporosis)> GñkCMgWRtUveKelIkTwkcitþ[hat;R)aN
nigbegáInCatikalsüÚb Calcium kñúgcMNIGahar edIm,IeCosvagCMgWq¥wg
F¶n;F¶r ¬PaBBukq¥wg¦. RKab;fñaM Calcium nig vItamIn ed (Vitamin D)
Gacpþl;KuNRbeyaCn_bEnßm. RtUveCosvagkarCk;)arI evC¢bNÐitxøH)an
bgðajBIGtßRbeyaCn_BIkareRbI Biophosphonates elbtammat; b¤
cak;bBa©ÚltamsrésQam/ b:uEnþtYnaTIrbs;vakñúgkarRbyuT§nwgPaBBukq¥wg
BMuTan;RtUv)aneKbBa¢ak;enAeLIy.
[2] karmanskmμPaBxøaMg b¤ karrIkFMénxYrqw¥wg nig hVÚlikGasIut (Folic
acid)> edaysarxYrq¥wgGñkCMgWtaLasesmIukMritmFüm RbwgeFVIkarxøaMg
edIm,IRbyuT§nwgPaBkgVHRKab;Qamrbs;sarBagÁkay edayxMplit
eKalikaQamRkhm[)aneRcIn/ GñkCMgWRtUvkarbEnßmbrimaNvItamIn
mYycMnYn CaBiess hVÚlikGasIut. kgVH hVÚlikGasIut GaceFVI[PaB
xVHeKalikaQamRkhmkan;EtF¶n;F¶rcMeBaHGñkCMgWtaLasesmIukMrit
mFüm. hVÚlikGasIut eKeXIjmankñúgFmμCati dUcCa sac;/ bEnøébtg.
126
b:uEnþbrimaNbEnßm Kwelb 1RKab;¼éf¶ vaGacbMeBjesckþIRtUvkarbEnßm
rbs;GñkCMgW .
[3] RKYsRbmat;> GñkCMgWtaLasesmIukMritmFümekItRKYsRbmat;
¬Cholelithiasis¦jwkjyeRcInCagFmμta. RKYsRbmat; ekItecjBI
plitplsMNl; ¬Bile pigment = sarFatuBN’TwkRbmat;¦ Edl)an
mkeBleKalikaQamRkhmEbk/ ehIysarFatuenHeTAkkpþMúkñúgfg;Twk
Rbmat;EdlGacbgá[sÞHfg;TwkRbmat; ehIybNþal[cukeBaH. vtþman
RKYskñúgfg;TwkRbmat;GacbBa¢ak;)anedayBinitü eGkU ¬Ultrasound¦.
ebIcukeBaHenaHCab;rhYtmin)at; eKGackat;fg;TwkRbmat;enaHecal.
[4] dMe)AeCIg> GñkCMgWtaLasesmIukMritmFüm CajwkjyekItdMe)ACMuvij
keCIg CaBiessGñkCMgWv½ycMNas; bNþalmkBIcrnþQamnaM GuksIuEhSn
min)anl¥eTAEp¥kxøHénsarBagÁkay. dMe)AenHmingayCasH ehIyBi)ak
Büa)alNas;. b:uEnþkarbBa©ÚlQameTogTat;edIm,IbegáInkMrit eGm:UkøÚb‘Ín
(Hemoglobin) nwgCYYypÁt;pÁg; GuksIuEhSn [)anRbesIreTACalikadMe)A
enaH RBmTaMgviFankarsamBaزdUcCa edkelIkeCIg nig RbGb;eCIg[x<s;
CagebHdUg[)an 1 - 2ema:g kñúgmYyéf¶ ehIyBak;eRsameCIgkarBar
keCIg TaMgenHGacCYysMral)anxøH. fñaMxøH dUcCa Zinc sulphate RbePT
RKab; CYnkalGacCYy)anEdr/ RBmTaMgfñaM Hydroxyurea eRbIEtÉg b¤
pÁúMcUlKñaCamYyfñaMepSgeTot GacbegáInkMrit HbF dUcCa Erythropoietin
nig Butyrates.
[5] plvi)akeTAelItMrgenam> bBaðecaTEpñkevC¢saRsþepSg²eTot EdleK
raykarN_mkfaekItmankñúgcMeNamGñkCMgWtaLasesmIukMritmFümKwkar
xUcxatcMeBaHtMrgenam EdlGacbNþalmkBIkarelIsCati Uric acid
kñúgQam. Uric acid KWCakaksMNl;sMxan;bMputbNþalmkBIxYeq¥wg
skmμxøaMg. fñaM Allopurinol GacCYykat;bnßybrimaN Uric acid
EdlRtUv)anplitelIs.
127
[6] kMeNInpøaEkt ¬Thrombophilia¦> plvi)akepSgeTotKW eRKaHekIt
kMNkelIPñassrésQam ¬Thrombosis¦ bNþalmkBI pøaEkt
¬sUmemIlEpñk Qam¦ kkCujkñúgsrésQambegáItCadMukMNk ¬Clots¦
EdleFVI[sÞHcrnþQamrt;Fmμta ehIybnßykarpþl;GuksIuEhSneTAciBa©wm
ekasika nig Calika. karrab;cMnYnpøaEktCaeTogTat; GnuBaØati[
evC¢bNÐitkMNt;)anfaRtUveRbIfñaMRbqaMgnwgkMNkpøaEkt RbsinebIpøaEkt
ekIn b¤ eRbIfñaMRbqMagnwgkMNkQam ¬Anti-coagulants¦ ebImanKMerag
RtUveFVIkarvHkat; b¤ ekItman Thrombosis .
[7] karpliteKalikaQamRkhmenAeRkAxYrq¥wg> mindUcGñkCMgW
taLasesmIukMritF¶n;EdlRtUvTTYlkarbBa©ÚlQamCaeTogTat;taMgBI
Gayuekμgmkemø:HedIm,IbM)at;skmμPaBrbs;xYrq¥wgmin[xøaMgkøa/ GñkCMgW
taLasesmIukMritmFümBMuTTYlkarbBa©ÚlQamCaeTogTat;dUcenHeT
GBa©wgvabnþpliteKalikaQamRkhmkñúgkMritx<s; rYmTaMgkarplitenA
kEnøgeRkAxYrq¥wg sMxan;enAtMbn;edImRTUg nig Ek,rq¥wgkgxñg. karft
edaykaMrsμI Guic ¬X-rays¦ GacbgðajeGayeXIjCalikabegáItRKab;
QamEdlekItCadMu²enAtamtMbn;TaMgenaH.
karplitRKab;QamenAEk,rq¥wgkgxñg Gacbgá[manplvi)akdl;RbsaT
EdlekItmaneLIgeBlNavasgát;BIxageRkA eTAelIxYrq¥wgkgxñg.
skmμPaBEbbenHGacdwg)antamry³ftkaMrsμI Guic b¤ eRbIviFIgay[
eXIjc,as;dUcCa MRI. CafμImþgeTot/ sßanPaBEbbdUcenH rEmgRKb;RKg
)antamry³karBüa)aledaybBa©ÚlQamEdlnwgbM)at;karbegáIt
RKab;QamenAeRkAxYrq¥wg ehIyCalT§pl bnßy)annUvdMubegáItRKab;Qam
TaMgenaH. krNIsßanPaBEpñkRbsaTmanlkçN³F¶n;F¶r eKRtUvkarviFan
karxøaMgCagenH dUcCa karBüa)aleday viTüúsaRsþ ¬Radiotherapy¦.
[8] plvi)akeTAelIeføIm nig ebHdUg> kgVHeKalikaQamRkhmraMuér:
k¾GacbgábBaðaeTAelIebHdUgEdr xN³eBlEdlebHdUg nig eføIm
128
GacTTYlrgplxUcxatBIkarelIsbnÞúkCatiEdk. sßanPaBTaMgBIrGac
RKb;RKg)an dUckñúgkrNItaLasesmIukMritF¶n;Edr.
taLasesmIubNþalmkBI {eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta} b¤ eGm:UkøÚb‘Ín
Edlmanrcnasm<½n§køay
{eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta (Abnormal hemoglobin)} manrcnasm<n§½ nig
lkçN³mindUc eGm:UkøÚb‘ÍnFmμta eLIy. eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta sMxan;²man ³
� eGm:UkøÚb‘Ín S (HbS)
� eGm:UkøÚb‘Ín C (HbC)
� eGm:UkøÚb‘Ín E (HbE)
� eGm:UkøÚb‘Ín D (HbD)
� eGm:UkøÚb‘Ín Lepore
eGm:UkøÚb‘Ín TaMgGs;enHcMlgtamtMNBUC dUcCMgW Ebtta taLasesmIu Edr.
]TahrN_ GñkTaMgLayNaEdlTTYltMNBUC Bn§ú ¬gene¦ mYykMNt;)an
eGm:UkøÚb‘ÍnFmμta ehIyBn§úmYyeTotkMNt;)aneGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta S, C, E b¤
D GñkTaMgenaHRtUveKehAfa GñkpÞúk HbS, HbC, HbE b¤ HbD eTAtamenaH.
GñkpÞúkTaMgenaH eKGacdwg)anedayeFVIetsþmnÞIrBiesaFn_ dUcKñanwgGñkpÞúk
Ebtta taLasesmIu Edr.
lkçN³GUm:UhSIúháÚt rbs;eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta
buKÁlTaMgLayGacTTYltMNBUC eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta ¬S, C, E b¤ D¦ mYyBI
nrNamñak;én «Buk b¤ mþay ehIynig eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta ¬S, C, E b¤ D¦
mYyepSgeTotBImñak;epSgeTotén «Buk b¤ mþay. b:uEnþmanEtGñkEdlTTYl
tMNBUC HbS BI«Bukpg nig BImþaypgeTEdlmansßanPaBKøInikKYr[kt;
sMKal; eKehAfa GUm:UhSIúháÚt ¬Homozygote¦ edaysar HbS b¤ ehAfa
CMgWkgVHeKalikaQamRkhm RbePT Sickle Cell. PaKeRcInénkrNI
129
GUm:UhSIúháÚt edaysar HbC, D b¤ E Kμanbgá[ekItCaCMgWeT ehIyKμansar³
sMxan;EpñkKøInikEdr.
PaBpÁúMKñaén {eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta} CamYy Ebtta taLasesmIu
karpÁúMcUlKñaEdleKeXIjjwkjyCageKén Ebtta taLasesmIu CamYy
eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta man ³
> HbS/ β – taLasesmIu
> HbE/ β – taLasesmIu
HbS/β – taLasesmIu - vabgáCasßanPaBKøInikmYymanlkçN³Rsedognwg
CMgW Sickle Cell CagCMgWtaLasesmIukMritF¶n; b¤ kMritmFüm.
HbE/β – taLasesmIu - enHCasßanPaBEdlmaneRcInCageKbMputrbs;
{eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta} b¤ eGm:UkøÚb‘ÍnkøaypÁúMCamYyCMgWtaLasesmIu nig
manGRtaekIteRcInCageKenAGasIuGaeKñy_. sPaBpÁúMcUlKñaEbbenH k¾bgðaj
[eXIjpgEdrnUveraKsBaØaKøInik b¤ PaBF¶n;F¶r eRcInEbbeRcInya:g.
tameraKsBaØaKøInik/ eKEck β – taLasesmIu /HbE Ca 3 kMrit eyageTA
tamPaBF¶n;F¶réneraKsBaØa ³
> β – taLasesmIu /HbE kMritRsal - eXIjman 15° énGñkTTYlrg
karb:HBal;TaMgGs;enAtMbn;GasIuGeKñy_. RkumGñkCMgWEbbenHminekItman
bBaðaKøInikeT ehIyrkSakMrit Hb rvag 9 - 12 Rkam¼d>l (g/dl).
> β – taLasesmIu /HbE kMritmFüm - GñkCMgWmYycMnYnFMkñúgRkumenH
ekItmaneraKsBaØaKøInikRsedognwgGñkCMgW β – taLasesmIukMritmFümEdr
ehIymankMrit Hb efr enAcenøaH 6 - 7 Rkam¼d>l.
> β – taLasesmIu /HbE kMritF¶n; - GñkCMgWkñúgRkumenHmaneraKsBaØa
KøInikF¶n;F¶rdUcCMgWtaLasesmIukMritF¶n;Etmþg ehIymankMrit Hb cuHTabdl;
4 - 5 Rkam¼d>l. GñkCMgWTaMgenHRtUvBüa)aldUcGñkCMgWtaLasesmIu
kMritF¶n;Edr.
130
karbBa©ÚlQam ³ GñkCMgWRbePTenHRtUvtamdan[)anditdl; kñúgGMLúgeBl
bBa©ÚlQam edIm,IeCosvagplvi)akEpñkevC¢saRsþsMxan;² dUcCa eLIgsMBaF
Qam/ Rbkac; nig hUrQamenAxYrk,al. edIm,IRKb;RKgkareLIgsMBaFQam
EdlGacbNþal[søab;edaykarhUrQamenAxYrk,al eKGaceRbIfñaMTb;Tl;
kareLIgsMBaFQam. GñkCMgWEdlKμankgVHRKab;QamRkhmF¶n;F¶reT eKmin
RtUvbBa©ÚlQameLIy.
Gal;hVa taLasesmIu
Bn§ú rbs; Gal;hVakøÚb‘Ín (a-globin genes) rbs;mnusSmanBIrKUr manTItaMg
sßitenAelIRkUm:UsUmelx 16. karfycuHén ExSGal;hVa (a-chains)
EdlRtUv)ansMeyaK ekItmaneLIgkalNaPaKxøHrbs;ExS DNA EdlmanBn§ú
rbs;Gal;hVakøÚb‘Ín mYy b¤ TaMgBIr RtUv)anrlb;)at;.
- ebIrlb;Bn§ú cMnYnmYy/ GñkCMgWRtUveKcat;fa RbePT es¶oms¶at; b¤
CaGñkpÞúk aa/a-
- ebIrlb;Bn§ú cMnYnBIr/ eKcat;fa bgðjtMruy aa/-- b¤ a-/a-
- ebIrlb;Bn§ú cMnYnbI/ enaHeKcat;fa manCMgW Hb/H bNþalmkBImanExS
RbUetGIunEbtta (B-chains) eRcInelIslb;. CaCMgWmYysMKal;edaykarEbk
eKalikaQamRkhmkMritmFüm/ GeNþIkrIkFM ¬nig vibtþiEbkeKalika
QamRkhmRsYcRsav eBleRbIfñaMmYycMnYn b¤ cak;fñaM¦.
- ebIrlb;Bn§ú cMnYnbYn/ manCMgW Hydrops foetalis ¬b¤ Hb Barts¦ ekIteLIg
)anesckþIfa Tarksøab;kñúgépÞ.
131
CMBUkTI 8
rbbBüa)alEdl)aneFVI nig CMhannaBalGnaKt
karbnSaMxYrq¥wg
karbnSaMxYrq¥wg ebITTYleCaKC½y Gacpþl;karBüa)al
)anCadac; cMeBaHGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;.
karbnSaMxYrq¥wg sMrab;CMgWtaLasesmIu RtUv)aneKcab;
epþImeFVItaMgBIqñaM 1981 rhUtmkdl;eBlenH manCag
1500 krNI.
GVIeTACakarbnSaMxYrq¥wg ?
xYrq¥wgKWCaCalikaes<at sßitenAkñúgq¥wg ¬emIlrUb 8a¦
EdlplitekasikaTaMgGs;EdlmankñúgQam. enAGayu
v½yCMTg; xYrq¥wgmankñúgq¥wgCMnI/ q¥wgsnÞHRTUg/ q¥wgk,al/
q¥wgRtKak nig q¥wgkgxñg b:uEnþenAeBleTIbekItBIépÞmþay
eKeXIjxYrq¥wgmanenAtamq¥wgepSg²eTotEdr. xYrq¥wgmanpÞúkekasikaedIm
¬emIlrUb 8b¦ EdlecjBIenaH ekItecjCaeKalikaQamRkhm/ eKalika
Qams nig pøaEkt.
karbnSaMxYrq¥wg KWCakarykxYrq¥wgBIbuKÁlEdlmansuxPaBl¥
¬ehAfa Gñkbric©ak¦ edIm,Ipþl;eTA[GñkCMgW ¬ehAfa GñkTTYl
bnSaM¦. xYrq¥wgKμansuxPaBl¥rbs;GñkCMgWTTYlkarbMpøicbMpøaj
dMbUgedayfñaM b¤ CYnkaledaykaMrsμIviTüúskmμ (Irradiation) kñúg
dMeNIrmYyEdleKehAfa sPaBeCosminput xYrq¥wgEdll¥
rEmgykecjBIq¥wgRtKakrbs;Gñkbric©ak bnÞab;mkpþl;va[eTAGñkCMgWkñúg
sPaBravedaybBa©ÚlkñúgcrnþQam RsedogKñanwgkarbBa©ÚlQameTogTat;
8a
8b
132
dUecñaHEdr ¬emIlrUb 8c¦. eBlcUldl;kñúgcrnþQamrbs;GñkTTYl/ ekasika
xYrq¥wgGñkbric©ak eFVIdMeNIreTAkan;q¥wgFM² EdlenATIenaHvacab;epþImplit
ekasikaQamFmμtamansuxPaBl¥. dMeNIrenHRtUveRbIry³eBl 2 - 3
s)aþh_.
etImaneRKaHfñak;GVIxøH ?
eTaHCadMeNIrenHGacTTYleCaKC½yeRcInk¾eday vak¾maneRKaHfñak;F¶n;F¶rEdr.
dUecñHmunnwgGnuvtþbnSaM eKRtUvBicarNaedayykcitþTukdak;GMBIeRKaHfñak; nig
plRbeyaCn_cMeBaHkrNInImYy². edIm,ITTYl)anlT§pll¥ xYrq¥wgRtUvEtpþl;
edaybgb¥ÚnRbus b¤ RsI EdlmanCalikasIuKñaeBjelj.
TMraMEtxYrq¥wgEdlbNþúHGacCMnYsxYrq¥wg rbs;GñkTTYlbnSaM)anenaH varEmgekIt
manplvi)ak dUcCakarbgáeraK nig karhUrQam. plvi)akelIsBIenHeTA
eTotenaH KWCMgWTMnas;bnSaM ¬Graft versus host disease = GVHD¦ kalNa
xYrq¥wgEdlbBa©ÚleTAyl;fasarBagÁkayGñkCMgWKWCavtßúeRkAcMElk edaybegáIt
CabBaðacMeBaHEs,k eBaHevon nig eføIm kñúgsPaBRsal/ F¶n;F¶r b¤ rhUtdl;
søab;k¾man.
bNþaGñkCMnaj)anraykarN_fa eRkayBI)aneFVIbnSaMxYrq¥wg/ bBaðaTaMgLay
Tak;TgnwgCMgWtaLasesmIu dUcCa karelIsbnÞúkCatiEdk/ rlakeføImraMuér:/
bBaðaebHdUg nig RkeBjbeBa©jkñúg mansPaBgayRsYlRKb;RKgeRcInCagmun
rIÉsrIragÁEdlTTYlrgkarxUcxat CYnkalGacCasHes,Iyvij. eTaHCaya:g
Nak¾eday eKRtUvbnþtamdanGñkCMgW edayykcitþTukdak;eBjmYyCIvit.
eRkayBI)aneFVIbnSaMxYrq¥wg FatuEdkEdlelIskkkujkñúgsarBagÁkayGñkCMgW
muneBleFVIbnSaMRtUvEtkMcat;ecj. eKGaceFVI)anedayeRbIfñaMkMcat;CatiEdk b¤
edayRKan;EtbgðÚrQamecjerogral;BI 1 - 2s)þah_. Cakarl¥bMput eKGac
bUmQamykecjBIsrésEv:n 6 m>l kñúgmYyKILÚRkamTMgn;xøÜn erogral;
RbEhl 14éf¶ .
133
sMxan;RtUvyl;fa karbnSaMxYrq¥wg RKan;EtBüa)alxYrq¥wgb:ueNÑaH. dUecñHGñkCMgW
EdlmanKMeragmanépÞeBaHRtUvcgcaMfa Bn§ú rbs;eKenAEtmanCMgWtaLasesmIu
dEdl Edlnwgpþl;bnþeTAkUnrbs;eK)an.
etIeKGacbnßyeRKaHfñak;[enAticbMput)andUcemþc ?
k> CMerIsGñkbric©ak> meFüa)aysMxan;bMputedIm,IrkSaeRKaHfñak;[enAtic
KWRtUv[manPaBsIuKñaBitR)akd ¬exact match¦ rvagCalikaGñkCMgWCamYy
CalikaGñkbric©ak.
Gñkbric©akl¥bMput EdlBitCaman HLA sIuKñaCamYyGñkRtUveFVIbnSaMxYrq¥wg
KWbgb¥ÚnePøaH. PaBsIuKñaEk,rbMputTI2 KWbgb¥ÚnbegáItEdllkçN³ HLA rbs;
eKmanPaBsIuKñaya:geRcInnwg HLA rbs;bgb¥ÚnRbus b¤ RsIrbs;GñkEdlRtUveFVI
bnSaMxYrq¥wg. »kasGacrk)annUvPaBsIuKñaBIbgb¥ÚnRbus b¤ RsI KW 4 man 1
¬25°¦ vaBi)akNas;nwgrkGñkmanPaBsIuKñaenHenAeRkArgVg;RKYsar. Bn§úEdl
kMNt;RbePTCalikaeKehAfa Human Lymphocyte Antigen (HLA) genes
EdlR)ab;[eyIgdwgBIbNþaRbePTCalika EdlEsþgeLIgenAelIeKalikaQam
s TaMgLay. kñúgcMeNam Antigen TaMgenH/ HLA-A, HLA-B, HLA-C nig
HLA-DR edIrtYnaTIsMxan;CageKkñúgkarpÁÚrpÁg[manPaBsIuKñasMrab; bnSaMxYr
q¥wg. man Antigens cMnYn 59 enATItaMg HLA-A, cMnYn 118 enATItaMg
HLA-B, cMnYn 36 enATItaMg HLA-C nig cMnYn 137 enATItaMg HLA-DR.
