CHUÔNG IÑAÏI CÖÔNG TIEÀN TEÄ

CAÂU 1Trình baøy nguoàn goác ra ñôøi cuûa tieàn teä theo quan ñieåm

cuûa Marx. Giai ñoaïn naøo trong quaù trình phaùt trieån cuûa caùc hình thaùi giaù trò laø böôùc thay ñoåi veà chaát daån ñeán söï ra ñôøi cuûa tieàn teä?

1. Nguoàn goác ra ñôøi cuûa tieàn teä Theo Marx, tieàn teä coù nguoàn goác töø saûn xuaát vaø trao ñoåi

haøng hoaù, coù theå ñöôïc nghieân cöùu baèng söï phaùt trieån cuûa caùc hình thaùi giaù trò.

Hình thaùi giaù trò giaûn ñôn (ngaãu nhieân): laø hình thaùi ñaàu tieân, vaøo giai ñoaïn cuoái cuûa cheá ñoä coâng xaõ nguyeân thuyû, khi trình ñoä saûn xuaát trong caùc coâng xaõ baét ñaàu phaùt trieån, laø tieàn ñeå naûy sinh söï trao ñoåi giöõa caùc coâng xaõ.

Ñaëc tröng: giaù trò moät haøng hoaù chæ coù theå ñöôïc bieåu hieän bôûi moät haøng hoaù khaùc.

X hhA = Y hhB Hình thaùi giaù trò ñaày ñuû (môû roäng): nhu caàu trao ñoåi

ngaøy caøng môû roäng hôn do söï tan raõ cuûa cheá ñoä coâng xaõ nguyeân thuyû daãn ñeán hình thaønh cheá ñoä chieám höõu tö nhaân veà tö lieäu saûn xuaát vaø phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi laàn thöù nhaát (hình thaønh 2 ngaønh troàng troït vaø chaên nuoâi). Ñieàu ñoù laøm cho trao ñoåi haøng hoaù trôû neân môû roäng hôn, thöôøng xuyeân hôn vaø phöùc taïp hôn.

Ñaëc tröng: giaù trò moät haøng hoaù ñöôïc bieåu hieän ôû nhieàu haøng hoaù khaùc nhau.

Y hhB

X hh A = Z hhC

U hhD … Hình thaùi giaù trò chung: saûn xuaát haøng hoaù phaùt trieån

laøm cho chuoãi haøng hoaù ñoùng vai troø laøm vaät ngang giaù ngaøy caøng choàng cheùo, quan heä trao ñoåi khoù khaên, phöùc taïp. Maët khaùc trình ñoä phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi caøng cao laøm cho saûn xuaát vaø ñôøi soáng phuï thuoäc vaøo vieäc trao ñoåi, caàn coù hình thöùc trao ñoåi tieán boä hôn, ñoù laø thoâng qua haøng hoaù trung gian.

Ñaëc tröng: giaù trò haøng hoaù ñöôïc bieåu hieän moät caùch giaûn ñôn hay thoáng nhaát vaøo moät haøng hoaù nhaát ñònh laøm trung gian.

Y hhA

Z hhC = X hh A

U hhD … Hình thaùi tieàn teä: söï phaùt trieån cuûa saûn xuaát vaø phaân

coâng lao ñoäng xaõ hoäi laàn thöù hai daãn ñeán söï hình thaønh thò tröôøng thöông nghieäp ñoøi hoûi vaät ngang giaù chung phaûi thoáng nhaát vaøo moät haøng hoaù duy nhaát trong phaïm vi quoáa gia, quoác teá. Vaät ngang giaù chung phaûi coù giaù trò cao; thuaàn nhaát veà chaát, deã chia nhoû, deã goäp laïi, ít bò hao moøn. Haøng hoaù ñöôïc choïn laøm vaät ngang giaù ñoäc quyeàn ñeå bieåu hieän vaø ño löôøng giaù trò cuûa haøng hoaù goïi laø tieàn teä.

- 1 -

X hhA

Y hhB = U (ounce) vaøng

Z hhC … Tieàn teä laø saûn phaåm taát yeáu cuûa saûn xuaát vaø löu thoâng

haøng hoaù. 2. Giai ñoaïn naøo laø böôùc thay ñoåi veà chaát daãn ñeán söï

ra ñôøi cuûa tieàn teä Giai ñoaïn hình thaùi giaù trò chung laø giai ñoaïn bieán ñoåi veà chaát vì

nhöõng vaät ñöôïc choïn ñeàu coù ñaëc ñieåm chung laø coù theå löu tröõ ñöôïc vaø phaàn naøo mang baûn chaát tieàn teä: laø haøng hoaù, ñoùng vai troø laøm vaät ngang giaù chung trong trao ñoåi, coù giaù trò vaø giaù trò söû duïng – laø trung gian trong trao ñoåi haøng hoaù dòch vuï.

CAÂU 2 Phaân tích baûn chaát cuûa tieàn teä theo quan ñieåm cuûa Marx :

“Tieàn teä laø haøng hoaù ñaëc bieät.” Trong ñieàu kieän löu thoâng giaáy baïc, baûn chaát naøy ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo?

1. Quan ñieåm cuûa MarxTieàn laø moät haøng hoaù ñaëc bieät, ñoäc quyeàn giöõ vai troø laøm vaät

ngang giaù chung ñeå phuïc vuï cho quaù trình löu thoâng haøng hoaù. Tieàn teä laø haøng hoaù bôûi vì: Tieàn teä coù nguoàn goác töø haøng hoaù: do quaù trình phaùt

sinh vaø phaùt trieån cuûa saûn xuaát haøng hoaù ñaõ laøm xuaát hieän tieàn teä vôùi tö caùch laø vaät ngang giaù chung ñeå bieåu hieän vaø ño löôøng giaù trò cuûa moïi haøng hoaù trong phaïm vi quoác gia, quoác teá. Nhö vaäy, tieàn thöïc chaát cuõng chæ laø moät loaïi haøng hoaù, taùch khoûi theá giôùi haøng hoaù maø thoâi.

Tieàn mang ñaày ñuû thuoäc tính cuûa haøng hoaù: +Xeùt töø hình thaùi tieàn thöïc (baïc hoaëc vaøng): sau

khi trôû thaønh tieàn teä, vaøng (baïc) vaãn mang ñaày ñuû hai thuoäc tính cuûa haøng hoaù laø giaù trò (lao ñoäng xaõ hoäi hao phí ñeå khai thaùc, toâi luyeän, ñuùc vaøng) vaø giaù trò söû duïng (ñöôïc duøng laøm vaät ngang giaù chung moät caùch ñoäc quyeàn, coù theå trao ñoåi vôùi baát kì haøng hoaù dòch vuï khaùc).

+Xeùt töø hình thaùi daáu hieäu giaù trò: khi saûn xuaát vaø löu thoâng haøng haùo phaùt trieån vaøng (baïc) ñöôïc thay theá baèng caùc daáu hieäu giaù trò nhö tieàn ñuùc khoâng ñuû giaù, tieàn giaáy, buùt teä.. Caùc daáu hieäu naøy maëc duø khoâng coù giaù trò noäi tai nhöng vaãn toàn taïi ñoäc laäp vôùi tö caùch laø ñaïi bieåu cuûa tieàn thöïc.

Tieàn laø haøng hoaù ñaëc bieät bieåu hieän ôû choã tieàn coù giaù trò ñaëc bieät, nghóa laø coù khaø naêng trao ñoåi tröïc tieáp vôùi moïi haøng hoaù neân coù theå thoaû maõn nhu caàu veà nhieàu maët. Vôùi giaù trò söû duïng ñaëc bieät ñoù, tieàn trôû thaønh vaät ñaïi bieåu chung cho cuûa caûi xaõ hoäi.

2. Trong ñieàu kieän löu thoâng giaáy baïc, baûn chaát naøy bieåu hieän:

Giaáy baïc ngaân haøng laø tieàn döôùi hình thaùi daáu hieäu giaù trò, chuyeån teä baát khaû hoaùn (khoâng theå ñoåi ra vaøng ). Trong ñieàu kieän löu thoâng giaáy baïc ngaân haøng, baûn chaát tieàn teä ñöôïc bieåu hieän ôû choã:

+ Giaù trò laøm neân ñoàng tieàn: lao ñoäng hao phí ñeå in tieàn.

+ Giaù trò maø noù ñaïi dieän trong löu thoâng: laø giaù trò phaûn xaï cuûa vaøng baïc, phuï thuoäc vaøo giaù trò haøng hoaù dòch vuï

- 2 -

trong töông quan vôùi soá löôïng tieàn teä maø ngaân haøng trung öông cho pheùp ñöa vaøo löu thoâng.

+ Giaù trò söû duïng: laøm vaät ngang giaù chung.CAÂU 3 Phaân loaïi hình thöùc tieàn teä theo quan ñieåm cuûa Marx? Taïi

sao trong quaù trình phaùt trieån cuûa tieàn teä, vaøng ñaõ töøng ñöôïc xem laø haøng hoaù lí töôûng nhaát phuø hôïp vôùi vai troø cuûa tieàn teä?

1. Phaân loaïi hình thaùi tieànteä theo quan ñieåm Marx Caên cöù vaøo hình thaùi giaù trò cuûa tieàn teä:+ Tieàn thöïc (hoaù teä): laø hình thaùi tieàn teä, coù ñaày ñuû giaù trò noäi

taïi, löu thoâng ñöôïc laø nhôø giaù trò cuûa chính baûn thaân.+ Daáu hieäu giaù trò (tín teä): laø hình thaùi tieàn teä, löu thoâng ñöôïc

khoâng phaûi do giaù trò cuûa baûn thaân maø nhôø söï tín nhieäm, söï quy öôùc cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi baûn thaân.

Caên cöù vaøo hình thaùi vaät chaát cuûa tieàn teä:+ Tieàn maët: laø tieàn vaät chaát, ñöôïc quy ñònh moät caùch cuï theå veà

hình daùng, kích thöôùc, troïng löôïng, maøu saéc, teân goïi…+ Tieàn ghi soå (buùt teä): laø tieàn phi vaät chaát, toàn taïi döôùi hình

thöùc nhöõng con soá, ghi treân taøi khoaûn taïi ngaân haøng. 2. Vaøng ñöôïc xem laø haøng hoaù lí töôûngThôøi kì ñaàu, tuøy ñieàu kieän hoaøn caûnh cuï theå cuûa caùc daân toäc

vaø ôû caùc thôøi ñaïi khaùc maø vai troø tieàn ñöôïc theå hieän ôû caùc haøng hoaù khaùc nhau. Thoâng thöôøng laø nhöõng vaät duïng quan troïng baäc nhaát hay ñaëc saûn cuûa vuøng.

Cuøng söï phaân coâng lao ñoäng laàn thöù hai, thuû coâng nghieäp taùch khoûi noâng nghieäp, vai troø cuûa tieàn chuyeån sang kim loaïi. Cuoái thôøi kì naøy, vai troø cuûa tieàn ñöôïc coá ñònh ôû vaøng vì coù tính öu vieät hôn nhöõng loaïi haøng hoaù khaùc trong vieäc thöïc hieän chöùc naêng cuûa tieàn. Tính öu vieät naøy theå hieän:

+ Vì töông ñoái quyù hieám neân ñöôïc öa chuoäng treân toaøn theá giôùi ôû baát kì giai ñoaïn naøo.

+ Tính ñoàng nhaát cao, thuaän lôïi cho vieäc ño löôøng, bieåu hieän giaù caû cuûa caùc haøng hoaù trong quaù trình trao ñoåi.

+ Deã phaân chia maø khoâng laøm aûnh höôûng ñeán giaù trò voán coù cuûa noù. Vì vaäy vaøng coù yù nghóa quan troïng trong vieäc bieåu hieän giaù caû trong löu thoâng haøng hoaù treân thò tröôøng bôûi leõ haøng hoaù treân thò tröôøng raát ña daïng vaø coù giaù caû khaùc nhau.

+ Deã mang theo, cuøng 1 theå tích nhoû, khoái löôïng nhoûø coù theå ñaïi dieän cho giaù trò khoái löôïng haøng hoaù lôùn.

+ Giuùp vieäc thöïc hieän chöùc naêng döï tröõ giaù trò tieàn teä thuaän lôïi hôn.

+ Ñöôïc taát caû moïi ngöôøi chaáp nhaän, laø phöông tieän trao ñoåi trong thôøi gian daøi, coù söùc mua oån ñònh, deã daøng nhaän bieát, chuyeân chôû.

CAÂU 4Theá naøo laø tieàn thöïc, daáu hieäu giaù trò? Phaân tích nhöõng

lôïi theá vaø baát lôïi cuûa vieäc öùng duïng caùc hình thaùi treân.1. Tieàn thöïc (hoùa teä): Laø hình thaùi tieàn teä, coù ñaày ñuû giaù trò noäi taïi, löu thoâng ñöôïc laø

nhôø giaù trò cuûa chính baûn thaân. VD: tieàn baèng toân, saét, ñoàng, tuy nhieân chæ coù tieàn vaøng, tieàn baïc ñuùc ñuû giaù môùi ñöôïc xem ñuùng laø tieàn thöïc vaø coù giaù trò löu haønh maø khoâng caàn coù söï quy öôùc cuûa nhaø nöôùc.

- 3 -

Lôïi theá: +ñöôïc moïi ngöôøi chaáp nhaän do quyù hieám, khoâng gæ seùt.

+coù giaù trò cao, thuaàn nhaát veà chaát. +deã chia nhoû, deã ñuùc thaønh khoái, beàn vöõng. +deã nhaän bieát, löu tröõ, chuyeân chôû. Baát lôïi: +ñeå ñöôïc chaáp nhaän trao ñoåi phaûi caân laïi ñeå

xaùc ñònh giaù trò trong caùc cuoäc giao dòch neân maát nhieàu thôøi gian, coâng söùc.

+vieäc quaûn lí löu thoâng tieàn ñuùc khoâng hieäu quaû neân deã daãn ñeán hieän töôïng tieàn khoâng ñuû giaù, bieán chaát.

+khoù vaän chuyeån ñi xa, ruûi ro cöôùp lôùn hoaëc hao huït trong quaù trình vaän chuyeån.

2. Daáu hieäu giaù trò (tín teä) Laø hình thaùi tieàn teä, löu thoâng ñöôïc khoâng phaûi nhôø giaù trò cuûa

baûn thaân, maø laø nhôø söï tín nhieäm, söï quy öôùc cuûa xaõ hoäi ñoái vôùi baûn thaân. VD: tôø 1.000 vaø 10.000 tuy coù cuøng chi phí saûn xuaát nhöng ñem laïi giaù trò khaùc nhau khi söû duïng.

Coù hai loaïi: tieàn giaáy khaû hoaùn (ñöôïc phaùt haønh treân cô sôû coù vaøng döï tröõ ñaûm baûo ôû ngaân haøng vaø coù theå ñoåi ra vaøng) vaø tieàn giaáy baát khaû hoaùn (khoâng theå ñoåi ra vaøng).

Lôïi theá:+goïn nheï, deã mang theo laøm phöông tieän trao ñoåi haøng hoaù, thanh toaùn nôï.

+ deã thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän döï tröõ cuûa caûi döôùi hình thaùi giaù trò.

+baèng caùch thay ñoåi caùc con soá treân maët ñoàng tieàn, moät löôïng gía trò nhoû hay lôùn ñöôïc bieåu hieän, chi phí thöïc hieän khoâng quaù toán keùm.

+vôùi cheá ñoä ñoäc quyeàn phaùt haønh giaáy baïc vaø quy ñònh nghieâm ngaët cuûa chính phuû, tieàn giaáy giöõ ñöôïc giaù trò cuûa noù.

Baát lôïi: +deã hö, raùch, chuoät boï gaëm nhaám. +thöôøng chæ coù giaù trò taïi quoác gia phaùt haønh. +thöôøng xuyeân bieán ñoäng do nhieàu yeáu toá:

cung-caàu tieàn teä.CAÂU 5 Phaân bieät hoaù teä vaø tín teä. Taïi sao trong quaù trình phaùt

trieån cuûa hoaù teä, vaøng ñöôïc xem laø haøng hoaù lí töôûng nhaát phuø hôïp vôùi vai troø cuûa tieàn teä?

Hoùa teä: laø haøng hoaù cuï theå, phoå bieán, giaûn dò, coù gía trò söû duïng vaø coù giaù trò ñoái vôùi ngöôøi nhaän noù nhaèm thoûa maõn moät nhu caàu naøo ñoù cuûa con ngöôøi.

Tín teä: ñöôïc xem laø daáu hieäu cuûa vaøng, ñöôïc löu thoâng treân cô sôû söï tín nhieäm cuûa coâng chuùng ñoái vôùi cô quan phaùt haønh ra chuùng (ngaân haøng). Ngaân haøng coù theå phaùt haønh tín teä treân cô sôû tin töôûng ngöôøi vay coù khaû naêng hoaøn traû nôï, coøn ngöôøi naém giöõ tieàn giaáy thì tin raèng neáu noäp vaøo ngaân haøng thì seõ ñöôïc hoaøn traû baèng vaøng.

CAÂU 6Buùt teä laø gì? Trình baøy nhöõng lôïi theá trong vieäc löu thoâng

tieàn döôùi hình thaùi buùt teä. 1. Buùt teä ( tieàn ghi soå) Laø tieàn teä phi vaät chaát, toàn taïi döôùi hình thöùc nhöõng con soá, ghi

treân taøi khoaûn taïi ngaân haøng. Öu ñieåm:

- 4 -

- Giaûm ñaùng keå chi phí löu thoâng tieàn maët nhö in tieàn, baûo quaûn, vaän chuyeån, ñeám, ñoùng goùi…

- Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi vaø nhanh choùng cho caùc chuû theå tham gia thanh toaùn qua ngaân haøng.

- Baûo ñaûm an toaøn trong söû duïng ñoàng tieàn, haïn cheá hieän töông tieâu cöïc (maát caép, hö hao…)

- Coù taùc duïng gioáng tieàn giaáy: coù theå caân ñoái cung caàu chuû ñoäng hôn, laø coâng cuï phaùt trieån toång soá löôïng tieàn teä, thích öùng vôùi caùc nhu caàu giao dòch.

- Taïo ñieàu kieän cho ngaân haøng thöông maïi trong quaûn lí vaø ñieàu tieát löôïng tieàn cung öùng.

CAÂU 7Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa chöùc naêng thöôùc ño giaù trò

vaø chöùc naêng phöông tieän löu thoâng cuûa tieàn teä. Vôùi caùc chöùc naêng treân, tieàn teä coù taùc duïng nhö theá naøo ñoái vôùi löu thoâng haøng hoaù?

1. Chöùc naêng thöôùc ño giaù trò Tìeàn teä thöïc hieän chöùc naêng thöôùc ño giaù trò khi tieàn teä ño

löôøng vaø bieåu hieän giaù trò cuûa caùc haøng hoaù khaùc thaønh giaù caû. Khi thöïc hieän chöùc naêng naøy tieàn laáy giaù trò baûn thaân noù so saùnh vôùi giaù trò haøng hoaù (giaù trò cuûa tieàn laø giaù trò cuûa moät löôïng vaøng nhaát ñònh, do nhaø nöôùc quy ñònh laøm ñôn vò tieàn teä). Khi giaù trò haøng hoaù chöa ñöôïc thöïc hieän thì tieàn teä chæ bieåu hieän thaønh thöôùc ño treân yù nieäm.

Ñaëc ñieåm:- Phaûi quy ñònh tieâu chuaån giaù caû cho ñoàng tieàn. Tieâu chuaån

giaù caû laø ñôn vò tieàn teä cuûa moät nöôùc, do nhaø nöôùc quy ñònh duøng ñeå ño löôøng vaø bieåu hieän giaù caû cuûa taát caû caùc haøng hoaù.

- Phaûi laø tieàn thöïc nghóa laø coù ñaày ñuû giaù trò noäi taïi.- Khoâng nhaát thieát phaûi laø tieàn maët maø chæ caàn tieàn trong

yù nieäm maø thoâi. Taùc duïng ñoái vôùi löu thoâng: Caùc haøng hoaù vôùi nhöõng giaù trò söû duïng khaùc nhau ñöôïc

quy veà cuøng moät ñôn vò ño löôøng laø tieàn teä thoâng qua giaù caû, taïo neân söï deã daøng vaø thuaän tieän khi so saùnh giaù trò giöõa chuùng. Vieäc taïo laäp moái quan heä giöõa caùc loaïi haøng hoaù laøm giaûm chi phí thôøi gian giao dòch do giaûm soá giaù caû.

2. Chöùc naêng phöông tieän löu thoâng Tieàn teä thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän löu thoâng khi tieàn teä

laøm moâi giôùi cho quaù trình trao ñoåi haøng hoaù. Söï vaän ñoäng cuûa tieàn teä gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa haøng hoaù, phuïc vuï cho söï chuyeån dòch quyeàn sôû höõu haøng hoaù töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc. Bieåu hieän thoâng qua coâng thöùc H-T-H. Ñieàu naøy daãn ñeán nhöõng ñoàng tieàn thaät xuaát hieän, keát hôïp vôùi chöùc naêng thöôùc ño giaù trò ñeå thöïc hieän giaù trò cuûa haøng hoaù.

Ñaëc ñieåm:- Nhaát thieát phaûi laø tieàn maët(khoâng ghi soå).- Söï vaän ñoäng cuûa tieàn – haøng phaûi ñoàng thôøi.- Khoâng nhaát thieát phaûi laø tieàn thöïc maø coù theå laø caùc daáu

hieäu giaù trò. Taùc duïng ñoái vôùi löu thoâng:- Tieát kieäm thôøi gian phaøi chi traû cho quaù trình mua baùn haøng

hoaù giuùp giaûm chi phí giao dòch so vôùi quaù trình trao ñoåi tröïc tieáp.

- 5 -

Quùa trình trao ñoåi tröïc tieáp chæ thöïc hieän ñöôïc khi coù söï truøng hôïp veà nhu caàu giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua.

- Thuùc ñaåày quaù trình chuyeân moân hoaù vaø phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, taïo ñieàu kieän gia taêng saûn xuaát, giuùp löu thoâng haøng hoaù thuaän lôïi hôn.

CAÂU 8Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa chöùc naêng phöông tieän löu

thoâng vaø chöùc naêng phöông tieän thanh toaùn cuûa tieàn teä. Vôùi caùc chöùc naêng treân, tieàn teä coù taùc duïng nhö theá naøo ñoái vôùi löu thoâng haøng hoaù?

1. Chöùc naêng phöông tieän löu thoâng Tieàn teä thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän löu thoâng khi tieàn teä

laøm moâi giôùi cho quaù trình trao ñoåi haøng hoaù. Söï vaän ñoäng cuûa tieàn teä gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa haøng hoaù, phuïc vuï cho söï chuyeån dòch quyeàn sôû höõu haøng hoaù töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc. Bieåu hieän thoâng qua coâng thöùc H-T-H. Ñieàu naøy daãn ñeán nhöõng ñoàng tieàn thaät xuaát hieän, keát hôïp vôùi chöùc naêng thöôùc ño giaù trò ñeå thöïc hieän giaù trò cuûa haøng hoaù.

Ñaëc ñieåm:- Nhaát thieát phaûi laø tieàn maët(khoâng ghi soå).- Söï vaän ñoäng cuûa tieàn – haøng phaûi ñoàng thôøi.- Khoâng nhaát thieát phaûi laø tieàn thöïc maø coù theå laø caùc daáu

hieäu giaù trò. Taùc duïng ñoái vôùi löu thoâng:- Tieát kieäm thôøi gian phaûi chi traû cho quaù trình mua baùn haøng

hoaù giuùp giaûm chi phí giao dòch so vôùi quaù trình trao ñoåi tröïc tieáp. Quùa trình trao ñoåi tröïc tieáp chæ thöïc hieän ñöôïc khi coù söï truøng hôïp veà nhu caàu giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua.

- Thuùc ñaåày quaù trình chuyeân moân hoaù vaø phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, taïo ñieàu kieän gia taêng saûn xuaát, giuùp löu thoâng haøng hoaù thuaän lôïi hôn.

2. Chöùc naêng höông tieän thanh toaùn Tieàn teä thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän thanh toaùn khi söï vaän

ñoäng cuûa tieàn teä taùch rôøi hoaëc ñoäc laäp töông ñoái so vôùi söï vaän ñoäng cuûa haøng hoaù ñeå phuïc vuï cho quan heä mua baùn haøng hoaù, thöïc hieän caùc khoaûn dòch vuï hoaëc giaûi tröø caùc khoaûn nôï. VD: traû tieàn mua chòu haøng hoaù, traû löông cuoái kì, noäp thueá…

Ñaëc ñieåm:- Coù theå laø tieàn maët hoaëc khoâng duøng tieàn maët.- Coù theå laø tieàn ghi soå, tieàn thöïc hay daáu hieäu giaù trò. Taùc duïng ñoái vôùi löu thoâng: Ngoaøi caùc taùc duïng nhö cuûa chöùc naêng phöông tieän löu thoâng,

chöùc naêng phöông tieän thanh toaùn coøn coù taùc duïng:- Thöïc hieän thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët, giuùp tieát kieäm

nhöõng khoaûn chi phí veà löu thoâng tieàn maët.- Laø cô sôû cho söï ra ñôøi cuûa tín duïng, taïo ñieàu kieän söû duïng

voán coù hieäu quaû.CAÂU 9 Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa chöùc naêng phöông tieän löu

thoâng vaø chöùc naêng phöông tieän tích luõy cuûa tieàn teä. Vôùi caùc chöùc naêng treân, tieàn teä coù taùc duïng nhö theá naøo ñoái vôùi löu thoâng haøng hoaù?

1. Chöùc naêng phöông tieän löu thoâng Tieàn teä thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän löu thoâng khi tieàn teä

laøm moâi giôùi cho quaù trình trao ñoåi haøng hoaù. Söï vaän ñoäng cuûa - 6 -

tieàn teä gaén lieàn vôùi söï vaän ñoäng cuûa haøng hoaù, phuïc vuï cho söï chuyeån dòch quyeàn sôû höõu haøng hoaù töø chuû theå naøy sang chuû theå khaùc. Bieåu hieän thoâng qua coâng thöùc H-T-H. Ñieàu naøy daãn ñeán nhöõng ñoàng tieàn thaät xuaát hieän, keát hôïp vôùi chöùc naêng thöôùc ño giaù trò ñeå thöïc hieän giaù trò cuûa haøng hoaù.

Ñaëc ñieåm:- Nhaát thieát phaûi laø tieàn maët(khoâng ghi soå).- Söï vaän ñoäng cuûa tieàn – haøng phaûi ñoàng thôøi.- Khoâng nhaát thieát phaûi laø tieàn thöïc maø coù theå laø caùc daáu

hieäu giaù trò. Taùc duïng ñoái vôùi löu thoâng:- Tieát kieäm thôøi gian phaûi chi traû cho quaù trình mua baùn haøng

hoaù giuùp giaûm chi phí giao dòch so vôùi quaù trình trao ñoåi tröïc tieáp. Quùa trình trao ñoåi tröïc tieáp chæ thöïc hieän ñöôïc khi coù söï truøng hôïp veà nhu caàu giöõa ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua.

- Thuùc ñaåày quaù trình chuyeân moân hoaù vaø phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi, taïo ñieàu kieän gia taêng saûn xuaát, giuùp löu thoâng haøng hoaù thuaän lôïi hôn.

2. Chöùc naêng phöông tieän tích luõy Tieàn teä thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän caát tröõ khi tieàn teä taïm

thôøi trôû veà traïng thaùi naèm im ñeå döï tröõ, thöïc hieän caùc chöùc naêng trao ñoåi trong töông lai.

Ñaëc ñieåm: - Coù theå laø tieàn thöïc (goïi laø caát tröõ nguyeân thuûy) hôïac caùc

daáu hieäu giaù trò trong ngaân haøng, treân thò tröôøng taøi chính (goïi laø tích luõy).

- Coù theå laø tieàn maët hoaëc caùc hình thöùc khoâng baèng tieàn maët.

Nhö vaäy, caùc loaïi tieàn ñeàu thöïc hieän chöùc naêng naøy, chæ khi giaù trò tieàn teä oån ñònh thì chöùc naêng naøy môùi phaùt huy taùc duïng.

Taùc duïng ñoái vôùi löu thoâng:- Taïo neân phöông tieän tích luõy an toaøn vôùi tính loûng cao nghóa

laø coù khaû naêng chuyeån hoaù thaûnh tieàn maët moät caùch deã daøng, nhanh choùng vôùi chi phí thaáp.

- Ñieàu tieát khoái löôïng tieàn vaø khoái löôïng haøng hoaù trong löu thoâng.

CAÂU 10 Trình baøy noäi dung vaø moái quan heä giöõa caùc chöùc naêng

cuûa tieàn teä theo quan ñieåm cuûa Marx. Töø ñoù neâu roõ vai troø cuûa tieàn teä ñoái vôùi neàn kinh teá.

1. Moái quan heä giöõa caùc chöùc naêng Theo quan ñieåm cuûa Marx, tieàn teä coù 5 chöùc naêng: thöôùc ño giaù

trò, phöông tieän löu thoâng, phöông tieän thanh toaùn, phöông tieän caát tröõ vaø tieàn teä theá giôùi. Caùc chöùc naêng naøy coù moái quan heä thoáng nhaát, taùc ñoäng vaø chuyeån hoaù laãn nhau, trong ñoù:

- Chöùc naêng phöông tieän löu thoâng vaø thöôùc ño giaù trò laø hai chöùc naêng quan troïng nhaát, coù moái quan heä chaët cheõ vaø khoâng theå taùch rôøi nhau: khi tieàn thöïc hieän chöùc naêng thöôùc ño gía trò laøm giaù caû haøng hoaù hình thaønh trong yù thöùc con ngöôøi, tieàn teä ñaõ ño löôøng vaø xaùc ñònh giaù trò haøng hoaù nhöng chöa thöïc hieän ñöôïc giaù trò cuûa haøng hoaù. Chöùc naêng phöông tieän löu thoâng hoaøn thaønh chöùc naêng thöôùc ño giaù trò , khi ñoù giaù trò haøng hoaù môùi hoaøn toaøn ñöôïc thöïc hieän troïn veïn, nghóa laø tính chaát lao ñoäng xaõ hoäi cuûa haøng hoaù môùi ñöôïc chöùng minh hoaøn toaøn ñaày ñuû.

- 7 -

- Khi ñaõ thöïc hieän caû hai chöùc naêng treân thì tieàn môùi trôû thaønh vaät tröïc tieáp ñaïi bieåu cho giaù trò cuûa caûi xaõ hoäi , töø ñoù môùi thöïc hieän ñöôïc chöùc naêng phöông tieän caát tröõ. Khi thöïc hieän chöùc naêng naøy thì tieàn khoâng naèm trong löu thoâng nghóa laø khoâng thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän löu thoâng vì tích luõy tieàn laø tích luõy giaù trò haøng hoaù chöa duøng ñeå daønh cho tôùi luùc caàn.

- Veà maët logic vaø lòch söû, söï phaùt trieån cuûa 3 chöùc naêng treân laøm naûy sinh chöùc naêng phöông tieän thanh toaùn. Ngöïôc laïi quaù trình thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän thanh toaùn laïi taïo khaû naêng laøm cho phöông tieän löu thoâng vaø phöông tieän caát tröõ phaùt trieån.

- Phaùt huy toát caùc chöùc naêng treân thì seõ thöïc hieän ñöôïc chöùc naêng tieàn teä theá giôùi.

2. Vai troø cuûa tieàn teä ñoái vôùi neàn kinh teá Vai troø tieàn teä trong quaù trình phaùt trieån kinh teá:- Laø coâng cuï thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teáTieàn ñöôïc duøng ñeå haïch toaùn caùc quaù trình thöïc hieän saûn xuaát

kinh doanh, ño löôøng hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh, theå hieän thu nhaäp moãi caù nhaân, moãi toå chöùc. Tieàn laø phöông tieän môû roäng kinh doanh cuûa caùc doanh nghieäp. Khoâng coù tieàn doanh nghieäp khoâng theå ñaûm baûo ñöôïc traùch nhieäm cuûa mình vôùi ngöôøi khaùc khi huy ñoäng cuûa caûi xaõ hoäi, taøi nguyeân thieân nhieân vaø söùc lao ñoäng vaøo quaù trình saûn xuaát.

Söï ra ñôøi cuûa thò tröôøng taøi chính ñaõ cho pheùp caùc chuû theå cuûa neàn kinh teá, keå caû nhaø nöôùc huy ñoäng caùc nguoàn voán tieàn teä theo giaù caû cuûa thò tröôøng ñeå thoaû maõn nhu caàu phaùt trieån kinh teá cuûa caùc chuû theå.

- Laø coâng cuï thöïc hieän tích luõy voán saûn xuaát cuûa xaõ hoäiTrong neàn kinh teá thò tröôøng, tieàn teä luoân ñöïôc tích luyõ ñeå thöïc

hieän taùi saûn xuaát môû roäng. Qua moãi chu kì saûn xuaát, voán saûn xuaát vöøa ñöôïc buø ñaép vaø ñöôïc môû roäng theâm.

Tieàn teä ngaøy nay ñöôïc caùc chuû theå naém giöõ döôùi daïng caùc coâng cuï taøi chính, coøn tieàn thöïc söï ñöôïc ñöa vaøo trong quaù trình vaän ñoäng cuûa tö lieäu saûn xuaát hoaëc tö lieäu tieâu duøng nhö döï tröõ nguyeân lieäu, traû löông coâng nhaân, mua saém maùy moùc thieát bò.

Trong ñieàu kieän heä thoáng ngaân haøng, thò tröôøng taøi chính phaùt trieån, caùc chuû theå khoâng chæ naém giöõ tieàn döôùi daïng tieàn maët maø coøn caát giöõ döôùi daïng buùt teä hoaëc coâng cuï taøi chính, vöøa an toaøn, vöøa sinh lôïi neân caøng thuùc ñaåy quaù trình tích luõy vaø taäp trung voán cho toaøn boä neàn kinh teá.

Vai troø tieàn teä trong hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi Khi xu höôùng quoác teá hoaù vaø hoäi nhaäp ñöôïc thöïc hieän thì caùc

coâng cuï quaûn lí kinh teá ñoái ngoai nhö thueá quan, haïn ngaïch bò xoaù boû ñaõ taïo ñieàu kieän cho tieàn teä trôû thaønh coâng cuï quan troïng nhaát trong vieäc ñieàu haønh caùc chính saùch kinh teá ñoái ngoaïi hieän nay.

Tieàn teä trôû thaønh coâng cuï ñieàu haønh chính saùch ñoái ngoaïi nhö tyû giaù, noâng giaù, phaù giaù tieàn teä laøm aûnh höôûng ñeán xuaát nhaäp khaåu haøng hoùa vaø voán.

Tieàn teä laø coâng cuï giuùp cho moät nöôùc ñoàng thôøi môû roäng caùc quan heä kinh teá cuûa nöôùc mình ra theá giôùi, ñoàng thôøi thu huùt caùc nguoàn löïc töø theá giôùi vaøo nöôùc mình.

Vai troø cuûa tieàn teä trong quaûn lí caùc quan heä xaõ hoäi

- 8 -

Quan heä xaõ hoäi trong neàn kinh teá thò tröôøng ngaøy caøng bò tieàn teä hoùa nghóa laø ñöôïc thöïc hieän thoâng qua moät chi phí baèng tieàn cuï theå.

Thoâng qua caùc chính saùch taøi chính, nhaø nöôùc thöïc hieän söï phaân phoái laïi trong neàn kinh teá ñeå naâng cao möùc soáng cuûa ngöôøi coù thu nhaäp thaáp. Haàu heát caùc khoaûn ñoùng goùp cho coâng ích, phuùc lôïi ñeàu ñöôïc qui ra tieàn ñeå ñeán tay ngöôøi nhaän seõ coù hieäu quaû thieát thöïc hôn.

Vai troø cuûa tieàn teä trong quaûn lí nhaø nöôùc Söï phaùt trieån cuûa kinh teá thò tröôøng ñoøi hoûi ñeå nuoâi döôõng boä

maùy nhaø nöôùc vaø thöïc hieän caùc hoaït ñoäng nhaø nöôùc thì phaûi coù moät ngaân saùch. Ngaân saùch nhaø nöôùc chính laø tieàn ñeå chi cho: boä maøy ñieàu haønh, quaûn lí nhaø nöôùc, quoác phoøng an ninh, giaùo duïc, y teá…

Ngaøy nay söï hôïp taùc giöõa caùc quoác gia trong caùc lónh vöïc cuõng ñöôïc ño löôøng, cuï theå hoaù baèng moät ngaân saùch. Söï giuùp ñôõ cuûa moät quoác gia naøy ñoái vôùi quoác gia khaùc cuõng ñöôïc thöïc hieän baèng tieàn thay vì söùc ngöôøi, söùc cuûa.

CAÂU 11Trình baøy khaùi nieäm ñaëc ñieåm cheá ñoä song baûn vò. Töø ñoù

neâu roõ öu theá, nhöôïc ñieåm cuûa cheá ñoä naøy. Nguyeân nhaân suïp ñoå löôõng kim baûn vò.

1. Khaùi nieäm Laø cheá ñoä tieàn teä maø trong ñoù hai thöù kim loaïi quyù ñöôïc duøng

laøm baûn vò vaø laøm cô sôû cho toaøn boä cheá ñoä löu thoâng tieàn teä quoác gia ñoù.

2. Ñaëc ñieåm - Vaøng vaø baïc laø hai thöù kim loaïi ñöôïc duøng laøm tieàn teä- Moïi ngöôøi ñöôïc töï do ñuùc tieàn baèng vaøng baïc- Vaøng baïc coù khuynh höôùng thanh toaùn voâ haïn ñònh3. Hình thöùc - Cheá ñoä baûn vò song song: mang ñaày ñuû 3 ñaëc ñieåm treân, tyû

giaù trao ñoåi giöõa tieàn vaøng vaø tieàn baïc ñöôïc hình thaønh töï phaùt treân thò tröôøng

- Cheá ñoä baûn vò keùp: tyû giaù giöõa vaøng vaø baïc do nhaø nöôùc quy ñònh

4. Haïn cheá - Vieäc söû duïng cuøng moät luùc hai thöù kim loaïi laøm thöôùc ño

giaù trò maâu thuaãn vôùi chính baûn chaát cuûa chöùc naêng thöôùc ño giaù trò. Do ñoù, gaây trôû ngaïi cho vieäc tính giaù caû vaø löu thoâng haøng hoaù

- Söï quy ñònh cuûa luaät phaùt veà töông quan giöõa giaù trò cuûa vaøng vaø baïc (trong cheá ñoä keùp) maâu thuaãn vôùi quy luaät giaù trò. Do ñoù, neáu töông quan giöõa giaù trò vaøng vaø baïc hình thaønh treân thò tröôøng cheânh leäch so vôùi töông quan giöõa chuùng do phaùp luaät quy ñònh thì quy luaät Gresham phaùt huy taùc duïng.

5. Öu ñieåm - Do tieàn ñuùc baèng vaøng vaø baïc coù khaû naêng thanh toaùn voâ

haïn ñònh vaø töï do löu thoâng giöõa caùc nöôùc neân noù coù taùc duïng tích cöïc ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá tö baûn chuû nghóa

+ Thuùc ñaåy söï phaùt trieån nhanh choùng cuûa neàn saûn xuaát tö baûn chuû nghóa

+ Goùp phaàn thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa heä thoáng tín duïng tö baûn chuû nghóa

+ Taïo ñieàu kieän phaùt trieån ngoaïi thöông- 9 -

6. Nguyeân nhaän suïp ñoå Cheá ñoä song baûn vò ñaõ töøng laø nguyeân nhaân gaây xaùo troän trong

ñôøi soáng kinh teá vaø löu thoâng tieàn teä do naïn ñaàu cô vaøng hay baïc tuøy theo söï thaêng traàm cuûa giaù vaøng hay baïc treân thò tröôøng. Ví nhö gia’ vaøng treân thò tröôøng cao hôn giaù qui ñònh. Ngay laäp töùc, vaøng seõ ñöôïc caát tröõ vaø bieán maát khoûi löu thoâng. Vaø Gresham ñaõ ruùt ra thaønh ñònh luaät Gresam “tieàn xaáu truïc xuaát tieàn toát ra khoûi löu thoâng”. Thaät vaäy, ñoàng tieàn vaøng ngaøy caøng coù giaù do caùc ñaëc tính töï nhieân ñaõ bieán maát khoûi thò tröôøng Chaâu AÂu. Taát caû nhöõng ai muoán thanh toaùn vôùi quoác teá hoaëc caát tröõ hoï ñeàu öa chuoäng ñoàng tieàn vaøng vì ñaûm baûo seõ baùn ñöôïc moät khoái kim loaïi coù lôøi. Baïc maát daàn giaù so vôùi vaøng. Caùc nöôùc Chaâu AÂu nhö Phaùp,

Bæ, Thuïy Só … boû baïc giöõ vaøng laøm tieàn teä duy nhaát vaø caùc nöôùc Chaâu AÙ phuï thuoäc vieäc nhaäp khaåu kyõ ngheä cuõng bò thieät thoøi -> boû baïc giöõ vaøng. Söï suïp ñoå cheá ñoä löôïng kim baûn vò vôùi söï toång thaéng cuûa

“baûn vò vaøng” CAÂU 12Trình baøy khaùi nieäm, ñaëc ñieåm cheá ñoä baûn vò vaøng coå

ñieån. Neâu öu, nhöôïc ñieåm. Nguyeân nhaân suïp ñoå. 1. Khaùi nieäm Laø cheá ñoä tieàn teä trong ñoù vaøng ñöôïc söû duïng laøm cô sôû cho

toaøn boä quaù trình löu thoâng tieàn teä cuûa quoác gia. 2. Ñaëc ñieåm - Moïi ngöôøi töï do ñuùc tieàn vaøng theo quy ñònh cuûa Nhaø nöôùc

(tieàn ñuû giaù) - Moïi ngöôøi ñöôïc töï do ñoåi tieàn giaù6y laáy tieàn ñuùc baèng vaøng- Tieàn ñuùc baèng vaøng coù khaû naêng chi traû coâ haïn ñònh vaø

töï do löu thoâng giöõa caùc nöôùc3. Öu ñieåm - Khaéc phuïc haïn cheá cuûa cheá ñoä löôõng kim baûn vò- Chæ coøn moät heä thoáng tieàn teä duy nhaát, thöïc hieän toát chöùc

naêng thöôùc ño giaù trò, taïo neân tieáng noùi chung ñaûm baûn haøng hoaù trao ñoåi mua baùn deã daøng.

- Laø cheá ñoä tieàn teä oå ñònh ñoàng thôøi ñöôïc töï do löu thoâng giöõa caùc nöôùc ñaõ thuùc ñaåy ngoaõi thöông, xuaát khaåu phaùt trieån, thanh toaùn quoác teá môû roäng, heä thoáng tín duïng cuõng töø ñoù phaùt trieån,…

4. Nhöôïc ñieåm - Caàn phaûi coù ñuû löôïng vaøng ñeå ñaûm baûo tieàn giaáy phaùt

haønh - Vieäc thanh toaùn baèng löôïng vaøng giöõa caùc quoác gia khoù

khaên vì phaûi vaän chuyeån vaø chi phí baûo quaûn. 5. Nguyeân nhaân suïp ñoå - Trong chieán tranh theá giôùi thöù nhaát: Caùc beân tham chieán

duøng vaøng ñeå mua quaân trang, quaân phuïc, khí giôùi, … Vaø nhöõng beân thua traän phaûi boài thöôøng chieán tranh döï tröõ vaøng kieät queä

- Hôn theá, phaùt haønh tieàn giaáy ñeå phuïc chieán tranh, chi tieâu xaõ hoäi löôïng tieàn giaáy lôùn hôn vaøng. Ngöôøi daân ñeán ñoåi khoâng ñuû ñeå thanh toaùn cheá ñoä suïp ñoå

CAÂU 13Trình baøy khaùi nieäm, ñaëc ñieåm cheá ñoä baûn vò vaøng thoi

vaø cheá ñoä baûn vò hoái ñoaùi. Nguyeân nhaân daãn ñeán cheá ñoä suïp ñoå.

- 10 -

Sau chieán tranh theá giôùi thöù nhaát, do löôïng vaøng döï tröõ khoâng ñuû ñeå thoaû maõn nhu caàu chuyeån ñoåi ñaày ñuû cuûa daân chuùng. Nhaø nöôùc haïn cheá quyeàn töï do chuyeån ñoåi baèng caùch chæ cho chuyeån ñoåi tieàn giaáy laáy vaøng töø moät khoái löôïng toái thieåu khaù lôùn trôû leân duôùi hình thöùc vaøng thoûi. Cheá ñoä naøy goïi laø cheá ñoä baûn vò vaøng thoi (kim ñænh baûn vò).

