ÇĐMENTOLARIN GENEL ÖZELLĐKLERĐ ve DENEYLERĐkisi.deu.edu.tr/kamile.tosun/Yapi_Malzemesi_II-3-2.ders-web.pdf · ÇĐMENTOLARIN GENEL ÖZELLĐKLERĐ ve DENEYLERĐ ÇİMENTOLARIN

ÇĐMENTOLARIN GENEL ÇĐMENTOLARIN GENEL ÖZELLĐKLERĐ ve DENEYLERĐÖZELLĐKLERĐ ve DENEYLERĐ

YRD.DOÇ.DR. KAMĐLE TOSUN FELEKOĞLUYRD.DOÇ.DR. KAMĐLE TOSUN FELEKOĞLU


ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ

�� Çimento tanelerinin aktifliği ve hidratasyon sonucu daha Çimento tanelerinin aktifliği ve hidratasyon sonucu daha yüksek dayanımlar verebilmesi ince öğütülmelerine bağlıdır.yüksek dayanımlar verebilmesi ince öğütülmelerine bağlıdır.

�� Çimentolarda tane boyutları genel olarak 6.5 Çimentolarda tane boyutları genel olarak 6.5 -- 90 mikron 90 mikron arasında bulunur. Çoğunluğu 30 mikron civarındadır. arasında bulunur. Çoğunluğu 30 mikron civarındadır.

�� Hidratasyon olayının gelişebilmesi ve bağlayıcılık özelliğinin Hidratasyon olayının gelişebilmesi ve bağlayıcılık özelliğinin artması için çimentolarda boyutları 74 mikrondan büyük artması için çimentolarda boyutları 74 mikrondan büyük tanelerin oranının % l4'ü geçmemesi istenir. tanelerin oranının % l4'ü geçmemesi istenir.


ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ

HĐDRATE OLMAMIŞÇĐMENTO TANECĐĞĐ

HİDRATASYON DERİNLİĞİHİDRATASYON DERİNLİĞİ HĐDRATE ÇĐMENTO

ORTALAMA ÇAPD = 30µµµµ

ÇĐMENTO TANECĐĞĐ HĐDRATE OLMAMIŞ(YUMUŞAK BÖLGE)

∼∼∼∼5.2µµµµ

HĐDRATASYON DERĐNLĐĞĐHĐDRATASYON DERĐNLĐĞĐÜÇ AYDA ÜÇ AYDA ∼∼∼∼∼∼∼∼ 5.2 5.2 µµµµµµµµ


ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ DENEYLERİ ÇİMENTOLARIN İNCELİĞİ DENEYLERİ

�� Çimentoların bu özelliği değişik yöntemlerle saptanır. Çimentoların bu özelliği değişik yöntemlerle saptanır.

�� Bunlardan biri çimentoyu TS EN 196Bunlardan biri çimentoyu TS EN 196--6 6 standardında belirtilen 90 mµ göz standardında belirtilen 90 mµ göz standardında belirtilen 90 mµ göz standardında belirtilen 90 mµ göz açıklıklı elekten eleyerek, bu çaptan açıklıklı elekten eleyerek, bu çaptan büyük tanelerin miktarını saptamaktır. büyük tanelerin miktarını saptamaktır.



�� Diğer yöntem “özgül yüzey alanı” Diğer yöntem “özgül yüzey alanı” yöntemidir. (yöntemidir. (TS EN 196TS EN 196--6 ve ASTM C 6 ve ASTM C 204204))

�� Özgül alan 1 g çimentoda bulunan Özgül alan 1 g çimentoda bulunan �� Özgül alan 1 g çimentoda bulunan Özgül alan 1 g çimentoda bulunan taneciklerin yüzey alanlarının taneciklerin yüzey alanlarının kapsadığı toplam yüzey alanıdır, kapsadığı toplam yüzey alanıdır, cmcm22/g olarak gösterilir. /g olarak gösterilir.

�� Deney, standart koşullarda sıkıştırılan Deney, standart koşullarda sıkıştırılan çimento tabakasından, havanın geçme çimento tabakasından, havanın geçme zamanını ölçme esasına dayanır. zamanını ölçme esasına dayanır.



�� Bu yöntem TS EN 196Bu yöntem TS EN 196--6 ve ASTM C 204 6 ve ASTM C 204 gibi standartlarda açıklanmaktadır. gibi standartlarda açıklanmaktadır.

�� Blaine sayısının 3000 cmBlaine sayısının 3000 cm22/g civarında /g civarında olması istenir. Türkiye’de üretilen olması istenir. Türkiye’de üretilen çimentoların inceliği 2800çimentoların inceliği 2800--4000 cm4000 cm22/g /g civarındadır. civarındadır.



�� İnceliğin betona olumlu ve olumsuz etkileri:İnceliğin betona olumlu ve olumsuz etkileri:

a)a) İncelik betonun dayanımını arttırır.İncelik betonun dayanımını arttırır.b)b) Çimentoyu ıslatmak için gerekli su miktarı Çimentoyu ıslatmak için gerekli su miktarı b)b) Çimentoyu ıslatmak için gerekli su miktarı Çimentoyu ıslatmak için gerekli su miktarı

artar.artar.c)c) FizikoFiziko--kimyasal bir olay olan ilk ıslanmada, kimyasal bir olay olan ilk ıslanmada,

taneler inceldikçe daha büyük ısı ortaya taneler inceldikçe daha büyük ısı ortaya çıkar.çıkar.

d)d) Daha fazla büzülmeye neden olur ve Daha fazla büzülmeye neden olur ve çatlamaya eğilimi fazladırçatlamaya eğilimi fazladır

e)e) İnce çimentolu karışımların terlemesi, iri İnce çimentolu karışımların terlemesi, iri taneli çimento karışımlarından daha azdır.taneli çimento karışımlarından daha azdır.


Çimentoda incelikÇimentoda incelik--zamanzaman--dayanım ilişkisidayanım ilişkisi

50

40

1 yıl

90 gün

Bas

ınç

Day

anım

ı-M

Pa

150 200 250 300

40

30

20

90 gün 28 gün

7 gün

Bas

ınç

Day

anım

ı-M

Pa

Blaine inceliği m2/kg


ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ ÇİMENTOLARIN PRİZ SÜRESİ

�� Çimentonun su ile birleştirildiği an ile çimento Çimentonun su ile birleştirildiği an ile çimento hamurunun katılaşarak plastik özelliğini kaybettiği an hamurunun katılaşarak plastik özelliğini kaybettiği an arasındaki süreye arasındaki süreye “priz alma süresi”“priz alma süresi” denilmektedir. denilmektedir. “priz alma süresi”“priz alma süresi” denilmektedir. denilmektedir.

�� Bu olayın başlangıç ve bitiş saatleri, çalışma saatleri Bu olayın başlangıç ve bitiş saatleri, çalışma saatleri açısından çok önemlidir. açısından çok önemlidir.

�� Normal Portland çimentolarında prizin, 1 saatten önce Normal Portland çimentolarında prizin, 1 saatten önce başlamaması ve 10 saatten önce tamamlanması istenir. başlamaması ve 10 saatten önce tamamlanması istenir.



�� Priz özelliğine bağlı olarak çimentoların kullanım yerleri farklıdır. Priz özelliğine bağlı olarak çimentoların kullanım yerleri farklıdır.

�� Örneğin, su kaçaklarını önlemek amacıyla hızlı priz Örneğin, su kaçaklarını önlemek amacıyla hızlı priz yapan (8 yapan (8 -- l5 dakika arası) çimentolar kullanılır. l5 dakika arası) çimentolar kullanılır. yapan (8 yapan (8 -- l5 dakika arası) çimentolar kullanılır. l5 dakika arası) çimentolar kullanılır.

�� İçine alçı taşı konulmadan üretilen bazı çimentolar çok İçine alçı taşı konulmadan üretilen bazı çimentolar çok kısa sürede (8kısa sürede (8--15 dakika) priz yaparlar. 15 dakika) priz yaparlar.



�� Çimentoların priz süreleri şu faktörlerin etkisindedir:Çimentoların priz süreleri şu faktörlerin etkisindedir:

�� Sıcaklık: Sıcaklık:

Sıcak ortamlarda priz süresi, hidratasyon olayı hızlandığı için kısalır. Sıcak ortamlarda priz süresi, hidratasyon olayı hızlandığı için kısalır.

Sıcaklığın düşmesi ise priz süresini uzatır. Sıcaklığın düşmesi ise priz süresini uzatır.

�� Çimentonun bekletilme süresi: Çimentonun bekletilme süresi: Uzun süre bekletilmiş çimentolarda dış ortamdan alınan nem nedeniyle Uzun süre bekletilmiş çimentolarda dış ortamdan alınan nem nedeniyle priz geç başlar. priz geç başlar.

Sıcaklığın düşmesi ise priz süresini uzatır. Sıcaklığın düşmesi ise priz süresini uzatır.

�� Karıştırma suyu miktarı: Karıştırma suyu miktarı:

Fazla miktarda su kullanmak bağlayıcı maddenin priz süresinin Fazla miktarda su kullanmak bağlayıcı maddenin priz süresinin

uzamasına yol açar.uzamasına yol açar.



�� Çimentoların priz süreleri Çimentoların priz süreleri "Vicat iğnesi""Vicat iğnesi"adı verilen alet ile saptanır. adı verilen alet ile saptanır.

�� özel hazırlanmış özel hazırlanmış normal kıvamdaki normal kıvamdaki standart çimento standart çimento hamuru, standart bir hamuru, standart bir kap içine (Vicat kap içine (Vicat halkası) düzgün bir halkası) düzgün bir şekilde yerleştirilir.şekilde yerleştirilir.



�� Daha sonra Vicat iğnesi denilen standart Daha sonra Vicat iğnesi denilen standart bir iğne kendi ağırlığı ile belirli bir iğne kendi ağırlığı ile belirli yükseklikten üzerine düşürülür. Batma yükseklikten üzerine düşürülür. Batma miktarları ölçülür. miktarları ölçülür. miktarları ölçülür. miktarları ölçülür.

�� Bu işlem belirli zaman aralıklarında Bu işlem belirli zaman aralıklarında tekrarlanır. Önceleri çok batan iğne, tekrarlanır. Önceleri çok batan iğne, sonraları çok az batar ve belirli süre sonraları çok az batar ve belirli süre sonra hiç batmaz. sonra hiç batmaz.



�� İğne ucunun kalıbın tabanından İğne ucunun kalıbın tabanından 33--5 mm5 mmuzaklıkta olması halinde, uzaklıkta olması halinde, priz başlamış priz başlamış demektir. demektir.

�� İğne İğne 0.5 mm0.5 mm battığı zaman ise battığı zaman ise priz sona priz sona ermiştir. ermiştir.

�� Priz sürelerinin belirlenmesi için Priz sürelerinin belirlenmesi için kullanılacak yöntemler TS EN 196kullanılacak yöntemler TS EN 196--3’de 3’de ve ASTM C 191’de belirtilmiştir.ve ASTM C 191’de belirtilmiştir.



�� Vicat iğnesi aletinin değişik ve otomatik olanları da bulunmaktadır.Vicat iğnesi aletinin değişik ve otomatik olanları da bulunmaktadır.


ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISISI ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISISI

�� Çimentoyu oluşturan ana bileşenlerin su ile yaptıkları Çimentoyu oluşturan ana bileşenlerin su ile yaptıkları kimyasal reaksiyon nedeniyle bir miktar ısı açığa çıkarırlar. kimyasal reaksiyon nedeniyle bir miktar ısı açığa çıkarırlar.

�� Hidratasyon ısısının açığa çıkma hızı, çimento bileşenleri ile Hidratasyon ısısının açığa çıkma hızı, çimento bileşenleri ile �� Hidratasyon ısısının açığa çıkma hızı, çimento bileşenleri ile Hidratasyon ısısının açığa çıkma hızı, çimento bileşenleri ile su arasında yer alan kimyasal reaksiyonların hızına bağlıdır su arasında yer alan kimyasal reaksiyonların hızına bağlıdır ve hidratasyonu etkileyen en önemli faktör zamandır. ve hidratasyonu etkileyen en önemli faktör zamandır.

