ÇANAKKALE MUHAREBELERi 1

8/14/2019 ANAKKALE MUHAREBELERi 1

1/425

T.C.BABAKANLIK

DEVLET ARVLERGENEL MDRLOsmanl Arivi Daire Bakanl

Yayn Nu: 71

Osmanl Belgelerinde ANAKKALEMUHAREBELERI

A N K A R A 2 0 0 5


2/425

P r o j e Y n e t i c i s i

D o . D r . Y u s u f S A R I N AYD e v l e t A r i v l e r i G e n e l M d r

P r o j e S o r u m l u l a r

D o . D r . M u s t a f a B U D AKG e n e l M d r Y a r d m c s

D r . n d e r B A Y IROsmanl Ariv i Daire Ba

kan

D r . A h m e t Z e k i Z G ERYay n leri Koordin

atr

Y a y n a H a z r l a y a n l a r

M u z a f f e r A L B A Y R AK

M u s t a f a A K I CIR e c e p U Z U N D A S a l i h K A H R M A NY l m a z K A R A CA

n d e k sS e h e r D L B ER

H a r i t a l a rA h m e t Z K I L I N

M i z a n p a jV a h d e t t i n A TK

B a s k y a H a z r l a y a n la r

M u r a t E N E R S a l i h D U T O L U

I S B NI S B N


3/425

Osmanl Belgelerinde ANAKKALEMUHAREBELERI


4/425

IV


5/425

N S Z

Milletlerin tarihinde sonular itibaryla yeni bir an almas, yenibir dnemin balamas veya bir krlma ve zlmenin yaanmasna vesileolan savalar vardr. Olumlu ya da olumsuz, sonucu ne olursa olsun busavalar milletlerin hafzasnda her zaman canl ve taze kalrlar. Anadolu'yu

Trklere aan Malazgirt Sava, yeni bir a balatp Osmanl Devleti'ni birdnya devleti haline getiren stanbul'un fethi ve 93 Harbi olarak bilinen1877-1878 Osmanl-Rus sava bu cmledendir.

anakkale Muharebeleri de tpk bunlar gibi Trk milletininhafzasna kaznan, hatras hep taze kalan, zerinden geen yllara ramenhl cokuyla anlan, hakknda kitaplar yazlp filmler ekilen byk birzafer, kahramanlk ve mcadele rneidir.

Osmanl Devleti ekonomik ve asker ynden zayf ve bitti gzylebaklan bir devlet durumunda iken girdii I. Dnya Sava'nn ilk yllarndaumulmayan parlak sonular almsa da uzayan savan ar ykntayamamtr. Savata uranlan yenilgi Osmanl Devleti'nin fiilenyklmasnn balangc olmutur. Ancak yklrken bile eski ihtiaml veheybetli gnlerine nazire yaparcasna zaferler kazanmaktan da gerikalmamtr. te bunlardan birisi, gnmzde bile bir darb- mesel olarakmilletimizin dilinde dolaan "anakkale Geilmez" szn dost ve dmanakabul ettiren, hem deniz hem de karada kazanlan anakkale Zaferi'dir.

Osmanl Devleti'nin yerine kurulan Trkiye Cumhuriyeti'nin tesisindemadd ve manev adan anakkale Zaferi'nin byk katks vardr.anakkale Muharebeleri, Osmanl Devleti tarihinde grlmedik derecede,mill bir ruhla yurdu korumak dncesiyle yaplmt. Burada yeerenyurdu korumak fikri ve oluan mill ruh Kurtulu Sava'nn zemininihazrlamtr. anakkale Muharebeleri'ne yarbay rtbesi ile bir tmenkomutan olarak katlan ve zamanla stn komuta yetenei ve liyakatiyle

parlayarak albay rtbesi ile kolordu komutanlna getirilen, Anafartalar ve


6/425

VI

Conkbayr muharebeleriyle dmann anakkale Cephesi'ndeki sonmitlerini de boa karan Mustafa Kemal "Anafartalar Kahraman" ve"stanbul'u kurtaran komutan" unvanlaryla btn yurtta tannmtr. I.Dnya Sava'ndan sonra lkenin igale uramas zerine balatlan MillMcadele'ye Trk milletinin inanmas ve destek vermesinde hi phesiz bukurtulu hareketinin banda anakkale'den dolay bir kahraman olarak

tanyp gvendikleri Mustafa Kemal'in bulunmasnn etkisi byk olmutur.anakkale Muharebeleri eitli renklerde, farkl milletlerden insanlar(ngiliz, Fransz, Cezayirli, Hintli, Nepalli Gurkalar, Senegalli,Avustralya ve Yeni Zelandal, Yeni Zelanda yerlisi Maoriler...) ayn cephede

buluturan, kara, deniz ve havada ok etin mcadelelere sahne olan, birkametrelik bir siper hattn zapt etme veya bir tepecii ele geirmenin savangidiatna tesir edebilecek lde olduu dar bir sahada cereyan eden,karlkl siperlerin arasndaki mesafe yer yer 8-10 metreye kadar inebilen

benzeri grlmedik, kendine zg zellikler tayan sra d birmcadeledir.

anakkale Muharebeleri, zerinde en fazla aratrma yaplp kitap

yazlan savalardan biridir. Savaa katlan lkelerden

ngiltere, Fransa,Avustralya ve Yeni Zelanda'da bu savalar zerine ok ciddi aratrmalaryaplm savaa katlanlar tespit edilip onlarla grlm; yazl, sesli vegrntl kaytlar tutulmutur. Temennimiz, lkemizde de bu tr projelerinuygulama alanna konup aksatlmadan srdrlmesidir.

lkemizde anakkale Muharebeleri, gerek anma faaliyetleri gereksesavan yaand blgeyi ziyaret etmek konusunda gittike artan bir ilgiyemuhatap olmakla beraber sava hakknda Genelkurmay Bakanl'nnyaynlad birka alma dnda; belgelere dayal, ilm, ciddi ve kapsaml

bir kitabn yazlmam olmas byk bir eksikliktir.Devlet Arivleri Genel Mdrl, bu alandaki eksiklii gidermek

amacyla 90. Yl etkinlikleri erevesinde iki ciltten oluan "OsmanlBelgelerinde anakkale Muharebeleri" kitabnn elinizde tuttuunuz ilkcildini yaynlam bulunmaktadr. Kronolojik olarak 10 Austos 1914-31


7/425

Austos 1915 tarihleri arasndaki olaylar anlatan belgelerden oluan bu ilkcilt, yaklak bir yllk bir dneme ait olmasna ramen muhteva bakmndaneitlilik arz etmektedir. yle ki;

-Harekt ncesinde Osmanl ve Mttefik kuvvetlerin faaliyetleri,

-19 ubat-18 Mart 1915 dnemi deniz harekt,

-18 Mart Deniz Zaferi ile ilgili yurtii ve yurtd tebrikler ile subay veerlerin terfileri,-25 Nisan-31 Austos 1915 dnemi kara harektyla ilgili gnlk

sava raporlar,-Kara muharebelerinde baar gsteren subay ve erlerin tayin, dl ve

terfileri (19. Tmen Komutan Albay Mustafa Kemal'in 28 Temmuz 1915'te15. Kolordu Komutanl'na tayin irdesi gibi)

-Mttefik kara, deniz ve hava kuvvetlerinin uluslararas savahukukunu ihll eden asker hareketleri (cephe gerisi ky ve kasabalarn

bombalanmas, sivil deniz aralarnn batrlmas, domdom kurunu veboucu gaz yayan mermilerin kullanlmas)

-anakkale'de savam askerler ile muharebeleri izlemi gazetecilerinyazdklar rapor, mektup ve gnlkleri,

-Dman uak ve denizaltlarnn faaliyetleri sebebiyle zarara urayansivil ahali ve savatan zarar gren halka yaplan yardmlar.

Kitapta ayrca belge fotokopileri, fotoraf ve haritalara da yerverilmitir. Ayrca ayrntl bir indeks ilve edilmitir.

Belgelere dayal olarak hazrlanan Osmanl Belgelerinde anakkaleMuharebeleri I kitabnn ilgililere faydal olmasn temenni eder, eserinhazrlanmas srasnda emei geen Devlet Arivleri Genel MdrlOsmanl Arivi Daire Bakanl personeline teekkr ederim.

Do. Dr. Yusuf SARINAY

Devlet Arivleri Genel Mdr

VII


8/425


9/425

NDEKLER

NSZ................................................................................................. VNDEKLER..................................................................................... IXKISALTMALAR ................................................................................. XXXVII

I. BLMBELGELERNTRANSKRPSYONLARI

No: Belgenin Konusu Sayfa

1 anakkale Boaz'nda uygun yerlere istihkmlar yaplp fenerlerve toplar konularak asker yerletirilmesi ........................................ 3

2 Goeben Zrhls'yla Breslau Kruvazr'nn Boaz'dan ierigirdii ve bunlar takip eden ngiliz filosunun Boaz'n nndedolat ........................................................................................... 5

3 Almanya Hkmetince Osmanl Devleti'ne satlmasna kararverilen Goeben ve Breslau zrhllarnn teslim alnd ................. 5

4 Dman sava gemilerinin anakkale Boaz'na saldrmasdurumunda Boaz'n kapatlaca ................................................... 6

5 ngiliz donanmasnn anakkale Boaz'ndan kacak gemilereate aacan bildirmesi zerine Boaz'n kapatld ................... 6

6 Boazlarn savunmas iin iki adet denizalt alnmasnn uygunolaca ............................................................................................. 7

7 anakkale Boaz dnda toplanan Mttefik donanmas arasnda Yunanzrhllarnn bulunmasnn nemsiz olduu / I. Dnya Sava'naBulgaristan'n katlp Yunanistan'n tarafszln

koruyacann tahmin edildii......................................................... 8

8 anakkale Boaz giriinin ngiliz gemilerince bombaland ....... 9


10/425

X

No: Belgenin Konusu Sayfa9 anakkale Boaz, Tekke Burnu aklar ve mroz taraflarnda

Fransz ve ngilizlere ait sava gemileri bulunduu / MidilliAdas'nda 8.000 kiilik Rum etesinin hazr olduu ....................... 10

10 anakkale'nin giriinde bir torpile arpan Saphir adl Franszdenizaltsnn batt ve mrettebatndan hayatta kalanlarnkurtarlarak esir edildii .................................................................. 11

11 3. Kolordu dahilinde yeni tekil olunan 19. FrkaKumandanl'na Sofya Ataemiliteri Mustafa Kemal Bey'in tayinedildii ............................................................................................

1212 anakkale giriinde batan Saphir adl Fransz denizaltsndan

kurtarlan mrettebatn ailelerine yazdklar mektuplarn ddnyaya duyurulmas .....................................................................

1313 3 ubat 1915 tarihinde kar ve sis sebebiyle anakkale Boaz

dnda bir ey grlmedii / 10 ubat 1915 tarihinde ilk defaSaros Krfezi'ne Semadirek ynnden bir ngiliz torpidosugeldii .............................................................................................

15

14 ngiliz ve Fransz donanmasnn anakkale'nin d istihkmlarnbombardman ettii .........................................................................16

15 ngilizlerin anakkale giriindeki istihkmlar susturduklariddialarnn aslsz olup bu istihkmlardaki bataryalarn ateisonucu bir zrhlnn ar hasar grd .........................................

1716 Mttefik donanmasnca anakkale Boaz giriindeki tabyalarn

bombaland ve Anadolu sahilindeki tabyalarn atei sonucuMttefiklere ait zrhl geminin zarar grd ............................

1817 Mttefik Donanmasnca Burhaniye, Erturul ve Seddlbahir

bataryalarnn tahrip edildii/ Dardanos'u ar bir ekilde

bombalayan Mttefik Donanmas'nn Anadolu obs bataryalarnnyardmyla Boaz dna karld ................................................

1918 Avusturya ordusundan anakkale'de kullanlmak zere uygun

obs toplar alnmas ....................................................................... 2019 Mttefik sava gemilerinin Seddlbahir ve Kumkale'yi

bombalad / Obs bataryalaryla savaan Mttefik savagemilerinin isabet ald ..................................................................