RbB½n§enHTaMgmUlman HLA-loci CaeRcIneTot RBmTaMgmanBn§úCag 500 eday
begáIt[manlT§PaBpÁúMcUlKña)aneRcInekad kñúgcMeNammnusSkMNt;mYy.
ya:gNak¾eday edayBn§úTaMgenHmanTMnak;TMngnwgKña nig bnþeTAkUnecAkñúg
lkçN³CasMNuMenaH/ bgb¥ÚnRbus nig RsI RtUvTTYlCalkçN³tMNBUC nUvsMNMu
NamYyénsMNMuTaMgBIr BI«Buk nig mþayTaMgsgxag eFVI[»kasénsMNMuman
lkçN³dUcKñadl;eTA 25°. »kasCaTUeTA/ ya:gehacNas;manbgb¥Ún
RbusmYy b¤ RsImYyEdlmanxYrq¥wgsIuKña b:uEnþKμanCMgWtaLasesmIukMritF¶n;/
134
GaRs½yeTAelITMhMRKYsarmanbgb¥Úntic b¤ eRcIn. CamFümmanGñkCMgWRbmaN
30° b:ueNÑaHEdlEsVgrkkareFVIbnSaMxYrq¥wg nwgrk)annUvGñkbric©akxYrq¥wg
EdlmanlkçN³sIuKñaeBjelj.
dUckarKitRsém:/ karlM)akkñúgkarpÁÚrpÁg[manPaBsIuKña énxYrq¥wg)anBIGñk
bric©akEdlKμanCab;sac;Qam ¬eRkArgVg;RKYsar¦ kan;EtmanPaBFMeFgEfm
eTot. karKNnaCaRTwsþIbgðajfa PaBxusKñaénTMrg; HLA BIbuKÁlmYyeTA
buKÁlmYyepSgeTot EdlKμanCab;sac;Qam manemKuNxusKñadl;eTA
mYyBan;lan. CakarsMxan;/ RtUvFana[manPaBsIuKñaebHbiTénxYrq¥wgGñkeFVI
bric©ak nig GñkRtUvTTYlkarbnSaMxYrq¥wg edayehtufa»kasTTYleCaKC½y
manticNas; kalNaPaBsIuKñaenHmankMrittic. dUcenH karEsVgrkPaBsIuKña
BIGñkbric©akeRkArgVg;RKYsar eFVIeLIgEteBlNaeKBMuGacrk)annUvPaBsIuKña
kñúgrgVg;RKYsar nig smaCikRKYsarCab;sac;QamCamunsin. elIsBIenHeTot
Gñkbric©akxYrq¥wgRtUvmanGayuya:gticcab;BI 3qñaMeLIgeTA edIm,IeGaymuxgar
xYrq¥wgrbs;eKmanPaBcas;TMuRKb;RKan;.
kic©RbwgERbgkñúgbNþaqñaMcugeRkayenH)anRbmUlpþúMeTAelIkareFVI[RbesIrdl;
bec©keTspÁÚrpÁg[manPaBsIuKña edIm,IGacpSaMxYrq¥wgrvagGñkeFVIbric©akminCab;
sac;QamehIymanPaBsIuKña (Matched Unrelated Donors = MUDs)
CamYyGñkRtUveFVIbnSaMxYrq¥wg/ tamry³enH vapþl;lT§PaBkan;EteRcInkñúgkarrk
Gñkbric©ak. eK)anbegáItnUvbBa¢Irkt;RtalkçN³rbs; HLA énGñkeFVIbric©ak
CMuvijBiPBelakEdlsμR½Kcitþ[eKeFVIetsþ
edaymanrayeQμaH nig Gas½ydæanrbs;
BYkeK. enAeBleKeXIjfa GñkRtUveFVI
bnSaMxYrq¥wgman HLA sIuKñaGacTTYlyk
)an/ PøamenaH eKCUndMNwgeTAGñkbric©ak
ehIyGnuvtþkarbnSaMxYrq¥wgPøamEtmþg.
KMnitbegáIt[manbBa¢IrGñkeFVIbric©akxYr
q¥wgEdlminCab;sac;Qam ekIteLIg
8c
135
dMbUgenAqñaM 1987 ehIybc©úb,nñenHmanGñkbric©aksuxPaBl¥cuHeQaμH
RbmaNCa 3/5lannak; CaBiessenAshrdæGaemrik nig GWr:ub. eTaHbIya:g
Nak¾eday eTaHCa)anGnuvtþkargarmYycMnYnTak;TgnwgGñkbric©akminCab;sac;
Qamk¾eday eKenARtUvkarRsavRCavCaeRcIneTot edIm,Ikat;bnßyeRKaHfñak;
Tak;TgnwgkarbnSaMxYrq¥wgEdlmankMritx<s;CagkarykxYrq¥wgBIGñkbric©akkñúg
cMeNambgb¥ÚnbegáIt EdlmanPaBsIuKña .
x> CMerIsGñkRtUveFVIbnSaMxYrq¥wg ¬GñkCMgW¦> GñkCMgWmYycMnYnCYbeRKaHfñak;
BIkarbnSaMxYrq¥wgkñúgkMritx<s;CagGñkCMgWepSgeTot. eK)ansÁal;ktþabgá
eRKaHfñak;mYycMnYn ³
� eføImrIkFM - FMCag 2 s>m
� eføImxUcxat - sPaBcak;es£Hedaysrésevov ¬Fibrosis¦ b¤ eføImman
søaksñamdMe)A
� karRKb;RKgsPaBelIsbnÞúkCatiEdkmin)anl¥
QrelIktþaTaMgenH eKeFVIcMNat;fñak;GñkCMgWCa bI RbePT ehIyRbePTnImYy²
manGRtaTTYleCaKC½yxus²Kña. cMNat;fñak; I manktþabgáeRKaHfñak;EtmYy/
ÉcMNat;fñak; III manktþabgáeRKaHfñak;TaMgbIEtmþg.
ktþabgáeRKaHfñak;mYyeTotdac;EtÉg KWGayuGñkCMgW/ lT§plénkarbnSaMxYrq¥wg
elIGñkCMgWGayuelIsBI 16qñaMeLIgeTA mansPaBya:b;yWunCagGñkCMgWv½yekμg
¬sUmemIltaragxageRkam¦ ³
kumar ¬16qñaM¦ cMnYn GRtars; KμanRBitiþkarN_manCIvit ° GVIekIteLIg °
cMNat;fñak; I 121 95 90
cMNat;fñak; II 272 85 81
cMNat;fñak; III 125 78 59
eBjv½y ¬17-22qñaM¦ 70 70 66
[Pesaro Experience 1995]
136
Cakarl¥ GñkCMgWbnSaMxYrq¥wg KYrmanGayueRkam 16qñaM rYmCamYyeføImman
suxPaBFmμta manelIsbnÞúkCatiEdktictYc ehIymanbgb¥ÚnRbus b¤ RsI
Edlman HLA sIuKñaBitR)akd. dUc)anbBa¢ak;kñúgtaragxagelI GRtars;ran
manCIvitmankMritTab cMeBaHGñkCMgWEdleFVIbnSaMxYrq¥wgenAGayuelIsBI 16qñaM.
CMhanepSg²eTot cMeBaHkarbnSaMxYrq¥wgEdlmanPaBsIuKñaBit
R)akd ¬Cab;sac;Qam¦
bNþaevC¢bNÐitkMBugRbtibtiþkaredIm,IeFVI[GRtaeCaKC½y)anRbesIr nig kat;
bnßyplvi)akbNþalmkBIkarbnSaMxYrq¥wg)anBIGñkbric©akmanPaBsIuKñaEt
minCab;sac;Qam ¬MUDs¦/ BIsmaCikkñúgRKYsarmanPaBsIuKña EdlminEmn
Cabgb¥ÚnbegáIt nig BI«BukmþayEdlminmanPaBsIuKña. TidæPaBmYy KWRtUvpøas;
bþÚrkarBüa)al ¬sPaBeCosminput¦ edIm,Ikat;bnßyeRKaHfñak;ekItecjBI
nitiviFIénkarbnSaM. eTaHya:gNa lT§plTTYl)anmanPaBERbRbYl ehIy
eRKaHfñak; nig plcMeNjRtUvEtBicarNaedayQrelImUldæankrNInImYy²
¬sUmemIltaragxageRkam¦.
lT§pl énkarbnSaMxYrq¥wg )anBIGñkbric©akepSg²kñúgCMgWtaLasesmIu
� GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; cMnYn 29nak; Gayu 1/1 - 33qñaM ¬GayumFüm 6qñaM¦
- 6nak; mansac;jatiman HLA dUcKñaebHbiT
- 2nak; mansac;jatiKμanPaBsIuKña
- 13nak; manbgb¥ÚnbegáItKμanPaBsIuKña
- 8nak; man«BukmþayKμanPaBsIuKña
� minTTYl ¬Rejection¦¼braC½y 55° ¬minTak;TgnwgKμanPaBsIuKña¦
� TMnas;bnSaMRsYcRsav ¬Acute GVHD¦ I-IV 47°
� TMnas;bnSaMraMuér: ¬Chronic GVHD¦ 38°
� GRtaenArs;manCIvit ¬FU 7/5qñaM¦ 65° ¬21° KμanRBitiþkarN_GVIekIteLIg¦
� søab;edaykarbnSaM 34° ¬50° TMnas;bnSaM/ 30° karbgáeraK¦
[Gaziev et al, Pesaro BMT 2000]
137
esckþIsnñidæan
karbnSaMxYrq¥wg edayykBIbgb¥ÚnbegáItEdlmanPaBsIuKñaeBjelj pþl;»kas
GacCHsHes,Iyya:gx<s; ehIyeRKaHfñak;bNþal[søab;edaysarnitiviFIén
karbnSaMmankMritTabEt 5° cMeBaHGñkCMgWEdlRtUv)aneRCIserIsl¥. kargar
kñúgTisedAbnßyeRKaHfñak;BIkarbnSaMenAEtbnþeTAmuxeTot rYmmankareFVI[
RbesIreLIgnUvlT§plbnSaMxYrq¥wg)anmkBIGñkbric©ak EdlminEmnCabgb¥Ún
begáItEtmanPaBsIuKñaeBjelj.
bnSaMxYrq¥wgedayeRbIQamTgsuk
bec©keTseFVIbnSaMxYrq¥wgmYyepSgeTot KW eFVIetsþBinitülkçN³ HLA rbs;
TarkEdlsßitkñúgépÞmþayrbs;kumarmanCMgW. ebITarkkñúgépÞman HLA sIuKña
CamYynwgkumarenaH/ eKGaceFVIbnSaMedayeRbIQamTgsukCMnYsxYrq¥wgeTAkñúg
xøÜnkumarEdlmanCMgW. QamTgsuk KWCaQamEdlsßitkñúgsuk ¬Placenta¦
nig Tgsuk ¬umbilical cord¦ eRkayBITarkekItrYc vaCaRbPBsMbUreday
ekasikaedIm ¬Stem cells¦ EdlTTYlxusRtUvdl;karpliteKalikaQam.
eTaHya:gNak¾eday EdnkMNt;sMxan;cMeBaHbec©keTsenH KwfaQamTgsuk
rbs;Gñkbric©akRtUvmanpÞúkekasikamansñÚl ¬Nucleated Cells¦ kñúgcMnYn
Gb,brimamYy ¬>1x107¦ kñúgmYyKILÚTMgn;énGñkRtUveFVIbnSaMxYrq¥wg. elIsBI
enHeTot/ eføIm/ tMrgenam/ ebHdUg nig sYt rbs;GñkCMgWRtUvmandMeNIrkar
l¥pgEdr.
karTTYleCaKC½ydMbUgbMput cMeBaHkarbnSaMedayeRbIQamTgsuk RtUv)aneK
GnuvtþtaMgBICag 10qñaMmun. bnÞab;BIenaHmk RbtibtiþkarEbbenHcMnYn 500
RtUv)aneFVITUTaMgBiPBelak. bec©keTsenHk¾)anTTYleCaKC½ypgEdrkñúgkar
Büa)alGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;mYycMnYn. eTaHya:gNak¾eday eKenARtUv
karRsavRCavbnþeTot edIm,IeFVI[GRtaTTYleCaKC½ykan;EtRbesIreLIg .
138
bnSaMedayQamTgsuksMrab;CMgWtaLasesmIu
cMnYnkumar
bnSaM 10
enArs;manCIvit 10
CasHes,Iy 4
taLasesmIuminCasHes,Iy 4
[Rocha et al. 1998, Eurocord]
KuNRbeyaCn_EdlGacekItmanBIkareFVIbnSaMEbbdUcenHman ³
� QamTgsukminsUvmanGtisuxumR)aNbgáeraK
� eRKaHfñak;CMgWTMnas;bnSaM ¬GVHD¦ mankMritTab eRBaH T-lymphocytes
EdlbgáTMnas;bnSaMminTan;GacdMeNIrkar)aneBjelj enAeBlTark
eTIbnwgekIt ¬enHeKRtUvEtbBa¢ak;cMeBaHGñkCMgWtaLasesmIu¦
� PaBsIuKñaén HLA minsUvTamTarxøaMgdUckrNIbnSaMxYrq¥wgFmμta epSgeTot
enaHeT
mkTl;eBlenH/ minTan;manlT§plRKb;RKan;edIm,Ibgðajfa etIKuNRbeyaCn_
TaMgenHGacEsþgecjCaplsMercya:gRbesIr b¤ ya:gNaenaHeT.
bc©úb,nñenH/ kargarkMBugdMeNIrkaredIm,IbegáItRbB½n§mCÄmNÐlsþúkQam
Tgsuk dUcKñanwgRbB½n§mCÄmNÐlpþl;Qamedaysμ½RKcitþnaeBlbc©úb,nñenH
Edr. kñúgkrNIGnuvtþkarEfTaM)anRtwmRtUv/ QamTgsukGacrkSaTukenA
sItuNðPaB -19oC )anry³eBl 20qñaM. mCÄmNÐlQamTgsukd¾FMbMput KW
mCÄmNÐlpþl;QamTIRkug jÚy:k ¬New York Blood Center¦ EdlRbmUl
)anKMrUQamCag 7000 fg; ehIy)anCYydl;krNIbnSaMCag 200 krNI.
bc©úb,nñenH/ edIm,ITTYl)an nig eFVIbnSaMQamTgsukBImCÄmNÐlpþl;Qam
TIRkug jÚy:k eKRtUvcMNay 28 000 duløashrdæGaemrik.
RbeTsGaLWm:g;/ )araMg/ cRkPBGg;eKøs/ GIutalI/ EblhSik/ hULg; nig
RbeTseGs,aj k¾)anbegáItmCÄmNÐlpþl;QamTgsukpgEdr.
139
CMBUkTI 9
CMhanepSg²eToteq<aHeTArkkarBüa)al
»sfCMrujbegáIt eGm:UkøÚb‘ÍnTarkkñúgépÞ (HbF inducers)
bNþaGñkviTüasaRsþ kMBugEteFVIkarRsavRCavya:gCab;lab; rkmeFüa)ay
epSg²eTot edIm,IBüa)alCMgWtaLasesmIu edayrkmeFüa)ayBüa)alEdl
mineFVITukçxøaMg maneRKaHfñak;tic nig Gs;R)ak;kasticCagviFIBüa)albc©úb,nñ.
CMhanfμIPaKeRcIn)ancab;GarmμN_eTAelIkarkat;bnßyGtulüPaB rvagExS
køÚb‘Ín. Ca]TahrN_ fñaMmYycMnYnRtUv)aneKsÁal;faGacbegáInkarplitExS
RbUetGIunepSgeTot dUcCaExSRbUetGIunháama: ¬γ-chains¦ EdleRkayBI)an
cab;KUrCamYyExSGal;hVa begáIt)anCa eGm:UkøÚb‘ÍnTarkkñúgépÞ HbF (a2y2)
dUecñHva)anbnßyExSGal;hVaesrI. fñaMTaMgenHeTAbnßyskmμPaBxYrqw¥wg ehIy
eP£aceGayplit ExSháama:. fñaMTaMgenHrYmman 5-azacytidine, Cytosine
arabinoside, Hydroxyurea, Erythropoietin, nig ExSRsLay Butyric
acid. TaMg 5-azacytidine nig cytosine arabinoside )anbgðajnUv\T§iBl
BulcMeBaHGñkCMgWtaLasesmIu ehIytaMgBIenaHmkeK)anbBaÄb;kareRbIR)as;
fñaMTaMgenH ebIeTaHbIExSRsLayrbs;vafμI ehIyminsUvBulkMBugRtUv)anRsavRCav
k¾eday. eKsegáteXIjeCaKC½ymYycMnYnCamYy Hydroxyurea nig
Erythropoietin eTaHbIrhUtmkTl;eBlenH KuNRbeyaCn_KwmancMeBaHGñkCMgW
taLasesmIukMritmFüm eRcInCagGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;.
eKenAminTan;yl;c,as;enAeLIynUvtYnaTIrbs;ExSRsLay Butyric acid
kñúgkareP£ac[mankarsMeyaK ExSháama:. eTaHya:gNak¾edayBYk butyrates
d¾manRbsiT§iPaBbMput KW Arginine butyrate EdleKeRbIedaycak;bBa©Últam
srésQam. GñkCMgWmYycMnYnmankareqøIytb)anl¥ cMeBaHkarBüa)alEbb
enH Etehtuplrbs;vaeKminTan;yl;c,as;las;enAeLIyeT. karvivtþn_naeBl
GnaKtGacBwgEp¥kelIkareRbIR)as;bBa©ÚlKñanUv Arginine butyrate nig
140
Hydroxyurea b¤ Arginine butyrate nig Erythropoietin b¤eRbIfñaMTaMgbIcUlKña.
kñúgkrNICMgWtaLasesmIukMritF¶n;/ eKalbMNgénkareRbIfñaMTaMgenH KWedIm,IBnüa
cenøaHeBlbBa©ÚlQam ÉcMeBaHCMgWtaLasesmIukMritmFümvijKWbeBa¢ósb¤Bnüa
tMrUvkarbBa©ÚlQam ehIykat;bnßykarQWcukcab;q¥wgbNþalmkBIkarrIkénxYrq¥wg.
Büa)aledayBn§ú (Gene therapy)
karBüa)alcugeRkaycMeBaH CMgWtaLasesmIukMritF¶n; TamTarkarbBa¢ÚnBn§ú
rbs;GñkmansuxPaBl¥cUlkñúgekasikaedIm ¬Stem cells¦ énxYrq¥wg KWCaCMhan
mYyEdleKehAfa karBüa)aledayBn§ú. 10qñaMcugeRkayenHmankarvivtþn_
ya:gFMeFgkñúgkarbegáItRbB½n§CIvsaRsþ EdlmansmtßPaBGacnaMykBn§úGñk
mansuxPaBl¥cUleTAkñúgekasikaedImrbs;GñkCMgW. kñúgbNþaqñaMcugeRkay/ eK
)aneRbIGtisuxumR)aNCavIrus ¬Retrovirus¦ TTYl)anlT§plya:gRbesIr.
ya:gNak¾eday/ bBaðaecaTCamYyviFIEbbenH KWRtUvFana[)anfa ExSEbtta
RtUvekItecjBIBn§úmansuxPaBl¥EdleKbBa©ÚleTAenaHmanKuNPaB nig brimaN
x<s;RKb;RKan;kñúgry³eBlmYyEvg. elIsBIenH/ enAmankarRBYy)armÖN_BI
suvtßiPaBénkarbBa©ÚlvIrus nig karb:HBal;Cayfaehtudl;Bn§úepSg²eTot.
eraKvinicä½yrkPaBsIuKñaénHLA munkarbgákMeNIt
kñúgbNþalqñaMcugeRkayenH karRsavRCav)anepþatelIbec©keTsmYyeKehAfa
eraKvinicä½yBn§úmunkarbgákMeNIt b¤ PGD ¬Pre-implantation Genetic
Diagnosis¦ kñúgbec©keTsenH eKyk HLA rbs;kumarmanCMgWmkpÁÚrpÁgeGay
sIuKñaCamYy HLA rbs;emCIvitRsþIEdlKμanpÞúkCMgWtaLasesmIu bnÞab;mkeKyk
mkbgákMeNItkñúgs,ÚnRsþI. kumarEdlnwgcab;kMeNIt nwgmanlT§PaBpþl;[
bgbegáItrbs;va nUvPaBdUcKñaebHbiTénxYrq¥wgsMrab;eFVIkarbnSaM. viFIEbbenH/
va)anecaTCabBaðadl;EpñksIlFm’CaxøaMg Etva)anpþl;nUvkþIsgÇwmfμIsMrab;kar
Büa)al. elIsBIenHeTot/ viFITaMgenHRtUvkarcMNayya:geRcIn nig TamTarnUv
bec©keTsx<s;. eTaHya:gNak¾eday/ karvivtþn_eTAmuxya:gelOneFVIeGay
bec©keTsenHGaceRbIR)as;)anya:gTUlMTUlaykñúgeBlGnaKtxagmuxya:gxøI.