Nhöõng nöôùc naøo khoâng ñuû vaøng ñeå theo cheá ñoä kim ñænh baûn vò duø laø coù tính haïn cheá thì coù khuynh höôùg döïa ñôn vò tieàn teä cuûa nöôùc khaùc. Ñôn vò tieàn teä ñoù goïi laø “ñoàng tieàn chuû choát”. Cheá ñoä naøy ngaøy caøng phoå bieán vì ñoù laø giaûi phaùp giuùp cho nhöõng nöôùc thieáuvaøng nhöng vaãn muoán ñoàng tieàn cuûa mình dính lieáu ñeán vaøng thoâng qua moät ñôn vò tieàn teä khaùc “maïnh” hôn nhaø chuyeån ñoåi ra vaøng deã daøng hôn theo moät giaù chính thöùc coá ñònh. Ngöôøi ta goïi ñaây laø cheá ñoä baûn vò hoái ñoaùi (kim hoaùn baûn vò).

1. Cheá ñoä baûn vò vaøng thoi b. Khaùi nieäm Laø cheá ñoä tieàn teä, trong ñoù vaøng ñöôïc söû duïng laøm baûn vò vaø

laøm cô sôû cho toaøn boä cheá ñoä löu thoâng tieàn teä quoác gia. c. Ñaëc ñieåm - Caám tö nhaân ñuùc tieàn vaøng - Khoâng töï do löu thoâng tieàn vaøng- Caùc daáu hieäu giaù trò chæ ñöôïc ñoåi ra vaøng thoi chöù khoâng

ñöôïc ñoåi laáy tieàn ñuùc baèng vaøng2.Cheá ñoä hoái ñoaùi vaønga. Khaùi nieäm Laø cheá ñoä baûn vò vaøng, trong ñoù tieàn teä cuûa moät quoác gia phaûi

coù quan heä hoái ñoaùi vôùi ñoàng tieàn khaùc (tieàn chuû choát) môùi ñoåi ra vaøng ñöôïc.

b. Ñaëc ñieåm - Caám tö nhaân ñuùc vaøng- Khoâng töï do löu thoâng tieàn vaøng- Caùc daáu hieäu giaù trò khoâng ñöôïc töï do ñoåi ra vaøng maø phaûi

coù quan heä hoái ñoaùi vôùi ñoàng tieàn khaùc3. Nguyeân nhaân suïp ñoå Cuoäc ñaïi khuûng hoaûng kinh teá theá giôùi 1929 – moät thaäp nieân sau

theá chieán thöù nhaát, neàn kinh teá nhieàu nöôùc phaùt trieån cao ñoä, neàn saûn xuaát taêng nhanh so vôùi söùc mua cuûa moïi ngöôøi ngöôøi daân ñua nhau ñeán ngaân haøng ñoåi laáy vaøng khoâng ñuû löôïng vaøng. Taát caû caùc nöôùc laàn löôït tuyeân boá chaám döùt cheá ñoä baûn vò vaøng chuyeån sang tieàn giaáy baát khaû hoaùn. Heä thoáng tieàn teä hoaùn ñoåi ra vaøng keát thuùc, caùc nöôùc chuyeån sang thôøi kyø söû duïng ngoaïi teä trong heä thoáng tieàn teä quoác teá. Ñieàu naøy cuõng xuaát phaùt töø nguyeân do sau:

- Khoái löôïng haøng hoaù saûn xuaát vaø maäu dòch caøng taêng ñoøi hoûi taêng khoái löôïng phöông tieän thanh toaùn quoác teá trong khi löôïng vaøng saûn xuaát ra laïi phuï thuoäc vaøo caùc nöôùc coù moû vaøng lôùn.

- Neáu duøng vaøng thanh toaùn thì phaûi döï tröõ vaøng maø vaøng döï tröõ thì khoâng sinh lôïi trong khi döï tröõ ngoaïi teä laïi coù theå sinh lôïi deã daøng neáu mua traùi phieáu hay gôûi vaøo NHTW

- Duøng vaøng trong thanh toaùn quoác teá raát baát tieän vì phaûi vaän chuyeån xa vaø toán chi phí baûo quaûn

- Söï xuaát hieän cuûa caùc khu vöïc tieàn teä cuõng goùp phaàn ñöa caùc nöôùc ñeán choã söû duïng ngoaïi teä thay cho vaøng trong caùc giao dòch quoác teá.

CAÂU 14 - 11 -

Heä thoáng tieàn teä Bretton Woods vaø öu nhöôïc ñieåm cuûa noù trong quan heä tieàn teä quoác teá.

Theo thoaû öôùc Bretton Wood, chính phuû caùc nöôùc thaønh vieân cam keát duy trì tæ giaù coá ñònh cuûa ñoàng tieàn nöôùc mình so vôùi dollar Mó vaø vaøng. Döïa treân cô sôû giaù vaøng coá ñònh ôû möùc 35 USD/ounce. Caùc nöôùc coù theå thaønh laäp tæ giaù ñoàng tieàn cuûa mình so vôùi dollar Mó.

VD: 1 DEM = 1/140 ounce vaøng 1 DEM = 35 USD/140 = 0.25 USD 1 USD = 4 DEMTæ giaù hoái ñoaùi cuûa nhöõng ñoàng tieàn khaùc so vôùi USD chæ ñöôïc

pheùp thay ñoåi trong phaïm vi bieân ñoä 1% so vôùi mean giaø coâng boá. Tæ giaù naøy ñöôïc coá ñònh baèng söï can thieäp cuûa nhaø nöôùc treân thò tröôøng ngoaïi hoái khi NHTW mua vaø baùn USD tuyø theo quan heä cung caàu treân thò tröôøng.

Trong heä thoáng tieàn Bretton Wood, traùch nhieäm cuûa Mó laø duy trì söï oån ñiïnh cuûa giaù caû vì taát caû caùc ñoàng tieàn cuûa caùc quoác gia khaùc ñeàu döïc vaøo giaù trò cuûa USD vaø ñoàng tieàn caùc nöôùc khaùc phaûi chòu aûnh höôøng laïm phaùt ñoàng USD. Vì vaäy neáu Mó giöõ giaù vaøng oån ñònh ôû möùc 35 USD/ounce thì giaù caû theá giôùi seõ oån ñònh.

Öu ñieåm:- Mang laïi söï oån ñònh tæ giaù- Loaïi boû ñöôïc söï baát oån ñoái vôùi caùc giao dòch buoân baùn vaø

ñaàu tö quoác teá.- Thuùc nay kinh teá phaùt trieån vaø ñem laïi lôïi ích cho taát caû caùc

thaønh vieân. Nhöôïc ñieåm: - Haàu heát chính phuû caùc quoác gia thaønh vieân khoâng muoán

gaén chính saùch tieàn teä cuûa mình vôùi vieäc duy trì söùc mua ñoàng tieàn nhö cam keát khuûng hoaûng tæ giaù.

- Mó khoâng theå giöõ giaù vaøng oån ñònh ôû möùc 35 USD/ounce vì chính phuû phaûi chi tieâu nhieàu cho vieäc leo thang chieán tranh ôû Vieät Nam; sau chieán tranh theá giôùi kinh teá Chaâu AÂu, Nhaät Baûn… ñöôïc phuïc hoài, gia taêng saûn xuaát laøm döï tröõ ngoaïi teä USD taêng trong khi ñoù Mó cam keát baùn vaøng vôùi giaù coá ñònh vì theá caùc nöôùc naøy ñaõ söû duïng döï tröõ ngoaïi teä taán coâng vaøo kho vaøng cuûa Mó laøm cho döï tröõ vaøng cuûa Mó giaûm daàn; caùc nöôùc Euro, Nhaät, Thuïy Só töø choái söï aùp daët tæ leä laïm phaùt cuûa Mó leân ñoàng tieàn cuûa hoï theo giaù coá ñònh neân dollar giaûm maïnh…

CAÂU 15: Phaân tích quy luaät Gresham. Trong ñieàu kieän hieän nay,

quy luaät naøy coù coøn toàn taiï vaø aûnh höôûng hay khoâng?

CHÖÔNG II : TÍN DUÏNG

CÂU 16Trình bày khái niệm và bản chất của tín dụng. Ý nghĩa thực tiễn của việc cứu vấn đề này.1. Khái niệm tín dụng Tín dụng là một quan hệ vay mượn giữa hai chủ thể, trong đó chủ thể cho vay chuyển giao một

lượng giá trị vốn tín dụng cho chủ thể vay vốn sử dụng trong một khoản thời gian nhất định trên cơ sở đảm bảo phải có sự hoàn trả giá trị bằng vốn gốc cộng với giá trị tăng thêm.

2. Bản chất của tín dụng - Quá trình vận động của tín dụng được chia làm 3 giai đoạn:

+ Giai đoạn 1: giai đoạn cho vay, tương ứng với thời kỳ khi mà chủ thể cho vay chuyển giao giá trị vốn vay ( tiền hoặc hàng hoá) cho chủ thể vay vốn sử dụng do họ tin tưởng rằng chủ thể vay vốn sẽ trả nợ cho họ.

- 12 -

+ Giai đoạn 2 : giai đoạn sử dụng vốn tín dụng, tương ứng với thời kỳ doanh nghiệp vay vốn sau khi nhận được giái trị vốn tín dụng chuyển giao thì được quyền sử dụng vào mục đích đã thoả thuận ( quyền sở hưũ vẫn thuộc về chủ thể cho vay ), việc sử dụng phải có hiệu quả sinh lời.

+ Giai đoạn 3 : giai đoạn hoàn trả, tương ứng với thời kỳ chủ thể vay vốn sau khi sử dụng có hiệu quả vốn tín dụng và đáo hạn thì thanh toán cho chủ thể cho vay cả giá trị vốn gốc và một phần giá trị tăng thêm ( còn gọi là lợi tức tín dụng )

- Bản chất của tín dụng:+ Quan hệ tín dụng dựa trên cơ sở sự tin tưởng, tín nhiệm giữa người đi vay và người cho

vay : có thể nói đây là điều kiện tiên quyết để thiết một quan hệ tín dụng. Cơ sở của sự tin tưởng này có thể do uy tín của người đi vay, do giá trị tài sản thế chấp và do sự bảo lãnh của người thứ ba.

+ Tín dụng mang tính hoàn trả : dấu ấn phân biệt phạm trù tín dụng với các phạm trù khác. Lượng vốn được chuyển nhượng phải được hoàn trả đúng hạn cả về thời gian và về giá trị bao gồm hai bộ phận: gốc và lãi.

+ Tín dụng là sự vận động của tư bản cho vay : bởi vì tín dụng đã thực hiện việc di chuyển các khoản vốn tạm thời nhàn rỗi đến những nơi phát sinh nhu cầu, sự chuyển nhượng này mang tính tạm thời và khi hoàn lại luôn phải kèm theo một lượng giá trịdôi thêm gọi là lơị tức.

3. Ý nghĩa thực tiễn của việc nghiên cưú này - Tín dụng tồn tại trong nhiều phương thức sản xuất khác nhau. Ở bất cứ phương thức sản

xuất nào, tín dụng cũng được biểu hiện ra bên ngoài như là sự vay mượn tạm thời một vật hoặc một số vốn tiền tệ, nhờ vậy mà người ta có thể sử dụng được giá trị cuả hàng hoá hoặc trực tiếp hoặc gián tếp thông qua trao đổi. Hay nói cách khác, cùng một lúc có sự thừa vốn của một số chủ thể kinh tế. trong khi các chũ thể kinh tế khác lại có nhu cầu bổ sung vốn. Nếu tình trạng này không được giải quyết thì quá trình sản xuất có thể gặp khó khăn, dẫn đến nguồn lực của xã hội không được sử dụng có hiệu quả nhằm đảm bảo cho quá trình tái sản xuất được tiến hành liên tục. Như vậy, việc nghiên cưú vấn đề tín dụng giúp các chủ thể trong nền kinh tế sử dụng vốn một cách có hiệu quả hơn, thực hiện được việc mở rộng sản xuất cần thiết bằng cách huy động vốn nhàn rỗi của các chủ thể khác.

- Tín dụng là kênh truyền tải của nhà nước đến các mục tiêu vĩ mô. Tín dụng cung ứng một khối lượng tiền tệ rất lớn cho toàn bộ nền kinh tế, cho nên từ việc nghiên cưú bản chất của tín dụng sẽ là cơ sở để nhà nước có sự điều chỉnh hợp lý các quan hê cung cầu tiền tệ hoặc làm thay đổi quy mô, hướng vận động của nguồn vốn tín dụng để đạt được những mục tiêu vĩ mô đã định trước.

- Nghiên cưú tín dụng giúp nâng cao hiệu quả thực hiện các chính sách xã hội của nhà nước.

- Ngoài ra, do tín dụng tạo điều kiện để mở rộng và phát triển quan hệ kinh tế đối ngoại nên việc nghiên cưú về tín dụng có ý nghĩa to lớn đối với công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá nước ta hiện nay, nhất là những chính sách hợp lý để thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài.

CÂU 17Tại sao nói : “ Tín dụng là sự vận động của tư bản cho vay”. Hãy giải thích luận điểm của

Mác : “ Tư bản cho vay là loại tư bản sùng bái nhất và ăn bám nhất”.1. Tín dụng là sự vận động của t ư bản cho vay Như chúng ta đã biết, tín dụng là :- Sự chuyển giao quyền sử dụng một lượng giá trị từ người này sang người khác.- Sự chuyển giao này mang tính tạm thời.- Khi hoàn trả lại lượng giá trị đã chuyển giao thì luôn phải kèm theo một lượng giá trị dôi

thêm gọi là lợi tức.Cơ sở khách quan cho sự ra đời và phát triển quan hệ tín dụng là mâu thuẫn vốn có của quá trình

tuần hoàn vốn tiền tệ trong xã hội, cùng một lúc có chủ thể kinh tế tạm thời dư thừa một khoản vốn tiền tệ trong khi các chủ thể kinh tế khác lại có nhu cầu bổ sung vốn.

Như vậy, tín dụng đã thực hiện việc di chuyển các khoản vốn tạm thời nhàn rỗi đến những nơi phát sinh nhu cầu. Do đó, tín dụng là sự vận động của tư bản cho vay

2. T ư bản cho vay là loại t ư bản sùng bái nhất và ăn bám nhất Tư bản cho vay là loại tư bản sùng bái nhất vì đây là loại tư bàn cần thiết cho nhu cầu dự trữ

ngắn hạn, nhu cầu đầu tư phát triển, mở rộng quy mô sản xuất. Cho nên, mặc dù không trực tiếp đầu tư vào sản xuất, chỉ bằng cách cung cấp vốn vay, tư bản cho vay vẫn thu được lợi nhuận.

- 13 -

Tư bản cho vay là loại tư bản ăn bám nhất vì bản thân tư bản công nghiệp đã ăn bám vào người công nhân do chiếm đoạt giá trị thặng dư do công nhân sáng tạo ra. Tuy nhiên trong trường hợp kết thúc quá trình sản xuất , nhà sản xuất không đảm đương luôn phần tiêu thụ mà lại thông qua một khâu khác có sự góp mặt của tư bản thương nghiệp, tạo điều kiên cho tư bản thương nghiệp thu được lợi nhuận trích từ giá trị thặng dư mà tư bản công nghiệp đã bóc lột của công nhân làm thuê. Như vậy, tư bản công nghiệp cũng ăn bám vào phần giá trị thặng dư đó trong quá trình lưu thông hàng hoá . Mà tư bản cho vay thì ăn bám vào tư bản công nghiệp và tư bản thương nghiệp ( lấy lãi suất cho vay mà bản chất của nó là mốt bộ phận của giá trị thặng dư mà nhà tư bản công nghiệp và tư bản thương nghiệp phải trích ra để trả cho tư bản cho vay vì đã sử dụng vốn tín dụng của tư bản cho vay).

CÂU 18 Phân tích cơ sở khách quan hình thành và phát triển quan hệ tín dụng. Từ đó nêu

rõ vai trò của tín dụng đối với nền kinh tế.1. Cơ sở khách quan hình thành và phát triển quan hệ tín dụng a. Xuất phát từ đặc điểm chu chuyển vốn tiền tệ trong nền kinh tế :- Xuất phát từ đặc điểm tuần hoàn vốn trong quá trình sản xuất kinh doanh cuả các doanh

nghiệp. Có những thời kỳ doanh nghiệp tạm thời thiếu vốn tiền tệ (thường xuất hiện vào thời kỳ đầu của chu kỳ sản xuất kinh doanh, khi mà doanh nghiệp cần nhiều vốn để mua dự trữ nguyên nhiên vật liệu, các yếu tồ đầu vào phục vụ quá trình sản xuất kinh doanh). Bên cạnh đó có những thời kỳ doanh nghiệp tạm thời thừa vốn ( khi mà doanh nghiệp đã sản xuất ra sản phẩm, hàng hoá và tiêu thụ được trên thị trường, có thu nhập bằng tiền tệ nhưng chưa sử dụng hết ngay để mua nguyên nhiên vật liệu, trả lương công nhân…). Như vậy, dưới góc độ xã hội, tại một thời điểm luôn xuất hiện tình trạng tạm thời thừa vốn và tạm thời thiếu vốn tiền tệ của các doanh nghiệp.

- Xuất phát từ sự mất cân đối giữa thu nhập và nhu cầu chi tiêu của các hộ gia đình, cá nhân trong xã hội. Có những hộ gia đình có thu nhập nhưng chưa có nhu cầu chi tiêu hết ngay, ngược lại có những gia đình chưa có thu nhập nhưng vẫn có nhu cầu chi tiêu diễn ra hàng ngày.

- Xuất phát từ sự mất cân đối giữa thu và chi của NSNN TW và địa phương. Đây chính là những điều kiện cần để tín dụng xuất hiện.b. Xuất phát từ nhu cầu đầu tư và sinh lợi của các chủ thể trong nền kinh tế :- Có những chủ thể vốn chỉ có giới hạn nhưng họ vẫn mong muốn mở rộng và phát triển

sản xuất ở mức cao hơn để thu được nhiều lợi nhuận hơn nữa. Do vậy mới xuất hiện nhu cầu vay vốn.

- Ngược lại có những chủ thể tạm thời thừa vốn, chưa có nhu cầu sử dụng đến, chưa sinh lợi nhưng họ không cam chịu và vẫn muốn những đồng vốn nhàn rỗi đó tiếp tục sinh lợi cho họ. Do vậy xuất hiện nhu cầu cần cho vay. Đây chính là điều kiện đủ rất cơ bản để thúc đẩy tín dụng ra đời và phát triển.2. Vai trò của tín dụng đối với nền kinh tế a. Góp phần thúc đẩy quá trình tái sản xuất xã hội - Cung ứng vốn một cách kịp thời cho những chủ thể cần vốn để sản xuất và tiêu dùng. Từ

đó đẩy nhanh tốc độ sản xuất cũng như tốc độ tiêu thụ sản phẩm.- Một hệ thống các hình thức tín dụng đa dạng làm cho sự tiếp cận các nguồn vốn tín dụng

dễ dàng hơn, tiết kiệm chi phí giao dịch và giảm bớt các chi phí nguồn vốn cho các chủ thể kinh doanh.

- Tạo sự chủ động về nguồn vốn cho các doanh nghiệp, giúp các nhà sản xuất tích cực tìm kiếm cơ hội đầu tư mới và nâng cao năng lực sản xuất của xã hội.

- Các nguồn vốn tín dụng được cung ứng luôn kèm theo các điều kiện tín dụng để hạn chế rủi ro, do đó buộc những người đi vay phải quan tâm thật sự đến hiệu quả sử dụng vốn nhằm đảm bảo mối quan hệ lâu dài với các tổ chức cung ứng tín dụng.

b. Tín dụng là kênh truyền tải tác động của Nhà Nước đến các mục tiêu vĩ mô Thông qua việc thay đổi và điều chỉnh các điều kiện tín dụng ( như lãi suất, điều kiện vay, yêu

cầu thế chấp, bảo lãnh…), Nhà nước có thể thay đổi quy mô tín dụng hoặc chuyển hướng vận động của nguồn vốn tín dụng. Từ đó ảnh hưởng đến tổng cầu của nền kinh tế cả về quy mô cũng như kết cấu, từ đó tác động ngược lại đến tổng cung và các điều kiện sản xuất khác. Điểm cân bằng cuối cùng giữa tổng cung và tổng cầu dưới tác động của chính sách tín dụng sẽ cho phép đạt được các mục tiêu vĩ mô cần thiết.

c. Tín dụng là công cụ thực hiện các chính sách xã hội của Nhà nước - 14 -

Với phương thức tài trợ có hoàn lại của tín dụng cho các chính sách xã hội đã góp phần duy trì nguồn cung cấp tài chính và có điều kiện mở rộng hơn quy mô tín dụng chính sách, đồng thời buộc các đối tượng chính sách phải quan tâm đến hiệu quả sử dụng vốn để đảm bảo hoàn trả đúng thời hạn, từng bước làm cho họ có thể tồn tại độc lập với nguồn vốn tài trợ.

CÂU 19 Trình bày khaí niệm và đặc điểm của tín dụng thương mại. Từ đó nêu rõ ưu điểm và hạn

chế của tín dụng thương mại.1. Khái niệm Là quan hệ tín dụng giữa các doanh nghiệp với nhau, biểu hiện dưới hình thức mua bán chịu

hàng hoá.2. Đặc điểm 3. Ưu điểm và hạn chế của tín dụng thương mại Ưu điểm:

+ Tín dụng thương mại được cấp giữa các doanh nghiệp quen biết, uy tín nên có lợi thế là thủ tục nhanh, gọn, đáp ứng nhu cầu vốn ngắn hạn và góp phần đẩy nhanh tốc độ tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp.

+ Tạo điều kiện mở rộng hoạt động của tín dụng ngân hàng thông qua nghiêp vụ chiết khấu thương phiếu.

Khuyết điểm :+ Tín dụng thương mại được cấp bằng hàng hoá nên doanh nghiệp cho vay chỉ có thể

cung cấp được cho một số doanh nghiệp nhất định - những doanh nghiệp cần đúng thứ hàng hoá đó để phục vụ sản xuất hoặc bán ra.

+ Phạm vi hẹp, chỉ xảy ra giữa các doanh nghiệp, hơn nữa là chỉ thực hiện được giữa các doanh nghiệp quen biết, tín nhiệm lẫn nhau.

+ Tín dụng thương mại do các doanh nghiệp trực tiếp sản xuất kinh doanh cung cấp, vì vậy qui mô tín dụng chỉ được giới han trong khả năng vốn hàng hoá mà họ có. Nếu doanh nghiệp vay vốn có nhu cầu cao hơn thì doanh nghiệp cho vay không thể đáp ứng được.

+ Điều kiện kinh doanh và chu kỳ sản xuất của các doanh nghiệp có thể không phù hợp nhau, do vậy khi thời gian mà doanh nghiệp cho vay muốn cung cấp không phù hợp với nhu cầu của doanh nghiệp cần đi vay thì tín dụng thương mại không thể xảy ra.

+ Là loại tín dụng không có đảm bảo nên rủi ro dễ phát sinh.+ Do tính chuyển nhượng của thương phiếu nên khó khăn trong chi trả của một người có

thể ảnh hưởng dây chuyền đến những người khác có tham gia vào thanh toán thương phiếu bằng hình thức ký hậu.

CÂU 20Thế nào là thương phiếu? Trình bày đặc điểm và phân loại thương phiếu. Liên hệ Pháp

lệnh thương phiếu Việt Nam về vấn đề này.1. Khái niệm th ươ ng phiếu Thương phiếu ( kỳ phiếu thương mại ) là chứng chỉ có giá ghi nhận lệnh yêu cầu thanh toán

không điều kiện một số tiền xác định trong một thời gian nhất định.2. Đặc điểm của thương phiếu - Có tính trưù tượng : trên thương phiếu không ghi nguyên nhân cụ thể phát sinh khoản nợ

cũng như mức lãi suất áp dụng, mà chỉ có các thông tin cơ bản như người phát hành, người thụ lệnh ( người có nghĩa vụ thanh toán), người thụ hưởng, số tiền thanh toán, thời gian, địa điểm thanh toán.

- Có tính pháp lý : các hoạt động lien quan đến thương phiếu được điều chỉnh bởi pháp lệnh thương phiếu nhằm đảm bảo an toàn trong quan hệ mua bán chiụ và hạn chế các đổ vỡ dây chuyền khi một cá nhân không có khả năng chi trả.

- Có tính lưu thông : thương phiếu có thể được sử dụng như một phương tiện thanh toán chi trả thay cho tiền, có thể chuyển nhượng, mua bán hoặc thanh toán trong thời hạn hiệu lực của thương phiếu.

3. Phân loại thương phiếu - Căn cứ vào chủ thể ký phát

+ Hối phiếu : là chứng chỉ có giá do người ký phát lập, yêu cầu người bị ký phát thanh toán không điều kiện một số tiền xác định khi có yêu cầu hoặc vào một thời gian nhất định trong tương lai cho người thụ hưởng.

- 15 -

+ Lệnh phiếu: là chứng chỉ có giá do người phát hành lập, cam kết thanh toán không điều kiện một số tiền xác định khi có yêu cầu hoặc là vào một thời gian nhất định trong tương lai cho người thụ hưởng.

- Căn cứ vào danh tính của thương phiếu + Thương phiếu vô danh: không ghi tên người thụ hưởng, do vậy người sở hưũ thương

phiếu chính là người thụ hưởng.+ Thương phiếu ký danh: có ghi tên người thụ hưởng nhưng vẫn có thể chuyển nhượng

bằng cách ký hậu.+ Thương phiếu đích danh: chỉ người có tên trên thương phiếu mới được đòi thanh toán

khi thương phiếu đến hạn, không đươc chuyển nhượng.CÂU 21Trình bày các loại thương phiếu. Phân tích những mặt lợi và bất lợi của từng loại đối với

chủ thể cho vay.1. Các loại th ươ ng phiếu - Thương phiếu vô danh : người cho vay có thể chuyển nhượng tuỳ ý khi họ muốn. Tuy

nhiên do không ghi tên người thụ hưởng nên phải được giữ gìn cẩn thận để tránh những rủi ro xảy ra như bị mất cắp vì làm mất thương phiếu chính là mất luôn quyền sở hưũ nó.

- Thương phiếu ký danh : người cho vay có thể giữ đến hạn thanh toán hoặc đem bán trước thời hạn dưới hình thức chiết khấu; do có ghi tên người thụ hưởng và chỉ được chuyển nhuợng khi có ký hậu cho nên hạn chế bớt rủi ro cho người cho vay, không sợ bị mất cắp. Tuy nhiên, khả năng chuyển nhượng bi hạn chế hơn so với thương phiếu vô danh.

- Thương phiếu đích danh : độ an toàn cao nhất do chỉ có người có tên trên thương phiếu mới được quyền đòi tiền. Tuy nhiên, do không chuyển nhượng được cho nên người cho vay ( người có tên trên thương phiếu) phải chịu hoàn toàn mọi rủi ro xảy ra; mặt khác lại không thể chủ động sử dụng vốn đáp ứng nhu cầu vốn tạm thời.

CÂU 22Trình bày khái niệm và đặc điểm của tín dụng ngân hàng. Tại sao tín dụng ngân hàng là

loại hình tín dụng chủ yếu và phổ biến nhất trong nền kinh tế thị trường.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng Tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng vốn giữa ngân hàng và các chủ thể khác trong

nền kinh tế. Trong đó ngân hàng vưà đóng vai trò người đi vay ( nhận tiền gửi của các chủ thể khác trong nền kinh tế hoặc phát hành các chứng chỉ tiền gửi : kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng để huy động vốn), vừa đóng vai trò người cho vay ( cấp tín dụng cho các chủ thể khác trong nền kinh tế bằng việc thiếp lập các hợp đồng tín dụng, khế ước nhận nợ…).

2. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng - Chủ thế tham gia : một bên là ngân hàng, một bên là các chủ thể khác trong nền kinh tế

như các doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân…- Đối tượng : chủ yếu là tiền tệ, có khi là tài sản.- Thời hạn : rất linh hoạt bao gồm ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.- Công cụ : cũng rất linh hoạt, có thể là kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng, các hợp đồng tín

dụng…- Tính chất : là hình thức tín dụng mang tính chất gián tiếp, trong đó ngân hàng là trung

gian tín dụng giữa những người tiết kiệm và những người cần vốn để sản xuất kinh danh hoặc tiêu dùng.

- Mục đích : nhằm phục vụ sản xuất kinh doanh hoặc tiêu dùng qua đó thu được lợi nhuận.3. Tín dụng ngân hàng là loại hình tín dụng chủ yếu và phổ biến nhất trong nền kinh

tế thị trường - Khác với các hình thức tín dụng trực tiếp, nguồn vốn TDNH là nguồn vốn huy động xủa

xã hội với khối lượng và thời hạn khác nhau. Do đó, TDNH có thể đáp ứng dược những nhu cầu lớn về vốn, đa dạng về thời hạn cho vay.

- TDNH được cấp dưới hình thức tiền tệ lẫn hiện vật, làm cho khả năng thoả mãn nhu cầ khách hàng cuả TDNH được nâng cao hơn so với TDTM ( loại hình tín dụng cấp trực tiếp bằng hiện vật và hàng hoá).

- 16 -

- Về mặt chủ thể, chủ thể của các TDNH là các cá nhân. Các chủ thể kinh tế trong xã hội cùng với một hệ thống các NHTM, rộng hơn rất nhiều so với chủ thể của TDTM, vốn chỉ là các doanh nghiệp.

- TDNH còn có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc cung cấp vốn cho nhu cầu kinh doanh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ - các doanh nghiệp không đủ điều kiện tham gia vào các thị trường vốn trực tiếp.

- TDNH là một công cụ quan trọng để phát triển các ngành kinh tế chiến lược theo yêu cầu của chính phủ.

- Trong nền KTTT, tiền tệ đóng vai trò vô cùng quan trọng, việc thắt chặt hay nới lỏng cung tiền tệ, kiềm chế lạm phát thông qua hoạt động của hệ thống ngân hàng sẽ tác động trực tiếp đến tình hình nền kinh tế.

CÂU 23Thế nào là tín dụng ngân hàng? Trình bày phân loại cho vay trong hoạt động tín dụng

ngân hàng.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng Tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng vốn giữa ngân hàng và các chủ thể khác trong

nền kinh tế. Trong đó ngân hàng vưà đóng vai trò người đi vay ( nhận tiền gửi của các chủ thể khác trong nền kinh tế hoặc phát hành các chứng chỉ tiền gửi : kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng để huy động vốn), vừa đóng vai trò người cho vay ( cấp tín dụng cho các chủ thể khác trong nền kinh tế bằng việc thiếp lập các hợp đồng tín dụng, khế ước nhận nợ…).

2. Phân loại cho vay của ngân hàng a. Căn cứ vào mục đích tín dụng - Cho vay bất động sản : là loại cho vay lien quan đến việ mua sắm và hình thành bất động

sản.- Cho vay công nghiệp và thương mại : là loại cho vay để bổ sung vốn cho các doanh

nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại, dịch vụ.- Cho vay nông nghiệp : là loại cho vay để trang trải các khoản chi phí sản xuất như phân

bón, thuốc trừ sâu, giống cây trồng, thức ăn gia súc, lao động, nhiên liệu…- Cho vay tiêu dùng : là loại cho vay để đáp ứng các nhu cầu tiêu dùng của cá nhân như

mua sắm các vật dụng đắt tiền, trang trải các chi phí của đời sống thông qua phát hành thẻ tín dụng.

- Các loại cho vay khác : như cho vay giáo dục…b. Căn cứ vào thời hạn tín dụng - Cho vay ngắn hạn : là loại cho vay có thời hạn tối đa đến 12 tháng, dùng để bù đắp nhu

cầu vốn lưu động tạm thời thiếu của các doanh nghiêp và nhu cầu chi tiêu ngắn hạn của các cá nhân.

- Cho vay trung hạn : là loại cho vay thời hạn trên 1 năm đến 5 năm.- Cho vay dài hạn : là loại cho vay có thời hạn trên 5 năm.c. Căn cứ vào bảo đảm của tín dụng - Cho vay không bảo đảm : là loại cho vay dựa trên cơ sở uy tín của khách hàng vay.- Cho vay có đảm bảo : là loại cho vay dựa trên cơ sở phải có tài sản đảm bảo hoặc có sự

bảo lãnh của bên thứ ba. Bao gồm bảo đảm đối nhân và bảo đảm đối vật.d. Căn cứ vào phương pháp hoàn trả - Cho vay trả góp : là loại cho vay mà khách hàng phải hoàn trả vốn gốc và lãi theo định

kỳ.- Cho vay phi trả góp : là loại cho vay được hoàn trả toàn bộ vốn một lần khi đáo hạn.- Cho vay hoàn trả theo yêu cầu : là loại cho vay mà người vay có thể hoàn trả nhiều lần

theo khả năng trong thời hạn hơp đồng.e. Căn cứ vào tính chất hoàn trả - Cho vay hoàn trả trực tiếp : là loại cho vay mà việc hoàn trả nợ được thực hiện trực tiếp

bởi người đi vay.- Cho vay hoàn trả gián tiếp : là loại cho vay mà việc hoàn trả nợ không được thực hiện

trực tiếp bởi người đi vay mà được thực hiện gián tiếp thông qua người thụ lệnh của người đi vay.3. Ưu, nhược điểm

+ Ưu điểm

- 17 -

Về chủ thể : rất linh hoạt (doanh nghiêp, hộ gia đình, cá nhân…) Do là nguồn vốn huy động của xã hội với khối lượng và thời hạn khác nhau, do đó nó

có thể thoả mãn các nhu cầu vốn đa dạng về khối lượng cũng như thời hạn và mục đích sử dụng.+ Nhược điểm : thủ tục rườm rà, mất nhiều thời gian…

4. Vai trò của tín dụng ngân hàng - Có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc cung cấp vốn cho nhu cầu kinh doanh của các

doanh nghiêp vừa và nhỏ vì những doanh nghiệp này chưa có đủ điều kiện để tham gia vào thị trường vốn trực tiếp.

- Góp phần đẩy nhanh nhịp độ tích tụ, tập trung vốn và tăng cường khả năng cạnh tranh giữa các doanh nghiệp.

- Còn được sử dụng như là một công cụ quan trọng để phát triển các ngành kinh tế chiến lược theo yêu cầu của chính phủ.

CÂU 24Trình bày phân loại trái phiếu nhà nước. Việc phân loại trái phiếu nhà nước theo thời hạn

có liên quan như thế nào đến cấu trúc của lãi suất.1. Phân loại trái phiếu Nhà nước a. Căn cứ vào phạm vi - Trái phiếu quốc nội : là loại trái phiếu phát hành trong nước do chính phủ trung ương

hoặc chính quyền điạ phương phát hành.- Trái phiếu quốc tế : là loại trái phiếu do chính phủ trung ương phát hành để huy động vốn

trên thị trường nước ngoài. Bao gồm : trái phiếu nước ngoài, trái phiếu euro.b. Căn cứ vào thời hạn :- Trái phiếu ngắn hạn : là trái phiếu có thời hạn dưới 12 tháng.- Trái phiếu dài hạn : là trái phiếu có thời hạn từ 12 tháng trở lên.c. Căn cứ vào mục đích :- Tín phiếu kho bạc : là loại trái phiếu ngắn hạn do chính phủ phát hành nhằm bù đắp thiếu

hụt tạm thời của ngân sách khi nguồn thu chưa đến hạn, loại trái phiếu này phải được thanh toán trong năm tài chính.

- Trái phiếu kho bạc : là loại trái phiếu dài hạn, do chính phủ phát hành nhằm bù đắp thiếu hụt trong chi tiêu thường xuyên của ngân sách nhà nước ( tức bội chi ngân sách hàng năm).

- Trái phiếu đầu tư : là loại trái phiếu dài hạn, do chính phủ trung ương hoặc chính quyền điạ phương phát hành nhằm đầu tư vào các công trình cơ sở hạ tầng, công trình an sinh phúc lợi xã hội…

d. Căn cứ vào phương pháp hoàn trả :- Trái phiếu chiết khấu : là loại trái phiếu được phát hành theo phương pháp trả lãi trước

ngay khi phát hành.- Trái phiếu Coupon : là loại trái phiếu được phát hành theo mệnh giá và trả lãi định kỳ

theo từng kỳ hạn nhất định, thường là theo 6 tháng hoặc 1 năm.- Trái phiếu tích luỹ : là loại trái phiếu được thanh toán vốn và lãi một lần khi đáo hạn.e. Căn cứ vào danh tính :- Trái phiếu đích danh.- Trái phiếu vô danh.- Trái phiếu ký danh.2. Phân loại trái phiếu nhà nước theo thời hạn có liên quan như thế nào đến cấu trúc

của lãi suất.Lý thuyết dự tính : - Các công cụ nợ có kỳ hạn thanh toán khác nhau có thể thay thế cho nhau hoàn hảo. Lãi

suất của một trái phiếu dài hạn bằng trung bình của các lãi suất ngắn hạn dự tính trong suốt vòng đời của trái phiếu đó.

- Lý thuyết dự tính đã giải thích được sự tăng lên lãi suất ngắn hạn sẽ làm tăng lên lãi suất dài hạn ( vì đó là trung bình công) khiến cho lãi suất ngắn hạn và lãi suất dài hạn diễn biến theo nhau. Nhưng lý thuyết dự tính không giải thích được đường LS hoàn vốn sẽ dốc lên trong tương lai trong khi LS ngắn hạn có thể dốc xuống. Do đó, lý thuyết dự tính chưa hoàn hảo.

Lý thuyết thị trường phân cách :

- 18 -

- Các công cụ nợ có kỳ hạn thanh toán khác nhau không thể thay thế cho nhau hoàn hảo. Nó có những thị trường hoàn toàn riêng biệt và tách rời nhau. Nó phụ thuộc vào khoảng thời gian lưu giữ riêng biệt mà nhà đầu tư dự tính và mong muốn. Do đó, LS của các trái phiếu hạn kỳ ngắn hoặc hạn kỳ dài được xác định cho lượng cung và lượng cầu của trái phiếu hạn kỳ đó.

- Lý thuyết thị trường phân cách đã giải thích được tại sao các đường LS hoàn vốn thường dốc lên. Nhưng nó không giải thích được là các trái phiếu có hạn kỳ thanh toán khác nhau thì LS thường diễn biến theo nhau.

Lý thuyết môi trường ưu tiên : Là sự kết hợp hoàn hảo giữa lý thuyết dự tính và lý thuyết thị trường phân cách.Nó cho rằng các công cụ nợ có hạn kỳ thanh toán khác nhau thì có thể thay thế cho nhau nhưng

không hoàn hảo. Bởi vì các nhà đầu tư còn tính đến hạn kỳ thanh toán của các công cụ nợ này. Hầu hết các nhà đầu tư đều thích các công cụ nợ có hạn kỳ thanh toán ngắn hơn hạn kỳ dài. Sự ưa thích này được gọi là môi trường ưa thích hay môi trường ưu tiên. Để các nhà đầu tư từ bỏ mội trường ưa thích sang mội trường kém ưu tiên hơn thì họ phải được bù đắp bằng khoản phụ thu gọi là mức bù hạn ngạch.

CÂU 25 Phân biệt sự khác nhau giữa tín dụng thương mại và tín dụng ngân hàng. Tại sao nói sự ra

đời của tín dụng ngân hàng đã tạo điều kiện cho tín dụng thương mại phát triển.1. Mối quan hệ giữa tín dụng thương mại và tín dụng ngân hàng Tín dụng thương mại là cơ sở cho tín dụng ngân hàng ra đời và phát triển vì thương phiếu chính

là một loại bảo đảm để ngân hàng cấp tín dụng cho người vay. Hơn nữa khi ngân hàng cấp tín dụng từ số dư tiền gửi của khách hàng thì phải đảm bảo rằng khoản tín dụng đó đã có hàng hoá đối ứng. Chính tín dụng thương mại đảm bảo cho khoản hàng hoá đối ứng đó vì khi tín dụng thương mại phát sinh có nghĩa là việc sản xuất, tiêu thụ đã được thực hiện.

Ngược lại, tín dụng ngân hàng ra đời và phát triển đã tác động trở lại, tạo điều kiện thúc đẩy tín dụng thương mại ngày càng phát triển vì ngân hàng có thể thực hiện bảo lãnh cho các doanh nghiệp để tạo điểu kiện cho các doanh nghiệp có thể mua bán chịu với nhau khi họ chưa quen biết. Ngoài ra với việc thực hiện chiết khấu, tái chiết khấu thương phiếu, ngân hàng đã tạo tính thanh khoản cho thương phiếu, tạo điều kiện thúc đẩy các doanh nghiệp mua bán chịu nhiều hơn. Nhờ có tín dụng ngân hàng đã giúp cho các doanh nghiệp có vốn sản xuất kinh doanh, mở rộng đầu tư đổi mới thiết bị, nâng cao năng lực sản xuất, sản xuất hàng hoá được phát triển, mở rộng tín dụng thương mại cũng được mở rộng.

CÂU 26Phân biệt sự khác nhau giữa tín dụng thương mại, tín dụng ngân hàng và tín dụng nhà

nước. Tại sao tất cả các hình thức tín dụng trên đều có thể đồng thời tồn tại và phát triển.Tín dụng thương

mạiTín dụng ngân

hàngTín dụng nhà nước

Chủ thể tham gia

Giữa các doanh nghiệp trực tiếp sản xuất kinh doanh với nhau

Một bên là ngân hàng và bên còn lại lá các chủ thể khác trong nền kinh tế

Một bên là nhà nước với tư cách người đi vay và một bên là các chũ thể khác trong nền kinh tế.

Đối tượng Được cấp bằng hàng hoá

Được cấp bằng tiền tệ là chủ yếu, cũng có thể là tài sản

Chủ yếu là tiền tệ, cũng có thể bằng hiện vật.

Thời hạn Có thời hạn ngắn là chủ yếu

Rất linh hoạt: ngắn hạn, trung hạn và dài hạn

Ngắn, trung, dài hạn

Công cụ Thương phiếu Rất linh hoạt: kỳ phiếu, trái phiếu ngân hàng,

Trái phiếu nhà nước

Tính chất Trực tiếp Gián tiếp Trực tiếpMục đích Phục vụ nhu cầu sản

xuất và lưu thông hàng hoá vì mục tiêu lợi nhuận

Phục vụ sản xuất kinh doanh hoặc tiêu dùng qua đó thu được lợi nhuận.

Phục vụ cho nhu cầu của ngân sách nhà nước.

- 19 -

Tất cả các hình thức tín dụng trên đều có thể đồng thời tồn tại và phát triển vì mỗi hình thức tín dụng đều có đặc điểm riêng của mình như : mục đích, đối tượng, chủ thể, công cụ tín dụng. Việc các hình thức tín dụng trên cùng tồn tại và phát triển sẽ có thể huy động tối đa nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế, tạo điều kiện tốt hơn trong vệc đáp ứng nhu cầu vốn của nền kinh tế.

CÂU 27Trình bày khái niệm và đặc điểm của tín dụng nhà nước. Việc mở rộng tín dụng nhà nước

để bù đắp bội chi , đáp ứng nhu cầu chi tiêu thường xuyên của ngân sách nhà nước có ảnh hưởng thế nào đến nền kinh tế.

Khi mở rộng tín dụng nhà nước dưới hình thức vay từ các chủ thể kinh tế phi ngân hàng để bù đắp bội chi ngân sách không làm tăng lượng tiền cung ứng và do đó không tạo áp lực gia tăng lạm phát. Tuy nhiên nếu người mua các chứng khoán chính phủ là các ngân hàng thương mại thì hành vi đi vay này sẽ làm tăng lượng tiền cung ứng. Mặt khác, khi khối lượng vay của chính phủ tăng lên, lãi suất thị trường bị đẩy lên làm giảm nhu cầu đầu tư của cá nhân và doanh nghiệp và làm giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế.

CÂU 28Trình bày chức năng và phân tích vai trò của tín dụng. Liên hệ thực tiễn Việt Nam.1. Chức năng của tín dụng a. Phân phối lại vốn tiền tệ trong nền kinh tế Nghĩa là nhờ vào sự vận động của tín dụng mà các chủ thể tạm thời thiếu vốn nhận được một

phần vốn tiền tệ từ những chủ thể tạm thời thừa vốn trong xã hội để phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh hoặc tiêu dùng tăng hiệu quả sử dụng vốn trong toàn xã hội, nâng cao hiệu quả kinh doanh.. Vốn tín dụng có thể phân phối dưới hai hình thức : phân phối trực tiếp và phân phối gián tiếp ( thông qua các định chế tài chính trung gian như ngân hàng, quỹ tín dụng, công ty tài chính…).

b. Thanh khoản Khoản thu nhập chưa được sử dụng và gần như ở vị thế của phương tiện cất trữ sẽ thực sự đi vào

lưu thông khi nó được cấp cho người có nhu cầu sử dụng vốn thông qua cơ chế tín dụng.c. Tạo ra các công cụ lưu thông tín dụng và tiền tín dụng cho nền kinh tế Thông qua hoạt động tín dụng đã làm phát sinh các công cụ lưu thông tín dụng như thương

phiếu, kỳ phiếu, trái phiếu…, các công cụ này có thể lưu thông, chuyển nhượng, có thể thay thế một khối lượng lớn tiền mặt lưu hành.