21


11/425

XI

No: Belgenin Konusu Sayfa20 Bozcaada'da bulunan Mttefik donanmasnn bir Trk ua

tarafndan bombaland / Boaz'a girmek isteyen Mttefiklere aittorpido ve torpil arama gemilerinin Bayku ve Dardanos

bataryalarnn ateiyle geri ekilmek zorunda kaldklar /Mttefiklerin 4 byk sava gemisinin Saros Krfezi'ne geldii /Dardanos Bataryas'na ate aan Mttefik Donanmas'na karlkverildii ........................................................................................... 22

21 2-3 Mart 1915 tarihlerinde Mttefik donanmasnn Bolayr, YldzTabya ve Kabatepe'ye yapt saldrlarn etkisiz olduu................ 23

22 anakkale Boaz ile ilgili olarak bilgisinden yararlanlmakistenilen Rus yzbalarndan Smirnof'un ngiliz-Fransz filosunakatld ........................................................................................... 24

23 Mttefik devletlerin karaya da asker kartlmak suretiyleanakkale Boaz'na saldracaklar................................................. 25

24 Saros Krfezi'nde dolaan ve torpil hattna yaklamak isteyenMttefik Donanmas'na Bayku Torpil Bataryas'ndan ateald / Mttefiklerin Kepez, Soanl ve Halilili srtlar ile

Seddlbahir ve Kumkale'ye ate at / Mttefik kuvvetlerin12 sandal ile Seddlbahir'de karaya asker karmaya balad /ngiliz babakannn anakkale'ye saldr hususunda her

bakmdan hazr olduklarn ifade ettii ........................................... 25

25 4-5 Mart 1915'te Mttefik donanmasnn Saros Krfezi'ni bombalad Seddlbahir ve Kumkale'de karaya kan dmankuvvetlerinin blgedeki Trk birlikleri tarafndan pskrtld /Avrupa'daki baz Osmanl bykeliliklerinden gelen istihbaratraporlar ........................................................................................... 27

26 Saros Krfezi'nde ate aan bir Mttefik zrhlsnn MecidiyeKlas'n ksmen tahrip ettii / Kabatepe'den alan atele birMttefik uann drld / ntepe ve Kumkale'ye ate aanMttefik donanmasna karlk verildii / Bkre, Atina,Almanya, Lozan ve Selanik'ten Mttefiklerin durum veanakkale ile ilgilifaaliyetleri hakknda alnan istihbarat raporlar .............................. 29

27 ngiltere ve Fransa'nn, talya'y anakkale Sava'na katlmayaikna edemedikleri ............................................................................ 31


12/425

XII

No: Belgenin Konusu Sayfa28 nc Kolordu ve Mevki-i Mstahkem Kumandanlklarna

Padiah'n selmnn iletildii, subay ve askerlerin morallerininyksek olduu ................................................................................. 32

29 9-10 Mart 1915 tarihlerinde Mttefik donanmasnn Kumkale veSeddlbahir istihkmlarn bombalad ......................................... 32

30 Malta'da ngiliz ve Franszlarn asker topladklarna dair alnanistihbaratn aratrlmas .................................................................. 33

31 Savata gsterdii stn gayretlerinden dolay Mustafa olu

Mehmed avu'a Mdafaa-i Milliye Dergisi Bayazar MehmedZeki Bey tarafndan yaplan 10 Osmanl liras bala ilgilihaberin gazetelerde yaynlanmas .................................................. 34

32 anakkale Boaz'nn Mttefiklerce zorlanmas sebeplerine dairRoma Bykelilii'nin istihbarat.................................................. 35

33 Pire Liman'na gelen Kanada Fransz hastane gemisimrettebatndan alnan haberlere gre anakkale son

bombardmannda Mttefiklerin ok sayda kayp verdiklerininanlald ........................................................................................ 35

34 Mttefik donanmasnn 19 ubat 1915'te anakkale Boaz'nasaldrd / 12 Mart'a kadar Boaz'a yaplan saldrlara Osmanltabyalarnn baaryla kar koyduu / Mttefiklerin karaya keifkolu karmalarnn engellendii / Boaz'daki maynlar toplamakisteyen gemilerin bataryalarn atei karsnda baarsz olup

birkann batrld / Saros Krfezi'ne ate aan Mttefik savagemilerinin Osmanl sava uaklar tarafndan bombaland ........ 36

35 Muarz Krfezi'ndeki bir kruvazrn merkez tabyaya mermileratp Yldz Liman'ndaki bir sandal tahrip ettii / Sahile yaklaan

bir kruvazrn uzaklatrld/ Bir ngiliz zrhlsnn ntepe'yemermi att / Boaz'n giriiyle Kepez arasnda denizaltlarngrld / Corne-Wallis Zrhls'nn Seddlbahir ve Kumkale'yeetkisiz atlar yapt / Mttefiklerin Bulgarlar kendi saflarnaekmek iin Makedonya'y vermeyi nerdikleri / anakkale'ye

yaplacak kartma harekt iin Limni ve Msr'da askertopland ........................................................................................ 41

36 14-15 Mart 1915 tarihlerinde Mttefik donanmasnn Bolayr veTenger srtlarn bombalad .......................................................... 43


13/425

yaptklar saldrya baaryla karlk verildii / BouvetZrhls'nn batrld ...................................................................... 44

38 Sarmsak mevkiini bombalayan ngiliz kruvazryle bir dmangemisinin Midilli tarafna gittikleri / 18 Mart 1915 tarihlerindeDardanos, Hamidiye ve Rumeli tarafndaki istihkmlar

bombalayan Mttefik donanmasna ait gemilerden nn

batrld ve bombalama sonucunda baz yerlerde yangn kt.. 4439 Avusturya-Macaristan'n sahip olduu denizaltlardan birkan

Osmanl Devleti'ne satmasna dair talebin kabul edilmedii /ngilizlerin anakkale'de kaybettikleri zrhllarn yerine yenilerinignderdikleri ve Mttefik devletlerin Boazlar'a hcumunundevam etmesi sebebiyle Balkanlar'da bagsteren tehlikeye karOsmanl Devleti ile birlik olan devletlerin tedbir almalar ............. 46

40 Beinci Ordu Kumandan Mir Liman von Sanders Paa'yakarargh olarak Gelibolu'daki Fransz Konsolosluu'nun tahsisedildii ............................................................................................ 48

41 Padiah'n hizmetine mahsus Erturul Vapuru'nun dmandenizaltlarna kar Boaz'da gzetleme ve savunma greviyapan gemilere yardm etmek zere grevlendirildii.................... 49

42 Osmanl Ordusu'nun anakkale Sava'nda gsterdiikahramanlktan dolay ahali adna Viyana belediye bakanncatebrikte bulunulmasndan dolay Padiah'n memnun olduu ......... 50

43 Saros Krfezi'nde gemilerin grld / Bir zrhlnn Burgas'bombalad / Alman Hkmeti'nin Fransz Zrhls Gaulois'nnkurtarlmasn tarafszla aykr olarak greceini sveHkmeti'ne bildirdii .................................................................... 50

44 Franszlarn Mondros'ta iskele ina ettikleri / ngilizlerin igalettikleri Bozcaada'da sansr uyguladklar...................................... 51

45 Mill Osmanl Telgraf Ajans muharrirlerinden Hseyin KzmBey'in sava muhabiri olarak anakkale blgesine gitmesine izinverildii ........................................................................................... 52

46 Mttefik sava gemilerinin Akay ve Edremit Krfezleri'negelmekte olup bir sava uann da blge zerinde uu yaparakMidilli'ye gittii .............................................................................. 54

XIII

No: Belgenin Konusu Sayfa37 Mttefik donanmasnn anakkale Boaz bataryalarna kar


14/425

XIV

No: Belgenin Konusu Sayfa47 30-31 Mart 1915 tarihlerinde Mttefik donanmasnn Saros

Krfezi'ni bombalad / Boaz'da mayn taramak iinngiltere'den yeni gemiler istendii / Bozcaada'da uak hangaryapld / Gelibolu'ya kartma yapmak amacyla ngiliz veFranszlarn Mondros'a asker yd .............................................. 55

48 14 ve 15. Kolordu Kumandanlklarna Trommer ve WeberPaalarn tayin edildikleri................................................................ 57

49 Mttefiklerin bir torpil arama gemisinin batrld / Osmanl bataryalarna ate aan Mttefik sava gemilerinden ikisininbyk hasara uratld ve asker kayplarnn ok sayda olduu . 58

50 Mttefik donanmasna ait torpil arama gemilerinden birininKumkale aklarnda batrld / anakkale'deki bataryalaraMttefik donanmasnca alan atee karlk verilmesi sonucunda

bir torpido ve zrhlnn isabet ald/ Dmann, nz'nDragodina skelesi'ne asker karma teebbsnn engellendii ... 59

51 Mttefik donanmasnn Saros Krfezi, ntepe ve Yeniky'bombalad / Osmanl topusunun karlk vermesi sonucundaDrdnc Henri Zrhls'nn isabet ald / Limni'de bulunanMttefik kara ordusunun saldr hazrlklarn tamamlamak zereMsr'a gnderildii ........................................................................ 60

52 Avusturya Donanma Cemiyeti'nin Osmanl Ordusu'nunanakkale'de yapt savunmay takdir ettii ................................. 61

53 13 Nisan 1915'te Mttefik kuvvetlerine ait birer zrhl, torpido ve uakgemisinin Saros Krfezi'ne geldii / Yakn bir zamanda Mttefik

birliklerinin kara ve denizden anakkale'yesaldracaklar ................................................................................... 62

54 Almanya Devleti tarafndan Bahr- Sefid Boaz KumandanCevad Paa'ya ikinci rtbeden Croix de Fer nian verildii .......... 63

55 Roma ataemiliterine gre anakkale'ye yaplan saldrnnsebeplerinin Rusya'nn Mttefiklerden silah ihtiyacn karlamakve budayn Boazlar yoluyla ihra etmek; ngiltere'nin deBoazlar ele geirerek talya, Yunanistan ve Romanya gibitarafsz devletleri yanna ekip Osmanl'y bara zorlamak veOsmanl Ordusu'nun Msr' tehdit etmesini nlemek olduu ......... 64

56 18 Mart 1915 tarihinde Mttefiklerin anakkale Boaz'n elegeirmeye ynelik giriimlerinin sonusuz kald / ngilizlerin


15/425

XV

bombardmana ramen Mecidiye, Rumeli ve Hamidiyeistihkmlarnn susturulamad / Amerikan Associated Press ve

Paper Daily News Muhabiri George Schrayz'n anakkale'dekiorduya gazeteci olarak gitmesine izin verildii............................... 66

57 Asker amala kullanlmayan ehzde Sleyman Paa Trbesi'ninngilizlerce bombalanmasnn iddetle protesto edilmesi ............... 70

58 Bozcaada zerinde keif uuu yapan Osmanl uaklarnnMttefik gemilerini bombalad / Bir ngiliz nakliye gemisinivuran Demirhisar Torpidosu'nun dmann eline gememek iinkendi mrettebat tarafndan havaya uurulduu / anakkale'yeyaklamak isteyen iki Mttefik gemisinin batrld...................... 71

59 Osmanl Ordusu'nun anakkale'deki baarsndan dolay Peteniversitesi rencilerinin sevin gsterilerinde bulunduu /Pete Hill-i Ahmer Cemiyeti'nin Hill-i Ahmer yararna yemekli

bir toplant dzenledii ................................................................... 7360 Yunanistan Hkmeti'nin anakkale harektna katlmaya taraftar

olmad / Bulgar Hkmeti'nin Osmanl Devleti'ne ani bir saldriin hazrlk yapt ......................................................................... 75

61 Fransz, Yeni Zelandal ve Avustralyal askerlerin skenderiye'dengemilerle anakkale'ye gitmek zere yola karldklar ............... 76

62 Yedeklerinde mavna olan bir Fransz rmorkr ile baka birrmorkrn ira'dan Limni'ye geldii ............................................ 77

63 Osmanl ordu ve donanmasnn muhtelif cephelerde ve zellikle18 Mart 1915'te anakkale'de gsterdikleri stn baarlardan

dolay Padiah'a "gazi" unvan verilmesi ........................................ 7864 anakkale'den nakledilen halkn nakliye masraf olarak Hill

Anonim irketince talep edilen parann denmesi.......................... 79

65 Yarallarn tedavi ve dier ihtiyalarnn salanmas iin Hill-iAhmer Cemiyetince hastane kurulduu / Yarallarn hastanelerenakli iin vapur istendii / Kaymakam vb. mlk memurlarnyarallarla ilgili yardm taleplerinin kumandanlar ve Harbiye

Nezreti vastasyla Hill-i Ahmer Cemiyeti'ne bildirilmesi .......... 80

No: Belgenin Konusu Sayfaimenlik, Hamidiye, Mecidiye, Dardanos ve Rumeliistihkmlarna ynelik iddetli atelerinin ciddi bir zararvermedii / Bouvet adl Fransz gemisinin batrlpmrettebatndan bir ksmnn kurtarld / Mttefiklerce yaplan


16/425

XVI

No: Belgenin Konusu Sayfa66 Kumkale'ye kan Fransz kuvvetlerinin ekilmeye mecbur

edildii / Seddlbahir ve Kabatepe'ye kan Mttefik askerlerindonanmalarnn himayesinde karada tutunmaya altklar /Mttefik donanmasna bal zrhlnn hasara uratlp biroksandal, mavna ve rmorkrn batrld ....................................... 81