�� Çıkan ısı nedeniyle betonun sıcaklık derecesi artar. Çıkan ısı nedeniyle betonun sıcaklık derecesi artar. Hidratasyonun bu ekzotermik davranışı, hidratasyon ısısının Hidratasyonun bu ekzotermik davranışı, hidratasyon ısısının açığa çıkma hızı ve miktarı bakımından bir çok sakıncalı açığa çıkma hızı ve miktarı bakımından bir çok sakıncalı durum oluşturabilir.durum oluşturabilir.



�� Özellikle barajlar gibi büyük kütle Özellikle barajlar gibi büyük kütle betonlarının üretiminde iş gereği hizlı betonlarının üretiminde iş gereği hizlı beton üretimlerinde sorun önemlidir. beton üretimlerinde sorun önemlidir.

�� Büyük kütle betonlarında iç sıcaklık Büyük kütle betonlarında iç sıcaklık yükselir, hava ile temasta bulunan dış yükselir, hava ile temasta bulunan dış kısım soğur ve büzülür. kısım soğur ve büzülür.

�� Büyük kütle ise dış kısmın büzülmesini Büyük kütle ise dış kısmın büzülmesini önlemeye çalışacağından, sıcaklık önlemeye çalışacağından, sıcaklık farklarının yol açtığı gerilmeler farklarının yol açtığı gerilmeler sonucunda beton çatlar. sonucunda beton çatlar.



�� Çimentonun inceliği hidratasyon ısısını arttıran bir faktördür. Çimentonun inceliği hidratasyon ısısını arttıran bir faktördür. Ancak çimentonun karma bileşenlerininde hidratasyon ısısı Ancak çimentonun karma bileşenlerininde hidratasyon ısısı üzerine etkisi önemlidir. üzerine etkisi önemlidir.

Karma bileşen

İlk 48 saatte çıkan ısı (cal/g)

Toplam Isı (cal/g)

C3A 150 207

C3S 100 120

C2S 10 62

C4AF 40 100



�� Çimentoların hidratasyon ısıları Çimentoların hidratasyon ısıları ise kalorimetre cihazı ile ise kalorimetre cihazı ile ölçülebilmektedir.ölçülebilmektedir.


ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ÇİMENTOLARIN HİDRATASYON ISILARINA GÖRE SIRALAMASI ISILARINA GÖRE SIRALAMASI

�� Aluminli çimento (düşük sıcaklıktan en az zarar Aluminli çimento (düşük sıcaklıktan en az zarar gören)gören)

�� Yüksek mukavemetli Portland çimentolarıYüksek mukavemetli Portland çimentoları�� Yüksek mukavemetli Portland çimentolarıYüksek mukavemetli Portland çimentoları�� Normal Portland ÇimentosuNormal Portland Çimentosu�� Curuf çimentosu ve diğer puzolanlı çimentolar Curuf çimentosu ve diğer puzolanlı çimentolar

(soğuktan en fazla zarar gören) (soğuktan en fazla zarar gören)


ÇİMENTOLARIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI ÇİMENTOLARIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI

�� Çimentoların özgül ağırlığı tiplerine göre değişir. Çimentoların özgül ağırlığı tiplerine göre değişir.

�� Normal portland çimentosunun Normal portland çimentosunun �� Normal portland çimentosunun Normal portland çimentosunun özgül ağırlığı 3.10özgül ağırlığı 3.10--3.15 civarında, 3.15 civarında,

katkılı (traslı ve curuflu) çimentolarda katkılı (traslı ve curuflu) çimentolarda ise ise 2.90 civarındadır. 2.90 civarındadır.


ÇİMENTOLARIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI ÇİMENTOLARIN ÖZGÜL AĞIRLIĞI

�� Çimentonun özgül ağırlığı Le Çimentonun özgül ağırlığı Le Chatelier balonu adı verilen özel Chatelier balonu adı verilen özel bir cam kap içinde gazyağı bir cam kap içinde gazyağı bir cam kap içinde gazyağı bir cam kap içinde gazyağı kullanılarak belirlenir.kullanılarak belirlenir.


ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI

�� Hidratasyon olayının seyrini Hidratasyon olayının seyrini değiştiren bütün faktörler değiştiren bütün faktörler çimentonun dayanımı üzerine de çimentonun dayanımı üzerine de etkilidir.etkilidir.


ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI

�� çimentonun dayanımını etkileyen faktörleri çimentonun dayanımını etkileyen faktörleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

a)a) Zamana ait faktörlerZamana ait faktörlera)a) Zamana ait faktörlerZamana ait faktörlerb)b) Çimento özelliklerinin dayanım üzerine etkileriÇimento özelliklerinin dayanım üzerine etkileric)c) Ortam koşulları ile ilgili faktörlerOrtam koşulları ile ilgili faktörler


ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI ÇİMENTOLARIN MEKANİK DAYANIMI B

asın

ç D

iyag

ram

ı

Zaman FaktörüZaman Faktörü

Zaman (Gün)

Bas

ınç

Diy

agra

mı

tbaf ln+=

Bağıntı 500 güne kadar anlamlı


DAYANIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER DAYANIMI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Çimento özelliklerinin dayanım üzerine etkileriÇimento özelliklerinin dayanım üzerine etkileri

�� ÇİMENTO TİPİÇİMENTO TİPİ

�� ÇİMENTO İNCELİĞİÇİMENTO İNCELİĞİ

�� MİNERAL KATKILARMİNERAL KATKILAR

�� KİMYASAL KATKILARKİMYASAL KATKILAR



�� SICAKLIKSICAKLIK

Ortam koşullarının dayanıma etkisiOrtam koşullarının dayanıma etkisi

�� BAĞIL NEMBAĞIL NEMKür koşullarıKür koşulları



Ortam koşullarının dayanıma etkisiOrtam koşullarının dayanıma etkisi

Nem ve rüzgar:Nem ve rüzgar: OOrtamın nemi düşük ve aşırı rtamın nemi düşük ve aşırı rüzgarlı ise hızlı buharlaşmaya neden olur.rüzgarlı ise hızlı buharlaşmaya neden olur.rüzgarlı ise hızlı buharlaşmaya neden olur.rüzgarlı ise hızlı buharlaşmaya neden olur.

Sonuç :Sonuç : Hidratasyon için gerekli yeterli su Hidratasyon için gerekli yeterli su olmazsa, hidratasyon yavaşlar veya duraklar. olmazsa, hidratasyon yavaşlar veya duraklar. Bu duruma paralel olarak beton Bu duruma paralel olarak beton dayanımındaki artış ya azalır veya tamamen dayanımındaki artış ya azalır veya tamamen durur.durur.

SICAKLIK ETKĐSĐSICAKLIK ETKĐSĐEN UYGUN SICAKLIK EN UYGUN SICAKLIK

NORMAL BETONDA NORMAL BETONDA 10 10 -- 1515°°CC

BARAJ vb KÜTLE BETONLARINDA BARAJ vb KÜTLE BETONLARINDA BARAJ vb KÜTLE BETONLARINDA BARAJ vb KÜTLE BETONLARINDA 5 5 -- 1010°°CC

SICAKLIK > 32SICAKLIK > 32°°C C veyaveya SICAKLIK < 5SICAKLIK < 5°°CC ise ise ÖNLEM ALINMALIDIR.ÖNLEM ALINMALIDIR.

SICAKLIK ETKĐSĐSICAKLIK ETKĐSĐBasınç Dayanımı Basınç Dayanımı Basınç Dayanımı Basınç Dayanımı

(MPa)(MPa)(MPa)(MPa)50505050

40404040

30303030

Beton Yaşı :Beton Yaşı :Beton Yaşı :Beton Yaşı :

28 gün28 gün28 gün28 gün

Döküm ve sertleşme Döküm ve sertleşme sırasında yüksek sıcaklıklar sırasında yüksek sıcaklıklar erken dayanımları artırmakla erken dayanımları artırmakla birlikte ileriki yaşlardaki birlikte ileriki yaşlardaki dayanımları düşürmektedir.dayanımları düşürmektedir.

Kür Sıcaklığı (Kür Sıcaklığı (Kür Sıcaklığı (Kür Sıcaklığı (°°°°C)C)C)C)101010100000

20202020

10101010

20202020 30303030 40404040 50505050


Nedeni:Nedeni: Hızla erken gelişen Hızla erken gelişen hidratasyonun daha zayıf bir hidratasyonun daha zayıf bir yapı oluşturmasıdır.yapı oluşturmasıdır.

NEM ETKĐSĐNEM ETKĐSĐÇimento tarafından bağlanan su (g/g)Çimento tarafından bağlanan su (g/g)Çimento tarafından bağlanan su (g/g)Çimento tarafından bağlanan su (g/g)

0.240.240.240.24

0.280.280.280.28

0.320.320.320.32

0.360.360.360.36

0.400.400.400.40

Çimentonun Çimentonun hidratasyonununhidratasyonununsürekli olabilmesi için sürekli olabilmesi için ortamda suyun bulunması ortamda suyun bulunması gerekmektedir.gerekmektedir.

Nem OranıNem OranıNem OranıNem Oranı

0.20.20.20.20000

0.040.040.040.04

Toplam suToplam suToplam suToplam su

Buharlaşmayan suBuharlaşmayan suBuharlaşmayan suBuharlaşmayan su0.080.080.080.08

0.120.120.120.12

0.160.160.160.16

0.200.200.200.20

0.240.240.240.24

0.40.40.40.4 0.60.60.60.6 0.80.80.80.8 1.01.01.01.0

Bağıl nemin %80 altına Bağıl nemin %80 altına düştüğü durumlarda düştüğü durumlarda hidratasyonhidratasyon oldukça oldukça yavaşlamakta, %30’un altında yavaşlamakta, %30’un altında ise pratik olarak durmaktadır.ise pratik olarak durmaktadır.

SICAKLIK ETKĐSĐSICAKLIK ETKĐSĐKarışımdan sonraki ilk iki saatteki sıcaklığın betonun dayanım Karışımdan sonraki ilk iki saatteki sıcaklığın betonun dayanım gelişimine etkisigelişimine etkisi

50

45

40

Basınç Dayanımı (Mpa)

13°

C

21°

C 38°

C

29°

C

4°C

180

9028147315

35

30

25

20

Süre (gün)

C CC

C46°

C

NEM ETKĐSĐNEM ETKĐSĐ45454545

40404040

35353535

30303030

Basınç Dayanımı (Mpa)Basınç Dayanımı (Mpa)Basınç Dayanımı (Mpa)Basınç Dayanımı (Mpa)

Sürekli nemliSürekli nemliSürekli nemliSürekli nemliSudan çıkarılma Sudan çıkarılma Sudan çıkarılma Sudan çıkarılma zamanı:zamanı:zamanı:zamanı:


14 14 14 14 güngüngüngün

28 28 28 28 güngüngüngün

181818180000

909090902828282814141414777733335555

25252525

20202020

15151515

10101010

Süre (gün)Süre (gün)Süre (gün)Süre (gün)

Sürekli havadaSürekli havadaSürekli havadaSürekli havada



PRİZ HIZLANDIRMA YÖNTEMLERİ PRİZ HIZLANDIRMA YÖNTEMLERİ

�� Prizi çabuklaştıran katkı maddeleri kullanmakPrizi çabuklaştıran katkı maddeleri kullanmak

�� Suyun buharlaşmasına yol açmayacak şekilde Suyun buharlaşmasına yol açmayacak şekilde (70(70--8080°°°°°°°°C) doygun buhar banyosu yaptırmak. C) doygun buhar banyosu yaptırmak. (70(70--8080°°°°°°°°C) doygun buhar banyosu yaptırmak. C) doygun buhar banyosu yaptırmak.

RÖTRERÖTRE

RÖTRE’nin (BÜZÜLME) ZARARLARIRÖTRE’nin (BÜZÜLME) ZARARLARI

2. DONATIDA PARAZĐT GERĐLMELER OLUŞMASI2. DONATIDA PARAZĐT GERĐLMELER OLUŞMASI1. ÇATLAKLAR OLUŞMASI1. ÇATLAKLAR OLUŞMASI

RÖTRE (BÜZÜLME) ENGELLENĐRSE RÖTRE (BÜZÜLME) ENGELLENĐRSE ÇATLAK OLUŞUR.ÇATLAK OLUŞUR.