2. Liên hệ thực tiễn Việt nam Nền kinh tế nước ta vừa thiếu vốn vừa sử dụng vốn kém hiệu quả tín dụng chưa thực hiện tốt

các chức năng và vai trò của nó thị trường tài chính tín dụng thiếu sự đa dạng, năng động và không hiệu quả, đồng vốn nhàn rỗi chưa được vận động thông suốt kịp thời để phục vụ cho nền kinh tế phát triển tăng tốc.

CHÖÔNG III HEÄ THOÁNG NGAÂN HAØNG

CÂU 29Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa heä thoáng ngaân haøng moät

caáp vaø heä thoáng ngaân haøng hai caáp ôû Vieät Nam. Phaân tích nhöõng lôïi theá cuûa heä thoáng ngaân haøng hai caáp so vôùi heä thoáng ngaân haøng moät caáp.

Heä thoáng ngaân haøng 1 caáp(1951 – 1987)

Heä thoáng ngaân haøng 2 caáp

(1988 – nay)Khaùi

nieäm Moät ngaân haøng ñoäc

quyeàn, ngaân haøng thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa Nhaø nöôùc laø duy nhaát, coù toå chöùc treân khaép caùc ñòa baøn haønh

Heä thoáng ngaân haøng bao goàm: Ngaân haøng Nhaø nöôùc vaø caùc ngaân haøng chuyeân doanh (ngaân haøng thöông maïi vaø caùc toå chöùc tín duïng)

- 20 -

chính tôùi caáp huyeän, hoaït ñoäng theo nguyeân taéc taäp trung, thoáng nhaát trong caû nöôùc

Chöùc naêng

Heä thoáng ngaân haøng Nhaø nöôùc thöïc hieän ñoàng thôøi 2 chöùc naêng:

- Quaûn lyù Nhaø nöôùc veà tieàn teä, tín duïng vaø thanh toaùn

- Haïch toaùn kinh teá toaøn ngaønh

- Ngaân haøng Nhaø nöôùc (caáp quaûn lyù vó moâ) ñoùng vai troø laø ngaân haøng phaùt haønh tieàn, thöïc hieän quaûn lyù Nhaø nöôùc treân lónh vöïc tieàn teä, tín duïng baèng phaùp luaät, chính saùch, caùc coâng cuï khaùc nhaèm vaøo muïc tieâu cuûa chính saùch kinh teá vaø chính saùch tieàn teä vôùi troïng taâm laø oån ñònh tieàn teä.

- Ngaân haøng thöông maïi vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc hoaït ñoäng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng treân thò tröôøng nhaèm muïc ñích lôïi nhuaän phuø hôïp vôùi chính saùch phaùp luaät cuûa Nhaø nöôùc.

Phaïm vi hoaït ñoäng

Moâ hình toå chöùc quaûn lyù thoáng nhaát töø trung öông ñeán ñòa phöông

Phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuûa cô cheá keá hoaïch hoùa taäp trung mang naëng tính chaát bao caáp

Phuø hôïp vôùi neàn kinh teá haøng hoaù nhieàu thaønh phaàn, kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc.

Nhöõng lôïi theá cuûa ngaân haøng 2 caáp so vôùi ngaân haøng 1 caáp

Heä thoáng ngaân haøng 1 caáp ñôn nhaát vôùi cô cheá quaûn lyù bao caáp, quan lieâu ñaõ laøm cho hoaït ñoäng toaøn ngaønh ngaân haøng trôû neân ñôn phöông, cöùng nhaéc. Ngaân haøng Nhaø nöôùc khoâng theå laøm troøn chöùc naêng kinh doanh theo ñuùng nghóa cuûa noù cuõng nhö khoâng laøm troøn chöùc naêng quaûn lyù Nhaø nöôùc caùc hoaït ñoäng tieàn teä ngaân haøng. Hoaït ñoäng mang tính bao caáp cuûa heä thoáng ngaân haøng 1 caáp ñaõ daãn ñeán söï phaân boå vaø söû duïng voán thieáu hieäu quaû laøm suy giaûm loøng tin cuûa coâng chuùng.

Trong khi ñoù, heä thoáng ngaân haøng 2 caáp coù söï phaân ñònh roõ raøng hai chöùc naêng quaûn lyù Nhaø nöôùc vaø chöùc naêng kinh doanh cuûa heä thoáng ngaân haøng. Trong ñoù, NHTW phaùt haønh tieàn, laø ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng, ngaân haøng cuûa chính phuû, thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù Nhaø nöôùc caùc hoaït ñoäng veà tieàn teä vaø ngaân haøng trong phaïm vi quoác gia. Chöùc naêng kinh doanh tieàn teä vaø dòch vuï ngaân haøng thuoäc veà caùc ngaân haøng thöông maïi vaø caùc toå chöùc tín duïng.

CHÖÔNG IVNGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI

C AÂU 30 Trình baøy noäi dung cuûa caùc chöùc naêng cuûa ngaân haøng

thöông maïi. Moái quan heä giöõa caùc chöùc naêng. Chöùc naêng - 21 -

naøo giuùp cho ngaân haøng thöông maïi coù vai troø taïo tieàn? Cho ví duï minh hoaï.

1. Chöùc naêng cuûa Ngaân haøng thöông maïi Chöùc naêng thuû quyõ cho xaõ hoäi Noäi dung: NHTM nhaän tieàn göûi, giöõ tieàn, baûo quaûn tieàn, thöïc hieän

yeâu caàu ruùt tieàn, chi tieàn cuûa khaùch haøng laø caùc chuû theå trong neàn kinh teá.

Vai troø: Ñoái vôùi khaùch haøng: + Ñaûm baûo an toaøn taøi saûn

+ Sinh lôïi cho ñoàng voán taïm thôøi thöøaÑoái vôùi Ngaân haøng: + Laø cô sôû ñeå thöïc hieän chöùc naêng

thanh toaùn + Taïo nguoàn voán ñeå ngaân haøng thöïc hieän

chöùc naêng tín duïng Ñoái vôùi neàn kinh teá: + Taäp trung nguoàn voán taïm thôøi thöøa trong

neàn kinh teá – nhöõng nguoàn voán coù ích cho tieâu duøng, saûn xuaát kinh doanh ñeå phuïc vuï phaùt trieån saûn xuaát.

+ Khuyeán khích tích luyõ trong xaõ hoäi Chöùc naêng trung gian thanh toaùnNoäi dung: Treân cô sôû khaùch haøng môû taøi khoaûn tieàn göûi thanh

toaùn taïi ngaân haøng, thay maët cho khaùch haøng, NHTM trích tieàn göûi treân taøi khoaûn traû cho ngöôøi ñöôïc höôûng hoaëc nhaän tieàn vaøo taøi khoaûn theo söï uyû nhieäm cuûa khaùch haøng.

Vai troø:Ñoái vôùi khaùch haøng: + Taïo ñieàu kieän thanh toaùn nhanh

choùng, hieäu quaû + Taïo ñieàu kieän thanh toaùn an toaøn Ñoái vôùi ngaân haøng: + Cung öùng moät dòch vuï thanh toaùn khoâng

duøng tieàn maët coù chaát löôïng laøm taêng uy tín cho ngaân haøng, taïo ñieàu kieän thu huùt nguoàn voán tieàn göûi.

+ Uy tín ñöôïc naâng cao NHTM môû roäng quy moâ chöùc naêng trung gian tín duïng vaø taêng nguoàn voán cho vay

+ Goùp phaàn taêng theâm thu nhaäp cho ngaân haøng Ñoái vôùi neàn kinh teá: + Chöùc naêng thanh toaùn ñaåy nhanh toác ñoä

thanh toaùn, luaân chuyeån voán trong neàn kinh teá ñaåy nhanh quaù trình löu thoâng haøng hoùa, thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, hieäu quaû cuûa quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi.

+ Laøm giaûm khoái löôïng tieàn maët daãn ñeán tieát kieäm chi phí löu thoâng tieàn maët. Chöùc naêng trung gian tín duïng + Noäi dung: Ngaân haøng thöïc hieän chöùc naêng trung gian tín duïng

khi noù laø “caàu noái” giöõa ngöôøi thöøa voán vaø ngöôøi caàn voán. Cuï theå laø: ngaân haøng huy ñoäng moïi khoaûn tieàn chöa söû duïng ñeán cuûa caùc chuû theå trong neàn kinh teá ñeå hình thaønh neân quyõ cho vay taäp trung. Treân cô sôû nguoàn voán naøy, ngaân haøng söû duïng ñeå cho vay ñaùp öùng nhu caàu voán boå sung trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh, tieâu duøng cuûa caùc cuû theå kinh teá.

+ Vai troø:- Ñoái vôùi ngöôøi ñi vay: + Thoaû maõn ñöôïc nhu caàu voán taïm thôøi

thieáu trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh vaø tieâu duøng cuûa caùc chuû theå trong neàn kinh teá.

+ Tieát kieäm chi phí, thôøi gian tìm kieám nguoàn voán tieän lôïi, chaéc chaén vaø hôïp phaùp.

- Ñoái vôùi ngöôøi ñi göûi: + Thu lôïi töø voán taïm thôøi nhaøn roãi cuûa mình

- 22 -

+ Ñaûm baûo an toaøn tieàn göûi vaø cung caáp cho khaùc haøng caùc dòch vuï thanh toaùn tieän lôïi

- Ñoái vôùi ngaân haøng: + Taêng cöôøng lôïi nhuaän cho ngaân haøng töø cheânh leäch giöõa laõi suaát cho vay vaø laõi suaát tieàn göûi hoaëc hoa hoàng moâi giôùi laø cô sôû toàn taïi vaø phaùt trieån ngaân haøng.

+ Taïo khaû naêng taïo tieàn cho ngaân haøng.- Ñoái vôùi neàn kinh teá: + Thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá vì ñaùp

öùng nhu caàu voán ñeå ñaûm baûo quaù trình taùi saûn xuaát ñöôïc thöïc hieän vaø môû roäng quy moâ saûn xuaát.

+ Naâng cao hieäu quaû söû duïng voán nhôø taän duïng nguoàn voán taïm thôøi thöøa vaøo quaù trình vay sinh lôøi.

+ Kích thích quaù trình luoân chuyeån voán, thuùc ñaåy saûn xuaát kinh doanh.

2. Moái quan heä giöõa caùc chöùc naêng - Caùc chöùc naêng cuûa NHTM coù moái quan heä chaët cheõ, boå

sung, hoã trôï cho nhau, trong ñoù, chöùc naêng trung gian tín duïng laø chöùc naêng cô baûn nhaát: taïo cô sôû cho vieäc thöïc hieän caùc chöùc naêng sau. Ñoàng thôøi, khi ngaân haøng thöïc hieän toát chöùc naêng trung gian thanh toaùn vaø thuû quyõ laïi goùp phaàn taêng nguoàn voán tín duïng, môû roäng quy moâ hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng.

- Chæ khi chöùc naêng thanh toaùn ñöôïc thöïc hieän hoaøn thieän thì vai troø cuûa NHTM môùi ñöôïc naâng cao hôn vôùi tö caùch laø ngöôøi thuû quyõ xaõ hoäi. Vaø treân cô sôû chöùc naêng thuû quyõ, NHTM thöïc hieän chöùc naêng thanh toaùn.

Vai troø taïo tieàn cuûa NHTM thöïc chaát laø heä quaû cuûa 2 chöùc naêng:

- Chöùc naêng trung gian tín duïng: NHTM vöøa nhaän tieàn göûi vöøa cho vay

- Chöùc naêng trung gian thanh toaùn: NHTM laøm dòch vuï thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët cho khaùch haøng, thoâng qua tieàn ghi soå vaø caùc coâng cuï thanh toaùn

Ñaây laø chöùc naêng bieán möùc tieàn göûi ban ñaàu taïi moät ngaân haøng ñaàu tieân nhaän göûi tieàn thaønh moät khoaûn tieàn lôùn hôn gaáp nhieàu laàn khi thöïc hieän caùc nghieäp vuï tín duïng thanh toaùn qua nhieàu ngaân haøng.

3. Cho ví duï minh hoïa Quaù trình taïo tieàn cuûa NHTM ñöôïc thöïc hieän trong moái lieân heä

chaët cheõ vôùi NHTW.Hoûi tieàn “buùt teä” cuûa NHTW ñöôïc taïo baèng caùch naøo? Ñeå hieåu, ta giaû ñònh:

- Caùc ngaân haøng khoâng giöõ laïi tieàn döï tröõ quaù möùc quy ñònh (giaû söû 10%)

- Hoaøn toaøn cho vay baèng chuyeån khoaûn- Caùc ngaân haøng trong heä thoáng ñeàu tham gia vaøo quaù trình

taïo tieàn Quaù trình taïo tieàn nhö sau:- Ngaân haøng A nhaän tieàn göûi 10 trieäu ñoàng döï tröõ baét

buoäc 1 trieäu. Cho X vay toái ña 9 trieäu Soá tieàn 9 trieäu khoâng chuyeån thaønh tieàn maët maø ñöôïc göûi taïi

taøi khoaûn cuûa khaùch haøng X taïi ngaân haøng B- Ngaân haøng B nhaän tieàn göûi 9 trieäu döï tröõ baét buoäc 0,9

trieäu. Cho vay heát 8,1 trieäu vaø ñöôïc göûi vaøo ngaân haøng C vôùi lyù do nhö treân.

- Quaù trình môû roäng naøy cöù tieáp tuïc nhö vaäy, theå hieän caùc keát quaû cuûa caùc chu kyø môû roäng tieáp sau. Moãi ngaân haøng ñeàu

- 23 -

tieáp tuïc ñaàu tö soá tieàn baèng 90% soá tieàn göûi hoï nhaän vaø phaûi giöõ 10% döï tröõ baét buoäc.

Quaù trình môû roäng tieàn göûi cuûa heä thoáng NHTM töø 10 trieäu ban ñaàu baét ñaàu nhö sau:

Ngaân haøng Soá gia taêng tieàn göûi

Soá gia taêng tín duïng

Döï tröõ baét buoäc

Ngaân haøng A 10tr 9tr 1tr

Ngaân haøng B 9tr 8,1tr 0,9tr

Ngaân haøng C 8,1tr 7,19tr 0,81tr

Caùc ngaân haøng tieáp theo

……… …… ……

Toång soá gia taêng tieàn göûi laø Sn = 10 + 9 + 8,1 + …Ñaây laø toång cuûa caáp soá nhaân luøi voâ haïn vôùi coâng boäi laø 0,9

neân toång cuûa noù ñöôïc tính: Sn = U1 / (1 – q) vôùi [q] < 1

Thay soá: Sn = 10 (1 – 0,9) = 100tr

Toång soá gia taêng tín duïng Cn = 9/(1-0,9) = 90tr

Toång soá döï tröõ baët buoäc Cn = 1/(1-0,9) = 10tr

Nhö vaäy, neáu caùc giaû ñònh ban ñaàu ñöôïc duy trì, khaû naêng môû roäng tieàn göûi toái ña cuûa ngaân haøng tyû leä nghòch vôùi tyû leä döï tröõ baét buoäc. Tuy nhieân, treân thöïc teá, coøn phuï thuoäc vaøo tyû leä döï tröõ thöøa vaø tyû leä tieàn maët so vôùi tieàn göûi thanh toaùn. Neáu goïi m laø soá nhaân tieàn göûi môû roäng:

M = 1/ (rc + rr + re)rc : tyû leä döï tröõ baét buoäcrr : tyû leä döï tröõ thöøare : tyû leä tieàn maët trong tieàn göûi thanh toaùn

CAÂU 31Trình baøy noäi dung vaø phaân tích vai troø cuûa chöùc naêng

trung gian tín duïng cuûa ngaân haøng thöông maïi. Lieân heä thöïc tieãn Vieät Nam.

1. Noäi dung - NHTM laøm trung gian tín duïng khi noù laø “caàu noái” giöõa chuû

theå taïm thôøi thöøa voán vaø chuû theå coù nhu caàu voán. - NHTM huy ñoäng caùc nguoàn voán taïm thôøi nhaøn roãi trong neàn

kinh teá hình thaønh neân quyõ cho vay taäp trung. Treân cô sôû nguoàn voán naøy, ngaân haøng söû duïng ñeå cho vay ñaùp öùng nhu caàu voán boå sung trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh, tieâu duøng cuûa caùc chuû theå kinh teá.

2. Phaân tích vai troø Thoâng qua chöùc naêng trung gian tín duïng, NHTM ñaõ goùp phaàn taïo lôïi

ích cho taát caû caùc beân trong quan heä: ngöôøi ñi vay, ngöôøi cho vay, ngaân haøng thöông maïi , neàn kinh teá.

3. Lieân heä thöïc tieãn Vieät Nam

CAÂU 32Trình baøy khaùi quaùt nghieäp vuï taøi saûn nôï vaø nghieäp vuï

taøi saûn coù cuûa ngaân haøng. Moái quan heä giöõa chuùng.1. Nghieäp vuï taøi saûn nôï Khaùi nieäm: Nghieäp vuï taøi saûn nôï laø nghieäp vuï nhaèm hình thaønh

voán kinh doanh cho ngaân haøng ñöôïc goïi laø nghieäp vuï nôï vì ñöôïc theå hieän, phaûn aùnh beân taøi saûn nôï cuûa baûng toång keát taøi saûn.

Noäi dung: Caùc nguoàn voán cuûa NHTM goàm coù:

- 24 -

* Voán töï coù: chieám tyû troïng nhoû, oån ñònh, coù yù nghóa trong vieäc kinh doanh ngaân haøng goàm:

+ Voán ñieàu leä: Laø voán rieâng cuûa ngaân haøng do caùc chuû sôû höõu ñoùng goùp vaø ñöôïc ghi trong ñieàu leä hoaït ñoäng cuûa NHTM. Voán ñieàu leä toái thieåu phaûi baèng möùc voán phaùp danh. Tuøy theo loaïi hình ngaân haøng maø caùc chuû theå goùp voán khaùc nhau: vôùi ngaân haøng tö nhaân, ñoù laø voán rieâng cuûa moät nhaø doanh nghieäp ñaàu tö; vôùi ngaân haøng coå phaån laø do phaùt haønh coå phieáu; vôùi ngaân haøng quoác doanh thì do ngaân saùch nhaø nöôùc cung caáp.

Voán ñieàu leä cuûa moät ngaân haøng quy ñònh nhieàu hay ít tuyø thuoäc vaøo quy moâ vaø phaïm vi hoaït ñoäng. Voán naøy chuû yeáu duøng mua saém baát ñoäng saûn, ñoäng saûn, phaùt trieån kyõ thuaät nghieäp vuï ngaân haøng, huøn voán vaø lieân doanh cho vay vaø mua coå phaàn cuûa caùc toå chöùc tín duïng khaùc. Voán naøy khoâng ñöôïc duøng ñeå chia lôïi töùc, laäp quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi.

+ Caùc quyõ döï tröõ taøi chính: ñöôïc trích töø lôïi nhuaän roøng haøng naêm ñeå boå sung voán töï coù, nhö: quyõ döï tröõ boå sung, voán ñieàu leä, quyõ döï tröõ döï phoøng ruûi ro, … Vieäc hình thaønh caùc quyõ naøy laøm taêng voán coù ñoàng thôøi baûo ñaûm an toaøn trong kinh doanh.

+ Lôïi nhuaän chöa chia + Caùc quyõ khaùc chöa söû duïng: quyõ phaùt trieån

nghieäp vuï ngaân haøng, quyõ khen thöôûng phuùc lôïi, … * Voán huy ñoäng: chieám tyû troïng lôùn nhaát trong toång nguoàn

voán cuûa NHTM goàm: + Tieàn göûi khoâng kyø haïn: laø loaïi tieàn maø ngöôøi gôûi

coù theå ruùt ra söû duïng baát cöù luùc naøo. Goàm coù: _ Tieàn göûi thanh toaùn: muïc ñích cuûa ngöôøi göûi

laø thöïc hieän caùc khoaûn thanh toaùn qua ngaân haøng vaø ñaûm baûo an toaøn taøi saûn. Ngoaøi quyeàn ruùt ra söû duïng baát cöù luùc naøo coøn coù quyeàn phaùt haønh seùc, loaïi naøy ñöôïc traû laõi thaáp.

_ Tieàn göûi tieát kieäm khoâng kyø haïn: do ngöôøi daân ñeå daønh vaø tieát kieäm ñöôïc laø chuû yeáu. Ngöôøi göûi nhaém ñeán khaû naêng sinh lôïi cuûa ñoàng tieàn vaø tieát kieäm vôùi caùc muïc ñích khaùc nhau. Ngöôøi gôûi ñöôïc traû laõi thaáp.

Tieàn göûi khoâng kyø haïn: khoâng oån ñònh, nhöng thöïc teá ngaân haøng vaãn söû duïng ñeå cho vay ngaén vaø trung haïn do coù soá dö oån ñònh vì soá tieàn ruùt ra vaø göûi vaøo coù theå oån ñònh trong moät thôøi kyø.

+ Tieàn göûi coù kyø haïn: laø loaïi tieàn göûi coù quy ñònh cuï theå thôøi gian ruùt. Goàm coù: tieàn göûi ñònh kyø cuûa caùc doanh nghieäp, tieàn göûi tieát kieäm coù kyø haïn cuûa moïi taàng lôùp daân cö. Ñaây laø loaïi tieàn göûi oån ñònh, ngaân haøng khuyeán khích vaø söû duïng nhieàu bieän phaùp huy ñoäng, loaïi naøy traû laõi cao theo nguyeân taéc thôøi haïn caøng daøi laõi suaát caøng cao. Huy ñoäng baèng caùch phaùt haønh caùc chöùng chæ tieàn göûi: coå phieáu, kyø phieáu, traùi phieáu, … caùc loaïi phieáu naøy phaùt haønh töøng ñôït vaø xaùc ñònh tröôùc veà thôøi haïn, laõi suaát, caùch traû laõi.

* Voán ñi vay: vay töø NHTM khaùc vaø NHTW. Ñaây chæ laø nguoàn voán hoã trôï cuoái cuøng cho hoaït ñoäng ngaân haøng

2. Nghieäp vuï taøi saûn coù Khaùi nieäm: nghieäp vuï taøi saûn coù laø caùc nghieäp vuï nhaèm söû

duïng nguoàn voán vaøo caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng, ñöôïc theå hieän hay phaûn aùnh beân taøi saûn coù cuûa baûng toång keát taøi saûn taïo ngaân haøng.

- 25 -

Noäi dung: * Nghieäp vuï coù ngaân quyõ:

+ Tieàn maët taïi ngaân quyõ: ngaân haøng phaûi duy trì moät löôïng tieàn maët döï tröõ taïi quyõ cuûa ngaân haøng ñeå ñaùp öùng nhu caàu chi traû tieàn maët hay caùc nhu caàu khoâng sinh lôïi nhöng baét buoäc phaûi döï tröõ.

+ Tieàn göûi taïi NHTW: bao goàm tieàn döï tröõ baét buoäc, tieàn göûi thanh toaùn.

+ Tieàn göûi taïi caùc ngaân haøng khaùc+ Tieàn maët ñang trong quaù trình thu hoài

* Nghieäp vuï taøi saûn coù tín duïng: + Theå hieän ngaân haøng söû duïng nguoàn voán huy ñoäng

ñöôïc cho vay caùc chuû theå coù nhu caàu ñeå thu ñöôïc tieàn laõi cho vay _ Cho vay ngaén haïn; döôùi hình thöùc chieát khaáu thöông

phieáu vaø caùc giaáy tôø coù giaù, tín duïng thaáu chi, … ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán taïm thôøi thieáu huït.

_ Cho vay trung vaø daøi haïn: ñeå taøi trôï ñaàu tö hoaëc mua saém taøi saûn coá ñònh.

+ Ñaây laø nghieäp vuï söû duïng voán chieám tyû troïng chuû yeáu ñoàng thôøi mang laïi nguoàn lôïi lôùn raát quan taâm khai thaùc.

* Nghieäp vuï taøi saûn coù ñaàu tö, huøn voán lieân doanh, lieân keát:

+ Ñaàu tö voán vaøo caùc loaïi chöùng khoaùn+ Goùp voán lieân doanh: vôùi NHTM khaùc hay vôùi doanh nghieäp

Nghieäp vuï naøy coù tính loûng keùm luaät phaùp quy ñònh haïn möùc nhaát ñònh

* Nghieäp vuï taøi saûn coù khaùc: Phuïc vuï hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng

Trong caùc nghieäp vuï taøi saûn coù, nghieäp vuï tín duïng laø sinh lôïi chuû yeáu nghieäp vuï coù ñaàu tö. Tuy nhieân, nghieäp vuï ngaân quyõ laø caàn thieát ñeå ñaûm baûo cho hoaït ñoäng NHTM.

3. Moái quan heä Treân cô sôû nguoàn voán ñöôïc hình thaønh töø nghieäp vuï taøi saûn nôï,

NHTM söû duïng caùc nghieäp vuï taøi saûn coù. CAÂU 33Trình baøy cô cheá vaø quaù trình taïo tieàn toái ña cuûa heä

thoáng ngaân haøng thöông maïi. Moät ngaân haøng thöông maïi coù khaû naêng taïo tieàn khoâng?

1. Cô cheá vaø quaù trình taïo tieàn toái ña Cô sôû hình thaønh: Xuaát phaùt töø chöùc naêng trung gian tín duïng vaø

trung gian thanh toaùn. Noäi dung: Treân cô sôû tieàn göûi huy ñoäng ñöôïc, heä thoáng ngaân

haøng thöông maïi thoâng qua heä thoáng cho vay vaø thanh toaùn baèng chuyeån khoaûn thì coù theå taïo ra moät löôïng tieàn göûi môùi gaáp nhieàu laàn löôïng tieàn göûi ban ñaàu. Do ñoù, taïo theâm buùt teä cho löu thoâng. Khaû naêng taïo tieàn göûi toái ña vaø taïo buùt teä toái ña ñöôïc theå hieän thoâng qua phöông trình sau:

D = M x (1/rr – 1) (taïo buùt teä) D =M x 1/ rr (môû roäng tieàn gôû)

D: toång soá tieàn göûi môû roängM: tieàn göûi ban ñaàurr: tyû leä döï tröõ baét buoäcD: soá tieàn buùt teä taïo ñöôïc theâmn = 1/rr : heä soá môû roäng tieàn göûi

- 26 -

k = 1/rr – 1 : heä soá taïo buùt teäÑieàu kieän taïo buùt teä toái ña:

Khaû naêng taïo buùt teä toái ña cuûa ngaân haøng thöông maïi phuï thuoäc 3 ñieàu kieän sau:

_ Phaûi cho vay vaø thanh toaùn 100% baèng chuyeån khoaûn_ Phaûi cho vay 100% soá dö döï tröõ, khoâng coù döï tröõ thöøa

_ Phaûi cho vay thoâng qua nhieàu heä thoáng ngaân haøng, khoâng bò ngaét quaõng.

Moät ngaân haøng thöông maïi vaãn coù khaû naêng taïo buùt teä nhöng soá löôïng ít vaø giôùi haïn vì khoâng phaûi taát caû caùc khaùch haøng tham gia ñeàu coù taøi khoaûn taïi cuøng moät ngaân haøng, ñieàu naøy vi phaïm ñieàu kieän 3 cuûa ñieàu kieän taïo buùt teä toái ña vì theá cho vay vaø thanh toaùn bò ngaét quaõng.

CAÂU 34 Phaân tích nhöõng ñieàu kieän cho pheùp heä thoáng ngaân haøng

thöông maïi taïo tieàn toái ña? Trong tröôøng hôïp caùc ñieàu kieän khoâng ñöôïc thoaû maõn thì khaû naêng taïo tieàn cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi coù theå ñaït nhö theá naøo

1. Phaân tích nhöõng ñieàu kieän cho pheùp ngaân haøng thöông maïi taïo tieàn toái ña (caâu 33).

2. Tröôøng hôïp caùc ñieàu kieän khoâng ñöôïc thoaû maõn thì khaû naêng taïo tieàn cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi coù theå ñaït nhö theá naøo?

Xeùt ví duï:Caùc theá heä

NHTMSoá tieàn göûi ban

ñaàu

Soá tieàn döï tröõ

baét buoäc

Soá tieàn cho vay

123…

1000900810…

1009081…

900810729…

Toång coäng 10 000 1 000 9 000

Toång soá tieàn göûi moå roäng toái ña = 10 000 - Ñieàu kieän 1: Giaû söû ñeán ngaân haøng 2, chæ cho vay 800, göûi

laïi 100 soá tieàn göûi môû roäng: 1 800 < 1 900 : toái ña- Ñieàu kieän 2: Ngaân haøng 2 khoâng cho vay heá baèng chuyeån

khoaûn 100 tieàn maët, 800 chuyeån khoaûn soá tieàn göûi môû roäng: 1 800 < 1 900 : toái ña

- Ñieàu kieän 3: Neáu quaù trình môû roïng tieàn göûi chæ ñeán ngaân haøng 2, vì moät lyù do gì ñoù, ngaân haøng 3 khoâng tham gia D= 1 900 < 2 710 : toái ña Tröôøng hôïp caùc ñieàu kieän khoâng ñöôïc thoaû maõn thì khaû naêng

taïo tieàn cuûa heä thoáng NHTM khoâng toái ña, chæ döøng laïi moät möùc giôùi haïn nhaát ñònh.

CAÂU 35 Phaân tích nhöõng ñieàu kieän cho pheùp heä thoáng ngaân haøng

thöông maïi taïo tieàn toái ña. Ngaân haøng trung öông coù theå khoáng cheá khaû naêng taïo tieàn cuûa ngaân haøng thöông maïi nhö theá naøo?

1. Phaân tích nhöõng ñieàu kieän cho pheùp ngaân haøng thöông maïi taïo tieàn toái ña

Ta coù: D = M x 1/ (rr + re + rc) Trong ñoù: D: toång soá tieàn göûi môû roäng

M: soá tieàn göûi ban ñaàu- 27 -

M = 1/(rr + re + rc) : heä soá nhaân tieàn göûi môû roängrr : tyû leä döï tröõ baét buoäcre : tyû leä döï tröõ thöøarc : tyû leä tieàn maët treân tieàn göûi thanh toaùn

M: coá ñònh , rr : coá ñònh ñeå D Max thì 1/ (rr + re + rc) max (rr + re + rc) min, maø rr coá ñònh

(re + rc) min re = 0 ; rc = 0re = 0 : nghóa laø cho vay vaø thanh toaùn 100% baèng chuyeån khoaûn,

khoâng coù tieàn maëtrc = 0 : nghóa laø hoaøn toaøn khoâng coù döï tröõ thöøa, cho vay 100% soá

dö döï tröõVaø taát caû caùc ngaân haøng trong heä thoáng ngaân haøng thöông maïi

tham gia, khoâng bò ngaét quaõng. Giaû söû soá tieàn göûi chæ döøng laïi ôû ngaân haøng thöông maïi theå heä thöù 3 thì soá tieàn göûi môû roäng chæ giôùi haïn ñeán ñoù vaø khoâng theå taïo tieàn toái ña.

2. Ngaân haøng trung öông khoáng cheá khaû naêng taïo tieàn cuûa ngaân haøng thöông maïi

Moät trong nhöõng chöùc naêng cuûa NHTW laø ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng. Vôùi chöùc naêng naøy, NHTW coù khaû naêng khoáng cheá khaû naêng taïo tieàn cuûa NHTM thoâng qua caùc coâng cuï chính saùch tieàn teä ñieàu tieát khoái löôïng tieàn cung öùng cho neàn kinh teá nhö haïn möùc tín duïng, laõi suaát, tyû giaù, döï tröõ baét buoäc, taùi caáp voán, … Cuï theå:

_ NHTW aán ñònh möùc döï tröõ baét buoäc, döï tröõ baét buoäc laøm giaûm ñi moät khoái löôïng lôn voán khaû duïng töông öùng aûn höôûng tröïc tieáp ñeán khaû naêng môû roäng cho vay. Vì theá neáu taêng döï tröõ baét buoäc ñieàu naøy coù nghóa thu heïp khaû naêng taïo tieàn cuûa NHTM.

_ NHTW seõ taùc ñoäng tôùi laõi suaát cho vay, laõi suaát tieàn göûi cuûa NHTM baèng vieäc ñieàu chænh laõi suaát tín duïng vaø caáp tín duïng thoâng qua vieäc taùi caáp voán cho NHTM.

_ NHTW aán ñònh haïn möùc tín duïng ñöôïc pheùp caáp ra tieàn teä cuûa NHTM.

CAÂU 36Trình baøy cô caáu nguoàn voán cuûa ngaân haøng thöông maïi vaø

giaûi thích yù nghóa cuûa töøng nguoàn voán trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa ngaân haøng. Ñeå khoûi taêng nguoàn voán huy ñoäng, ngaân haøng coù theå aùp duïng nhöõng giaûi phaùp naøo?

1.Trình baøy cô caáu nguoàn voán vaø giaûi thích yù nghóa* Voán töï coù : chieám tyû troïng nhoû, oån ñònh, coù yù nghóa trong

vieäc kinh doanh ngaân haøng goàm: + Voán ñieàu leä:

Laø voán rieâng cuûa ngaân haøng do caùc chuû sôû höõu ñoùng goùp vaø ñöôïc ghi trong ñieàu leä hoaït ñoäng cuûa NHTM. Voán ñieàu leä toái thieåu phaûi baèng möùc voán phaùp danh. Tuøy theo loaïi hình ngaân haøng maø caùc chuû theå goùp voán khaùc nhau: vôùi ngaân haøng tö nhaân, ñoù laø voán rieâng cuûa moät nhaø doanh nghieäp ñaàu tö; vôùi ngaân haøng coå phaån laø do phaùt haønh coå phieáu; vôùi ngaân haøng quoác doanh thì do ngaân saùch nhaø nöôùc cung caáp. Voán ñieàu leä cuûa moät ngaân haøng quy ñònh nhieàu hay ít tuyø thuoäc vaøo quy moâ vaø phaïm vi hoaït ñoäng.

Voán naøy chuû yeáu duøng mua saém baát ñoäng saûn, ñoäng saûn, phaùt trieån kyõ thuaät nghieäp vuï ngaân haøng, huøn voán vaø lieân doanh cho vay vaø mua coå phaàn cuûa caùc toå chöùc tín duïng khaùc. Voán

- 28 -

naøy khoâng ñöôïc duøng ñeå chia lôïi töùc, laäp quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi.

+ Caùc quyõ döï tröõ taøi chính: ñöôïc trích töø lôïi nhuaän roøng haøng naêm ñeå boå sung voán töï coù, nhö: quyõ döï tröõ boå sung, voán ñieàu leä, quyõ döï tröõ döï phoøng ruûi ro, … Vieäc hình thaønh caùc quyõ naøy laøm taêng voán coù ñoàng thôøi baûo ñaûm an toaøn trong kinh doanh.

+ Lôïi nhuaän chöa chia + Caùc quyõ khaùc chöa söû duïng: quyõ phaùt trieån nghieäp vuï

ngaân haøng, quyõ khen thöôûng phuùc lôïi, … YÙ nghóa: Voán naøy thöôøng aán ñònh, chieám tyû troïng nhoû

trong toång nguoàn voán (khoaûng < 10%) nhöng coù vò trí quan troïng, quyeát ñònh quy moâ hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng, laø cô sôû ñeå ngaân haøng tieán haønh kinh doanh, huy ñoäng voán vaø cho vay. Ñoàng thôøi ñaây coøn laø nguoàn voán ñaûm baûo ruûi ro trong kinh doanh ngaân haøng nhö: tieàn giaûm giaù, thua loã, … coù theå ñaåy ngaân haøng tôùi choã phaù saûn.

* Voán huy ñoäng: chieám tyû troïng lôùn nhaát trong toång nguoàn voán cuûa NHTM goàm:

+ Tieàn göûi khoâng kyø haïn: laø loaïi tieàn maø ngöôøi gôûi coù theå ruùt ra söû duïng baát cöù luùc naøo goàm:

Tieàn göûi thanh toaùn: muïc ñích cuûa ngöôøi göûi laø thöïc hieän caùc khoaûn thanh toaùn qua ngaân haøng vaø ñaûm baûo an toaøn taøi saûn. Ngoaøi quyeàn ruùt ra söû duïng baát cöù luùc naøo coøn coù quyeàn phaùt haønh seùc, loaïi naøy ñöôïc traû laõi thaáp.

Tieàn göûi tieát kieäm khoâng kyø haïn: do ngöôøi daân ñeå daønh vaø tieát kieäm ñöôïc laø chuû yeáu. Ngöôøi göûi nhaém ñeán khaû naêng sinh lôïi cuûa ñoàng tieàn va tieát kieäm vôùi caùc muïc ñích khaùc nhau. Ngöôøi gôûi ñöôïc traû laõi thaáp.

Tieàn göûi khoâng kyø haïn: khoâng oån ñònh, nhöng thöïc teá ngaân haøng vaãn söû duïng ñeå cho vay ngaén vaø trung haïn do coù soá dö oån ñònh vì soá tieàn ruùt ra vaø göûi vaøo coù theå oån ñònh trong moät thôøi kyø.

+ Tieàn göûi coù kyø haïn: laø loaïi tieàn göûi coù quy ñònh cuï theå thôøi gian ruùt. Goàm coù: tieàn göûi ñònh kyø cuûa caùc doanh nghieäp, tieàn göûi tieát kieäm coù kyø haïn cuûa moïi taàng lôùp daân cö. Ñaây laø loaïi tieàn göûi oån ñònh, ngaân haøng khuyeán khích vaø söû duïng nhieàu bieän phaùp huy ñoäng, loaïi naøy traû laõi cao theo nguyeân taéc thôøi haïn caøng daøi laõi suaát caøng cao. Huy ñoäng baèng caùch phaùt haønh caùc chöùng chæ tieàn göûi: coå phieáu, kyø phieáu, traùi phieáu, … caùc loaïi phieáu naøy phaùt haønh töøng ñôït vaø xaùc ñònh tröôùc veà thôøi haïn, laõi suaát, caùch traû laõi. YÙ nghóa: Voán tieàn göûi chieám tyû troïng cao nhaát trong toång

nguoàn voán cuûa ngaân haøng thöông maïi laø nguoàn voán chuû yeáu ñeå ngaân haøng kinh doanh. Vì vaäy, ngaân haøng raát quan taâm tìm bieän phaùp thu huùt nguoàn voán naøy ñeå môû roäng quy moâ, phaïm vi hoaït ñoäng vaø taêng cöôøng lôïi nhuaän.

* Voán ñi vay: Caùc NHTM coù theå vay voán töø NHTW, caùc NHTM khaùc, trung gian taøi chính vaø vay töø coâng chuùng

_ Phaùt haønh caùc chöùng töø coù giaù ñeå huy ñoäng theo muïc ñích ñaõ ñònh

_ Vay cuûa NHTW: caàn boå sung nhu caàu voán khaû duïng_ Vay cuûa caùc ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính khaùc:

ñaûm baûo nhu caàu voán khaû duïng trong thôøi haïn ngaén_ Caùc nguoàn vay khaùc: tieàn vay töø coâng ty meï cuûa ngaân

haøng; phaùt haønh hôïp ñoàng mua laïi- 29 -

_ Vay nöôùc ngoaøi: phaùt haønh phieáu nôï ñeå vay tieàn nöôùc ngoaøi

YÙ nghóa: Laø nguoàn voán quan troïng cuûa ngaân haøng, noù laøm cho caùc ngaân haøng chuû ñoäng hôn trong hoaït ñoäng kinh doanh. Vieäc aùp duïng caùc chính saùch laõi suaát linh hoaït keøm theo caùc ñieàu kieän phi laõi suaát cuûa caùc coâng cuï nôï khi ñi vay laøm ngaân haøng coù theå chuû ñoäng ñaït nguoàn voán phuø hôïp nhu caàu

2.Nhöõng giaûi phaùp cô baûn ñeå khoûi taêng nguoàn voán huy ñoäng

a. Laõi suaát vaø thöôûng vaät chaát _ Nghieân cöùu thò tröôøng ñeå ñöa ra chính saùch laõi suaát thích hôïp coù

yù nghóa quyeát ñònh_ Thöôûng vaät chaát thoâng qua xoå soá,… laø yeáu toá kích thíchb. Cô sôû vaät chaát vaø ñoäi nguõ nhaân söï _ Xaùc laäp nieàm tin cho coâng chuùng chaúng haïn: moät toaø nhaø ñoà

soä, trang trí thaûm mó, saép xeáp coâng vieäc khoa hoïc seõ taïo neân aán töôïng toát ñeïp.

_ Taïo döïng ñoäi nguõ nhaân vieân vôùi khuoân maët leã pheùp, raïng rôõ, aân caàn cuõng caàn coù neùt duyeân daùng AÙ Ñoâng pha troän tính caùch hieän ñaïi

c. Ña daïng hoaù caùc dòch vuï cung öùng _ Ñöa ra caùc dòch vuï toát vaø ña daïng: phaùt haønh theû thanh toaùn, cho

vay tieâu duøng, taøi trôï thueâ mua,…_ Taøi trôï xuaát nhaäp khaåu, …d. Thöïc hieän chính saùch kinh doanh haáp daãn _ Khi thöïc hieän thaønh coâng hoaëc ñang thöïc hieän nhöng coù söùc haáp

daãn ñoái vôùi caùc döï aùn ñaàu tö coâng chuùng ñaùnh giaù naêng löïc kinh doanh cuûa ngaân haøng

_ Giaûi quyeát cho vay nhanh choùng, khoa hoïc hoaëc chaáp nhaän cho vay khoâng caàn theá chaáp

_ Coù chính saùch laõi suaát, tính phí, caùc dòch vuï hôïp lyù, coù öu ñaõi_ Coù chính saùch quaûn trò quan taâm ñeán caùc hoaït ñoäng kinh doanh,

ñôøi soáng cuûa khaùch haøng_ Tö vaán ñöa ra caùc lôøi khuyeân, gia haïn hôïp ñoàng hoaëc caáp theâm

voán cho moät soá tröôøng hôïp doanh nghieäp gaëp khoù khaên_ Thöïc hieän caùc cuoäc thaêm vieáng gia ñình trong caùc tröôøng hôïp

khoâng may vaø trao taëng phaåm trong caùc ngaøy leã. e. Maïng löôùi toå chöùc ngaân haøng Nhu caàu tieän lôïi trong giao dòch veà thôøi gian, khoaûng caùch ñoøi hoûi

ngaân haøng phaûi phaân boå chi nhaùnh, phoøng giao dòch ôû caùc vò theá thích hôïp.

CHÖÔNG VNGAÂN HAØNG TRUNG ÖÔNG

CAÂU 37Trình baøy caùc chöùc naêng cuûa ngaân haøng trung öông. Moái

quan heä giöõa caùc chöùc naêng. Trong caùc chöùc naêng treân, chöùc naêng naøo laø chöùc naêng cô baûn theå hieän baûn chaát ñaëc tröng cuûa ngaân haøng trung öông?

1. Caùc chöùc naêng cô baûn cuûa ngaân haøng trung öông a. Chöùc naêng ñoäc quyeàn phaùt haønh tieàn Noäi dung:

- 30 -

- Laø ngaân haøng naém ñoäc quyeàn phaùt haønh giaáy baïc ngaân haøng

- Giaáy baïc tuy khoâng phaûi laø khoái löôïng lôùn nhaát trong khoái löôïng tieàn teä cung öùng nhöng noù laø yeáu toá chi phoái quyeát ñònh ñeán caùc khoái tieàn teä khaùc.

- Vai troø ñoäc quyeàn khoâng chæ laø quyeàn löïc maø coøn nguï yù traùch nhieäm trong vieäc xaùc ñònh soá tieàn caàn phaùt haønh, thôøi ñieåm phaùt haønh, phöông thöùc phaùt haønh ñeå ñaûm baûo oån ñònh tieàn teä vaø phaùt trieån kinh teá.

Nguyeân taéc:Vieäc ñeà ra nguyeân taéc phaùt haønh laø nhaèm ñaûm baûo tính chaát

khan hieám cuûa tieàn teä+ Nguyeân taéc tröõ kim: phaùt haønh tieàn treân cô sôû coù moät löôïng

vaøng döï tröõ laøm ñaûm baûo: toàn taïi trong ñieàu kieän löu thoâng tieàn giaáy khaû hoaùn.