141
CMBUkTI 10
bBaðaecaTEpñkcitþsgÁm
cMeBaHGñkCMgW
minxusBICMgWraMuér:epSg²eToteLIy GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;RtUvRbQmmux
nwgkarlM)akF¶n;F¶rmYycMnYn. tMrUvkarragÁkay k¾dUcCakgVHkaryl;dwgCa
saFarN³tambNþaRbeTsCaeRcInEdlmanekItCMgWenH )aneFVI[GñkCMgW
«Bukmþay nig RKYsarrbs;eK CYbkarlM)akpøÚvcitþkñúgkarxitxMedaHRsaybBaða
CMgWtaLasesmIuenH. kñúgeBlNamYykñúgCIvit/ GñkCMgWGacnwgCYbbBaðapøÚvcitþ
dUcCa³ karGs;Twkcitþ/ karxkbMNg/ PaBesakesA/ xwgcMeBaHxøÜnÉg/ karFøak;
Twkcitþ/ sPaBfb;GarmμN_/ karP½yxøacesckþIsøab;/ kar)at;bg;PaBeCOCak;/
PaBÉkeka/ mYrem:A/ Gs;sgÇwm/ manGarmμN_xVHesckþIRsLaj;BImnusSdéT/
karminTukcitþ/ manGarmμN_famanPaBxaXaMgcMeBaHxøÜnRCul/ minsUv[tMél
cMeBaHxøÜnÉg nig GarmμN_epSg²eTot.
mü:ageTot/ GñkCMgWmanGarmμN_rMCYlcitþCaviC¢manepSg²eTotEdr dUcCa
PaBkøahan nig karBuHBarGMNt; EdlCYyBYkeKeGayqab;manKMnitcas;TMu
ehIykøayCaGñkkøahanmanKMnitéqñRbDit nig eCOCak;.
cMeBaH«BukmþayGñkCMgW
eRkABIrMCYlcitþGviC¢man nig viC¢man dUcGñkCMgWEdr/ «BukmþayenAmanTTYl
GarmμN_faxøÜnCaGñkTTYlxusRtUv b¤ mankMhuscMeBaHsßanPaBsuxPaBrbs;
kUnxøÜnÉgeTot. «BukmþayPaKeRcInrn§t;citþCaxøaMg eBleKdwgfakUnrbs;eK
maneraKvinicä½yCaCMgWenH. enARbeTsEdlKμankaryl;dwg b¤ mankaryl;dwg
bnþicbnþÜcGMBICMgWenH nig karBüa)alrbs;va/ matabitaminGacpþl;karEfrTaM
edayRtwmRtUvenAÉpÞHeLIy EdlvaCacMENkd¾sMxan;cMeBaHeCaKvasna
142
¬buernimitþ¦ kñúgry³eBlEvgrbs;kumar. eraKvinicä½yCMgWtaLasesmIu Gacbgá
pgEdrdl;PaBtantwgF¶n;F¶rcMeBaHTMnak;TMngbþIRbBn§ CYnnaMeTAdl;karEbk)ak;
b¤ ElglHKña. müa:gvijeTot/ CMgWk¾GaceFVIeGaybþIRbBn§rbs;«Bukmþaykan;
EtCitsñiT§EfmeTotk¾man edaytaMgcitþfanwgkarBarKaMRTkUnrbs;BYkeK.
dUcKñaenHEdr matabitaGacykcitþTukdak;EfrkSaeRcIncMeBaHkUnmanCMgW
taLasesmIu bgáPaBtantwgdl;TMnak;TMngCamYysmaCikepSg²eTotkñúgRKYsar
CaBiesskUn²epSgeTot .
cMeBaHGñkCMgW nig «Bukmþay
GarmμN_GñkCMgW k¾dUcCa«Bukmþay EdlmancMeBaHkarBüa)alRbkbedaykar
QWcab;kñúgry³eBlyUr edaykarbBa©ÚlQam nig kMcat;CatiEdk rEmgGacnaM
[ekItmanbBaðapøÚvcitþ. vaekItecjBIPaB)at;muxmat;kñúgsgÁmedaysarCMgW
taLasesmIu nig CMgWBn§úbnþBUCepSgeTot/ «BukmþayPaKeRcInmincg;elIkyk
eraKvinicä½ymkBiPakSaCamYyGñkdéTeLIy edayxitxMlak;)aMg sUm,IEt
smaCikkñúgRKYsarCitditk¾min[dwgEdr. sUm,IEtbc©úb,nñenH enAbNþaRbeTs
EdlkMrit nig KuNPaByl;dwg rbs;saFarN³CnmankMritx<s; RBmTaMgman
kareCOnelOneTAmuxEpñkKøInikcMeBaHGayukal nig KuNPaBCIvitrbs;GñkCMgW
taLasesmIu/ k¾GñkCMgW nig «Bukmþay CYnkalRkumRKYsarTaMgmUl enAEtman
TTYlGarmμN_EbbxagelI rhUtTal;EteK)anyl;dwg TTYlykkarrs;enA
CamYytaLasesmIu ehIyyl;dwgBIviFITb;Tl;CamYyCMgW. dUcenH«Bukmþay
nig GñkCMgW nwgTTYlrgTukçRBYykñúgry³eBlmYy rhUtdl;bBaðapøÚvcitþGviC¢man
d¾xøaMgenH)anFUres,Iyvij ehIyCMgW nig karEfTaMCMgWsMrbsMrYlkñúgCIvPaBRbcaM
éf¶eK)an. karKaMRTBIRKUeBTü kñúgGMLúgeBlenHGacRtUvkarcaM)ac;CaTIbMput.
eKeXIjPaBesakesAénerOgEbbenH enAbNþaRbeTsEdlTTYlrgCMgW
taLasesmIu ehIyFn;FanmankMrit KwfaGñkCMgW nig «BukmþaysikSaEsVgyl;
GMBICMgW nig karBüa)al b:uEnþEbrCaman»kastictYckñúgkarbBa¢ak;GMBIbBaða
rbs;GñkCMgW. sPaBEbbenHnaM[ekItCaPaBmYhμg Gs;sgÇwm KμankMlaMg
143
kMEhg Føak;Twkcitþ nig TTYlPaBÉkekakñúgsgÁm. GñkCMgWkñúgRbeTsTaMgenH
søab;TaMgekμgv½y CYnedaymin)aneFVIeraKvinicä½y b¤ eFVIeraKvinicä½yxusehIy
Büa)alminRtwmRtUv b¤ min)anBüa)alesaHEtmþg.
TTYlBt’man nig karKaMRT
sMxan;matabitamankUnmanCMgW RtUvEsVgrkRbPBBt’man[)aneRcIn tamEdl
GaceFVIeTA)anGMBICMgWtaLasesmIu tambNÑaKar tamGIunFWENt nig BI«Buk
mþayepSgeTotEdlmankUnekItCMgWtaLasesmIu. smaKmn_CatiCMgW
taLasesmIu nig shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu edIrtYnaTICaKnøwH kñúgkar
pþl;dl;matabitanUvRbPBBt’mansMxan; nig karKaMRT edayCYyBRgwgnUvCMenO
rbs;BYkKat;kñúgkarCYykUnecA[manCIvitrs;enA)anl¥ ebIeTaHbICamanCMgW.
«BukmþayEdlTTYlBt’man)anl¥ GMBICMgWtaLasesmIu GMBIkarBüa)al nig
karkarBar/ Kat;manlT§PaBya:gl¥ edIm,IKaMRTdl;kUnrbs;Kat; ehIyebIsinCa
Kat;manbMNg Kat;GackarBarmin[mankUnTI2manCMgWenH. evC¢bNÐit KWCa
RbPBBt’manbEnßmsMxan;mYy EdlCYypþl;karENnaM nig kareCOCak;. tYnaTI
rbs;Kilanubdæak-yika k¾sMxan;Edr. kñúgkrNImYycMnYn TMnak;TMng
Kilanubdæak-yika nig GñkCMgWxusKñaBITMnak;TMngrvagevC¢bNÐit nig GñkCMgW.
edaysarmaneBlevlaeRcIn nig eTogTat;CamYyGñkCMgW Kilanubdæak-yika
rEmgEtgEtCaGñkdMbUgEdlTTYl)anBt’mansþIBIbBaðaBiess² EdlGñkCMgWGac
CYbRbTH. elIsBIenHeTot/ edayTIkEnøgbBa©ÚlQammanPaBmindUckEnøg
déT/ Kilanubdæak-yikaRtUvEtmanTMnak;TMngl¥CamYyRkumRKYsar nig mitþPkþi
GñkCMgWEdlBYkKat;RtUvkarcg;dwgBIkarlM)akénkarBüa)al EdlGñkCMgW
GacCYbRbTH. CYnkalGñkTaMgenH nwgsμ½RKcitþCYypþl;Bt’manrYcCaeRsc
munGñkCMgWeTAeTot. eTaHbIya:gNak¾eday/ sMxan;KWfaBt’manTaMgenH RtUvTuk
CUneTAevC¢bNÐit edIm,IsMerceFVIkarBüa)al.
EpñkmYyd¾sMxan;bMputéntYnaTIrbs;evC¢bNÐit nig Kilanubdæak-yika KWTak;Tg
nwgkarGnuvtþn_tamkarBüa)al. «Bukmþay nig GñkCMgWPaKeRcIn)an[dwgfa
144
TidæPaBlM)akbMputénkarEfTaMCMgWtaLasesmIukMritFn; KWenAeBlcab;epþIm
karBüa)alkMcat;CatiEdk. eRkayBI)anRTaMRTnwgkarbBa©ÚlQamral;Exmk
GñkCMgW nig matabitaRtUvRbQmmuxnwg]bsKÁmYyepSgeTot. RKUeBTü
Büa)al nig buKÁlikEfTaMrEmgGacCYysMrYl)anya:geRcInkñúgdMNak;kalenH
edaypþl;[kmμviFIBüa)alTTYl)aneCaKC½y nig KμanPaBtwgEtgeRcIn.
GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; Cakumar CaekμgCMTg; nig CamnusS
eBjv½y
GñkCMgWCakumar ³ kñúgbNþaqñaMdMbUg kumarTTYlGarmμN_Qwcab; nig karrMxanBI
karBüa)al ehIyBYkeKminyl;BIGVIEdlekIteLIgcMeBaHBYkeKeLIy.
ya:gNak¾eday/ enHk¾CaeBlevlaEdlkumarekItmannUvCMenO nig kareCOTuk
citþcMeBaHGñkEdlemIlEfTaMBYkeK. dUecñHsMxan;Nas;Edl«Bukmþay Rbjab;
TTYlyksßanPaBenH edIm,Icab;epþImksagTMnak;TMngl¥mYyrwgmaMCamYykumar
EdlCakarCYy[TTYlykkarBüa)al. karlM)akgayekIteLIgNas;cMeBaH
kumarGayu 2-3qñaM EdlCav½ykumarcab;epþImmanm©as;karelIxøÜnÉg KWvaecHeFVI
kargaredayxøÚnÉg ecHpþÜcepþImKMnit. KwenAeBlenaHÉgehIy Edlkumar
cab;epþImyl;faxøÜnvaTTYlnUvPaBxaXaMgGVIEdleKcg;eFVI )ann½yfaxøÚneKmin
GaceFVIGVImYy)andUcekμgdéTEdlmanGayuRs)al²Kña.
eBlkumarQandl;v½ycUlsalaeron sßanPaBrwtEtlM)akEfmeTot. eRkABI
karQWcab; nig karrMxanBIkarBüa)al/ karyl;dwgBIsPaBxøÜnvaxusBIeK
CaBiess sPaBrUbragÁxuseKeBlEdlmanbMErbMrYlq¥wg b¤ karlUtlas;
yWtya:v bNþalmkBIRkcab;epþImBüa)al b¤ Büa)almin)anRtwmRtUv TaMgenH
Gacmanplb:HBal;F¶n;F¶reTAelIsuxPaBpøÚvcitþrbs;eK. KwenAdMNak;kalenH
ehIy EdlkumarecHEtTTUcsYrnaM«BukmþayeGayBnül;va. enaHehIyEdl
«Bukmþay nig RKUeBTü edIrtYnaTIsMxan;kñúgkarBnül;GMBICMgW ehIysMxan;Nas;
eTAeTot tYnaTIkñúgkarBnül;[kumarmanCMenOcitþ. RbsinebI«Bukmþay nig
145
RKUeBTü sMerckic©karenH)anedayKμanbgáPaBTMeyI b¤ KMnitGviC¢mandl;kUn
enaH/ fñalenHnwgkøayCafñalbNþúHkumar eBjedayCMenOcitþ rhUtdl;v½yCMTg;
nig dl;eBjv½y.
GñkCMgWekμgCMTg; ³ enHGacfaCadMNak;kald¾lM)akbMput/ CaeBlEdlGñkCMgW
v½yekμggayb:HBal;GarmμN_ pøÚvcitþ dUceKniyayBIdMNak;kallM)akqøgBI
yuvPaBeTACaeBjv½y. varEmgCadMNak;kalmYyEdlTidæPaBénCIvitsMrab;
karRKb;RKgCMgWtaLasesmIumansPaBEhlhalbMput Etk¾CadMNak;kal
mYyEdlGñkCMgWcaM)ac;RtUvTTYlsÁal;xøÜnÉgfaxøÜneKman\T§iBlGacRKb;RKg
)annUvKuNPaBCIvitrbs;eK.
Gakb,kiriyarwgrUsrbs;ekμgCMTg;manCMgWtaLasesmIudUcKñanwgekμgFmμtaEdr.
b:uEnþ cMeBaHekμgmanCMgW/ PaBrwgrUsenaHmanrUbPaBCakarCMTas;nwgkarBüa)al
CaBiesskarBüa)alkMcat;CatiEdk. «Bukmþay bgb¥Ún evC¢bNÐit Kilanub,dæa-
kyika RKUeBTücitþsaRsþ TaMgGs;KñamantYnaTIsMxan;kñúgkarpþl;karKaMRTdl;ekμg
CMTg;manCMgWtaLasesmIu edIm,I[eKmanCMenOcitþehIyrIkray TTYlykkar
Büa)al edayrMlwkBYkeKBIeRKaHfñak;énkarminGnuvtþn_tamkarENnaMrbs;
RKUeBTü. kñúgkic©xitxMelIkTwkcitþ nig KaMRTdl;GñkCMgWekμgCMTg;/ RKUeBTüxøH
elIkCa]TahrN_GMBIGñkCMgWmun² EdlTTYl)aneCaKC½ymansuxPaBl¥ man
esckþIrIkray EdlTaMgenH)anmkBIkarGnuvtþn_tamkarBüa)al.
GñkCMgWCamnusSeBjv½y ³ eBlcUldl;eBjv½y GñkCMgWRtUvRbQmmuxnwg
karCMnHcitþfμI. CakarBit/ GñkCMgWrEmgmanCMenOcitþ nig kþIsgÇwmEfmeTot
EdlkumarPaBminTan;man. minxusBI«Bukmþay nig RKYsarrbs;eKeT GñkCMgW
manPaBxøaMgkøa nig v½yqøatCagmun xøÜneKeFVICaKMrUsMrab;GñkCMgWv½yekμg nig
RKYsarrbs;eK. Etya:gNak¾eday eBlEdlGñkCMgWcab;epþImeFVIkarsMercBI
ExSCIvit nig GaCIBrbs;Kat; dUcCaTMnak;TMngyUrGEgVg b¤ karsikSabnþeTot
karrkkargareFVI GaBah¾BiBah¾ nig lT§PaBénkarksagRKYsar/ eBlenaHtMrUv
karénkarBüa)alCMgWrbs;BYkeK )anbgánUvPaBmYhμgya:gxøaMgcMeBaHBYkeK.
146
dUecñHGñkCMgWenAEtRtUvkarkarelIkTwkcitþya:gxøaMg edIm,IrkSa[)annUvrebob
Büa)alsMrab;BYkeKpÞal; nig sMrab;GñkenACMuvijBYkeK. PaBtwgEtgmYyeTot
k¾GacnwgekItmaneLIgRbsinebIGñkCMgWdwgxøÜnfaKat;KμanlT§PaBeFVICamþay b¤
Ca«Bukrbs;eK)an.
karRBYy)armÖcMeBaHesckþIsøab; enAEtCamUlehtucMbgbgá[Føak;Twkcitþ
CaBiessGñkCMgWeBjv½yEdlmankaryl;dwgBIplvi)akevC¢saRsþrbs;CMgW
ehIyGacmankar)at;bg;mitþPkþiedaysarEtCMgW. ral;bBaðalM)aknImYy²Edl
ekItmaneLIg eTAtamv½y nig dMNak;kalepSg² TaMgenHsuT§EtTamTarnUvkar
KaMRT nig elIkTwkcitþCab;CaRbcaMBIRkumRKYsar mitþPkþi nig buKÁlikRKUeBTü
ehIysMxan;bMputenaHKW\riyabf nig karxitxMRbwgERbgCaviC¢manénGñkCMgWxøÜn
ÉgpÞal;. CMenOeCOCak;mutmaM PaBcas;TMu EdlGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;
TTYl)an manTMnak;TMngeTAnwgkMritKaMRTEdlBYkeKTTYl)an ehIynwgKμan
lT§plGVITaMgGs; ebIKμankarcUlrYmedaypÞal;BIGñkCMgWxøÜnÉgenaHeT )ann½yfa
smrPUmienaHminGacQñH)aneLIy. [EtmankarBüa)aledayRtwmRtUv ehIy
GacéllkeTA)an rYmCamYynwgkarKaMRTRKb;RKan;/ GñkCMgWPaKeRcInGac
Tb;Tl;nwgTidæPaBGviC¢manrbs;CIvitCamYyCMgWraMuér:RbcaMkay ehIyGacbMeBj
)annUvral;bMNg RBmTaMgeFVIeGayescþIR)afña nig kþIsubinþkøayCakarBit)an.
CaGkusl/ RbeTsPaKeRcInEdlTTYlrgF¶n;F¶redayCMgWtaLasesmIukMritF¶n;
suT§EtCaRbeTskMBugGPivDÆn_ EdlenATIenaH GaC£aFrsuxaPi)alfñak;Cati
matabitaGñkCMgW RBmTaMgbuKÁlikeBTüGacpþl;karKaMRTdl;GñkCMgW)ansþÜcesþIg
Nas; edaysarEtFn;FanenAmankMrit rcnasm<n½§suxaPi)alTn;exSay nig
edaysarmanGaTiPaBsuxaPi)alepSg²eTot.
tYnaTId¾sMxan;mYyrbs; shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu ¬s>G>t¦ Kwkar
elIkkMBs;bNþasmaKmCatiCMgWtaLasesmIu pþl;karKaMRT nig elIkTwkcitþCa
RbcaMdl;GaC£aFrsuxaPi)alfñak;Cati enAtambNþaRbeTsTTYlrgCMgW
taLasesmIu kñúgbMNgeFVI[RbeTsTaMgenaHTTYlsÁal;bBaða nig plb:HBal;
d¾F¶n;F¶rénCMgWeTAelIsuxPaBsaFarN³ RbsinebIminRKb;RKg b¤ RtYtRtaeGay
)anRtwmRtUveT.
147
CMBUkTI 11
Bt’bEnßm
karrs;ran nig KuNPaBCIvit
karGPivDÆn_ya:gsem,Im cMeBaHkarEfTaMBüa)alCMgWtaLasesmIukMritF¶n;kñúg
ry³eBl 10 -20qñaMcugeRkayenH )aneFVIeGayekInGayukal nig KuNPaB
CIvitKYr[kt;sMKal; cMeBaHGñkCMgwEdlGacTTYl)anesvaenaH nig Gnuvtþ)an
tamkarENnaMBüa)alrbs;RKUeBTü. eTaHCaenAbNþaRbeTsEdlmankar
EfTaMKøInikcMeBaHGñkCMgW)anRtwmRtUvk¾eday k¾plvi)akbNþalmkBIelIsCati
Edk enAEtCamUlehtucMbgbgá[GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;søab;)anEdr.
TaMgRbeTsGPivDÆn_ nig kMBugGPivDÆn_ ktþakMNt;karrs;ranrbs;GñkCMgW Kwkar
Gnuvtþn_eGay)antamkarBüa)alkMcat;CatiEdkedayfñaM DFO. xN³Edl
GñkCMgWenARbeTskMBugGPivDÆn_ RbQmmuxnwglT§PaBTTYl)anfñaM DFO ehIy
GñkCMgWenARbeTsGPivDÆn_gayTTYl)anfñaMenH bBaðaecaTeLIgenaH KwRtUvFana
[)anfaGñkCMgW)anRbkan;P¢ab;nUvrbbBüa)al eBareBjedaykarlM)ak nig
PaBQwcab; ehIyFana[)anfaGñkCMgW)aneRbIfñaM DFO jwkjab;tamkar
ENnaM b¤ eT.
karRsavRCavecjpSayqñaM 1996 eday eG> BIka nig shkarI )anbgðajfa
GRtars;ranekIneLIgx<s;bMput cMeBaHGñkCMgWTTYlfñaM DFO cak;bBa©Últam
srésQam )aneRcInCag 225 dgkñúgmYyqñaM Kwfa ebIGñkCMgWcak;fñaM DFO
kan;Etticdg GayuKat;kan;EtxøI. sarsMxan; KwRtUvFana[)anfa GñkCMgW)an
Rbkan;P¢ab;nUvkarBüa)alkMcat;CatiEdk )ann½yfa RKUeBTü matabita nig
RKYsarGñkCMgWmantYnaTIsMxan;kñúgkarKaMRT nig elIkTwkcitþGñkCMgW.
rUbftGñkCMgWmñak;
148
GñkniBn§ qñaM cMnYnGñkCMgW GRtars;rankñúgcMeNamGñkCMgWbBa©ÚlQameRcIn
ehIyeRbIfñaM DFO kMcat;CatiEdk
Modell et al 1982 92 25° enAGayu 25qñaM kñúgcMeNamGñkCMgWenAcRkPBGg;eKøs
ekIteRkay qñaM 1963 ehIyTTYlkarBüa)alenAmnÞIreBTüCMnaj
nig minCMnaj KW karrs;ranmanCIvit)anRbesIrcMeNamGñkEdl
)anTTYl DFO eRbItamkMritmFüm elIsBI 4 Rkam¼s)aþh_.
Zurlo et al 1989 1087 84/2° enAGayu 15qñaM kñúgRkummnusSekItenAqñaM 1965 - 69
Tl;nwg 96/9° enAGayu 15qñaM kñúgRkummnusSekItenAqñaM
1970 - 74 . GñkCMgWTaMgenHTTYlkarBüa)alenAmCÄmNÐl
CMnajcMnYn 7 kEnøg.
Brittenham et al 1994 59 100° enAGayu 25qñaM cMeBaHGñkCMgWkMcat;CatiEdk)anl¥ Tl;nwg
35° enAGayu 25qñaM cMeBaHGñkCMgWkMcat;CatiEdkmin)anl¥Edl
ekItrvagqñaM 1963 - 87/ sßiteRkamkartamdanmYyry³kal
edayGñkCMnaj kñúgmCÄmNÐlEtmYy.
Olivieri et al 1994 97 91° kñúgRkumTTYlkarkMcat;CatiEdk)anl¥ Tl;nwg 18°
kñúgRkumkMcat;CatiEdkmin)anl¥ eRkayBIBüa)alry³ 15qñaM.
GñkCMgWTaMgGs;TTYlkarBüa)alenAmCÄmNÐlCMnaj 3 kEnøg.
Giardina et al 1996 88 rs;)anGayumFüm 29qñaM cMeBaHGñkCMgWekIteRkayqñaM 1963
ehIyTTYlkarBüa)alenAmCÄmNÐlEtmYy.
Piga et al 1996 257 66° enAGayu 25qñaM cMeBaHGñkCMgWekItrvagqñaM 1958 ;- 93
ehIyTTYlkarBüa)alkñúgmCÄmNÐlCMnajEtmYy.
Bargna-Pignatti 1998 1146 82° enAGayu 25qñaM cMeBaHGñkCMgWekItrvagqñaM 1970 - 74
ehIyTTYlkarBüa)alenAmCÄmNÐlCMnaj 7 kEnøg.
Modell et al 2000 796 GRtasøab; 50° munGayu 35qñaM kñúgcMeNamGñkCMgWenAcRkPB
Gg;eKøs EdlTTYlkarBüa)alenAmCÄmNÐlCMnajpg nig
minCMnajpg.
Dewis et al 2001 103 78° enAGayu 40qñaM cMeBaHRkummnusSsuT§EtekItenAqñaM 1957
- 97 ehIy 100° enAGayu 25qñaM cMeBaHGñkCMgWekIteRkayqñaM
1974 . GñkCMgWTaMgGs;TTYlkarBüa)alenAmCÄmNÐl
CMnajEtmYyenAcRkPBGg;eKøs.