2. DONATIDA PARAZĐT GERĐLMELER OLUŞMASI2. DONATIDA PARAZĐT GERĐLMELER OLUŞMASI

ÇATLAKLARÇATLAKLAR•• ÇEKME DAYANIMINI DÜŞÜRÜRÇEKME DAYANIMINI DÜŞÜRÜR

•• ĐÇERĐYE GĐREN SU ĐLE BĐRLĐKTEĐÇERĐYE GĐREN SU ĐLE BĐRLĐKTE

•• DONA DAYANIKLILIKDONA DAYANIKLILIK•• KĐMYASAL ETKĐLERE DAYANIKLILIKKĐMYASAL ETKĐLERE DAYANIKLILIK

AZALIR!AZALIR!

PLASTĐK PLASTĐK RÖTRERÖTRE ÇATLAĞIÇATLAĞI



RÖTRERÖTRE••HĐDROLĐK RÖTREHĐDROLĐK RÖTRE

••TERMĐK RÖTRETERMĐK RÖTREBOŞLUKLARDAKĐ SUYUN KAYBI BOŞLUKLARDAKĐ SUYUN KAYBI

KÜTLE BETONLARINDA ĐÇKÜTLE BETONLARINDA ĐÇ--DIŞ SICAKLIK FARKI DIŞ SICAKLIK FARKI

••BÜNYESEL RÖTREBÜNYESEL RÖTREÇĐMENTO HĐDRATASYON ÜRÜNLERĐNĐN ÇĐMENTO HĐDRATASYON ÜRÜNLERĐNĐN ÇĐMENTO HĐDRATASYON ÜRÜNLERĐNĐN ÇĐMENTO HĐDRATASYON ÜRÜNLERĐNĐN DAHA AZ HACĐM KAPLAMASI DAHA AZ HACĐM KAPLAMASI

••ERKEN PLASTĐK RÖTREERKEN PLASTĐK RÖTRETERLEMENĐN BUHARLAŞMAYI KARŞILAYAMAMASI TERLEMENĐN BUHARLAŞMAYI KARŞILAYAMAMASI

••KARBONATLAŞMA RÖTRESĐKARBONATLAŞMA RÖTRESĐKARBONATLAŞMA SONRASINDA ORTAYA ÇIKAN KARBONATLAŞMA SONRASINDA ORTAYA ÇIKAN SUYUN BUHARLAŞMASI SUYUN BUHARLAŞMASI

3Ca(OH)2+CO2CaCO3+H2O

RÖTRERÖTRE

ÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİÇİMENTO ÖZELLİKLERİNİN RÖTREYE ETKİSİ

�� Rötre oluşumunda çimento ile ilgili faktörlerin en Rötre oluşumunda çimento ile ilgili faktörlerin en önemlilerinden biri inceliktir. önemlilerinden biri inceliktir.

�� İnceliğin artmasıyla daha fazla çimento tanesi aynı zamanda İnceliğin artmasıyla daha fazla çimento tanesi aynı zamanda hidratasyona katılarak önemli miktarda rötre meydana hidratasyona katılarak önemli miktarda rötre meydana getirirler.getirirler.

�� İncelik ile artan su miktarı da rötrenin artmasında rol oynar.İncelik ile artan su miktarı da rötrenin artmasında rol oynar.

�� İnceliğin artmasıyla hidratasyon hızlandığından kılcallık İnceliğin artmasıyla hidratasyon hızlandığından kılcallık suyunun büyük bir kısmı tutulmuş olur. Böylece suyun büyük suyunun büyük bir kısmı tutulmuş olur. Böylece suyun büyük bir kısmı tutulduğundan buharlaşma az miktarda gerçekleşir. bir kısmı tutulduğundan buharlaşma az miktarda gerçekleşir.

RÖTRERÖTRE


�� Çimentonun kimyasal bileşiminin rötre üzerinde önemli bir Çimentonun kimyasal bileşiminin rötre üzerinde önemli bir etkisi olup olmadığı ise tartışılan bir konudur. etkisi olup olmadığı ise tartışılan bir konudur.

�� Bazılarına göre böyle bir etki pratik yönden mevcut değildir. Bazılarına göre böyle bir etki pratik yönden mevcut değildir. Çimentonun bazı genleştirici maddeleri içermesi nedeniyle bu görüşe Çimentonun bazı genleştirici maddeleri içermesi nedeniyle bu görüşe Çimentonun bazı genleştirici maddeleri içermesi nedeniyle bu görüşe Çimentonun bazı genleştirici maddeleri içermesi nedeniyle bu görüşe katılmak mümkün olmamaktadır.katılmak mümkün olmamaktadır.

�� Çimentoda birleşmemiş kireç (CaO), MgO ve SOÇimentoda birleşmemiş kireç (CaO), MgO ve SO33 gibi hacim gibi hacim genleşmesi yapan maddelerin standartlarda belirtilen miktarların genleşmesi yapan maddelerin standartlarda belirtilen miktarların biraz daha üzerinde bulunması rötreyi önemli derecede azaltabilir. biraz daha üzerinde bulunması rötreyi önemli derecede azaltabilir.

�� Bu hacim genleşmesi yapan maddelerin miktarlarını uygun seçmek Bu hacim genleşmesi yapan maddelerin miktarlarını uygun seçmek suretiyle rötresiz (genleşen) çimento yapılabilmektedir. suretiyle rötresiz (genleşen) çimento yapılabilmektedir.

RÖTRERÖTRE


�� Çimento üretiminde priz süresini dengelemek amacıyla Çimento üretiminde priz süresini dengelemek amacıyla kullanılan alçı taşının da, rötre üzerine etkisi bulunmaktadır. kullanılan alçı taşının da, rötre üzerine etkisi bulunmaktadır.

�� Az miktarda alçı taşı kullanılması çimentonun hidrate Az miktarda alçı taşı kullanılması çimentonun hidrate elemanlarının iç yapısını etkileyerek rötrenin artmasına neden elemanlarının iç yapısını etkileyerek rötrenin artmasına neden elemanlarının iç yapısını etkileyerek rötrenin artmasına neden elemanlarının iç yapısını etkileyerek rötrenin artmasına neden olmaktadır. olmaktadır.

�� Eğer çimentonun daha az rötre yapması isteniyorsa, Eğer çimentonun daha az rötre yapması isteniyorsa, normalden biraz daha fazla alçı taşı kullanılmalıdır. normalden biraz daha fazla alçı taşı kullanılmalıdır.

RÖTRERÖTRE


�� çimentonun karma bileşenlerinin rötre üzerine etkileri kesin çimentonun karma bileşenlerinin rötre üzerine etkileri kesin olarak bilinmemekle beraber şu görüşler geçerlidir : olarak bilinmemekle beraber şu görüşler geçerlidir :

�� Bir çimentoda fazla miktarda CBir çimentoda fazla miktarda C22S bulunması rötrenin fazla olmasına S bulunması rötrenin fazla olmasına yol açabilir. yol açabilir.

�� Değişik tip çimentolar bakımından karşılaştırma yapılırsa; hidratasyon Değişik tip çimentolar bakımından karşılaştırma yapılırsa; hidratasyon hızı düşük olan puzolanik çimentoların Portland çimentolarından daha hızı düşük olan puzolanik çimentoların Portland çimentolarından daha fazla rötre yapmaya elverişli olduğu söylenebilir. fazla rötre yapmaya elverişli olduğu söylenebilir.

yol açabilir. yol açabilir.

�� Çünkü bu bileşenin hidratasyonu oldukça yavaş gerçekleşmektedir. Çünkü bu bileşenin hidratasyonu oldukça yavaş gerçekleşmektedir. Bu nedenle CBu nedenle C22S’in fazla olması buharlaşmayan su miktarını S’in fazla olması buharlaşmayan su miktarını azaltacak, buharlaşabilen suyun miktarını arttıracak ve bu durumda azaltacak, buharlaşabilen suyun miktarını arttıracak ve bu durumda rötre fazlalaşacaktır. rötre fazlalaşacaktır.

RÖTRERÖTRE

ÇİMENTO RÖTRESİ ÖLÇÜMÜÇİMENTO RÖTRESİ ÖLÇÜMÜ

�� Çimentoların rötresi saf çimento hamurundan prizmalar Çimentoların rötresi saf çimento hamurundan prizmalar üzerinde rötreyi ölçmekle elde edilir. üzerinde rötreyi ölçmekle elde edilir.

�� Genellikle bu amaçla 40 x 40 x 160 mm’lik kalıplar Genellikle bu amaçla 40 x 40 x 160 mm’lik kalıplar kullanılmaktadır. Hazırlanan çimento hamuru bu kalıplara kullanılmaktadır. Hazırlanan çimento hamuru bu kalıplara kullanılmaktadır. Hazırlanan çimento hamuru bu kalıplara kullanılmaktadır. Hazırlanan çimento hamuru bu kalıplara yerleştirildikten 24 saat sonra kalıptan çıkarılarak prizmanın yerleştirildikten 24 saat sonra kalıptan çıkarılarak prizmanın LLoo uzunluğu hassas bir şekilde ölçülür.uzunluğu hassas bir şekilde ölçülür.Daha sonra atmosferde t gün tutulan prizmanın rötresi: Daha sonra atmosferde t gün tutulan prizmanın rötresi:

o

tot

L

LLε

−=

ÇĐMENTOÇĐMENTO

ÇİMENTO KİMYASAL DAYANIKLILIĞIÇİMENTO KİMYASAL DAYANIKLILIĞI

�� Bağlayıcı maddelerde aranan en önemli özellik bu malzemenin Bağlayıcı maddelerde aranan en önemli özellik bu malzemenin yüksek bir dayanıma sahip olması ve bunu zamanla yitirmemesidir. yüksek bir dayanıma sahip olması ve bunu zamanla yitirmemesidir.

�� Çimentoların içinde bulunan zararlı maddeler doğrudan Çimentoların içinde bulunan zararlı maddeler doğrudan �� Çimentoların içinde bulunan zararlı maddeler doğrudan Çimentoların içinde bulunan zararlı maddeler doğrudan doğruya hacim sabitliğini bozan, sönmemiş kireç (Ca0), doğruya hacim sabitliğini bozan, sönmemiş kireç (Ca0), magnezi (Mg0) ve S0magnezi (Mg0) ve S033'dür. 'dür.

�� Bunların su ile yaptıkları reaksiyon sonucu önemli bir hacim Bunların su ile yaptıkları reaksiyon sonucu önemli bir hacim artması meydana gelir.artması meydana gelir.

ÇĐMENTOÇĐMENTO

LE CHATELİER DENEYİ LE CHATELİER DENEYİ

�� Sönmemiş kireç ve magnezinin çimento içinde zarar Sönmemiş kireç ve magnezinin çimento içinde zarar oluşturabilecek miktarda bulunup bulunmadığı, pratik bir deney oluşturabilecek miktarda bulunup bulunmadığı, pratik bir deney olan ve olan ve TS EN 196TS EN 196--33’de belirtilen, Le Chatelier (Genleşme) ’de belirtilen, Le Chatelier (Genleşme) deneyi ile saptanabilir. deneyi ile saptanabilir.

�� Genleşme deneyinin esas amacı, bağlanmamış (serbest) CaO Genleşme deneyinin esas amacı, bağlanmamış (serbest) CaO ve/veya MgO hidratasyonu sebebiyle sonradan ortaya ve/veya MgO hidratasyonu sebebiyle sonradan ortaya çıkabilecek genleşme riskinin değerlendirilebilmesidir. çıkabilecek genleşme riskinin değerlendirilebilmesidir.

ÇĐMENTOÇĐMENTO


�� Bu deneyde kullanılan alet 30 mm Bu deneyde kullanılan alet 30 mm çaplı yarık bir silindir ve yarık çaplı yarık bir silindir ve yarık kenarlara bağlı 150 mm kenarlara bağlı 150 mm uzunluğundaki iğnelerden ibarettir uzunluğundaki iğnelerden ibarettir uzunluğundaki iğnelerden ibarettir uzunluğundaki iğnelerden ibarettir

�� Pirinç silindir bir cam üzerine konulup, içine standart kıvamda çimento Pirinç silindir bir cam üzerine konulup, içine standart kıvamda çimento hamuru doldurulur. hamuru doldurulur.

�� Üst yüzey düzeltildikten sonra, cam levha ile kapatılır ve üstüne bir Üst yüzey düzeltildikten sonra, cam levha ile kapatılır ve üstüne bir ağırlık konur. ağırlık konur.