+ Nguyeân taéc haøng hoaù: vieäc phaùt haønh tieàn phaûi thoâng qua cô cheá tín duïng vaø löôïng phaùt haønh tieàn phaûi phuø hôïp vôùi nhu caàu löu thoâng haøng hoaù, töùc laø phaûi döïa treân cô sôû haøng hoaù laøm ñaûm baûo.

Sau chieán tranh theá giôùi thöù hai thì nguyeân taéc tröõ kim chaám döùt vì baûn vò vaøng suïp ñoå vaø haïn cheá do thieáu söï linh hoaït; taùch rôøi khoûi löu thoâng haøng hoaù; sau ñoù chuyeån sang phaùt haønh theo nguyeân taéc thöù hai.

Keânh phaùt haønh:- Tín duïng ñoái vôùi chính phuû- Caáp tín duïng cho caùc ngaân haøng, toå chöùc tín duïng khaùc- Thò tröôøng môû- Thò tröôøng ngoaïi hoáiLöôïng tieàn phaùt haønh haøngnaêm (t) = löôïng tieàn trong löu

thoâng naêm tröôùc (t-1) x % tyû leä taêng tröôûng kinh teá (t) + tyû leä laïm phaùt döï tính (t+1)

b. Laø ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng Noäi dung: - Môû taøi khoaûn vaø quaûn lyù caùc khoaûn tieàn göûi cuûa caùc

ngaân haøng trung gian+ Tieàn göûi döï tröõ baét buoäc: NHTW aán ñònh tyû leä döï tröõ baét

buoäc treân soá tieàn göûi ngaân haøng trung gian nhaän ñöôïc. + Tieàn göûi thanh toaùn: caùc NHTM phaûi môû taøi khoaûn tieàn göûi

thanh toaùn taïi NHTW vaø vieäc thanh toaùn giöõa caùc NHTM phaûi thoâng qua taøi khoaûn döôùi hình thöùc buø tröø hoaëc töøng laàn.

- Trung gian thanh toaùn giöõa caùc ngaân haøngNHTW laøm trung gian thanh toaùn giöõa caùc ngaân haøng döôùi hình

thöùc:+ Thanh toaùn töøng laàn: thanh toaùn theo töøng laàn phaùt sinh+ Buø tröø: taäp hôïp caùc chöùng töø thanh toaùn, ñoái chieáu vaø chæ

thanh toaùn moät buùt toaùn cuoái cuøng- Caáp tín duïng cho caùc ngaân haøng, toå chöùc tín duïng khaùc+ Cho vay laïi theo hoà sô tín duïng+ Chieát khaáu vaø taùi chieát khaáu caùc chöùng töø coù giaù+ Cho vay caàm coá caùc chöùng töø coù giaù Muïc ñích: boå sung voán ngaân haøng, caáp caùc phöông tieän thanh

toaùn, laø ngöôøi cho vay cuoái cuøng khi caùc ngaân haøng trung gian saép phaù saûn.

c. Chöùc naêng ngaân haøng cuûa Nhaø nöôùc - Cung caáp dòch vuï ngaân haøng cho chính phuû

- 31 -

+ Laøm thuû quyõ cho kho baïc nhaø nöôùc+ Thöïc hieän thanh toaùn theo yeâu caàu cuûa chính phuû+ Caáp tín duïng cho chính phuû vay- Ñaïi lyù trong vieäc phaùt haønh chöùng khoaùn cho chính phuû- Ñaïi dieän cho chính phuû taïi caùc toå chöùc taøi chính tieàn teä

quoác teá, ngaân haøng quoác teá,…- Tö vaán cho chính phuû- Quaûn lyù döï tröõ quoác gia – phuïc vuï cho vieäc ñieàu haønh chính

saùch tieàn teäd. Chöùc naêng quaûn lyù Nhaø nöôùc veà tieàn teä vaø hoaït ñoäng

ngaân haøng- Thöïc hieän quaûn lyù Nhaø nöôùc ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa NHTM

vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc baèng phaùp luaät+ Xem xeùt vaø caáp giaáy pheùp hoaït ñoäng+ Ban haønh cheá ñoä, theå leä nghieäp vuï ñeå thöïc hieän quaûn lyù vó

moâ ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa NHTW vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc+ Kieåm tra, thanh tra hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng, toå chöùc

tín duïng khaùc, xöû lyù vi phaïm- Thöïc hieän quaûn lyù vó moâ neàn kinh teá: xaây döïng vaø thöïc thi

chính saùch tieàn teä quoác gia2. Moái quan heä giöõa caùc chöùc naêng

3. Chöùc naêng naøo laø cô baûn, theå hieän baûn chaát ñaëc tröng cuûa NHTW

Chöùc naêng quaûn lyù Nhaø nöôùc veà tieàn teä vaø hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng laø chöùc naêng quyeát ñònh baûn chaát cuûa NHTW cuûa moät ngaân haøng phaùt haønh. Thoâng qua chöùc naêng naøy, NHTW coù traùch nhieäm xaây döïng vaø thöïc hieän chính saùch tieàn teä quoác gia, kieåm soaùt hoaït ñoäng cuûa toaøn boä heä thoáng ngaân haøng ñeå ñieàu tieát, kieåm soaùt löôïng tieàn trong löu thoâng, ñaûm baûo oån ñònh giaù trò ñoàng tieàn, giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm. Vieäc thöïc hieän chöùc naêng naøy khoâng theå taùch rôøi khoûi caùc nghieäp vuï ngaân haøng cuûa NHTW.

CAÂU 38Trình baøy noäi dung chöùc naêng ngaân haøng cuûa caùc ngaân

haøng cuûa NHTW. Phaân tích söï caàn thieát cuûa vai troø ngöôøi cho vay cuoái cuøng cuûa NHTW.

1. Noäi dung chöùc naêng ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng cuûa NHTW

2. Phaân tích söï caàn thieát cuûa vai troø ngöôøi cho vay cuoái cuøng cuûa NHTW

Vai troø “Ngöôøi cho vay cuoái cuøng” cuûa NHTW ra ñôøi treân cô sôû chöùc naêng taùi chieát khaáu. NHTW chæ thöïc hieän vai troø naøy khi söï ñoå vôõ cuûa ngaân haøng ñoù aûnh höôûng ñeán söï toàn taïi vaø an toaøn cuûa heä thoáng ngaân haøng. Ñieàu naøy heát söùc quan troïng. Vì hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng lieân quan ñeán haàu heát caùc chuû theå kinh teá trong xaõ hoäi neân söï suïp ñoå cuûa moät ngaân haøng khoâng aûnh höôûng ñeán quyeàn lôïi cuûa ngöôøi göûi tieàn ñoàng thôøi ñeán toaøn heä thoáng.

Hôn nöõa, caùc ngaân haøng coù moái lieân heä, phuï thuoäc chaët cheõ laãn nhau thoâng qua luoàng voán tín duïng luaân chuyeån vaø hoaït ñoäng heä thoáng thanh toaùn. Chæ moät ngaân haøng gaëp truïc traëc seõ gaây neân tính thanh khoaûn toaøn heä thoáng. Maët khaùc, söï suïp ñoå cuûa ngaân haøng seõ gaây khoù khaên cho doanh nghieäp nhaát laø doanh nghieäp vöøa vaø nhoû aûnh höôûng ñeán ñaàu tö, söï toàn taïi vaø phaùt

- 32 -

trieån cuûa ngaân haøng, trung gian taøi chính laø phuï thuoäc vaøo loøng tin cuûa coâng chuùng vôùi tö caùch ngöôøi göûi tieàn.

Vì theá chæ coù moät nguy cô nhoû cuûa ngaân haøng cuõng gaây neân söï nghi ngôø coù tính chaát lan truyeàn. Vai troø “Ngöôøi cho vay cuoái cuøng” cuûa NHTW khoâng chæ vöïc daäy

moät ngaân haøng maø coøn cöùu caùnh cho toaøn boä heä thoáng ngaân haøng.

CAÂU 39Trình baøy chöùc naêng phaùt haønh tieàn cuûa NHTW. Phaân tích

söï caàn thieát cuûa vieäc taäp trung quyeàn löïc phaùt haønh giaáy baïc vaøo moät ngaân haøng ñoäc quyeàn.

1. Chöùc naêng phaùt haønh tieàn cuûa NHTW 2. Söï caàn thieát cuûa vieäc taäp trung quyeàn löïc phaùt haønh

giaáy baïc vaøo moät ngaân haøng ñoäc quyeàn- Caùc chính phuû caùc nöôùc muoán kieåm soaùt söï bieán ñoäng cuûa

löôïng tieàn trong löu thoâng trong phaïm vi toaøn quoác. Ñieàu naøy coù theå neáu nhaø nöôùc laø ngöôøi phaùt haønh tieàn. Nhöng thöïc teá, chính phuû laø ngöôøi phaùt haønh thì vieäc kieåm soaùt vaø haïn cheá khoái löôïng phaùt haønh raát khoù.

- Löôïng tieàn trong löu thoâng bao goàm tieàn maët vaø tieàn göûi ngaân haøng. Söï môû roäng hoaït ñoäng tín duïng seõ laøm taêng nhu caàu tieàn maët. Vì theá naém vai troø ñoäc quyeàn, NHTW coù theå kieåm soaùt khaû naêng môû roäng tín duïng vaø do ñoù ñieàu chænh löôïng tieàn caàn phaùt haønh.

- Giaáy baïc do NHTW phaùt haønh – moät ngaân haøng nhaän ñöôïc söï öu ñaõi toái öu töø chính phuû – seõ coù uy tín cao trong löu thoâng.

- Vieäc phaùt haønh tieàn mang laïi lôïi nhuaän, vì theá toát nhaát neân ñöôïc taäp trung vaøo moät ngaân haøng ñeå tieän cho vieäc phaân phoái vaø söû duïng nguoàn lôïi ñoù moät caùch thích hôïp

- Vieäc phaùt haønh tieàn khoâng theå tuyø tieän, phaûi theo nguyeân taéc ñaûm baûo, thaêm doø nghieân cöùu thò tröôøng, naèm trong chính saùch tieàn teä ñoøi hoûi phaûi taäp trung vaøo trong tay moät cô quan ñoäc quyeàn.

CAÂU 40Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa hoaït ñoäng tín duïng cuûa NHTW

vôùi NHTM. Töø ñoù neâu roõ vai troø ngöôøi cho vay cuoái cuøng cuûa NHTW.

1. Söï khaùc nhau giöõa hoaït ñoäng tín duïng cuûa NHTM vôùi NHTW

Ngaân haøng thöông maïi

Ngaân haøng trung öông

- Huy ñoäng tieàn göûi vaø ñi vay ñeå cho vay

- Ñoùng vai troø laø trung gian tín duïng nhaän tieàn göûi vaø cho vay

- Caáp tín duïng theo yeâu caàu, chæ ñònh cuûa chính phuû vaø caùc chuû theå kinh teá khaùc

- Muïc tieâu chính: vì lôïi nhuaän

- Cho vay töø löôïng tieàn phaùt haønh

- Ñoùng vai troø laø ngöôøi cho vay cuoái cuøng

- Caáp tín duïng cho chính phuû, caùc ngaân haøng kinh doanh

- Muïc tieâu chính: cung öùng tieàn teä cho neàn kinh teá theo nhòp ñoä taêng tröôûng cuûa töøng thôøi kyø, ñieàu tieát khoái löôïng tieàn cung öùng theo yeâu caàu muïc tieâu chính saùch tieàn teä. - 33 -

- Caáp tín duïng ñaùp öùng nhu caàu voán boå sung trong quaù trình saûn xuaát, kinh doanh, tieâu duøng,… cuûa caùc chuû theå.

- Caáp tín duïng cho caùc ngaân haøng vaø caùc toå chöùc tín duïng ñeå boå sung voán ngaân haøng, caáp caùc phöông tieän thanh toaùn, giaûi quyeát vaán ñeà NSNN thoâng qua caáp tín duïng cho chính phuû.

2. Vai troø ngöôøi cho vay cuoái cuøng cuûa NHTW

CAÂU 41Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa NHTM vaø NHTW. Moái quan heä

giöõa NHTM vaø NHTW. 1. Söï khaùc nhau giöõa NHTM vaø NHTWNgaân haøng thöông maïi Ngaân haøng trung öông - Laø toå chöùc kinh doanh tieàn

teä maø hoaït ñoäng chuû yeáu vaø thöôøng xuyeân laø nhaän tieàn göûi cuûa khaùch haøng vôùi traùch nhieäm hoaøn traû laïi vaø söû duïng soá tieàn ñoù ñeå cho vay, thöïc hieän nghieäp vuï chöùng khoaùn, laøm phöông tieän thanh toaùn.

- Laø ngaân haøng kinh doanh treân lónh vöïc tieàn teä.

- Muïc tieâu: lôïi nhuaän

- Laø coâng cuï ñeå thöïc hieän chính saùch tieàn teä

- Taïo ra tieàn ghi soå

- Coù chöùc naêng laø thuû quyõ, trung gian thanh toaùn, trung gian tín duïng cho caùc chuû theå kinh teá

- Vöøa ñi vay vöøa cho vay caùc chuû theå kinh teá

- Laø moät heä thoáng nhieàu ngaân haøng tröïc thuoäc NHTW hay khoâng tröïc thuoäc trung öông

- Laø cô quan ñoäc quyeàn phaùt haønh tieàn, thöïc hieän chöùc naêng quaûn lyù nhaø nöôùc veà tieàn vaø hoaït ñoäng ngaân haøng nhaèm oån ñònh giaù trò ñoàng tieàn goùp phaàn baûo ñaûm an toaøn hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc toå chöùc tín duïng khaùc thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi.

- Laø ngaân haøng quaûn lyù nhaø nöôùc veà tieàn teä vaø hoaït ñoäng ngaân haøng

- Muïc tieâu: cung öùng tieàn teä, ñieàu tieát löôïng tieàn cung öùng, quaûn lyù vó moâ neàn kinh teá.

- Thöïc thi, xaây döïng chính saùch tieàn teä

- Phaùt haønh giaáy baïc

- Laø ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng, trung taâm thanh toaùn giöõa caùc ngaân haøng, môû taøi khoaûn vaø quaûn lyù tieàn göûi cho caùc ngaân haøng

- Ñoùng vai troø chuû nôï vaø ngöôøi cho vay cuoái cuøng vôùi caùc NHTM

- Chæ coù moät NHTW duy nhaát quaûn lyù hoaït ñoäng caùc ngaân haøng

2.Moái quan heä giöõa chuùng

- 34 -

- NHTW laø ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng, quaûn lyù vó moâ ñoái vôùi hoaït ñoäng NHTM.

+ Ra quyeát ñònh thaønh laäp, saùt nhaäp NHTM+ Kieåm tra, kieåm soaùt hoaït ñoäng caùc NHTM+ Ñeà ra caùc nguyeân lyù, cheá ñoä+ Môû taøi khoaûn vaø quaûn lyù caùc khoaûn tieàn göûi cuõng nhö trung

taâm thanh toaùn giöõa caùc NHTM- NHTW xaây döïng caùc chính saùch tieàn teä taùc ñoäng vaøo neàn

kinh teá thoâng qua heä thoáng caùc NHTM- NHTW ñieàu tieát löôïng tieàn cung öùng cho löu thoâng qua vieäc söû

duïng moät caùc ñoàng boä caùc coâng cuï chính saùch tieàn teä ñeå taùc ñoäng vaøo khaû naêng taïo tieàn cuûa heä thoáng NHTM nhö: caáp tín duïng, laõi suaát chieát khaáu, tyû giaù, aán ñònh möùc döï tröõ baét buoäc, haïn möùc tín duïng cung caáp ra, …

CHÖÔNG VICUNG CAÀU TIEÀN TEÄ

CAÂU 42Trình baøy noäi dung vaø yeâu caàu quy luaät löu thoâng tieàn teä

cuûa Marx. YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa vieäc nghieân cöùu quy luaät.1. Noäi dung quy luaät löu thoâng tieàn teä cuûa Marx Khoái löôïng tieàn caàn thieát cho löu thoâng trong moät thôøi kyø nhaát

ñònh phuï thuoäc vaøo toång giaù caû haøng hoaù, dòch vuï löu thoâng vaø toác ñoä löu thoâng cuûa tieàn teä trong cuøng thôøi kyø.

* Trong tröôøng hôïp tieàn chæ thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän thanh toaùn

Kc = H/VKc : khoái löôïng tieàn caàn thieát cho löu thoâng trong moät thôøi kyø

nhaát ñònhH: toång giaù caû haøng hoaù löu thoâng trong cuøng thôøi kyøV: toác ñoä löu thoâng tieàn teä trong cuøng thôøi kyø

* Trong tröôøng hôïp tieàn thöïc hieän caû chöùc naêng phöông tieän löu thoâng vaø phöông tieän thanh toaùn

Kc = (H – C + B – D) / VC: toång giaù trò haøng hoaù mua baùn chòu trong kyø xem xeùt

nhöng chöa ñeán haïn thanh toaùnB: caùc khoaûn mua baùn chòu kyø tröôùc ñaõ ñeán haïn thanh toaùn

trong kyø xem xeùtD: caùc khoaûn thanh toaùn buø tröø trong kyø xem xeùt

2. Yeâu caàu cuûa quy luaät löu thoâng tieàn teä Khoái löôïng tieàn thöïc teá trong löu thoâng trong moät thôøi kyø nhaát

ñònh phaûi phuø hôïp vôùi nhu caàu tieàn teä cuûa löu thoâng haøng hoaù trong töøng thôøi kyø.

Kc = KtKc : khoái löôïng tieàn caàn thieát cho löu thoâng trong moät thôøi kyø

nhaát ñònhKt : khoái löôïng tieàn caàn thieát trong löu thoâng trong cuøng thôøi

kyø Nguyeân nhaân

* Kt > Kc : Nhu caàu coù khaû naêng thanh toaùn cuûa daân cö lôùn hôn khaû naêng cung caáp haøng hoaù cuûa xaõ hoäi thöøa tieàn giaù trò tieàn teä giaûm vaø giaù caû taêng tình traïng laïm phaùt.

Khaéc phuïc: ñaûm baûo Kt = Kc ruùt bôùt tieàn ra khoûi löu thoâng

* Kt < Kc : toång soá haøng hoaù caàn thöïc hieän > soá tieàn caàn thieát trong löu thoâng nhu caàu coù khaû naêng thanh toaùn < khaû

- 35 -

naêng cung caáp haøng hoaù thieáu tieàn giaù trò tieàn teä taêng vaø giaû caû giaûm giaûm phaùt.

Khaéc phuïc: ñaûm baûo Kt = Kc kích caàu, giaûm thueá3. YÙ nghóa thöïc tieãn Maëc duø quy luaät löu thoâng tieàn teä khoâng theå hieän ñöôïc ñaày ñuû

moái quan heä veà maët ñònh löôïng giöõa caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán löôïng tieàn caàn thieát cho löu thoâng vaø do ñoù khaû naêng aùp duïng coâng thöùc naøy trong hoaït ñoäng thöïc tieãn laø heát söùc quan troïng song ñieàu quan troïng laø noù theå hieän ñöôïc moái quan heä ñònh tính giöõa caùc yeáu toá. Noù coù yù nghóa laø chæ ra söï caàn thieát phaûi kieåm soaùt khoái löôïng tieàn vaø phöông höôùng taùc ñoäng vaøo khoái löôïng tieàn caàn thieát trong löu thoâng.

Neáu : Kc tyû leä thuaän vôùi H Kc tyû leä nghòch vôùi V Tính ñöôïc soá tieàn caàn thieát cho löu thoâng, töø ñoù so saùnh vôùi soá

tieàn ñang löu thoâng ñeå ñieàu chænh kòp thôøi: oån ñònh neàn kinh teá.CAÂU 43Trình baøy quy luaät löu thoâng tieànteä trong ñieàu kieän löu

thoâng tieàn giaáy. YÙ nghóa vaø khaû naêng vaän duïng thöïc tieãn. 1. Quy luaät löu thoâng tieàn teä trong ñieàu kieän löu thoâng

tieàn giaáyTieàn giaáy khaû hoaùnTieàn giaáy khaû hoaùn laø tieàn giaáy ñöôïc ñaûm baûo baèng vaøng vaø

ñöôïc chuyeån ñoåi ra vaøng theo haøm kim löôïng do Nhaø nöôùc quy ñònh cho moät ñôn vò tieàn teä. Vì vaäy, tieàn giaáy khaû hoaùn coù khaû naêng töï phaùt ñieàu tieát thoâng qua chuyeån ñoåi ra löôïng vaøng ñaûm baûo.

Quy luaät löu thoâng tieàn teä trong ñieàu kieän tieàn giaáy khaû hoaùn chòu söï chi phoái cuûa quy luaät löu thoâng tieàn vaøng. Neáu xem xeùt trong moät thôøi kyø, yeâu caàu cuûa quy luaät löu thoâng tieàn teä luoân luoân ñöôïc toân troïng: Kt = Kc

Tieàn giaáy baát khaû hoaùnTieàn giaáy baát khaû hoaùn laø tieàn giaáy khoâng ñöôïc ñaûm baûo baèng

vaøng, vì vaäy khoâng coù khaû naêng töï phaùt ñieàu tieát trong löu thoâng. Trong ñieàu kieän löu thoâng tieàn giaáy baát khaû hoaùn, vôùi moät khoái

löôïng tieàn caàn thieát cho löu thoâng nhaát ñònh, giaù trò thöïc teá cuûa tieàn giaáy phuï thuoäc vaøo soá löôïng cuûa chính baûn thaân noù trong löu thoâng. (soá löôïng thöïc teá ñöôïc phaùt haønh).

Kt nhieàu giaù trò 1 ñôn vò tieàn giaáy giaûm Kt ít giaù trò 1 ñôn vò tieàn giaáy taêng

Do ñoù, trong ñieàu kieän löu thoâng tieàn giaáy baát khaû hoaùn thöôøng chöùc ñöïng khaû naêng laïm phaùt, ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng bieän phaùp quaûn lyù vaø ñieàu tieát phuø hôïp.

2. YÙ nghóa vaän duïng - Thaáy roõ moái quan heä giöõa soá löôïng tieàn teä vaø giaù trò tieàn

teä trong moät thôøi kyø nhaát ñònh + Baát khaû hoaùn: soá löôïng tieàn teä aûnh höôûng ñeán giaù trò tieàn teä+ Khaû hoaùn: giaù trò noäi taïi cuûa tieàn quyeát ñònh soá löôïng löu

thoâng- Vaän duïng: Hieän nay, Vieät Nam ñang löu haønh loaïi tieàn giaáy

baát khaû hoaùn do NHTW phaùt haønh, do ñoù caàn vaän duïng quy luaät löu thoâng tieàn teä baát khaû hoaùn. Luoân theo doõi, ñieàu chænh soá löôïng tieàn trong löu thoâng hoaëc soá löôïng haøng hoaù ñeå ñaït tôùi caân baèng Kt = Kc. Coù nhöõng bieän phaùp thích hôïp ñeå ñieàu chænh Kt vaø Kc vì tieàn giaáy baát khaû hoaùn khoâng töï noù ñieàu tieát ñöôïc trong löu thoâng.

CAÂU 44- 36 -

Trình baøy quy luaät löu thoâng tieàn teä trong ñieàu kieän löu thoâng tieàn vaøng. Haõy giaûi thích khaû naêng töï phaùt ñieàu tieát cuûa tieàn vaøng trong löu thoâng.

1. Quy luaät löu thoâng tieàn teä trong ñieàu kieän löu thoâng tieàn vaøng

Vôùi moät toång giaù trò haøng hoaù nhaát ñònh vaø vôùi moät toác ñoä tuaàn hoaøn bình quaân nhaát ñònh cuûa tieàn teä, soá löôïng tieàn vaøng trong löu thoâng phuï thuoäc vaøo giaù trò noäi taïi cuûa chính baûn thaân chuùng.

(Giaù trò noäi taïi cao löôïng vaøng ít ñi vaø ngöôïc laïi)Vì vaäy, vaøng coù khaû naêng töï phaùt ñieàu tieát trong löu thoâng thoâng

qua: caát tröõ, saûn xuaát, xuaát khaåu. + Thöøa tieàn: töø löu thoâng ñöa vaøo caát tröõ

+ Thieáu tieàn: töø caát tröõ ñem ra löu thoângNeáu xeùt trong moät thôøi kyø, yeâu caàu cuûa quy luaät löu thoâng tieàn

teä luoân luoân ñöôïc toân troïng: Kt = Kc.2. Khaû naêng töï phaùt ñieàu tieát cuûa tieàn vaøng trong löu

thoângTieàn vaøng coù giaù trò noäi taïi cuûa chính noù neân noù khoâng bò maát

giaù so vôùi haøng hoaù- Löôïng tieàn vaøng thöïc teá > caàn cho löu thoâng thì noù seõ töï

ñoäng trôû veà traïng thaùi naèm yeân, thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän caát tröõ.

- Löôïng tieàn vaøng thöïc teá < caàn cho löu thoâng, tieàn töø trong tieát kieäm seõ chaïy ra löu thoâng, taïm thôøi khoâng thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän caát tröõ ñeå thöïc hieän caùc chöùc naêng coøn laïi. Tieàn vaøng khoâng bò aûnh höôûng nhieàu bôûi söï leân xuoáng baát

thöôøng giöõa soá löôïng tieàn vaø soá löôïng haøng hoaù trong löu thoâng CAÂU 45Phaân tích söï caàn thieát cuûa vieäc toân troïng yeâu caàu cuûa

quy luaät löu thoâng tieàn teä theo quan ñieåm cuûa Marx. Yeâu caàu cuûa quy luaät: Kt = Kc * Kt = Kc : soá tieàn caàn coù trong löu thoâng öùng vôùi toång soá giaù

caû haøng hoaù caàn thöïc hieän giaù caû oån ñònh kinh teá oån ñònh* Kt > Kc : nhu caàu coù khaû naêng thanh toaùn cuûa daân cö > khaû

naêng cung caáp haøng hoaù cuûa xaõ hoäi coù moät boä phaän baèng tieàn cuûa daân cö khoâng coù haøng hoaù thoaû maõn tình traïng laïm phaùt caàn phaûi ruùt bôùt tieàn trong löu thoâng.

* Kt < Kc : toång soá haøng hoaù caàn thöïc hieän > soá tieàn caàn thieát trong löu thoâng nhu caàu coù khaû naêng thanh toaùn cuûa daân cö < quyõ haøng hoaù xaõ hoäi cung caáp tình traïng giaûm phaùt saûn xuaát ñình treä do thieáu phöông tieän thanh toaùn caàn phaûi kích caàu, giaûm thueá, …

CAÂU 46Trình baøy khaùi nieäm vaø thaønh phaàn cuûa möùc caàu tieàn

teä. Phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán möùc caàu tieàn teä theo quan ñieåm hieän ñaïi.

1. Möùc caàu tieàn te ä Laø toång khoái löôïng tieàn teä caàn ñeå ñaùp öùng nhu caàu trao ñoåi vaø

nhu caàu tích luyõ giaù trò cuûa caùc chuû theå trong neàn kinh teá, trong ñeàu kieän giaù caû vaø caùc bieán soá vó moâ cho tröùôc.

2. Thaønh phaàn vaø nhaân toá aûnh höôûng ñeán möùc caàu tieàn teä

Möùc caàu tieàn teä = Möùc caàu trao ñoåi + Möùc caàu tích luyõ

- 37 -

Möùc caàu giao dòch: laø nhu caàu tieàn teä vôùi tö caùch laø phöông tieän trao ñoåi nhaèm phuïc vuï cho nhu caàu giao dòch thöôøng ngaøy cuûa caùc chuû theå trong neàn kinh teá nhö mua haøng, traû coâng dòch vuï, thanh toaùn tieàn haøng…

Caùc caùch thöùc ñeå thoûa maõn nhu caàu giao dòch:+ giöõ toaøn boä thu nhaäp trong moät kì döôùi daïng tieàn teä ñeå chi tieâu

daàn cho laàn sau.+ ñeå toaøn boä thu nhaäp döôùi daïng taøi saûn sinh lôøi (nhö CK nôï, taøi

khoaûn taïi NH..) vaø baùn khi caàn tieàn giao dòch. +phaân boå taøi saûn moät phaàn döôùi daïng tieàn, moät

phaàn döôùi daïng taøi saûn sinh lôøi. Caùc nhaân toá aûnh höôûng:+ chi phí giao dòch lieân quan ñeán vieäc mua vaø baùn caùc taøi saûn sinh

lôøi khi caàn thieát caøng cao thì giao dòch bình quaân caøng lôùn. + tính loûng vaø söï ña daïng cuûa caùc taøi saûn sinh lôøi

caøng cao thì nhu caàu giao dòch taêng.+ möùc laõi suaát roøng phaûi traû khi naém giöõ tieàn(chi phí cô hoäi bao

goàm caû möùc laïm phaùt kì voïng) taêng thì möùc caàu giao dòch giaûm. +möùc thu nhaäp taêng thì nhu caàu chi tieâu taêng. Möùc caàu ñaàu tö: laø nhu caàu tieàn teä vôùi tö caùch laø

phöông tieän tích luyõ nhaèm phuïc vuï cho nhu caàu ñaàu tö cuûa caùc chuû theå trong neàn kinh teá, quaûn lí taøi saûn moät caùch linh hoaït vaø coù hieäu quaû treân caû hai goùc ñoä: toái ña hoùa lôïi nhuaän vaø an toaøn.

Caùc nhaân toá aûnh höôûng:+ söï bieán ñoäng cuûa möùc laõi suaát: laõi suaát cho vay cao hôn möùc

sinh lôøi cuûa vieäc ñaàu tö thì möùc caàu ñaàu tö seõ giaûm.+ nhu caàu döï tröõ taøi saûn ñeå sinh lôøi taêng, möùc caàu ñaàu tö taêng.+ möùc ñoä öa thích ruûi ro cuûa nhaø ñaàu tö:ñoù chính laø vieäc löïa choïn

giöõa tieàn teä vôùi möùc sinh lôøi thaáp nhöng chaéc chaén vaø taøi saûn sinh lôøi khaùc cao hôn nhöng khoâng chaéc chaén. Nhaø ñaàu tö seõ quyeát ñònh phaân boå tieàn teä vaø taøi saûn sinh lôøi sao cho ñem laïi möùc sinh lôøi cao nhaát vaø möùc ruûi ro thaáp nhaáp. Ñoái vôùi ngöôøi öa thích ruûi ro, hoï seõ khoâng ñaàu tö baèng tieàn maø baèng taøi saûn khaùc.

Möùc caàu döï phoøng: laø nhu caàu tieàn nhaèm ñaùp öùng caùc khoaûn chi tieâu khoâng döï tính ñöôïc khi coù nhu caàu ñoät ngoät nhö oám ñau, tai naïn hoaëc giaù taêng baát ngôø…

Caùc caùch thöùc ñeå thoaû maõn nhu caàu döï phoøng:+ naém giöõ nhieàu tieàn hôn döï dònh chi tieäu , hình thaønh neân nhu

caàu tieàn döï phoøng. + caét giaûm nhu caàu chi tieäu thöôøng xuyeân khi nhu caàu

ñoät xuaát phaùt sinh. + baùn caùc taøi saûn taøi chính saün coù hoaëc ñi vay. Caùc nhaân toá aûnh höôûng:+ chi phí vieäc baùn caùc taøi saûn taøi chính. + khoái löôïng giao dòch caøng lôùn, thu nhaäp caøng lôùn thì

nhu caàu döï phoøng caøng cao. + tính loûng cuûa caùc taøi saûn taøi chính caøng cao thì nhu

caàu döï phoøng seõ giaûm.+ söï bieán ñoäng giaù caû cuûa caùc taøi saûn taøi chính laøm laõi suaát

khoâng oån ñònh thì nhu caàu tieàn döï phoøng caøng taêng. + söï bieán ñoäng caùc chính saùch kinh teá vó moâ, moâi

tröôøng kinh teá, thaát nghieäp taêng…laøm möùc caàu tieàn döï phoøng taêng.

Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán möùc caàu tieàn teä: theo Milton Friedman coù 3 nhaân toá cô baûn:

- 38 -

+ Thu nhaäp thöôøng xuyeân(thu nhaäp daøi haïn bình quaân döï tính) do toång giaù trò taøi saûn quyeát ñònh thoâng qua caùc doanh muïc ñaàu tö cuõng nhö söï phaân boå giöõa tieàn teä vôùi caùc taøi saûn sinh lôøi khaùc. Beân caïnh ñoù tính loûng caøng cao thì vieäc naém giöõ tieàn caøng giaûm.

+ Chi phí cô hoäi cuûa vieäc naém giöõ tieàn: khi möùc giaù caû haøng hoaù ñöôïc döï tính taêng leânlieân tuïc vaø vöôït möùc laõi suaát cuûa tieàn teä laø chi phí cô hoäi cuûa tieàn taêng leân, nhu caàu tieàn thöïc teá giaûm xuoáng.

+ Thoùi quen vaø sôû thích cuûa coâng chuùng.CAÂU 47Thoâng qua trình baøy haøm caàu tieàn teä theo quan ñieåm hieän

ñaïi, haõy phaân tích caùc yeáu toá vaø giaûi thích chieàu höôùng taùc ñoäng cuûa caùc yeáu toá trong haøm caàu tieàn teä ñeán möùc caàu tieàn teä.

Haøm caàu tieàn teä phaûn aùnh caùc nhaân toá aûnh höôûng vaø chieàu höôùng taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá naøy. Theo hoïc thuyeát tieàn teä hieän ñaïi cuûa Milton Friedman, haøm caàu tieàn teä ñöôïc bieåu hieän

nhö sau: Y:thu nhaäp thöôøng xuyeân.

Trong ñoù. * Y: thu nhaäp thöôøng xuyeân: coù taùc ñoäng thuaän chieàu tôùi

möùc caàu tieàn teä (thu nhaäp taêng naém giöõ tieàn nhieàu möùc caàu lôùn)

* rb – rm : cheânh leäch giöõa lôïi töùc döï tính veà traùi phieáu vaø lôïi töùc döï tính veà tieàn teä: laõi suaát caøng taêng thì lôïi töùc thu ñöôïc caøng lôùn: söï cheânh leäch naøy coù taùc ñoäng nghòch chieàu tôùi möùc caàu tieàn, cheânh leäch naøy taêng leân ngöôøi ta duøng tieàn ñeå mua traùi phieáu nhieàu hôn löôïng tieàn naém giöõ ít.

* re – rm : cheânh leäch giöõa lôïi töùc döï tính veà coå phieáu vaø lôïi töùc döï tính veà tieàn teä coù taùc ñoäng ngöôïc chieàu tôùi haøm caàu tieàn.

* IIe – rm : cheânh leäch giöõa tyû leä laïm phaùt döï tính vôùi lôïi töùc döï tính veà tieàn teä laïm phaùt taêng khoâng giöõ tieàn mua haøng hoaù: söï cheânh leäch naøy coù taùc ñoäng nghòch chieàu tôùi haøm caàu tieàn. .

Sau gaàn moät theá kæ kieåm nghieäm thöïc teá caùc nhaø kinh teá hoïc hieän nay cho raèng haøm caàu tieàn teä bò aûnh höôûng bôûi hai nhaân toá cô baûn laø thu nhaäp (taøi saûn) vaø laõi suaát (vôùi vai troø laø chi phí cô hoäi cuûa vieäc naém giöõ tieàn). Thu nhaäp thöïc teá Y giaûm, laøm ñöôøng caàu tieàn thöïc teá dòch chuyeån sang traùi phaûn aùnh möùc

caàu tieàn giaûm taïi moãi möùc laõi suaát vaø ngöôïc laïi.CAÂU 48Trình baøy khaùi nieäm vaø thaønh phaàn cuûa cung tieàn teä. Cô

sôû vaø yù nghóa cuûa caùc pheùp ño ñaïi löôïng tieàn teä (M1, M2..). Lieân heä thöïc tieãn Vieät Nam hieän nay.

1. Khaùi nieäm cung tieàn teä

- 39 -

Cung tieàn teä laø toång khoái löôïng caùc phöông tieän thanh toaùn maø caùc chuû theå trong neàn kinh teá ñang naém giöõ ñeå trao ñoåi, thanh toaùn vaø tích luõy trong thôøi kì nhaát ñònh.

2. Thaønh phaàn cuûa cung tieàn teä a. Nguyeân taéc xaùc ñònh: + möùc ñoä nhaïy caûm cuûa caùc yeáu toá caáu thaønh ñoái vôùi caùc

bieán soá vó moâ. + khaû naêng quaûn lí cuûa ngaân haøng trung öông + keát caáu theo nguyeân taéc tính loûng giaûm daàn:tieàn

maët-tieàn gôûi khoâng kì haïn-tieàn gôûi coù kì haïn-chöùng khoaùn ngaén haïn-chöùng khoaùn trung haïn-chöùng khoaùn daøi haïn-coå phieáu-baát ñoäng saûn.

b. Thaønh phaàn cung tieàn teä öùng vôùi caùc pheùp ño tieàn teä Thay ñoåi thöôøng xuyeân töø giai ñoaïn naøy sang giai ñoaïn khaùc vaø

khaùc nhau giöõa caùc nöôùc nhöng phaûi cuøng thoaû maõn hai ñieàu kieän: coù taùc ñoäng tôùi thu nhaäp danh nghóa vaø ngaân haøng trung öông coù theå kieåm soaùt ñöôïc.

M1:tieàn heïp(tieàn giao dòch) = C+D C:toång tieàn maët naèm ngoaøi heä thoáng ngaân haøng bao goàm

tieàn giaáy do ngaân haøng trung öông phaùt haønh, tieàn kim loaïi leû do ngaân haøng trung öông hoaëc kho baïc nhaø nöôùc phaùt haønh.

D:tieàn gôûi khoâng kì haïn cuûa caùc chuû theå kinh teá taïi caùc ngaân haøng thöông maïi vaø caùc toå chöùc tín duïng bao goàm tieàn gôûi thanh toaùn vaø tieàn gôûi coù theå phaùt haønh seùc.

M2:tieàn roäng=M1+tieàn gôûi coù kì haïn +tieàn gôûi tieát kieäm M3:tieàn môû roäng=M2+tieàn gôûi khaùc L:tieàn taøi saûn=M3+caùc chöùng khoaùn ngaén haïn.3. Cô sôû vaø yù nghóa :Khoái löông tieàn trong neàn kinh teá ñöôïc ño löôøng baèng moät soá möùc

cung tieàn teä khaùc nhau vaø ñöôïc keát caáu theo nguyeân taéc giaûm daàn. Nghóa laø phaân möùc cung tieàn teä thaønh nhöõng khoái tieàn khaùc nhau tuyø vaøo trình ñoä phaùt trieån cuõa thò tröôøng taøi chính moãi nöôùc vaø yeâu caàu quaûn lí cuûa ngaân haøng trung öông nöôùc ñoù.

Khoái tieàn M1:laø boä phaän tieàn teä coù tính loûng cao nhaát vaø ñöôïc söû duïng cho caùc nhu caàu giao dòch, keát caáu haàu nhö thoáng nhaát giöõa caùc nöôùc.

Söï khaùc bieät baét ñaàu ñöôïc theå hieän trong keát caáu cuûa khoái tieàn M2 trôû ñi: khoái tieàn caøng roäng thì tính loûng caøng giaûm. Vieäc keát caáu töøng khoái tieàn cuï theå cuûa töøng nöôùc phuï thuoäc vaøo ñoä nhaïy caûm cuûa khoái tieàn ñoái vôùi caùc bieán soá vó moâ vaø khaû naêng quaûn lí cuûa ngaân haøng trung öông.

4. Lieân heä thöïc tieãn Vieät Nam Hieän nay ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam quaûn lí möùc cung tieàn

theo khoái tieàn M1,M2. Cuõng nhö haàu heát caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi, khoái tieàn M1 bao goàm tieàn maët löu thoâng ngoaøi ngaân haøng vaø tieàn gôûi khoâng kì haïn taïi ngaân haøng ñöôïc theo doõi chaët cheõ ñeå haïn cheá nguy cô laïm phaùt. Khoái tieàn M2 bao goàm toaøn boä khoái tieàn M1 keát hôïp vôùi tieàn gôûi coù kì haïn, tieàn gôûi tieát kieäm, caùc traùi phieáu, kì phieáu coù tính loûng cheânh leäch lôùn so vôùi M1 (vì thò tröôøng thöù caáp ñeå trao ñoåi caùc chöùng töø coù giaù ôû VN chöa phaùt trieån laøm cho vieäc chuyeån ñoåi sang tieàn maët coøn haïn cheá hoaëc chi phí giao dòch cao neân tính loûng giaûm ñi raát nhieàu). Nhö vaäy tieàn theo nghóa roäng seõ coù tính chaát oån ñònh hôn, coù yù nghóa trong quaûn lí vó moâ veà tieàn teä.

- 40 -

CAÂU 49Trình baøy quaù trình cung öùng tieàn teä. Seõ aûnh höôûng nhö

theá naøo ñeán möùc cung tieàn teä vaø tieàn cô baûn neáu ngaân haøng trung öông phaùt haønh theâm giaáy baïc ngaân haøng vaøo trong löu thoâng.

1. Quaù trình cung öùng tieàn teä Khoái löôïng tieàn cung öùng bao goàm tieàn maët vaø buùt teä. Vì vaäy quy

moâ cuûa khoái löông tieàn cung öùng phuï thuoäc vaøo vieäc phaùt haønh tieàn cuûa ngaân haøng trung öông vaø khaû naêng taïo ra buùt teä cuûa heä thoáng ngaân haøng trung öông. Cuï theå laø:

Ngaân haøng trung öông laø toå chöùc ñoäc quyeàn phaùt haønh tieàn trong phaïm vi moät quoác gia. Vieäc phaùt haønh tieàn ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc keânh phaùt haønh tieàn:

+Tín duïng ñoái vôùi nhaø nöôùc: taïm öùng cho ngaân saùch nhaø nöôùc vay khi coù nhu caàu.

+Tín duïng ñoái vôùi ngaân haøng trung gian: cho ngaân haøng thöông maïi, caùc toå chöùc taøi chính tín duïng vay.

+Thò tröôøng môû: mua chöùng khoaùn trong nghieäp vuï thò tröôøng mô.û

+Thò tröôøng ngoaïi hoái: mua ngoaïi teä hoaëc vaøng treân thò tröôøng ngoaïi hoái.

Ngaân haøng trung öông phaùt haønh tieàn giaáy hoaëc tieàn kim loaïi goïi laøtieàn trung öông, tieàn cô sôû, tieàn cô baûn (MB). Moät soá nöôùc cho pheùp boä taøi chính phaùt haønh tieàn kim loaïi vôùi meänh giaù nhoû, leû laøm neàn taûng cho caùc loaïi tieàn khaùc xuaát hieän.

MB=C+R vôùi C laø tieàn maët ngoaøi heä thoáng ngaân haøng. R laø döï tröõ trong heä thoáng ngaân haøng. MB=C+Rr+Er vôùi Rr laø döï tröõ baét buoäc. Er laø döï tröõ thöøa. Caùc nhaân toá aûnh höôûng tôùi khoái tieàn MB: +Hoaït ñoäng can thieäp cuûa ngaân haøng trung öông treân thò

tröôøng ngoaïi hoái: nhaèm duy trì möùc tyû giaù muïc tieâu hoaëc ñaït ñöôïc möùc döï tröõ quoác teá mong muoán thoâng qua vieäc mua ngoaïi teä(laøm taêng möùc cung tieàn noäi teä) vaø baùn ngoaïi teä (laøm giaûm möùc cung tieàn noäi teä).

+Quan heä veà voán vôùi heä thoáng caùc ngaân haøng thöông maïi: ngaân haøng trung öông coù quan heä vôùi caùc ngaân haøng thöông maïi thoâng qua haønh vi mua baùn chöùng töø coù giaù trong nghieäp vuï thò tröôøng môû hoaëc qua nghieäp vuï taùi chieát khaáu seõ laøm taêng MB.

+Taøi trôï cho ngaân saùch chính phuû: khi ngaân haøng trung öông cho chính phuû vay thì MB taêng, khi thu hoài caùc khoaûn vay thì MB seõ giaûm xuoáng.

+Caùc khoaûn muïc khaùc roøng: bao goàm nhieáu boä phaän trong ñoù yeáu toá aûnh höôûng maïnh nhaát laøtieàn maët xuaát phaùt töø nhu caàu thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët qua ngaân haøng trung öông.

Töø moät löôïng MB thoâng qua quaù trình cho vay vaø thanh toaùn chuyeån khoaûn trong heä thoáng caùc ngaân haøng thöông maïi, moät

löôïng tieàn gôûi môùi ñöôïc hình thaønh laøm taêng möùc cung tieàn teä, bieåu hieän:

trong ñoù: D : toång tieàn gôûi (buùt teä) trong neàn kinh teá.