(Advances in experimental medicine and biology, volume 509, p125)
149
taragxagelIenHbgðajlT§plénkarsikSaPaKeRcIn EdleFVIeLIgenAry³eBl
Cag20qñaMcugeRkay eTAelIkarrs;ranmanCIvitkñúgCMgWtaLasesmIukMritF¶n;F¶r .
Tinñn½yenHbBa¢ak;fa GñkEdlekItCMgWtaLasesmIukMritF¶n; ehIyTTYlkar
Büa)al)anl¥BIdMbUgTI PaKeRcInGñkekIteRkayqñaM 1974 eBlEdlcab;epþIm
mankaryl;dwgBIkareRbIR)as;)anl¥fñaM DFO ehIyGñkCMgWTTYl nig Gnuvtþn_
)antamkarBüa)alRtwmRtUvmk GñkCMgWTaMenaHman»kasrs;)anyUrehIyman
dMeNIrCIvit)anl¥. ktþaKnøwHeFVI[RbesIrcMeBaHkarpþl;esva nig dMeNIrCIvit
rbs;GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; enAbNþaRbeTsCaeRcIn KwkarbegáIt[man
mCÄmNÐlevC¢saRsþbEg¥k CalkçN³saFarN³mYy EdlGñkCMgWGacTTYl
)ankarBüa)almanKuNPaBl¥bMput. ya:gNak¾eday enAmankargarCaeRcIn
eTotRtUveFVIenAtambNþaRbeTskMBugGPivDÆn_mYycMnYn edIm,IelIkkMBs;sþg;da
¬niyam¦ EfTaMKøInikGñkCMgWtaLasesmIu .
bBaðaepSg²eTot EdlGacCakarRBYy)armÖrbs;GñkCMgW k¾dUcCamatabita
GñkCMgW KWTak;TgnwgbBaðaGaBah¾BiBah¾/ RkumRKYsar/ karhUbcuk nig skmμPaB
ragkay.
rbbGahar nig taLasesmIu
CaTUeTAGñkCMgWtaLasesmIu mincaM)ac;jaMucMNIGaharBiessGVIeT. b:uEnþ GñkCMgW
RtUveCosvagGaharsMbUrCatiEdk. CakarRbesIrKYreCosvagsura b¤ pwkkñúg
kMrittictYc eRBaHeføImrbs;eKgayTTYlrgkarb:HBal; müa:gedaysareføIm
GñkCMgWtaLasesmIupÞúkCatiEdkeRcIn ehIymüa:geTotGacfamanCMgWrlakeføIm
¬sUmGanGMBIcMNIGaharkñúgCMBUkBiess¦.
kILa nig taLasesmIu
GñkCMgWtaLaesmIuGaccUlrYmkñúgkILaCaeRcInRbePT GaRs½yeTA
elIsPaBKøInikrbs;GñkCMgW nig karENnaMrbs;RKUeBTü .
150
visSmkal nig taLasesmIu
shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu ¬s>G>t¦ )ancgRkgbBa¢IeQμaHGñkCMnaj
evC¢saRsþ nig mCÄmNÐlevC¢saRsþCMuvijBiPBelak ¬Gacrk)antameKhTMB½r
rbs; s>G>t¦ EdlGacpþl;esvaBüa)alCUnGñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n;)an.
munnwgeFVIdMeNIreTANa/ GñkCMgWKYrdwgTItaMgmCÄmNÐlevC¢saRsþEdlenAEk,r²
nwgkEnøgEdlxøÜncg;eTA ehIyKYrTak;TgCamYyRKUeBTüBüa)alenAmCÄmNÐl
enaHmunnwgecjBIlMenAdæaneTA. GñkCMgWRtUvR)akdfa xøÜn)anTTYlkarcak;fñaM
bgáarcaM)ac;TaMgGs; ¬Canic©kal RtUvRbwkSaCamYyevC¢bNÐitrbs;xøÜn¦ munnwg
eTATsSnaRbeTsNamYy ehIyRtUvyl;dwgBIGRtaCMgWqøgBiessNamYy
enAtMbn;EdlxøÜneRKageTATsSna ¬sUmGankarENnaMGMBIkareFVIdMeNIr Edlman
pSayelIeKhTMB½rrbs;GgÁkarsuxPaBBiPBelak¦. ral;fñaMEdlcaM)ac; sMrab;
rbbBüa)alrbs;GñkCMgW rYmmanfñaMpSH nig sMPar³s¥atKμanemeraK RtUvevcx©b;
edayykcitþTukdak; ehIydak;kñúgkabUb b¤ va:lIkan;enAnwgéd.
cMeBaHGñkCMgWEdleRKageTAelgtMbn;PñMx<s;² RtUvman eGm:UkøÚb‘Ín kMritFmμta
ehIyGñkCMgWxøÜnÉgpÞal;RtUvman»kashVwkhat;pSaMunwgry³kMBs;x<s;Camun
sin. dUecñHGñkCMgWRtUvkMritxøÜnÉg kMueTAtMbn;NaEdlmankMBs;x<s;Cag
11000hVIteLIy b¤k¾RtUv[c,as;fa xøÜnRtUvbBa©ÚlQamPøam munnwgecj
dMeNIreTAry³kMBs;x<s;. eRkABIenH KμankarhamXat;BITIkEnøgeFVIdMeNIreT.
karGaBah¾BiBah¾ nig RKYsar
BitNas;GñkCMgWtaLasesmIukMritF¶n; GacerobkarehIymankUn)an. kUnrbs;
eKmansuxPaBya:gNaenaH sßitenAelIsßanPaBsuxPaBénédKUrbs;eK )an
esckþIfa édKUmansuxPaBl¥Fmμta/ manpÞúkCMgW b¤ manCMgWtaLasesmIuEtmþg.
RbsinebIGñkCMgWmñak;erobkarCamYyGñkCMgWtaLasesmIumñak;epSgeTot kUnTaMg
Gs;rbs;BYkeKnwgmanCMgWEdr. RbsinebIGñkCMgWmñak;erobkarCamYyGñkpÞúk
CMgWEbtta taLasesmIu 50° énkUnekItmkmanCMgW ehIy 50° eTotCa
rUbftGñkCMgWmñak;CamYykUn
rbs;nag EdlmansuxPaBl¥
151
pÞúkCMgW . müa:geTotRbsinebIGñkCMgWmñak;erobkarCamYyGñkFmμtaKμanpÞúkCMgW
enaH 100° kUnekItmkRKan;EtCaGñkpÞúkCMgWb:ueNÑaH.
segçbmk GñkCMgWEdlGnuvtþ)antamkarENnaMrbbBüa)al GacmanCIvitrs;
enAsuxsb,ayesÞIrEtFmμta. ]TahrN_ enARbeTs sIuRBUs GñkCMgW
taLasesmIu 83°)anbBa©b;karsikSaCan;x<s; ehIy 25° eTot)anTTYl
sBaØabR½tsalkviTüal½y. GñkCMgW 22° )anerobkar kñúgenaH 73° man
kUn xøHmankUn 3 b¤ 4nak;. GñkCMgW 79° enA sIuRBUs Rbkbkic©karkñúgEpñk
sib,kmμ nig ksikmμ/ CaelxaFikar/ CaRKUbeRgon/ CaKilanub,dæak-yika/
CabuKÁlikevC¢saRsþ b¤ GmevC¢saRsþ.
152
CMBUkTI 12
eGBIedmIsaRsþ nig karkarBarCMgWtaLasesmIu
eGBIedmIsaRsþ
BImuneKKitfa taLasesmIuCaCMgWmanedImkMeNItenAEttMbn;smuRTemDIETra:eN
eT/ b:uEnþbc©úb,nñenH eKdwgfa vamanenABaseBjRKb;tMbn;CaeRcInén
BiPBelak. eKeXIjmantaLasesmIuenABaseBjGWr:ubxagt,Úg cab;BI
RbeTs B½rTuykal; eTAdl;RbeTseGs,a:j/ GIutalI nig Rkic nig
RbeTsGWr:ubkNþalmYycMnYn RBmTaMgEpñkxøHénGtItshPaBsUevot.
taLasesmIuekItmanpgEdrenAtMbn;mCÄwmbUBa’rhUtdl;GIur:g; )a:KIsßan/
\NÐa/ bg;køaeds/ éf/ ma:eLsIu/ \NÐÚeNsIu nig RbeTscinPaKxagt,Úg
RBmTaMgRbeTsenAtameqñrPaKxageCIgénTVIbGaRhVik nig enAGaemrik
xagt,Úg.
taLasesmIumanGRtaQWCaBiess enAtamtMbn;Edlman b¤ Føab;manCMgW
RKuncaj; ¬emIlrUb 12a¦. )a:ra:sIutCMgWRKuncaj; KWCaPñak;garbgáCMgWmYyEdl
cMlgeTAmnusStamry³mUsEdkeKalxaM ehIybgáCaCMgW edaybMpøajeKalika
QamRkhm ¬emIlrUb 12b¦. eKKitfa enAtMbn;EdlFøab;manCMgWRKuncaj;
srIragÁkayrbs;mnusSmanbMErbMrYltUcmYyelIBn§ú EdlCaKuNRbeyaCn_d¾
RbesIrCagGñkEdlKμanbMErbMrYlBn§ú. karenHeFVI[mankarpøas;bþÚrdl;
briyakaseKalikaQamRkhmEdleFVI[)a:ra:sIutCMgWRKuncaj;minGacmanCIvit
nig ekItkUnekItecAteTAeTot)an. sPaBpøas;bþÚrenHnaMeGayekItCMgW Ebtta
taLasesmIukMritRsal. eKeCOfa minxusBICMgW Gal;hVa taLasesmIu nig CMgW
Sickle cell Edr/ GñkCMgW Ebtta taLasesmIukMritRsal suT§EtmanlT§PaB
Tb;Tl;CMgWRKuncaj; RbesIrCagbuKÁlsuxPaBFmμta KWfa kñúgry³eBlCaeRcIn
qñaMmkenH kñúgbNþatMbn;enATUTaMgBiPBelakEdlmanCMgWRKuncaj; cMnYnGñkCMgW
Countries affected by
malaria before
establishment of control
programmes
12a
Malaria parasites
(trophozoites of
P. falciparum in red cells)
12b
153
Ebtta taLasesmIukMritRsal )anekIneLIgya:gxøaMg xN³EdlbuKÁlsuxPaB
FmμtaCaeRcIn)ansøab;edaysarCMgWRKuncaj;F¶n;F¶r. eTaHbIkñúgbNþaqñaM
cugeRkayenH kmμviFIbM)at;CMgWRKuncaj; )aneFVIeGayFøak;cuHya:gKMhuk énkrNI
CMgWRKuncaj;kñúgtMbn;CaeRcInénBiPBelakk¾eday k¾dMeNaHRsayCMgW
taLasesmIu nig CMgWeGm:UkøÚb‘ÍnkMritF¶n;epSg²eTot enAEtCabBaðaRbQmKYr[
kt;sMKal;dEdl.
kareFVIcMNakRsukrbs;RbCaBlrdæ nig GaBah¾BiBah¾rvag
Catisasn_xus²Kña )annaMykCMgWtaLasesmIu eTAesÞIrEtRKb;
RbeTsTaMgGs;kñúgBiPBelak dUcCa GWr:ub xageCIgEdlBImun
mkminEdlmanCMgWtaLasesmIuesaH Etbc©úb,nñenH )ankøay
eTACabBaðasuxPaBsaFarN³d¾cMbgmYy.
tamRbPBKYreGayTukcitþ)an)a:n;RbmaNfa RbEhl 1/5°
énRbCaBlrdæTUTaMgBiPBelak KW 80 - 90 lannak;CaGñkpÞúkCMgW Ebtta
taLasesmIu ehIyCaerogral;qñaM mankumarRbmaN 60>000nak; ekItBImþay
mkmanCMgWenH/ mYyPaKFMsßitenARbeTskMBugGPivDÆn_. eKdwgc,as;fa tYelx
enHCakarvaytMélTab edaysarfamanTinñn½yBitR)akdtictYcNas;EdleK
Gacrk)ansþIBIGRtapÞúkCMgW Ebtta taLasesmIu ¬edaykarBinitüBn§ú¦ kñúg
RkumRbCaBlrdæCaeRcIn CaBiesskñúgtMbn;énBiPBelakEdleKsÁal; b¤ rMBwgfa
nwgTTYlkarb:HBal;ya:gF¶n;F¶r. enATUTaMgBiPBelak/ tamÉksarrbs; s>G>t
)an[dwgfamanEtGñkCMgW taLasesmIukMritF¶n; RbmaNCa 20>000nak;
b:ueNÑaH enAmanCIvitehIy)ancuHbBa¢IreQμaHfa)anTTYlkarBüa)al karenHKUs
bBa¢ak;nUvkarBitd¾CUct;fa mYyPaKFMénkumarEdlTTYlrgCMgWenHekItenARbeTs
kMBugGPivDÆn_ søab;edayBMu)anTTYlkareFVIeraKvinicä½y b¤ eFVIeraKvinicä½ymin)an
RtwmRtUv TTYlkarBüa)almin)anl¥ b¤ min)anTTYlkarBüa)al.
EpnTIenH ¬emIlrUb 12c¦ bgðajBIRbeTsEdlb:HBal;eday CMgW Ebtta
taLasesmIu. ebIeKKitbBa©ÚlCamYyCMgWeGm:UkøÚb‘ÍnF¶n;F¶repSgeTot dUcCaCMgW
12c
(From TIF’s “Guidelines for
the Clinical Management
of Thalassaemia”
154
Sickle cell nig HbE/β - taLasesmIu/ enaHmanRbmaN 5° énRbCaCn
TUTaMgBiPBelakTTYlrgCMgWEbbenH.
karkarBar
taLasesmIu KWCaCMgWmYyGackarBar)an. manRbeTsmYycMnYn
)anbgðajPaBeCaKC½yya:gc,as; dUcCa GIutalI/ Rkik nig sIuRBYs
EdlknøgmksuT§EtsßitkñúgcMeNamRbeTsTImYyEdlbegáIt)an
kmμviFICatiRbkbedayeCaKC½y edaykat;bnßy)anKYr[kt;sMKal;
nUvkMeNItkumarmanCMgWtaLasesmIu ehIykrNIxøHRtUv)anbnßy
dl;cMNucesÞIrEtKμan. pÞúyeTAvijenAcRkPBGg;eKøs knøgmkFøab;
manGnuvtþkmμviFIkarBar EtKaμneKalneya)ayfñak;CatisMedAkarBar
eT GRtakMeNItkumarmanCMgW)anFøak;cuHEt 50° b:ueNÑaH ¬emIlrUb 12d¦ .
bc©úb,nñenH TidæPaBKnøwHénkmμviFIkarBarRbkbedayeCaKC½ybMput)anbegáIt
CamUldæansMrab;kmμviFIenAbNþaRbeTsepSg²eTot EdlTTYlrgCMgW.
TaMgenHman ³
� Tak;TajqnÞH nig karebþC£acitþrbs;rdæaPi)al
� begáItnUvyuT§nakarGb;rMsuxPaBRbkbedayfamBleday
pþl;karyl;dwgdl;mRnþIsuxaPi)al nig saFarN³CnTUeTA.
� begáItmnÞIrBiesaFn_RbkbedayKuNPaBedIm,I ³
- BinitüQamedIm,IRsavRCav
- eFVIeraKvinicä½yelITarkñúgépÞ
� elIkkMBs;esvaEpñksmÖB nig Bn§ú
sarsMxan;énkarkarBar
tamGgÁkarsuxPaBBiPBelak)an[dwgfa karcMNayRbcaMqñaMénkmμviFIkarBar
fñak;CatimYyenAbNþaRbeTsCaeRcIn esÞIrEtesμInwgtMélBüa)alsMrab;ry³eBl
mYyqñaM cMeBaHGñkCMgWmYyRkumEdlcab;kMeNItkñúgmYyqñaM.
12d
(WHO/HGN/WG/00.1 2000)
(WHO/HGN/WG/00.1 2000)
155
tMélcMNaysMrab;karBarRbcaMqñaMenAefrCab;rhUt ÉtMélcMNaycMeBaH
karBüa)alvijekIneLIgBImYyqñaM eTAmYyqñaM ¬emIlrUb A¦ dUecñHplcMeNj
ecjBIkmμviFIkarBarekIneLIgCaerogral;qñaMeBlGnuvtþkmμviFI. GgÁkarsuxPaB
BiPBelak)anbgðajfa ebIKμankmμviFIkarBaredIm,IkMritcMnYnkMeNItkumarman
CMgWeTenaH RbeTsPaKeRcInnwgBMuGacmanlT§PaBéllkpþl;karBüa)al[
)anl¥ dl;RKb;GñkCMgWtaLasesmIu)aneLIy. dUecñH kmμviFIkarBarRbkbeday
RbsiT§iPaB mansarsMxan;Nas;edIm,ITuklT§PaBcMNayelIkarBüa)aleGay
)anl¥dl;GñkCMgWEdlmanRsab; ¬emIlrUb A¦.
rebobEdltaLasesmIucMlgCalkçN³tMNBUC
dUc)anCMrabkñúgCMBUkTImYy/ Ebtta taLasesmIukMritRsal cMlgBI
«BukmþayeTAkUntamrebob GUtUsUm:al er:esssIuv ¬Autosomal
recessive¦ )ann½yfa kumarTTYlBn§úbgáCMgW EtmYyBI«Buk b¤ BImþay
¬ebITTYlBn§úbgáCMgWTaMgBIr BImþaypg nig «Bukpg enaHbgáCasPaB
KøInikF¶n;F¶r ehAfa taLasesmIukMritF¶n;¦. eBlEdlTarkcab;kMeNIt
kñúgépÞ vaTTYlCalkçN³tMNBUC Bn§úEbttakøÚb‘Ín ¬β-globin gene¦ mYy
BI«Buk nig mYyeTotBImþay. eBlNaTaMg«BukTaMgmþaypÞúk Bn§úEbttakøÚb‘Ín
Fmμta kUnnwgTTYlCalkçN³ tMNBUC Bn§úEbttakøÚb‘Ín TaMgBIrFmμta dUcbgðaj
kñúgrUb.
eBlNamñak;kñúgcMeNam«Bukmþayman Bn§úEbttakøÚb‘Ín manCMgW )anesckþIfa
Kat;KWCaGñkpÞúk Ebtta taLasesmIu ehIymñak;eTotman Bn§úEbttakøÚb‘Ín
FmμtaKμanCMgW kUnnImYy²ekItmkmanmñak;kñúgBIrnak; b¤fa 50° man»kas
TTYltMNBUCBn§úCMgWtaLasesmIu BI«Buk b¤ mþay EdlmanpÞúkBn§ú
QW dUcbgðajkñúgrUb. kUn²TaMgenH GacCa ³
[i] GñkpÞúk Ebtta taLasesmIukMritRsal/ b¤
[ii] Ebtta taLasesmIu eGetr:UhSIúháÚt/ b¤
[iii] Ebtta taLasesmIukMritRsal
156
GñkpÞúktaLasesmIukMritRsal
GñkpÞúk taLasesmIukMritRsal minmanCMgWGVIeT. eKBMumaneraKsBaØapøÚvkay b¤
pøÚvcitþeLIy ehIymintMrUveGaymanrbbGaharBiess b¤ karBüa)al
evC¢saRsþeLIy. karvivtþn_eTAGnaKt/ sPaBenHminGackøayeTACaCMgWF¶n;F¶r
eLIy/ tamBiteTAebImin)aneFVIetsþBiesssMrab;CMgWenHeT PaKeRcInnwgmin)an
dwgfa BYkeKmanpÞúkCMgW. ya:gNak¾edayGñkpÞúkxøH GacmansPaBesøksøaMg
bnþicbnþÜc EdlGac[eKeFVIeraKvinicä½yedayPan;RcLMfaCaCMgWxVHCatiEdk.
kareFVIetsþmnÞIrBiesaFn_ Gac[eKeFVIkarEbgEckkrNITaMgBIr)anedaygay.
RsþICaGñkpÞúktaLasesmIu kalNamanépÞeBaH GacmansPaBesøksøaMgkMrit
mFümEdlGacFUres,Iyvij edaypþl;CatiEdkbEnßmkñúgGMLúgeBlmanépÞeBaH.
ehtuGVIGñkcaM)ac;RtUvdwgfa etIxøÜnGñkCaGñkpÞúkCMgW b¤ Gt;
fVIebIGñkpÞúktaLasesmIukMritRsal BMumanplb:HBal;suxPaBk¾eday EtebIGñk
pÞúkmñak;mankUnCamYyGñkpÞúkmñak;eTot enaHkñúgkUnbYnnak; manmñak; b¤ faman
»kas 25° nwgmanCMgWtaLasesmIukMritF¶n;.
dUcrUbPaBbgðajRsab;/ eBlEdl«BukmþayTaMgBIrCaGñkpÞúkCMgW
ral;eBlmanépÞeBaH kUnenaHman»kas 1¼4 ¬25°¦
nwgmanCMgWtaLasesmIukMritF¶n;/ man»kas 1¼2 ¬50°¦
CaGñkpÞúktaLasesmIukMritRsal ehIy 1¼2 ¬25°¦
man»kasminekItCMgWesaH.
eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta nig CMgWeGm:UkøÚb‘ÍnepSg²eTot
eK)ansÁal;eGm:UkøÚb‘ÍnmnusSFMEdlCaRbePT {xusFmμta} mYycMnYnepSgeTot
Edlmanrcnasm<½n§xusFmμta nig sPaBKøInikEsþgecjxus²Kña. eKsÁal;
eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμta TaMgenHfaCaeGm:UkøÚb‘ÍnEdlmanrcnasm<½n§køay rYmman
HbS, HbE, HbC, HbH, HbD nig Hb Lepore. eGm:UkøÚb‘Ín TaMgenHcMlg
CalkçN³tBUCdUcKñanwg Ebtta taLasesmIuEdr. ya:gNak¾eday manEt
157
GñkTTYlcMlg Hb Lepore nig HbS BI«Buk nig mþayb:ueNÑaH EdlmansPaB
KøInikF¶n;F¶r eday Hb Lepore mansPaBdUcKñanwgCMgW Ebtta taLasesmIu
BIkMritmFüm eTAF¶n;F¶r/ ehIy HbS bgáCMgW Sickle cell EdlCaCMgWeGm:UkøÚb‘Ín
mYyF¶n;F¶r epSgBI Ebtta taLasesmIukMritF¶n; TaMgsPaBKøInikEsþgecj nig
TaMgkarEfTaMevC¢saRsþ. cMeBaH eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμtaepSgeTot HbC, HbD b¤
HbE KμanEsþgecjCaCMgWeT eTaHCacMlgtBUCBI«BukmþayTaMgBIrk¾eday.
ya:gNak¾eday eGm:UkøÚb‘ÍnkøayTaMgenHGacpÁúMKñaCamYy Ebtta taLasesmIu
kMritRsal begáItCaCMgWelahit EdlmanrUbPaBKøInikmankMritF¶n;F¶repSg²Kña.