�� 2424±±±±±±±±0.5 saat kalıp su içinde (veya 200.5 saat kalıp su içinde (veya 20°°°°°°°°C, %98 bağıl nem ortamında) C, %98 bağıl nem ortamında) tutulduktan sonra iğnenin iki ucu arasındaki uzaklık ölçülür. tutulduktan sonra iğnenin iki ucu arasındaki uzaklık ölçülür. (a)(a)

ÇĐMENTOÇĐMENTO


�� Sudan çıkarılan kalıp tekrar suya Sudan çıkarılan kalıp tekrar suya konur ve 30konur ve 30±±±±±±±±5 dakikada kaynama 5 dakikada kaynama noktasına gelinceye kadar ısıtılır.noktasına gelinceye kadar ısıtılır.

�� 3saat 3saat ±±±±±±±± 5 dakika kaynar su içinde kalan kalıp çıkarılarak, tekrar iğne 5 dakika kaynar su içinde kalan kalıp çıkarılarak, tekrar iğne uçları arası uzaklık ölçülür uçları arası uzaklık ölçülür (b)(b)

�� Daha sonra kalıbın 20Daha sonra kalıbın 20±±±±±±±±22°°°°°°°°C’a kadar soğuması sağlandıktan sonra C’a kadar soğuması sağlandıktan sonra iğnenin iki ucu arasındaki uzaklık tekrar ölçülür iğnenin iki ucu arasındaki uzaklık tekrar ölçülür (c).(c).

�� c c -- a ≤ 10 mm olması istenir.a ≤ 10 mm olması istenir.

ÇĐMENTOÇĐMENTOSOSO33

�� S0S033 çimento içine hammaddelerden, katkılardan veya çimento içine hammaddelerden, katkılardan veya kullanılan yakıttan girmektedir. kullanılan yakıttan girmektedir.

�� Ayrıca klinkere eklenen alçı taşından kaynaklanan S0Ayrıca klinkere eklenen alçı taşından kaynaklanan S033

sülfo sülfo -- aluminat tuzlarının oluşmasına neden olmaktadır. aluminat tuzlarının oluşmasına neden olmaktadır. sülfo sülfo -- aluminat tuzlarının oluşmasına neden olmaktadır. aluminat tuzlarının oluşmasına neden olmaktadır.

�� Bu maddenin CEM I, CEM II, CEM IV ve CEM V için Bu maddenin CEM I, CEM II, CEM IV ve CEM V için %3.5’den CEM III için ise % 4 ' den fazla olmaması istenir.%3.5’den CEM III için ise % 4 ' den fazla olmaması istenir.

ESKĐ ÇĐMENTO TĐPLERĐESKĐ ÇĐMENTO TĐPLERĐ

••PÇ 32.5PÇ 32.5

••PÇ 42.5PÇ 42.5

••PÇ 52.5PÇ 52.5

PÇ (TS 19)PÇ (TS 19)

••KÇ 32.5KÇ 32.5

••TÇ 32.5TÇ 32.5

KATKILI ÇİMENTOLARKATKILI ÇİMENTOLAR

••PÇ 52.5PÇ 52.5

•BEYAZ ÇĐMENTO (BPÇ 32.5, BPÇ 42.5)

•YÜKSEK FIRIN CURUFLU(CÇ 32.5, CÇ 42.5)

•SÜLFATA DAYANIKLI (SDÇ 32.5)

KATKILI ÇĐMENTOLARKATKILI ÇĐMENTOLARÇĐMENTO

TĐPĐĐŞARET PÇ

KLĐNKERĐYÜKSEKFIRIN

CURUFU

SĐLĐKATOZU

PUZOLANVOLKANĐK,

TORTULAKTĐF

KĐL

UÇUCU KÜL

SĐLĐSLĐ KALKERLĐ

PĐŞMĐŞŞĐST

KALKERTOZU

PORTLANDKOMPOZE

PKÇ/APKÇ/B

80-9465-79

6-2021-35

PUZOLANĐK PZÇ/A 65-89 -- ------11-3536-55PUZOLANĐK PZÇ/A

PZÇ/B65-8945-64

----

----

----

----

11-3536-55

KOMPOZE KZÇ/AKZÇ/B

40-6420-39

18-3031-50

----

----

----

----

18-3031-50

PORTLANDCURUFLU

PCÇ/APCÇ/B

80-9465-79

6-2021-35

----

----

----

----

----

----

----

PORTLANDKALKERLĐ

PLÇ/APLÇ/B

80-9465-79

----

----

----

----

----

----

----

6-2021-35

YENĐ ÇĐMENTO TĐPLERĐYENĐ ÇĐMENTO TĐPLERĐ

TS EN 197TS EN 197--1'e göre Çimento Türleri 1'e göre Çimento Türleri

�� Çimentolarla ilgili yeni Türk standardı olan TS EN 197Çimentolarla ilgili yeni Türk standardı olan TS EN 197--1 “Genel 1 “Genel Çimentolar” standardı kapsamındaki 27 farklı genel çimento, Çimentolar” standardı kapsamındaki 27 farklı genel çimento, aşağıda verilen 5 ana tipte olmak üzere gruplandırılmıştır. aşağıda verilen 5 ana tipte olmak üzere gruplandırılmıştır.

�� CEM I Portland çimentosuCEM I Portland çimentosu�� CEM II PortlandCEM II Portland--kompoze çimentokompoze çimento�� CEM III Yüksek fırın cüruflu çimentoCEM III Yüksek fırın cüruflu çimento�� CEM IV Puzolanlı çimentoCEM IV Puzolanlı çimento�� CEM V Kompoze çimentoCEM V Kompoze çimento



�� TS EN 197TS EN 197--1 standardında çimentoların tanımı, 1 standardında çimentoların tanımı, ana çimento tipi, ana çimento tipi, Portland çimentosu klinkeri oranı, Portland çimentosu klinkeri oranı, Portland çimentosu klinkeri oranı, Portland çimentosu klinkeri oranı, ikinci ana bileşen, ikinci ana bileşen, standart dayanım sınıfı (28 günlük) ve standart dayanım sınıfı (28 günlük) ve erken dayanım kazanma hızıerken dayanım kazanma hızı

dikkate alınarak yapılmıştır. dikkate alınarak yapılmıştır.



�� ana bileşen,ana bileşen, (örn. Portland çimentosu klinkeri);(örn. Portland çimentosu klinkeri);

�� TS EN 197TS EN 197--1’deki değişik çimento tiplerine göre çimentonun 1’deki değişik çimento tiplerine göre çimentonun bileşen malzemeleri şu şekildedir:bileşen malzemeleri şu şekildedir:

�� ana bileşen,ana bileşen, (örn. Portland çimentosu klinkeri);(örn. Portland çimentosu klinkeri);�� ikinci ana bileşen,ikinci ana bileşen, (örn. uçucu kül, yüksek fırın cürufu, (örn. uçucu kül, yüksek fırın cürufu,

kalker, silis dumanı); (majör katkılar)kalker, silis dumanı); (majör katkılar)�� minör ilave bileşen,minör ilave bileşen, (örn. uçucu kül, yüksek fırın cürufu, (örn. uçucu kül, yüksek fırın cürufu,

kalker, doğal puzolan)kalker, doğal puzolan)�� priz ayarlayıcı,priz ayarlayıcı, (örn. kalsiyum sülfat; alçıtaşı)(örn. kalsiyum sülfat; alçıtaşı)�� kimyasal katkılar,kimyasal katkılar, (örn. pigmentler, hava sürükleyici (örn. pigmentler, hava sürükleyici

katkılar).katkılar).



�� SS-- granüle yüksek fırın cürufu;granüle yüksek fırın cürufu;�� DD-- silis dumanı;silis dumanı;

�� İkinci ana bileşeni belirten harfler ise şöyledir:İkinci ana bileşeni belirten harfler ise şöyledir:

�� DD-- silis dumanı;silis dumanı;�� PP-- doğal puzolan;doğal puzolan;�� QQ-- doğal kalsine puzolan;doğal kalsine puzolan;�� VV-- silissi uçucu kül;silissi uçucu kül;�� WW-- kalkersi uçucu kül;kalkersi uçucu kül;�� TT-- pişmiş şist;pişmiş şist;�� MM-- yukarıdakilerden ikisi veya daha fazlasıyukarıdakilerden ikisi veya daha fazlası�� LL-- kalkerkalker



�� Ülkemizde TS EN 197Ülkemizde TS EN 197--1'e göre, en son şekliyle 32.5, 42.5 ve 52.5 1'e göre, en son şekliyle 32.5, 42.5 ve 52.5 MPa olmak üzere üç standart dayanım sınıfı bulunmaktadır. MPa olmak üzere üç standart dayanım sınıfı bulunmaktadır.

�� Ayrıca her dayanım sınıfı için iki erken dayanım sınıfı tanımlanmıştır. Ayrıca her dayanım sınıfı için iki erken dayanım sınıfı tanımlanmıştır.

Dayanım

Sınıfı

Basınç Dayanımı (MPa)Priz

başlama

süresi(dk)

Genleşme

(mm)Erken Dayanım

Standart

Dayanım

2 günlük 7 günlük 28 günlük

32.5 N - ≥ 16.0≥ 32.5 ≤52.5 ≥ 75

≤ 10

32.5 R ≥ 10.0 -

42.5 N ≥ 10.0 -≥ 42.5 ≤62.5 ≥ 60

42.5 R ≥ 20.0 -

52.5 N ≥ 20.0 -≥ 52.5 - ≥ 45

52.5 R ≥ 30.0 -


Alt-sınıf “N” normal erken dayanımı, “R” hızlı erken dayanım

Standart dayanım

CEM II/ACEM II/ACEM II/ACEM II/A----S 42,5 NS 42,5 NS 42,5 NS 42,5 N


Portland çimentosu klinkerinin oranı (A) yüksek, (B) orta ve (C) düşük

Standart dayanım sınıflarıAlt-tip, ikinci ana bileşen (bu örnekte yüksek fırın cürufu)

Ana çimento tipi


Ana tipler

Genel çimento

tipleri

Bileşim (kütlece % olarak)

Ana bileşenler Minör ilave bileşen

Klinker Yüksek fırın

cürufu

Silis dumanı

Puzolan Uçucu kül Pişmiş şist

Kalker

Doğal Doğal Silissi Kalkersi


tipleri

K

cürufu

S D TPkalsine edilmiş

QV W L LL

CEM IPortland Çimento

CEM I 95-100 - - - - - - - - - 0-5

YENĐ ÇĐMENTO TĐPLERĐ (TSYENĐ ÇĐMENTO TĐPLERĐ (TS--EN197)EN197)

Ana tipler

Genel çimento tipleri


Ana bileşenler Minör ilave

bileşenKlinker

K

Yüksek fırın

cürufu

S

Silis dumanı

D


T

Kalker

Doğal

P

Doğal kalsine edilmiş

Q

Silissi

V

Kalkersi

W L LL

Portland cüruflu çimento

CEM II/A-S 80-94 6-20 - - - - - - - - 0-5

CEM II/B-S 65-79 21-35 - - - - - - - - 0-5

Portland silis dumanlı çimento

CEM II/A-D 90-94 - 6-10 - - - - - - - 0-5

Portland puzolanlı çimento

CEM II/A-P 80-94 - - 6-20 - - - - - - 0-5

CEM II/B-P 65-79 - - 21-35 - - - - - - 0-5

CEM II/A-Q 80-94 - - - 6-20 - - - - - 0-5

CEM II

CEM II/B-Q 65-79 - - - 21-35 - - - - - 0-5

Portland uçucu küllü çimento

CEM II/A-V 80-94 - - - - 6-20 - - - - 0-5

CEM II/B-V 65-79 - - - - 21-35 - - - - 0-5

CEM II/A-W 80-94 - - - - - 6-20 - - - 0-5

CEM II/B-W 65-79 - - - - - 21-35 - - - 0-5

Portland pişmiş şistli çimento

CEM II/A-T 80-94 - - - - - - 6-20 - - 0-5

CEM II/B-T 65-79 - - - - - - 21-35 - - 0-5

Portland kalkerli çimento

CEM II/A-L 80-94 - - - - - - - 6-20 - 0-5

CEM II/B-L 65-79 - - - - - - - 21-35 - 0-5

CEM II/A-LL 80-94 - - - - - - - - 6-20 0-5

CEM II/B-LL 65-79 - - - - - - - - 21-35 0-5

Portland kompoze çimento

CEM II/A-M 80-94 ��--------------------------------------------6-20---------------------------------------�� 0-5

CEM II/B-M 65-79 ��------------------------------------------ 21-35 --------------------------------------�� 0-5


Ana tipler Genel

çimento tipleri


Ana bileşenler

Minör ilave bileşen

Klinker

K

Yüksek fırın

cürufu

S

Silis dumanı

D


T

Kalker

Doğal

P

Doğal kalsine edilmiş

Q

Silissi

V

Kalkersi

W L LL


Q

CEM IIIYüksek fırın cüruflu çimento

CEM III/A 35-64 36-65 - - - - - - - - 0-5

CEM III/B 20-34 66-80 - - - - - - - - 0-5

CEM III/C 5-19 81-95 - - - - - - - - 0-5

CEM IVPuzolanik çimento

CEM IV/A 65-89 - ��----------------------11-35 --------------------�� - - - 0-5

CEM IV/B 45-64 - ��--------------------- 36-55 --------------------�� - - - 0-5

CEM VKompoze çimento

CEM V/A 40-64 18-30 - ��----------18-30---------�� - - - - 0-5

CEM V/B 20-38 31-50 - ��----------31-50---------�� - - - - 0-5

ÇĐMENTO TĐPLERĐÇĐMENTO TĐPLERĐ

Portland Tipi Çimento TürleriPortland Tipi Çimento Türleri

�� TS 197TS 197--1'e göre ülkemizde üretilen Portland çimentoları, en son 1'e göre ülkemizde üretilen Portland çimentoları, en son şekliyle aşağıda görüldüğü gibi üç tiptir. şekliyle aşağıda görüldüğü gibi üç tiptir.