- 41 -

*** Ngaân haøng trung öông phaùt haønh theâm giaáy baïc vaøo löu thoâng laøm löôïng tieàn maët trong löu thoâng taêng neân khoái löông tieàn cô baûn MB taêng. Qua heä thoáng caùc ngaân haøng thöông maïi, khoái tieàn cô baûn seõ ñöôïc taêng leân bôûi soá nhaân tieàn teälaøm taêng möùc cung tieàn Ms.

Ta coù: ngaân haøng phaùt haønh giaáy baïc laøm C taêng, maø MB=C+D neân MB cuõng taêng. Maët khaùc MS=MBxk (vôùi k laø heä soá nhaân tieàn teä) cho neân khi MB taêng thì MS cuõng taêng.

CAÂU 50Phaân tích caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán möùc cung tieàn teä.

Ngaân haøng trung öông coù theå aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán khoái löôïng tieàn cung öùng thoâng qua kieåm soaùt caùc yeáu toá naøo?

1. Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán möùc cung tieàn teä

Möùc cung tieàn teä bò aûnh höôûng chuû yeáu bôûi khoái tieàn cô sôû MB vaø soá nhaân tieàn teä. Trong ñoù MB ñöôïc quyeát ñònh bôûi ngaân haøng trung öông coøn heä soá nhaân tieàn teä caên cöù treân 3 nhaân toá:

Tyû leä döï tröõ baét buoäc: khi döï tröõ baét buoäc taêng, ngaân haøng phaûi thu hoài caùc khoaûn vay hoaëc baùn chöùng khoaùn ñeå caân ñoái laïi baûng toång keát taøi saûn theo yeâu caàu döï tröõ môùi laøm löôïng tieàn gôûi giaûm, do ñoù löôïng tieàn cung öùng cuõng giaûm vaø ngöôïc laïi.

Tyû leä söû duïng tieàn maët cuûa coâng chuùng: khi tyû leä naøy taêng nghóa laø ngöôøi gôûi tieàn coù nhu caàu ruùt tieàn maët treân taøi khoaûn tieàn gôûi khoâng kyø haïn nhieàu hôn laøm giaûm khaû naêng môû

roäng tieàn gôûi, töø ñoù laøm giaûm löôïng cung tieàn. Moái quan heä naøy luoân ñuùng trong ñieàu kieän:

Tyû leä naøy chòu aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá nhö laõi suaát, coâng ngheä thanh toaùn qua ngaân haøng, taâm lí, thoùi quen…

Tyû leä döï tröõ thöøa taïi ngaân haøng thöông maïi: khi ngaân haøng quyeát ñònh taêng tyû leä döï tröõ thöøa cho caùc nhu caàu caàn thieát nghóa laø laøm cho soá döï tröõ ñeå taïo tieàn gôûi giaûm ñi, ngaân haøng seõ thöïc hieän vieäc thu hoài caùc khoaûn vay hoaëc baùn bôùt chöùng khoaùn ñang naém giöõ. Ñieàu naøy laøm giaûm heä soá taïo tieàn gôûi neân giaûm löôïng cung tieàn vaø ngöôïc laïi.

Tyû leä naøy chòu söï chi phoái cuûa caùc yeáu toá nhö laõi suaát, ruûi ro, nhu caàu voán cuûa neàn kinh teá…

2. NHTW coù theå aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán khoái löôïng tieàn cung öùng thoâng qua kieåm soaùt caùc yeáu toá:

Ngaân haøng trung öông aûnh höôûng ñeán khoái löôïng tieàn cung öùng thoâng qua vieäc kieåm soaùt caùc yeáu toá nhö döï tröõ baét buoäc, laõi suaát taùi chieát khaáu vaø cô soá tieàn khoâng vay (ñöôïc hình thaønh qua caùc hoaït ñoäng ñieàu tieát chuû ñoäng cuûa ngaân haøng trung öông trong nghieäp vuï thò tröôøng môû

Ngoaøi ngaân haøng trung öông, möùc cung tieàn coøn chòu söï taùc ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng thöông maïi thoâng qua tyû leä döï tröõ thöøa. Tæ leä naøy laïi chòu söï chi phoái bôûi nhu caàu söû duïng tieàn maët cuûa coâng chuùng vaø möùc laõi suaát thò tröôøng hieän haønh.

- 42 -

CHÖÔNG VIILAÕI SUAÁT

CAÂU 51Trình baøy khaùi nieäm vaø baûn chaát cuûa laõi suaát. Taïi sao

noùi: laõi suaát tín duïng laø phöông tieän kích thích caùc doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh coù hieäu quaû. Lieân heä thöïc tieãn Vieät Nam.

1. Khaùi nieäm laõi suaát Laõi suaát laø tyû leä % phaûn aùnh tieàn laõi (hay chi phí) phaûi traû tính

treân toång soá tieàn voán vay trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Ví duï: OÂng A cho oâng B vay 100 trieäu trong 12 thaùng, ngaøy ñaùo haïn

soá tieàn thanh toaùn laø 106 trieäu möùc laõi suaát % thaùng laø: i = {(106 -100) /12 } : 100 x 100 = 0,5 %/thaùng

2. Baûn chaát laõi suaát Thöïc chaát, tieàn laõi (lôïi töùc) chính laø giaù maø ngöôøi ñi vay

phaûi traû cho ngöôøi cho vay ñeå coù ñöôïc quyeàn söû duïng. Veà vaán ñeà naøy, Maùc chæ roõ, lôïi töùc bieåu hieän beân ngoaøi

laø giaù caû tö baûn cho vay ñöôïc coi nhö haøng hoaù nhöng thöïc chaát noù chæ laø 1 hình thaùi cuûa giaù trò thaëng dö. Neáu giaù caû haøng hoaù laø hình thöùc tieàn teä cuûa giaù trò haøng hoaù thì lôïi töùc KHOÂNG phaûi laø hình thöùc tieàn teä cuûa tö baûn cho vay. Do ñoù, Maùc goïi lôïi töùc laø 1 loaïi “giaù caû khoâng hôïp lyù” hoaëc laø “hình thöùc bí aån cuûa giaù caû”.

Töø ñieån quaûn lyù taøi chính ngaân haøng cuûa Phaùp ñaõ ñònh nghóa laõi (lôïi töùc ) nhö sau: “Laõi laø tieàn thuø lao traû cho vieäc söû duïng 1 soá voán. Ñoù laø giaù thueâ cuûa ñoàng tieàn” (töø ñieån Quaûn lyù taøi chính ngaân haøng – vieän tieàn teä tín duïng. NXB ngoaïi vaên, trang 225) Nhö vaäy, xeùt veà baûn chaát, laõi suaát laø coâng cuï phaûn aùnh

giaù caû cuûa voán tín duïng.3. Laõi suaát tín duïng laø phöôn tieän kích thích caùc doanh

nghieäp xa kinh doanh coù hieäu quaû Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp, khi vay voán ñeå saûn xuaát kinh doanh,

ñeán ngaøy ñaùo haïn phaûi traû vaø bò raøng buoäc bôûi caùc quy ñònh cuûa phaùp luaät, cho neân ñoøi hoûi vieäc söû duïng voán phaûi tieát kieäm, coù hieäu quaû, phaûi thöïc söï quan taâm ñeán keát quaû saûn xuaát kinh doanh ñeå ñaûm baûo hoaøn traû ñuùng haïn caû voán vaø laõi kích thích saûn xuaát coù hieäu quaû.

4. Lieân heä thöïc tieãn Vieät Nam hieän nay Hieän nay, ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam ñang söû duïng laõi suaát cô

baûn cuøng laõi suaát chieát khaáu. Chính saùch laõi suaát tieán gaàn ñeán caùc nguyeân taéc laõi suaát thò tröôøng hôn möùc laõi suaát cô baûn ñöôïc hình thaønh caên cö vaøo möùc laõi suaát cho vay cuûa 1 soá toå chöùc tín duïng chieám ña soá thò phaàn tín duïng.

Tuy nhieân, vieäc khoáng cheá bieân ñoä dao ñoäng treân cuûa laõi suaát cô baûn laøm haïn cheá phaàn naøo tính thò tröôøng cuûa laõi suaát cô baûn vaø laøm cho noù phaàn naøo gioáng vôùi traàn laõi suaát cho vay. Maëc duø vaäy, vieäc söû duïng laõi suaát cô baûn laøm laõi suaát tham chieáu khi caáp tín duïng cuûa caùc toå chöùc tín duïng laø böôùc chuaån bò cho töï do hoaù laõi suaát hoaøn toaøn sau naøy.

CAÂU 52,53- 43 -

Trình baøy caùc pheùp ño laõi suaát. Cho ví duï minh hoaï.1. Laõi suaát ñôn Laø laõi aùp duïng khi heát moãi kì haïn cuûa laõi suaát , ngöôøi ñi vay phaûi

traû cho ngöôøi cho vay tieàn laõi cuûa khoaûn ñoù. Phöông phaùp naøy xaùc ñònh laõi treân cô sôû khoâng tính goäp laõi vaøo voán.

C + I = C + C.i.n vôùi C:voán goác , n: soá kì haïn. I: toång laõi , i: laõi suaát ñôn. VD: Moät ngöôøi gôûi 100 trieäu vaøo ngaân haøng vôùi laõi suaát

10%/naêm. Hoûi sau 3 naêm ngöôøi ñoù seõ nhaän ñöôïc bao nhieâu ? Soá tieàn nhaän ñöôïc = 100+100*10%*3= 130 (trieäu ñoàng)2. Laõi suaát keùp Cuoái moãi kì haïn cuûa laõi suaát, laõi ñôn trong kì ñöôïc tính goäp vaøo

voán ñeå tính laõi cho kì tieáp theo.I = (1 + i)n -1

VD: nhö treân nhöng tính theo laõi keùpSoá tieàn nhaän ñöôïc = 100*33,1% + 100 = 133,1(trieäu ñoàng)3. Laõi suaát ñeán haïn: Laø laõi suaát quy ñònh theo töøng kì haïn, nhöng vieäc traû laõi ñöôïc thöïc

hieän moät laàn khi ñaùo haïn.

i: laõi suaát ñôn.

VD: theo ví duï treân Soá tieàn nhaän ñöôïc= 11.3%*100*3+100=133,1(trieäu ñoàng)4. Laõi suaát hieän giaùLaø laõi suaát tình giaù hieän haønh theo phöông phaùp hieän haønh hoaù,

theå hieän chính xaùc giaù thöïc teá cuûa khoaûn vay nhöng hieäu suaát thöïc teá cuûa khoaûn vay, theo % cuûa voán, cho moät thôøi kì nhaát ñònh.

+ Xaùc ñònh giaù trò hieän taïi PV cuûa moât thu nhaäp FV seõ nhaän sau

thôøi gian n.

+ Xaùc ñònh giaù trò hieän taïi PV cuûa haøng loaït thu nhaäp CF nhaän vaøo cuoái naêm 1,2,…,n

+Giaù trò hieän taïi PV cuûa caùc thu nhaäp coá ñònh CF cuoái caùc naêm 1,2,…,n

+Ñoái vôùi caùc thu nhaäp coá ñònh vónh vieãn:

- 44 -

VD: döïa treân cô sôû laõi suaát hieän giaù xaùc ñònh, haõy löïa choïn

phöông aùn ñaàu tö: +Göûi tieát kieäm ngaân haøng thôøi haïn 1 naêm, vôùi laõi suaát

ñeán haïn laø 0,7%/thaùng. +Mua traùi phieáu chieát khaáu cuûa nhaø nöôùc thôøi haïn 1 naêm,

vôùi laõi suaát chieát khaáu laø 0,5%/thaùng.

CAÂU 54Trình baøy khaùi nieäm vaø baûn chaát cuûa laõi suaát. Moät moùn

vay 100 tr trong thôøi gian 5 naêm, neáu ngöôøi ñi vay hoaøn traû tieàn laõi cho ngöôøi cho vay vaøo cuoái moãi naêm laø 5% thì 5%/naêm laø laõi suaát gì? Neáu hoaøn traû laõi suaát cuoái kì thì laõi suaát laø bao nhieâu? Xaùc ñònh laõi suaát ñeán haïn.

1. Khaùi nieäm Laõi suaát laø tæ leä % giöõa toång soá lôïi töùc thu ñöôïc trong moät thôøi

gian (naêm, quyù, thaùng) vôùi toång soá voán boû ra cuøng thôøi gian ñoù2. Baûn chaát Laõi suaát thöïc chaát laø moät boä phaän cuûa m, coâng cuï phaûn aùnh

giaù caû cuûa tín duïng,laø giaù caû cuûa quyeàn söû duïng voán trong thôøi gian nhaát ñònh maø ngöôøi söû duïng phaûi traû cho ngöôøi sôû höõu noù.

Tö baûn coâng nghieäp: T-H-H’-T’(lôïi töùcT=T’-T)Tö baûn thöông nghieäp:T-H-T’(lôïi töùc:T=T’-T)Tö baûn cho vay : T-T’( lôïi töùcT=T’-T)Thöïc chaát lôïi töùc tín duïng tö baûn cho vay coù ñöôïc laø do coù söï

phaân phoái laïi thu nhaäp cuûa TBCN vaø TBTN phaân phoái laïi cho hoï ñeå ñöôïc söû duïng voá vay ñaàu tö cho saûn xuaát kinh doanh. Do ñoù lôïi töùc tín duïng hay laõi suaát laø moät boä phaän cuûa giaù trò thaëng dö ñöôïc taïo ra trong saûn xuaát bôûi coâng nhaân. Vaäy xeùt veà baûn chaát, laõi suaát laø coâng cuï phaûn aùnh giaù caû cuûa voán tín duïng.

VD: Trong thôøi haïn treân 5%/naêm laø laõi suaát ñôn. Neáu hoaøn traû toaøn boä laõi cuoái kì:

Laõi suaát keùp = (1+5%)5 – 1 = 27,6CAÂU 55

Khaùi nieäm vaø giaûi thích moái töông quan giöõa laõi suaát tieàn gôûi vaø laõi suaát cho vay cuûa ngaân haøng. Lieân heä tình tính thöïc tieãn hieän nay ôû Vieät Nam.

1. Khaùi nieäm Laõi suaát tieàn gôûi:Laø laõi suaát ngaân haøng phaûi traû cho ngöôøi khaùch haøng kí thaùc

tieàn teä taïi ngaân haøng. Coù nhieàu möùc khaùc nhau tuyø thuoäc vaøo thôøi haïn gôûi vaø quy moâ gôûi.

Laõi suaát tieàn gôûi daøi haïn lôùn hôn tieàn gôûi laõi suaát ngaén haïn,vì thôøi haøn caøng daøi thì tính oån ñònh caøng cao.(ls tieàn gôûi coù kì haïn >khoâng kì haïn)

Laõi suaát cho vay:Laø laõi suaát maø ngöôøi ñi vay phaûi traû cho ngaân haøng khi vay voán

cuûa ngaâ haøng2. Moái töông quan

- 45 -

Veà maët nguyeân taéc, laõi suaát cho vay bình quaân > laõi suaát tieàn gôûi bình quaân, ví duï laõi suaát cho vay cuøng kì > laõi suaát tieàn tôûi cuøng kì vaø coù söï phaân bieät giöõa caùc khoaûn vay vôùi thôøi haïn vay khaùc nhau cuõng nhö möùc ruûi ro khaùc nhau LSTG < LSCV < suaát lôïi nhuaän bình quaân

LSTG quaù nhoû thì ít ngöôøi gôûi, ngaân haøng khoâng huy ñoäng ñöôïc voán, khoâng coù voán cho vay

LSCV quaù cao seõ laøm cho doanh nghieäp khoâng coù kinh nghieäm traû laõi vaø voán cho ngaân haøng,khoâng theå laøm khoâng chongaân haøng vaø ngöôøi gôûi tieàn höôûng lôïi. Neáu doanhnghieäp phaù saûn thì ngaân haøng maát voán

3. Lieân heä thöïc teá Vieät Nam hieän nay Tröôùc naêm 1992: chính saùch laõi suaát aâm ñöôïc duy trì trong suoát

thôøi kì bao caáp vaø trong ñieàu kieän möùc laïm phaùt cao, möùc laõi suaát cho vay > laõi suaát tieàn göûi, laõi suaát danh nghóa < tæ leä laïm phaùt. Laõi suaát khoâng coøn laø ñoøn baåy kích thích nhu caàu gôûi tieàn cua quaàn chuùng, phaùt huy tính hieäu quaû trong quaù trình söû duïng voán vaø ñaûm baûo lôïi nhuaän cho ngaân haøng. Neàn kinh teá khoâng oån ñònh vaø taêng tröôûng khoâng ñaït ñöôïc muïc tieâu cuûa CSTT

Töø cuoái naêm 1992 : NHTW can thieäp vaøo laõi suaát, laõi suaát thöïc döông baét ñaàu duy töø cuoái naêm 1992 vaø bieán ñoäng phuø hôïp vôùi tæ leä laïm phaùt. Töø 1/1/1996 ngaân haøng nhaø nöôùc tieáp tuïc aán ñònh möùc laõi suaát taùi caáp voán, khoáng cheá traàn laõi suaát cho vay cao nhaát vaø baét ñaàu aùp duïng cheânh leäch giöõa laõi suaát cho vay vaø laõi suaát tieàn göûi 0.35% ( cho ñeán 1/1998). Traàn laõi suaát thay ñoåi lieân tuïc theo höôùng giaûm cô caáu traàn vaø möùc khoáng cheá, ñaëc bieät trong caùc naêm 98.99, möùc laõi suaát taùi caáp voán cuõng ñöôïc ñieàu chænh giaûm xuoáng trong thôøi gian naøy( töø 1,1% naêm 1997 xuoáng 0,7%/thaùng töø 4/9/1999, roài laïi coøn 0,4%/thaùng 7/2000). Vieäc tieán haønh ñieàu chænh chính saùch laõi suaát nhö treân nhaèm tieán tôùi vieäc duy trì traàn laõi suaát cho vay, taïo ñieàu kieän ñeå aùp duïng laõi suaát cô baûn vaø töøng böôùc töï do hoaù laõi suaát,maët khaùc nhaèm muïc ñích kích caàu, thuùc ñaåy ñaàu tö vaø kích caàu, thuùc ñaåy ñaàu tö vaø tieâu duøng.khi laõi suaát giaûm thì nhu caàu ñaàu tö seõ taêng, hôn nöõa ñaây laø thôøi kì caùc doanh nghieäp böôùc ñaàu ñoái maët vôùi neàn kinh teá thò tröôøng neân laõi suaát cho vay giaûm seõ giuùp hoï maïnh daïn vay voán ñeå ñaàu tö môùi hay môû roäng saûn xuaát, taïo theâm nhieàu vieäc laøm kích thích ngöôøi tieâu duøng vaø caàu ñaàu tö, laø ñoäng löïc ñeå phaùt trieån xaõ hoäi. Cuõng nhôø laõi suaát döông ( cao hôn chæ soá laïm phaùt ) neân cuõng thu huùt ñöôïc ngoàn voán nhaøn roãi trong xaõ hoäi.

Töø7/2000 ñeán nay laø giai ñoaïn söû duïng Ls cô baûn cuøng ls taùi chieát khaáu. Naêm 2001, ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam tieáp tuïc ñoåi môùi cô cheá ñieàu haønh laõi suaát tín duïng theo höôùng ñieàu chænh laõi suaát cô baûn ñoái vôùi vay baèng VND moät caùch linh hoaït. Laõi suaát cô baûn naøy ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû baùm saùt tín hieäu thò tröôøng, ñaùp öùng muïc tieâu cuûa chính saùch tieàn teä, ñaûm baûo döï kieåm soaùt cuûa NHNN vaø töøng böôùc tieán tôùi muïc tieâu töï do hoaù laõi suaát. Trong ñieàu kieän ñang hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá VN vôùi khu vöïc vaø theá giôùi, chuùng ta ñaõ coù moät böôùc thay ñoåi raát quan troïng: 1/6/2001 quy dònh veà bieân ñoä laõi suaát baèng USD noùi rieâng vaø ngoaïi teä noùi chung ñaõ huyû boû, nghóa laø laõi suaát naøy ñaõ hoaøn toaøn ñöôïc töï do hoaù.

Nhö vaäây coù theå thaáy raèng ñeå ñieàu haønh chính saùch tieän teä thì NHNN coù theå duøng nhieàu coâng cuï, trong ñoù coù laõi suaát. Laõi suaát khoâng chæ laø chæ tieâu trung gian taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán caùc muïc

- 46 -

tieâu cuûa chính saùch tieàn teä,taùc ñoäng giaùn tieáp ñeán caùc muïc tieâu cuûa chính saùch tieàn teä. Baèng chöùng laø cho ñeán nay thì neàn kinh teá Vieät Nam ñaõ coù taêng tröôûng vaø khaù oån ñònh so vôùi giai ñoaïn 1992 trôû veà tröôùc.

CAÂU 56Trình baøy khaùi nieäm vaø giaûi thíchø moái töông quan giöõa laõi

suaát chieát khaáu vaø laõi suaát taùi chieát khaáu. Lieân heä vôùi quy ñònh veà laõi suaát hieän nay ôû Vieät Nam.

Laõi suaát chieát khaáu Laõi suaát taùi chieát khaáu- Laõi suaát chieát khaáu laø laõi

aùp duïng khi ngaân haøng cho khaùch haøng vay döôùi hình thöùc chieát thöông phieáu hay giaáy tôø coù giaù khaùc chöa ñeán haïn thanh toaùn cuûa khaùch haøng.

- Noù ñöôïc tính baèng % treân meänh giaù cuûa giaáy tôø coù giaù vaø ñöôïc khaáu tröø ngay

- Laõi suaát aùp duïng khi NHTW taùi caáp voán cho caùc ngaân haøng döôùi hình thöùc chieát khaáu laïi thöông phieáu hay giaáy tôø coù giaù trò ngaén haïn chöa ñeán haïn thanh toaùn cuûa cacù ngaân haøng.

- Noù cuõng ñöôïc tính baèng % treân meänh giaù cuûa giaáy tôø øcoù giaù vaø cuõng ñöôûc khaáu tröø ngay sau khi ngaân haøng trung öông caáp tieàn cho ngaân haøng

Moái töông quan :Vì haønh vi taùi chieáu khaáu cung caáp nguoàn voán cho caùc ngaân haøng

neân thoâng thöôøng laõi suaát taùi chieát khaáu thöôøng nhoû hôn laõi suaát chieát khaáu .

Khi caàn môû roäng khaû naêng tín duïng cuûa caùc ngaân haøng nhaèm ñaåy luøi laïm phaùt, hay phaït caùc ngaân haøng vi phaïm yeâu caàu thanh toaùn, NHTW coù theå aán ñònh laõi suaát taùi chieát khaáu thaäm chí lôùn hôn laõi suaát chieát khaáu

Lieân heä vôùi caùc quy ñònh veà laõi suaát hieän nay ôû VN:

CAÂU 57Trình baøy khaùi nieäm vaø moái töông quan giöõa laõi suaát danh

nghóa vaø laõi suaát thöïc. Töø ñoù haõy trình baøy vaø giaûi thích hieäu öùng Fisher. YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa vieäc nghieân cöùu vaán ñeà naøy.

1. Khaùi nieäm a. Laõi suaát danh nghóa Laõi suaát danh nghóa laø laõi suaát thoaû thuaän giöõa ngöôøi ñi vay vaø

ngöôøi cho vay, aùp duïng theo giaù trò danh nghóa cuûa khoaûn voán vay ñeå xaùc ñònh soá laõi maø ngöôøi ñi vay phaûi traû cho ngöôøi cho vay.

Hay laõi suaát danh nghóa laø loaïi laõi suaát chöa loaïi tröø tyû leä laïm phaùt.

b. Laõi suaát thöïc Laõi suaát laø laõi suaát tính ra giaù hieän haønh treân cô sôû ñieàu chænh

laïi theo nhöõng thay ñoåi döï tính veà möùc giaù do laïm phaùt. Hay laõi suaát thöïc laø laõi suaát ñaõ loaïi tröø tyû leä laïm phaùt. 2. Moái töông quan giöõa laõi suaát thöïc vaø laõi suaát danh

nghóaLaõi suaát danh nghóa = Laõi suaát thöïc + Tyû leä laïm phaùt döï tính

- 47 -

Laõi suaát thöïc = Laõi suaát danh nghóa – Tyû leä laïm phaùt döï tính 3. Hieäu öùng Fisher Iriving Fisher (nhaø kinh teá lôùn theá kyû XX) ñaõ ñònh nghóa laõi suaát

baèng phöông trình Fisher: i = ir + IIe + (ir . IIe)

i = ir + IIe hoaëc ir = i - IIeNeáu laõi suaát thöïc baát bieán seõ phaùt sinh moät söï töông quan tröïc

tieáp giöõa laõi suaát danh nghóa vaø tyû leä laïm phaùt döï tính. hieäu öùng Fisher: neáu tyû leä laïm phaùt döï tính taêng thì laõi

suaát danh nghóa taêng. Vôùi 1 laõi suaát (danh nghóa) cho tröôùc, khi tyû leä laïm phaùt döï tính

taêng thì laõi suaát thöïc seõ giaûm xuoáng. Ngöôøi cho vay bò thieät haïi lôïi ích vaät chaát maø leõ ra ngöôøi cho vay ñöôïc höôûng cung quyõ cho vay gæam ñöôøng cung quyõ cho vay dòch sang traùi.

Ngöôøi vay voán ñöôïc töï löïa choïn do lôïi ích vaät chaát cuûa ngöôøi vay voán taêng caàu quyõ cho vay taêng ñöôøng caàu quyõ cho vay dòch sang phaûi.

VD: Moät moùn vay 100 trieäu 1 naêm vôùi laõi suaát 5%, möùc döï tính laïm phaùt 0% (möùc giaù giöõa nguyeân khoâng ñoåi) sau 1 naêm, ngöôøi cho vay coù theå nhaän ñöôïc 5% laõi suaát theo soá

haøng hoaù, dòch vuï thöïc teá baïn coù theå mua ñöôïcir = 5% - 0%

töùc laø ngöôøi cho vay coù theå nhaän ñöôïc 100 (1+0,05) = 105 trieäu sau 1 naêm

Neáu sau 1 naêm cuõng vôùi laõi suaát 5%, möùc laïm phaùt döï tính 20% th2i ngöôøi cho vay nhaän ñöôïc möùc laõi suaát thöïc teá laø:

ir = 5% - 20% = -15% töùc laø ngöôøi cho vay chæ coù theå nhaän ñöôïc 100 (1 – 0,15) = 85% sau

1 naêm ngöôøi cho vay maát 15trieäu, ngöôøi ñi vay chæ traû 85trieäu (ñöôïc lôïi

15trieäu)

- 48 -

4.YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa vieäc nghieân cöùu vaán ñeà naøyTrong thöïc tieãn, phaân bieät laõi suaát thöïc vaø laõi suaát danh nghóa coù

yù nghóa quan troïng vì laõi suaát thöïc phaûn aùnh chi phí thöïc cuûa khoaûn voán cay, do ñoù coù theå laø moät coâng cuï chæ baûo toát veà yù muoán ñi vay hay cho vay. Thoâng thöôøng, laõi suaát thöïc caøng thaáp thì ngöôøi ñi vay caøng coù lôïi vaø ngöôøi cho vay caøng baát lôïi. Vì vaäy, khi laõi suaát töïc thaáp seõ coù nhieàu yù muoân ñi vay hôn vaø coù ít yù muoán cho vay hôn. Ngoaøi ra, noù coøn laø moät coâng cuï chæ daãn toát hôn veà nhöõng taùc ñoäng ñoái vôùi ngöôøi daân treân thò tröôøng tín duïng.

CAÂU 58Trình baøy khaùi nieäm vaø phaân tích nhöõng baát lôïi, lôïi theá

ñoái vôùi ngaân haøng khi aùp duïng cô cheá laõi suaát coá ñònh, laõi suaát bieán ñoåi. Ngaân haøng seõ bò ruûi ro trong tröôøng hôïp naøo neáu huy ñoäng laõi suaát coá ñònh vaø cho vay theo laõi suaát bieán ñoåi?

Laõi suaát coá ñònh Laõi suaát bieán ñoåi

Khaùi nieäm

Laø laõi suaát ñöôïc aùp duïng trong suoát thôøi haïn vay

Laø laõi suaát coù theå thay ñoåi phuø hôïp vôùi söï bieán ñoäng cuûa laõi suaát thò tröôøng vaø coù theå baùo tröôùc hoaëc khoâng baùo tröôùc

Lôïi theá

Ngöôøi göûi tieàn vaø ngöôøi vay tieàn bieát tröôùc soá tieàn laõi ñöôïc traû vaø phaûi traû

Thích hôïp trong moät moâi truôøng ñaàu tö khoâng oån ñònh vaø caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán laõi suaát laø khoù döï ñoaùn

- 49 -

D2

D1

S2

S1

Baát lôïi

Bò raøng buoäc vaøo moät laõi suaát nhaát ñònh trong 1 thôøi gian naøo ñoù, caùc toå chöùc tín duïng vaø ngöôøi vay tieàn khoù coù khaû naêng phaûn öùng linh hoaït vôùi caùc bieán ñoäng(neáu coù) cuûa cung caàu voán treân thò tröôøng taøi chính

Ngöôøi ñi vay vaø ngöôøi cho vay khoâng theå xaùc ñònh chính saùc möùc laõi suaát seõ phaûi traû

Taïi thôøi ñieàm cho vay, ngaân haøng aán ñònh möùc laõi suaát cho vay lôùn hôn laõi suaát huy ñoäng. Neáu ngaân haøng huy ñoäng theo laõi suaát coá ñònh vaø cho vay theo laõi suaát bieán ñoåi thì trong töông lai, do coù söï bieán ñoäng cuûa cung caàu voán thò tröôøng laøm cho laõi suaát treân thò tröôøng giaûm laõi suaát bieán ñoåi maø ngaân haøng aùp duïng khi cho vay giaûm. Vaø neáu noù giaûm xuoáng thaáp hôn möùc laõi suaát huy ñoäng (ñöôïc coá ñònh) thì luùc ñoù ngaân haøng seõ bò ruûi ro.

CAÂU 59Theá naøo laø laõi suaát?Trình baøy moái quan heä taùc ñoäng qua

laïi giöõa cung vaø caàu quyõ cho vay ñoái vôùi laõi suaát.Veõ ñoà thò minh hoaï?

1. Laõi suaát Laõi suaát laø tæ leä % phaûn aùnh tieàn laõi hay chi phí ) phaûi traû tính

treân toång soá voán vay trong moät thôøi gian nhaát ñònh.ñoù laø giaù caû cuûaquyeàn ñöôïc söû duïng voán vay trong moät thôøi haïn nhaát ñònh maø ngöôøi döû duïng traû cho ngöôøi sôû höõu noù.

2. Moái quan heä taùc ñoäng qua laïi giöõa cung _ caàu quyõ cho vay vaø laõi suaát

Ta thaáy coù moät maâu thuaãn laø ngöôøi ñi vay thì coi laõi suaát laø khoaûn chi phí phaûi traû cho nhu caàu söû duïng taïm thôøi nguoàn voán cuûa ngöôøi khaùc neân muoán laõi suaát thaáp trong khi ngöôøi cho vay thì muoán laõi suaát cao.Nhöng thöïc teá laõi suaát ñöôïc xaùc ñònh theo cô cheá hoaït ñoäng cuûa cung caàu quyõ cho vay: khi löôïng cung = löôïng caàu taïi ñieåm caân baèng vaø taïi ñoù ta xaùc ñònh ñöôïc laõi suaát goïi laø laõi suaát caân baèng (laõi suaát thanh toaùn thò tröôøng)

_Ñöôøng caàu quyõ cho vaynghieâng xuoáng döôùi bieåu hieän löôïng caàu

vaø laõi suaát theo moái töông quan nghòch ñaûo.Nhu vaäy, moïi söï thay ñoåi laõi suaát ñeàu coù moät bieán ñoåi doïc theo ñöôøng caàu.Coøn neáu löôïng caàu thay ñoåi do söï thay ñoåi cuûa moät soá yeáu toá khaùc ngoaøi

- 50 -

D S

ioi1

Qa Qo Qb

laõi suaát( vieäc vay tieàn cuûa doang nghieäp, chính quyeàn, giôùi tieâu duøng....) thì xuaát hieän söï dòch chuyeån ñöôøng caàu.

Quan heä giöõa ñöôøng cung vaø laõi suaát cuõng töông töï nhö treân chæ khaùc laø theo moái töông quan thuaän chieàu.

Töø ñoà thò H1 cho thaáy neáu laõi suaát ñöôïc aán ñònh< laõi suaát caân baèng thì caàu quyõ cho vay > löôïng cung quyõ cho vay.

Khi ñoù LS seõ ñeán khi ñaït LSCB taïi ñoù loaïi boû caàu vöôït quaù cung.Töông töï nhö vaäy cho caùc TH ngöôïc laïi.

CAÂU 60Theá naøo laø laõi suaát caân baèng? Phaân tích taùc ñoäng cuûa

laïm phaùt döï tính vaø tæ suaát lôïi nhuaän bình quaân ñeán döï bieán ñoäng cuûa laõi suaát caân baèng.Veõ ñoà thò minh hoïa.

1. Laõi suaát caân baèng Laõi suaát caân baèng laø laõi suaát öùng vôùi ñieåm caân baèng cuûa

cung caàu quyõ cho vay. Laõi suaát caân baèng laø moät khaùi nieäm höõu ích bôûi vì noù chæ ra vò trí maø thò tröôøng seõ oån ñònh.

2. Taùc ñoäng cuûa LP döï tính ( hieäu öùng FISHER) : (xem caâu 57) Phaân tích töông töï cho tröôøng hôïp tæ leä LP döï tính giaûm LS caân

baèng giaûm. Tæ leä LP taùc ñoäng cuøng chieàu ñoái vôùi LS caân baèng3. Taùc ñoäng cuûa tæ suaát lôïi nhuaän bình quaân .

Giaû söû tæ suaát lôïi nhuaän bình quaân thì: + Hieäu quaû ñaàu tö ít ruûi ro + Hieäu quaû thu ñöôïc cao hôn Khuyeán khích ñaàu tö caàu quyõ cho vay ñöôøng caàu dòch chuyeån sang phaûiTrong khi cung quyõ cho vay ít bieán ñoäng. Ñieàu naøy laøm laõi suaát

caân baèng dòch chuyeån töø ñieåm 1 sang ñieåm 2 vaø laøm laõi suaát caân baèng

- 51 -

i2i1

D

q2 q1

D2

i2

i1

q1 q2

S

D1

S1

S2

D1D2 S

1

2i2

i1

*** Phaân tích töông töï cho tröôøng hôïp ngöôïc laïi LS caân baèng coù aûnh höôûng cuøng chieàu vôùi LS caân baèng.

CAÂU 61Nguoàn caáu thaønh cung caàu quyõ cho vay? Phaân tích caùc

nhaân toá aûnh höôûng ñeán cung caàu quyõ cho vay.1. Nguoàn caáu thaønh cung caàu quyõ cho vay Caàu quyõ cho vay : bao goàm nhieàu thaønh phaàn vaø baét nguoàn

töø taát caû caùc khu vöïc cuûa neàn kinh teá, trong ñoù moãi khu vöïc coù nhu caàu veà quyõ cho vay xuaát phaùt töø nhöõng ñoäng löïc khaùc nhau:

- Caàu cuûa doanh nghieäp : thieáu huït taïm thôøi trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh, laø khaùch haøng chính taïo neân caàu quyõ cho vay, nhu caàu chuû yeáu xuaát phaùt töø nhu caàu ñaàu tö cho saûn xuaát kinh doanh.

- Caàu cuûa chính quyeàn : phaàn thaâm huït cuûa NSNN trung öông hoaëc ñòa phöông, chuû yeáu ñöôïc phaùt sinh vaøo caùc coâng trình phuùc lôïi xaõ hoäi, caùc chính saùch taøi chính quoác gia…

- Caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng : thieáu huït voán trong quaù trình tieâu duøng cuûa caùc hoä gia ñình, caù nhaân trong xaõ hoäi.

=> Trong caùc yeáu toá cuûa caàu quyõ cho vay, caàu cuûa DN vaø caàu cuûa chính quyeàn laø nguoàn nhu caàu roøng chính yeáu cuûa quyõ cho vay (trong ñoù, caàu quyû cho vay cuûa chính quyeàn ít bò taùc ñoäng bôûi laõi suaát). Cung quyõ cho vay : phaûn aùnh khoái löôïng quyû coù theå cung caáp

bao goàm khoái löôïng tieát kieäm vaø soá löôïng tieàn môùi ñöôïc taïo ra.- Tieát kieäm : nghóa laø trì hoaõn vieäc tieâu duøng hieän taïi.

Tieát kieäm coù tính chaát quan troïng vì noù taïo ra nguoàn ñeå phaùt trieån naêng löïc saûn xuaát cuûa neàn kinh teá. Bao goàm:

+ Tieát kieäm cuûa caù nhaân, hoä gia ñình: thaønh phaàn cung caáp nguoàn tieát kieäm chuû yeáu.

+ Tieát kieäm cuûa caùc doanh nhieäp. + Nguoàn thaëng dö cuûa NSNN. + Doøng tieát kieäm nöôùc ngoaøi.- Tieàn :Moät nguoàn boå sung vaøo quyõ cho vay laø vieäc cung

öùng tieàn. Khoái löôïng cuûa noù chòu taùc ñoäng bôûi khaû naêng taïo buùt teä cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi vaø vieäc phaùt haønh tieàn maët cuûa Ngaân haøng Trung öông.

=> Trong caùc yeáu toá cuûa cung quyõ cho vay, tieát kieäm caù nhaân vaø hoä gia ñình laø nguoàn cung caáp chuû yeáu, vaø tyû leä tieát kieäm cuûa ngaân saùch haàu nhö khoâng phuï thuoäc vaøo möùc laõi suaát.

2. Caùc nhaân toá aûnh höôûng cung caàu quyõ cho vay: a. Laïm phaùt döï tính : Vôùi moät laõi suaát cho tröôùc, khi laïm phaùt döï tính taêng, löôïng

caàu quyõ cho vay taêng leân ôû baát kyø LS naøo cho tröôùc do ngöôøi ñi vay coù lôïi. Ñoàng thôøi, laøm cho ngöôøi cho vay bò thieät haïi (do LS giaûm) vaø cung quyõ cho vay giaûm.

b. Tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân: Tyû suaát lôïi nhaân bình quaân taêng thì hoaït ñoäng ñaàu tö ít ruûi ro

-> khuyeán khích ñaàu tö -> caàu quyõ cho vay taêng. Trong khi ñoù cung quyõ cho vay ít bieán ñoåi.

c. Söï phaùt trieån kinh teá trong chu kyø kinh doanh: Trong giai ñoaïn phaùt trieån cuûa 1 chu kyø kinh doanh, toång soá

haøng hoùa vaø dòch vuï ñöôïc saûn xuaát trong neàn kinh teá taêng leân, thu nhaäp quoác daân taêng, vôùi 1 laõi suaát cho tröôùc löôïng caàu quyõ cho vay seõ taêng leân. Beân caïnh ñoù, kinh teá phaùt trieån , thu nhaäp vaø cuûa caûi taêng leân, löôïng cung quyõ cho vay cuõng taêng.

- 52 -

d. Chính saùch taøi chính: Khi NN thöïc hieän chính saùch taøi chính môû roäng: gia taêng caùc

khoaûn chi tieâu -> thaâm huït NSNN taêng ->vay nhieàu hôn -> caàu quyõ cho vay taêng (cung quyõ cho vay ít bieán ñoåi). Khi NN thöïc hieän chính saùch taøi chính thaét chaët thì ngöôïc laïi laøm giaûm caàu quyõ cho vay

e. Chính saùch tieàn teä cuûa NHTW: Khi NHTW thöïc hieän chính saùch thaét chaët tieàn teä thoâng qua

caùc coâng cuï nhö: döï tröõ baét buoäc, taùi caáp voán, thò tröôøng môû… seõ taùc ñoäng laøm giaûm cung tieàn teä. Maø caàu tieàn teä bao goàm: caàu giao dòch, caàu ñaàu cô vaø caàu döï phoøng, cho neân khi cung tieàn teä giaûm -> cung quyõ cho vay giaûm ( caàu quyõ cho vay ít bieán ñoäng). Khi NHTW thöïc hieän chính saùch môû roäng tieàn teä thì taùc ñoäng ngöôïc laïi laøm taêng cung tieàn -> taêng cung quyõ cho vay (caàu quyõ cho vay ít bieán ñoäng).

CAÂU 62 + 65Trình baøy khaùi nieäm caáu truùc ruûi ra laõi suaát. Phaân tích

caùc yeáu toá quyeát ñònh caáu truùc ruûi ra laõi suaát. Veõ ñoà thò minh hoaï vaø chæ roõ möùc buø ruûi ro laõi suaát. YÙ nghóa cuûa vieäc nghieân cöu caáu truùc ruûi ro laõi suaát. Caáu truùc ruûi ro laõi suaát cuûa traùi phieáu doanh nghieäp vaø traùi phieáu chính phuû seõ thay ñoåi nhö theá naøo neáu chính phuû tuyeân boá baûo laõnh thanh toaùn cho traùi phieáu doanh nghieäp?

1. Khaùi nieäm caáu truùc ruûi ro cuûa laõi suaát : Caáu truùc ruûi ro cuûa laõi suaát laø tính töông quan veà laõi suaát giöûa caùc coâng cuï nôï coù cuøng kyø haïn thanh toaùn.

2. Caùc yeáu toá quyeát ñònh caáu truùc ruûi ro laõi suaát Caáu truùc ruûi ro cuûa laõi suaát ñöôïc xaùc ñònh phuï thuoäc vaøo caùc

yeáu toá : ruûi ro vôõ nôï, tính loûng, qui cheá thueá thu nhaäp.a. Ruûi ro vôõ nôï : Ruûi ro vôõ nôï laø khaû naêng ngöôøi ñi vay khoâng

theå thöïc hieän ñöôïc vieäc thanh toaùn tieán laõi, tieàn voán hoaëc caû 2 khi ñeán haïn thanh toaùn ñaõ thoaû thuaän.

- Ñeå phaân tích taùc ñoäng cuûa ruûi ro vôõ nôï ñeán laõi suaát, caàn phaûi so saùnh vôùi coâng cuï nôï khoâng coù ruûi ro vôõ nôï (vd: traùi phieáu CP).

- Cheânh leäch laõi suaát giöõa coâng cuï nôï khoâng coù ruûi ro vôõ nôï vaø coâng cuï coù ruûi ro vôõ nôï ñöôïc goïi laø möùc buø ruûi ro ( hay fuï thu ruûi ro), noù ño löôøng khoaûng laõi phuï theâm maø ngöôøi ñeå daøng kieám ñöôïc do löu giöõ 1 coâng cuï nôï coù ruûi ro.

- Giaû söû treân thò tröôøng coù 2 loaïi traùi fieáu coù cuøng kyø haïn thanh toaùn:

Traùi phieáu A (traùi phieáu CP) & Traùi phieáu B (traùi phieáu coâng ty). Giaû söû 2 traùi phieáu naøy coù ruûi ro vôõ nôï ñeàu = 0, caùc yeáu toá khaùc nhö nhau trong thò tröôøng hoaøn haûo, möùc phaân boá ñeàu nhau laõi suaát caân baèng baèng nhau.

- 53 -

S iB

iA

SB

Möùc buø ruûi ro

io

iA

SA

S

Ruûi ro caoRuûi ro thaáp

Giaû söû traùi phieáu B coù ruûi ro vôõ nôï => caàu mua traùi phieáu B

=> cung quyõ cho vay ñoái vôùi TP B

=> laõi suaát caân baèng cuûa traùi phieáu B

Ñoàng thôøi ngöôøi daân chuyeån sang ñaàu tö cho traùi phieáu A nhieàu hôn

=> cung quyõ cho vay ñoái vôùi traùi phieáu A

=> laõi suaát caân baèng cuûa traùi phieáu A

Cheânh leäch giöûa iA vaø iB ñöôïc goïi laø möùc buø ruûi ro, noù giaûi thích taïi sao khi ruûi ro taêng thì laõi suaát treân thò tröôøng ñoù taêng.

b. Tính loûng (tính thanh khoaûn) - Theå hieän khaû naêng chuyeån ñoåi töø coâng cuï taøi chính ra tieàn

maët nhanh hay chaäm vaø chi phí chuyeån ñoåi nhieàu hay ít. - Moäi taøi saûn taøi chính coù:

+ Tính loûng cao: taøi saûn taøi chính ñoù haáp daãn ñoái vôùi nhaø ñaàu tö caàu taøi saûn cung quyõ cho vay laõi suaát

+ Tính loûng thaáp: taøi saûn taøi chính ñoù keùm haáp daãn ñoái vôùi nhaø ñaàu tö caàu taøi saûn cung quyõ cho vay laõi suaát

-Cheânh leäch laõi suaát giöõa coâng cuï nôï coù tính loûng cao hôn vaø coâng cuï nôï coù tính loûng thaáp hôn goïi laø möùc buø tính loûng (hay phuï thu thanh khoaûn) laø khoaûn laõi phuï theâm cho caùc nhaø ñaàu tö vì söï hy sinh thanh khoaûn cuûa hoï.

c. Thueá - Laø chính saùch thueá nhaém vaøo thu nhaäp töø ñaàu tö traùi

phieáu. Noù aûnh höôûng ñeán tyû suaát sinh lôïi giaûm laøm giaûm thu nhaäp töø traùi phieáu.