67 sveli gazeteci Nielslago Lengquist'in sava muhabiri olarakanakkale'ye gitmesine izin verildii ............................................. 82

68 12. Tmen komutan iken yeni kurulan 16. KolorduKumandanl'na tayin edilen Miralay Feyzi Bey'in yerineanakkale Boaz Mstahkem Mevki Kumandanl KurmayBakan Yarbay Selahaddin Adil Bey'in tayin edildii .................. 83

69 Savata gsterdii stn gayret ve hizmetlerinden dolay altnmuharebe liyakat madalyasyla dllendirilen 3. KolorduKumandan Esad Paa'nn kolordu adna Padiah MehmedRead'a teekkr............................................................................ 84

70 anakkale Sava'nda ev ve eyalar yanan halkn zorunluihtiyalarnn karlanmas .............................................................. 85

71 25 Nisan 1915'te Mttefiklerin Arburnu, Seddlbahir veKumkale'ye asker karmalar zerine Osmanl birliklerininyapt savunma sonucunda sahile kadar geri ekildikleri /kartmay takip eden gnlerde yaplan savalarda Mttefiklerinkaybnn karma kumandan da dahil olmak zere 10.000'eulat / AE-2 Denizalts 'nn Boaz' gemeye alrken

batrld / Maydos'un donanma atei ile yakld / Mttefikaskerlerin Osmanl Ordusu tarafndan denize dklmesinindman donanmasnn taraftan yapt etkili ateler sonucuengellendii ..................................................................................... 86

72 ngilizlerin balonlar yardmyla Maydos kasabasnda Hill-i

Ahmer bayra ekmi bir hastaneyi bombalayarak yarallarnehid olmasna sebep olduundan hastane gemileri veyahastanelerin tekrar bombalanmas durumunda OsmanlDevleti'nin elinde bulunan sivil veya asker ngiliz esirlerinikullanarak iddetli bir ekilde karlk verecei .............................. 90

73-1 Muarz (Saros) Krfezi'nde Mttefiklerin bir uanndrld / E-15 iaretli bir ngiliz denizaltsnn batrlpmrettebatnn esir edildii ............................................................. 90


17/425

XVII

verdirilerek pskrtld / Domdom kurunu kullanandmann yarallarn bulunduu toplanma merkezlerini topatuttuklar / Arburnu ve Seddlbahir'de Osmanl kuvvetlerininyapt saldrlarda Mttefik kuvvetlerine byk kayplarverdirilip eitli silahlarn ele geirildii ........................................ 91

73-3 Seddlbahir'deki saldrlar pskrtlen Mttefiklerin bykkayplara uratld ....................................................................... 99

73-4 Mttefiklerin Arburnu'ndaki saldrlarnn byk kayplar verdirilerek pskrtlp Seddlbahir'deki hcumlarnn etkisiz

brakld ........................................................................................ 100

73-5 Osmanl topusunun Arburnu'nda Mttefiklerin geri hattn veiskelelerini ate altna ald / Morto Liman'ndaki ngiliz GoliahtZrhls'nn batrld ...................................................................... 101

74 Marmara'da Mttefik denizaltsnn saldrsna urayan DoanVapuru'nun karaya oturduu / Goliath Zrhls'nn batrld /ntepe'deki bataryann Mttefik ordughn bombalad ............... 102

75 Sava esnasnda anakkale ehir merkezinde kan yangnlarnsndrlmesinde gsterdikleri stn gayretlerinden dolay

No: Belgenin Konusu Sayfa73-2 Sndere civarnn dmandan temizlendii / Kabatepe'de

dmann savunma mevziinin ele geirildii / Denize dorukamay baaramayan Mttefik askerlerin teslim olduu /Arburnu'nda bir dman nakliye gemisinin batrld, Kabatepeve Kumkale'deki saldrlarn pskrtld / MttefiklerinKumkale'den ekilmek zorunda kald / Osmanl bataryalarnnateiyle Fransz Jeanne d'Arc Zrhls'nn hasara urad / Birngiliz torpidosunun batt / Kabatepe civarnda dar bir sahadan

kurtulmaya alan Mttefiklere byk kayplar verdirildii /Saros Krfezi'ne kma giriimlerinin nlendii / MttefiklerinArburnu'nda hcum eden kuvvetlerinin pskrtld / AE-2Avustralya-ngiliz denizaltsnn batrld / Seddlbahir'dekiMttefik mevzilerine ate aan Anadolu yakasndaki Osmanl

bataryalarnn dman gemilerince bombaland/ anakkaleBoaz'ndan gemek isteyen bir denizaltnn batrld /Mttefiklerin Arburnu'nda yapmak istedikleri ileri hareketinengellendii / Kabatepe'ye asker karma giriimlerininnlendii / Seddlbahir'de yaplan saldrnn pskrtlerek makineli tfein ele geirildii / Mttefiklerin Arburnu veSeddlbahir'deki saldrlarnn kendilerine byk kayplar


18/425

XVIII

No: Belgenin Konusu Sayfaanakkale Mutasarrf Murad Fuad Bey ile Polis Merkez Memuru

Naci Bey'in taltif edilmeleri ............................................................ 103

76 Mttefiklerin Seddlbahir'de yapt saldrnn pskrtlp biruann drld ..................................................................... 104

77 ira'dan rmorkrlerle Limni'ye mavna gtrld / Mttefikaskerlerinden bazlarnn karaya kmamak iin kendilerini denizeattklar ............................................................................................ 105

78 24 Mays 1915 tarihinde bir Mttefik denizaltsnn saldrssonucu Marmara Denizi'nde Ksmet isimli vapurun karayaoturduu / stanbul'da Alman bandral stanbul Vapuru'nunvurulduu / 25 Mays'ta Arburnu nlerinde Triumph isimli birngiliz zrhlsnn batrld / Fransz resm tebliine gre Trkhcumunun pskrtld.............................................................. 106

79 anakkale Sava'ndan yaral olarak Msr'a gelen ok saydadman askerinin, buradaki ngilizlerin moralini bozduu /Msr'daki Mslman halkn ngiliz idaresine karayaklanabilecei.............................................................................. 107

80 ngilizlerin hastane ve hastane gemilerini bombaladklarndan bu gibidevletleraras sava hukukuna aykr hareketlere devam etmelerihalinde sivil ve asker ngiliz esirlerine misillemede bulunulaca /

ngilizlerin, hastane ve sarg merkezlerininvurulmasn istedikleri yolundaki emrin bir suretinin gnderildii. 108

81 Mttefik uaklarnn, zerinde Hill-i Ahmer iaretleri olanAkba Tekkesi hastane adrlarnbombalad / Mttefikdenizaltlarn Marmara havzasnda yolcu gemilerine saldrmaktanekinmedii iin yakn yerlere alan kk vapurlara dasaldrmamalar konusunda ilgili devletlere tebligat yaplp buvapurlarla mhimmat veasker tanmamas gerektiininsorumlulara bildirildii / Cenevre Szlemesi gereince askerhastane gemilerine asla saldrlamayacann kararlatrld ve

bu gemilerin nasl boyanp ne ekilde bayrak asacaklarnnbildirildii ....................................................................................... 110

82 anakkale'de kazanlan zafer haberlerinin Batavya Mslmanlararasnda byk bir honutluk yaratt / Cuma hutbelerindePadiah'n "gazi" sfatyla anlaca ................................................ 115


19/425

XIX

No: Belgenin Konusu Sayfa83-1 Arburnu'nda Mttefiklerce yaplan saldrlarn 1.500'e yakn

kayp verdirilerek pskrtld ve ok miktarda harp malzemesiele geirildii / Seddlbahir'de Mttefiklere ait mevzilerin havave karadan bombaland ................................................................ 116

83-2 15 Mays 1915'te Arburnu'nda Mttefiklerce yaplan saldrlarn1.500'e yakn kayp verdirilerek pskrtld ve ok miktardaharp malzemesi ele geirildii / Seddlbahir'de 15-16 Mays

gecesi Mttefiklerin elindeki bir tepenin ele geirildii / 17Mays'ta Mttefik uaklarn Akba blgesini bombalad / 19Mays'ta Arburnu'nda Mttefiklere saldr yapld, Mttefikkuvvetlerin kar saldrlarnn pskrtld / 19-20 Maysgecesi Arburnu'nda Mttefik kuvvetlerin kt kokulu gazkullanarak yapt saldrlar ile Seddlbahir'deki hcumlarnn

pskrtld / 22 Mays'ta Seddlbahir'de Mttefik askerlerinyapt saldrlarn 4.000'den fazla kayp verdirilerek ve savamalzemesi ele geirilerek pskrtld, bir uaklarnndrld / 25 Mays'ta Triumph Zrhls'nn batrld / 26Mays'ta Mttefiklerce Kabatepe'de sahile karlmak istenenmavnalarda bulunan arabalarn ele geirildii ................................ 117

83-3 13 Mays 1915'te Morto Liman'ndangilizlerin GoliathZrhls'nn batrld / 15 Mays 1915'te ngilizlerin savagemileri ile Boaz'a girme teebbslerinin engellendii / Boazgiriindeki bataryalar bombardman eden ngiliz AlbionZrhls'nn alan ate sonucu hasara urad / Mttefikzrhllarn Osmanl bataryalarna yapt bombardmana karlkverilmesi zerine geri ekilmek zorunda kaldklar / 19 Mays1915'te Arburnu'ndaki Mttefik mevzilerine yaplan saldrda ikimakineli tfek ele geirildii / Arburnu blgesinde 19/20 Mays1915 gecesi hcum eden Mttefik kuvvetlerin pskrtld /Seddlbahir'de taarruza kalkan Mttefik kuvvetlerin mukabil

sng hcumuyla geri ekilmeye mecbur brakldklar / 22 Mays1915 gn leden sonra Seddlbahir'de, gemilerinin dedesteiyle taarruza kalkan Mttefik kuvvetlerin tamamendurdurulup kar taarruzla sahildeki siperlerine kadar ekilmeyemecbur edildikleri / Peleng-i Derya Gambotu'nun bir Mttefikdenizalts tarafndan batrld / 22/23 Mays 1915 gecesiArburnu cephesinde hcum teebbsnde bulunan Mttefikkuvvetlerin geri pskrtld / 25 Mays 1915 gn Triumphisimli ngiliz zrhlsnn Arburnu nnde batrld / 27 Mays


20/425

XX

No: Belgenin Konusu Sayfa1915 gn Majestic isimli ngiliz zrhlsnn Alman denizaltstarafndan Seddlbahir nlerinde batrld / Arburnu cephesindeMttefik kuvvetlerin merkezindeki salamlatrlm siperlerin birksmnn ele geirildii / Mttefiklerin Arburnu'nda kaybettiklerisiperlerin salamlatrlmasn nlemek iin atklar atein birsonu vermedii / Seddlbahir'de Mttefiklerin ok fazlamalzeme harcayarak ina ettikleriistihkmlarn Osmanlkuvvetlerince zaptedilerek tahrip edildii / Anadolu yakasndaki

Osmanl bataryalarnn Seddlbahir'deki Mttefik mevzilerinibombalad / Mttefik kuvvetlerin ald takviyelerleSeddlbahir'de 4 Haziran 1915'te balatt saldry 5 Hazirangn de devam ettirdikleri, ancak herhangi bir baar eldeedemedikleri / 30 Mays 1915 gn bir Alman denizaltsnnBozbaba Adas civarnda bir Mttefik gemisini batrd / 4Haziran 1915'te balayan Mttefik kuvvetleri taarruzununOsmanl kuvvetlerince durdurulduu ve Mttefiklerin ok saydakayp vererek geri ekildikleri / Arburnu'nda Mttefikkuvvetlerine ait bir gzetleme mevkiinin Osmanl kuvvetlerincetahrip edildii / Mttefik kuvvetlerin Arburnu'ndaki Osmanlkuvvetlerine yapt saldrnn pskrtld / Mttefikkuvvetlerin 4-6 Haziran'daki Seddlbahir muharebesinde15.000'den fazla kayp verdiinin tahmin olunduu / 10Haziran'da Seddlbahir cephesindeki Mttefik taarruzunun

pskrtld / 10-11 Haziran'da Seddlbahir ve Arburnu'ndakiOsmanl mevzilerine taarruz eden Mttefik kuvvetlerin kaypvererek geri ekildikleri ................................................................. 120

83-4 11-12 Haziran 1915 gecesi Seddlbahir'deki Osmanlkuvvetlerinin sa kanadna taarruza kalkan Mttefik kuvvetlerineski yerlerine pskrtldkleri........................................................

13584 anakkale'de yaralanp Tekirda Hastanesi'ne yatrlm bir

askerin bacandan karlan

ngilizlerin kulland domdomkurunu paralarna ait fotoraflar ile yine ayn silahlarlayaralanm olup Gureb-y Mslimn Hastanesi'nde bulunanaskerlerin yaralarnn durumunu gsteren raporlarn takdimedildii ............................................................................................