�� CEM I 32.5CEM I 32.5 (Normal Portland Çimentosu)(Normal Portland Çimentosu)�� CEM I 32.5CEM I 32.5 (Normal Portland Çimentosu)(Normal Portland Çimentosu)

�� CEM I 42.5CEM I 42.5 (Yüksek Dayanımlı Çimento)(Yüksek Dayanımlı Çimento)

�� CEM I 52.5CEM I 52.5 (Yüksek Dayanımlı Çimento)(Yüksek Dayanımlı Çimento)



�� CEM I 42.5 ve CEM I 52.5 CEM I 32.5’a göre;CEM I 42.5 ve CEM I 52.5 CEM I 32.5’a göre;

�� daha fazla kalker içerirler ve daha ince öğütülmüşlerdir. daha fazla kalker içerirler ve daha ince öğütülmüşlerdir.

�� Bileşiminde CBileşiminde C33S daha fazla olduğundan dayanımları daha S daha fazla olduğundan dayanımları daha

�� Ancak barajlar, deniz yapıları, sülfatlı zeminlerde yapılacak inşaatlar için Ancak barajlar, deniz yapıları, sülfatlı zeminlerde yapılacak inşaatlar için uygun değillerdir.uygun değillerdir.

�� Bileşiminde CBileşiminde C33S daha fazla olduğundan dayanımları daha S daha fazla olduğundan dayanımları daha fazladır. Bu nedenle PÇ32.5'a kıyasla daha fazla Ca(OH)fazladır. Bu nedenle PÇ32.5'a kıyasla daha fazla Ca(OH)22 oluşur. oluşur.

�� Bu yüzden kimyasal dayanıklılıkları daha azdır. Bu yüzden kimyasal dayanıklılıkları daha azdır.

�� Hidratasyon ısıları fazladır ve daha fazla karışım suyu gerektirirler. Hidratasyon ısıları fazladır ve daha fazla karışım suyu gerektirirler.

�� Bu çimentolar yüksek yapılar için arzu edilen özelliklere sahiptirler. Bu çimentolar yüksek yapılar için arzu edilen özelliklere sahiptirler.



�� Yurt dışında ise, çimento için çok yaygın olarak Amerikan ASTM Yurt dışında ise, çimento için çok yaygın olarak Amerikan ASTM sınıflandırılması kullanılmaktadır. sınıflandırılması kullanılmaktadır.

Çimento TipiAna Bileşenlerinin Miktarları

(%) İncelikÇimento Tipi(%) İncelik

(cm2/g)ASTM CSA C3S C2S C3A C4AF

I Normal 50 24 11 8 1800

II Orta (Ara tip) 42 33 5 13 1800

III Yüksek hızla

dayanım kazanan60 13 9 8 2600

IV Düşük Isılı 26 50 5 12 1900

V Sülfata Dayanıklı 40 40 4 9 1900



�� Amerikan ASTM sınıflandırılmasına göre;Amerikan ASTM sınıflandırılmasına göre;

Bir Portland çimentosunun Bir Portland çimentosunun

hangi hızla hidratasyon yapacağı, hangi hızla hidratasyon yapacağı, hangi hızla hidratasyon yapacağı, hangi hızla hidratasyon yapacağı,

hangi hızla ve ne kadar hidratasyon ısısı açığa çıkaracağı, hangi hızla ve ne kadar hidratasyon ısısı açığa çıkaracağı,

hangi hızla dayanım kazanabileceği ve hangi hızla dayanım kazanabileceği ve

hangisinin sülfat etkilerine daha dayanıklı olabileceği, hangisinin sülfat etkilerine daha dayanıklı olabileceği,

karma bileşenlerinin miktarlarına bağlı olarak karma bileşenlerinin miktarlarına bağlı olarak

anlaşılabilmektedir. anlaşılabilmektedir.



�� Örneğin, inceliği aynı olmak koşulu ile II.tip çimentonun CÖrneğin, inceliği aynı olmak koşulu ile II.tip çimentonun C33A A

içeriği I.tip çimentodan daha az olduğundan, hidratasyon ısısı içeriği I.tip çimentodan daha az olduğundan, hidratasyon ısısı

I.tip çimentoya göre daha düşük, sülfat etkilerine dayanıklılığı I.tip çimentoya göre daha düşük, sülfat etkilerine dayanıklılığı

ise daha yüksektir. ise daha yüksektir. ise daha yüksektir. ise daha yüksektir.


(%) İncelik(cm2/g)

ASTM CSA C3S C2S C3A C4AF

I Normal 50 24 11 8 1800

II Orta (Ara tip) 42 33 5 13 1800

III Yüksek hızla





�� III.tip çimentonun diğerlerine göre daha fazla CIII.tip çimentonun diğerlerine göre daha fazla C33S içermesi ve S içermesi ve

CC33S’nin erken dayanıma katkısı bulunması nedeni ile III.tip S’nin erken dayanıma katkısı bulunması nedeni ile III.tip

çimentonun erken dayanımı yüksek olmaktadır. çimentonun erken dayanımı yüksek olmaktadır.

�� İnceliğinin ve Cİnceliğinin ve C33S içeriğinin fazlalığı nedeniyle, bu tip çimentolar S içeriğinin fazlalığı nedeniyle, bu tip çimentolar

yüksek oranlarda hidratasyon ısısı açığa çıkarırlar.yüksek oranlarda hidratasyon ısısı açığa çıkarırlar.


(%) İncelik(cm2/g)

ASTM CSA C3S C2S C3A C4AF

I Normal 50 24 11 8 1800

II Orta (Ara tip) 42 33 5 13 1800

III Yüksek hızla





�� ASTM Portland Çimentolarının Dayanım Kazanma OranlarıASTM Portland Çimentolarının Dayanım Kazanma Oranları

Çimento TipiI. Tip normal çimentoya kıyasla

dayanım kazanma (%)

1. Gün 7. Gün 28. Gün 3 Ay

I 100 100 100 100I 100 100 100 100

II 75 85 90 100

III 190 120 110 100

IV 55 55 75 100

V 65 75 85 100


Normal Normal Portland ÇimentoPortland Çimentosusu

�� En çok kullanılan çimento türüdür. Normal Portland çimentosu En çok kullanılan çimento türüdür. Normal Portland çimentosu

(CEM I) zemininde veya yer altı suyunda sülfat bulundurmayan (CEM I) zemininde veya yer altı suyunda sülfat bulundurmayan

normal betonarme yapılar için uygundur. normal betonarme yapılar için uygundur.


Normal Normal Portland ÇimentoPortland Çimentosusu

�� Bu çimento yaklaşık %95Bu çimento yaklaşık %95--%100 klinker kullanılarak üretilir. %100 klinker kullanılarak üretilir.

�� Ancak içinde çok az oranda (%5) ilave bileşenler de (CaSOAncak içinde çok az oranda (%5) ilave bileşenler de (CaSO44 ve ve

yardımcı öğütücü maddeler dışında) bulunabilir. yardımcı öğütücü maddeler dışında) bulunabilir.

�� Klinker bileşiminde CKlinker bileşiminde C33S ve CS ve C22S miktarlarının klinker kütlesinin S miktarlarının klinker kütlesinin

2/3 ünden az ve CaO/SiO2/3 ünden az ve CaO/SiO2 2 oranının kütlece 2.0’den az oranının kütlece 2.0’den az

olmaması sınırları bulunmaktadır. olmaması sınırları bulunmaktadır.

�� MgO içeriği en fazla %5 olarak sınırlandırılmıştır.MgO içeriği en fazla %5 olarak sınırlandırılmıştır.

yardımcı öğütücü maddeler dışında) bulunabilir. yardımcı öğütücü maddeler dışında) bulunabilir.


Ultra Erken Dayanımı YüksekUltra Erken Dayanımı Yüksek ÇimentoÇimento

�� Bu tip çimentolar, hızlı dayanım Bu tip çimentolar, hızlı dayanım

gelişimi sağlaması bakımından çok gelişimi sağlaması bakımından çok

ince öğütülmüşlerdir. ince öğütülmüşlerdir. ince öğütülmüşlerdir. ince öğütülmüşlerdir.

�� Blaine inceliği 7000Blaine inceliği 7000--9000 cm9000 cm22/g /g

civarındadır. civarındadır.

�� CC33S içerikleri %45S içerikleri %45--48, 48,

�� CC33A içerikleri %14.3A içerikleri %14.3--14.9 14.9

arasındadır. arasındadır.



�� İnceliklerin fazla olması nedeniyle hızlı hidratasyon İnceliklerin fazla olması nedeniyle hızlı hidratasyon

yapar. Çok ince ve hidratasyon hızının yüksek olması yapar. Çok ince ve hidratasyon hızının yüksek olması

nedeni ile erken yaşlardaki dayanım gelişimleri de nedeni ile erken yaşlardaki dayanım gelişimleri de

yüksektir. yüksektir.

�� Örneğin, 16 saatte, hızlı dayanım kazanan Portland Örneğin, 16 saatte, hızlı dayanım kazanan Portland

çimentosunun 3 günlük dayanım değerine, 24 saatte ise, çimentosunun 3 günlük dayanım değerine, 24 saatte ise,

7 günlük dayanım değerine erişir. 7 günlük dayanım değerine erişir.

�� 28 günden sonraki dayanım artışı ise çok azdır. 28 günden sonraki dayanım artışı ise çok azdır.



�� Son zamanlarda CSon zamanlarda C33S içeriği çok yüksek (%60) ve CS içeriği çok yüksek (%60) ve C22S içeriği S içeriği

çok düşük (%10) olan ultra erken yüksek dayanımlı çimentolar çok düşük (%10) olan ultra erken yüksek dayanımlı çimentolar

yapılmaktadır. yapılmaktadır.

�� Bunların priz başlangıç süresi 70 dakika, bitiş süresi ise, 95 Bunların priz başlangıç süresi 70 dakika, bitiş süresi ise, 95

dakika civarında olmaktadır. Bu nedenle söz konusu dakika civarında olmaktadır. Bu nedenle söz konusu

çimentoların işlenebilirlik süresi daha azdır.çimentoların işlenebilirlik süresi daha azdır.

�� Ultra erken dayanımı yüksek çimento, erken dayanım istenen Ultra erken dayanımı yüksek çimento, erken dayanım istenen

ve hemen hizmete girmesi gereken bir çok yapıda başarıyla ve hemen hizmete girmesi gereken bir çok yapıda başarıyla

kullanılabilir. kullanılabilir.


Düşük ısılı Portland ÇimentosuDüşük ısılı Portland Çimentosu

�� Büyük hacimli kütle betonlarında, çimento Büyük hacimli kütle betonlarında, çimento

hidratasyonunun gelişimiyle sıcaklığın hidratasyonunun gelişimiyle sıcaklığın

yükselmesi betonda ciddi çatlaklara yol yükselmesi betonda ciddi çatlaklara yol

açabildiğinden, bu tip yapılarda açabildiğinden, bu tip yapılarda açabildiğinden, bu tip yapılarda açabildiğinden, bu tip yapılarda

kullanılacak çimentonun hidratasyon kullanılacak çimentonun hidratasyon

ısısının düşük olması zorunludur. ısısının düşük olması zorunludur.