- 54 -

D

So

SiB

iA

Möùc buø tính loûng

D S

SA

ioiA

Taøi saûn taøi chính coù tính loûng cao

Taøi saûn taøi chính coù tính loûng thaáp

- Neáu Nhaø nöôùc taêng thueá => giaûm lôïi nhuaän töø traùi phieáu=> caàu mua traùi phieáu ñoù => cung quyõ cho vay => laõi suaát

3. YÙ nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu caáu truùc ruûi ro cuûa laõi suaát

- Ñöôïc söû duïng trong vieäc laäp moâ hình döï baùo thöông maïi ñeå döï baùo nhöõng bieán ñoäng töông lai trong hoaït ñoäng kinh teá.

- Chính phuû söû duïng ñeå kieán nhöõng bieán ñoäng trong bieán soá kinh teá: toång saûn phaåm cuûa neàn kinh teá, giaù caû, … döï ñònh thu thueá, chi traû löông vaø chæ ñaïo caùc quyeát ñònh.

- Nhaø kinh doanh söû duïng ñeå ñöa ra nhöõng quyeát ñònh ñaàu tö, saûn xuaát vaø vieäc laøm.

4. Söï thay ñoåi cuûa caáu truùc ruûi ro laõi suaát cuûa traùi phieáu doanh nghieäp vaø traùi phieáu chính phuû neáu chính phuû tuyeân boá baûo laõnh thanh toaùn cho traùi phieáu doanh nghieäp

- 55 -

5.

- Luùc ñaàu, cung caàu quyõ cho vay ôû 2 thò tröôøng traùi phieáu naøy gioáng nhau laõi suaát caân baèng cuûa 2 thò tröôøng naøy baèng nhau möùc buø ruûi ro = 0- Sau khi chính phuû tuyeân boá baûo laõnh thanh toaùn cho traùi

phieáu doanh nghieäp, caàu traùi phieáu doanh nghieäp cung quyõ cho vay treân thò tröôøng naøy laõi suaát caân baèng treân thò tröôøng traùi phieáu - Ñoàng thôøi caàn traùi phieáu chính phuû cung quyõ cho vay treân thò tröôøng naøy laõi suaát caân baèng treân thò tröôøng traùi phieáu chính

phuû Möùc buø ruûi ro = iA - iB

CAÂU 63 – 64Khaùi nieäm caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát. Veõ vaø giaûi thích

ñoà thò minh hoaï caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát (trong 4 tröôøng hôïp khaùc nhau). Vaän duïng lyù thuyeát döï tính (kyø voïng) ñeå giaûn thích caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát trong tröôøng hôïp ñöôøng ñoà thò hình guø vaø vaän duïng lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân ñeå giaûi thích caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát trong tröôøng hôïp ñöôøng ñoà thò laõi suaát naèm ngang.

1. Khaùi nieäm caáu truùc kyø haïn laõi suaát : Caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát laø tín töông quan veà laõi suaát giöõa caùc coâng cuï nôï coù cuøng ñaëc tính veà ruûi ro, tính loûng vaø thueá nhöng coù kyø haïn thanh toaùn khaùc nhau.

2. Caùc daïng caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát

- 56 -

SB

Q

SD SA

S

iAiB

D

ro

rB

QThò tröôøng traùi phieáu chính phuû

Thò tröôøng traùi phieáu doanh nghieäp

Hoaøn voán i

Kyø haïn thanh toaùn

- 57 -

Laõi suaát ngaén haïn < laõi suaát daøi haïn

Laõi suaát ngaén haïn < laõi suaát daøi haïn

3. Lyù thuyeát döï tính Theo lyù thuyeá döï tính, caùc coâng cuï nôï coù caáu truùc ruûi ru nhö nhau,

coù kyø haïn thanh toaùn khaùc nhau laø nhöõng cpoâng cuï nôï coù theå thay theá hoaøn haûo neáu nhö lôïi töùc döï tính baèng nhau.

Do ñoù, laõi suaát cuûa coâng cuï nôï daøi haïn seõ baèng trung bình cuûa caùc laõi suaát ngaén haïn döï tính trong suoát thôøi haïn cuûa coâng cuï nôï ñoù. Toång quaùt: Laõi suaát cuûa coâng cuï nôï coù kyø haïn nhöõng giai

ñoaïn baèng trung bình caùc laõi suaát coù kyø haïn 1 giai ñoaïn trong quaù trình toàn taïi nhöõng giai ñoaïn cuûa coâng cuï nôï

int = (it + it+1 + … + it+n-1) / nLyù thuyeát döï tính cung caáp cô sôû ñeå giaûi thích söï thay ñoåi cuûa

caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát ôû nhöõng thôøi ñieåm khaùc nhau - Ñöôøng laõi suaát naèm ngang chæ ra raèng, döï tính laõi suaát ngaên

haïn töông lai seõ töông töï nhö laõi suaát ngaên haïn hieän haønh, do ñoù, laõi suaát ngaén haïn hieän taïi vaø laõi suaát daøi haïn trong hieän taïi baèng nhau.

- Ñöôøng laõi suaát doác leân, laõi suaát ngaén haïn ñöôïc döï tính taêng trong töông lai, do ñoù, laøm cho laõi suaát daøi haïn trong hieän taïi taêng.

- Ñöôøng laõi suaát ngaén haïn doác xuoáng, troâng ñôïi laõi suaát ngaén haïn seõ giaûm trong töông lai so vôùi hieän haønh, do ñoù laøm giaûm laõi suaát hieän haønh.

Lyù thuyeát döï tính cuõng giaûi thích vì sao nhöõng laõi suaát cuûa caùc coâng cuï nôï coù kyø haïn thanh toaùn khaùc nhau dieãn bieán theo nhau (ñoà thò hình guø): moät söï taêng leân ôû laõi suaát ngaén haïn cuõng seõ laøm taêng caùc laõi suaát daøi haïn laõi suaát ngaén haïn vaø daøi haïn dieãn bieán theo nhau.

Öu ñieåm : giaûi thích ñöôïc hieän töôïng dieãn bieán theo nhau cuûa laõi suaát

Nhöôïc ñieåm : khoâng giaûi thích ñöôïc taïi sao ñöôøng laõi suaát doác leân: caùc ñöôøng laõi suaát thöôøng doác leân, haøm yù raèng caùc laõi suaát ngaén haïn troâng ñôïi taêng leân trong töông lai; nhöng trong thöïc tieãn, caùc laõi suaát ngaén haïn coù khaû naêng suït giaûm y nhö khaû naêng taêng leân 9töùc laø thöôøng laõi suaát ngaén haïn < laõi suaát daøi haïn)

- Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân Laø söï keát hôïp hoaøn haûo cuûa 2 lyù thuyeát: döï tính vaø thò tröôøng

phaân caùch. Theo lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân: - Caùc coâng cuï nôï coù kyø haïn thanh toaùn khaùc nhau coù theå

thay theá nhau nhöng ñoù khoâng phaûi laø söï thay theá hoaøn haûo, vì coøn phaûi tính ñeán kyø haïn thanh toaùn.

- 58 -

Laõi suaát ngaén haïn = laõi suaát daøi haïn

Daïng phöùc taïp

- Caùc nhaø ñaàu tö coù theå ñaàu tö vaøo coâng cuï nôï keùm öa thích hôn neáu nhö coù moät möùc lôïi töùc döï tính cao hôn, nghóa laø ñöôïc buø ñaép moät khoaûn phuï thu goïi laø möùc buø kyø haïn.

Laõi suaát cuûa moät traùi phieáu daøi haïn seõ baèng trung bình cuûa nhöõng laõi suaát ngaén haïn ñöôïc troâng ñôïi, xuaát hieän trong thôøi gian toàn taïi cuûa traùi phieáu daøi haïn ñoù coäng vôùi möùc buø kyø haïn cuûa traùi phieáu. Toång quaùt: Laõi suaát treân 1 traùi phieáu coù kyø haïn thanh toaùn

nhöõng thôøi kyø seõ baèng soá trung bình cuûa caùc laõi suaát cuûa traùi phieáu coù kyø haïn thanh toaùn 1 thôøi kyø döï tính trong suoát voøng ñôøi cuûa traùi phieáu coäng vôùi möùc buø kyø haïn cho moät thôøi kyø

int = int = (it + it+1 + … + it+n-1) / n + knt Lyù thuyeát moâi tröôøng öu tieân ñaõ giaûi thích ñöôïc caùc vaán ñeà quan

troïng sau: - Laõi suaát cuûa traùi phieáu coù kyø haïn thanh toaùn khaùc nhau coù

xu höôùng dieãn bieán theo nhau trong suoát thôøi gian. - Caùc ñöôøng laõi suaát hoaøn voán thöôøng doác leân- Khi caùc laõi suaát ngaén haïn hieän haønh ôû möùc thaáp, caùc

ñöôøng laõi suaát hoaøn voán deã coù theå höôùng doác leân vaø ngöôïc laïi. - Ñöôøng laõi suaát hoaøn voán doác leân laø bieåu hieän laõi suaát

ngaén haïn ñöôïc troâng ñôïi seõ taêng leân- Ñöôøng laõi suaát doác leân thoai thoaûi laø bieåu hieän laõi suaát

ngaén haïn ñöôïc troâng ñôïi giöõ nguyeân- Ñöôøng laõi suaát doác leân thoai thoaûi laø bieåu hieän laõi suaát

ngaén haïn ñöôïc troâng ñôïi seõ giaûm suùt maïnh CAÂU 66Khaùi nieäm caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát. Giaû söû lyù

thuyeát döï tính ñöôïc chaáp nhaän khi giaûn thích caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát, haõy tính möùc laõi suaát cho caùc thôøi haïn töø 1 ñeán 5 naêm vaø bieåu dieãn ñöôøng cong laõi suaát treân ñoà thò khi bieát caùc möùc laõi suaát ngaên haïn döï tính nhö sau: 5%, 6%, 7%, 6%, 5%.

1. Khaùi nieäm caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát Caáu truùc kyø haïn cuûa laõi suaát laø tính töông quan veà laõi suaát giöõa

caùc coâng cuï nôï coù cuøng ñaëc tính veà ruûi ro, tính loûng vaø thueá coù kyø haïn thanh toaùn khaùc nhau.

2. Veõ ñoà thò Möùc laõi suaát kyø haïn 1 naêm: 5%

2 naêm: (5% + 6%) / 2 = 5,5%

3 naêm: (5% + 6% + 7%) / 3 = 6%

4 naêm: (5% + 6% + 7% + 6%) / 4 = 6%

5 naêm: (5% + 6% + 7% + 6% + 5%) / 5 = 5,8%CAÂU 67Phaân tích taùc ñoäng cuûa laõi suaát. Trong thöïc teá, NHTW caùc

nöôùc ñaõ lôïi duïng khaû naêng taùc ñoäng cuûa laõi suaát ñeå thöïc hieän muïc tieâu chính saùch tieàn teä nhö theá naøo?

Laõi suaát chòu söï taùc ñoäng bôûi nhieàu yeáu toá. Ñoàng thôøi, ngöôïc laïi, laõi suaát cuõng coù taùc ñoäng ñoái vôùi nhieàu hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá.

1. Laõi suaát vaø ñaàu tö

- 59 -

Khi laõi suaát taêng cao, nhu caàu ñaàu tö giaûm, chi tieâu ñaàu tö coù keá hoaïch giaûm.

NHTW ñaõ lôïi duïng moái quan heä ñoù ñeå thöïc hieän muïc tieâu chính saùch tieàn teä. Khi muoán kích thích ñaàu tö, NHTW seõ thoâng qua caùc coâng cuï cuûa mình ñeå taùc ñoäng ñeán cung caàu tieàn teä ñeå laøm giaûm suaát vaø ngöôïc laïi.

2. Laõi suaát vaø chi tieâu tieâu duøng Thöïc teá ñaõ chöùng minh, laõi suaát coù taùc ñoäng moät caùch maïnh

meõ ñeán khuynh höùông tieâu duøng do ñoù taùc ñoäng maïnh meõ ñeán chi tieâu tieâu duøng.

Khi laõi suaát taêng (moïi thöù khaùc giöõ nguyeân khoâng ñoåi), chi phí cô hoäi cuûa vieäc naém giöõ tieàn taêng, do ñoù laøm naûy sinh khuynh höôùng tieát kieäm chi tieâu ñeå chuyeån tieàn vaøo lónh vöïc cho vay, laøm khuynh höôùng caän bieân tieâu duøng giaûm, daãn tôùi chi tieâu tieâu duøng giaûm.

Ngöôïc laïi, khi laõi suaát giaûm, seõ taùc ñoäng laøm cho khuynh höôùng caän bieân tieâu duøng taêng, daãn tôùi chi tieâu tieâu duøng taêng. Ñaëc bieät, vôùi nhöõng khoaûn chi tieâu tieâu duøng laâu beàn (nhö oâ toâ, nhaø cöûa…) thöôøng ñöôïc taøi trôï baèng tieàn ñi vay.

Nhaän thöùc ñöôïc moái quan heä naøy, NHTW ñaõ chuû ñoäng taùc ñoäng ñeå thöïc hieän muïc tieâu chính saùch tieàn teä. Khi NHTW muoán kích caàu baèng caùch kích thích tieâu duøng vaø ñaàu tö thì NHTW seõ thoâng qua caùc coâng cuï cuûa mình taùc ñoäng laøm giaûm laõi suaát (vaø ngöôïc laïi).

3. Laõi suaát vaø xuaát khaåu roøng Khi laõi suaát trong nöôùc taêng, seõ laøm giaûm tæ giaù hoái ñoaùi, do ñoù

laøm giaûm xuaát khaåu roøng.Nhaän thöùc ñöôïc moái quan heä naøy, NHTW ñaõ chuû ñoäng taùc ñoäng

leân laõi suaát ñeå thöïc hieän muïc tieâu chính saùch tieàn teä. Khi NHTW muoán kích caàu, taêng toång saûn phaåm baèng caùch taêng xuaát khaåu roøng thì NHTW seõ thoâng qua caùc coâng cuï cuûa mình laøm giaûm laõi suaát vaø ngöôïc laïi.

4. Laõi suaát vaø laïm phaùt Söï taêng giaûm laõi suaát ngaân haøng taùc ñoäng ñeán cung caàu quyõ

cho vay töø ñoù taùc ñoäng ñeán cung tieàn teä.NHTW coù theå söû duïng coâng cuï laõi suaát chieát khaáu ñeå thöïc hieän

muïc tieâu thaét chaët tieàn teä khi neàn kinh teá bò laïm phaùt nhaèm oån ñònh tieàn teä, oån ñònh giaù caû haøng hoaù, baèng caùch taêng laõi suaát chieát khaáu.

Hoaëc thöïc hieän chính saùch môû roäng tieán teä kích caàu, choáng giaûm phaùt tieàn teä, choáng suy thoaùi kinh teá baèng caùch giaûm laõi suaát chieát khaáu.

CHÖÔNG VIII LAÏM PHAÙT TIEÀN TEÄ

CÂU 68Trình bày khái niệm và phép đo lường lạm phát. Cho các số liệu : năm n là năm gốc, chỉ số

CPI năm n+1 là 125%, chỉ số CPI năm n+2 la170%, xác định tỉ lệ lạm phát năm n+2 và cho biết đây là loại lạm phát gì.

1. Khái niệm Lạm phát là hiện tương mức giá cả hàng hoá chung tăng lien tục và kéo dài trong một khoản thời

gian nhất định, thường là từ vài tháng trở lên.2. Biểu hiện của lạm phát - Mức giá cả hàng hoá chung tăng lien tục, kéo dài.- Giá trị tiền tệ giảm sút.- Giá các loại chứng khoán lien tục giảm.3. Các phép đo lường lạm phát

- 60 -

a. Chỉ số giá cả tiêu dùng xã hội – CPI - CPI đo lường mức giá bình quân của một nhóm hàng hoá và dịch vụ cần cho tiêu dùng

của các hộ gia đình (được lựa chọn) của một giai đoạn như tỷ lệ phần trăm của mức giá giai đoạn trước được gọi là năm gốc.

- CPI được tính cho toàn quốc và cho từng địa phương, được thông báo hàng tháng, tổ hợp của nhiều tháng và cho cả năm. Hiện nay ở Việt Nam, một rổ hàng hoá được lựa chọn bao gồm : 10 nhóm mặt hàng được chia thành 86 phân nhóm gồm 236 mặt hàng tiêu dùng chính và 64 dịch vụ. Quyền số gốc để tính mức giá bình quân là cơ cấu chi tiêu hộ gia đình, theo kết quả điều tra đời sống kinh tế hộ gia đình1995.

- Tỷ lệ lạm phát = [(Mức giá hiện tại - mức giá năm trước)/ mức giá năm trước]*100%.- Cách đo lường này cho phép so sánh sự biến động mức giá tiêu dùng theo thời gian

nhưng không phản ánh được sự thay đổi cơ cấu tiêu dùng của các hộ gia đình tức sự thay đổi về chất lượng hàng hoá, dịch vụ - một nhân tố rất quan trọng làm ảnh hưởng đến mức giá cả.

b. Chỉ số giảm phát tổng sản phẩm quốc nội –GDP - Chỉ số này đo lường mức giá bình quân của tất cả các hàng hoá và dịch vụ tạo nên tổng

sản phẩm quốc nội.- Chỉ số giảm phát GDP = ( GDP danh nghĩa / GDP thực tế )*100%.

Trong đó : GDP danh nghĩa đo lường sản lượng theo giá trị tiền tệ năm hiện tại ; GDP thưc tế đo lường sản lượng năm hiện tại theo giá năm được chọn làm gốc. Bài tập Tỷ lệ lạm phát n+2 =(170% - 125% ) / 125% =36% Đây là lạm phát phi mã.CÂU 69Nếu căn cứ vào cường độ, lạm phát bao gồm những loại gì? Trình bày khaí niệm và tác

động của từng loại lạm phát trên.1. Các loại lạm phát căn cứ vào tốc độ và tác động của lạm phát - Lạm phát vừa phải ( lạm phát thấp ) + Là loại lạm phát xảy ra khi giá cả hàng hóa tăng chậm, thường ở mức một con số một năm

( 0%<lạm phát thấp<10%)+ Đặc điểm :

Giá cả hàng hoá tăng chậm, ít ảnh hưởng đến tâm lý người tiêu dùng. Ít ảnh hưởng đến các hoạt động sản xuất kinh doanh. Đời sống của người dân hầu như cũng ít bị ảnh hưởng.

Chính vì thế trong những điều kiện nhất định ,người ta có thể lợi dụng loại lạm phát này để gia tăng đầu tư, mở rộng sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, giải quyết thêm công ăn việc làm cho người lao động.

- Lạm phát phi mã + Là loại lạm phát xảy ra khi giá cả hàng hoá tăng nhanh ở mức 2-3 con số một năm.+ Đặc điểm : Giá cả hàng hoá tăng nhanh lien tục lãi suất thực giảm xuống dưới 0 ảnh hưởng tiêu cực

đến tâm lý người dân, dân chúng không muốn giữ tiền mà muốn chuyển sang tích trữ bằng các tài sản hiện vật khác như vàng, ngoại tệ… và bắt đầu hoạt động đầu cơ tích trữ hàng hoá. Ảnh hưởng tiêu cực đến sản xuất kinh doanh nền kinh tế có thể rơi vào khủng hoảng.

Thất nghiệp gia tăng ảnh hưởng tiêu cực đến đời sống người dân.- Lạm phát siêu tốc ( siêu lạm phát ) + Là loại lạm phát mà giá cả hàng hoá tăng rất nhanh ở mức 4 con số một năm.+ Đặc điểm : Giá cả hàng hoá tăng rất nhanh, biến động bất thường người dân hoang mang hiện tượng

chạy trốn khỏi tiền tệ. Nền kinh tế rơi vào khủng hoảng, suy thoái trầm trọng.

Thất nghiệp tràn lan, đời sống người dân vô cùng khó khăn.- Cụ thể hơn, tác động của lạm phát phi mã và siêu lạm phát đối với nền kinh tế thể

hiện ở hai mặt sau :Tác động tới sự phân phối lại thu nhập và của cải :

+ Người bị thiệt hại từ lạm phát : những người làm công ăn lương có thu nhập ổn định; những người nắm giữ tài sản dưới hình thái tiền tệ, các chủ nợ cho vay dưới hình thái tiền tệ.

- 61 -

+ Người được lợi từ lạm phát : giai cấp tư sản, nhà nước vô sản : họ nắm giữ những tài sản khổng lồ, họ phát hành tiền đưa ra lưu thông bừa bãi thay vì phải vay nhân dân. Những người nắm giữ tài sản sưới hình thái hiện vật như hàng hoá, đất đai, nhà cửa, vàng bạc… ; các con nợ vay vốn dưới hình thái tiền tệ…

Tác động đến giá cả, sản lượng, việc làm :+ Lạm phát kéo dài làm cho giá cả mọi thứ tăng lên với tỉ lệ không bằng nhau, và tăng

nhanh nhất là giá cả các mặt hàng thiết yếu cho tiêu dùng và sản xuất.+ Khi hàng hoá khan hiếm, nạn đầu cơ có dịp phát triền mạnh làm cho giá cả càng hỗn

loạn, các chính phủ rất khó kiẻm soát các hoạt động kinh tế ngầm.+ Lạm phát kéo dài làm cho hàng loạt các doanh nghiệp vừa và nhỏ bị phá sản hoặc sản

xuất cầm chừng, số người thất nghiệp tăng lên làm nền kinh tế càng thêm khó khăn.CÂU 70 Thế nào là lạm phát cầu kéo? Phân tích các nguyên nhân gây ra lạm phát cầu kéo.1. Khái niệm Là loại lạm phát xảy ra khi cầu hàng hoá tăng nhanh vượt qua khả năng cung ứng hàng hoá của

nền kinh tế, kéo giá cả hàng hoá tăng lên theo.2. Nguyên nhân - Bội chi ngân sách nhà nước thường xuyên và kéo dài để phục vụ cho nhu cầu chi tiêu của

chính phủ. Nguyên nhân của tình trạng bội chi này là do chi tiêu lãng phí, tham nhũng tiêu cực, cơ chế tập trung bao cấp, bộ máy hành chính cồng kềnh đồng thời tiền lương tăng quá nhanh và chi phí cho an ninh quốc phòng quá cao Nhà nước chi ngân sách cho các chủ thể kinh tế, làm cho sức cầu tăng thêm nhưng cung san xuất không đáp ứng đủ dẫn đến việc in tiền khống hoặc là đi vay (vay nhân dân, vay NHTW, vay nước ngoài ) nhưng không có khả năng trả làm cho cung tiền tăng lên lạm phát tăng lên.

- Việc kiểm soát khối lượng tiền trong lưu thông của NHTW không chặt chẽ ( tức là phát hành tiền cơ sở quá nhiều và không kiểm soát được chặt chẽ khả năng tạo tiền của NHTM) làm cho khối lượng tiền trong lưu thông vượt quá khối lượng tiền cần thiết trong lưu thông.

- Bằng cách tạo thêm tiền qua hệ thống thanh toán chuyển khoản, các NHTM nếu không kiểm soát được số tiền đã cho vay, để nợ quá hạn và nợ khó đòi tăng lên, không thu hồi được vốn, làm mất cân bằng giữa tiền và hàng lạm phát tăng lên.

- Tiền lương tăng quá cao, tạo sức cầu hàng hoá lớn vượt quá khả năng cung ứng hàng hoá của nền kinh tế lạm phát tăng lên.

- Ngoài ra, có thể do các nguyên nhân về tâm lý như ảnh hưởng của các cuộc khủng hoảng về chính trị, quân sự,k inh tế, thiên tai… làm cho dân chúng hoang mang đổ xô đi mua vét hàng hoá, làm sức cầu hàng hoá gia tăng nhanh chóng, kéo giá cả hàng hoá tăng lên.

CÂU 71Thế nào là lạm phát chi phí đẩy? Phân tích các nguyên nhân gây ra lạm phát chi phí đẩy.1. Khái niệm Là loại lạm phát xảy ra khi chi phí sản xuất tăng, kéo giá cả hàng hoá tăng lên theo.2. Nguyên nhân - Do chi phí tiền lương trong một đơn vị sản phẩm tăng ( do tốc độ tăng của tiền lương cao

hơn tốc độ tăng của năng suất lao động) giá thành 1 đơn vị sản phẩm tăng giá bán của sản phẩm tăng. Tiền lương tăng có thể là do thị trường lao động trở nên khan hiếm,do yêu cầu đòi tăng lương của công đoàn hoặc do mức lạm phát dự tính tăng lên.

- Giá nguyên, nhiên vật liệu tăng cao do sự khan hiếm, do lạm phát xảy ra ở các nước xuất khẩu làm cho giá thành nhập khẩu nguyên vật liệu tăng lên hoặc do tỷ giá hối đoái tăng.

- Lãi suất thị trường biến động theo hướng gia tăng và kéo dài làm cho chi phí sử dụng vốn vay tăng lên.

- Thuế tăng ảnh hưởng tới mức sinh lời của hoạt động đầu tư, do đó giá cả tăng lên là tất yếu nhằm duy trì mức sinh lời thực tế.

- Trình độ quản lý kém, tổ chúc lao động không hợp lý, chi phí ngoài sản xuất gia tăng quá mức như chi phí tiếp khách, quảng cáo, tiêu cực phí…

CÂU 72Thế nào là cung tiền tệ? Trình bày các biện pháp thắt chặt cung tiền tệ để hạn chế và kiểm

soát lạm phát.1. Khái niệm

- 62 -

Là tổng các phương tiện tiền tệ thực tế trong lưu thông và được nắm giữ bởi các chủ thể trong nền kinh tế.

2. Các biện pháp thắt chặt cung tiền tệ để hạn chế và kiểm soát lạm phát - Đối với chính sách tiền tệ : thực hiện chính sách tiền tệ thắt chặt, thể hiện

+ Hạn chế tối đa việc làm gia tăng khối lượng tiền trong lưu thông bằng cách: kiểm soát chặt chẽ việc phát hành tiền mặt vào lưu thông; chấm dứt việc phát hành tiền để bù

đắp thiếu hụt ngân sách nhà nước, thực hiện nghiêm túc quan hệ tín dụng giữa ngân sách và ngân hàng. hạn chế khả năng cấp tín dụng của hệ thống ngân hàng thương mại, như tăng tỷ lệ dự trữ bắt

buộc, tăng lãi suất tái cấp vốn hoặc có thể ấn định hạn mức tín dụng cho các ngân hàng thương mại.

+ Thực hiện các biện pháp nhằm rút bớt khối lượng tiền thừa trong lưu thông như bán chứng khoán tại thị trường mở, xuất vàng, ngoại tệ bán, hoặc điều tiết tăng lãi suất…

- Đối với chính sách tài chính : phấn đấu nhằm hướng tới giảm tình trạng bội chi ngân sách thường xuyên bằng các biện pháp cương quyết

+ Thực thi chính sách tài chính thắt chặt như tiết giảm chi tiêu của chính phủ, giảm bớt các chi tiêu về văn hoá, y tế, xã hội, chi phí quốc phòng, an ninh….

+ Nỗ lực khơi tăng các nguồn thu ngân sách, như điều chỉnh thuế suất hợp lý, tăng thuế đánh vào những hàng hoá xa xỉ, cao cấp, không thiết yếu; đồng thời thực hiện chống tiêu cực, lãng phí, chống thất thu thuế.

- Thông qua chính sách thu nhập : trong thời kỳ xảy ra lạm phát cao, nếu chính phủ đặt trọng tâm chính sách vào việc hạn chế lạm phát, thì phải thi hành các biện pháp hạn chế việc tăng lương để làm giảm áp lực gia tăng cung tiền và có thể đẩy chi phí sản xuất tăng lên.

- Thông qua chính sách về lao động : trong điều kiện cần phải hạn chế, kiểm soát lạm phát, người ta phải chấp nhận một tỉ lệ thất nghiêp nhất định để mua một tỷ lê lạm phát thấp mong muốn.

CÂU 73Thế nào là cầu tiền tệ? Trình bày các biện pháp nhằm mở rộng cầu tiền tệ để hạn chế và

kiểm soát lạm phát.1. Khái niệm Mức cầu tiền tệ là tổng khối lượng tiền tệ cần đề đáp ứng nhu cầu trao đổi và nhu cầu tích luỹ giá

trị của các chủ thể trong nền kinh tế, trong điều kiện giá cả và các biến số vĩ mô cho trước.2. Các biện pháp mở rộng cầu tiền tệ để hạn chế và kiểm soát lạm phát - Thi hành các biện pháp nhằm gia tăng khối lượng hàng hoá cung ứng cho nền kinh tế

+ Gia tăng đầu tư phát triền sản xuất để tăng cường hàng hoá cung ứng cho nền kinh tế, đây không chỉ là biện pháp trước mắt mà còn là biện pháp về lâu dài.

+ Trước mắt, cần đẩy mạnh nhập khẩu hàng hoá thiết yếu cung ứng cho nền kinh tế, giảm mất cân bằng giữa cung-cầu hàng hoá.

+ Xuất vàng, ngoại tệ để bán, một mặt giúp thu hút tiền từ lưu thông về ngân hàng, mặt khác làm giảm cơn sốt về vàng, ngoại tệ trên thị trường.

- Thi hành các biện pháp nhằm ổn định giá cả + Trong điều kiện sức ép lạm phát tăng cao, nhà nước có thể thực hiện việc ấn định và

kiểm soát giá cả, nhất là đối với các hàng hoá đầu mối, nguyên vật liệu, hàng hoá tiêu dùng thiết yếu… Tuy nhiên, biện pháp này chỉ có tác động nhất thời vì trong nền kinh tế thị trường, nhà nước khó có thể kiểm soát hoàn toàn giá cả bằng biện pháp hành chính một cách lâu dài được.

+ Thi hành các chính sách nhằm xây dựng môi trường cạnh tranh hoàn hảo, thực hiện tự do hoá mậu dịch để hàng hoá có thể dịch chuyển, điều hoà giữa nơi thừa và thiếu.

+ Nới lỏng hàng rào thuế quan, thực hiện các chính sách khuey61n khích nhập khẩu hàng hoá với giá rẻ cung ứng cho nền kinh tế.

CÂU 74Thế nào là giảm phát tiền tệ? Trình bày những biện pháp cơ bản có thể áp dụng để thực

hiện mục tiêu kích cầu hạn chế giảm phát tiền tệ. Liên hệ thực tiễn Việt Nam.1. Khái niệm : Là hiện tượng mức giá cả chung của hàng hoá giảm trong một thời gian tương đối dài. Trên thực

tế, giảm phát cũng gây thiệt hại cho nền kinh tế không kém gì lạm phát. Khi có giảm phát thì hàng

- 63 -

hoá ế ẩm, không bán được do sức mua của dân bị giảm sút. Các doanh nghiệp thiếu vốn đầu tư cho sản xuất kinh doanh, số người thất nghiệp tăng lên làm cho sức mua của xã hội giảm.

2. Những biện pháp cơ bản để thực hiện mục tiêu kích cầu hạn chế giảm phát tiền tệ + Việc đầu tiên là chính phủ phải giảm thuế. Khi giảm thuế thì thu nhập thực của người

dân sẽ tăng và do đó họ sẽ có khuynh hướng tiêu dùng nhiều hơn lợi nhuận của nhà đầu tư tăng lên khuyến khích đầu tư nhiều hơn.

+ Tăng chi ngân sách cho việc xây dựng cơ bản và đầu tư phát triển như xây dựng cơ sở hạ tầng, đường cầu, bệnh viện, trường học…

+ Nhà nước cũng cần có các biện pháp cụ thể để khuyến khích xuất khẩu như trợ giá, giảm thuế, miễn thuế, mở những văn phòng đại diện để giới thiệu sản phẩm của Việt Nam tại nước ngoài, cho các doanh nghiệp xuất khẩu được hưởng chính sách ưu đãi về lãi suất trong vay vốn.

3. Liên hệ thực tiễn Việt Nam Ở Việt Nam, nhiều năm gần đây đã kiềm chế, đẩy lùi lạm phát từ trên 400% (1986) xuống dưới

5% ( 1996). Từ 1/1996 đến nay đã xuất hiện giảm phát. Trong năm 1996, có 4 tháng lạm phát xuống tới mức âm dưới 0% như -0.5% (5/1996), -0.5% ( 6/1996), -0.7% ( 7/1996), -0.4% (8/1996). Sang 7 có 3 tháng giảm phát : -0.3% ( 3/97),-0.3% ( 4/97), 0.3% (5/97).

Để khắc phục hậu quả do giảm phát gây ra, Nhà nước đã có một số giải pháp đồng bộ tích cực ngăn ngừa xu hướng giảm sút của hệ thống giá cả trong nước, kích thích cầu trong nước qua các mặt :

+ Ngành tài chính đẩy mạnh chi ngân sách cho xây dựng cơ bản và đầu tư phát triển.+ Ngành ngân hàng cung cấp đủ vốn cho các doanh nghiệp để khắc phục tình trạng ngân

hàng thừa tiền còn các doanh nghiệp thì thiếu vốn huy động.+ Ngừng nhập khẩu những mặt hàng tồn kho đang dư thừa và những mặt hàng trong

nước có thể sản xuất được.+ Ngăn chặn tình trạng nhập lậu hàng hoá và trốn thuế.+ Loại hỏ các thủ tục phiền hà gây khó khăn cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước,

nhằm khuyến khích họ tăng cường vốn vào đầu tư sản xuất kinh doanh theo kế hoạch.

CHÖÔNG IXCHÍNH SAÙCH TIEÀN TEÄ

CAÂU 75Khaùi nieäm chính saùch tieàn teä. Trình baøy muïc tieâu cuûa chính

saùch tieàn teä. Taïi sao ñeû ñaït ñöôïc muïc tieâu cuoái cuøng, NHTW caùc nöôùc thöônøg xaùc ñònh caùc muïc tieâu trung gian caàn ñaït ñöôïc tröôùc khi ñaït muïc tieâu cuoái cuøng?

1. Khaùi nieäm CSTT CSTT laø moät trong nhöõng chính saùch kinh teá vó moâ maø trong ñoù

NHTW, thoâng qua caùc coâng cuï cuûa mình thöïc hieän vieäc kieåm soaùt vaø ñieàu tieát khoái löôïng tieàn cung öùng caên cöù vaøo nhu caàu tieànteä cuûa neàn kinh teá, nhaèm ñaït caùc muïc tieâu veà giaù caû, saûn löôïng vaø coâng aên vieäc laøm.

- Khi neàn kinh teá coù daáu hieäu suy thoaùi thöïc hieän CSTT môû roäng taïo khaû naêng vaø ñieàu kieän khuyeán khích ñaàu tö môû roäng saûn xuaát, taïo theâm coâng aên vieäc laøm.

- Khi neàn kinh teá coù daáu hieäu laïm phaùt thöïc hieän CSTT thaét chaët haïn cheá ñaàu tö, kìm haõm söï taêng tröôûng quaù möùc cuûa neàn kinh teá.

2. Muïc tieâu cuoái cuøng cuûa CSTT Muïc tieâu cuoái cuøng cuûa CSTT raát ña daïng tuøy theo töøng quoác gia,

töøng thôøi kyø nhöng nhìn chung coù 3 muïc tieâu thöôøng ñeà caäp sau: a. OÅn ñònh giaù trò tieàn teä - OÅn ñònh giaù trò tieàn teä laø muïc tieân haøng ñaàu cuûa CSTT vaø

laø muïc tieâu daøi haïn+ OÅn ñònh giaù trò ñoái noäi cuûa tieàn teä: giaù trò ñoái noäi cuûa ñoàng

tieàn laø söùc mua cuûa noù ñoái vôùi haønghoaù dòch vuï treân thò tröôøng

- 64 -

trong nöôùc. Söùc mua cuûa ñoàng tieàn bieán ñoåi ngöôïc chieàu vôùi giaù caû haøng hoaù, dòch vuï. Vì vaäy, ñeå oån ñònh ñöôïc söùc mau, CSTT phaûi oån ñònh giaù caû haøng hoaù, dòch vuï vaø ñieàu naøy cuõng coù nghóa laø kieåm soaùt ñöôïc laïm phaùt oån ñònh taâm lyù ngöôøi daân.

+ OÅn ñònh giaù trò ñoái ngoaïi cuûa tieàn teä: laø oån ñònh ñöôïc giaù trò cuûa noäi teä vôùi caùc ngoaïi teä maïnh khaùc bieåu hieän thoâng qua tyû giaù hoái ñoaùi. Tyû giaù hoái ñoaùi laø moät ñaïi löôïng nhaïy caûm, söï bieán ñoäng cuûa noù lieân quan tôùi raát nhieàu yeáu toá:

* Giaù thaønh saûn phaåm xuaát nhaäp khaåu * Caùn caân thanh toaùn quoác teá * Möùc ñoä laïm phaùt cuûa ñoàng tieàn lieân heä * Chính saùch can thieäp tyû giaù cuûa Nhaø nöôùc * Yeáu toá taâm lyù, döï ñoaùn

töø ñoù aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát, ñaàu tö trong nöôc. - Muoán oån ñònh giaù trò tieàn teä vaø kinh teá trong nöôùc phaûi coù

bieän phaùt oå ñònh giaù caû haøng hoaù, dòch vuï vaø tyû giaù hoái ñoaùi. Vieäc oån dònh giaù trò tieàn teä ñöôïc coi laø ñieàu kieän tieân quyeát, laøm tieàn ñeà cho caùc muïc tieâu vó moâ khaùc.

b. Thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá - OÅn ñònh giaù trò tieàn teä laø tieàn ñeà cho muïc tieâu taêng tröôûng

kinh teá - Taêng tröôûng kinh teá laø muïc tieâu cuoái cuøng cuûa CSTT ôû baát

kyø quoác gia naøo. CSTT phaûi ñaûm baûo saûn löôïng thöïc cuûa neàn kinh teá lieân tuïc taêng so vôùi naêm tröùôc ñaõ loaïi tröø yeáu toá bieán ñoäng giaù caû. (hay khi tyû leä gia taêng toång saûn phaåm quoác noäi GDP lôùn hôn nhòp ñoä taêng daân soá seõ coù taêng tröôûng kinh teá).

- Moät neàn kinh teá coù toác ñoä taêng tröôûng oån ñònh laø neàn taûng cho moïi söï oån ñònh, ñaûm baûo chính saùch xaõ hoäi ñöôïc thoaû maõn, caên cöù oån ñònh tieàn teä trong nöôùc, caûi thieän caùn caân thanh toaùn quoác teá moät neàn kinh teá phoàn vinh vaø tieán boä xaõ hoäi.

c. Taïo vieäc laøm, giaûm thaát nghieäp - Ñaây laø muïc tieâu khoâng keùm phaàn quan troïng beân caïnh muïc

tieâu taêng tröôûng kinh teá, vì: + Thaát nghieäp cao gaây khoù khaên veà maët taøi chính cho caùc

hoägia ñình, xaõ hoäi baát oån ñònh (teä naïn xaõ hoäi) + Thaát nghieäp cao thöøa nhöõng ngöôøi lao ñoäng ngoài khoâng

caùc nguoàn taøi nguyeân khoâng ñöôïc ñöa vaøo söû duïng saûn phaåm saûn xuaát giaûm neàn kinh teá ñi xuoáng

- Ñaûm baûo coâng aên vieäc khoâng coù nghóa laø tyû leä thaát nghieäp baèng 0, maø laø moät möùc treân soá khoâng phuø hôïp vôùi vieäc laøm ñaày ñuû vaø taïi möùc naøy caàn cuûa lao ñoäng ngang baèng cung caáp lao ñoäng. Möùc thaát nghieäp naøy goïi laø tyû leä thaát nghieäp töï nheân. Cho neân, moãi quoác gia caàn xaùc ñònh moät tyû leä thaát nghieäp töï nhieân ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy.

Moái quan heä giöõa caùc muïc tieâu - Thaát nghieäp vaø taêng tröôûng khoâng coù söï maâu thuaãn caû

trong ngaén haïn vaø daøi haïn. Coâng aên vieäc laøm cao seõ thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá vaø ngöôïc laïi.

- Taêng tröôûng kinh teá vaø oån ñònh giaù caû (kieåm soaùt laïm phaùt) maâu thuaãn nhau trong ngaénhaïn nhöng laïi boå sung nhau trong daøi haïn.

+ Trong ngaén haïn, oån ñònh giaù trò tieàn teä phaûi thöïc hieän CSTT thaét chaët hay môû roäng tieàn teä moät caùch hôïp lyù coù theå phaûi duy trì moät möùc laïm phaùt hay thaät nghieäp naøo ñoù.

- 65 -

* Khi neàn kinh teá kieàm cheá naïn laïm phaùt thì laïi coù nguy cô taêng tröôûng kinh teá giaûm, deã daãn ñeán suy thoaùi vaø thaát nghieäp cao.

* Khi môû roäng ñaàu tö, khaéc phuïc ñöôïc tình traïng suy thoaùi, taïo taêng tröôûng kinh teá vaø coâng aên vieäc laøm cao thì laïi khoù kieàm cheá ñöôïc laïm phaùt.

+ Trong daøi haïn, oån ñònh giaù trò tieàn teä seõ taïo ra moâi tröôøng ñaàu tö oån ñònh thuùc ñaåy taêng tröôûng kinh teá, taïo coâng aên vieäc laøm.

3. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu cuoái cuøng, NHTW caùc nöôùc thöôøng xaùc ñònh caùc muïc tieâu trung gian tröôùc khi ñaït ñeán muïc tieâu cuoái cuûa CSTT vì:

Vôùi CSTT ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu cuoái cuøng thì thôøi gian thöïc hieän töông ñoái laâu môùi thaáydc keát quaû coù theå laø sau 1, 2 naêm, khi ñoù seõ laø quaù muoän vaø khoâng hieäu quaû neáu NHTW ñôïi caùc daáu hieäu veà giaù caû, tyû giaù, thaát nghieäp ñeå ñieàu chænh caùc coâng cuï kòp thôøi. Vì vaäy, ñeå khaéc phuïc haïn cheá naøy, caùc NHTW thöôøng xaùc ñònh muïctieâu trung gian tröôùc khi ñaùt muïc tieâu cuoái cuøng, ñeà töø ñoù coù theå phaùt hieän ñöôïc nhöõng sai soùt vaø kòp thôøi ñieàu chænh ñeå CSTT ñöôïc ñöa ra ñaït hieäu quaû cao nhaát veà laâu daøi.

CÂU 76Trình bày các chỉ tiêu sử dụng làm mục tiêu trung gian của chính sách tiền tệ. Trình bày

cơ chế dẫn truyền tác động của các mục tiêu trung gian đến mục tiêu cuối cùng của chính sách tiền tệ.

1. Tiêu chuẩn để chọn các chỉ tiêu làm mục tiêu trung gian - Có thể đo lường được : các mục tiêu trung gian phải đo lường được một cách chính xác

và nhanh chóng, phản ánh tình trạng của chính sách tiền tệ nhanh hơn mục tiêu cuối cùng, NHTW dễ nhận biết để điều chỉnh hướng tác động khi cần thiết.

- Có thể kiểm soát được.- Có mối liên hệ chặt chẽ với mục tiêu cuối cùng ( tiêu chuẩn quan trọng nhất ).

2. Các chỉ tiêu sử dụng làm mục tiêu trung gian Tổng khối lượng tiền cung ứng ( M1, M2, M3): nếu NHTW chọn tổng lượng tiền cung

ứng làm mục tiêu trung gian với tốc độ tăng là X% để đạt được mức tiền cung ứng tại M* xác định và lãi suất tương ứng là i* thì NHTW buộc phải chấp nhận sự thay đổi của lãi suất vì sự biến động tất yếu của nhu cầu tiền tệ trong nền kinh tế. Trong thực tế, lượng cầu tiền MD thay đổi sẽ làm lãi suất thay đổi theo.

Chỉ tiêu lãi suất : nếu NHTW chọn và duy trì mức lãi suất mục tiêu là i* = y%, mức cầu tiền tệ tương ứng sẽ là MD* tại mức cung tiền tệ M*. Khi cầu tiền thay đổi, để đạt được mục tiêu lãi suất, NHTW buộc phải thay đổi mức cung tiền nhằm ngăn cản sự tăng lên hoặc giảm xuống của lãi suất, kéo theo sự biến đổi của lượng tiền cơ sở.