85 Mttefik ordusunun anakkale Savalar'nda boucu gaz ierenpatlayc madde kullandklar .......................................................... 141


21/425

XXI

No: Belgenin Konusu Sayfa86 Osmanl kuvvetlerinin geri ald baz siperlerin dman

tarafndan yeniden igal edildii / Osmanl uaklarnnSeddlbahir'i bombalad / Bir uan motorunun vurulmaszerine inmek zorunda kald / Seddlbahir ve Arburnu'ndakarma faaliyetleri grld ....................................................... 141

87 Mttefiklerin Saros Krfezi, Kerevizdere, Kirte ve Kumkale'de Trksiperlerine saldrarak bir ksmn ele geirip kayplar verdirerek

baz Trk askerlerini esir aldklar ................................. 14288 Franszlarn Trk savunma hattna saldrp iki siper hattn

aldklar / Trklerin Fransz mevzilerine yapt saldrnn baarsz olduu/ Aralarnda subaylarn da bulunduu Trkaskerlerinin esir alnd / Kerevizdere'ye hakim arazininFranszlarn eline getii ................................................................. 145

89 anakkale'de boucu gaz kullanan Mttefiklerin dost ve tarafszdevletler nezdinde protesto edilmesi ............................................... 146

90 Mttefiklerin iml Grubu'nda yeil bir gaz karan arapnelkulland ve her gn Cesarettepesi ile Halidrza Tepesi'nesaldrd / Akay skelesi'ne ve nz'n gney dou sahillerineetkisiz saldrlar yapld / Fransz asker birliklerinin baz yenimevziler elde ederek 180 Trk askerini esir aldklar ..................... 147

91 Manchester Guardian gazetesine gre; Osmanl Ordusu'nun ikidenizaltyla takviye edilmesinden sonra ngiltere'ninanakkale'deki savaa devam etmesinin zor olduu / ngilizdenizaltlar Panfizer, Triumph ve Majestic ile birlikte 5 nakliyegemisinin U-51 numaral Alman denizaltsnca nasl batrldnadairBerliner Zeitung am Mittag'da, denizalt kumandan YzbaHersing'le yaplan sylei................................................................ 148

92 Beinci Ordu Karargh'n ziyaret edecek sanat ve yazargrubuna mlk ve asker makamlarca her trl kolaylngsterilmesi ..................................................................................... 150

93 Franszlarn Kerevizdere'deki siperlerini glendirdikleri veTrklerin ngilizlerce igal edilen Kabatepe'ye kar yaptklarsaldrlarn sonusuz kald / Gelibolu'da ngiliz askerlerinindonanmann yardmyla ilerlediklerini bildiren Lord Kitchener veGeneral Hamilton'un aklamalar / Semerlitepe'deki bataryalarn

bir nakliye gemisine ate ap bir torpidoyu vurduu /


22/425

XXII

No: Belgenin Konusu SayfaKanldere'de Mttefiklerce yaplan saldrlarn pskrtld /Balon gemisi yardmyla anakkale'nin bombaland / DraTorpidosu'nun arky'n gneyinde karaya oturduu / Kabatepeve civarn bombalayan kruvazrn pskrtld / Aldere veHalidrza Tepesi'nin aralklarla Mttefiklerce bombaland /atlakdere ynndeki Mttefik ilerlemesinin durdurulduu /Sleymanreis Deresi batsnda bir Mttefik cephane deposununimha edildii / Bir Alman denizaltsnca Seddlbahir nnde bir

Fransz nakliye gemisinin batrld / BirminghamKruvazr'nn Soanldere'yi, Henri Quatre Zrhls'nn daataltepe'yi bombalad................................................................. 152

94 Bir Mttefik denizaltsnca Mudanya skelesi'ndeki BigaVapuru'nun vurulduu / Seddlbahir, Arburnu ve TekkeBurnu'na Mttefiklerin karma yapmaya balad / Kanlsrt'ndousunda bir Mttefik gzetleme yerinin tahrip edildii /Charlemagne Zrhlsnca ntepe ve Yeniehir'de baz yerlerin

bombaland .................................................................................. 15595 anakkale'de yaral olarak esir edilip tedavi iin getirildii

Beylerbeyi Hastanesi'nde len Avustralyal Tomas WilliamSharlock'n zel eyalarnn Karargh- Umum'ye teslim edildii. 156

96 Bir Mttefik denizaltsnn Ceyhun Nakliye Vapuru'nu batrd /Mttefiklerin Kanlsrt'taki mevzilerinin topu ateiyle tahripedilip bir nakliye gemisinin batrld ............................................ 157

97-1 Arburnu'ndaki Trk topusunun dman makineli tfek mevziini tahripettii / Seddlbahir'de Trk keif kolunun dmandan makinelitfek ele geirdii / Trk uaklarnn mroz ve Limni'dekiMttefik ordughlarn bombalad ............................. 158

97-2 Arburnu'nda bir Mttefik uann drld / Boaz'daki Trk bataryalarnn Seddlbahir'deki Mttefik topu mevzilerinibombalad..................................................................................... 159

97-3 Trk topularnn Arburnu'nda bulunan dman telsiz-telgraf

merkezini bombalad / Boaz'n Anadolu yakasndaki Trkbataryalarnn Mttefik ordughn topa tuttuu ............................. 15997-4 Boaz'n Anadolu yakasndaki Trk topu bataryalarnn

Mttefiklerin ordughn, denizde mayn tarama gemileri iletorpido muhriplerini bombalad, bir uan drp birini dehasara uratt ................................................................................ 160


23/425

XXIII

No: Belgenin Konusu Sayfa97-5 Mttefiklerin Seddlbahir'de yaptklar hcumun baarsz

olduu / Trk topularnn dmann hazrlad batarya mevziinitahrip ettii ...................................................................................... 161

97-6 21 Haziran 1915'te Seddlbahir cephesinde yaplan muharebedeMttefiklerin youn topu atei sayesinde ele geirdiklerisiperleri Trk birliklerinin yapt bir gece baskn ile gerialdklar ........................................................................................... 161

97-7 Arburnu ve Seddlbahir'de hafif top ve tfek muharebeleriolduu ............................................................................................. 163

97-8 Seddlbahir'de 21 Haziran'da yaplan muharebede Mttefiklerinkayplarnn ok olduu / Bir Trk keif kolunun yapt baskndadmandan pek ok silah ve mhimmat ele geirildii .................. 163

97-9 Seddlbahir'de Mttefiklerin yapt topu bombardman ve piyade hcumunun etkisiz kald/ Anadolu yakasndaki Trkbataryalarnn dmann piyade ve topu mevzilerini bombalad 164

97-10 Trk topusu ve piyadesinin baskn tarznda at atele dmanmevzilerinin tahrip edildii / Mttefik uaklarnn Yeniehirkyn bombalad........................................................................ 165

97-11 Mttefiklerin 28 Haziran'da Seddlbahir'de yaptklar hcumunpskrtld / Anadolu yakasndaki Trk bataryalarnnatklar atele dmann geri ekilmesinde etkili olduklar veTekke Burnu'ndaki bataryalarn susturduklar ............................... 165

97-12 Mttefiklerin iml Grubu'nda Trk siperlerine yapt saldrnnpskrtld / Seddlbahir cephesinde Trk kuvvetlerinindmana saldrarak bir ksm siperlerini ele geirdii bu hcumaAnadolu sahil bataryalarnn atele yardmc olduu ...................... 166

97-13 Seddlbahir Cephesi'nde Mttefiklerin byk hazrlklarsonucunda yapt saldrnn baarsz brakld / Boaz'daki

Trk topularnn ateiyle Mttefik ordughnn bombaland, birdman bataryasnn susturulduu .................................................. 167

97-14 Arburnu'nda Mttefiklerin paralandktan sonra kt kokulu yeilgaz karan arapnel kullandklar / Seddlbahir'de Trklerin yaptklar

bir hcumla baz dman mevzilerini ele geirdikleri .... 168

97-15 Bir Alman denizaltsnn Seddlbahir nnde byk bir Fransznakliye gemisini batrd / Cenup Grubu'nda alan topu atei


24/425

XXIV

No: Belgenin Konusu Sayfasonucu Mttefiklerin mhimmat deposunun havaya uurulup

bataryalarnda yangn karld..................................................... 169

97-16 Seddlbahir'de Trk cephesinin sa tarafna yaplan hcumunpskrtld / Arburnu nnde bir Mttefik monitrnnhastane gemisininin arkasna saklanmak suretiyle Trk mevzilerini bombalad ................................................................. 170

97-17 Arburnu'nda Trk topusunun dman mevzilerini etkili bir

ekilde bombalad / Seddlbahir'de Mttefiklerin yapthcumun pskrtld / Tekke Burnu'ndaki Mttefiklerin ikmalnoktasnn Boaz'n Anadolu yakasndaki Trk bataryalarnca

bombaland................................................................................... 17197-18 Seddlbahir'de dmann iki siperinin ele geirilip karlan keif

kollarnn ganimetle geri dnd / Bir Mttefik uannGelibolu'yu bombalad ................................................................. 171

97-19 Boaz'daki Anadolu bataryalarnn Tekke Burnu'nda bulunanMttefik ordughn ve bir yry kolunu bombalad ............... 172

97-20 Kabatepe nnden Trk mevzilerini bombalayan Mttefikzrhlsnn karlk verilmesi zerine ekildii / Mttefikuaklarnn Boaz'n Anadolu sahili zerindeki faaliyetlerinin

uaksavar bataryalarnn atei ile engellendii................................ 17397-21 Arburnu nnde bir kruvazrn balon yardmyla Trk mevzilerini bombalad / Anadolu yakasndaki Trk

bataryalarnn Morto Liman'ndaki Mttefik bataryalar ile uakhangarn topa tuttuu ..................................................................... 173

97-22 Mttefiklerin Arburnu'nda yaptklar hcum teebbsnnsonusuz kald / Seddlbahir'de Mttefiklerin defa tekrarettikleri saldrlarn byk kayp verdirilerek pskrtld,Mttefiklerin bu muharebede 60.000 top mermisi kullandklar ... 174

98 ngiliz asker elbisesi giydirilerek anakkale'ye gnderilmekistenen Msrl askerlerin bunu reddettikleri / Piramitlerinetrafnda olup hastane haline getirilen Manohoza Oteli ile

Kahire'deki Heliopolis Palace, Byk Lunapark HeliopolisOtellerine ve dier baz binalara ok sayda yaral Mttefik askerigetirildii ve bunlardan birounun bakmszlktan ld /Avustralya askerlerinin tifo hastaln Msr'a tadklar .............. 175

99 Trklerin cephelerdeki Mttefik askerlerin yaralarn sarp ekmekve su verdikleri, esir denlere iyi davrandklar ............................ 176


25/425

XXV

No: Belgenin Konusu Sayfa100 Savata stn gayretleri grlen 5. Ordu subaylarna sefer kdemi

zamm verilerek rtbelerinin ykseltilmesi..................................... 177

101 3. Kolordu Komutan Albay Esad Paa'nn generallie terfii ile 5.Ordu Kurmay Bakan Kaymakam Kzm Bey'e sene seferkdemi zamm verilmesi .................................................................. 178

102 llerin defni iin alnacak tedbirleri grmek zereGelibolu'daki Fransz hatlarna gnderilen Osmanl delegesinin

hemen dnnde saknca grld iin geici bir srealkonulup sonra serbest brakld ................................................ 179

103 19. Tmen Komutan Albay Mustafa Kemal Bey'in 15. KolorduKomutanl'na tayin edildii .......................................................... 180

104 Roma Sefreti'nden alnan istihbarat bilgisine gre; son bir ayda100 kadar vapurun iindeki Kitchener Ordusu denilen ngilizaskerleri ile birlikte Malta'dan douya getii / zel donanml 5ngiliz gemisinin Boazlar'a gnderildii / ngilizlerin talya'dan5 gemi satn aldklar / Tern-i Evvel'den nce Boazlar' elegeirmek isteyen ngilizlerin Anadolu'ya asker karp

Midilli'yiigal edecekleri / Birka tane ngiliz kruvazrnn Adriyatik'egnderildii / ngilizlerin asker takviye faaliyetleri erevesindeanakkale Boaz ve Adriyatik Denizi'ne asker ve mhimmatsevk ettikleri .................................................................................... 181

105 Amerika Bykelisi Morgenthau'nun, stanbul'daki ngiliz veFransz vatandalarn Gelibolu'ya yerletirilecekleri yolundaOsmanl Devleti'nin alm olduu kararn uluslararas hukukaaykr olduunu bildirmesi zerine Osmanl Kara ve DenizKuvvetleri Komutan Enver Paa'nn da, ngilizlerin savatauluslararas hukuk kurallarna aykr olarak sava blgesi dnda

bulunan Gelibolu ehrini ve Hill-i Ahmer bayra tayanhastane gemileri ile salk birliklerine ate ap Ezine, Havuzlarve Halilpaa iftlii'ndeki hastaneleri bombaladklar, llerindefnedilmesiyle ilgili ilemleri grmek zere gnderilenOsmanl delegesini alkoyduklar, hastane gemilerini askeramala kullandklar, Mudanya ve Tekfurda'ndaki yolcugemilerine denizaltlar araclyla Saldrdklarn ifade ederekmisliyle mukabelede bulunmak zorunda kaldklarn bildirdii ..... 182


26/425

XXVI

No: Belgenin Konusu Sayfa106 Mttefik denizaltlarnn her eit meden ve insan haklar

ineyerek Mudanya ve Tekfurda'ndaki yolcu gemilerinesaldrd..........................................................................................