�� Bu amaçla geliştirilen düşük ısılı Portland Bu amaçla geliştirilen düşük ısılı Portland

çimentosu, ASTM standardında Tip IV çimentosu, ASTM standardında Tip IV

çimentosuna karşıt gelir. çimentosuna karşıt gelir.


Düşük Isılı Portland ÇimentosuDüşük Isılı Portland Çimentosu

�� İngiliz BS 1370 (1979) standardında da bulunan bu tür İngiliz BS 1370 (1979) standardında da bulunan bu tür

çimentoların 7 günlük hidratasyon ısısıçimentoların 7 günlük hidratasyon ısısı 60 cal/g ve 28 günlük 60 cal/g ve 28 günlük

hidratasyon ısısı ise 70 cal/g’dır.hidratasyon ısısı ise 70 cal/g’dır.

�� Düşük ısılı Portland çimentosunun CDüşük ısılı Portland çimentosunun C33S ve CS ve C33A gibi hızlı hidrate A gibi hızlı hidrate

olan bileşenlerinin oldukça az olması, dayanımının normal olan bileşenlerinin oldukça az olması, dayanımının normal

Portland çimentosundan daha yavaş gelişmesine neden olur.Portland çimentosundan daha yavaş gelişmesine neden olur.

�� Ancak son dayanım değerleri aynıdır. Ancak son dayanım değerleri aynıdır.

�� Diğer taraftan, dayanım gelişiminin yeterli olması için çimento Diğer taraftan, dayanım gelişiminin yeterli olması için çimento

inceliğinin en az 3200 cminceliğinin en az 3200 cm22/g olması gerekir. /g olması gerekir.

ÖZEL ÇĐMENTOLARÖZEL ÇĐMENTOLAR

�� Çimentolar kimyasal yapıları ve fiziksel özellikleri farklı Çimentolar kimyasal yapıları ve fiziksel özellikleri farklı

olduğundan, hidratasyon sırasında farklı davranışlar olduğundan, hidratasyon sırasında farklı davranışlar

gösterir. gösterir.

�� Çimento üretiminde, hammaddeleri uygun seçmek Çimento üretiminde, hammaddeleri uygun seçmek

koşulu ile, istenen özelliklerde değişik çimentolar elde koşulu ile, istenen özelliklerde değişik çimentolar elde koşulu ile, istenen özelliklerde değişik çimentolar elde koşulu ile, istenen özelliklerde değişik çimentolar elde

edilebilir. edilebilir.

�� Ekonomik bakımdan ucuz olması ve çevreye daha az Ekonomik bakımdan ucuz olması ve çevreye daha az

zarar vermesi nedeniyle, bazı inorganik doğal zarar vermesi nedeniyle, bazı inorganik doğal

malzemeler veya endüstriyel atık maddeler eklenerek de malzemeler veya endüstriyel atık maddeler eklenerek de

çimento üretimi yapılmaktadır. çimento üretimi yapılmaktadır.


Curuflu ÇimentolarCuruflu Çimentolar

�� Ham demir üretimi artığı olan cürufda genel olarak % 12Ham demir üretimi artığı olan cürufda genel olarak % 12--18 18

AlAl220033, % 26, % 26--34 Si034 Si022, % 42, % 42--48 Ca0, ve az oranlarda Mg0, Fe48 Ca0, ve az oranlarda Mg0, Fe220033, ,

MnO, CaS ve MnS bulunur.MnO, CaS ve MnS bulunur.

�� Bileşiminden de kolaylıkla görüldüğü gibi curuf, çimento Bileşiminden de kolaylıkla görüldüğü gibi curuf, çimento

üretiminde özel işlemlerle kil yerine kullanılabilir. üretiminde özel işlemlerle kil yerine kullanılabilir.

�� Ayrıca agrega yerine de beton üretiminde kullanılır. Ayrıca agrega yerine de beton üretiminde kullanılır.

�� Bu malzemenin üçüncü kullanım şekli ise, bir bağlayıcı Bu malzemenin üçüncü kullanım şekli ise, bir bağlayıcı

maddeye (Portland çimentosu, kireç, alçı gibi) karıştırılarak maddeye (Portland çimentosu, kireç, alçı gibi) karıştırılarak

kullanılmasıdır. kullanılmasıdır.



�� Curuf aniden soğutulup, amorf ve camsı yapıya gelince, Portland Curuf aniden soğutulup, amorf ve camsı yapıya gelince, Portland

klinkeri ile karıştırılıp, alçı taşı eklenmesinden sonra birlikte klinkeri ile karıştırılıp, alçı taşı eklenmesinden sonra birlikte

öğütülerek veya ayrı ayrı öğütüldükten sonra karıştırılması ile öğütülerek veya ayrı ayrı öğütüldükten sonra karıştırılması ile

çimento haline getirilir. çimento haline getirilir. çimento haline getirilir. çimento haline getirilir.

�� Curufun klinkere oranla daha zor öğütülebilir olması, birlikte Curufun klinkere oranla daha zor öğütülebilir olması, birlikte

öğütme koşullarında klinkerin ince, curufun ise daha kaba kalması öğütme koşullarında klinkerin ince, curufun ise daha kaba kalması

durumunu ortaya çıkarır. Bu nedenle ayrı ayrı öğütme koşullarında durumunu ortaya çıkarır. Bu nedenle ayrı ayrı öğütme koşullarında

elde edilen curuflu çimento ile yapılan betonlarda, işlenebilirlik ve elde edilen curuflu çimento ile yapılan betonlarda, işlenebilirlik ve

dayanım bakımından daha iyi sonuçlar alınmaktadır. dayanım bakımından daha iyi sonuçlar alınmaktadır.



�� Curuflu çimentoların hidratasyonu daha yavaş geliştiğinden, Curuflu çimentoların hidratasyonu daha yavaş geliştiğinden,

daha uzun süre kür gerektirir. Bu nedenle kurak iklimli daha uzun süre kür gerektirir. Bu nedenle kurak iklimli

bölgelerde kullanılması doğru değildir.bölgelerde kullanılması doğru değildir.

�� Sülfatlı sular, deniz suları, klorlu sular, karbonatlı sular, termal Sülfatlı sular, deniz suları, klorlu sular, karbonatlı sular, termal

sular, buz çözücü maddeler vb. ile yapılan uzun süreli deneyler sular, buz çözücü maddeler vb. ile yapılan uzun süreli deneyler

sonucunda curuflu çimentoların zararlı kimyasal etkiler altında sonucunda curuflu çimentoların zararlı kimyasal etkiler altında

performanslarının yüksek olduğu belirlenmiştir.performanslarının yüksek olduğu belirlenmiştir.



�� Cüruflu çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :Cüruflu çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :

a)a) Mekanik dayanımları ilk günlerde, aynı miktarda çimento ve S/Ç oranı Mekanik dayanımları ilk günlerde, aynı miktarda çimento ve S/Ç oranı

için Normal Portland çimentolarına kıyasla düşüktür.için Normal Portland çimentolarına kıyasla düşüktür.

b)b) Curuflu çimentolar soğuk havada kullanılmaya elverişli değildir.Curuflu çimentolar soğuk havada kullanılmaya elverişli değildir.

c)c) Kimyasal etkilere karşı dayanıklılığı fazladır. Deniz suyu ve sülfatlı Kimyasal etkilere karşı dayanıklılığı fazladır. Deniz suyu ve sülfatlı

ortamlara Portland çimentosundan daha dayanıklıdır.ortamlara Portland çimentosundan daha dayanıklıdır.

d)d) Düşük hidratasyon ısıları vardır. Bu nedenle bu çimentolar baraj inşaatı Düşük hidratasyon ısıları vardır. Bu nedenle bu çimentolar baraj inşaatı

gibi büyük kütleli yapılar için uygundur.gibi büyük kütleli yapılar için uygundur.



�� Cüruflu çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :Cüruflu çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :

e)e) Üretim enerjisi ve hammadde kullanımı bakımından maliyetleri daha Üretim enerjisi ve hammadde kullanımı bakımından maliyetleri daha

düşüktür .düşüktür .

f)f) Daha geçirimsiz beton yapımına uygun olup, don olayına daha Daha geçirimsiz beton yapımına uygun olup, don olayına daha

dayanıklıdır.dayanıklıdır.


Aluminli ÇimentolarAluminli Çimentolar

�� Bu çimentolar, boksit ile kalkerin bir döner fırında eritilinceye Bu çimentolar, boksit ile kalkerin bir döner fırında eritilinceye

(1700(1700°°°°°°°°C) kadar pişirilmesi ile elde edilir. C) kadar pişirilmesi ile elde edilir.

�� Bu çimentolarda alumin miktarı % 30' dan fazladır. Bu çimentolarda alumin miktarı % 30' dan fazladır. �� Bu çimentolarda alumin miktarı % 30' dan fazladır. Bu çimentolarda alumin miktarı % 30' dan fazladır.

�� Aluminli çimentonun esas karma bileşenleri kalsiyum aluminat Aluminli çimentonun esas karma bileşenleri kalsiyum aluminat

(CA) ve dikalsiyum silikat (C(CA) ve dikalsiyum silikat (C22S) dır. S) dır.

�� Bu çimento asit karakterli olduğundan asitlerden zarar Bu çimento asit karakterli olduğundan asitlerden zarar

görmez. görmez.



�� Genel olarak bu çimentolar aşağıdaki kimyasal Genel olarak bu çimentolar aşağıdaki kimyasal

bileşime sahiptir.bileşime sahiptir.

Ana OksitAna Oksit Ağırlıkça(%)Ağırlıkça(%)�� Alumin (AlAlumin (Al22OO33)) 4040--4545�� Kireç (CaO)Kireç (CaO) 3535--4242�� Demir oksit (FeDemir oksit (Fe22OO33)) 55--1515�� Silis (SiOSilis (SiO22) ) 44--1010



�� Aluminli çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :Aluminli çimentoların özellikleri aşağıdaki şekilde özetlenebilir :

a)a) Bu çimentoların mekanik dayanımları hızlı bir şekilde gelişir. Aynı Bu çimentoların mekanik dayanımları hızlı bir şekilde gelişir. Aynı

koşullarda 1 günlük dayanımı, Portland çimentosunun 8 aylık koşullarda 1 günlük dayanımı, Portland çimentosunun 8 aylık

dayanımına eşdeğerdir.dayanımına eşdeğerdir.

e)e) Yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklıdır.Yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklıdır.

dayanımına eşdeğerdir.dayanımına eşdeğerdir.

b) b) Bu çimentoların prizi ve sertleşmesi sırasında önemli derecede ısı çıkar.Bu çimentoların prizi ve sertleşmesi sırasında önemli derecede ısı çıkar.

c)c) Aluminli çimentolarla üretilen betonlarda Ca(OH)Aluminli çimentolarla üretilen betonlarda Ca(OH)22 oluşmaz. Bu nedenle oluşmaz. Bu nedenle

kimyasal etkilere çok dayanıklıdır.kimyasal etkilere çok dayanıklıdır.

d)d) Aluminli çimentoların hidratasyonu için fazla su gerekir.Aluminli çimentoların hidratasyonu için fazla su gerekir.


Uçucu Kül ÇimentolarıUçucu Kül Çimentoları

�� Uçucu küller çimentoya hammadde olarak, klinker ve alçıtaşı ile Uçucu küller çimentoya hammadde olarak, klinker ve alçıtaşı ile

birlikte öğütülerek veya mamul çimentoya doğrudan olmak üzere üç birlikte öğütülerek veya mamul çimentoya doğrudan olmak üzere üç

şekilde katılabilir.şekilde katılabilir.

�� TS EN 197TS EN 197--1 Genel çimentolar standardında, sillissi ve kalkersi uçucu 1 Genel çimentolar standardında, sillissi ve kalkersi uçucu

küllerin klinkere ağırlıkça %6küllerin klinkere ağırlıkça %6--35 arası oranda katılabileceği belirtilmiş 35 arası oranda katılabileceği belirtilmiş

ve Portlandve Portland--Uçucu küllü çimento (CEM II) olarak adlandırılmıştır. Uçucu küllü çimento (CEM II) olarak adlandırılmıştır.