- 66 -

i”i*

i’

lượng tiền cung ứng

MD*MD”

MD’

3. Lựa chọn mục tiêu trung gian

Việc lựa chọn lãi suất hay lượng tiền cung ứng làm mục tiêu trung gian tuỳ thuộc vào mức độ biến động tương đối của nhu cầu tiền tệ so với nhu cầu hàng hoá được phản ánh thông qua sự biến động tương đối của đường IS so với LM trong mô hình IS-LM ( IS mô tả sự cân bằng của thị trường sản phẩm – mô tả tác động của lãi suất đối vớisản lượng cân bằng; LM mô tả sự cân bằng của thị trường tiền tệ - mô tả tác động của sản lượng đối với lãi suất cân bằng).

TH1) Đường IS biến động mạnh hơn đường LM : ta sẽ chọn mục tiêu tổng lượng tiền cung ứng làm mục tiêu trung gian.

Nếu i* làm mục tiêu trung gian NHTW phải thường xuyên thay đổi khối lượng tiền cung ứng mỗi khi mức lãi suất thị trường biến động lớn hơn hoặc nhỏ hơn mức lãi suất i* bởi sự dao động của đường IS LM dịch sang phải hoặc sang trái mức sản lượng biến động từ Y’ đến Y”.

Nếu lượng tiền cung ứng làm mục tiêu trung gian thì NHTW cố định đường LM tại LM* để đạt được mức sản lượng mục tiêu tại Y*. Vì lượng tiền cung ứng không thay đổi nên mức sản lượng sẽ biến động từ Y’m đến Y”m sản lượng thực tế sẽ gần với sản lượng tiềm năng hơn.

TH2) Đường LM biến động mạnh hơn đường IS : lựa chọn lãi suất làm mục tiêu trung gian sẽ thích hợp hơn.

- 67 -

GDP thực tế

i*

IS’ IS*IS” LM

Y’ Y’m Y* Y”m Y”

Vì đường LM không cố định nên khi tổng lượng tiền cung ứng được cố định tại mức mục tiêu, tổng sản lượng quốc dân sẽ dao động từ Y’m đến Y”m.

Nếu lãi suất i* được chọn làm mục tiêu, mọi biến động của mức cầu tiền tệ sẽ dẫn đến những biến động tương ứng của mức cung tiền tệ nhằm duy trì mức lãi suất cố định tại i* LM cố định mức sản lượng cố định tại Y*. Hiên nay, NHNNVN chọn khối tiền M2 làm chỉ tiêu trung gian vì sự biến động của nó hoàn

toàn phù hợp với sự biến động của mức giá và sản lượng trong thập kỷ 90. Tuy nhiên , chính sách lãi suất ấn định phần nào làm giảm hiệu quả của mục tiêu trung gian này.

Ngoài 2 chỉ tiêu trên còn có các chỉ tiêu khác như tổng khối lượng tín dụng, tỷ giá…. Tuy nhiên quan hệ của chúng với các mục tiêu cuối cùng rất phức tạp và không rõ rang. Do đó, chúng thường được sử dụng kèm với 2 chỉ tiêu chính trên.

4. Cơ chế dẫn truyền

- Đối với chỉ tiêu lượng tiền cung ứng : ảnh hưởng đến đầu tư, đến việc mở rộng phát triển sản xuất. Ngoài ra, cung tiền = cầu tiền khắc phục lạm phát.

- Đối với chỉ tiêu lãi suất : chi phí của tín dụng sẽ ảnh hưởng đến đầu tư.

CÂU 77Trình bày các chỉ tiêu sử dụng làm mục tiêu hoạt động của chính sách tiền tệ. trình bày cơ

chế dẫn truyền tác động của các mục tiêu hoạt động đến mục tiêu trung gian của chính sách tiền tệ.

1. Tiêu chuẩn lựa chọn chỉ tiêu làm mục tiêu hoạt động

- Phải đo lường được nhằm tránh sự suy diễn thiếu chính xác làm sai lệch dấu hiệu của chính sách tiền tệ.

- Phải có mối quan hệ trực tiếp và ổn định với các công cụ của chính sách tiền tệ.- Có mối quan hệ chặt chẽ và ổn định với các mục tiêu trung gian được lựa chọn.

2. Các chỉ tiêu

- Lãi suất liên ngân hàng : trước hết căn cứ vào mục tiêu trung gian được lựa chọn, chẳng hạn lượng tiền cung ứng M* mức cầu tiền được tính toán để xác định mức lãi suất tại điểm cân

- 68 -

i*

LM’

LM* LM”

IS

GDP thực tế

Y’m Y* Y”m

bằng cung cầu tiền. trên cơ sở đó, mức lãi suất lien ngân hàng cụ thể được xác định nhằm đạt được mục tiêu trung gian.

- Dự trữ không vay : là lượng dự trữ có được thông qua thị trường mở. Cơ chế điều hành dự trữ không vay có hiệu quả khi có các dự tính chính xác về dự trữ đi vay, nhu cầu nắm giữ tiền của công chúng và hệ số nhân tiền. quan trọng hơn, mối quan hệ giữa dự trữ không vay và khối tiền cung ứng phải chặt chẽ.

- Dự trữ đi vay : những cố gắng để đạt được mục tiêu hoạt động này có tác dụng làm giảm nhẹ sự biến động của mức lãi suất. Khi lãi suất cho vay của các NHTM tăng lên, nhu cầu vay của các NHTM tăng lên thúc đẩy nhu cầu bổ sung vốn từ NHTW mức dự trữ đi vay có thể vượt quá mức mục tiêu và buộc NHTW phải tăng thêm mức dự trữ không vay thông qua nghiệp vụ thị trường mở lãi suất giảm xuống tổng lượng tiền cung ứng tăng lên việc lựa chọn mục tiêu hoạt động này thực chất là lựa chọn lãi suất làm mục tiêu trung gian.

3. Cô cheá daãn truyeàn töø muïc tieâu hoaït ñoäng ñeán muïc tieâu trung gian:

CAÂU 78 + 79Trình baøy caùc coâng cuï cuûa chính saùch tieàn teä. Taïi sao goïi

laø coâng cuï tröïc tieáp, coâng cuï giaùn tieáp. Öu ñieåm cuûa coâng cuï giaùn tieáp so vôùi coâng cuï tröïc tieáp.

1. Caùc coâng cuï cuûa chính saùch tieàn teä Coâng cuï chính saùch tieàn teä laø caùc hoaït ñoäng ñöôïc thöïc hieän tröïc

tieáp bôûi ngaân haøng trung öông nhaèm aûnh höôûng tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp ñeán khoái löôïng tieàn trong löu thoâng vaø laõi suaát, töø ñoù maø ñaït ñöôïc muïc tieâu caùc chính saùch tieàn teä.

Coâng cuï tröïc tieáp: Haïn möùc tín duïng laø haïn möùc soá dö tín duïng toái ña maø caùc

ngaân haøng, toå chöùc tín duïng ñöôïc pheùp cho vay ra trong moät thôøi ñieåm nhaát ñònh do ngaân haøng trung öông aán ñònh töøng thôøi kì. Coâng cuï naøy thöôøng ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp laïm phaùt cao nhaèm khoáng cheá tröïc tieáp vaø ngay laäp töùc löôïng tín duïng cung öùng.

Cô cheá taùc ñoäng: khi ngaân haøng trung öông caàn thu heïp möùc cung tieàn teä nhaèm thöïc hieän chính saùch tieàn teä thaét chaët ñeå haïn cheá laïm phaùt, ngaân haøng trung öông seõ tính toaùn khoái löôïng tín duïng caán khoáng cheá, töø ñoù tính ra haïn möùc tín duïng cho vay cuûa heä thoáng ngaân haøng ñoái vôùi neàn kinh teá. Töø ñoù, ngaân haøng trung öông döïc vaøo khaû naêng voán töï coù, khaû naêng cho vay, khaû naêng tín duïng … cuûa töøng ngaân haøng maø giao haïn möùc tín duïng phuø hôïp.

Ñaây laø coâng cuï coù hieäu löïc taùc ñoäng nhanh choùng, maïnh meõ theo muïc tieâu caàn kieåm soaùt. Tuy nhieân hieäu quaû ñieàu tieát cuûa coâng cuï naøy khoâng cao bôûi noù thieáu linh hoaït vaø ñoâi khi ñi ngöôïc vôùi chieàu höôùng bieán ñoäng cuûa thò tröôøng tín duïng, laøm ñaåy giaù leân hoaëc giaûm khaû naêng caïnh tranh cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. Coâng cuï haïn möùc tín duïng khoâng coøn phuø hôïp vôùi thò tröôøng vì cô cheá thò tröôøng töï quyeát ñònh baûn thaân noù, aûnh höôøng tieâu cöïc ñeán caùc chuû theå kinh doanh tieàn teä. AÁn ñònh laõi suaát tieàn gôûi, laõi suaát cho vay: ngaân haøng

trung öông ñieàu tieát caùc muïc tieâu trung gian thoâng qua laõi suaát aán ñònh vaø tæ giaù. AÙp ñaët tæ giaù hoái ñoaùi

- 69 -

Coâng cuï giaùn tieáp: AÁn ñònh döï tröõ baét buoäc: laø tæ leä phaán traêm giöõa soá tieàn

toái thieåu maø caùc ngaân haøng, toå chöùc tín duïng khoâng ñöôïc pheùp söû duïng kinh doanh treân toång soá tieàn gôûi huy ñoäng thuoäc loaïi phaûi thöïc hieän döï tröõ baét buoäc.

Cô cheá taùc ñoäng: khi ngaân haøng thöông maïi taêng tæ leä döï tröû baét buoäc, laøm taêng khaû naêng cho vay cuûa caùc heä thoáng ngaân haøng neân seõ taùc ñoäng laøm:

+giaûm khaû naêng taïo tieàn cuûa ngaân haøng, töø ñoù laøm giaûm möùc cung tieàn.

+ giaùn tieáp laøm taêng laõi suaát cho vay cuûa heä thoáng ngaân haøng.

Ñaàu tö seõ giaøm keùo theo saûn löôïng giaøm töông öùng vaø ngöôïc laïi.

Coâng cuï naøy taùc ñoäng aûnh höôûng ñoáng ñeàu ñeán caùc ngaân haøng vaø toå chöùc tín duïng taïo söï caïnh tranh coâng baèng treân thò tröôøng, hieäu löïc taùc ñoäng raát maïnh meõ (chæ caàn thay ñoåi 1 % tæ leä döï tröõ baét buoäc thì seõ laøm cho löông tieàn cho vay taêng hoaëc giaûm ñi raát nhieàu). Tuy nhieân tieàn noäp döï tröõ thöôøng khoâng ñöôïc traû laõi hoaëc laõi raát ít laøm aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Ngoaøi ra do hieäu löïc maïnh seõ laøm giaûm tính linh hoaït trong vieäc ñieàu tieát, nghóa laø khoâng thöïc hieän ñöôïc ñieàu tieát ñoái vôùi nhöõng thay ñoåi cuûa löôïng tieàn cung öùng vôùi quy moâ nhoû.Taùi caáp voán: laø hoaït ñoäng caáp tín duïng döôùi hình thöùc coù ñaûm

baûo cuûa ngaân aøhng trung öông ñoái vôùi caùc ngaân haøng, toå chöùc tín duïng.

Coù 3 hình thöùc caáp tín duïng cuûa ngaân haøng trung öông cho caùc ngaân aøhng thöông maïi:

+ Chieát khaáu, taùi chieát khaáu caùc giaáy tôø coù giaù coøn trong thôøi haïn thanh toaùn.

+ Cho vay coù baûo ñaûm baèng caám coá caùc giaáy tôø coù giaù coøn trong thôøi haïn thanh toaùn (khoâng chuyeån quyeàn sôû höõu)

+ Cho vay coù baûo ñam hoà sô tín duïng Cô cheá taùc ñoäng: Khi ngaân haøng trung öông thöïc hieän chính saùch tieàn teä thaét

chaët: + Ngaân haøng trung öông ñieàu chænh baèng caùch taêng laõi suaát

taùi caáp voán, löôïng cho vay taùi caáp voán giaûm, trong khi ñoù döï tröõ cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi khoâng taêng seõ laøm haïn cheá cho vay keùo theo ñaàu tö giaûm.

+ Ngaân haøng trung öông aán ñònh thoâng qua cöûa soå chieát khaáu laøm giaûm haïn möùc taùi caáp voán hoaëc laøm cho caùc ñieàu kieän taùi caáp voán trôû neân khaét khe hôn nhö haïn cheá caùc giaáy tôø coù giaù ñöôïc vay taù caáp voán), nhö vaäy seõ laøm haïn cheá khaû naêng cho vay cuûa ngaân haøng thöông maïi laøm ñaàu tö giaûm.

+ Ngaân haøng trung öông taêng laõi suaát tieàn cho vay laøm laõi suaát voán treân thò tröôøng lieân ngaân aøhng taêng, keùo theo laõi suaát treân thò tröôøng trung vaø daøi haïn taêng laøm giaûm nhu caàu voán tín duïng, do ñoù ñaàu tö giaûm.

Coâng cuï naøy coù tính linh hoaït cao, ñieàu chænh taêng giaûm löôïng tieàn cung öùng cho caùc ngaân haøng thöông maïi, toå chöùc tin duïng vaø töø doù ñeán neàn kinh teá. Ñaày laø coâng cuï raát tieän duïng cho ngaân haøng thöông maïi bôm tieàn ra löu thoâng moät caùch an toaøn vìa coù baûo ñaûm. Tuy nhieân coâng cuï naøy laïi mang tính thuï ñoäng vì ngaân aøhng trung öông chæ coù theå khuyeán khích chöù khoâng baét buoäc caùc

- 70 -

ngaân haøng thöông maïi vay voán cuûa mình theo caùc muïc tieâu ñaõ ñeà ra. Nghieäp vuï thò tröôøng môû: ngaân haøng trung öông mua baùn caùc

giaáy tôø coù giaù treân thò tröôøng tieàn teä vaø taùc ñoäng ñeán khaû naêng cung öùng tín duïng cuûa ngaân haøng. Thò tröôøng môû laø thò tröôøng tieàn teä vaø moät phaàn thò tröôøng chöùng khoaùn. ÔÛ Vieät Nam thò tröôøng môû laø thò tröôøng tieàn teä môû roäng ñoái vôùi caùc ñoái töôïng tham gia. Tuy nhieân do hieän nay trình ñoä phaùt trieån cuûa thò tröôøng vaø trình ñoä quaûn lí cuûa ngaân haøng trung öông coù giôùi haïn neân ñoái töôïng tham gia chöa môû roäng.

Cô cheá taùc ñoäng: +Ngaân haøng trung öông mua (baùn) caùc chöùng khoaùn laøm giaûm

(taêng) döï tröõ cuûa ngaân haøng thöông maïi vaøkhaû naêng taïo tieàn gôûi thoâng qua cung öùng tín duïng giaûm xuoáng laøm aûnh höôûng ñeán löôïng tieàn cung öùng.

+Khi voán khaû duïng cuûa töøng ngaân haøng giaûm do taùc ñoäng cuûa thò tröôøng môû, möùc cung voán treân thò tröôøng tieàn teä lieân ngaân haøng giaûm(trong ñieàu kieän caùc yeáu toá lieân quan khoâng ñoåi) aûnh höôûng ñeán laõi suaát caùc coâng cuï thò tröôøng môû vaø laõi suaát thò tröôøng traùi phieáu. Chi phí cô hoäi ñoái vôùi ngöôøi coù voán dö thöøa vaø giaù voán ñaàu tö ñoái vôùi ngöôøi thieáu huït voán taêng laøm giaûm nhu caàu ñaàu tö vaø tieâu duøng trong xaõ hoäi, do ñoù laøm giaûm saûn löôïng, giaù caû, coâng aên vieäc laøm.

+Ngaân haøng trung öông baùn chöùng khoaùn, löôïng cung chöùng khoaùn taêng leân trong khi nhu caàu chöùng khoaùn khoâng taêng laøm giaù chöùng khoaùn giaûm, möùc sinh lôøi cuûa chuùng taêng leân. Caùc toå chöùc nhaân tieàn phaûi taêng laõi suaát ñeå haïn cheá tình traïng phi trung gian hoaù, ñoàng thôøi laõi suaát cuûa caùc chöùng khoaùn môùi phaùt haønh cuõng taêng leân töông öùng.

Ñaây laø coâng cuï linh hoaït vaø chuû ñoäng theo caû hai höôùng ñieàu tieát laø bôm tieàn ra vaø ruùt tieàn vaøo theo yeâu caàu cuûa chính saùch tieàn teä vaø coù theå ñieàu chænh sai leäch neáu coù phaùt hieän. Ngoaøi ra coâng cuï naøy cuõng thöïc hieän nhanh choùng, ñôn giaûn khoâng caàn thuû tuïc röôøm raø. Ñieàu quan troïng nhaát cho pheùp söû duïng coâng cuï naøy laø söï phaùt trieàn cuûa thò tröôøng voán ñaàu tö vaø thò tröôøng tieàn teä. Ngaân haøng trung öông phaûi coù khaû naêng kieåm soaùt vaø döï ñoaùn söï bieán ñoäng cuûa soá löôïng voán khaû duïng trong heä thoáng ngaân haøng.

2. Goïi laø coâng cuï tröïc tieáp vì chuùng taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo khoái löôïng tieàn trong löu thoâng (hay möùc laõi suaát trung vaø daøi haïn).

Goïi laø coâng cuï giaùn tieáp vì chuùng taùc ñoäng tröôùc heát vaøo muïc tieâu hoaït ñoäng cuûa chính saùch tieàn teä, thoâng qua cô cheá thò tröôøng maø taùc ñoäng naøy ñöôïc truyeàn ñeán caùc muïc tieâu trung gian laø khoái löôïng tieàn cung öùng vaø laõi suaát.

3. Öu ñieåm cuûa coâng cuï giaùn tieáp so vôùi coâng cuï tröïc tieáp:

Laø tính linh hoaït vaø chuû ñoäng, beân caïnh ñoù baûn thaân coâng cuï tröïc tieáp(haïn möùc tín duïng) ñaõ mang tính chaát haønh chính thieáu linh hoaït, haïn cheá cuûa noù laø tính chuû ñoäng xuaát phaùt töø söï thieáu caên cöù trong xaùc ñònh möùc tín duïng vaø söï loûng leûo cuûa caùc cheá taøi trong vieäc quaûn lí haïn möùc naøy.

CÂU 80

- 71 -

So sánh các công cụ : dự trữ bắt buộc, tái chiết khấu, nghiệp vụ thị trường mở trên các khía cạnh : tính linh hoạt, chủ động, khả năng đảo ngược tình thế, tốc độ thực hiện. Liên hệ với tình hình sử dụng các công cụ chính sách tiền tệ hiên nay của NHNNVN.

Dự trữ bắt buộc Tái chiết khấu Nghiệp vụ thị trường mở

Tính linh hoaït: Thiếu linh hoạt vì chỉ cần thay đổi 1% tỷ lệ dự trữ bắt buộc thỉ mức dự trữ thay đổi đáng kể và dẫn đến sự thay đổi theo cấp số nhân của khối lượng tiền cung ứng. Nếu thay đổi thường xuyên sẽ gây nên sự bất ổn cho hoạt động của các ngân hàng và chi phí điều chỉnh rất tốn kém.

Rất linh hoạt,lãi suất tái chiết khấu có hiệu ứng thông báo do sự trông đợi và dự đoán của thị trường. Tuy nhiên, trong trường hợp lãi suất tái chiết khấu cao hơn mức lãi suất thực tế thì sự thay đổi lãi suất thực chất là sự “điều chỉnh kinh tế” nhằm phù hợp lãi suất thực tế và hiệu ứng thông báo phản tác dụng

Rất linh hoạt, có thể tác động hai chiều : mua-bán chứng khoán. Rất chủ động trong việc thực hiện yêu cầu của NHTW bằng việc điều chỉnh giá sao cho nó trở nên hấp dẫn đối tác và chủ động thực hiện và điều chỉnh sai lệch nếu có phát hiện.

Tính chuû ñoäng: Kém chủ động, giả sử tính toán nền kinh tế 1000 USD nhưng sau khi đã cấp ra, tính toán lại thì thấy thực tế chỉ cần có 800 USD, tuy nhiên không thể rút lại vì phải đợi đến lúc đáo hạn

Keùm chủ động do mức độ phát huy hiệu quả của công cụ này căn cứ vào mức độ phụ thuộc về vốn của NHTM vào NHTW.

Raát chuû ñoäng, ngaân haøng trung öông coù theå thöïc hieän yeâu caàu cuûa mình baèng caùch ñieàu chænh giaù chöùng khoaùn ñeå haáp daãn caùc ñoái taùc.

Khả năng đảo ngược tình thế: khoù theå ñaûo ngöôïc tình theá.

Khoù ñaûo ngöôïc tình theá do hieäu öùng thoâng baùo chæ phaùt huy taùc duïng khi laõi suaát taùi chieát khaáu phuø hôùp vôùi möùc laõi suaát treân thò tröôøng.

Deã ñaûo ngöôïc tình huoáng khi phaùt hieän tieàn löu thoâng thöøa hoaëc thieáu baèng caùch mua hoaëc baùn ra caùc phieáu nôï.

Tốc độ thực hiện: khoâng nhanh laém

Nhanh. Nhanh choùng, ñôn giaûn, khoâng caàn caùc thuû tuïc röôøm raø.

Lieân heä vôùi tình hình söû duïng caùc coâng cuï chính saùch tieàn teä cuûa ngaân haøng nhaø nöôùc Vieät Nam:

CHÖÔNG XTHÒ TRÖÔØNG TAØI CHÍNH

CAÂU 81Thò tröôøng taøi chính laø gì ? trình baøy chöùc naêng vaø vai troø

cuaû thò tröôøng taøi chính 1. Khaùi nieäm: Thò tröôøng taøi chính laø nôi mua baùn caùc coâng cuï taøi chính, nhôø

ñoù maø voán ñöôïc chuyeån giao 1 caùch tröïc vaø giaùn tieáp töø caùc chuû theå thöøa voán ñeán caùc chuû theà coø nhu caàu veà voán.

2. Chöùc naêng: a. Chöùc naêng daãn voán

- 72 -

- Thò tröôøng taøi chính thöïc hieän chöùc naêng kinh teá noøng coát trong vieäc daãn voán töø nhöõng ngöôøi taïm thöøa voán ñeán nhöõng ngöôøi taïm thieáu voán. Cung caáp moät löôïng voán lieân tuïc, cho caùc doanh nghieäp, ngöôøi tieâu duøng vaø CP ñeå hoå trôï cho caû chi tieâu ñaàu tö vaø tieâu duøng cho moät neàn kinh teá .

- Taïo ñieàu kieän gia phaùt trieån nhaân söï cuaû caùc nguoàn cuaû caûi xaõ hoäi vaø taïo ra möùc soáng cao hôn cho caù nhaân vaø gia ñình

- Thò tröôøng taøi chính cho pheùp chuyeån voán töø nhöõng ngöôøi khoâng coù cô hoäi ñaàu tö sinh lôïi ñeán nhöõng ngöôøi coù cô hoäi ñaàu tö sinh lôïi.

b. Chöùc naêng tieát kieäm - Thò tröôøng taøi chính cung caáp ñieåm sinh lôïi cho tieát kieäm. Thoâng

qua thò tröôøng taøi chính, ngöôøi tieát kieäm coù theå kieám ñöôïc thu nhaäp döôùi hình thöùc tieàn laõi, toå chöùc, tieàn lôøi cuaû voán.

- Khi nhöõng ngöôøi chi tieâu caàn theâm voán cuaû nhöõng ngöôøi tieát kieäm, thò tröôøng taøi chính gôûi tín hieäu ñeán ngöôøi tieát kieäm döôùi hình thöùc tieát kieäm coù laõi suaát cao hôn nhaèm ñoäng vieân caùc ñôn vò, caù nhaân thaëng dö tieát kieäm nhieàu hôn vaø tieâu duøng bôùt ñi. Ngöôïc laïi, khi nhöõng ngöôøi chi tieâu caàn ít quyõ hôn thì laõi suaát coù chieàu höôùng giaûm bôùt vaø söï luaân löu tieát kieäm cuõng yeáu ñi.

=> thò tröôøng taøi chính cung caáp moät cô cheá ñoäng vieân tieát kieäm vaø taïo ra 1 luoàng quyõ vaøo ñaàu tö.

c. Chöùc naêng thanh khoaûn - Thò tröôøng taøi chính cung caáp phöông thöùc chuyeån ñoåi caùc loaïi

taøi saûn thueá chaáp thaønh tieàn maët taøi saûn thueá chaáp “loûng” theâm). Tính “loûng” theâm cuûa nhöõng loaïi taøi saûn thueá chaáp kieán chuùng ñöôïc öa chuoäng hôn ñeå deå daøng hôn chöùc naêng doàn voán vaø chöùc naêng tieát kieäm cuaû thò tröôøng taøi chính.

- Neáu thieáu thò tröôøng taøi chính hoaëc thò tröôøng taøi chính keùm phaùt trieån, tính thanh khoaûn giöõa taøi saûn hoaëc voán döôùi hình thaùi tieàn maët hôn laø nhöõng hinh thaùi khaùc gaàn vôùi tieán.

3. Vai troø a. Thò tröôøng taøi chính goùp phaàn naâng cao naêng suaát vaø

hieäu quaû cuaû toaøn boä neàn kinh teá- Baát kyø neàn kinh teá naøo , trong quaù trình phaùt trieån bao giôø

cuõng phaûi ñoái ñaàu vôùi söï khan hieám cuaû caùc nguoàn löïc. Saûn xuaát lôùn khoâng nhöõng ñoøi hoûi söï taäp trung kó naêng, tay ngheà, nhaân löïc vaät lieäu maø coøn ñaët ra söï caàn thieát vaø caáp baùch veà nhu caàu söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân aáy moät caùch tieát kieäm vaø hieäu quaû nhaát. Thò tröôøng taøi chính laø saûn phaåm taát yeáu cuaû söï ñoøi hoûi taäp trung taøi nguyeân cho saûn xuaát lôùn vaø choáng laõng phí döôùi nhieàu hình thöùc .

- 73 -

Voán

Voán

voán

* Tieát kieäm1-Caùc gñình2-Caùc haõng KD3-CP

* Ñaàu tö:1-Caùc haõng KD2-CP3-Caùc gñình

TC giaùn tieáp

TC tröïc tieáp

Caùc TTTCTröïc tieáp

Caùc trung gian TC

- Vôùi chöùc naêng doàn voán vaø tieát kieäm, thò tröôøng taøi chính ñaõ taïo ñieàu kieän huy ñoäng caùc nguoàn löïc trong xaõ hoäi vaø phuïc vuï saùng taïo cuaû caûi nhieàu daïng cho ñôøi soáng con ngöôøi, loâi keùo caùc caù nhaân trôû thaønh nhöõng nhaø ñaàu tö taän duïng moïi nguoàn löïc nhoû nhaát, thuùc ñaûy hoaït ñoäng saùng taïo saûn phaåm vaø dòch vuï.

- Ñoái vôùi Nam vieäc buø ñaép caùc khoaûn boäi chi hoaëc coù voán ñeå xaây döïng caùc coâng trinh coâng coäng baèng caùch vay nôï treân thò tröôøng taøi chính thay vì phaùt haønh theâm giaáy baïc NH vaøo löu thoâng laø bieän phaùp heat söùc quan troïng vì vaäy vöøa coù theå kieàm cheá laïm phaùt, vöøa coù theå taêng tröôûng ñöôïc neàn kinh teá. Taát nhieân, möùc NN vay daân cuõng coù giôùi haïn vì NN phaûi traû caû voán laãn laõi cho nhöõng ai mua chöùng khoaùn NN maø nguoàn traû nôï laïi laø khoaûn thu cuûa naêng suaát- chuû yeáu laø thueá.

- Thò tröôøng taøi chính ñaõ goùp phaàn naâng cao naêng suaát vaø hieäu quaû cuaû kinh teá caûi thieän möùc soáng cuûa ngöôøi tieâu duøng baèng caùch tieâu thuï voán thöøa vaø giuùp ngöôøi tieát kieäm choïn thôøi ñieåm toát cho vieäc mua saém cuaû hoï, giuùp caùc nhaø kinh doanh taäp trung vaø söû duïng caùc nguoàn taøi nguyeân vaøo quaù trình saûn xuaát lôùn moät caùch tieát kieäm vaø hieäu quaû nhaát daån ñeán vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng i. 1 thò tröôøng taøi chính hoaït ñoäng hieäu quaû seõ taän duïng ñöôïc möùc cao nhaát moïi nguoàn voán tieàm taøng trong nuôùc vaø ngoaøi nöôùc -> phaùt trieån vaø caûi thieän ñôøi soáng nhaân daân.

b. Thò tröôøng taøi chính taïo ñieàu kieän dung hoaø caùc lôïi ích kinh teá cuaû caùc chuû theå kinh teá vaø tieàn thò tröôøng

- Thoâng qua nhöõng cuoäc ñaáu giaù taäp trung trong caùc nguoàn cung vaø nguoàn caàu, cô cheá thò tröôøng seõ hình thaønh giaù caû toát nhaát, cho caû ngöôøi baùn vaø ngöôøi mua, ñaûm baûo coâng baèng treân thò tröôøng

- Thieáu thò tröôøng taøi chính hay thò tröôøng taøi chính keùm phaùt trieån, ñieàu kieän ñeå cung vaø caàu gôõ, coï xaùt seõ bò haïn cheá. Do ñoù khoâng theå coù möùc giaù phaûn aùnh ñaày ñuû chính xaùc söùc mua, söùc baùn

- Thò tröôøng taøi chính laø nôi taïo moâi tröôøng thuaän lôïi ñeå dung hoaø caùc lôïi ích kinh teá cuaû caùc chuû theå kinh teá khaùch nhau treân thò tröôøng

c. Thò tröôøng taøi chính laø coâng cuï tuyeån choïn vaø kích thích caùc doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh laønh maïnh coù hieäu quaû

- Töï baûn thaân coù theå thò tröôøng taøi chính choïn ra nhöõng doanh nghieäp hoaëc duï aùn coù trieån voïng ñeå taøi trôï

+ Nhöõng doanh nghieäp hay döï aùn coù trieån voïng coù theå nhaän theâm voán vôùi chi phí reû hôn

+ Doanh nghieäp keùm hay dö( aùn toài seõ khoù thu huùt voán hoaëc phaûi traû chi phí söû duïng voán ñaét hôn

=> Caùc doanh nghieäp hay döï aùn muoán huy ñoäng ñöôïc voán vaø duy trì voán huy ñoäng thoâng qua thò tröôøng taøi chính phaûi thanh toaùn sao cho saûn xuaát kinh doanh laønh maïnh vaø coù hieäu quaû ngaøy caøng cao

- Thò tröôøng taøi chính taïo kieàu kieän thuaän lôïi cho caùc giao dòch taøi chính

- Thò tröôøng taøi chính laø con hình daãn truyeàn voán töø nhöõng chuû theå thaëng dö tieát kieäm sang caùc chuû theå thieáu huït tieát kieäm. Nhôø söï phaùt trieån cuaû coâng ngheä thoâng tin lieân laic (veä tinh, caùp quang, tia laser, maùy fax vaø caùc tieán boä coâng ngheä khaùc) maø caùc ñònh cheá taøi chính taùc hôïp cho caùc ñôn vò thaëng dö thieát kieäm caùch nhau 1 caùch coù hieäu quaû daån ñeán tieát kieäm chi phí lieân quan ñeán giao

- 74 -

dòch taøi saûn thueá chaáp(chi phi thu thaäp thoâng tin, chi phí nghieân cöùu, chi chí tìm gaëp)

CAÂU 82Trình baøy khaùi nieäm vaø phaân bieät söï khaùc nhau giöõa thò

tröôøng taøi chính sô thò tröôøng taøi chính sô caáp vaø thò tröôøng taøi chính thöù caáp.

1. Khaùi nieäm Giao dòch treân thò tröôøng sô caáp

Giao dòch treân thò tröôøng thöù caáp

2. Phaân bieät thò tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng thöùc caáp

Thò tröôøng sô caáp Thò tröôøng thöù caáp- Laø thò tröôøng mua baùn

caùc chöùng khoaùn môùi phaùt haønh.

Treân thò tröôøng naøy, voán töø nhaø ñaàu tö seõ ñöôïc chuyeån thaønh nhaø phaùt haønh thoâng qua vieäc nhaø ñaàu tö mua caùc chöùng khoaùn môùi phaùt haønh.

- Giao dòch tr6n thò tröôøng naøy cung caáp voán cho nhaø phaùt haønh

- Laø nôi trao ñoåi nhöõng coâng cuï taøi chính ñaõ ñöôïc phaùt haønh.

Laø moät boä phaän quan troïng cuûa thò tröôøng taøi chính, gaén boù vôùi thò tröôøng taøi chính sô caáp.

- Giao dòch treân thò tröôøng naøy cung caáp tính thanh khoaûn cho caùc coâng cuï taøi chính haáp daãn hôn, ñöôïc öa chuoäng hôn phaùt haønh vaø baùn chuùng deã daøng hôn thò tröôøng sô caáp.

- 75 -

Ngöôøi cung öùng voán

Ngöôøi vay voán

Voán

Phaùt haønh coâng cuï taøi chính môùi Söû duïng voán

ñeå mua haøng hoaù, dòch vuï hoaëc ñaàu tö

Ngöôøi naém giöõ caùc coâng cuï taøi

chính ñaõ ñöôïc phaùt haønh tröôùc

ñaây

Ngöôøi tieát kieäm 1

Ngöôøi tieát kieäm 1

Ngöôøi tieát kieäm 1

Nhaän tieàn

Baùn chöùng khoaùn

- Giaù treân thò tröôøng sô caáp do toå chöùc phaùt haønh aán ñònh vaø thöôøng ñöôïc in ngay treân chöùng khoaùn.

- Giao dòch treân thò tröôøng thöù caáp phaûn aùnh nguyeân taécc quy ñònh vaø töï do caïnh tranh, giaù chöùng khoaùn do cung caàu quyeát ñònh.

- Thò tröôøng thöù caáp laø thò tröôøng hoaït ñoäng lieân tuïc, caùc nhaø ñaàu tö coù theå mua vaø baùn caùc chöùng khoaùn nhieàu laàn treân thò tröôøng thöù caáp.

3. YÙù nghóa cuûa vieäc nghieân cöùu naøy- Hai thò tröôøng naøy toàn taïi vaø quan heä maät thieát vôùi nhau. Neáu

khoâng coù thò tröôøng sô caáp thì khoâng coù Chöùng khoaùn ñeå löu thoâng trong thò tröôøng thöù caáp. Neáu khoâng coù thò tröôøng thöù caáp thì vieäc baùn chöùng khoaùn tieàn maët seõ gaëp nhieàu khoù khaên.

- Vieäc phaân bieät 2 loaïi thò tröôøng treân chæ coù tính lí thuyeát. Trong thöïc teá toå chöùc thò tröôøng chöùng khoaùn khoâng coù söï phaân bieät, giao dòch treân hai thò tröôøng naøy dieãn ra song song.

- Phaûi coi troïng thò tröôøng sô caáp vì ñaây laø thò tröôøng phaùt haønh - quan saùt chaët cheõ thò tröôøng thöù caáp.

CAÂU 83Khaùi nieäm thò tröôøng chöùng khoaùn. Phaân bieät söï khaùc

nhau giöõa traùi phieáu vaø coå phieáu coâng ty. YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa vieäc nghieân cöùu vaán ñeà naøy.

1. Khaùi nieäm thò tröôøng chöùng khoaùn Thò tröôøng chöùng khoaùn laø nôi mua baùn, trao ñoåi caùc chöùng khoaùn

coù thôøi haïn treân 1 naêm theå hieän döôùi hình thöùc traùi phieáu, coå phieáu vaø caùc coâng cuï phaùt sinh.

Vai troø- Laø coâng cuï taøi trôï nhu caàu voán trung vaø daøi haïn cho neàn kinh

teá quoác daân - Laø coâng cuï ñaûm baûo khaû naêng thanh khoaûn cuûa ngöôøi ñaàu

tö vaøo chöùng khoaùn - Laø coâng cuï hoã trôï quaù trình taäp trung doanh nghieäp, môû roäng

quy moâ kinh doanh

2. Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa traùi phieáu vaø coå phieáu coâng ty

Traùi phieáu coâng ty Coå phieáu coâng ty- Do coâng ty phaùt haønh vôùi muïc

ñích huy ñoäng voán ñeå boå sung voán taïm thôøi thieáu phuïc vuï cho ñaàu tö phaùt trieån

- Xaùc nhaän quyeàn vaø lôïi ích hôïp phaùp cuûa ngöôøi sôû höõu traùi phieáu, ñoàng thôøi xaùc nhaän khoaûn nôï maø coâng ty cam keát phaûi traû

- Höôûng laõi suaát coá ñònh, khoâng phuï thuoäc vaøo tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa coâng ty

- Do coâng ty coå phaàn phaùt haønh ñeå huy ñoängvoán thaønh laäp hoaëc môû roäng saûn xuaát

- Xaùc nhaän söï goùp voán vaø quyeàn sôû höõu hôïp phaùp cuûa moät chuû theå ñoái vôùi moät hoaëc moät soá coå phaàn cuûa coâng ty

- Laõi thu ñöôïc phuï thuoäc vaøo tình hình saûn xuaát kinh doanh cuûa coâng ty vaø theo tyû leä goùp

- 76 -

- Ngöôøi sôû höõu traùi phieáu trôû thaønh traùi chuû cuûa coâng ty (chuû nôï)

- Coù theå coù nhieàu meänh giaù khaùc nhau

voán

- Ngöôøi sôû höõu coå phieáu goïi laø coâ ñoâng cuûa coâng ty (chuû sôû höõu)

- Chæ coù moät meänh giaù nhaát ñònh

4. YÙ nghóa thöïc tieãn cuûa vieäc nghieân cöùu vaán ñeà naøy (thò tröôøng chöùng khoaùn )

Thò tröôøng chöùng khoaùn gaén boù gaàn guõi vôùi tieát kieäm vaø ñaàu tö, ñoù laø moät nhòp caàu ñeå chuyeån tieát kieäm cuûa nhöõng ñôn vò thaëng dö qua nhöõng cuoäc ñaàu tö cuûa nhöõng ñôn vò thieáu huït thò tröôøng chöùng khoaùn ñoùng goùp vaøo söï oån ñònh kinh teá baèng caùch caân ñoái tieát kieäm vaø ñaàu tö vaø ñoùng goùp vaøo söï taêng tröôûng kinh teá baèng caùch môû roäng toång khoái löôïng tieát kieäm vaø ñaàu tö.

CAÂU 84- Trình baøy khaùi nieäm vaø vai troø cuûa caùc toå chöùc taøi

chính phi ngaân haøng. Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng vaø ngaân haøng.

- Khaùi nieäm toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng - Ñònh cheá taøi chính phi ngaân haøng laø loaïi hình toå chöùc kinh

doanh trong lónh vöïc taøi chính tieàn teä, ñöôïc thöïc hieän moät soá hoaït ñoäng ngaân haøng nhö noäi dung kinh doanh thöôøng xuyeân nhöng khoâng ñöôïc nhaän tieàn göûi khoâng kyø haïn vaø khoâng laøm dòch vuï thanh toaùn.

- Caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng bao goàm : coâng ty baûo hieåm, coâng ty taøi chính, quyõ ñaàu tö vaø caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng khaùc.

- Vai troø cuûa caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng: - Caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng vôùi nhieàu loaïi hình khaùc

nhau vöøa ñoùng vai troø laø trung gian taøi chính, vöøa goùp phaàn ña daïng hoaù caùc dòch vuï taøi chính cho neàn kinh teá.

- Kích thích taäp trung caùc nguoàn voán tieát kieäm nhoû, leû: - Ngoaøi caùc ngaân haøng thì caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng

vôùi maïng löôùi roäng lôùn vôùi söï linh hoaït trong hoaït ñoäng ñaõ taäp trung ñöôïc caùc nguoàn tieát kieäm, ñaëc bieät laø caùc moùn tieàn nhoû, leû ñeå ñöa vaøo thò tröôøng taøi chính.

- Khi caàn taêng cöôøng huy ñoäng hoï göûi tín hieäu ñeán ngöôøi tieát kieäm döôùi hình thöùc laõi suaát cao hôn vaø ñieàu naøy seõ khuyeán khích caùc gia ñình giaûm bôùt tieâu duøng, taêng cöôøng tieát kieäm ñeå cho vay.

- Taïo ra caùc cô hoäi ñaàu tö sinh lôøi cho caùc caù nhaân - Neáu caù nhaân ñaàu tö tröïc tieáp baèng soá tieàn cuûa mình thì coù

nhöõng haïn cheá: soá tieàn ñaàu tö nhoû, ruûi ro cao, chi phí giao dòch lôùn, vieäc ñaêng kyù thuû tuïc kinh doanh phieàn haø. Cho neân, thoâng qua caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng maø cô hoäi ñaàu tö cuûa caù nhaân ñöôïc naâng cao. Nguoàn lôïi seõ mang laïi cho caû hai nhôø tính kinh teá do quy moâ voán, nhôø söï phaân taùn ruûi ro do ña daïng hoaù vaø nhôø giaûm chi phí giao dòch do toång theå.

- Thuùc ñaåy ñaàu tö, caïnh tranh vaø tieán boä taøi chính trong lónh vöïc ngaân haøng

- Söï tham gia cuûa caùc ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng laøm cho ñaàu tö theâm soâi ñoäng, laøm taêng tính caïnh

- 77 -

tranh, giaûm giaù voán vaø thuùc ñaåy söï ra ñôøi nhieàu tieán boä taøi chính môùi.

- AÙp löïc caïnh tranh trong heä thoáng ñaõ laøm ch chaát löôïng phuïc vuï ñöôïc caûi thieän, giaù voán ñaàu tö ngaøy caøng giaûm, taïo ra nhieàu khaû naêng löïa choïn cho khaùch haøng.

- Neáu nhö caùc ngaân haøng ñaëc bieät chuù troïng ñeán nhöõng khoaûn ñaàu tö ôû nhöõng doanh nghieäp lôùn thì caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng taïo ra nguoàn ñaàu tö chuû yeáu cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, cho caùc caù nhaân, gia ñình. Moãi loaïi hình coù theá maïnh rieâng nhöng taát caû ñeàu goùp phaàn taêng cöôøng hieäu quaû kinh teá, xaõ hoäi.

- Ñaùp öùng caùc nhu caàu trong vieäc baûo veä ñaàu tö taøi chính - Caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng laø nôi baûo veä taøi chính,

phaân taùn ruûi ro cho moãi ngöôøi, moãi doanh nghieäp baèng caùch cung caáp caùc hôïp ñoàng baûo hieåm, caùc dòch vuï traû löông höu, … Trong hoaït ñoäng ñaàu tö, hoï ñaùp öùng caùc nhu caàu thoâng tin neáu chuùng ta muoán hoaëc nhaän caùc uyû thaùc neáu chuùng ta caàn.

- Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng vaø ngaân haøng

- Caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng

- Ngaân haøng

- Khoâng ñöôïc nhaän tieàn göûi khoâng kyø haïn vaø khoâng thöïc hieän nghieäp vuï thanh toaùn cho khaùch haøng khoâng tham gia vaøo quaù trình taïo tieàn göûi vaø khoâng bò chi phoái, ñieàu haønh vaø kieåm soaùt bôûi NHTW.

- Taäp trung chuû yeáu vaøo caùc lónh vöïc chöùng khoaùn, cho vay tieâu duøng vaø theá chaáp.

- Taêng cöôøng dòch vuï treân caùc maët: moâi giôùi, ñaïi lyù chöùng khoaùn vaø caùc dòch vuï uûy thaùc.

- Ñöôïc pheùp nhaän tieàn göûi khoâng kyø haïn vaø thöïc hieän nghieäp vuï thanh toaùn cho khaùch haøng coù khaû naêng taïo tieàn theo caáp soá nhaân vaø chòu söï chi phoái, ñieàu haønh vaø kieåm soaùt cuûa NHTW.

- Chuû yeáu taäp trung vaøo lónh vöïc thöông maïi.

- Môû roäng dòch vuï thanh toaùn qua ngaân haøng (chuyeån khoaûn).

CHÖÔNG XI CAÙC ÑÒNH CHEÁ TAØI CHÍNH PHI NGAÂN HAØNG

CAÂU 84Trình baøy khaùi nieäm vaø vai troø cuûa caùc toå chöùc taøi chính

phi ngaân haøng. Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng vaø ngaân haøng.