HbE/ββ - taLasesmIu
HbE Ca eGm:UkøÚb‘ÍnxusFmμtamYyeXIjmanTUeTACageK CaBiesskñúgcMeNam
RbCaBlrdæEdlmanExSRsLayenAtMbn;GasIuGaeKñy_ dUcCa km<úCa/
evotNam/ éf.
ebIsinmñak;kñúgcMeNam«Bukmþay CaGñkpÞúkEbtta taLasesmIu
kMritRsal ehIymñak;eTotCaGñkpÞúk HbE eBlmanépÞeBaHmþg²
man»kas 25° kUnekItmkmanCMgW HbE/β - taLasesmIu.
CMgW HbE/β - taLasesmIu
CaCMgWkgVHeKalikaQamRkhmkMritFn;bgÁÜrmYy EdleraKsBaØa
EtgEtmansPaBRsedogKñanwgCMgW Ebtta taLasesmIukMrit
mFüm b:uEnþvaGacmansPaBF¶n;F¶rdUc CMgWtaLasesmIukMritF¶n;Edr. sPaB
KøInikEsþgecj nig karEfTaMevC¢saRsþénCMgW HbE/β - taLasesmIu
manEcgkñúgesovePAenH.
Hb Lepore/β - taLasesmIu
karpÁúMcUlKñaén Hb Lepore CamYy Ebtta taLasesmIu EsþgecjCasPaB
KøInikmYyF¶n;F¶r dUcKñanwg Ebtta taLasesmIukMritF¶n; ehIycMlgCalkçN³
tBUCdUckarerobrab;kñúgCMgW HbE/β - taLasesmIu xagelIEdr.
158
HbS/β - CMgWtaLasesmIu
ebIsinmñak;kñúgcMeNam«Bukmþay CaGñkpÞúk Ebtta taLasesmIu
kMritRsal ehIymñak;eTot CaGñkpÞúk HbS man»kas 25°
kUnekItmkmanCMgW Hbs/β - taLasesmIu.
HbS eXIjmanTUeTAelICnCatiGaRhVik b¤ GñkCab;ExSRsLay
BItMbn;emDIETra:eN. sPaBF¶n;F¶rénCMgW ERbRbYleTAtam
brimaN EbttakøÚb‘ÍnFmμta ¬normal β-globin¦ Edlpliteday Bn§úEbtta
¬β-gene¦. eBlNa Bn§úEbtta minplit EbttakøÚb‘Ín )aneT sPaBCMgW
esÞIrEtdUcKñaebHbiTnwgCMgW Sickle cell. eBlNa Bn§úEbtta plit
EbttakøÚb‘Ín )anxøH sPaBCMgWmanlkçN³minsUvF¶n;F¶reT. Bt’mankñúg
esovePAenH minniyayGMBICMgWenHeT Bt’manbEnßmmanelIeKhTMB½r
rbs;GgÁkarsuxPaBBiPBelak.
karpÁúMeGm:UkøÚb‘ÍnkøayepSgeTot GaccMlgCalkçN³tBUCEdr mandUcCa β/Hb
Lepore nig HbO Arab/β ¬TaMgBIrenHRsedogKñanwgCMgWtaLasesmIukMrit
mFüm¦ehIynig HbS/HbC, HbS/HbD Punjab nig HbS/HbO Arab TaMg
Gs;enHmansPaBRsedogKñanwgCMgW Sickle cell EdlmankMritF¶n;F¶repSg²Kña.
Gal;hVa taLasesmIu
Normal alpha
globin genes
chromosomes 16
Chromosome
a-thalassaemia
minor
on the same
chromosome
Chromosome
a-thalassaemia
minor
on opposite
chromosomes
slient carrier
159
CMgW Gal;hVa taLasesmIu ¬a - thalassemia¦ xusEbøky:ag
xøaMgBICMgW Ebtta taLasesmIu ¬β - thalassemia¦. Bt’man
kñúgesovePAenH BMuniyayGMBIbuKÁlpÞúk Gal;hVa taLasesmIueT.
Bt’manbEnßmsþIGMBICMgWGal;hVa taLasesmIu manenAelIeKhTMB½r
rbs;GgÁkarsuxPaBBiPBelak. ya:gNak¾eday Bt’manCa
mUldæanxøHsþIBIeGBIedmIusaRsþ nig lkçN³cMlgbnþBUCénCMgWenH
manCUnenATMB½rbnÞab;.
enAkñúgBiPBelakmanGñkpÞúk Gal;hVa taLasesmIu cMnYn
260lanGñk krNIx<s;bMputmanenA \Nða/ GasIuGaeKñy_ nig
GaRhVik ehIymanEtbnþicbnþÜcenAtMbn;emDIETra:eN ehIyman
edaykMrenAGWr:ubxageCIg.
pÞúyBI EbttakøÚb‘Ín/ Gal;hVakøÚb‘ÍnekIteLIgBIBn§úcMnYnbYn EdlenA
mçagBIrelIExSTaMgsgxagénRkUm:UsUmTI 16.
Gal;hVataLasesmIukMritRsal pÁúMtamlkçN³epSg² edIm,I
[ekItCaCMgWelahitBIkMritRsaleTAF¶n;F¶r.
bNþMúeraKsBaØa Hydrops foetalis én Hb Bart ¬emIlrUb ii¦
CaCMgW Gal;hVa taLasesmIukMritF¶n;CageKbMput KWCasPaB
GUm:UhSIúháÚt ¬Homozygous state¦ sMrab;CMgW ao -
taLasesmIu )anesckþIfa Bn§úGal;hVakøÚb‘Ín ¬a-globin
genes¦TaMgbYnmindMeNIrkar ehIyKμanplitExSRbUetGIun
Gal;hVa ¬a-chains¦ eT. lkçN³enH
bgá[mankgVHRKab;QamRkhmF¶n;F¶r naM[TarkkñúgépÞsøab;.
eTaHbIsPaBKøInikEsþgecjmkmansPaBxus²KñaeRcInk¾eday k¾buKÁlmanCMgW
HbH ¬emIlrUb iii¦ mYyPaKFM mansuxPaBl¥Fmμta. TMrg;EtmYyKt;énCMgW
HbH EdlekItmanedaykMr ehIymansPaBF¶n;F¶r KW Hydrops foetalis.
[i]
[ii]
[iii]
160
sarsMxan;én Gal;hVa taLasesmIu kñúgdMeNIrKøInikén Ebtta
taLasesmIu
vtþmanCMgW Gal;hVa taLasesmIukMritRsal mansar³sMxan;cMeBaHGñkCMgW
Ebtta taLasesmIu GUm:UhSIúháÚt edaysar Gal;hVa taLasesmIuenH
GacCYy bnßyGtulüPaBrvagExSRbUetGIun Gal;haV nig Ebtta
EdlCakareFVI[sPaBKøInikCMgW Ebtta taLasesmIueTACaRsal.
EsVgyl;fa etIrUbGñkCaGñkpÞúk b¤ Gt;eT
karpþl;RbwkSaGMBIkarBinitüBn§ú
krNIPaKeRcIn etsþmnÞIrBiesaFn_samBaØGac[dwg)anfabuKÁlmñak;CaGñkpÞúk
taLasesmIukMritRsal b¤ ya:gNa. ya:gNak¾eday munGnuvtþetsþmnÞIr
BiesaFn_NamYy sMxan;buKÁlenaHRtUvTTYlkarpþl;RbwkSaGMBIkarBinitüBn§ú
ebIGaceFVIeTA)an edaypþl;CUnKat;nUvBt’man dMbUnμan karENnaMsþIBImUlehtu
EdlRtUveFVIetsþ ehIyniglT§pletsþmann½yya:gNacMeBaHKat;.
müa:gvijeTot karpþl;Bt’manTaMgenHRtUvEp¥kelIkmμviFIGb;rMsuxPaBeGayl¥.
Gñkpþl;RbwkSanwgTTYlkarhVwkhat;Biess edIm,ImanlT§PaBBiPakSaTidæPaB
sMxan;² GMBIkarkarBar nig GMBICMgWpgEdr rYmman ³
� TIkEnøgRtUveFVIetsþQam
� rebobbkRsaylT§pletsþQam
� Gtßn½yBaküfa GñkpÞúk/ rYmmandak;CMerIsCUndl;GñkpÞúkBIrnak; Edlman
KMeragmankUnCamYyKña b¤ dak;CUndl;GñkmanépÞeBaHrYceTAehIy
)anesckþIfa KUrRskrRbQmmuxnwgeRKaHfñak;.
� FmμCati nig karBüa)alCMgWtaLasesmIukMritF¶n; b¤ CMgWeGmU:køÚb‘ÍnepSg
NamYyeTot b¤ CMgWBn§ú.
� Gñkpþl;RbwkSaRtUvpþl;Bt’mandl;buKÁl nig KUrRskr eday[BYkeKeFVIkar
sMerccitþedayÉkÉg BIviFIEdlBYkeKR)afñaGnuvtþn_. ya:gNak¾edaydMbUnμan
pþl;edayGñkRbwkSa nig karsMerccitþrbs;BYkeK rEmgTTYl\T§iBlBICMenO
161
sasna nig vb,Fm’. karecjpSayrbs; s>G>t {karkarBarCMgW
taLasesmIu nig CMgWeGm:UkøÚb‘ÍnepSg²} PaKTI1 Gacpþl;dl;GñkGan
nUvBt’manCMnajsþIBIbBaðaTaMgenH.
kareFVIetsþmnÞIrBiesaFn_edIm,IkMNt;GñkpÞúk Ebtta
taLasesmIukMritRsal
etsþmnÞIrBiesaFn_sMrab;CMgWtaLasesmIu rYmmanetsþQamEdleKeFVICaRbcaM
eKehAfa karrab;ya:geBjeljénRKab;Qam ¬CBC = Complete Blood
Count¦ Edlmankarvas;kMriteGm:UkøÚb‘Ín nig rgVas;epSg²eTot Tak;TgnwgcMnYn
nig maDeKalikaQamRkhmEdleK[eQμaHfa {TMhMmFümrbs;eKalika
QamRkhm} ¬MCV = Mean Corpuscular Volume¦ nig { TMgn;mFümén
eGm:UkøÚb‘ÍnkñúgeKalikaQamRkhmnImYy²} ¬MCH = Mean Corpuscular
Haemoglobin¦. ]TahrN_ mnusSeBjv½y ebI MCV ticCag 75 GacbBa¢ak;
)anfa CaGñkpÞúkCMgW ¬Etvak¾GacbBa¢ak;BIsPaBxVHCatiEdkEdr EdletsþepSg
eTotnwgEjkkrNInImYy²)an¦. MCV GacmankMritTabcMeBaHkUnekμg ehIy
ERbRbYleTAtamGayu. eKBinitüeKalikaQamRkhm edaymIRkUTsSn_pgEdr
edIm,IdwgTMhM nig rUbragrbs;va. eKalikaQamRkhmrbs;GñkpÞúktaLas-
esmIu manragRsemalRkhmesøk ehIymanrUbragreqtrqUt ¬Poikilocy-
tosis¦¬emIlrUb 12f¦ xusBIeKalikaQamRkhmFmμta manBN’RkhmRkem:A
ragmUlptkNþal ¬emIlrUb 12e¦.
rgVas;RKab;Qam rbs;mnusSFmμtaTUeTA nig GñkpÞúkEbtta taLasesmIukMritRsal
mnusSFmμta GñkpÞúkEbtta taLasesmIu
Hb 135 g/dl Hb 142 g/dl
HCT 42% HCT 42,5%
MCV 88,8 fl MCV 61,2 fl
MCH 28,5 pg MCH 20,5 pg
MCHC 32,1 g/dl MCHC 33,4 g/dl
RDW-CV 13,1% RDW-CV 15,9%
A2 5,3%
162
ebIetsþmnÞIrBiesaFn_t²eTAeTot [dUcCa lT§PaBP¢ab;CatiEdksrub ¬TIBC =
Total Iron Binding Capacity¦ nig Ferritin] Gac[eKTat;ecalnUvkgVHCati
EdkEdlbgá[ MCV fycuH enaHeKGnuvtþetsþbEnßmeTot edIm,IbBa¢ak;
taLasesmIukMritRsal nig kMNt;RbePTrbs;va. etsþedIm,IkMNt; Ebtta
taLasesmuIkMritRsal KWCadMeNIrmYyEdleKehAfa karEjkRbePT
eGm:UkøÚb‘ÍnedaycrnþGKÁisnI ¬Hemoglobin Electrophoresis¦ EdlGac[
eKvas;brimaN HbA EdlsarFatupSMcMbgrbs;eGm:UkøÚb‘ÍnmnusSFM nig brimaN
HbA2 EdlmanEtbnþicbnþÜc. eGm:UkøÚb‘ÍnepSgeTotEdlmanCaFmμtakñúg
RKab;QamRkhmmnusSFM dUcCa eGm:UkøÚb‘ÍnTarkkñúgépÞ (Foetal hemoglobin
= HbF) Gacvas;)anEdreday viFIEjkedaycrnþGKÁisnI
¬Electrophoresis¦. krNIPaKeRcInetsþxagelIvaRKb;RKan;edIm,IkMNt;buKÁl
CaGñkpÞúkCMgW.
cMeBaH Gal;hVa taLasesmIukMritRsal eKEtgEtdwg)aneRkayBITat;ecal
bBaðaepSg²EdleFVIeGay MCV fycuH )anesckþIfa KμankgVHCatiEdk/
kgVHeKalika
QamRkhm
TMhMeKalikaQamRkhmtUc²
(Microcytosis) (MCV < 75fl)
HbA2 HbF epSg²
TMrg;c,as; 0 - + + > 3,5% 1 - 5%
βδ 0 - + + < 3,5% 5 - 10%
Lepore 0 - + + < 3,5% 1 - 5% 5 - 10%
Hb Lepore
GñkpÞúkCMgWkñúg
sPaBes¶oms¶at;0 0 < 3,5% < 2%
T M rg ; epSg² énEbtta taLasesm I u
Blood film from a
non-carrier (normal)12e
Blood film from a
ββ-thalassaemia carrier12f
163
lT§plFmμtacMeBaHkarEjkRbePTeGm:UkøÚb‘ÍnedaycrnþGKÁisnI/ ehIyKat;man
edImkMeNItBICnCatiEdlsMbUrGñkekItCMgWenH/ TaMgenHGacsnμt;)anfa Kat;Ca
GñkpÞúk Gal;hVa taLasesmIu. kñúgkal³eTs³xøH eKRtUvGnuvtþetsþ DNA
edIm,IkMNt;vtþman b¤ Gvtþman Ebtta b¤ Gal;hVa taLasesmIukMritRsal.
etsþBn§úEbbenH kMBug)anRtUveKeRbIR)as;ya:gTUlMTUlayeLIgsMrab;kMNt;
taLasesmIukMritRsal.
nrNaxøHKYreFVIetsþQam ?
edaysarkarkarBarCMgWtaLasesmIu vamansar³sMxan; ehIysPaBBitEdl
faCMgWenHmanekItesÞIrEtRKb;tMbn;TaMgGs;TUTaMgBiPBelak karBinitüQamrk
CMgWtaLasesmIukMritRsal KYrEtbBa©ÚlkñúgkmμviFIkarBarCMgWfñak;Catiedaycab;
epþImeFVIelIkumartUc² b:uEnþvacaM)ac;Nas;munerobGaBah¾BiBah¾ b¤ munman
épÞeBaH edIm,Ipþl;CMerIsRbesIrbMputdl;BYkeK. ya:gehacNas;eKKYr
BicarNaBinitüQam ³
k> eBldwgfamanbgb¥ÚnCaGñkpÞúkCMgW b¤ manCMgW
x> b¤k¾dwgfamanbgb¥Únrs;enA b¤ mkBIRbeTsEdlmanGRtaCMgWtaLasesmIux<s;
PaBrYmExSelahitCamYyKña
PaBrYmExSelahitCamYyKña mann½yfa manelahitRbhak;RbEhlKña dUcenH
karerobkarrvagbgb¥Únsac;Cit eKrab;fa GaBah¾BiBah¾ExSelahitCamYyKña
¬Consanguineous marriage¦. enAkEnøgCaeRcInkñúgBiPBelakenH eKelIk
Twkcitþ nig GnuvtþGaBah¾BiBah¾EbbdUecñH. ya:gNak¾eday TMnak;TMngsac;
Qamrvag«Buk nig mþaykan;EtCit eRKaHmankUnekItCMgWtaMgBIkMeNItk¾man
kan;EteRcIn dUcCaCMgWtaLasesmIu.
KUrRskrEdlKμanCab;sac;QamnwgKañ »kasRbEhl 98° mankUnsuxPaB
l¥Fmμta. KUrRskrEdlCabgb¥ÚnCIdUnmYYynwgKña »kasRbEhl 96° mankUn
suxPaBl¥. KUrRskrEdlCabgb¥ÚnCIdUnmYYynwgKña ehIyman«Bukmþay nig¼b¤
164
CIdUnCItak¾CaKUrRskrsac;QamCitEdrenaH »kasRbEhl 94° mankUn
suxPaBl¥.
dUcKñaenHEdr eRKaHmankUnekItCMgWfycuHya:gxøaMgeTAvij ebI«Bukmþayman
TMnak;TMngsac;Qamq¶ayBIKña. kñúgcMeNamkumarekItmk 1000nak; BI«Buk
mþayKμanCab;sac;QamnwgKña mankumarRbEhlEt 2 - 3 nak; b:ueNÑaHTTYl
Bn§úbgáCMgW/ EtebI«Buk nig mþaymanTMnak;TMngsac;QamnwgKña 2 - 20 nak;
nwgmanCMgWEbbenH KwvaGaRs½yelITMnak;TMngsac;QamCit b¤ q¶ay.
CMerIssMrab;KUrRskrRbQmmuxnwgeRKaHfñak;
kareFVIetsþTarkkñúgépÞ (Prenatal testing)
krNIRsþImñak;CaGñkpÞúkEbtta taLasesmIukMritRsal kMBugKitcg;mankUn b¤
manépÞeBaHrYceTAehIy édKUrrbs;nag ¬ebIsinminTan;)andwgBIsPaBpÞúkCMgW
xøÜnÉgeT¦ KYreFVIetsþQamPøam edIm,Idwgfa Kat;manpÞúktaLasesmIukMrit
RsalEdr b¤ Gt;. RbsinebIGñkTaMgBIrCaGñkpÞúk KUrRskrenHGaceFVIkarsMerc
citþ bnþEpnkarRKYsar b¤ ebIsinmanépÞeBaHrYceTAehIy GacBicarNabnþ
épÞeBaHeTAeTot b¤ y:agNa ehIyebIGaceFVI)an eyIgbnþeFVIetsþelITark
kñúgépÞrkemIlCMgWtaLasesmIu ebIeXIjfaTarkmanCMgW eKGacsMerccitþbBaÄb;
KP’. CMerIsepSg²eTotEdlKUrRskrRtUvBicarNa mandUcCa karElglHKña/
sMukUneKmkciBa©wm/ gakeTArkbgákMeNItkñúgmnÞIrBiesaFn_CamYyemCIvitburs b¤
RsþIrbs;Gñkd¾éTEdlmansuxPaBl¥. ebImindUecñaHeT/ «BukmþayEdlRbkan;
nUvCMenOsasnamutmaM GacsMerccitþmineFVIetsþelITark edIm,IdwgsPaBCMgW
rbs;TarkkñúgépÞ ehIybnþkarmanépÞeBaHteTAeTot.
eFVIetsþTarkkñúgépÞrkCMgWtaLasesmIu
manetsþ bI ya:gEdlGackMNt;faetITarkkñúgépÞmanCMgWtaLasesmIu b¤ Kμan ³
165
[i] karbUmykTwkePøaH ¬Amniocentesis¦
eKGnuvtþkarbUmykTwkePøaHmkBinitüenARtImasTI2 énépÞeBaH KWeRkay
BIépÞeBaH)anRbEhl 15 ¬18 -22¦ s)aþh_. edayeRbI eGkU
¬Ultrasound¦ CaCMnYy/ RKUeBTüCMnajEpñksmÖBcak;m¢últUcqμarcUlkñúg
épÞmþay bWtykTwkePøaH 2 - 3 søabRBa)ay. ekasikaTarkEdlman
kñúgTwkePøaHRtUvykeTAviPaKkñúgmnÞIrBiesaFn_ edIm,IkMNt;rkCMgW
taLasesmIurbs;TarkkñúgépÞ.
eKeRbIetsþenHeBlépÞeBaHvivtþ)anGayueRcIn. vaminbgáeRKaHfñak;dl;mþay
eT. ya:gNak¾eday vaGacbgá[TarkrlUtrvag 2 - 3 éf¶ eTA 2 - 3
s)aþh_eRkayetsþ.
[ii] karbUmykQamTgsuk ¬Cordocentesis¦
edaymanCMnYyBI eGkU eKcak;m¢últUcqμarmYycUlkñúgeBaH eq<aHeTArk
TgsukTark. eKbWtQamRbEhl 2 - 3 m>l ehIyQamTarkRtUveK
ykeTAEjkkñúgmnÞIrBiesaFn_. kñúgkrNIPaKeRcIn eRkamTwkédGñkCMnaj
eKTTYl)anekasikaTarksuT§ 100°. mUlehtubraC½yminTTYl)an
QamTarksuT§ bNþalmkBIépÞeBaHmanGayutic KwticCag 18 s)aþh_/
mþayFat;duHk,aleBaH nig sukenAEpñkxageRkayéns,Ún. épÞeBaHman
Gayutic k¾CamUlehtusMxan;bMputEdlbgá[manplvi)akF¶n;F¶rkñúgkar
bUmykQamTgsuk.
karEjkExSkøÚb‘Ín eday viFIEjkedaycrnþGKÁisnIkñúgsarFatuGn§il
¬Gel electrophoresis¦ EdlCaviFIFmμtarbs;mnÞIrBiesaFn_kñúgkarBinitü
rkCMgW. kareFVIeraKvinicä½y)anTan;eBl nig c,as;las; edayeRbI
viFIsikSam:UelKul ¬Molecular methods¦/ bc©úb,nñenH vaCMnYsesÞIrEt
TaMgRsugviFIbUmykQamTgsuk EdleKGnuvtþEtkalNaépÞeBaHmanGayu
eRcIn ehIyviFIRcwbsac;sukmkBinitü (CVS) minGac[eKsnñidæan)an nig
kalNaKUrRskrRbQmeRKaHfñak; BMuEdl)anBinitüBImun²mk.