�� Uçucu küllü çimentoların, istenen mekanik özellikleri sağlayabildikleri Uçucu küllü çimentoların, istenen mekanik özellikleri sağlayabildikleri

takdirde, sülfata dayanıklılık, geçirimsizlik, düşük hidratasyon ısısı takdirde, sülfata dayanıklılık, geçirimsizlik, düşük hidratasyon ısısı

gibi olumlu yönleri vardır.gibi olumlu yönleri vardır.


Portland Puzolanlı ÇimentoPortland Puzolanlı Çimento

�� Ülkemiz için en önemli çimento türü, doğal puzolan kullanılarak Ülkemiz için en önemli çimento türü, doğal puzolan kullanılarak

üretilen üretilen Portland puzolanlıPortland puzolanlı çimentolardır (CEM II/ABçimentolardır (CEM II/AB--PQ). PQ).

�� Bu tip çimentolar daha önce Traslı(TS 26) ve Katkılı(TS 10156) Bu tip çimentolar daha önce Traslı(TS 26) ve Katkılı(TS 10156) �� Bu tip çimentolar daha önce Traslı(TS 26) ve Katkılı(TS 10156) Bu tip çimentolar daha önce Traslı(TS 26) ve Katkılı(TS 10156)

çimentolar olarak tanımlanmaktaydı. çimentolar olarak tanımlanmaktaydı.

�� Portland puzolanlı çimentolarda TS EN 197Portland puzolanlı çimentolarda TS EN 197--1’ e göre, doğal ve 1’ e göre, doğal ve

doğal kalsine edilmiş puzolan miktarı % 6doğal kalsine edilmiş puzolan miktarı % 6--35 arasındadır. 35 arasındadır.

Portland puzolanlı çimento üretimi, klinker, puzolanik madde ve Portland puzolanlı çimento üretimi, klinker, puzolanik madde ve

bir miktar alçı taşı karışımının birlikte öğütülmeleri ile bir miktar alçı taşı karışımının birlikte öğütülmeleri ile

yapılmaktadır.yapılmaktadır.



�� Fırına girmeyen malzeme miktarının fazlalığı, bu tip çimentonun Fırına girmeyen malzeme miktarının fazlalığı, bu tip çimentonun

üretiminin ekonomik olmasını sağlar. üretiminin ekonomik olmasını sağlar.

�� Her %1 oranında puzolan katkısının çimento maliyetine %0.5 düşüş Her %1 oranında puzolan katkısının çimento maliyetine %0.5 düşüş

�� Ülkemiz puzolan kaynakları açısından zengindir. Bu nedenle traslı Ülkemiz puzolan kaynakları açısından zengindir. Bu nedenle traslı

çimentoların bilinçli üretimi ve bilinçli tüketimi halinde, ülkemiz çimentoların bilinçli üretimi ve bilinçli tüketimi halinde, ülkemiz

açısından yararlı sonuçlar verir. açısından yararlı sonuçlar verir.

�� Her %1 oranında puzolan katkısının çimento maliyetine %0.5 düşüş Her %1 oranında puzolan katkısının çimento maliyetine %0.5 düşüş

sağladığı araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır. sağladığı araştırmalar sonucu ortaya çıkmıştır.

�� Bu nedenle puzolan katkılı çimento üretimi, bir çok fabrikada normal Bu nedenle puzolan katkılı çimento üretimi, bir çok fabrikada normal

Portland çimentosu üretiminin önüne geçmiştir. Portland çimentosu üretiminin önüne geçmiştir.



�� Puzolanlı çimentoların olumlu ve olumsuz yönleri vardır. Puzolanlı çimentoların olumlu ve olumsuz yönleri vardır.

�� Olumlu yönleri:Olumlu yönleri:

�� Ülke ekonomisi açısından yararlıdır,Ülke ekonomisi açısından yararlıdır,

�� Üretim sırasında daha az çevre kirliliği yaratır,Üretim sırasında daha az çevre kirliliği yaratır,

�� Zararlı ortamlara dayanıklıdır,Zararlı ortamlara dayanıklıdır,

�� Hidratasyon ısısı düşüktür,Hidratasyon ısısı düşüktür,

�� İyi kohezyon özelliği vardır,İyi kohezyon özelliği vardır,

�� Uzun süreli dayanım artışı gösterir.Uzun süreli dayanım artışı gösterir.



�� Puzolanlı çimentoların olumlu ve olumsuz yönleri vardır. Puzolanlı çimentoların olumlu ve olumsuz yönleri vardır.

�� Olumsuz yönleri:Olumsuz yönleri:

�� Ancak bu özellikler her traslı çimento için geçerli olmayabilir. Ancak bu özellikler her traslı çimento için geçerli olmayabilir.

�� İlk dayanımları nispeten düşüktür,İlk dayanımları nispeten düşüktür,

�� Daha iyi bakım gerektirir,Daha iyi bakım gerektirir,

�� Soğuk bölgelerde daha dikkatli kullanım gerektirir,Soğuk bölgelerde daha dikkatli kullanım gerektirir,

�� Çok ince trasla öğütülmüş çimentolarda erken rötre Çok ince trasla öğütülmüş çimentolarda erken rötre

olayı fazladır.olayı fazladır.



�� Traslı çimentoların sorunu;Traslı çimentoların sorunu;

puzolanlarda bağlanmayan silis yüzdesinin fazla olması puzolanlarda bağlanmayan silis yüzdesinin fazla olması

halinde, bu silisin puzolanik aktivite göstermemesi nedeniyle, halinde, bu silisin puzolanik aktivite göstermemesi nedeniyle,

geçirimlilik ve dayanıklılık yönünden sakıncalar oluşturmasıdır. geçirimlilik ve dayanıklılık yönünden sakıncalar oluşturmasıdır.

�� Bazı traslarımız yüksek oranda (%7) bağlanmayan silis Bazı traslarımız yüksek oranda (%7) bağlanmayan silis

içermektedir.içermektedir.

�� Ancak CEM II/BAncak CEM II/B--P için bu değer %1 ile sınırlıdır.P için bu değer %1 ile sınırlıdır.



�� Sözü edilen özellikler CEM II tipi Çimentoları aşağıda belirtilen Sözü edilen özellikler CEM II tipi Çimentoları aşağıda belirtilen

işler için uygun kılar:işler için uygun kılar:

Büyük kütleli yapılar, temel inşaatları, depoBüyük kütleli yapılar, temel inşaatları, depo--silo inşaatları, sıva silo inşaatları, sıva �� Büyük kütleli yapılar, temel inşaatları, depoBüyük kütleli yapılar, temel inşaatları, depo--silo inşaatları, sıva silo inşaatları, sıva

işleri, briket vb. yapı elemanı üretimi ve özelliği olmayan basit işleri, briket vb. yapı elemanı üretimi ve özelliği olmayan basit

bina inşaatları.bina inşaatları.

�� Buna karşılık bu tip çimentoları yüksek dayanım gerektiren Buna karşılık bu tip çimentoları yüksek dayanım gerektiren

yüksek yapılar vb. yerlerde kullanmak doğru değildir.yüksek yapılar vb. yerlerde kullanmak doğru değildir.


Beyaz Çimento Beyaz Çimento

�� Hammaddesi beyaz kil Hammaddesi beyaz kil

(kaolen), kalker, mermer (kaolen), kalker, mermer

tozu olan bir Portland tozu olan bir Portland

çimentosudur.çimentosudur.çimentosudur.çimentosudur.

�� Demir oksit (FeDemir oksit (Fe220033) (%0.3 den az) ve manganın çok az olması ) (%0.3 den az) ve manganın çok az olması

nedeniyle, hafif yeşilnedeniyle, hafif yeşil--beyaz renkte olan bu çimento mimari gaye beyaz renkte olan bu çimento mimari gaye

ile yapılarda kullanılır. ile yapılarda kullanılır.


Beyaz Çimento Beyaz Çimento

�� Mekanik özelliklerinin Mekanik özelliklerinin

normal Portland çimentosu normal Portland çimentosu

ile aynı olması istenir. ile aynı olması istenir. ile aynı olması istenir. ile aynı olması istenir.

�� Beyaz çimentonun üretiminde kullanılan hammaddeler farklı olduğu gibi Beyaz çimentonun üretiminde kullanılan hammaddeler farklı olduğu gibi

üretim yöntemleri de Portland çimentosundan farklıdır. üretim yöntemleri de Portland çimentosundan farklıdır.

�� Bu nedenle maliyetleri normal Portland çimentosunun 3 katı kadardır. Bu nedenle maliyetleri normal Portland çimentosunun 3 katı kadardır.


Renkli Çimentolar Renkli Çimentolar

�� Bu tip çimentolar, beyaz çimento içine inceliği çimento ile aynı olan toz Bu tip çimentolar, beyaz çimento içine inceliği çimento ile aynı olan toz

halindeki (% 1halindeki (% 1--5 arasında) metal oksitlerinden oluşan pigmentlerin 5 arasında) metal oksitlerinden oluşan pigmentlerin

eklenmesi ile elde edilir.eklenmesi ile elde edilir.

�� Pigmentler çimentonun dayanımına ve sürüklenmiş hava üzerine Pigmentler çimentonun dayanımına ve sürüklenmiş hava üzerine

olumsuz etki yapabilirler. Örneğin, çok ince pigmentler su ihtiyacını olumsuz etki yapabilirler. Örneğin, çok ince pigmentler su ihtiyacını

arttırarak karışımın hava içeriğini azaltırlar.arttırarak karışımın hava içeriğini azaltırlar.

�� Örneğin, sarı renk için; demir oksit hidrate, kırmızı renk için; demir Örneğin, sarı renk için; demir oksit hidrate, kırmızı renk için; demir

oksit, yeşil renk için; krom oksit, mavi renk için; Lazurite, siyah renk oksit, yeşil renk için; krom oksit, mavi renk için; Lazurite, siyah renk

için; magnetik demir oksit, beyaz renk için; titan oksit kullanılır. için; magnetik demir oksit, beyaz renk için; titan oksit kullanılır.


Harç Çimentosu Harç Çimentosu

�� Yüksek dayanım gerektirmeyen dolgu, sıva, Yüksek dayanım gerektirmeyen dolgu, sıva,

harç işlerinde kullanılan, %60’ a kadar puzolanik harç işlerinde kullanılan, %60’ a kadar puzolanik

madde içeren özel bir bağlayıcıdır. madde içeren özel bir bağlayıcıdır.

�� Üretimde puzolan olarak uçucu kül, tras ve Üretimde puzolan olarak uçucu kül, tras ve

�� Ekonomiktir, ancak Normal Portland çimentosunun yerine betonarme Ekonomiktir, ancak Normal Portland çimentosunun yerine betonarme

inşaatlarda kullanılmamasına dikkat etmek gerekir. inşaatlarda kullanılmamasına dikkat etmek gerekir.

�� Üretimde puzolan olarak uçucu kül, tras ve Üretimde puzolan olarak uçucu kül, tras ve

curuf gibi maddeler kullanılır. curuf gibi maddeler kullanılır.

�� Harç çimentosunun 7 ve 28 günlük basınç dayanımlarının sırasıyla en az Harç çimentosunun 7 ve 28 günlük basınç dayanımlarının sırasıyla en az

10 MPa ve 16 MPa olması istenir. 10 MPa ve 16 MPa olması istenir.


Sülfata Dayanıklı Çimentolar Sülfata Dayanıklı Çimentolar

�� Çimentoların sülfata karşı en dayanıksız ögesi CÇimentoların sülfata karşı en dayanıksız ögesi C33A karma A karma

oksitidir. oksitidir.

�� Portland çimentolarında CPortland çimentolarında C33A karma oksiti %8 A karma oksiti %8 -- 11 oranlarında 11 oranlarında

�� CC33A içeriği belli bir değerden düşük olan çimentolar da sülfata A içeriği belli bir değerden düşük olan çimentolar da sülfata

dayanıklı çimento olarak adlandırılır. dayanıklı çimento olarak adlandırılır.

�� Portland çimentolarında CPortland çimentolarında C33A karma oksiti %8 A karma oksiti %8 -- 11 oranlarında 11 oranlarında

değiştiğinden, bu tip çimentoları sülfat etkisinde kalan yapı değiştiğinden, bu tip çimentoları sülfat etkisinde kalan yapı

elemanlarında kullanmak doğru değildir. elemanlarında kullanmak doğru değildir.