1. Khaùi nieäm toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng Ñònh cheá taøi chính phi ngaân haøng laø loaïi hình toå chöùc kinh doanh

trong lónh vöïc taøi chính tieàn teä, ñöôïc thöïc hieän moät soá hoaït ñoäng ngaân haøng nhö noäi dung kinh doanh thöôøng xuyeân nhöng khoâng ñöôïc nhaän tieàn göûi khoâng kyø haïn vaø khoâng laøm dòch vuï thanh toaùn.

Caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng bao goàm : coâng ty baûo hieåm, coâng ty taøi chính, quyõ ñaàu tö vaø caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng khaùc.

2. Vai troø cuûa caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng: Caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng vôùi nhieàu loaïi hình khaùc

nhau vöøa ñoùng vai troø laø trung gian taøi chính, vöøa goùp phaàn ña daïng hoaù caùc dòch vuï taøi chính cho neàn kinh teá.

a. Kích thích taäp trung caùc nguoàn voán tieát kieäm nhoû, leû:

- 78 -

Ngoaøi caùc ngaân haøng thì caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng vôùi maïng löôùi roäng lôùn vôùi söï linh hoaït trong hoaït ñoäng ñaõ taäp trung ñöôïc caùc nguoàn tieát kieäm, ñaëc bieät laø caùc moùn tieàn nhoû, leû ñeå ñöa vaøo thò tröôøng taøi chính.

Khi caàn taêng cöôøng huy ñoäng hoï göûi tín hieäu ñeán ngöôøi tieát kieäm döôùi hình thöùc laõi suaát cao hôn vaø ñieàu naøy seõ khuyeán khích caùc gia ñình giaûm bôùt tieâu duøng, taêng cöôøng tieát kieäm ñeå cho vay.

b. Taïo ra caùc cô hoäi ñaàu tö sinh lôøi cho caùc caù nhaân Neáu caù nhaân ñaàu tö tröïc tieáp baèng soá tieàn cuûa mình thì coù

nhöõng haïn cheá: soá tieàn ñaàu tö nhoû, ruûi ro cao, chi phí giao dòch lôùn, vieäc ñaêng kyù thuû tuïc kinh doanh phieàn haø. Cho neân, thoâng qua caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng maø cô hoäi ñaàu tö cuûa caù nhaân ñöôïc naâng cao. Nguoàn lôïi seõ mang laïi cho caû hai nhôø tính kinh teá do quy moâ voán, nhôø söï phaân taùn ruûi ro do ña daïng hoaù vaø nhôø giaûm chi phí giao dòch do toång theå.

c. Thuùc ñaåy ñaàu tö, caïnh tranh vaø tieán boä taøi chính trong lónh vöïc ngaân haøng

Söï tham gia cuûa caùc ngaân haøng vaø caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng laøm cho ñaàu tö theâm soâi ñoäng, laøm taêng tính caïnh tranh, giaûm giaù voán vaø thuùc ñaåy söï ra ñôøi nhieàu tieán boä taøi chính môùi.

AÙp löïc caïnh tranh trong heä thoáng ñaõ laøm ch chaát löôïng phuïc vuï ñöôïc caûi thieän, giaù voán ñaàu tö ngaøy caøng giaûm, taïo ra nhieàu khaû naêng löïa choïn cho khaùch haøng.

Neáu nhö caùc ngaân haøng ñaëc bieät chuù troïng ñeán nhöõng khoaûn ñaàu tö ôû nhöõng doanh nghieäp lôùn thì caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng taïo ra nguoàn ñaàu tö chuû yeáu cho caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû, cho caùc caù nhaân, gia ñình. Moãi loaïi hình coù theá maïnh rieâng nhöng taát caû ñeàu goùp phaàn taêng cöôøng hieäu quaû kinh teá, xaõ hoäi.

d. Ñaùp öùng caùc nhu caàu trong vieäc baûo veä ñaàu tö taøi chính Caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng laø nôi baûo veä taøi chính,

phaân taùn ruûi ro cho moãi ngöôøi, moãi doanh nghieäp baèng caùch cung caáp caùc hôïp ñoàng baûo hieåm, caùc dòch vuï traû löông höu, … Trong hoaït ñoäng ñaàu tö, hoï ñaùp öùng caùc nhu caàu thoâng tin neáu chuùng ta muoán hoaëc nhaän caùc uyû thaùc neáu chuùng ta caàn.

3. Phaân bieät söï khaùc nhau giöõa caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng vaø ngaân haøng

Caùc toå chöùc taøi chính phi ngaân haøng

Ngaân haøng

- Khoâng ñöôïc nhaän tieàn göûi khoâng kyø haïn vaø khoâng thöïc hieän nghieäp vuï thanh toaùn cho khaùch haøng khoâng tham gia vaøo quaù trình taïo tieàn göûi vaø khoâng bò chi phoái, ñieàu haønh vaø kieåm soaùt bôûi NHTW.

- Taäp trung chuû yeáu vaøo caùc lónh vöïc chöùng khoaùn, cho vay tieâu duøng vaø theá chaáp.

- Taêng cöôøng dòch vuï treân caùc maët: moâi giôùi, ñaïi lyù chöùng khoaùn vaø caùc dòch vuï uûy thaùc.

- Ñöôïc pheùp nhaän tieàn göûi khoâng kyø haïn vaø thöïc hieän nghieäp vuï thanh toaùn cho khaùch haøng coù khaû naêng taïo tieàn theo caáp soá nhaân vaø chòu söï chi phoái, ñieàu haønh vaø kieåm soaùt cuûa NHTW.

- Chuû yeáu taäp trung vaøo lónh vöïc thöông maïi.

- Môû roäng dòch vuï thanh toaùn qua ngaân haøng (chuyeån khoaûn).

CHÖÔNG XII THANH TOAÙN QUOÁC TEÁ

- 79 -

CAÂU 85Theá naøo laø cheá ñoä tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït? Trình baøy

caùc bieän phaùt chuû yeáu nhaèm bình oån tyû giaù hoái ñoaùi.1. Cheá ñoä tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït 01/1976, taïi Hoäi nghò Jamaica, tyû giaù hoái ñoaùi linh hoaït (thaû noåi)

ñöôïc caùc nöôùc thaønh vieân IMF chaáp nhaän.- Tyû giaù thaû noåi töï do: laø moät tyû giaù maø möùc cuûa noù ñöôïc

hình thaønh töï phaùt treân thò tröôøng do quan heä cung caàu quyeát ñònh. Chính phuû giöõa thaùi ñoä thuï ñoäng, ñeå cho thò tröôøng quyeát ñònh giaù trò ñoàng tieàn nöôùc mình

+ Neáu cung ngoaïi teä > caàu ngoaïi teä giaù ngoaïi teä giaûm vaø ngöôïc laïi

+ Neáu giaù ngoaïi teä cao thì seõ coù nhieàu ngöôøi baùn ngoaïi teä nghóa laø khuyeán khích xuaát khaåu

+ Neáu giaù ngoaïi teä giaûm thì seõ coù nhieàu ngöôøi mua ngoaïi teä nghóa laø khuyeán khích nhaäp khaåu

- Tyû giaù thaû noåi coù quaûn lyù: laø tyû giaù thaû noåi nhöng coù söï can thieäp cuûa chính phuû ñeå taùc ñoäng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi phuïc vuï chieán löôïc chung cuûa nöôùc mình.

+ Chính phuû can thieäp mua hoaëc baùn khi thaáy tyû giaù bieán ñoäng khoâng phuø hôïp vôùi chính saùch kinh teá cuûa nöôùc mình nhö Anh, Nhaät, Cananda, …

+ Nhieàu nöôùc raøng buoäc ñoàng tieàn nöôùc mình vôùi ñoàng tieàn lôùn, thoâng duïng nhaát laø vôùi USD, France Phaùp, …

+ Thaønh laäp nhöõng “roå tieàn teä” nhaèm giaûm bôùt söï phuï thuoäc vaøo caùc ñoàng tieàn lôùn khaùc nhö ECU laø roå tieàn teä ñöôïc thieát laäp theo tyû troïng caùc ñoàng tieàn thaønh vieân cuûa Lieân minh Chaâu AÂu – EU.

2. Caùc bieän phaùp chuû yeáu nhaèm bình oån tyû giaù hoái ñoaùia. Chính saùch chieát khaáu - Thoâng qua vai troø ñieàu tieát vó moâ cuûa mình ñoái vôùi neàn kinh

teá, NHTW coù theå coâng boá thay ñoåi laõi suaát chieát khaáu vaø taùi chieát khaáu laøm thay ñoåi laõi suaát tín duïng treân thò tröôøng, taïo ra söï kích thích caàn thieát ñoái vôùi tö baûn dò ñoàng nöôùc ngoaøi. Töø ñoù daãn tôùi söï thay ñoåi veà löôïng cung caàu ngoaïi teä phuø hôïp, laøm cho tyû giaù hoái ñoaùi ñöôïc bình oån.

- Ví duï khi tyû giaù hoái ñoaùi taêng cao muoán laøm tyû giaù xuoáng thì NHTW seõ taêng laõi suaát chieát khaáu leân, töø ñoù laõi suaát treân thò tröôøng cuõng taêng leân. Keát quaû laø voán ngaén haïn treân thò tröôøng quoácteá seõ chaïy vaøo caùc ngaân haøng trong nöôùc mình, goùp phaàn laøm cho tyû giaù hoái ñoaùi coù xu höôùng haï xuoáng. Ngöôïc laïi muoán phaù giaù tieàn teä, taêng giaù ngoaïi teä giaûm giaù treân thò tröôøng trong nöôùc ñeå khuyeán khích xuaát khaåu, NHTW giaûm laõi suaát taùi chieát khaáu, chieát khaáu.

- Tuy nhieân, chính saùch chieát khaáu cuõng chæ coù vai troø nhaát ñònh trong quaù trình taùc ñoäng tôùi tyû giaù hoái ñoaùi bôûi vì giöõa laõi suaát vaø tyû giaù khoâng phaûi luoân luoân coù quan heä tröïc tieáp.

b. Chính saùch hoái ñoaùi - Nguyeân lyù côù baûn cuûa bieän phaùp naøy laø: Nhaø nöôùc phaûi

taïo cho ñöôïc söï taùc ñoäng tröïc tieáp vaøo tyû giaù hoái ñoaùi. Cuï theå laø NHTW, thoâng qua nghieäp vuï mua baùn ngoaïi teä taïo ra khaû naêng thay ñoåi quan heä cung caàu ngoaïi teä treân thò tröôøng ñeà töø ñoù thöïc hieän muïc tieâu bình oån tyû giaù hoái ñoaùi cuûa mình.

- Ñeå thöïc hieän ñöôïc chính saùch naøy, ñoøi hoûi NHTW phaûi coù quyõ döï tröõ ngoaïi hoái doài daøo ñeå chuû ñoäng ñoái phoù kòp thôøi tröôùc söï

- 80 -

bieán ñoäng cuûa tyû giaù hoái ñoaùi thoâng qua chính saùch hoaït ñoäng coâng khai treân thò tröôøng.

CAÂU 86Tieàn teä quoác teá laø gì? Ñeå ñoàng tieán quoác gia thöïc hieän

ñöôïc chöùc naêng tieàn teä quoác teá caàn phaûi thoaû maõn nhöõng ñieàu kieän cô baûn laø gì?

1. Tieàn teä quoác teá Baát kyø ñoàng tieàn cuûa quoác gia naøo, ñöôïc chaáp nhaän laøm phöông

tieän thanh toaùn trao ñoåi beân ngoaøi phaïm vi quoác gia ñaõ phaùt haønh noù, ñeàu ñöôïc coi laø tieàn teä quoác teá. Ví duï nhö Dollar Myõ, Mark Döùc, Yen Nhaät, …

2. Ñeå ñoàng tieàn quoác gia thöïc hieän ñöôïc chöùc naêng tieàn teä quoác teá caàn phaûi thoaû ñieàu kieän

- Tröôùc khi keát thuùc chieán tranh theá giôùi thöù II, baèng söï cöôõng cheá daân chuùng ôû caùc thuoäc ñòa chaáp nhaän söû duïng trong löu thoâng ñoàng tieàn cuûa “chính quoác”.

- Sau chieán tranh theá giôùi thöù II, baèng con ñöôøng töï nguyeän vaø tín nhieäm cuûa daân chuùng ngoaøi nöôùc coù ñoàng tieàn phaùt haønh. Ñieàu naøy coøn do naêng suaát lao ñoäng quyeát ñònh, haøng hoaù coù söùc caïnh tranh (cuûa quoác gia ñoù) maïnh meõ treân thò tröôøng quoác teá, haøng hoaù cuûa quoác gia ñoù traøn ngaäp ñeán ñaâu thì tieàn teä cuûa quoác gia ñoù coù theå chaáp nhaän ñeán ñoù.

=> Chæ vôùi nhöõng ñoàng tieàn nöôùc ngoaøi naøo ñoù coù theå chaáp haønh ñöôïc toát hôùn nhöõng chöùc naêng maø baûn teä coù theå ñaûm nhieäm (thì töø tieàn quoác teá môùi coù theå trôû thaønh tieàn quoác gia hoaëc ngöôïc laïi)

+ Phaûi coù khaû naêng chuyeån ñoåi qua laïi voâ haïn vôùi ñoàng baûn teä moät caùch thuaän lôïi, deã daøng

+ Phaûi coù khaû naêng thöïc hieän chöùc naêng phöông tieän löu thoâng, trao ñoåi tröïctieáp vaø coù khaû naêng laøm phöông tieän tích luõy cuûa caûi töông ñoái oån ñònh.

CAÂU 87Trình baøy caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán tyû giaù hoái ñoaùi.

Ñeå bình oån tyû giaù hoái ñoaùi, caàn phaûi coù nhöõng bieän phaùp gì? Lieân heä thöïc tieãn Vieät Nam

1. Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán tyû giaù a. Veà maët daøi haïn * Töông quan möùc thu nhaäp thöïc teá giöõa 2 quoác giaSöï so saùnh möùc thu nhaäp cuûa 2 quoác gia seõ quyeát ñònh söï thay

ñoåi töông quan giaù trò giöõa 2 ñoàng tieàn veà maët daøi haïn aûnh höôûng ñeán nhu caàu xuaát nhaäp khaåu vaø nhu caàu ñaàu tö cuûa 2 quoác gia ñoù.

Giaû söû möùc thu nhaäp ñöôïc ño baèng GNP/ngöôøi cuûa nöôùc A lôùn hôn nöôùc B

nhu caàu nhaäp khaåu cuûa A cao hôn giaù trò ñoàng tieàn cuûa A giaûm xuoáng so vôùi giaù trò ñoàng

tieàn cuûa BNeáu möùc thu nhaäp cuûa A taêng nhanh hôn B coù nghóa laø tyû suaát

sinh lôøi cuûa caùc khoaûn ñaàu tö vaøo A seõ taêng nhanh hôn B, luoàng voán ñaàu tö vaøo A nhieàu hôn

giaù trò ñoàng tieàn A taêng leânHai aûnh höôûng naøy xaûy ra ñoàng thôøi vaø taùc ñoäng vaøo tyû giaù

moãi khi coù söï khaùc bieät veà tyû leä taêng tröôûng kinh teá giöõa 2 quoác - 81 -

gia. Söï thay ñoåi roøng cuûa tyû giaù phuï thuoäc baøo aûnh höôûng naøo maïnh hôn.

* Töông quan möùc giaù giöõa 2 nöôùcTöông quan naøy ñöôïc ño löôøng baèng tyû leä laïm phaùt döï tính Khi tyû leä laïm phaùt döï tính cuûa A nhoû hôn B ñoàng tieàn A leân giaù

so vôùi B.Vôùi moät möùc laïm phaùt thaáp hôn, giaù caû haøng hoaù cuûa A seõ reû

hôn giaù cuûa haøng hoaù cuøng loaïi cuûa B nhu caàu nhaäp khaåu haøng hoaù cuûa A seõ taêng leân nhu caàu ñoàng tieàn cuûa A taêng leân giaù trò ñoàng tieàn cuûa A taêng leân töông ñoái so vôùi giaù trò ñoàng

tieàn cuûa BMaët khaùc, nhu caàu nhaäp khaåu haøng hoaù cuûa B giaûm xuoáng

giaûm nhu caàu ñoái vôùi ñoàng tieàn cuûa B, laøm cho ñoàng tieàn B xuoáng giaù.

Ñieàu naøy giaûi thích theo thuyeát ngang giaù söùc mua treân neàn taûng quy luaät 1 giaù: neáu haøng hoùa cuøng loaïi ñöôïc baùn ôû 2 nöôùc thì giaù cuûa chuùng phaûi nhö nhau, neáu khoâng ngöôøi tieâu duøng seõ mua haøng hoaù ôû nôi reû hôn. Lyù thuyeát naøy coù ích khi ñöôïc söû duïng ñeå döï ñoaùn chieàu höôùng bieán ñoäng cuûa tyû giaù.

Tuy nhieân, quy luaät 1 giaù khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñöôïc aùp duïng vì:

- Caùc giao dòch quoác teá phaûi chòu chi phí giao dòch- Coù nhöõng loaïi haøng hoaù thuoäc loaïi phi maäu dòch nhö nhaø,

ñaát, dòch vuï,… - Haøng hoaù giöõa caùc nöôùc coù theå cuøng loaïi nhöng khaùc nhau

veà chaát löôïng * Söï can thieäp cuûa chính phuû vaø yù thích cuûa ngöôøi tieâu

duøng- Söï can thieäp cuûa chính phuû theå hieän qua caùc chính saùch thueá

nhaäp khaåu, caùc quy ñònh veà quota xuaát nhaäp khaåu nhaèm haïn hceá hoaëc kích thích xuaát nhaäp khaåu aûnh höôûng ñeán cung caàu ngoaïi teä thay ñoåi tyû giaù

Ví duï: Söï haïn cheá nhaäp khaåu giaûm khaû naêng mua haøng nöôùc ngoaøi giaûm nhu caàu ngoaïi teä gaùi trò ñoàng ngoaïi teä giaûm so vôùi noäi teä

- Söï öa thích cuûa ngöôøi tieâu suøng trong nöôùc ñoái vôùi haøng hoaù nöôùc ngoaøi seõ laøm taêng nhu caàu ñoái vôùi haøng hoaù ñoù taêng nhu caàu ngoaïi teä nhaäp khaåu ñoàng ngoaïi teä leân giaù so vôùi noäi teä.

b. Veà maët ngaén haïn Theo lyù thuyeát ngang giaù laõi suaát:

rA = rB + söï leân giaù cuûa ñoàng tieàn nöôùc B (hoaëc töø söï leân giaù cuûa ñoàng tieàn cuûa nöôùc A)

rA , rB : möùc laõi suaát taïi nöôùc A, B möùc thu nhaäp kyø voïng cuûa khoaûn tieàn göûi baèng tieàn ñoàng

nöôùc A laø rA möùc thu nhaäp kyø voïng cuûa khoaûn tieàn göûi baèng tieàn ñoàng

nöôùc A laø rB + söï leân giaù cuûa ñoàng tieàn nöôùc B Tyû giaù maø taïi ñoù ñaúng thöùc naøy thoaû maõn laø möùc tyû giaù caân

baèng. Taïi möùc tyû giaù caân baèng, ñoàng tieàn maø coù laõi suaát thaáp hôn seõ coù xu höôùng leân giaù vaø ngöôïc laïi ñoàng tieàn naøo coù laõi suaát cao hôn thì seõ coù xu höôùng giaûm giaù.

Khi moät trong ba yeáu toá treân thay ñoåi thì tyû giaù seõ bieán ñoäng lieân tuïc nhaèm khoâi phuïc laïi theá caân baèng môùi.

- 82 -

* Möùc laõi suaát cuûa hai ñoàng tieàn thay ñoåi töông ñoáiNeáu rA taêng töông ñoái so vôùi rB trong khi möùc tyû giaù kyø voïng

khoâng ñoåi, thu nhaäp kyø voïng cuûa ñoàng tieàn A seõ cao hôn thu nhaäp kyø voïng cuûa ñoàng tieàn B. Ngöôøi ñaàu tö seõ di chuyeån töø ñoàng tieàn coù thu nhaäp thaáp sang A ñoàng tieàn A leân giaù, B giaûm giaù tyû giaù caân baèng môùi ñöôïc thieát laäp.

* Möùc tyû giaù kyø voïng thay ñoåi Moät ñoàng tieàn ñöôïc döï ñoaùn laø seõ leân giaù so vôùi ñoàng tieàn kia

seõ coù möùc thu nhaäp kyø voïng cao hôn vaø haáp daãn hôn ñoái vôùi nhaø ñaàu tö söï di chuyeån voán ñeå kieám thu nhaäp cao hôn tyû giaù caân baèng thay ñoåi.

* Söï can thieäp tröïc tieáp cuûa NHTW treân thò tröôøng ngoaïi hoái Söï can thieäp cuûa NHTW trong cheá ñoä tyû giaù thaû noåi coù quaûn lyù

seõ laøm tyû giaù thay ñoåi ngay laäp töùc nhöng khoâng keùo daøi. Xu höôùng bieán ñoäng thò tröôøng cuûa tyû giaù seõ ñöôïc khoâi phuïc sau ñoù.

CAÂU 88 + 89Trình baøy khaùi nieäm vaø phöông phaùp bieåu hieän tyû giaù hoái

ñoaùi. Cho ví duï minh hoaï. Taïi sao noùi: tyû giaù hoái ñoaùi laø coâng cuï kích thích vaø ñieàu chænh hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu? Chöùng minh raèng: tyû giaù hoái ñoaùi coù vai troø ñieàu tieát thu nhaäp trong hoaït ñoäng kinh doanh ñoái ngoaïi. Lieân heä thöïc tieãn Vieät Nam.

1. Khaùi nieäm Tyû giaù hoái ñoaùi laø giaù caû treân thò tröôøng ngoaïi hoái, tæ giaù hoái

ñoaùi phaûn aùnh quan heä giöõa ñoàng tieàn cuûa 2 quoác gia theo ñoù ñoàng tieàn nöôc naøy ñöôïc ño baèng ñoàng tieàn nöôùc khaùc. Hay tæ giaù hoái ñoaùi chính laø giaù caû cuûa 1 ñoàng tieàn tính ra giaù caû cuûa 1 ñoàng tieàn khaùc .

2. Caùc phöông phaùp bieåu hieän tyû giaù hoái ñoaùi a. Phöông phaùp bieåu thò tröïc tieáp: Laø phöông phaùp bieåu thò maø trong ñoù laáy tieàn trong nöôùc (noäi

teä) laøm 1 dôn vò ñeå so saùnh vôùi soá löôïng tieàn teä nöôùc ngoaøi 1 noäi teä = X . ngoaïi teäVD: Ngaøy 12\1\2001 taïi thò tröôøng London 1GDP = 3,0440 Dem( Maùc Taây ñöùc) 1GDP =2,3945 CHF (Franc thuî só) 1GDP =10,2104 FRF Trong ñoù GDP laø ñoàng yeát giaù , ñoàngDEC, CHF, FRF laø ñoàng ñònh

giaù - Phöông phaùp bieåu thò naøy thöông ñöôïc duøng ôû caùc nöôc nhö

ANH , Myõ, uùc…- Trong phöông phaùp bieåu hieän naøy , tæ giaù coù quan heä nghòch

vôøi giaù trò cuûa ñoàng noäi teä , lkhi giaù giaûm , ñoàng noäi teä taêg giaù & ngöôïc laïi.

b. Phöông phaùp bieåu thò giaùn tieáp : Laø phöông phaùp bieåu thò maø trong ñoù laáy ngoaïi teä laøm 1 ñôn vò

ñeå so sanh vôùi soá löôïng tieàn teà trong nöôùc 1 ngoaïi teä = x. noäi teä VD: Ngaøy 12\1\2001 taïi thò tröôøng Paris 1USD = 6,9020 FRF 1GDP = 10, 2130 FRF 1 CHF = 4,2640 FRF- Phöông phaùp naøy ñöôïc söû duïng ôû nhöõng nöôùc coøn laïi keåc aû

ôû VN

- 83 -

- Trong phöông phaùp bieåu hieän naøy , giaù trò cuûa ñoàng noäi teä coù quan heä thuaän vôùi tæ giaù , khi giaù giaûm ñoàng noäi teä giaûm & ngöôïc laïi NHAÄN XEÙT: ÔÛ caû 2 caùch , giaù trò giöõa 2 ñoàng tieàn cuûa 2

nöôùc trong quan heä tiû giaù luoân coù quan heä tæ leä nghòch vôùi nhau, khi noùi ñoàng tieàn cuûa 1 nöôùc taêng giaù cuõng coù nghóa laø ñoàng tieàn cuûa nöôùc kia giaûm.

3. Tyû giaù hoái ñoaùi laø coâng cuï kích thích vaø ñieàu chænh hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu

- Tyû giaù phaûn aùnh ñieàu kieän saûn xuaát, naêng suaát lao ñoäng , möùcgiaù trung bình trong nöôc & theá giôùi thoâng qua tyû giaù coù theå xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä loã laõi, hieäu quaû kinh teá trong caùc hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi thoâng qua cô cheá ñieàu haønh laõi suaát tæ giaù nhaø nöôùc coù theå kích thích taùc ñoäng ñieàu chænh cô caáu xuaát nhaäp khaåu trong töøng thôøi kì, khuyeán khích hay haïn cheá xuaát nhaäp khaåu ñoáivôùi töøng loaïi maët haøng thöïc hieän ñònh höôùng phaùt trieån cho moãi thôøi kì .

- Nhôø giaùn tieáp tham gia ñieàu tieát , phaân phoái laïi thu nhaäp cuûa caùc chuû theå tham gia hoaït ñoäng trong lónh vöïc xuaát nhaäp khaåu maø tæ giaù coù theå tham gia kích thích & ñieàu chinh hoat ñoäng xuaát nhaäp khaåu .

- Töø vieäc ñieàu tieát thu nhaäp cuûa caùc nha kinh doanh xuaát nhaäp khaåu , keát quaû laø seõ ñieàu chænh hoaït ñoäng kinh teá trrong nöôùc. 5. Tyû giaù hoái ñoaùi coù vai troø ñieàu tieát thu nhaäp trong

hoaït ñoäng kinh doanh ñoái ngoaïi - Tyû giaù ñaõ giaùn tieáp tham gia ñieàu tieát, phaân phoái laïi thu

nhaäp cuûa caùc chuû theå tham gia hoaït ñoäng trong lónh vöïc xuaát nhaäp khaåu. Vaø töø vieäc ñieàu tieát thu nhaäp cuûa caùc nhaø kinh doanh xuaát, nhaäp khaåu, keát quaû laø vieäc ñieàu chænh hoaït ñoäng kinh teá trong nöôùc.

- Bôûi vì khi Nhaø nöôùc thöïc hieän phaù giaù ñoàng tieàn nöôùc mình, töùc laø giaù cuûa ñoàng tieàn trong nöôùc haï xuoáng so vôùi caùc ngoaïi teä khaùc thì vieäc xuaát nhaäp khaàu haøng hoaù töø nöôùc ñoù ra nöôùc ngoaøi seõ ñöôïc khuyeán khích, khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoùa xuaát khaåu ñöôïc taêng leân. Ñoàng thôøi, giaù caû haøng hoaù nöôùc ngoaøi nhaäp vaøo nöôùc ñoù taêng leân vaø do ñoù khoái löôïng haøng hoaù nhaäp khaåu seõ bò haïn cheá.

- Ngöôïc laïi, khi giaù caû cuûa ñoàng tieàn trong nöôùc ñöôïc naâng leân so vôùi caùc ngoaïi teä khaùc, xuaát khaåu haøng hoaù ra nöôùc ngoaøi bò haïn cheá do khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoaù xuaát khaåu bò giaûm suùt. Ñoàng thôøi, giaù caû haøng hoaù nöôùc ngoaøi nhaäp khaåu vaøo nöôùc ñoù haï xuoáng vaø khoái löôïng haøng hoaù nhaäp khaåu coù xu höôùng taêng leân.

CAÂU 90Theá naøo laø thanh toaùn Quoác teá? Trình baøy khaí quaùt caùc

phöông thöùc thanh toaùn thoâng duïng trong thöông maïi Quoác teá?

1. Khaùi nieäm :Laø vieäc thöïc hieän caùc nghiaõ vuï tieàn teä , naûy sinh treân cô sôû caùc

hoaït ñoäng kinh teá vaø phi kinh teá, giöõa caùc toå chöùc hay caù nhaân nöôùc khaùc, hoaaëc giöõa moät quoác gia vôùi toå chöùc quoác teá thoâng qua quan heä giöõa caùc ngaân haøng coù lieân heä.

2. Caùc phöông thöùc thanh toaùn thoâng duïng trong thöông maïi Quoác teá

- 84 -

Phöông thöùc thanh toaùn laø moät yeáu toá quan troïng, trong caùc ñieàu kieän veá thanh toaùn thöông maïi Quoác teá. Ñeå phuø hôïp vôùi tính ña daïng vaø phong phuù cuûa moái quan heä thöông maïi vaø thanh toaùn Quoác teá, ngöôøi ta ñaõ thieát laäp nhöõng phöông thöùc thanh toaùn khaùc nhau.Vieäc choïn löïa phöông thöùc naøo laø phuï thuoäc vaøo yeâu caàu.

+ Ngöôøi baùn: giao haøng thuaän tieän, thu tieàn nhanh choùng , ñaày ñuû.

+ Ngöôøi mua: nhaän ñaày ñuû haøng veà soá löôïng vaø chaát löôïng, thôøi haïn.

a. Thanh toaùn baèng chuyeån tieàn ( remittance) Khaùi nieäm: Phöông thöùc chuyeån tieàn laø phöông thöùc thanh toaùn

ñôn giaûn nhaát, trong ñoù moät khaùch haøng ( ngöôøi coù yeâu caàu chuyeån tieàn) yeâu caàu ngaân haøng phuïc vuï mình chuyeån moät soá tieàn nhaát ñònh cho ngöôøi höôûng lôïi( ngöôøi thuï höôûng) ôû moät ñiaï ñieåm xaùc ñònh vaø trong moät thôøi gian xaùc ñònh.

Quaù trình tieán haønh:

Böôùc 1: sau khi thoaû thuaän ñi ñeán kí keát hôïp ñoàng mua baùo ngoaïi thöông, toå chöùc xuaát khaåu cung öùng haøng hoaù dòch vuï chuyeån giao toaøn boä chöùng töø cho toå chöùc nhaäp khaåu.

Böôùc 2: Toå chöùc nhaäp khaåu kieåm tra chöùng töø, hoaù ñôn, vieát leänh chuyeån tieàn gôûi ngaân haøng phuïc vuï mình goàm noäi dung:

+ Teân, ñòa chæ ngöôøi xin chuyeån tieàn. + Soá taøi khoaûn, ngaân haøng ôû taøi khoaûn. + Soá tieàn xin chuyeån + Teân, ñiaï chæ ngöôøi höôûng lôïi, soá taøi khoaûn, ngaân haøng, chi

nhaùnh ôû ñaâu… + Lí do chuyeån tieàn. + Keøm caùc giaáy tôø coù lieân quan( giaáy pheùp nhaäp khaåu, hôïp

ñoàng mua baùn ngoaïi thöông..)Böôùc 3: Kieåm tra hôïp leä vaø ñuû khaû naêng thanh toaùn, ngaân haøng

trích taøi khoaûn cuûa ñôn vò ñeå chuyeån tieàn göûi giaáy baùo nôï, giaáy baùo ñaõ thanh toaùn cho ñôn vò nhaäp khaåu.

Böôùc 4: Ngaân haøng chuyeån tieàn ra leänh cho ngaân haøng ñaïi lí cuûa mình ôû nöôùc ngoaøi chuyeån traû cho ngöôøi nhaän tieàn.

- 85 -

Ngaân haøng ñaïi lyù

Chuû theå nhaäp khaåu

Chuû theå xuaát khaåu

Ngaân haøng chuyeån tieàn

(4)

(1)

(2)(3)(5)

Böôùc 5: Ngaân haøng ñaïi lí chuyeån tieàn cho ngöôøi thuï höôûng vaø göûi giaáy baùo cho ñôn vò.

Hình thöùc:- Ñieän baùo( TT_ telegraphic transfer): ngaân haøng thöïc hieän vieäc

chuyeån tieàn baèng caùch ñieän ra leänh cho ngaân haøng ñaïi lí traû tieàn cho ngöôøi nhaän = Tele, Fax, SWIFT.

- Thö chuyeån tieàn ( MT_ Mail transfer) Ngaân haøng thöïc hieän vieäc chuyeån tieàn baèng caùch göûi thö ra leäch cho ngaân haøng ñaïi lí ôû nöôùc ngoaøi traû tieàn cho ngöôøi nhaän.

b. Phöông thöùc thanh toaùn baèng nhôø thu ( collection of payment-encaissement)

Khaùi nieäm: laø phöông thöùc thanh toaùn trong ñoù ngöôøi baùn sau khi ñaõ hoaøn thaønh nghiaõ vuï chuyeån giao haøng hoaù hoaëc cung öùng dòch vuï cho gnöôøi mua, uûy thaùc cho ngaân haøng phuïc vuï mình thu hoä tieàn cuûa ngöôøi mua treân cô sôû boä chöùng töø do mình laäp ra.

* chæ thò nhôø thu laø vaên baûn phaùp lí ñeå ñieàu chænh quan heä ngaân haøng vôùi ngöôøi nhôø thu. Caùc ngaân haøng tham gia nghieäp vuï nhôø thu chæ ñöôïc thöïc hieän theo ñuùng chæ thò naøy.

Hình thöùc:* * * Nhôø thu phieáu trôn( clean collection): Khaùi nieäm: laø phöông thöùc thanh toaùn, trong ñoù beân baùn

uûy nhieäm cho Ngaân haøng phuïc vuï mình thu hoä tieàn oû ngöôøi mua chæ caên cöù vaøo hoái phieáu do mình laäp ra. Caùc chöùng töø thöông maïi do beân baùn chuyeån giao tröïc tieáp cho beân mua khoâng qua tay ngaân haøng.

Quy trình:

Böôùc 1: Caên cöù vaøo hôïp ñoàng mua baùn ngoaïi thöông, chuû theå xuaát khaåu chuyeån giao haøng hoaù, boä chöùng töø cho chuû theå nhaäp khaåu

Böôùc 2: Chuû theå xuaát khaåu kyù phaùt hoái phieáu uûy quyeàn ngaân haøng phuïc vuï mình ñeå nhôø thu hoä tieàn.

Böôùc 3: Ngaân haøng nhôø thu gôûi thö uyû nhieäm keøm theo hoái phieáu cuûa chuû theå xuaát khaåu, sang ngaân haøng ñaïi lyù taïi nöôùc nhaäp khaåu ñeå nhôø thu hoä.

- 86 -

Ngaân haøng nhôø thu

Chuû theå xuaát khaåu

Chuû theå nhaäp khaåu

Ngaân haøng ñaïi lyù

(6)

(3)

(5)(4)

(1)

(2)(7)

Böôùc 4: Ngaân haøng ñaïi lyù gôûi hoái phieáu cho chuû theå nhaäp khaåu yeâu caàu thanh toaùn

Böôùc 5: Sau khi kieåm tra, ñoái chieáu hoái phieáu vôùi boä chöùng töø hôïpñoàng vaø neáu ñoàng yù thì chuû theå nhaäp khaåu uyû quyeàn cho ngaân haøng ñaïi lyù thanh toaùn tieàn

Tröôøng hôïp ñoái chieáu thaáy khoâng hôïp lyù, chuû theå nhaäp khaåu seõ khoâng thanh toaùn.

Böôùc 6: Ngaân haøng ñaïi lyù chuyeån tieàn ñaõ thanh toaùn veà ngaân haøng nhôø thu beân xuaát khaåu hoaëc thoâng baùo veà söï töø choái thanh toaùn beân nhaäp khaåu

Böôùc 7: Ngaân haøng nhôø thu thanh toaùn cho chuû theå nhaäp khaåu Öu ñieåm: chöa coù gì ñaùng keåNhöôïc ñieåm : Khoâng ñaûm baûo quyeàn lôïi cho beân baùn vì giöõa vieäc

nhaän haøng vaø thanh toaùn cuûa ngöôøi mua khoâng coù söï raøng buoäc laãn nhau( ngöôøi mua coù theå nhaän haøng roài khoâng chòu traû tieàn hay chaäm treã trong thanh toaùn). Ngaân haøng chæ ñoùng vai troø trung gian thu thuû tuïc phí khoâng chòu traùch nhieäm neáu beân mua khoâng thanh toaùn chæ söû duïng phöông thöùc thanh toaùn nhôø thu trôn khi tín nhieäm hoaøn toaøn ngöôøi mua, hay giaù trò xuaát khaåu nhoû, haøng hoaù öù ñoïng khoù tieâu thuï…

* * * Nhôø thu nhôø chöùng töø:Khaí nieäm: laø phöông thöùc thnah toaùn trong ñoù uyû nhieäm cho

ngaân haøng phuïc vuï mình thu hoä tieàn ôû ngöôøi mua , khoâng chæ laø hoái phieáu maø coøn caên cöù vaøo boä chöùng töø göûi keøm theo, vôùi yeâu caàu laø ngaân haøng chæ trao boä chöùng töø haøng hoaù cho ngöôøi mua sau khi hoï ñaõ thanh toaùn tieàn hoaëc kí chaáp nhaän traû tieàn treân hoái phieuá coù kì haïn.

Quy trình:

Böôùc 1: Caên cöù vaøo hôïp ñoàng ngoaïi thöông ñaõ kyù keát, chuû theå xuaát khaåu chuyeån giao haøng hoaù cho chuû theå nhaäp khaåu (khoâng keøm boä chöùng töø)

Böôùc 2: Chuû theå xuaát khaåu kyù phaùt hoái phieáu, gôûi keøm boä chöùng töø vaø uûy quyeàn cho ngaân haøng phuïc vuï mình thu tieàn ghi

- 87 -

Ngaân haøng nhôø thu

Chuû theå xuaát khaåu

Chuû theå nhaäp khaåu

Ngaân haøng ñaïi lyù

(6)

(3)

(5b)(5a)(4)(2)(7)

(1)

treân hoái phieáu vôùi ñieàu kieän nhaø nhaäp khaåu ñoàng yù thanh toaùn thì môùi giao boä chöùng töø.

Böôùc 3: Ngaân haøng nhôø thu gôûi hoái phieáu, boä chöùng töø vaø uyû quyeàn cho ngaân haøng ñaïi lyù nöôùc nhaäp khaåu nhôø thu hoä.

Böôùc 4: Ngaân haøng ñaïi lyù gôûi hoái phieáu vaø baûn sao boä chöùng töø haøng hoùa cho chuû theå nhaäp khaåu yeâu caàu thanh toaùn

Böôùc 5a: Chuû theå nhaäp khaåu xem xeùt hoái phíeâu, baûn sao boä chöùng töø haøng hoaù vôùi hôïp ñoàng ngoaïi thöông ñaõ kyù tröôùc ñoù, neáu phuø hôïp vaø ñoàng yù thanh toaùn thì uyû quyeàn thanh toaùn hoaëc kyù keát thanh toaùn leân hoái phieáu, gôûi cho ngaân haøng ñaïi lyù.

Böôùc 5b: Ngaân haøng ñaïi lyù nhaän ñöôïc söï thanh toaùn hoaëc ñaûm baûo thanh toaùn thì chuyeån giao boä chöùng töø (baûn goác) cho chuû theå nhaäp khaåu ñi nhaän haøng.

Böôùc 6: Ngaân haøng ñaïi lyù chuyeån tieàn thanh toaùn cho ngaân haøng nhôø thu beân xuaát khaåu

Böôùc 7: Ngaân haøng nhôø thu beân xuaát khaåu thanh toaùn cho chuû theå xuaát khaåu

Öu ñieåm:ñaûm baûo quyeàn lôïi cho beân baùn hôn vì ñaõ coù söï raøng buoäc chaët cheõ giöõa vieäc thanh toaùn tieàn vôùi vieäc nhaän haøng cuûa beân mua .

Nhöôïc ñieåm: chöa khoáng cheá ñöôïc vieäc traû tieàn cuûa beân mua trong chöøng möïc nhaát ñònh quyeàn lôïi cuûa beân baùn vaãn chöa ñöôïc ñaûm baûo.

c. Phöông thöùc thanh toaùn tín duïng chöùng töø (documentary credit):

Khaùi nieäm: Phöông thöùc tín duïng chöùng töø laø moät söï thoaû thuaän maø trong ñoù moät ngaân haøng ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa ngaân haøng cam keát traû tieàn cho ngöôøi thuï höôûng neáu ngöôøi naøy quaù trìnhxuaát trình ñaày ñuû boä chöùng töø thanh toaùn, fuø hôïp vôùi naùch haøng cam keát hay cho pheùp nhöõng ñieàu kieän trong thö tín duïng ñöôïc thöïc hieän ñuùng vaø ñaày ñuû.

_ Thö tín duïng laø moät böùc thö do ngaân haøng laäp ra treân cô sôû yeâu caàu cuaû khaùch

haøng trong ñoù noäi dung ñöôïc ñeà ra trong thö Thaønh phaàn tham gia quaù trình thanh toaùn baèng phöông thöùc

tín duïng chöùng töø _ Ngöôøi xin môû L/C ( thöôøng laø ngöôøi mua, toå chöùc nhaäp khaåu )_ Ngöôøi höôûng lôïi ( ngöôøi xuaát khaåu haøng hoaù, ngöôøi baùn)_ NH môû thö tín duïng (NH phaùt haønh ) laø NH phuïc vuï ngöôøi xuaát

khaåu : caáp tín duïng cho ngöôøi nhaäp khaåu do 2 beân qui ñònh löïa choïn _ NH thoâng baùo thö tín duïng laø NH phuïc vuï ngöøoi xuaát khaåu thoâng

baùo cho ngöôøi baùn bieát thö tín duïng ñaõ ñöôïc môû Quy trình:

- 88 -

Ngaân haøng môû L/C

Ngaân haøng thoâng baùo

(1)(9b)(9a)

(7)

(6)

(2)

(3) (5) (8)

Böôùc 1: Chuû theå nhaäp khaåu caên cöù vaøo hôïp ñoàng ngoaïi thöông ñaõ kyù, gôûi ñôn xin môû L/C cho ngaân haøng phuïc vuï mình, ngöôøi thuï höôûng laø chuû theå xuaát khaåu

Böôùc 2: Ngaân haøng môû L/C neáu chaáp thuaän thì môû L/C theo ñuùng noäi dung ñöôïc ñeà caäp trong ñôn xin môû L/C vaø gôûi cho ngaân haøng thoâng baùo ôû quoác gia xuaát khaåu

Böôùc 3: Ngaân haøng thoâng baùo gôùi tieáp L/C cho chuû theå xuaát khaåu xem xeùt.

Böôùc 4: Chuû theå xuaát khaåu ñoái chieáu noäi dung cuûa L/C vôùi hôïp ñoàng mua baùn ngoaïi thöông ñaõ kyù tröôùc ñaây, neáu thaáy ñuùng vaø phuø hôïp thì chuyeån giao haøng hoaù cho chuû theå nhaäp khaåu, neáu thaáy chöa phuø hôïp thì thoâng baùo yeâu caàu chænh söûa L/C hoaëc tuyeân boá huyû boû

Böôùc 5: Chuû theå xuaát khaåu gôûi hoái phieáu vaø boä chöùng töø haøng hoaù theo yeâu caàu cuûa L/C cho ngaân haøng thoâng baùo yeâu caàu thanh toaùn

Böôùc 6: Ngaân haøng thoâng baùo gôûi tieáp hoái phieáu vaø boä chöùng töø haøng hoaù cho ngaân haøng môû L/C ñeå kieåm tra

Böôùc 7: ngaân haøng môû L/C so saùnh hoái phieáu, boä chöùng töø haøng hoaù vôùi caùc boäi dung trong L/C neáu thaáy ñuùng vaø phuø hôïp thì chuyeån tieàn thanh toaùn hoaëc kyù chaáp nhaän thanh toaùn leân hoái phieáu

Böôùc 8: Ngaân haøng thoâng baùo thanh toaùn cho chuû theå xuaát khaåu

Böôùc 9a: Ngaân haøng môû L/C gôûi boä chöùng töø haøng hoaù cho nhaø nhaäp khaåu vaø yeâu caàu thanh toaùn

Böôùc 9b: Chuû theå nhaäp khaåu thanh toaùn cho ngaân haøng Öu ñieåm:- Quyeàn lôïi cuûa ngöôøi baùn ñöôïc ñaûm baûo hôn phöông nhôø thu- Ngaân haøng ñoùng vai troø laø ngöôøi thanh toaùn tieàn cuûa ngöôøi

mua ñoái vôùi ngöôøi baùn, khoâng phuï thuoäc vaøo vieäc ngöôøi mua coù nhaän

- 89 -

Chuû theå nhaäp khaåu

Chuû theå xuaát khaåu

(4)

Hôïp ñoàng ngoaïi thöông