190107 Gelibolu'da Mttefikler tarafndan esir alnan Osmanl askerlerine

insanlk d muamelede bulunulduu............................................. 191108 Mttefiklerin anakkale'de boucu gaz kullandklar konusundaki

iddialarn ngiltere Harbiye nzrnca reddedildii .........................192

109 Batrlan E-15 isimli ngiliz denizaltsnn mrettebatndan olupyaral olarak esir edilen Thomas O'Niell'e ngiltere'deki anne ve

babas tarafndan yazlan mektupta, hastanede kendisine iyidavranlmasndan dolay Trk subay ve hastabakclarna teekkredildii ............................................................................................

192110 Mondros ve Limni'deki ngiliz askerleri arasnda bulunan Hintli

Mslman askerlerin din duygularn harekete geirmek ve kimekar savatklarn anlamalarn salamak iin Arapa ve Urducailanlar hazrlanarak uaklar vastasyla datlmasnn uygunolduu / Srbistan'a asker mhimmat sevkinin durdurulmas

hususunda Yunan Hkmeti nezdinde yaplan giriimlerinsonusuz kald ..............................................................................

111 2 Austos 1915 tarihinde Mttefiklerin Ezine'deki hastaneyibombalamalar sonucu hasta bir askerin yaraland ...................... 196

112 anakkale'ye hcum eden ngiliz Queen Elisabeth Dretnot'ununarzalanarak sava d kald ve ngiliz donanmasnda buna

benzer 40 kadar dretnotun da bu ekilde sava d kalacanntahmin edildii ................................................................................

113 Seddlbahir'e ilk kan dman kuvvetleriyle meydana gelenmuharebede kahramanlk gstermesinden dolay Muharebe

Gm mtiyaz Madalyas ile taltif olunan Bigal Mehmed binMustafa'ya verilen beratta yanl yazlan alay ve blk isimlerinintashih edilerek yeniden berat verilmesi ...........................................

114 Gelibolu sava alannda Franszlar tarafndan esir edilipMondros'ta tutulan 715 askerin knyelerini belirtir cetvelintakdim edildii 198


27/425

X

115 Mttefik askerlerin Limni'de halka kt muamelede bulunduklarve Mondros'tan gelen yolculardan alnan bilgilere gre ngiliz veFransz askerleri arasnda bir anlamazlk olduu .......................... 199


28/425


29/425

XXVII

No: Belgenin Konusu Sayfa116-1 Arburnu ve Seddlbahir cephelerinde karlkl saldrlar

yapld ve Mttefiklerin ilerleme gayretlerinin sonusuzbraklp bir ksmnn esir alnd................................................... 199

116-2 Arburnu sahiline yaklamak isteyen Mttefiklere ait bir nakliyegemisi ile bir torpidonun topu ateleriyle uzaklatrld ve birmavnann batrld ........................................................................ 200

116-3 Arburnu'nda bir ngiliz kruvazrnn mevzilerimizibombalad / Mttefiklerin srekli Seddlbahir sahilinden

hastane gemileriyle yaral tayp karaya asker kard................ 201116-4 Anadolu yakasndaki Osmanl bataryalarnn Tekke Burnu,

Seddlbahir ve Morto Liman civarndaki Mttefik ordughntopa tuttuu ..................................................................................... 202

116-5 Seddlbahir'de Mttefiklerce yaplan saldrlarn pskrtlp bir ksmFransz askerin esir alnd / Tekke Burnu'ndaki dman ordughlarile ihra iskelelerinin bombaland............................. 202

116-6 Arburnu'nda lamlarda alan Mttefik askerlerden birksmnn patlatlan lamlarn altnda kald.................................. 203

116-7 Mttefiklerce Arburnu'nda yaplan saldrlarn pskrtlpOsmanl bataryalarnca Seddlbahir ve Morto Liman'ndakidman ordughlarna ate ald ................................................. 203

116-8 Arburnu'nda karlkl lam savalar yapld ve Kerevizderecivarna yaklaan Mttefik torpidolarnn alan topu ateiylekamaya mecbur edildii .............................................................. 204

116-9 Arburnu'nda karlkl olarak topu atlar yapld ve Osmanlmevzilerini bombalayan iki Mttefik monitr gemisinin alanatele kamaya mecbur brakld / Seddlbahir'deki Mttefiksaldrlarnn pskrtld .......................................................... 205

116-10 Arburnu'nda karlkl lam savalar yapld / Osmanltopularnn ateiyle Hisarlk'taki Mttefiklere ait havan

bataryasnn yer deitirmek zorunda brakld.......................... 206

116-11 Mariotte adl Fransz denizaltsnn anakkale Boaz'ndabatrlp mrettebatndan 31 kiinin esir alnd / Mttefiklerinboucu gaz yayan mermiler kullanmaya devam ettii / Mttefikuaklarnca Seddlbahir'deki Halilpaa Hastanesi'nin

bombaland................................................................................. 206


30/425

XXVIII

No: Belgenin Konusu Sayfa116-12 Seddlbahir'deki Osmanl asker birliklerini bombalamak

isteyen Mttefik torpidolarn alan atele ekilmek zorundabrakld ...................................................................................... 208

116-13 Arburnu'nda Mttefik siperlerine baskn yapan bir Osmanlkeif kolunun ok miktarda istihkm aleti ve tfek ele geirdii . 208

116-14 Arburnu'nda Mttefikler'e ait bir balon gemisinin vurulduu /Seddlbahir'de Osmanl topu ateinin etkisiyle Mttefik

siperleri gerisinde yangnlar kt ve Osmanl'nn Anadolu bataryalarnca Tekke Burnu'ndaki Mttefik mfrezelerininbombaland................................................................................. 209

116-15 Bolayr nlerinde Mttefiklere ait bir denizaltnn imha edildii /Arburnu'ndaki Mttefik saldrlarn pskrtld ..................... 209

116-16 Osmanl askerlerince Arburnu'nda patlatlan lamlardanbaarl sonular alnd ............................................................... 210

116-17 Arburnu'nda Mttefiklerin yapt gsteri nitelikli saldrlarnar kayplar verdirilerek pskrtld....................................... 210

116-18 Altepe civarnn bir kruvazr tarafndan bombaland ve

Osmanl topularnn ateiyle vurulan bir torpidonunuzaklat / Mttefiklerce Kumkale'nin gneyindeki EzineHastanesi'nin bombaland .......................................................... 211

116-19 Arburnu'ndaki Mttefik saldrlarn pskrtld /Seddlbahir'de Mttefiklerden 200 metre arazinin geri alnd /Mttefiklerce Aaderesi'ndeki bir Osmanl hastanesinin

bombaland................................................................................. 212116-20 Mttefiklere ait kara ve deniz glerince Altepe ve

Sndere'deki Osmanl mevzilerinin ate altna alnd / Sahiligzetleyen Mttefik ganbotun alan ate sonucu vurulmaszerine Bozcaada'ya ekildii ....................................................... 212

116-21 Arburnu'ndaki Mttefik nakliye gemilerin Osmanl topularnn at

atele uzaklatrlp ani bir hcumla baz siperlerin geri alnd /ngilizlerin Sndere'nin gneyinde yapt saldrlarn OsmanlOrdusunca pskrtlerek 60 askerin esir alnd .......... 213

116-22 Saros Krfezi'nin kuzeyindeki Karaal'ya ve Arburnu'nakarlan Mttefiklerin Osmanl askerlerince kovulup

birounun esir alnd / Mttefiklerin Seddlbahir'in sandakiOsmanl siperlerine kar yapt saldrda 2.000'i akn l


31/425


32/425

XXX

No: Belgenin Konusu Sayfa117 anakkale'de 30 Nisan 1915'te Osmanl kuvvetleri tarafndan

batrlan AE-2 denizaltsnn esir edilen kaptan Bahriye KdemliYzba Staker'in Malta'daki bir dostuna gnderdii mektuptadurumunun iyi olup kendisine gzel muamelede bulunulduunu

bildirdii........................................................................................ 221

118 anakkale'de yaral olarak esir edilip tedavi grd KilidlbahirHastanesi'nde len ngiliz George Taylaran hakkndaki lm

raporunun

ngiltere Harbiye Nezreti'ne gnderilmesi ................... 222119 ttifaka dahil olmasndan sonra talya cephesine mzakere iin

Rus, ngiliz ve Fransz subaylarndan oluan yverler gnderildiinden anakkale'deki ngiliz kararghna da birkatalyan subaynn gnderilmi olabilecei, ancak talya'nn karave deniz harektna itirak etme hususunda herhangi bir grmeyaplmad...................................................................................... 222

120 Son gnlerde asker sevkyat vapurlarnn ska bulunmassebebiyle dman denizaltlarnca saldrya urayan BandrmaLiman'nda gzetlemede bulunmak zere polis idaresi emrine birmotor tahsis edilmesi ...................................................................... 223

121 Askerden arndrlarak iindeki ev ve asker barakalarn hastane halinegetirildii Gelibolu'nun her trl bombardmandan uzak tutulmas

iin ilgili bykelilikler nezdinde giriimlerdebulunulmas ..................................................................................... 224

122 1-31 Temmuz 1915 tarihlerinde Tekfurda Liman'nda Mttefikkuvvetler tarafndan verdirilen hasarn miktarn gsterir cetvelintakdimi ............................................................................................ 225

123 Fransa'nn ald esirleri, angarya ilerde kullandEcho de Parisgazetesinin 6 Austos 1915 tarihli nshasndan anlaldndandurumun iddetli bir ekilde protesto edilmesi ............................... 227

124 15. Kolordu Komutan Albay Mustafa Kemal Bey'in 16. KolorduKomutanl'na tayin edildii .......................................................... 227

125 Mudanya'dan Emirali Adas'na muhacir tayan bir kaynMttefiklerce kurunlanmas ile Arburnu'ndaki hastanenin

bombalanmasnn protesto edilmesi ............................................... 228

126 16. Kolordu Kumandanl'ndan Dersadet'e arlan MiralayFeyzi Bey'in emekli edilmesi .......................................................... 229


33/425

XXXI

No: Belgenin Konusu Sayfa127 Kale-i Sultaniye'de Osmanl ktat zerine Mttefik kuvvetleri

uaklar tarafndan atlan bir bildiride Osmanl esirlerinin Msr'darahat bir hayat srdkleri ve kendilerine son derece uygunistirahat imknlarnn salandnn belirtildii .............................. 230

128 anakkale Sava hakknda Aftonblatt gazetesinde tarafsz birekilde yayn yapan Msy Nielslago Lengquist'in muharebemadalyas ile dllendirilmesi ........................................................ 231

129 Roma'da yaymlanan Journal de l'Italia gazetesinin 10 Austos1915 tarihli nshasnda, anakkale'de yaralanarak Kahire'yegelen birinden alnd bildirilen bir mektupta Gelibolu'nun heryerinin tuzaklarla dolu olup fazla kayp vermelerine ramen birey yapamadklarnn belirtildii ve yine ayn gazetenin haberinegre ngilizlerin harbin balangcndan bugne kadar tmcephelerde 330.995 kii zayiat verdii ............................................ 233

130 ngiliz ve Franszlarn 10 Austos 1915 tarihli resm teblilerinde,Kirte'ye doru 200 metre ilerledikleri ve Conkbayr'n ele geiripok sayda esir ve silah aldklarna dair olan bilgilerin gerek dolduu ............................................................................................. 235

131 Osmanl Devleti'nin Glnihal, Edremid ve Akdeniz Vapurlaryla

irket-i Hayriye'nin 60, 61, 63 ve 70 numaral gemileri ile ngilizHkmeti'nin Depp, Asia ve Queen Alexandra isimli gemilerininhastane gemisi haline getirildii / ngiliz Hkmeti'nin, OsmanlDevleti'nin hastane gemilerini asker nakli iin kullandiddiasnn aslsz olduundan ngiliz denizaltlarnca hastanegemilerine yaplacak saldrda ldrlen her yaral Osmanl askeriiin birngiliz esirinin idam edilecei ............................................ 235