166
[iii]karRcwbsac;sukmkBinitü (Chorionic Villus Sampling = CVS)
karRcwbsac;sukmkBinitü ¬CVS¦ GacGnuvtþ)anmun karbUmykTwk
ePøaHmkBinitü KWtaMgBIépÞeBaHmanGayu RbEhl 10 - 11 s)aþh_.
edaymanCMnYyBI eGkU GñkCMnajEpñksmÖBRcwbyksMNaksac;suk
¬Chorionic villi¦ EdlCaekasikapÞúkBt’manBn§údUcKñanwgTarkkñúgépÞ
ehIyEdleRkaymkeTotva[kMeNItCasuk. ekasikaenHRtUveKbWtyk
tamry³m¢últUcqμarmYy EdleKcak;cUleTAkñúgeBaHmþay
¬Transabdiminal¦ b¤k¾tamry³ kaetETr ¬Catheter¦ tUcqμarEdlcak;
tammat;s,Ún ¬Transcervical¦. bnÞab;mkeKeFVIkarviPaKekasikaenaH
rYckMNt;eraKvinicä½y.
dUcviFIbUmykTwkePøaHmkBinitüEdr karRcwbsac;sukmkBinitüBMupþl;eRKaH
fñak;dl;mþayeT. EtvamaneRKaHfñak;tictYcbgá[rlUtEdr. ebIkarrlUt
ekItman vamankarlM)aknwgdwgfaetIvabNþalmkBIkarRcwbsac;sukmk
Binitü b¤ ya:gNa eRBaHmankarrlUtCaeRcIn)anekItedayxøÜnÉgenArgVg;
s)aþh_TI12 énKP’.
GacmaneRKaHfñak;ekIneLIgedayeFVI[Gv³yv³TarkxusFmμta ebIeKqab;
GnuvtþkarRcwbsac;sukmkBinitüeBk )anesckþIfa muns)aþh_TI8 énKP’
eRkayrdUvcugeRkay. ya:gNak¾eday BMumanPsþútagbgðajBIeRKaHekIn
eLIgénPaBxusFmμtaNamYy eBlNaeKGnuvtþkarRcwbsac;sukmkBinitü
eRkayedIms)aþh_TI9 bnÞab;BIrdUvcugeRkay . ehtuenHehIy)anCaeK
GnuvtþviFIenHCaTUeTAenAeRkayedIm s)aþh_TI10 bnÞab;BIrdUvcugeRkay .
etIdMeNIrkarBinitüBn§úRbRBwtþeTAya:gdUcemþc ?
karbUmykTwkePøaH nig karRcwbsac;sukmkBinitü TaMgBIrenHEp¥kelImUldæan
Binitü DNA ehIykMNt;[sÁal; etImanPaBxusRbRktIénBn§ú b¤eT
167
¬karERbRbYlpøas;bþÚr = Mutation¦ EdlmanelI«Bukmþay EdlCameFüa)ay
d¾suRkwtkñúgkareFVIeraKvinicä½yCMgWtBUC. Etya:gNak¾eday dUcKñanwgetsþ
epSg²eTotEdr eTaHbImantictYck¾eday vaGacmanPaBel¥ógxusEdr.
Bn§úkMNt;lkçN³PinPaKEdleyIgTTYlCalkçN³tBUC kñúgenaHmaneGm:UkøÚb‘Ín
vaekIteLIgedaysar DNA. ral;CalikakñúgsarBagÁkay edayrYmTaMgsuk
rbs;TarkpgsuT§EtmanKMrU DNA edaypÞal;xøÜnTaMgGs;. ]TahrN_ kñúgkar
Rcwbsac;sukmkBinitü GñkviTüasaRsþmnÞIrBiesaFn_sikSaBn§úEdlkMNt;
sMeyaKeGm:UkøÚb‘Ín EdlBn§úenaHpÞúkenAkñúg DNA rbs;ekasikasuk edIm,I[dwg
fa eTAGnaKtetITarknwgmansuxPaBFmμta/ CaGñkpÞúkCMgWtaLasesmIu b¤ nwg
manCMgWtaLasesmIukMritF¶n; b¤ya:gNa. kareFVIviPaKenH CaFmμtaeRbIeBl
RbEhlmYys)aþh_.
karbBaÄb;KP’
ebIsinCaetsþbgðajfaTarkmanCMgW KUrRskrGacsMerccitþbBaÄb;KP’. tYnaTI
rbs;Gñkpþl;RbwkSaGMBIkarBinitüBn§ú nig RKUeBTüEp¥ksmÖB eBlenHmansar³
sMxan;xøaMgNas;. enAdMNak;kalenH ebIKUrRskrsMerccitþbnþKP’ enaHRtUv
suxcitþTTYlykkarBüa)alCMgWkUnGs;mYyCivit. ebIsineRCIserIsykkar
bBaÄb;KP’ ya:gNak¾eday karbBaÄb;KP’RtUveFVItamviFINamYykñúgcMeNamviFI
2 ya:g edayGaRs½yelIdMNak;kalénKP’.
karqab;bBaÄb;KP’
eKGnuvtþkarbBaÄb;KP’enH eBlKP’manGayuticCag 14 s)aþh_. eKKYrCMrab
R)ab;KUrRskrfa karbBaÄb;KP’enHmineFVI[)at;bg;»kasmankUnelIkeRkay
eT. eKKYrBnül;pgEdrfa eBlKUrRskrRbQmeRKaHfñak;manKP’mþg²GacekIt
TarkmkmanCMgW. RbsinebIbþIRbBn§manbMNgcg;dwgfa épÞeBaHkUnelIkeRkay
eTotmanCMgWtaLasesmIu b¤ ya:gNa eKRtUvGnuvtþkarrkeraKvinicä½yTarkkñúg
épÞmþgeTot.
168
karBnüabBaÄb;KP’
viFIbBaÄb;KP’EdlmanGayuelIsBI 14s)aþh_ KWRtUveFVI[mankarQWeBaHqøg
Tenøedaycak;G½rm:Un ¬Prostaglandin¦ eTAkñúgs,Ún. karQWeBaHGacRbRBwtþ
eTACaeRcInema:g ehIyviFIenHeFVI[RsþIb:HTgÁicGarmμN_ Cagkarqab;bBaÄb;KP’.
dUcKñaEdr vaminb:HBal;lT§PaBmanKP’mþgeTotrbs;RsþIeT.
CMhanepSg²eTot
kareFVIeraKvinicä½yTarkkñúgépÞ nig karbBaÄb;KP’ minTan;yl;RsbTaMgGs;Kña
faRtUvEteFVIenAeLIyeT. ya:gNak¾eday ebIKμankareFVIeraKvinicä½yTarkkñúgépÞ
nig karbBaÄb;KP’eT karkarBarminGacBwgEp¥kEteTAelIkMNt;sMKal;GñkpÞúk
CMgWenaHeT ehIykarBinitüQamedIm,IRsavRCavCMgW minGacmanRbsiT§iPaB nig
TTYleCaKC½yeLIy. viFIkarBarepSg²eTotkMBugRtUvbegáIteLIg dUcCa kar
viPaKekasikaTarkkñúgQamrbs;mþay. ya:gNak¾eday viFIenHmankMNt;
ehIymkTl;eBlenHminGacpþl;CMerIsKYr[Tukcitþ)an ykmkCMnYsviFIetsþ
TarkkñúgépÞ. bec©keTsepSgeTot Kw karkMNt;eraKvinicä½yBn§úmunkarbgá
kMeNIt ¬Pre-implantation Genetic Diagnosis = PDG¦ EdlCakareRbI
bec©kviC¢a DNA edIm,IeRCIserIsrkemCIvitmansuxPaBl¥rbs;RsþIpÞúkCMgWyk
eTAbgákMeNItkñúgmnÞIrBiesaFn_ rYcykeTAdak;kñúgs,Ún. karkMNt;eraKvinicä½y
Bn§úmunkarbgákMeNIt GacTTYlyk)anBIsMNak;saFarN³CnPaKeRcInEdl
CMTas;nwgkarbBaÄb;KP’ ehIyGacRtUv)aneKeRbIya:gTUlMTUlayeRcIneLIg
eBlNabec©keTsenHmantMélminsUvéfø ehIyminTamTarbec©kviC¢aeRcIn.
169
sTÞanuRkm
Agranulocyte RbePTekasikaQam>s EdlKμanKulikakñúgsuItU)øas.
AIDS mkBIBakü Aquired Immuno-Deficiency Syndrome
¬bNþMúeraKsBaØa bNþalmkBIkarcuHexSayRbB½n§karBar¦ Ca
CMgWbgáedayvIrus HIV CaTUeTAeRcInEtqøgtamQam b¤
karrYmsgVas.
Albumin CaRbUetGIunsamBaØmYy EdlmankñúgpøasμaQam sac;duM Epñks
éns‘ut nig TwkedaHeKa.
Aldosterone CaG½rm:UnesþrUGIutmYyEdlbMeBjmuxgarsMrbsMrYltulüPaBTwk
nig GMbil kñúgsarBagÁkay.
Alloimmune karbegáItGgÁbdibkçTb;Tl;sarFatuBIxageRkA ]TarhN_
QamEdlbBa©ÚleTA.
Anaphylaxis PaBgayRbtikmμxøaMg cMeBaHsarFatuGIVmYy ]TarhN_
RbUetGIun b¤ fñaMeBTü edaybgáeGaysðúk ¬Shock¦.
Antibody CaRbUetGIunEdlskmμPaBTb;Tl;nwgGg;TIEhSn ¬Antigen¦
CaEpñkénkareqøIytbrbs;RbB½n§karBarragkay.
Antigen CasarFatuEdlGacePJaCRbB½n§karBarragkayeGayeqøIytb.
Antihistamine smasFatu EdleKeRbIsMrab;Büa)alRbtikmμ Gal;ElhSIú
¬Allergy¦.
Antioxidant sarFatuepSg² dUcCa Beta-carotene, Vitamin C nig
Alpha-tocopherol EdlTb;;mineGaymanRbtikmμGuksIutkmμ
b¤ RbtikmμEdlCMrujeday GuksIuEsn nig EBruksIut EdleK
eCOfa vakarBarragkayeGaycakputBI\T§iBlrbs;
ra:DIkal;esrI ¬Free radical¦.
Arrhythmia cgVak;ebHdUgmineTogTat; nig exSay
170
Autosome RkUm:UhSÚmEdlminEmnCaRkUmU:hSÚmePT.
Blood plasma FaturavBN’elOgRBEltkñúgQam EdlekItBIFatuTwk nig
sarFaturlaykñúgTwkdUcCa RbUetGIun eGLicRtUlIt sár xøaj;
plitplkaksMNl;rbs;emtabUlIs GamINUGasIud G½rm:Un
nig vItamIn.
Bovine spongiform
encephalopathy CMgWRbB½n§sésRbsaTkNþalvivtþbnþicmþg²bNþaleGaysøab;
EdlekItelIstVeKaRkbI RsedogCMgW Srapie EdlekItelIecom
nig BEB ehIyRbEhlCabgáedayRbUetGIunbgáCMgW vaqøgtam
cMNIGahar ¬GacehAmüa:geTotfa CMgWeKaqáÜt¦.
Carbohydrate smasFatuepSg²EdlmanpÞúk kae)an GIuRdUEsn nig
GuksIuEsn dUcCa sár GamIdug nig EsluyLÚs PaKeRcInekIt
edayrukçCatiébtg.
Carbone dioxide ]sμ½nF¶n;KμanBN’ ekItkñúgkardkdegáIm nig karpuyrlYy b¤
cMehHénstV nig rukçCati.
Chromosome rcnasm<½n§dUcsésGMe)aHenAkñúgsñÚlrbs;ekasika. vapÞúk
Bt’manbnþBUC kñúgTMrg;CaBn§ú EdlRKb;RKgskmμPaB nig
muxgarTaMgGs;rbs;ekasika.
Citrate GMbilekItBIGasIud sIuRTic ¬Citric Acid¦.
Corticosteroid bNþa Steroids mYycMnYnrbs;RkeBj Adrenal-Cortex
eKeRbICaPñak;garRbqaMgnwgkarrlak.
Creutzfeldt-Jakob
disease CMgWxYrk,ald¾kMrman vavivtþbnþicmþg²bNþaleGaysøab;
bgáedayRbUetGIunbgáCMgW ehIysMKal;edayCalikaxYrk,al
manRbehagtUc² GñkCMgWmanPaBePøcPøaMgmunGayu
ehIyclnasac;dMubnþicmþg²)at;bg;PaBsIusgVak;Kña.
Deferiprone eQμaHBaNiC¢kmμénfñaMkMcat;CatiEdk eRbIelbtammat;
plitedayRkumh‘un»sf Apotex .
171
Deoxyribonucleic
acid (DNA) GasIudnuyekøGiucepSg²EdlCamU:elKulmUldæanéntMNBUC
ksageLIgrebobCaCeNþIrvil.
Desferal eQμaHBaNiC¢kmμsMrab; Desferrioxamine plitedayRkumh‘un
»sf Novartis-Pharma.
Desferrioxamine fñaMkMcat;CatiEdk
DIC Disseminated Intravascular Coagulopathy
¬kMNkQamkñúgsésQamBaseBjRKb;TIkEnøg¦.
DNA sUmemIBakü Deoxyribonucleic acid
Electrophoresis clnaEjkPaKl¥ittUc²tamry³sarFaturav b¤ xab;eRkam
skmμPaBkMlaMgTMnajGKÁisnI rbs;eGLicRtUd EdleKdak;
cUlkñúgsarFaturav b¤ xab;enaH.
Embolism karsÞHPøam²énsésQameday Embolus ¬PaKl¥itxus
Fmμta ]TahrN_ dUcCa BBuHxül; EdlGENþtkñúgQam¦
cUreRbobeFobeTABakü Thrombus.
Enzyme bNþMúRbUetGIunEdlCYyCMrujRbtikmμCIvKImIBiess enAkMritsI
tuNðPaBrbs;sarBagÁkay.
Erythroblast ekasikarbs;xYrq¥wgRkhm EdlsMeyaKeGmU:køÚb‘Ín ehIyCa
ekasikasßitkñúgdMNak;kalkNþalkñúgvdþdMbUg énkarbegáIt
eKalikaQamRkhm ebIniyay[TMlMTUlayCagenHKWCa
ekasikaedImrbs;eKalikaQamRkhm.
Erythroblastosis
foetalis (Rhesus or
Rh disease) CMgWEbkeKalikaQamRkhm ekItelITarkkñúgépÞ nig TarkeTIb
ekItmanlkçN³sMKal;edaykarekIneLIg Erythroblasts
kñúgQam ehIymanxan;elOg. TaMgenHekItmaneBlRbB½n§
Rh GviC¢manrbs;mþayplitGgÁbdibkç RbqaMgnwgGg;TIEhSn
kñúgQamrbs;TarkEdlman Rh viC¢man. GgÁbdibkçqøgkat;
172
sukeTAbMpøajeKalikaQamRkhmrbs;TarkkñúgépÞ.
Erythropoietin sarFatuG½rm:UnEdlbegáIteLIgCaBiessedaytMrgenam
EdlePJaCeGaymankarpliteKalikaQamRkhm.
Ferritin CaRbUetGIunpÞúkCatiEdkkñúgPaBRkam EdlbMeBjmuxgarkñúg
karsþúkCatiEdk ehIyBiessenAnwgeføIm nig GeNIþk.
Fibrinogen RbUetGIunmankñúgQam plitenAÉeføIm ehIyRtUv)anbþÚr
CaRbUetGIunmanlkçN³CasésEdleKehAfa Fibrin
kñúgeBlbegáItqñúkQamTb;karhUrQam.
Fibrosis CasPaBmYyEdlsMKal;edaykarekInCalikaman
sésevoveRcIn.
Foetal hemoglobin eGm:UkøÚb‘Ín EdlmanExSGal;hVaBIr nig ExSEbttaBIr ehIyCa
eGmU:køÚb‘Ín EdlmaneRcInCageKkñúgQamTarkeTIbnwgekIt
ehIysßitenAkñúgsmmaRtmYyekIneLIgkñúgsPaBCMgW
esøksøaMgmYycMnYn ¬]TahrN_ taLasesmIu¦.
Folic acid RkumvitamIneb ¬Vitamin B complex¦ manlkçN³CaRkam
eRbIkñúgkarBüa)alCMgWesøksøaMg bNþalmkBIxVHGaharUbtßmÖ.
Free radical bMENkm:UelKul b¤ GatUmEdlRbtikmμxøaMg.
Gamma globulin EpñkRbUetGIunkñúgQamEdlsMbUredayGgÁbdibkç.
Genotype bNþúMBn§úTaMgGs; b¤ mYyEpñkénbuKÁlmñak; b¤ RkummYy.
Globin RbUetGIunmYyKμanBN’ TTYl)anedaykardk Heme ecjBI
RbUetGIunmYy dUcCa eGm:UkøÚb‘Ín ¬haemoglobin¦.
Gram negative minCab;BN’RsKaM eBleKbMBak;BN’ eKeRbIsMxan;sMrab;
)ak;etrI.
Gram positive Cab;BN’RsKaM eBlbMBak;BN’ eKeRbIsMxan;bMputsMrab;
)ak;etrI.
Heme sarFatupÞúkCatiEdkmanBN’Rkhmcas; mankñúgeGm:UkøÚb‘Ín nig
mIjÚkøÚb‘Ín ¬RbUetGIunenAkñúgsréssac;dMu¦.
173
Hematopoiesis karbegáItQam b¤ RKab;Qam.
Hemoglobin (Hb) eGm:UkøÚb‘Ín CaFatuEdlmanpÞúkCatiEdk ehIysßitkñúg
eKalikaQamRkhm. FatuenHdwknaMGuksIuEhSnBIsYteTA
Calika ehIymanExSRbUetGIunbYn KW Gal;hVa/ Ebtta/ háam:a
nig Edlta.
HIV Human Immunodeficiency Virus CaRkumrbs; Retrovirus
EdlbMpøajRbB½n§karBarragkay ehIybNþaleGay
ekItCMgWeGds¾.
Hormone plitplrbs;ekasikamanCIvitEdleFIVdMeNIrkñúgvtßúrav
rbs;sarBagÁkay ehIyeFIVeGayman\T§iBlBiessmYy.
Hydrops foeralis karehImya:gFM manlkçN³F¶n;F¶rénTarkkñúgépÞ.
Hypogonadism karcuHexSaymuxgarénRkeBjePT Gonads .
Hypoparathyroidism karcuHfyénG½rm:UnRkeBj Parathyroid kñúgsarBagÁkay .
Hypothalamus Epñk)aténxYrk,al Diencephalon EdlCamCÄmNÐl
sMrbsMrYlRbB½n§RbsaTsVy½t ¬]TahrN_ sMrab;RKb;RKg
karjaMuGahar ¦.
Hypothyroidism skmμPaBcuHexSayrbs;RkeBj Thyroid.
Immune system RbB½n§karBarragkay.
Immunoglobulin GgÁbdibkç¬GkSrkat; Ig ¦
Interferon Cam:UelKulTb;Tl;nwgvIrus )anmkedayekasikaeBIbRbTHnwg
vIrus )ak;etrI b¤ fñaMRbqaMgvIrus EdleKplitedaykarsMeyaK.
In Vitro enAeRkAsarBagÁkaymanCIvit Etkñúgbrikassib,nimμit
Leukocyte ekasikaQam>s
Lymphocyte ekasikaQam>s KμanBN’ manedImkMeNItecjBIekasikaedIm
¬Stem cell¦ EdlbegáItCaekasikakñúgTwgrég nig
RbB½n§karBarsarBagÁkay. vamanBI 20° - 30°
énekasikaQam>skñúgxøÜnmnusSFmμta.
174
Magnetic Resonance
Imaging (MRI) bec©keTseFIVeraKvinicä½y EdlminbgákarQWcukcab;dl;GñkCMgW
edaybegáIt)anCarUbPaBedaykMuBüÚT½rénCalikarsarBagÁkay
EpñkxagkñúgedayeRbIrlkviTüú edIm,Ivas;rMj½rma:ejTikrbs;
GatUmkñúgsarBagÁkay.
Mitochondrion
¬Bhuvcn³
Mitochondia¦ rcnasm<½n§TTYlxusRtUvkñúgkarplitfamBlsMrab;ekasika
tamry³kardkdegðImrbs;ekasika.
Mutation bMErbMrYlvtßúFatutMNBUC
Myocardium RsTab;sac;dMukNþalrbs;ebHdUg
Oestrogen sarFatu ¬Ca G½rm:UnePT¦ gaynwgCMrujeGaycMNg;ePT
ehIyePJaCeGaymankarvivtþn_criklkçN³CaePT®sþI.
Organomegaly karrIkFMxusFmμtaénsrIragÁ ¬]TahrN_ eføIm GeNþIk¦
Osteoporosis sßanPaBEdlb:HBal;q¥wg sMKal;edayfycuHPaBtan;rbs;q¥wg
bgáeGayq¥wgeTACaes<at nig puygay)ak;.
Ovary RkeBjbnþBUCrbs;RsþI CaFmμtavamanmYyKU.
Pancreas RkeBjFMmYy sßitenABIeRkayRkBH P¢ab;CamYyKl;rbs;
eBaHevontUc ¬Duodenum¦ vabeBa©jGg;hSIúmrMlayGahar
nig G½rm:Un RbePT Insulin nig Glucagon.
Pancytopenia karfycuHxusFmμtanUvcMnYneKalikaQamRkhm
eKalikaQam>s nig pøaEktkñúgQam.
Parathyroid gland RkeBjbeBa©jkñúgtUc²TaMgbYn EdlCab; b¤ p¥wbeTAnwg
RkeBjTIrUGIut ¬Thyroid¦. RkeBjenH plitG½rm:Un
)a:r:aTIrUGIut ¬Parathyroid hormone¦ .
Phenotype lkçN³sm,tþi EdlGacemIleXIjnwgEPñkénsrIragÁmanCIvit
)anmkedayRbtiskmμrvag Genotype nig brisßanxageRkA.
Pituitary gland RkeBjbeBa©jkñúg ragBgRkeBItUc BN’RkhmRbepH
175
mansésQameRcIn vaP¢ab;eTAnwgEpñksþÜcxageRkam
énxYrk,al.
Plasma FaturavénQam Twkrég b¤ EbbCaTwkedaHeKa Edl)anmk
eRkayBIykFatuGENþtkñúgenaHecjGs;.
Platelet ekasikaragCafastUc² beBa©jBIxYrq¥wgcUleTAkñúgQam.