�� Sülfata dayanıklı çimentolar, içinde en fazla %5 oranında CSülfata dayanıklı çimentolar, içinde en fazla %5 oranında C33A A

içeren klinkerin bir miktar alçı taşı ile öğütülmesi sonucu üretilir. içeren klinkerin bir miktar alçı taşı ile öğütülmesi sonucu üretilir.

�� Bu çimentoda CBu çimentoda C33A ve (CA ve (C44AF + 2CAF + 2C33A) miktarları sırasıyla en fazla A) miktarları sırasıyla en fazla �� Bu çimentoda CBu çimentoda C33A ve (CA ve (C44AF + 2CAF + 2C33A) miktarları sırasıyla en fazla A) miktarları sırasıyla en fazla

%5 ve %25 olmalıdır. %5 ve %25 olmalıdır.

�� Bu tip çimentolar deniz suyu ve sülfatlı su içeren zeminler ve Bu tip çimentolar deniz suyu ve sülfatlı su içeren zeminler ve

diğer sülfatlı ortamlar için en dayanıklı çimentolardır.diğer sülfatlı ortamlar için en dayanıklı çimentolardır.



Normal Portland çimentosuNormal Portland çimentosu

S/Ç oranı : 0.65S/Ç oranı : 0.65

Sülfata dayanıklı çimentoSülfata dayanıklı çimento

S/Ç oranı : 0.65S/Ç oranı : 0.65


Süper Sülfat Çimentosu Süper Sülfat Çimentosu

�� Bu çimento, %80Bu çimento, %80--85 oranında (en az %65) granüle 85 oranında (en az %65) granüle

yüksek fırın curufu içerir. yüksek fırın curufu içerir.

�� İncelikleri 4000İncelikleri 4000--5000 cm5000 cm22/g’dır. /g’dır.

�� Üretimde ayrıca anhidrit (%10Üretimde ayrıca anhidrit (%10--15 oranında CaSO4) ve 15 oranında CaSO4) ve

en çok %5 oranında PÇ klinkeri kullanılır. en çok %5 oranında PÇ klinkeri kullanılır.


Süper Sülfat Çimentosu Süper Sülfat Çimentosu

�� Süper sülfat çimentosunun hidratasyon olayının gelişimi Süper sülfat çimentosunun hidratasyon olayının gelişimi

farklıdır.farklıdır.

�� İlk günlerdeki dayanım daha çok kalsiyumİlk günlerdeki dayanım daha çok kalsiyum--aluminoalumino--sülfohidrat sülfohidrat

�� Bu çimento, kimyasal etkilere (özellikle sodyum ve kalsiyum Bu çimento, kimyasal etkilere (özellikle sodyum ve kalsiyum

sülfat etkilerine) dayanıklıdır. sülfat etkilerine) dayanıklıdır.

(ettringite) oluşumundan ve daha sonraki dayanımlar ise CSH (ettringite) oluşumundan ve daha sonraki dayanımlar ise CSH

oluşumundan sağlanmaktadır.oluşumundan sağlanmaktadır.


Erken Dayanımı Yüksek Çimentolar Erken Dayanımı Yüksek Çimentolar

�� Bu tip çimentolar ince öğütülmüş (en Bu tip çimentolar ince öğütülmüş (en

az 3500 cmaz 3500 cm22/g Blaine) bağlayıcılar /g Blaine) bağlayıcılar

olup, hızlı dayanım gerektiren yerlerde olup, hızlı dayanım gerektiren yerlerde

kullanılır. kullanılır. kullanılır. kullanılır.

�� Bu çimentoların 2 ve 7 günlük Bu çimentoların 2 ve 7 günlük

dayanımları (30 MPa ve 40 MPa) aynı dayanımları (30 MPa ve 40 MPa) aynı

tip Normal Portland çimentolarına tip Normal Portland çimentolarına

kıyasla yüksektir (10 MPa ve 21 MPa). kıyasla yüksektir (10 MPa ve 21 MPa).


Erken Dayanımı Yüksek ÇimentolarErken Dayanımı Yüksek Çimentolar

�� Hızlı sertleşen Portland çimentosu (ASTM Tip III), dayanım Hızlı sertleşen Portland çimentosu (ASTM Tip III), dayanım

gelişimi daha hızlı olan erken yüksek dayanımlı çimento olarak gelişimi daha hızlı olan erken yüksek dayanımlı çimento olarak

da tanımlanırda tanımlanır

�� Blaine inceliği 4500 ile 6000 cmBlaine inceliği 4500 ile 6000 cm22/g arasındadır. Daha fazla incelik /g arasındadır. Daha fazla incelik

10 ile 20 saat arasındaki dayanımı önemli derecede arttırır. 10 ile 20 saat arasındaki dayanımı önemli derecede arttırır.

�� Hızlı sertleşen Portland çimentosunun dayanım artış hızı yüksek Hızlı sertleşen Portland çimentosunun dayanım artış hızı yüksek

miktardaki Cmiktardaki C33S (%55 den fazla, bazen %70 civarında) içeriğine ve S (%55 den fazla, bazen %70 civarında) içeriğine ve

çimento klinkerinin ince öğütülmesine bağlıdır. çimento klinkerinin ince öğütülmesine bağlıdır.


Hidrofob Çimentolar Hidrofob Çimentolar

�� Bu tip çimentolar, rutubete karşı dayanıklı olması amacıyla, Bu tip çimentolar, rutubete karşı dayanıklı olması amacıyla,

klinkere hidrofob bir eleman (%0.1klinkere hidrofob bir eleman (%0.1--0.4 oranında stearik asit, 0.4 oranında stearik asit,

oleic asit) eklenip öğütülmesi ile elde edilir. oleic asit) eklenip öğütülmesi ile elde edilir.

�� Hidrofob çimentolar suyla kolay ıslanmadıklarından bu tip Hidrofob çimentolar suyla kolay ıslanmadıklarından bu tip

çimentolar kullanılarak üretilen harç ve betonları daha uzun süre çimentolar kullanılarak üretilen harç ve betonları daha uzun süre

karıştırmak gerekir.karıştırmak gerekir.

�� Hidrofob çimento görünüş olarak normal Portland çimentosuna Hidrofob çimento görünüş olarak normal Portland çimentosuna

benzer. Fakat küf kokusu gibi bir karakteristik özelliğe sahiptir. benzer. Fakat küf kokusu gibi bir karakteristik özelliğe sahiptir.

�� Bu katkılar aynı zamanda klinkerin öğütülebilirliğini arttırır. Bu katkılar aynı zamanda klinkerin öğütülebilirliğini arttırır.


OilOil--well çimentosuwell çimentosu

�� Çok üstün özelliklere sahip bir çimentodur. Grout veya slurry Çok üstün özelliklere sahip bir çimentodur. Grout veya slurry

olarak yerkabuğundaki çatlaklardan binlerce metre derinliğe olarak yerkabuğundaki çatlaklardan binlerce metre derinliğe

kadar pompalanabilecek işlerde kullanılır. kadar pompalanabilecek işlerde kullanılır.

�� Araştırma için açılan sondaj kuyularında derinlik, 10000 m Araştırma için açılan sondaj kuyularında derinlik, 10000 m

civarında olduğundan bu tip çimento ile doldurulmaları uygun civarında olduğundan bu tip çimento ile doldurulmaları uygun

olmaktadır. olmaktadır.

�� Yer kabuğunda derinliğe bağlı olarak sıcaklık değişmektedir. Yer kabuğunda derinliğe bağlı olarak sıcaklık değişmektedir.

Örneğin, 5000 m derinlikte sıcaklık 150Örneğin, 5000 m derinlikte sıcaklık 150°°°°°°°°C’yi ve basınç 100 MPa’ı C’yi ve basınç 100 MPa’ı

geçebilir.geçebilir.


OilOil--well çimentosuwell çimentosu

�� Bu tip çimentolar yukarıda belirtilen koşullar altında ulaşması Bu tip çimentolar yukarıda belirtilen koşullar altında ulaşması

gereken yere priz yapmadan gidebilmelidir. gereken yere priz yapmadan gidebilmelidir.

�� Ayrıca, yeniden sondaj işlemine izin verecek kadar da hızlı Ayrıca, yeniden sondaj işlemine izin verecek kadar da hızlı

dayanım kazanması gerekmektedir. dayanım kazanması gerekmektedir.


Doğal ÇimentoDoğal Çimento

�� Bu tip çimento, çimento kayası olarak adlandırılan ve içinde %25 Bu tip çimento, çimento kayası olarak adlandırılan ve içinde %25

kadar kil içeren kireçtaşının kalsinasyonu ve öğütülmesi ile elde kadar kil içeren kireçtaşının kalsinasyonu ve öğütülmesi ile elde

edilir. edilir.

�� Portland çimentosuna benzeyen bu çimento Portland çimentosu Portland çimentosuna benzeyen bu çimento Portland çimentosu

ve hidrolik (su) kireci arasında özelliğe sahiptir.ve hidrolik (su) kireci arasında özelliğe sahiptir.

�� Doğal çimentonun kalsinasyon sıcaklığı düşük olduğu için Doğal çimentonun kalsinasyon sıcaklığı düşük olduğu için

pratik olarak Cpratik olarak C33S içermez ve yavaş sertleşir.S içermez ve yavaş sertleşir.


Antibakteriyel çimentoAntibakteriyel çimento

�� Bu çimento mikrobiyolojik fermentasyonu önlemek için Bu çimento mikrobiyolojik fermentasyonu önlemek için

antibakteriyel maddeler kullanılarak üretilen bir Portland antibakteriyel maddeler kullanılarak üretilen bir Portland

çimentosudur. çimentosudur.

�� Ayrıca antibakteriyel çimento su depoları, yüzme havuzlarında Ayrıca antibakteriyel çimento su depoları, yüzme havuzlarında

ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanılmaktadır.ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanılmaktadır.

�� Bakteriyel etkiye, gıda maddesi üreten tesislerin yer Bakteriyel etkiye, gıda maddesi üreten tesislerin yer

betonlarında rastlanılmaktadır. Bu gibi yerlerde, çimento betonlarında rastlanılmaktadır. Bu gibi yerlerde, çimento

üzerinde oluşan bakterilerle birlikte nemin varlığı fermentasyona üzerinde oluşan bakterilerle birlikte nemin varlığı fermentasyona

yol açmaktadır. yol açmaktadır.

�� Ayrıca antibakteriyel çimento su depoları, yüzme havuzlarında Ayrıca antibakteriyel çimento su depoları, yüzme havuzlarında

ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanılmaktadır.ve bakteri, mantar bulunan benzer yerlerde de kullanılmaktadır.


Antibakteriyel çimentoAntibakteriyel çimento


�� Bunlardan başka değişik amaçlı; örneğin, rötresiz ve genişleyen Bunlardan başka değişik amaçlı; örneğin, rötresiz ve genişleyen

çimentolar (grout) vardır. çimentolar (grout) vardır.

�� Bu tip çimentolar özel dolgu, makina ankrajı vb. problemlerde Bu tip çimentolar özel dolgu, makina ankrajı vb. problemlerde

kullanılır. Genelde içlerinde bir miktar aluminyum tozu vardır. kullanılır. Genelde içlerinde bir miktar aluminyum tozu vardır.

�� Aluminyum tozu, hidratasyon sırasında genleşip, rötreyi Aluminyum tozu, hidratasyon sırasında genleşip, rötreyi

engeller. Bu tip çimentolarda jips, kireç ve aluminat türü katkılar engeller. Bu tip çimentolarda jips, kireç ve aluminat türü katkılar

da bulunmaktadır.da bulunmaktadır.

kullanılır. Genelde içlerinde bir miktar aluminyum tozu vardır. kullanılır. Genelde içlerinde bir miktar aluminyum tozu vardır.

BETON TEKNOLOJĐSĐBETON TEKNOLOJĐSĐBağlayıcı maddeler; Bağlayıcı maddeler;

YAPI MALZEMESĐ II DERSĐYAPI MALZEMESĐ II DERSĐDokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği BölümüBölümüBölümüBölümü

Bağlayıcı maddeler; Bağlayıcı maddeler; çimentoçimento

Documents

ÇĐMENTOLARIN GENEL ÖZELLĐKLERĐ ve DENEYLERĐkisi.deu.edu.tr/kamile.tosun/Yapi_Malzemesi_II-3-2.ders-web.pdf · ÇĐMENTOLARIN GENEL ÖZELLĐKLERĐ ve DENEYLERĐ ÇİMENTOLARIN