132 Gelibolu'da Osmanl ve Alman subaylar arasnda kananlamazlktan dolay 50 Osmanl subaynn tutuklanarakDersadet'e gnderildiine dair Atina'da neredilen haberin aslszve uydurma olduunun yine gazetelerle tekzip edildii.................. 246

133 Osmanl kuvvetlerinin son aldklar esirlerden edindikleribilgilere gre anakkale cephesindeki Mttefik ordularnmorallerinin bozuk olduunun anlald ...................................... 247

134 anakkale'de savalardan zarar gren halk iin gnderilmi olan50.000 kuruun tamamen datlm olmasna ramen ihtiyackarlamadndan bir o kadar daha para gnderilmesi................... 248

135 ngiliz Royal Naval Frkas'nda blk komutan olup anakkaleSavalar'na katlm olan Ivan Helid'in ngiltere'ye gnderdii ve


34/425

XXXII

No: Belgenin Konusu SayfaDaily Express gazetesinde "Katiyyen Meys Olmaynz"balyla yaynlad mektuplarn tercmesi ................................. 249

136 ngilizlerin stanbul'a girdiklerinde kullanlmak zere Rumgnlllerine dattklar banknotlarn herhangi bir hkmolmadndan bunlarn resminin Tasvir-i Efkr gazetesi ileneredilmesi .................................................................................... 255

137 Bandrma'da oturan Msy Mathieu Sommet'nin dmangemileriyle gizlice iaretleip onlara yardm ettii iddiasyla

Divan- Harb'de yarglanmas ......................................................... 256138 28 Austos 1915 tarihli Times gazetesine gre Mttefik

kuvvetlerin Suvla Koyu'nun karsnda bulunan bir siper hatt ileRhododendron Srt ve Lonesome aml mevzilerini youn ateve sng saldrlar sonucunda igal ettikleri ve bu savalardaTrklerin ok sayda kayp verdikleri ............................................. 259

139 Gelibolu Cephesi'nde yaplan savalarda Osmanl kuvvetlerince eldeedilen esirlerden bir Mttefik askerin, yannda yaral olarak yatmaktaolan bir Trk askerini canice bakla yaralamak isterken yakaland..................................................................................... 261

140 10 Austos 1915 tarihli Times gazetesinde bizzat Seddlbahircephesinde bulunmu olan bir ngiliz doktorun Mttefikler ileOsmanl kuvvetleri arasnda meydana gelen arpmalarla ilgiligzlemlerini anlatan mektubunun tercmesi................................... 263

141 talya Hkmeti'ndeki ngiliz ve Fransz taraftar baz bakanlarsayesinde tartlmakta olan talya'nn anakkale taarruzundatilf Devletleri yannda yer almas hususunda ngiltere ve Fransaarasnda anlamazlk olduu ........................................................... 265

II. BLMBELGE FOTOKOPLER .......................................................................... 269


35/425


36/425

XXXIV

FOTORAFLAR ........................................................................................ 627

HARTALAR .............................................................................................. 651

REFERANSLAR......................................................................................... 659

NDEKS ...................................................................................................... 665

EKLER


37/425

KISALTMALAR

BEO Bb- l Evrak Odasbkz. BaknzB O A B a b a k a n l k O s m a n l A r i v i

DH. EUM. 3. ube Dahiliye Emniyet-i Umumiye 3. ube

DH. EUM. 7. ube Dahiliye Emniyet-i Umumiye 7. ube

DH. EUM. KLH Dahiliye Emniyet-i Umumiye Kalem-i HususDH. EUM. KLU Dahiliye Emniyet-i Umumiye Kalem-i UmumDH. EUM. LVZ Dahiliye Emniyet-i Umumiye Levazm KalemiDH. EUM. SSM Dahiliye Emniyet-i Umumiye Seyr Sefer

Mdriyeti

DH. EUM. VRK Dahiliye Emniyet-i Umumiye Evrak Odas

DH. KMS Dahiliye Kalem-i Mahsus

HR. MA Hariciye Matbuat

HR. SYS Hariciye Siyas

. HB rde Harbiye

. TAL rde Taltifat

MB Mbeyn-i Hmyn

MB Mbeyn rdeMV Meclis-i Vkel Mazbatalar

Y. PRK. ASK Yldz Perakende Asker Maruzat


38/425

4

I. BLM

BELGELERNTRANSKRPSYONLARI


39/425

5

1

Tophne-i mire MriyetiHususiye

'Kendisiyle grlmesi fermn- isabet-beyn- hazret-i hilfet-pen-

hlerinden olan General Cicakof, bu sabah nezd-i ahkarneme gelerek kendi-siyle grlm, netice-i mtlaas Kilidlbahir ile Seddlbahiristihkmt, istihkmt- sireden ok ileride ve Boaz'n medhalinin ikicihetinde bulun- duundan, Kale-i Sultaniye'de bulunan istihkmt-sireden mezkr istih- kmlara ine gayr- kbil olduundan, Boaz'agirmesine cehd edecek donan- mann mezkr Kumkale ile Seddlbahiristihkmlar aleyhine tekmil kuvvet- le ate edeceinden bu istihkmlartahrib edecei der-kr olup lkin Kale-i Sultaniye civarndaki istihkmtncesmetleri ve techztnn kuvvetleri ondan ileriye glkle geebileceinigstermekdedir. Sye-i muvaffakiyet-v- ye-i hazret-i ehriyrlerindeBoaz' seddetmek iin en ileride bulunan torpido hatt, mevcud

istihkmlarn haricinde olup muhafaza altnda olmadn- dan mezkrtorpido hatt- mdafaas yanna drt-be cesm toplarla mceh- hez bir cesmistihkm yaplmas ve bunun da haritada Dardanos ismiyle yd olunantepede ina olunmasn tavsiye etmekdedir ve bundan baka Boaz'a girmekisteyen donanma gece girmeye say edeceinden bu misill gece icrolunacak manevralara asl mni elektrik fenerleri olduundan lzm gelenyerlere elektrik fenerleri konmas ve bu vechile gece gezmenin de imknsz

bir hle getirilmesi lzumunu beyn etmidir. Bir de oralara klliyetli askerkarlmas Bolayr istihkmtnn haricinde Saros Krfezi'nden mmknolabilip buna dahi Bolayr istihkmt mukabele edebileceini der-meynetmekde ise de mezkr istihkmta on be santimetrelik toplar vaz lzmgelip imdiye dein bu da konulamam olduundan burasn atebe-i seniy-ye-i mlknelerine ayrca arz ederim ve bu istihkmlarn arkasnda Anafar-ta ile Kabatepe tarafndan asker dklerek mevcud istihkmt o tarafdan al-


40/425

6

maa say etmek mmkn olduundan o tarafdan gelecek dman askerinemukabele iin Kilya Ovas cihetlerinden ve Kocade[re] tarafna, vadinin ie-risine iki- istihkmt- hafife inasyla, iki batarya kadar sahra toplarylatechz edilmesi ve bunlarn muhafazas iin dahi sekizer yz mevcudlu drttabur kadar piyade askerine ihtiyac olduunu beyn etmekdedir ve geen se-ne tekmil istihkmlarn arka cihetlerini muhafaza iin on iki tabur kadar pi-yade askerine ihtiyac olduu da Bahr- Sefd Boaz Muhafzl Vekleti'n-den bildirilmidir ve Kale-i Sultaniye cihetinde Mecidiye Tabyas yaknnda

bulunan dan yar yerlerinde bir havan tabyas ina olunmakda olup genera-lin mtlaasna gre mezkr havan tabyasnn orada inasndan sarf- nazarladan zirvesi gerisine inas daha mnasib olduunu ve o civarda bulunantorpido istasyonunun yakn bulunan istihkmtdan birinin iine inasndadman nazarndan mahfz olacan ifade eylemekdedir. Mezkr batarya

bil-mezniyet ina olunduu cihetle tahkikt icr olunaca ve bundan ba-ka eer taraf- hazret-i hnelerinden taleb buyurulur ise gerek Boaz'nseddi iin ilveten torpido getirilmesi ve [gerekse] orada elektrik fenerlerinintesisi hususunda Rusya Devleti'nin muvenet edeceini kaviyyen memletmekde olmakla ol bbda ve ktbe-i ahvlde emr u fermn hazret-iveliyy'l-emr ve'l-ihsn efendimiz hazretlerinindir.

F 5 Rebulhir sene [1]314 ve f 1 Eyll sene [1]312 / [13 Eyll 1896]

Kullar

Yvern- Hazret-i ehriyrlerinden

Tophne-i mire-i Mlkneleri

ve Umum Mektib-i Askeriye-i hneleri Nzr

Zeki

BOA, Y. PRK. ASK, 115/6


41/425

7

Bb- lDahiliye Nezreti

ifre Kalemi

2

Gayet mstacel ve mahrem

Kale-i Sultaniye Mutasarrfl'ndan alnan ifre

Almanya'nn Goeben Zrhls'yla Breslau Kruvazr Boaz'dan ierigirerek imdi ezn saat on ikide Mevki-i Mstahkem Kumandanl'nn is-kelesi nne vsl olduu bery- malmt marzdur.

F 28 Temmuz sene [1]330 / [10 Austos 1914]


ifre Kalemi

**

Kale-i Sultaniye'den alnan ifre

Mutasarrf

Fuad

Gayet mstaceldir

ngiliz filosunun Boaz medhali karsnda dolamakda olduu imdiBahr- Sefd Boaz Umum Kumandanl tarafndan verilen malmt- if-hiye zerine marzdur.

F 29 Temmuz sene [1]330 / [11 Austos 1914]

BOA, DH. EUM. 7. b, 2/31

3

Dahiliye Nezreti

Mutasarrf

Murad Fuad


42/425

8

Kale-i Sultaniye Mutasarrfl'naAlmanya Hkmeti bu iki zrhlnn [Goeben ve Breslau] Devlet-i

Aliy- ye'ye satlmasna karar verdiini tebli etdiinden dolay Kale'yeduhllerine


43/425


44/425

bunlar ve dier donanmamz Osmanl sancan hmil olsalar bile ateetmek emrini aldklarn tebli etmidir. ngiliz gemilerinin Boaz medhaliniterk etmesine ve gemilerimizin serbeste dolamasna mmnaatedilmeyecei temin edilinceye dein ihtiyten Boaz'n seddedildii bery-malmt bildiriliyor.

15 Eyll [1]330 / [28 Eyll 1914]

BOA, DH. EUM. KLU, 2/38

6

Nezret-i Umr- BahriyeBirinci Daire

ube: 1Umum Numara: 27995

Husus Numara: 336

Hulsa: ki kta tahtelbahirin tedriki

esbbnn istikmline dairMahrem

Huzr- Sm-i Cenb- Sadret-penh'ye

Marz- ker-i kemneleridir

Bu defa bir tek tahtelbahirin kruvazr gark etmesi sretiyle sfn-i mezkrenin iktidr- harbleri bilfiil ve bir kat daha tezhr eylediinden,kuvvetli filolara kar sevhilin ve be-tahsis Boazlarn emr-i mdafaasnda

bunlardan fevkalde istifade edilecei ve hatta tahtelbahirlerin mevcudiyeti-ni istihbr eden dman donanmasnn byk bir tehlikeyi gze

aldrmadka Boazlar'a takarrb bile edemeyecei nazar- mlhazayaalnarak evvelce Ruslarn ve bilhare torpidobotlar meselesinde Bulgarlarnyapd misill, iki kta kk tahtelbahirin tren ile para para getirilmesive fabrikasndan celb edilecek bir-iki sanatkr marifetiyle teknenin buradakurulmas ve hulsa daha kk emsllerine nazaran tl-i mddetuzamas muhtemel olan harb-i hzr esnasnda Devlet-i Aliyye'nin ibusefinden istifadesinin temi-


45/425


46/425

10

ni zmnnda tedrikine tevesslnn muvfk olaca tezekkr klnm ol-makla icr-y icab rey-i sm-i fahmneleridir. Ol bbda emr u fermn haz-ret-i veliyy'l-emrindir.