Polymorphism EdlmanlT§PaBkMNt;TMrg;xus²Kña.
Prion RbUetGIun EdleKrEmgKitfabgáeGaymanCMgWqøgepSg²
enARbB½n§RbsaT.
Progesterone G½rm:Un Steroid ePT®sþIbeBa©jeday Corpus luteum edIm,I
erobcMsac;épÞs,Ún eGayTarkEdlcab;kMeNItGaclUtlas;.
kñúgeBlKP’kMBugvivtþ G½rm:UnenHbeBa©jedaysuk sMrab;karBar
TarkkñúgépÞkMBugvivtþkMueGayrlUt.
Prophylactic manTisedAkarBarCMgW.
Refractory saMueTAnwgkarBüa)al b¤ mineqøIytbcMeBaHrMejac.
Restriction enzyme Gg;hSIúmepSg²Edlkat;pþac; DNA eTACabMENk²Rtg;
TItaMgBiess² enAxagkñúgm:UelKul ehIyeKrEmgeRbIvaCa
sMPar³sMrab;eFIVkarviPaKm:UelKul.
Retrovirus RkumvIrusEdlman RNA ¬dUcCa HIV ¦ EdlqøgeTAekasika
edayeFIVeGayekasikaenaH cMlgyk RNA rbs;vIrusenaH
edIm,IbegáItCa DNA.
Ribavirin fñaMRbqaMgvIrus )anmkedaykarsMeyaK.
Ribonucleic acid (RNA)
Saline Edlman b¤ pÞúkCatiGMbil.
Secondary
amenorrhoea kar)at;rdUvelI®sþI EdlBImunmkFøab;manrdUvFmμta.
Sepsis sßanPaBBul EdlCalT§plénkarratt,atrbs;)ak;etrI
Serum Epñkénvtßúravrbs;QamstV bnÞab;BIQamenaHkk.
176
vamanBN’ragelOg ekIteLIgbnÞab;BIktþaQamkk RtUv)aneRbI
Gs;edaykarbegáItkMNkQam. eKehAfa Blood serum.
Stem cell ekasikaedImdMbUg BMumanlkçN³kMNt;Biess Edlpþl;kMeNIt
eTACaekasikaepSg² xusKña ¬haemotopoietic stem cell
kñúgxYrq¥wg ¦ .
Streptococcus BYk)ak;etrIEdlCaPñak;garbgáeraKdl;mnusS nig stVciBa©wm
tampÞH.
Testosterone G½rm:UnbursbegáItedayBgsVas EdlTTYlxusRtUvkñúgkareFIV
eGayekItman nig EfrkSalkçN³sMKas;man
criklkçN³CaePTburs.
Thrombocyte emIl Platelet
Thrombophilia karkMNt;TukCamunEdlmanCatMNBUC b¤ eTIbnwgekItman
edaybegáItCadMukMNkQamkñúgsésQam ¬Thrombosis¦.
Thrombus dMukMNkQamEdlekItkñúgsésQam ehIys¥itCab;enAnwg
kEnøgEdlvaekIt ¬cUreRbobeFobnwgBakü Embolus¦.
Thyroid gland RkeBjbeBa©jkñúgenAEpñk)atxagmuxénk EdlbegáItG½rm:Un
Thyroxine nig Triiodothyronine.
TRALI Transfusion Related Acute Lung Injury
¬bBaðasYtekItmanPøambNþalmkBIkarbBa©ÚlQam¦.
Urea smasFaturwgd¾cMbgEdlmankñúgTwkenaménBYkstVciBa©wm
kUnedayTwkedaH ehIyvaCalT§plcugeRkayénkar
EbkFatuRbUetGIun.
Uric acid kaksMNl;énkarkat;pþac; Nucleic acids kñúgekasika
sarBagÁkay. mYycMENktUcrbs; Uric acids )anmkeday
karrMlayGaharsMbUr Nucleic acid dUcCa eføIm tMrgenam.
Uric acids PaKeRcInRtUvqøgkat;tMrgenam ehIybeBa©jecal
eTAtamTwkenam.
177
Vitamin D CavItamInrlaykñúgxøaj;/ tamlkçN³KImIsaRsþ vaCaRbePT
Steroid ehIyvamansarsMxan;cMeBaHrcnasm<½n§Fmμta
rbs;eFμj nig q¥wg.
Zinc (Zn) elahFatu BN’sragexovbnþic manv:aLg;BIr. vaCamIRkU
sarCaticMruHd¾caM)ac;rbs;rukçCati nig stV.
Zygote ekasikaEdlRtUv)anbdisn§ieLIgeBlemCIvitbursPBRbsBV
nwgemCIvit®sþI.
¬sTÞanuRkmenH Ep¥keTAtamniymn½ykñúgeKhTMB½r Merriam-Webmaster’s Medical Desk
Dictionary, Merriam-Webmaster, Springfield MA, 1996¦
178
Bt’mansMxan;²
cMNIGahar nig CMgWtaLasesmIu
kat;bnßyCatiEdkRsUbBIcMNIGahar
kñúgCMgWtaLasesmIu eTaHCaPaBelIsbnÞúkCatiEdkPaKeRcInbNþalmkBIkar
bBa©ÚlQamk¾eday karekIneLIgénkarRsUbCatiEdkBIcMNIGahar k¾CabBaða
sMxan;mYyEdr. CaFmμta mankarRsUbCatiEdkBIcMNIGahareTAkñúgxøÜnrbs;
eyIgkñúgbrimaNtictYcb:ueNÑaH. karRsUbCatiEdkekIneLIgeBlNaeGmU:køÚb‘Ín
¬Hb¦ kñúgQamcuHfy. dUecñHGñkmaneGmU:køÚb‘ÍncuHfy dUcCa GñkCMgW
taLasesmIukMritmFüm b¤ GñkCMgW taLasesmIukMritF¶n;EdlbBa©ÚlQam
min)aneTogTat; KYrsMrbsMrYlcMNIGahar[smRsb edIm,I[brimaNCatiEdk
srubkñúgcMNIGahar nig kñúgsarBagÁkayrbs;xøÜnmantictYc. CatiEdk)an
BIcMNIGaharmanBIrEbb KW CatiEdkEdlmankñúgsac;BN’Rkhm
¬CatiEdkkñúgGaharsac;¦ nig CatiEdkEdlmankñúgcMNIGaharepSg²
¬CatiEdkeRkABIGaharsac;¦.
CatiEdkkñúgGaharsac;
CatiEdkmankñúgsac;RkhmmandUcCa sac;eKa sac;ecom sac;RCUk nig
sac;man;exμA k¾dUcCacMNIGaharsmuRT dUcCa RtIsaDIn xüg RKM. eføImKWCa
RbPBsMbUrCatiEdk. Büayamkat;bnßycMNIGaharTaMgenH ehIyCMnYsGahar
sac;TaMgenHedayRbUetGIun)anBIsENþkesog. ya:gNak¾eday k¾minCakarl¥
EdrEdleCosvagTaMgRsugnUvsac;man; nig sac;RtI BIcMNIGaharrbs;Gñk
eRBaHGaharTaMgenHvapÞúknUvGaharUbtßmÖcaM)ac;epSg²eTot CaBiesssMrab;
kumar. cUreRCIserIsjaMusac;man;Epñks CaCagsac;Rkhm eRBaHvaman
CatiEdktic.
179
CamFümCatiEdkRbmaN 35° )anRsUbcUlkñúgsarBagÁkayrbs;eyIgeRkay
BIjaMuGaharmansac;Rkhm. EtcMnYnenHGacERbRbYlcenøaH 10 - 40°
sMxan;vaGaRs½yeTAelIGaharmanpÞúkTwkedaHeKa b¤ plitplBITwkedaHeKa.
Catikal;süÚmEdlmankñúgTwkedaHeKa/ QIs_ ¬Cheese = RhVÚm:as;¦/ y:aGY
¬Yoghurt¦ nig kñúgTWkedaHeKaxab; vabnßykarRsUbCatiEdk Edlmankñúg
Gaharsac;. BüayamjaMuTwkedaHeKamYyEkv eBljaMuGaharmanCatisac;
ehIyeRbITwkedaHeKakñúgkardaMsø. ]TahrN_l¥² mandUcCa TwkRClk;QIs_
kñúgmðÚbEbb)araMgeQμaHfa Lasagne, Pasticcio, Mousaka nig Cannelloni
edaydak;QIs_[eRcInkñúg Spaghetti bolognaise ehIyeRbIy:aGY nig TwkedaH
eKaedIm,IeFVIsmøeRKOgkarIu.
kñúgmYyéf¶jaMuTwkedaHeKaya:gehacNas;[)anRbEhlknøHlIRt eRBaHfava
CYykarBareraKBuKq¥wgpgEdr. ebIsin)armÖxøacFat; eRbITwkedaHeKaKμanCati
ERkm b¤ manCatiERkmtictYc EtvasMbUrCatikal;süÚm dUcTwkedaHeKa
FmμtaEdr.
CatiEdkeRkABIGaharsac;
eRkABIGaharsac; CatiEdkmankñúgcMNIGaharepSg² dUcCa s‘ut sUkULa
RKab;FBaØCati bEnø EpøeQI emIm ¬dMLÚg/ éqfav¦ nig sENþk. enAcRkPB
Gg;eKøs manmðÚbGaharmYycMnYneKbEnßmCatiEdk dUcCa RKab;FBaØCatijaMuCa
GahareBlRBwk emSARsUvsalI nig nMb½ug. EtRbeTsepSg²eTotRbEhl
mineFVIEbbenHeT.
GaRs½yeTAelIsmasPaBGahar karRsUbykCatiEdkEdlmanRbPBeRkABI
Gaharsac;cUlkñúgsarBagÁkay manbrimaNticCagRbPBBIGaharsac;
RbEhlCag 20dg. cMNIGaharEdlbnßykarRsUbcUl mandUcCa ³ (i) RKab;
FBaØCati nig (ii) plitplBITwkedaHeKa/ ÉGaharEdlbegáInkarRsUbCatiEdk
vij mandUcCa ³ (i) EpøeQI nig bEnøEdlsMbUrvItamInes/ (ii) sac;stV RtI ex©A
xüg egov RKM nig bkSI/ nig (iii) RCk; ¬dUcCaRCk;Rtsk; RCk;és<ekþab>>>¦
180
TwksIuGIuveFVIBIsENþkesog TwkexμH nig sura.
karecos[putBICatiEdkEdlmanRbPBeRkABIGaharsac; CakarBi)ak eRBaHfa
EdkmanenAkñúgesÞIrRKb;GaharTaMgGs;. b:uEnþeKGacpøas;bþÚrrebobhUbcuk
edayjaMu[)aneRcInnUvcMNIGaharNaEdlbnßykarRsUbCatiEdk ehIykat;
bnßyGaharNaEdlbegáInkarRsUbCatiEdk.
GaharbnßykarRsUbCatiEdkEdlmanRbPBeRkABIGaharsac;
1> RKab;FBaØCati
emSARsUvsalI eBat Ggár sENþkdI sENþkesog suT§EtbnßykarRsUb
CatiEdkcUlkñúgsarBagÁkayrbs;eyIg ehIyRbqaMgnwg\T§iBlvItamInes.
GaharsMbUrvItamInes begáInkarRsUbCatiEdk. ykl¥RtUvjaMuGaharEdlCa
RKab;FBaØCati[)aneRcIn ehIyRtUvecosvagGaharsMbUredayvItamInes dUcCa
TwkRkUcCaedIm. BüayamjaMuTwkedaHeKaCamYyRKab;FBaØCati ¬dUcCa nMb½ugdak;
QIs_ nMb½ugecondak;bWr QIs_ma:karUnI RKab;FBaØCati nig TwkedaHeKa¦ .
enAcRkPBGg;eKøs eRkABIemSARsUvsalIsuT§ RKb;emSARsUvsalIEkéqñTaMgGs;
RtUvc,ab;tMrUveGaybEnßmCatiEdk. cMeBaHemSAFBaØCatisMrab;GahareBlRBwk
vij manxøHeKbEnßmCatiEdk ehIyxøHeTotKμanbEnßmeT. dUecñH CakarRbesIr
RtUveRCIserIsykemSARsUvsalIsuT§ b¤ nMb½ugeFVIBIRsUvsalIsuT§KμanbEnßm
CatiEdk ehIyRtUvGansøaksMKal;sresrelIkBa©b;edayykcitþTukdak;
munnwgTijmYyNaykmkeFVICaGahareBlRBwk. GaharEbbenHmandUcCa
bbrRsUvsalI nig RKab;FBaØCatikBa©b;mYycMnYn Edllk;tamhagTMnijEpñk
suxPaB EtRtUvemIlsøaksMKal;[c,as;edIm,IeRCIserIsykRbePTKμanbEnßm
CatiEdk.
enARbeTsepSg²eTot emSA nig RKab;FBaØCatijaMuCaGahareBlRBwk GacKμan
bEnßmCatiEdkeT.
181
RbUetGIunsENþkesog GacCYybnßybrimaNCatiEdkRsUbcUlkñúg
sarBagÁkay. RbUetGIunsENþkesog GacCYydl;rsCatimðÚbGaharCaeRcIn
¬]TahrN_ Spaghetti bolognaise, smø/ econbMBg¦ ehIyrsCatiGac
kan;EtRbesIr ebImanbEnßmeRKOgeTspg.
2> TwkEt kaehV nig eRKOgeTs
TwkEt kaehV nig eRKOgeTsmYycMnYn ¬]TahrN_ CIrnagvg CIv:an;s‘uy
søwkéRK>>>¦ CYybnßykarRsUbCatiEdk. cUrjaMuTwkEt nigkaehV[)anerogral;
éf¶ CaBiesseBljaMu)ay. ritEtRbesIrEfmeTot ebIjaMuCamYyTwkedaHeKa.
TwkEt KWCaRbPBd¾sMbUrsarFatukMcat;CatiBulGuksIut ehAfa Gg;TIGuksIudg;
¬Antioxidants¦ EdlelIkmkBiPakSaxageRkam.
3> plitpleFVIBITwkedaHeKa
TwkedaH QIs_ y:aGY bnßykarRsUbCatiEdkcUlkñúgsarBagÁkay. kal;süÚm
k¾sMxan;Nas;EdrsMrab;karBareraKBukq¥wg dUecñHCakarRbesIrGñkRtUvbBa©Úl
plitpleFVIBITwkedaHeKa[)aneRcIneTAkñúgcMNIGaharjaMu tamlT§PaBEdl
GaceFVI)an. RbePTTwkedaHeKamanxøaj;tic ¬TwkedaHeKaKμanCatiERkm b¤ man
CatiERkmbnþicbnþÜc¦ nig QIs_ suT§EtsMbUrkal;süÚm ehIyGacCakareBjcitþ
sMrab;Gñkmincg;eLIgTMgn;. Caerogral;éf¶ ya:gehacNas;jaMuTwkedaHeKa
[)anRbEhlknøHlIRt.
GaharbegáInkarRsUbCatiEdkEdlmanRbPBeRkABIGaharsac;
1> vItamInes ¬Vitamin C¦
vItamInes mankñúgEpøeQI/ TwkEpøeQI nig bEnø. CakarRbesIrEdlRtUv
ecosvagBisarTwkEpøeQI dUcCa TwkRkUcRc)ac; eBljaMuGahar b¤ eBljaMu
ePsC¢³eBlRBwk. cUrjaMuTwkEt b¤ kaehV CMnYsvijeRBaHvaGacTb;karRsUb
CatiEdk. b¤k¾jaMuTwkedaHeKamYyEkvvij ¡ RsaebobegáInkarRsUbCatiEdk
dUecñHeBlBisaGahar ecosvagjaMuvajwkjyeBk b:uEnþGñkGacjaMuvaEtÉg
182
CamYyRKab;FBaØCatiepSg ]TahrN_ sENþkdIlIg. ya:gNak¾eday EpøeQI
nigTwkEpøeQI KWRbPBsMbUrsarFatukMcat;CatiBul ehIyKYrjaMuvaEtÉg kMulay
LMCamYyGaharepSg. bEnøRsuH b¤ es¶armanCativItamInestictYc eRBaHva
RCabecjBIbEnøeTAkñúgTwk.
2> sac;stV sac;bkSI RtI nig GaharsmuRT
sac;stV sac;stVsøab RtI nig GaharsmuRT minRKan;EtsMbUrCatiEdkb:ueNÑaH
eT EfmTaMgCYyCMrujkarRsUbCatiEdkBIcMNIGaharEfmeTot. y:agNak¾
eday vaminCakarl¥eTEdlGñkRtUvtmGaharTaMgenHTaMgRsugEtmþg eRBaHva
manpÞúkGaharrUbtßmÖcaM)ac;epSg²eTot BiesssMrab;kumar nig ekμgCMTg;.
3> RCk; ¬RCk;Rtsk; RCk;és<ekþab>>>¦ TwkexμHeFVIBIsENþkesog
TwkRClk;manCatisura
RCk;és<ekþab RCk;xÞwm)araMg éqfav nig kar:ut RBmTaMgplitplsENþkesog
p¥ab; ¬]TahrN_ TwksIuGIuv¦ CYybegáInkarRsUbCatiEdk. brimaNCatiEdk
RsUbrwtEtx<s; eBleKjaMu)ay b¤ nMb½ugCamYyRCk;bEnøTaMgenH.
CaTUeTAGaharmanCatiEdktic CaGahareFVIBIRKab;FBaØCati ¬eBat emSARsUv
salIsuT§ sENþk¦ nig emImbEnø ehIyminsUvmansac;stV RtI b¤ minsMbUr
vItamInes. GaharmanCatiEdkmFüm CaGahareFVIBIRKab;FBaØCati emImbEnø
Etmansac;eRcIn nig sMbUrvItamInes. GaharmanCatiEdkx<s; CaGahar
sMbUrsac;stV nig RtI kñúgbrimaNeRcIn. GaharmanCatiEdkx<s; k¾manpÞúk
pgnUvkMritvItamInesx<s; dUcCa EpøRkUcqμar nig bEnømYycMnYn. Gaharman
CatiEdkx<s; GacbnßymkCaGaharmanCatiEdkmFüm)an edayjaMu[)an
eTogTat;nUvGaharEdlbnßykarRsUbCatiEdkcUlkñúgsarBagÁkay dUcCa
plitpleFVIBITwkedaHeKa RKab;FBaØCati sENþk Et nig kaehV.
Gg;TIGuksIudg; kñúgGahar
Gg;TIGuksIudg; ¬Antioxidants¦ kñúgGaharmansar³sMxan;Nas; dUcGtßn½y
183
énBaküdUecñHEdr. vakarBarkarxUcxatedayCatiBul RbePTGuksIutkñúg
sarBagÁkay. kñúgn½yenHvaedIrtYnaTIsMxan;kñúgkarBarCMgW dUcCa CMgWsrés
QamebHdUg nig CMgWmharIk.
kñúgCMgWtaLasesmIu edaysarmanCatiEdkeRcInelIslb;kñúgsarBagÁkay
vamaneRKaHfñak;x<s; bgá[mankarxUcxatedayGuksIut. kñúgGtßbTenH
GñkniBn§nwgepþateTAelI Gg;TIGuksIudg; sMxan;² 4 RbePT KW vItamInGW
¬Vitamin E¦/ vItamInes ¬Vitamin C¦/ sarFatuBN’elOg ¬Carotenoids¦
nig sarFatukøin ¬Flavonoids¦.
1> vItamInGW ¬Vitamin E¦
vItamInGW CaGg;TIGuksIudg;kñúgcMNIGahard¾sMxan;CageKbMput. karsikSamYy
cMnYn)anrkeXIjfa manGñkCMgWtaLasesmIuCaeRcInmankMrit vItamInGW kñúg
QamticCagGñkKμanCMgW. enHGacmkBIGñkCMgWTaMgenH min)ancMNIGaharman
vItamInGWeRcIn b¤ k¾mkBIGñkCMgWmantMrUvkarvItamInGWx<s;. kñúgkarsikSaCaeRcIn
)anbgðajfa eBleKpþl;vItamInGWbEnßm enaHkMritvItamInGW kñúgQam)an
RbesIreLIg. fVIebI evC¢bNÐit b¤ GñkCMnajGaharUbtßmÖ ENnaM[Bisar
vItamInGWbEnßmk¾eday RtUvcaMfavItamInNak¾eday vacUlkñúgsarBagÁkay
rbs;elakGñk Kwtamry³cMNIGahar.
vItamInGW varlaykñúgxøaj; )anesckþIfavamanvtþmankñúgGaharEdlman
xøaj;eRcIn. RbPBvItamInGWl¥bMput KweRbgrukçCati ¬eRbgGUlIv eRbgQUkr½tñ
eRbgdUg nig eRbgsENþk¦. l¥CageK KW eRbgGUlIv eRBaHRbePTxøaj;kñúg
eRbgenHGacCYykarBarCMgWebHdUg. enAbNþaRbeTstMbn;emDIETra:eN
¬RbeTsRkic B½rTuyhÁal; eGs,aj nig GIutalI¦ EdleRbIR)as;eRbgGUlIveRcIn
CMgWebHdUgekItmanticCagenAGWr:ubxageCIg. b:uEnþcUrcgcaMfaBYkvItamIn RtUv
bMpøajbnþicmþg²edaykarqa b¤ econ. dUcenHviFIl¥bMput edIm,ITTYl)anvItamIn
eRcInbMputBIeRbgGUlIv KwbEnßmeRbgenHeTAelImðÚbenAcugbBa©b;karcMGin b¤
184
eRkayBIcMGinrYcral;. eRbgGUlIvlayCamYyRkUcqμar CaeRKOgbEnßmelI
sac;RtI sac;man; bEnøRsuH nig jaMPøa eGaykan;EtmanrsCatiq¶aj;.
cUreRCIserIsykeRbgGUlIvsuT§ ebIsincg;)anxøinl¥ ehIyeRbIvaCaTwkjaMPøa
b¤k¾sakl,gykeRbgGUlIvRbePTcMraj; ebIsincg;eRbIvasMrab;cMGinmðÚb b¤
eFVInMCaedIm.l. b½r\NðaeQμaHfa hÁI ¬Ghee¦ k¾manpÞúkvItamInGW Edr
EtedayeRbgGUlIvmanRbeyaCn_dl;suxPaBl¥Cag GñkGaceBjcitþsakl,g
eRbIva kñúgkarcMGinGahar.
RbPBepSgeTotrbs;vItamInGW manplitplBITwkedaHeKa RKab;FBaØCati s‘ut
nig sac;. plitplBITwkedaHeKamanPaBl¥viesskñúgkarykmkeFVICacMNI
Gahar eRBaHfaminRKan;EtvamanvItamInGW b:ueNÑaHeT EtvaTb;karRsUbCatiEdk
BIGaharcUlkñúgsarBagÁkay ehIyvamanCatikal;süÚmeRcIn EdlCYykarBar
eraKBukq¥wgEfmeTotpg. GñkGacsakl,geRbITwkedaHeKakñúgkareFVIGahar b¤
k¾jaMuTwkedaHeKamYyEkv eBljaMuGahar. TwkedaHeKaKμanCatiERkm mankMrit
vItamInGW ticCagTwkedaHeKamanCatiERkm EtbrimaNkal;süÚmmandUcKña.
2> vItamInes ¬Vitamin C¦
vItamInes begáInkarRsUbCatiEdkEdlmanRbPBeRkABIGaharsac; dUecñH
vItamInes KWCaGg;TIGuksIudg;d¾manfamBlmYy kareRbIGaharEdlman
pÞúkvItamInes layCamYyGaharmanCatiEdkeRcIn RtUvmankMrit. EbbenH
vamansar³sMxan;BiessedayELksMrab;GñkCMgWtaLasesmIukMritmFüm
EdlbBa©ÚlQammin)aneTogTat;.
cUrcgcaMfa CatiEdkmanRbPBBIcMNIGaharCaeRcIn kñúgs‘ut sUkULa
RKab;FBaØCati bEnø EpøeQI emIm ¬dMLÚg/ éqfav¦ nig sENþk. enAcRkPB
Gg;eKøs manmðÚbGaharmYycMnYneKbEnßmCatiEdk dUcCa RKab;FBaØCatijaMuCa
GahareBlRBwk emSARsUvsalI nig nMb½ug. EtRbeTsepSg²eTot RbEhlmin
eFVIEbbenHeT.
eKeXIjvItamInes eRcInmankñúgEpøeQI TwkEpøeQI nig bEnø. vaGacCakar
185
RbesIrEdlRtUvjaMuEpøeQI b¤ TwkEpøeQImYyEkvdac;EtÉg KwcenøaHeBl)ay
ehIyminGMLúgeBljaMu b¤ eRkayBIjaMu)ayrYcPøameT. GñkCMnajEpñksuxPaB
ENnaMRbCaBlrdæ[hUbbEnø nig EpøeQI[)an 5 dgerogral;éf¶.
]TahrN_ jauMmþgmandUcCa TwkEpøeQImYyEkv EpøeQImYycMNit
¬dUcCaEpøe)a:m EpøB½r eck RkUceBaF×sat; RkUcføúgknøHExøb b¤ eb:ge)a:HmYyEpø¦
bEnø ¬dUcCa kar:ut Rtsk; sENþk)araMg b¤ saLat;¦. vItamInes rlaykñúg
Twk dUecñHebIykbEnøeTAes¶ar b¤ RsuH vItamInesnwgrlaycUlkñúgTwkGs;.
karcMhuybEnøkñúgkMritlμm nwgrkSa)anRbesIrnUvvItamInkñúgbEnø. bEnøcMGin
CamYyeRbgGUlIv nig RkUcqμar GaceFVIGahard¾manrs;Cati. vItamInGW nig
vItamInes eBlBYkvaenACamYyKña skmμPaBBYkvaritEtl¥ dUecñHsUmkMuePøc
bEnßmfamBldl;bEnø rbs;elakGñkedayeRbIeRbgGUlIv ¡
3> sarFatuBN’elOg ¬Carotenoids¦
CaTUeTA RbPBcMNIGaharEdlmansarFatuBN’elOg mandUcCa kar:ut el<A
sac;elOg eBatelOg eb:ge)a:H lðúg RkUceBaFisat; nig bEnøsøwkébtgcas;.
GaharTaMgenHPaKeRcInmanvItamInesx<s; dUecñHeyIgRtUvRbugRby½tñ dUcbBa¢ak;
xagelI. eyIgsUmbBa¢ak;CUnfa karRsUbyksarFatuBN’elOgBIcMNIGahar
mankMritekInx<s; eBlcMNIGaharenaHmanCatixøaj; b¤ eRbg dUecñHkMuePøcbEnßm
eRbgGUlIv. sarFatuBN’elOgGacRtUvbMpøajenAsItuNðPaBx<s; dUecñHsUm
daMsø enAsItuNðPaBTab nig ry³eBlxøIRbsinebIGaceFVIeTA)an.
4> sarFatukøin ¬Flavonoids¦
eXIjmankñúg TwkEt RsaRkhm EpøeQI nig bEnø. enHCaelsmYyGac[
eyIgjaMuRsaRkhmmYyEkv eBlBisarGahar ¡ EtebI»kasminGnuBaØatieT
cUrjaMuTwkEtmYyEBgvij. TwkEtminRtwmEtpþl;Gg;TIGuksIudg; CaeRcInb:ueNÑaH
eT vaEfmTaMgTb;karRsUbCatiEdkBIcMNIGahar CaBiesseBljaMuvaCamYy
TwkedaHeKa. cUrsakl,gBisaTwkEt CaRbcaM[)anbIeTAbYnEkvCaerogral;éf¶.
cUrcgcaMfa mnusSeyIgRtUvkarTwkRbEhl 8 EkvkñúgmYyéf¶ edIm,I[manCati
TwkRKb;RKan;kñúgxøÜn.
186
esckþIsegçb
� vItamInGW ¬Vitamin E¦sMbUrmankñúgeRbgrukçCati dUcCaeRbgGUlIv nig
eRbgpáaQUkrt½ñ. l¥CageK KweRbgGUlIv eRBaHvaGacCYykarBarCMgW
ebHdUg. cUrbEnßmeRbgGUlIvenAcugbBa©b;énkarcMGinGahar eRkayeBl
Gaharq¥in b¤ EfmeTAelIbEnøeqA eRBaHkMedAGacbMpøajvItamIn.
� vItamInes ¬Vitamin C¦ mankñúgEpøeQI nig bEnø . RbesIrbMputkMujauM
EpøeQI nig bEnøTaMgenaHCamYyGaharEdlsMbUrCatiEdk RbsinebIelak
GñkmanCMgWtaLasesmIukMritmFüm ehIyKμankarbBa©ÚlQam. cUrGñk
hUmEpøeQI nig bEnøenAcenøaHeBljaMuGahar. cUrbEnßmeRbgGUlIv
dl;bEnørbs;Gñk eRBaHvItamInGW nig vItamInes eBlBYkvaenACamYyKña
skmμPaBBYkvaritEtl¥.
� sarFatuBN’elOg ¬Carotenoids¦ mankñúgkar:ut el<Asac;elOg
eBatelOg eb:ge)a:H lúðg RkUceBaF×sat; nig bEnøsøwkébtgcas;.
edaysarGaharTaMgenHsMbUrvItamInes dUcenHRtUvRbugRby½tñdUc
)anerobrab;xagelI. CafμImþgeTot cUrkMuePøceRbgGUlIv.
� Et nig RsaRkhm mansarFatukøin ¬Flavonoids¦ ehIyk¾Ca
Gg;TIGuksIudg;Edr. elIsBIenH TwkEtTb;karRsUbCatiEdk.
GtßbTenH)anykbBa©ÚlkñúgesovePAenHedaymankarGnuBaØatiBIGñkniBn§ ³
Dr. Dona Hileti-Telfer
Senior Dietician
Great Ormond St. Hospital for Sick Children
London
187
eRbI T2* sMrab;vas;kMritbnÞúkCatiEdkkñúgebHdUg
T2* KWCakarvas;EvgefrevlamYyEdlGacqøúHbBa©aMgbnÞúkCatiEdkkñúgCalika.
karvas;Evg T2* enHTTYlrUbPaBbgðajelIma:sIun MRI sþg;dar ¬Standard
Magnetic Resonance Image¦. ma:sIun MRI eRbIrlkviTüú nigma:ej:Tik
d¾xøaMg edIm,IbgðajrUbPaBCalikasarBagÁkay. ma:sIun MRI kMNt;PaBxus²Kña
énKuNPaBma:ej:TikkñúgsarBagÁkay ehIyERbkøayPaBxus²KñaTaMgenHeTA
CarUbPaBEdlRKUeBTüGaceRbIedIm,IeFVIeraKvinicä½yCMgWepSg². karelIsbnÞúk
CatiEdkbgá[mankarERbRbYllkçN³ma:ej:TikkñúgCalika KWeFVI[ T2* ¬T2*
value¦ mantMéltUcCagFmμta. karvas;Evg T2* énebHdUg mansar³sMxan;
Nas; eRBaHeK)anrkeXIjfa ]TahrN_ebIGñkCMgWman T2* énebHdUgman
tMélticCag 20 milliseconds ¬1 millisecond = 1¼1000 énvinaTI¦
enaHeRKaHfñak;cMeBaHebHdUgmankMritx<s; edaysarelIsbnÞúkCatiEdkCag T2*
elIsBI 20 milliseconds.
kareFVIetsþ T2* CakarBinitümYymanefrevla 45 naTIkñúgma:sIun MRI
biTCit. eK[GñkCMgWedkelIturMkilmYy ehIyeKdak;G½kSGKÁisnIBiess
mYycMnYnP¢ab;nwgRTUgGñkCMgWedIm,ItamdancgVak;ebHdUg. GñkCMgWRtUvBak;
nwgk,alnUv]bkrN_mü:ag manmIRkUhVÚnnwgRtecok (Headset with a
microphone) edIm,IeFVITMnak;TMngCamYyGñkbec©keTs. tuGñkCMgWRtUvruj
cUlyWt² eTAkñúgma:sIun MRI edIm,I[xøÜnGñkCMgWTaMgmUlsßitkñúgRbehagma:sIun
¬ma:sIun MRI manrUbragÁRsedognMkgdUNat;d¾FMmYy manRbehageRCA¦.
kñúgGMLúgeBlkMBugft/ GñkCMgWRtUvedk[es¶óm sþab;karENnaM[Gt;degðImmYy
ry³eBlxøI edIm,IeKvas; T2*. kñúgxN³eBlkMBugRbEmRbmUlkarvas;Evg/
ma:sIun MRI beBa©jsMelgxÞ½r. ]bkrN_EdlGñkCMgWBak;nwgk,al nwgkarBar
RtecokBIsMelgxÞ½renH. etsþenHmanlkçN³minb:HBal; ehIyminbgákar
QWcukcab;eLIy.
188
elIsBIenHeTot edayma:sIun MRI pþl;rUbPaBebHdUgkMBugkRnþak;xN³kMBug
eFVIkarvas; T2* eKGacvaytMél)anpgEdr BImuxgarrbs;ebHdUg. karvas;
muxgarrbs;ebHdUgeFVIeLIgtamry³ma:sIun MRI eKKitfamanlkçN³BitR)akd
Cagma:sIuneGkU ¬Ultrasound¦ vas;ebHdUgFmμtaeTAeTot. MRI GaceFVIkar
vas;EvgpgEdrnUvTMhM nig dMeNIrRbRBwtþieTAénftebHdUgeRkamxagsþaM EdlCa
ftrujQamcUleTAsYt. GñkCMgWtaLasesmIu gaymaneRKaHfñak;ekItCMgW
sMBaFQamekInkñúgsYt EdlGacbgá[ftebHdUgeRkamxagsþaMrIk. sPaBenH
GacbnßyRbsiT§iPaBkñúgkarrujRcanQamrbs;ftebHdUgenH.
bNþaGñkviTüasaRsþEdleK[Gnuvtþkic©karenH bc©úb,nñkMBugEteFVIkarbBa¢ak;
GHGagnUvBt’manxagelIenHEdlTTYl)anBIkarBinitüGegátEpñkKøInik ehIy
TIF RBmTaMg NIH enAshrdæGaemrikkMBugKaMRTkic©RbwgERbgenH.
189
taragvaytMél nig karBüa)al
190
191
192
193
194
195
196
197
198
BakübMRbYj/ Ékta nig rgVas; Edl)aneRbIkñúgesovePAenH
Ékta Edl)aneRbI BakübMRbYjCaskl
brimaNQam ³ mIlIlIRt ¬m>l = ml¦ 1¼1000
énmYylIRt
eGm:UkøÚb‘Ín ³ Rkam kñúgmYyedsIulIRt ¬Rkam¼d>l = g/dl¦
edsIulIRt = 1¼100 énmYylIRt
TMgn; ³ KILÚRkam ¬KRk = kg¦
kMriteRbI»sf ³ mIlIRkam ¬mRk = mg¦ ¬DFO, L1¦
1¼1000 énRkam
Ferritin ³ mIRkURkam¼l ¬μg/L¦
1¼10 000 énRkam kñúgmYylIRt
Parvovirus B-19 : B19
Epstein-Barr Virus : EBV
Deferioxamine : DFO
Iron ¬elahFatuEdk¦ : Fe
Hepatitis B Virus : HBV
Hepatitis C Virus : HCV
Human Immunodeficiency
Virus : HIV
Acquired Iimmunodeficiency
Syndrome : AIDS
Serum Alanine
Aminotransferase : sALT-Liver Function
Test
Serum Asparate
Aminotransferase : sAST-Liver Function
Test
Hemoglobin ¬eGm:UkøÚb‘Ín¦ : Hb
HAV ¬vIrusrlakeføImRbePT Ga¦ : Hepatitis A Virus
Magnetic Resonance Image : MRI
199
eKhTMB½rsMxan;²
� http://www.thalassaemia.org.cy
kñúgenH rYmman ³
1> Gñkpþl;RbwkSaviTüasaRsþ
2> shkarI-rinI viTüasaRsþ
3> smaKmCatiCMgWtaLasesmuInana
4> sMPar³sMrab;Gb;rM
5> RBwtþikarN_epSg²
Bt’manTak;TgnwgkareFVIdMeNIr
sUmGanesovePA {kareFVIdMeNIreTAbreTs nig suxPaB 2002}
erobcMeday GgÁkarsuxPaBBiPBelak (WHO)
� http://www.who.int/ith
� email: [email protected]
WHO ³ GgÁkarsuxPaBBiPBelak
WHO Geneva headquarters
� http:/www.who.ch
WHO Africa Regional Office
� www.whoafr.org
WHO Europe Regional Office
� www.who.dk
WHO Southeast Asia Regional Office
� www.paho.org
200
WHO Eastern Mediterranean Regional Office
� www.who.sci.eg
WHO Western Pacific Regional Office
� www.who.org.ph
HIV nig karrlakefIøm� www.hivandhepatitis.com
HIV
� www.who.int/hiv_aids/first.html
ICBS : International Consortium of Blood Safety
� www.icbs.com/about/htm
ISBT : International Society for Blood Transfusion
Blood Safety
� www.int/health_topics/blood_safety/en
Interactive Groups for Discussions
� http:/groups.msn.com/thalassemiapatientsandfriends/home.htm
Product Information prepared by WHO
� www.inf/vaccines_documents/
201
Gas½ydæanTMnak;TMngsMxan;² nig Bt’man
WHO Headquarter
World Health Organisation Headquarters
Avenue Appia 20, 1211 Geneva 27, Switzerland
Telephone : (41 22) 791-21-11 / Fax : (41 22) 791-0746
Cable : UNISANTE GENEVA / Telex : 415 416
Email : [email protected] / Website : http:/www.who.ch/
AFRICA
WHO Regional Office
Dr. Naomi Nhwathiva, Chief DCP, Regional Office
for Africa, World Health Organisation,
Parirenyatwa Hospital, P.O Box BE 773, Harare, Zimbabwe
Telephone : (263) 407-69-51 or (263) 470-74-93
Fax : (263) 479-01-46 or (263) 479-12-14
Telex : 5217 or 5364 UNISANTE / Cable : UNISANTE
BRAZZAVILLE
Email : [email protected]
Website : http:/www.whoafra.org/
EUROPE
WHO Regional Office
J.E. Asvall, Regional Director, Regional Office
for Europe Accident Prevention Programme,
World Health Organisation, 8, Scherfigsvej, DK-2100
Copenhagen 0, Denmark
Telephone : (45) 39-17-17-17 / Fax : (45) 39-17-18-18
Telex : 15348 or 15390 / Cable : UNISANTE COPENHAGEN
Email : [email protected]
Website : http:/www.who.dk/
202
AMERICAS
WHO Regional Office
George A.O. Alleyne, Regional Director, Regional Office
for the Americas, Emergency Preparedness & Disaster
Relief Coordination, World Health Organisation,
Pan American Sanitary Bureau, 525 3rd Street NW, Washington, DC
20037, USA
Telephone : (202) 974-3000 / Fax : (202) 974-3663
Telex : 248338-440057-64152-892744
Cable : OFSANPAN WASHINGTON
Email : [email protected] / Website : http:/www.paho.org/
SOUTHEAST ASIA
WHO Regional Office
Mrs Harsaran Bir Kaur Pandey, IO Regional Office
for South East Asia World Health Organisation,
World Health House Indraprastha Estate,
Mahatma Gandhi Rd, New Delhi, 110002 India
Telephone : (91) 11-331-7804 or (91) 11-331-7823
Fax : (91) 11-331-8607 or (91) 11-332-7972
Telex : 3165095 or 3165031 / Cable : WHO NEW DELHI
Email : [email protected]
Website : http:/www.tron.um.u-tokyo.ac.jp/
EASTERN MEDITERRANEAN
WHO Regional Office
Hussen A.Gezairy, MD., F.R.C.S., Regional Director, Regional Office
for the Eastern Mediterranean World Health Organisation,
PO Box 1517, Alexandria, 21511 Egypt
Telephone : (203) 48-202-23 or (203) 48-202-24 or (203) 48-300-90
Fax : (203) 48-389-16 or (203) 48-243-29
Telex : 54028 or 54684 / Cable : UNISANTE ALEXANDRIA
Email : [email protected] / Website : http:/www.who.sci.eg
203
WESTERN PACIFIC
WHO Regional Office
Dr. Shigeru Omi, Regional Director, Regional Office
for the Western Pacific Health Services,
Development & Planning World Health Organisation
PO Box 2932, 1099 Manila, Philippines
Telephone : (632) 538-80-01 / Fax : (632) 521-10-36 or
(603) 536-02-79
Telex : 27652-63260-40365 / Cable : UNISANTE MANILA
Email : [email protected]
Website : http:/www.who.org.ph/
Council of Europe (CoE)
Mr. Karl – Friedrich Bopp,
Administrative Officer, Health & Social Affairs
Directorate General III Social Cohesion 67075 Strasbourg, France
Tel : (33) 388412214 / Fax : (33) 388412726
Email : [email protected]
European Commission
Dr. Lieve Fransen, Principal Administrator, Health & Family Planning,
AIDS Unit, Rue de Geneve/Genevestraat 12, B1140, Bruxelles
Tel : +32-2 2963698/2969117
Fax : 2963697
Food and Drug Administration (FDA), USA
Dr Jay Epstein, Director, Office of Blood Research and Review,
Center for Biologics Evaluation and Research, Food and Drug
Administration,
HFM-300,1401 Rockville Pike, Rockville, MD 20852
Tel : +13018273518 / Fax : +13018273533
Email : [email protected]
204
International Consortium for Blood Safety (ICBS)
Dr Mohamed El-Nageh, Executive Director, New York Blood Center,
310E 67th Street, New York, NY 10021, USA
Tel : +12125703319 / Fax : +12125703320
Email : [email protected]
International Federation of Blood Donor
Organisations (FIODS)
Mr Niels Mikkelsen, Secretary General, Bloddonorerne,
Denmark, Vesterbrogade 191, 1800 Frederiksberg, Denmark
Tel : +4570137014 / Fax : +4570127010
Email : [email protected]
International Federation of Red Cross and Red
Crescent Societies (IFRCRCS)
Mr Peter Carolan, Senior Officer,
Case Postale 372, 1211 Geneva 19, Switzerland
Tel : +41227304222 / Fax : +41227330395
Email : [email protected]
International Society of Blood Transfusion (ISBT)
Dr Paul Strengers, Secretary General,
PO Box 9190, NL 1006 AD Amsterdam, The Netherlands
Tel : 31205123212 / Fax : 31205123560
Email : [email protected]
205
esckþIEføgGMNrKuN
ral;kic©xitxMGrKuNcMeBaHRbPBrcnarUbPaBTaMgGs;EdlRbIkñúgesovePAenH
eyIgk¾sUmGrKuNpgEdr cMeBaHkarpþl;viPaKTanBIGñkTaMgGs;enaH Edl)an
CYy nig pþl;rUbft taragnana nig rUbPaB. RbsinebImankarePøccenøaH
shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu nig GñkniBnæ eBjcitþnwgbEnßmesckþIEføg
GMNrKuNkñúgkare)aHBumÖesovePAenH enAelIkeRkay²eTot.
esovePAenH epþateTAelItMrUvkarrbs;GñkCMgWtaLasesmIu. ral;kic©xitxMBiBN’naGMBICMgW nig
lkçN³rbs;va RtUv)aneFVItamrebobgay² ehIy)anbBa©úÚlbEnßmnUvkareCOnelOnEpñkKøInik nig
viTüasaRsþfμI² Edl)anrkeXIjkñúgb:unμanqñaMcugeRkayenH kñúgkarBüa)al nig
karBarCMgWtaLasesmIu. karpþl;nUvBt’manfμI² nig RtwmRtUvdl;GñkCMgWtaLasesmIuCaTUeTA
kñúgsklelak CakmμvtßúmYykñúgcMeNamkmμvtßúcMbg² nig CaehtuplnaMeGaybegáItCa
shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu enHeLIg.
esovePAenHRtUv)anERbsMrYlCaexmrPasa nig e)aHBum<pSayeday
mnÞIreBTükumarCati
100/ mhavifI shB½n§rusSIú/ xN½ÐTYleKak/ PñMeBj/ km<úCa
GnuBaØatisiT§ibkERbBIÉksaredIm nig pþl;mUlniFieday
shB½n§GnþrCatiCMgWtaLasesmIu ¬s>G>t¦
Thalassaemia International Federation (TIF)
P.O. Box 28807, 2083 Nicosia, 31 Ifigenias Str., 2007 Nicosia, Cyprus
Website: http://www.thalassaemia.org.cy
ERbsMrYlCaexmrPasa
evC¢bNÐit Can supl
RKUeBTüÉkeTseraKkumar nig elahitsaRsþ
mnÞIeBTükumarCati PñMeBj
evC¢bNÐit tU eBCra
naykrgTTYlbnÞúkbec©keTs
mnÞIreBTübEg¥kkMBg;RtEbk extþéRBEvg
ISBN : 9963-623-40-9 ERbsMrYlCaexmrPasa nig e)aHBum<enAPñMeBj km<úCa qñaM 2008
Cover text.qxp 1/12/2008 9:48 AM Page 1