Dersadet, 21 Eyll 1330 / [4 Ekim 1914]

BOA, HR. SYS, 2107/4

Bahriye Nzr

Cemal

7

Bb- lHariciye Nezreti

Umr- Siyasiye Mdriyet-i UmumiyesiMhimme KalemiAded: 55494/1400

Hulsa: Yunanistan'n vaziyeti hakknda

Mahremne

Dahiliye Nezret-i Cellesi'ne

Devletli efendim hazretleri

anakkale Boaz haricinde ngiliz ve Fransz filolar arasnda bazYunan zrhllarnn bulunduuna dair Harbiye Nezret-i Cellesi'nden vridolan 15 Eyll sene [1]330 tarih ve 2231 numaral tezkire zerine bu hususdaAlmanya Hkmeti'nin nazar- dikkatinin celb edilmesi Berlin Sefiri

Mahmud Muhtar Paa hazretlerine tavsiye edilmidi. Mrunileyhdencevaben alnan telegramda "Bulgaristan, Srbistan zerine asker tahdederse, Yunanistan'n b-tarafln muhafaza etmeye karar verdii" binenal-zlik slif'z-zikr zrhllarn Fransz ve ngiliz filolar arasnda

bulunmas ehemmiyetden r olduu Msy Zimmerman tarafndan beynolunduu bildirilmi, halbuki imdiye kadar alnan malmt eerBulgaristan, Srbistan aleyhine kym edecek olursa Yunanistan'n b-tarafln muhafaza edemeyecei merkezinde bulunmu olmasna binensebk eden istzh zerine sefir-i mrunileyh-


47/425

den zeylen alnan telegramda Yunanistan erkn- harbiye ve frka-i askeriye-sinin son iki harbde liyakatden ziyade tliin yardm etdiine kni oldukla-rndan harbi istemedikleri ve kral da ayn fikirde olup bu cmle ile beraberkendisini Almanya imparatoruna balayan shr ve ahs hissiyta tbi oldu-u ve Ruslarn ve Slavlarn muzaffer olmalar keyfiyetini en byk tehlikeaddedip ondan korkduu yalnz Venizelos'un el-hlet hzih dr- zafolmu bir frkaya istind etmekle beraber harbi der-p-i nazar eyledii fakatkral ve askerlerin mmileyh Msy Venizelos'a kar kav ve klliyetli hu-

sam ve rukabs taraflarndan iltizm edildikleri binabern mmileyhinYunanistan' harbe srklemeye muktedir olmas zannedilmedii ve bundan

baka Bulgaristan'n Venizelos'un bile hibir ey syleyemeyecei bir sret-imhirnede harbe girmesi tasavvur olunduu Almanya Hariciye Nezreti'n-de izahen beyn edildii bildiriliyor. Keyfiyet Harbiye Nezreti'ne de yazl-d, efendim.

F 23 Zilkade sene [1]332 - F 30 Eyll sene [1]330 / [13 Ekim 1914]

Hariciye nzr nmnaUmr- Siyasiye Mdr-i Umumsi

Ahmed Reid

BOA, DH. EUM. 3. b, 2/17

8


ifre Kalemi

Kale-i Sultaniye Mutasarrfl'ndan alnan ifre

Bu sabah vasat saat yediye eyrek kalarak ngiliz olduu muhtemelolan alt dman sefinesi Boaz medhalini bombardman etdiinden muka-

bele olunarak on dakika kadar devamdan sonra hamd olsun yn- ehemmi-yet hibir hl vuk bulmakszn gemilerin uzaklad imdi telefonla Mev-


48/425

ki-i Mstahkem Kumandanl erkn- harbiyesinden alnan malmt zeri-ne marzdur.

F 21 Tern-i Evvel sene [1]330 / [3 Kasm 1914]Mutasarrf

Fuad

BOA, DH. EUM. 3. b, 2/48

9

Osmanl Ordu-y HmynuBakumandanl Vekleti

Numara: 4

Mahrem ve mahsusdur

Dahiliye Nzr Talat Beyefendi Hazretlerine

Vukut hakknda f 28 Tern-i Evvel sene [1]330'da alnan malmthulsas ber-vech-i t arz olunur:Bahr- Sefd Boaz haricinde dmann bir kruvazr, bir torpido ve

bir tahtelbahiri Tekke Burnu anda da dier bir torpidosu grlmdr.mroz cihetindekilerle beraber mevcudu iki ngiliz dretnotu, birngiliz kru-vazr, iki Fransz kruvazr, dokuz torpido, tahtelbahirdir.

Midilli Adas'nda sekiz bin kiilik Rum etelerinin hzr bulunduunuoradan gelenler bildirmi. F 18 Tern-i Evvel sene [1]330'da Karesi muta-sarrf da Midilli ve Sakz'da 20-30 bin Rum'un Fransz elbise-i askeriyesinilbis olarak hzr bulunduunu bildirmidi.

28 Ekim [1]330 / [10 Kasm 1914]

stihbrt ubesi MdrErkn- Harb Binba(mza)

BOA, DH. EUM. VRK, 25/2


49/425

10Osmanl Ordu-y Hmynu

Bakumandanl Vekletiube Mdriyeti: 2

Numara: 5286

Matbt- Umumiye Mdriyeti'neBugn Saphir nmndaki Fransz tahtelbahiri anakkale medhaline

sokulmaya teebbs etmi ve derhal mark olmudur. Mrettebtndan birksm tarafmzdan esir edilmidir.

M-i muhreci Srati Sia-i seyriTon Mil-i bahr Su stnde Su altnda390 Su stnde Su altnda 2,000

11,5 9

Teslht Makine kuvveti Tl Arz Mrettebt6 aded

45 santimetreliktorpido kovan

Beygir

600

Metre

44,6

Metre 23

3,9

F 2 Knn- Sn sene [1]330 / [15 Ocak 1915]stihbrt ubesi Mdr nmna

Binba

Edib

**


ube Mdriyeti: 2Numara: 5366

Matbt- Umumiye Mdriyeti'ne

Dn anakkale Boaz medhali ilerisinde batan Fransz tahtelbahiriSaphir hakknda tdeki tafsilt it olunur:


50/425

Anlaldna nazaran mezkr tahtelbahir medhale grnmeden yak-lamak maksadnda iken bu esnada bir torpile arparak torpilin itili neti-cesinde mahv olmudur. Mrettebtdan ber-hayat kalanlar kurtarmak husu-sunda tarassud botlarmzn btn meslerini sarf sretiyle gsterdiklerigay- ret Osmanl Hkmeti'nin dmanlarmzn insaniyete muhlifharektna kar aslne bir cevab tekil eder.

3 Knn- Sn [1]330 / [16 Ocak 1915]stihbrt ubesi Mdr

BinbaSeyfi

BOA, HR. MA, 1118/4

11

Harbiye NezretiTahrrt Dairesi

Tahrrt Kalemi883

Marz- ker-i kemneleridir ki

nc Kolorduca yeniden tekili mukarrer olan [19.] Frka Kuman-danl'na Sofya Ataemiliteri Erkn- Harbiye Kaymakam Mustafa KemalBey'in icr-y memuriyeti hakknda tanzim olunan irde-i seniyye lyihasleffen takdim klnm olmakla iktizsnn f ve neticesinin emir ve inb bu-yurulmas ment- msaade-i smiye-i dver-i efhamleridir. Ol bbda emr ufermn hazret-i veliyy'l-emrindir.

F 2 Reblevvel sene [1]333 ve f 5 Knn- Sn sene [1]330 / [18

Ocak 1915] Harbiye Nzr Vekili

Talat

**


51/425

Harbiye NezretiTahrrt DairesiTahrrt Kalemi

2617

rde-i Seniyye

nc Kolordu'da yeniden tekil olunan [19.] Frka Kumandanl'naSofya Ataemiliteri Erkn- Harbiye Kaymakam Mustafa Kemal Bey

memur edilmidir.bu irde-i seniyyenin icrsna Harbiye nzr memurdur.F 4 Reblevvel sene [1]333 - F 7 Knn- Sn sene [1]330 / [20 Ocak

1915]Harbiye Nzr Vekili

Talat SadrazamMehmed Said Mehmed Read

12

Osmanl Ordu-y HmynuBakumandanl Vekletiube Mdriyeti: 2

Numara: 5707

BOA, . HB, 1333. Ra/3

Hulsa: Saphir mrettebtnnyazdklarmektublarhakknda harice

mna-sib sretde ner ilnnadair


Mark Fransz tahtelbahiri Saphir mrettebtndan kiinin mem-leketlerine yazdklar mektublar sreti aynen takdim klnmdr. Bunlarn

Osmanl Ajans ve Heyet-i stihbriye tarafndan mnasib sretde hariceneir ve memlik-i Osmaniyye'deki gazetelerle de iln olunmas rica olunur.

13 Knn- Sn [1]331 / [26 Ocak 1915]Karargh- Umum

stihbrt ubesi MdrErkn- Harb Binba

Seyfi**


52/425

Saphir Elektrik avuu Logal tarafndan ilesine yazlan mektubdan:

"...Tahlsiye sandal gelinceye kadar yarm saat suda kaldk. Kurumuyapraklar gibi tir tir titriyorduk. Lkin bereket versin, Trk zbitleri bizi pekmltefitne kabul etdiler. Sandal iinde zbitlerden birisi bana ceketini bileverdi. Trk mlzm kyfetine girdim. Bizi hemen stdlar. Bir ie rom

getirdiler. Bir nefescik rom ekmek, bilsen ne kadar byk bir iyilik icr et-di. Bizi bir klaya gtrdler. Orada bize elbise verdiler. Zira denize

der- ken rlplak olmu idik. Bizi stanbul'a getirdiler. Bulunduumuzmahalle arada srada Trk zbitleri gelirler. Bize sigara paketleri ikrmediyorlar. Hemen ekserisi Franszca biliyor. Halbuki biz baka trlmuamele g- receimizi zannediyorduk..."

Beneve Raji tarafndan ilesine yazlan mektubdan:

"...27 arkadadan on kii yzerek sahile gelmeye aldk. Trklerbizi adeta yeniden dnyaya gelir gibi bulup kurtardlar. Onlar bizi tasavvu-rumuzun fevkinde kabul etdiler. Dn ki artk kendimizi yorgunlukdan gibetmi gibi idik. Suyun soukluuna rzgrn tesiri hepimizi titretiyordu.

Bizi derhal bir scak odaya getirdiler. Azar azar konyak verdiler, stdlar ve

bize scak tutucu elbiseler verdiler, sigara iirdiler. Bizi kurtaranlarniinde pek ok zbitn vard. Bizi stanbul'a getirdiler. Hepimiz bir koudayatyoruz. Vaktimizi pek gzel geiriyoruz..."

Matt['n] ilesine yazd mektubdan:

"...Saphir batarken hep denize ddk ve soyunarak yzmeye baladk.Bir byk sandal bizi toplad. Bu sandalda Trk zbitn da var idi. Zbitlerkendi vazifelerinin fevkinde bir hareket-i insaniyede bulunuyorlard. Bizeay ve scak elbise vererek hemen stmaya baladlar. Biz denizden Hazret-i

dem'in meydn- vcda gelmesi gibi rlplak kdk. imdi stanbul'da- yz. Bize herey verdiler. Rahatmz gayet iyidir. imdi Trk yemekleri yiyo- ruz. Her ne kadar aldmz yemeklere benzemiyor ise de gayettemiz,lezzetli ve kuvvetli yemeklerdir".

BOA, HR. MA, 1118/11


53/425

13

Osmanl Ordu-y HmynuBakumandanl VekletiErkn- Harbiye Riyseti

Numara: 13

anakkale:Malmt- Resmiye

Kumandanlk'dan 21/11: Kar ve sis mnasebetiyle Boaz haricinde birey grlememidir.

22 Knn- Sn [1]330 / [4 ubat 1915]


Numara: 110

anakkale:

**

Malmt- Resmiye

Karargh- Umumstihbrt ubesi MdrErkn- Harbiye Binbas

Seyfi

[Mevki-i Mstahkem] Kumandanl'ndan 28/11: Bugn sefin-i ces-meden yalnz Indefeatable Zrhl Kruvazr grlm.

nc Kolordu'dan 28/11: Bugn bacal, 2 direkli bir ngiliz tor-

pidosu Semadirek istikametinden Saros Krfezi'ne gelmi, dolam, ekil-mi. Dman sefininden imdiye kadar ilk defa Saros Krfezi'ne bu torpidogelmi.

29 Knn- Sn [1]330 / [11 ubat 1915]BOA, DH. EUM. VRK, 25/3


54/425

Karargh- Umumstihbrt ubesiMdr Binba

Seyfi


55/425

14

stanbul Polis Mdriyet-i UmumiyesiTahrrt Kalemi

Sret

Polis Mdriyet-i Umumiyesi'nengiliz ve Fransz sefin-i harbiyesi Boaz'n en haricindeki tabyalar-

n bombardman etmi ve drt yz krk mermi atm ise de hibir muvaffaki-yet elde edememidir. Yalnz bir nefer ta paralarndan hafife bacandanyaralanmdr.

6 ubat sene [1]330 / [19 ubat 1915]Karargh- Umum

Erkn- Harbiye Reisi VekiliKaymakam

**stanbul Polis Mdriyet-i Umumiyesi

Tahrrt Kalemi

Sret

Polis Mdr Bedri Beyefendi'ye

1-Son gelen malmta nazaran bugn leden sonra saat iki buukdadman donanmas anakkale'nin haric istihkmtn tekrar bombardmana

balamdr.

2-Hl-i hzrda vaziyetde hibir tehlike yokdur.3-Bu gece Karargh- Umum'ye vrid olacak malmt- mhimmenin

polis otomobiliyle taraf- lnize teblii lzumu lzm gelenlere emredilmi-dir.

4-Enver Paa hazretleri yarn sabahdan itibaren stanbul'dadr.


56/425

Saat: 7.35, Akam

6/7 ubat [1]330 / [19-20 ubat 1915]

Bakumandan[lk] VekletiErkn- Harbiye Reisi nmna

Kaymakam

BOA, DH. EUM. 3. b, 4/4

15


ube Mdriyeti: 2


Ber-vech-i t tebligtn Mill Ajans vstasyla sret-i resmiyede dahil

ve harice neri rica olunur.anakkale Boaz bombardmanna id ngiliz tebli-i resmsiyle:

Boaz medhalindeki istihkmt iskt etdiklerini ve ertesi gn tekrarbombardmana devam eylediklerini ve hibir gemilerinin hasarzede olmad-n iln ediyorlar.

ngiliz ve Franszlarn imdiye kadar olan tebli-i resmlerindeki tahrfve yalanlara bu teblileri de bir zamme tekil etmekdedir. skt olunduunu

bildirdikleri istihkmtn ertesi gn tekrar bombardman edilmesine lzumgrmelerini iln etmeleri de yalanlarnn derecesini pek ikr olarak gste-rir. Karargh- Umum'den aldmz mezniyete binen tekrar iln ederiz

ki 6 ubat [1]915'de yedi saat bombardman mtekib

ngiliz tebliinde desarhaten itiraf edildii vechile istihkmta yaklamak isteyen ngiliz gemi-leri zerine iskt edilmi zannetdikleri bataryalarmzn endht eyledii mer-milerden ksm- azam dman gemilerine isabet etmi ve bunlardan Amiralgemisi tahmin edilen bir zrhl ar sretde olmak zere zrhllar hasarze-


57/425


58/425

20

de olmudur. Bunun zerine filo Boaz karsndan ekilmi ve o gndensonra bir daha Boaz' bombardman etmemidir.

Hasarzede olduu bildirilen zrhllardan birinin ngiliz Queen Marysisteminde bir zrhl olduu ahren menbi-i mevskadan aldmz istihb-rtdan anlalmdr.

F 11 ubat sene [1]330 / [23 ubat 1915]Karargh- Umum

stihbrt ubesi Mdr

Erkn- Harb BinbaSeyfi

BOA, HR. MA, 1120/81

16


Matbt Mdriyeti'ne

Bugn dmann kuvvetli on zrhls anakkale Boaz medhalindekitabyalarmza kable'z-zevl saat onda ate aarak bade'z-zevl saat be bu-ua kadar devam etmi ve badeh Bozcaada istikametine ekilmidir.

Anadolu sahilindeki tabyalarmzdan endht edilen mermiyt dma-nn Agamemnon sistemindeki bir zrhls ile daha iki zrhlsnn hasara ura-d tarassudt neticesi anlalmdr.

[25 ubat 1915]Karargh- Umum

stihbrt ube Mdr

BinbaSeyfi

BOA, HR. MA, 1123/38


59/425

21

17



anakkale:

12/12: Bombardmanda Orhaniye, Erturul, Seddlbahir Tabyalar k-milen harab olmudur. Kumkale'deki iki top salam gibi grldnden bugece tamirlerine allacakdr. Seddlbahir'e ahren vaz olunan havanlarsalamdr. Cephne kbil-i istiml bir haldedir. imdilik be ehid, on drtkadar mecrh vardr.

13/12'de saat 9, le: Zevlde zrhl medhal haricinden gayet fsla-l olarak haric istihkmta ate etmekde ve torpido ile be torpil taharrgemisi beraber bulunmakda ve dier alt zrhlnn da medhale takarrb et-mekde olduu bildirildi.

Saat 10, leden evvel: Torpidolar Seddlbahir-Kumkale hattnageldi- ler. Sefin-i cesme ar ar medhale yaklayor.

Saat 12: Medhal dahilinde on iki torpil taharr sefinesi, torpido, drtzrhl gayet bat ilerleyerek batarya mevzilerini kefe alyorlar. Dardanos'ada pek ar ate adlar. Dman Hamidiye'den on dokuz kilometre uzakdr.

Saat 4.30, bade'z-zevl: Anadolu obs bataryalarmzn da atee iti-rkiyle dman tedrcen tebd edilerek kmilen medhal haricine km veimdi Seddlbahir havan bataryasna ate etmekdedir.

13 ubat [1]330 / [26 ubat 1915]Karargh- Umum

stihbrt ubesi MdrErkn- Harbiye Binbas

Seyfi



60/425

22

18

Bb- lHariciye Nezreti

ifre Kalemi516

Viyana Sefiri Hilmi Paa hazretlerinden vrid olan1 Mart sene [1]915 tarihli ve ... numaral telgrafnme hallidir.

Harbiye Nezret-i Cellesi'ne

20 ubat tarihli telgrafnme cevabdr.

Avusturya ordusundaki otuz buukluk obsler kesret-i istimlde teb-dle ihtiyac hsl edecek bir dereceye geldii cihetle Skoda'da mevcud ayn

apdaki drt obsn bize verilmesi mmkn olamayacan, fakat bu obs-ler Kale-i Sultaniye mdafaas iin isteniliyorsa bu vazifeye daha elveriliolan 24 aplk drt obsn bi'l-cmle levzmt ve cephnesiyle itsna m-sraat edilecei ve hatta bunlarn otomobil zerinde nakillerini temin ede-cek tadlt ve tertibtn dahi yaplabilecei Harbiye nzr tarafndan beynile beraber Skoda'da slif'z-zikr drt adedden baka otuz buuk apnda bir-ka obsn daha derdest-i ikml bulunduu ancak bunlarn terchen Alman-ya'ya its mevd id fakat Almanya Devleti'ni ikn eder isek bir-ikiadedini bize vermek kbil olacan ilve etmilerdir. Tafsilt- mndericeyenazaran teebbst- ceddeye msraat edilmek zere cevaben talimt-devletlerine intizr ederim.

[1 Mart 1915]

BOA, HR. SYS, 2109/10


61/425

23

19



anakkale:

Saat 9, leden evvel: Medhalde be torpido, be zrhl ile gerisindeyedi nakliye gemisi Seddlbahir istikametinde ilerliyor.

Saat 9.30, leden evvel: Drt torpido medhali tarassud ediyor. Bunla-rn gerisinde byk gemi vardr. Filonun ksm- kllsi Bozcaada gerisin-de.

Saat 10.15: Dman Seddlbahir'e ate ad.

Saat 1.50, bade'z-zevl: Medhal hattnda be byk sefine uzun fs-lalarla Seddlbahir ve Kumkale gerilerini bombardman etdikden sonra eki-lip medhal yaknnda tevakkuf etmidir. Ayrca drt harb sefinesi Saros Kr-

fezi'nde grlmdr.Saat 2.30, bade'z-zevl: Be zrhl aralarnda torpido ve gerilerindetorpil taharr sefini olduu halde medhalden ilerleyerek obs bataryalarylamuharebeye baladlar.

anakkale:

Saat 4.30, bade'z-zevl: Medhalden giren sefin tam bir saat obsbataryalarmzla muharebe etmi ve mevziimize hibir isabet olmamdr.Dman gemilerine yedi isabet vardr. ki gemi Karanlk Liman'da, dier medhalde baz manevra yapmakdadr.

16 ubat [1]330 / [1Mart 1915]stihbrt ubesi Mdr

BinbaSeyfi



62/425

24

20Osmanl Ordu-y Hmynu

Bakumandanlk Vekletiube Mdriyeti: 2

Numara: 124

anakkale:

16/12'de bade'z-zevl, saat 9.30: Dmann drt zrhl, bir kruvazrve dokuz torpidosu medhal yaknnda ve dier ksm Bozcaada cenbunda-dr. Zevlden sonra saat 4'de uan tayyremiz dman donanmasna bir

bomba atmdr.Saat 11.20, bade'z-zevl: leden sonra saat 8.00'de medhalden

yava yava ilerleyen torpido ve torpil taharr sefinine kar Bayku veDardanos bataryalarndan saat 10.45'de alan ate bir eyrek saat devametdi. Dman medhale doru ekildi.

17/12'de leden evvel: Saat 9.00'da iddetli lodos, dman sefin-iharbiyesi Bozcaada imlinde toplanmakdadr.

Saat 10'da Saros Krfezi'ne drt cesm sfn-i harbiye beraberlerinde

drt torpido olduu halde girmidir.Saat 10.15'de bir dman zrhls ile bir nakliye gemisi Despot Limannne gelerek bir-iki sandal indirmi ve beyaz elbiseli bir takm efrd Des-

pot Liman'yla bunun arkndaki Kmrc Liman'na ihrca teebbs etmi-dir. Bu bir keif koludur. Mfreze kumandanna bunlardan esir tutulmas ku-mandanlkdan emrolunmu[dur].

Saat 10.30'da Gelibolu iml-i garbsindeki Yeniky hizalarnda muh-telif cinsden on be dman sefinesiyle be istimbot bulunduu ve ganbot- la bir zrhlnn Yldz Tabyas'na takarrb etmekde olduu

bildirilmidir.Zevl: Medhal hattnda bir zrhl ile bir torpido. Dier sefin Bozca-

ada civarnda hl-i tevakkufda[dr].Saat 2.30: ki dman zrhls medhalde, dier iki zrhl [Ke]revizdere

ile Domuzdere arasna yaklaarak Dardanos bataryasna ate amdr.


63/425

25

Saat 3.00: Dmann drt zrhl, be torpidosu Bolayr istihkmtnaate ad.

Saat 4.30: Dardanos'a ate eden iki dman zrhls bataryalarmznate mntkasna girdiinden Dardanos'dan ve obs bataryalarndan mukabe-leye baland.

17 ubat [1]330 / [2 Mart 1915]


Karargh- Umum stihbrtubesi Mdr nmna Edib

21

Osmanl Ordu-y HmynuBakumandanlk Vekleti

ube Mdriyeti: 2

Numara: 125

anakkale:

17/12'de balayan ate saat 5.30'a kadar saatden fazla devam etdi.Dman zrhllar geri ekildi.

Saat 6.10: Hasarmz yokdur. Bolayr'a, Yldz Tabya'ya drt Franszzrhls elli be dakika, Kavak Kprs'ne de fslal endht icr etdi. Tabya-nn eski klasna ve ahrna isabet ile cz hasar k etdi. Bir uval samanyakd. Eski ngiliz mezarlna birka mermi dd. Kavak Kprs zatenharab idi. Biraz zedeledi. Kprden piyade geer. Bunun imlindeki ahab

kpr masndur. Gurubda zrhllar avdet etdiler, torpidolar Krfez'de kald-lar.

Saat 8.00'de medhalde drt torpido, sefin-i saire Bozcaada'ya avdet.

18/12'de sabah saat 9.00: Medhalde bir torpido, dier sefin dahaBozcaada'da.


64/425

Saat 11.35: ki dman zrhls Saz Liman karsna gelmi, sahile onkadar mermi atdkdan sonra saat ona doru Krfez'e girmidir.

Saat 11.10'da: Medhalden iki zrhl, dokuz torpido ilerleyerek obsbataryalarmza ate ad.

Saat 3.30 vaziyeti: Dman saat 1.30'da atee fsla verdi. Medhaldedrt zrhl, bir hafif kruvazr, birka torpido ve torpil taharr sefini bulunu-yor. Kabatepe civarna da bir zrhl birka mermi atm ise de harab karakol

binasn ykmakdan baka bir tesir gsteremedi.

18 ubat [1]330 / [3 Mart 1915]stihbrt ubesi MdrErkn- Harbiye Binbas

Seyfi


22

Bb- lHariciye NezretiUmr- Siyasiye Mdriyet-i Umumiyesi

Mhimme Kalemi

Bakumandanlk Veklet-i Cellesi'ne

Kale-i Sultaniye Boaz'na ait malmtndan, dman donanmasnnistifade etmek istedii Rus yzbalarndan Smirnof'un ubat'n yirmi seki-zinci gn Selanik'e geldii ve Sapphire nmndaki ngiliz kruvazr m-mileyhi alarak ngiliz-Fransz filosuna iltihak etmek zere Mart'n ikinci

gn bade'z-zevl hareket eylemi olduu Selanik Baehbenderlii Vek-leti'nden bildirilmidir, efendim.18 ubat [1]330 / [3 Mart

Documents

ÇANAKKALE MUHAREBELERi 1