İÇİNDEKİLER

ALTINCI BASKIYA ÖNSÖZ..........................................................................................................5 İÇİNDEKİLER .............................................................................................................................7

BİRİNCİ BÖLÜM

CEZA HUKUKUNDA KAVRAMLAR, CEZA HUKUKUNUN AMACI, GÖREVİ, KAYNAKLARI, YORUM

I. TANIMLAR .............................................................................................................41 A. Ceza Hukuku Teriminin Tanımı..............................................................................41 B. Suç Teriminin Tanımı.............................................................................................42 C. Ceza Normu (Ceza Kuralı)......................................................................................42

1. Bağımsız - Bağımlı Ceza Normları ....................................................................42 2. Tam Ceza Normu – Eksik Ceza Normu – Açık Ceza Normu .............................43

D. Davranış Normları (Davranış Kuralları)..................................................................44 E. Ceza Teriminin Tanımı...........................................................................................45

II. CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ (İŞLEVİ) VE AMACI .....................................................46 III. TÜRK CEZA HUKUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ ............................................................47

A. Genel Olarak .........................................................................................................47 1. Osmanlı Devleti Dönemi..................................................................................47 2. Cumhuriyet Dönemi ........................................................................................47

IV. CEZA HUKUKUNDA KAYNAKLAR ............................................................................48 A. Asli Kaynaklar ........................................................................................................48

1. Anayasa ...........................................................................................................48 2. Kanun ..............................................................................................................48 3. Uluslararası Sözleşmeler .................................................................................48

B. Ceza Hukukunun Tamamlayıcı Kaynakları.............................................................49 1. Gelenek (Örf ve Adet) Kuralları .......................................................................49 2. Ahlak Kuralları .................................................................................................50 3. Din Kuralları.....................................................................................................50 4. Mahkeme İçtihatları ........................................................................................50 5. Öğreti ..............................................................................................................51 6. Hukukun Genel İlkeleri ....................................................................................51

V. CEZA HUKUKU KAYNAKLARININ YORUMU.............................................................52 A. Yorum Yöntemleri .................................................................................................52

İçindekiler 8

1. Lâfzî Yorum / Sözel Yorum / Gramatik Yorum Yöntemi ..................................52 2. Mantıki Yorum Yöntemi ..................................................................................53 3. Sistematik Yorum Yöntemi..............................................................................53 4. Kanun Hükmünün Konulma Nedenini Belirleme Yöntemi ..............................54 5. Amaçsal Yorum Yöntemi .................................................................................54

a) Kanunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü (Objektif)..................54 b) Kanun Koyucunun Amacının Esas Alınması Gerektiği Görüşü

(Sübjektif):.................................................................................................55 c) Birleştirici Görüş: .......................................................................................55

6. Tarihsel Yorum Yöntemi..................................................................................56 7. Hukukun Genel İlkeleri ....................................................................................56 8. Karşılaştırmalı Hukuk.......................................................................................56

B. Yorum Çeşitleri......................................................................................................57 1. Yapana Göre Yorum Çeşitleri ..........................................................................57

a) Yasama Yorumu ........................................................................................57 b) Yargı Yorumu.............................................................................................57 c) Öğreti Yorumu...........................................................................................57

2. Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri.......................................................................57 a) Daraltıcı Yorum..........................................................................................57 b) Genişletici Yorum ......................................................................................58 c) İlerletici Yorum..........................................................................................60 d) Düzeltici Yorum .........................................................................................61

VI. CEZA HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ......................................... 61 A. Anayasa Hukuku....................................................................................................61 B. Devletler Hukuku ..................................................................................................62 C. Ceza Muhakemesi Hukuku....................................................................................62 D. İnfaz Hukuku .........................................................................................................62 E. Kriminoloji .............................................................................................................62 F. İdare Hukuku.........................................................................................................63 G. Ticaret Hukuku ......................................................................................................63 H. Disiplin Hukuku .....................................................................................................63

İKİNCİ BÖLÜM

TEMEL İLKELER VE CEZAİ SORUMLULUK VII. CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ VE CEZAİ SORUMLULUĞUN ESASI ................. 67

A. Ceza Hukukunun Temel İlkeleri.............................................................................67 1. Hukuk Devleti İlkesi .........................................................................................67

İçindekiler 9

2. İnsanilik İlkesi ..................................................................................................67 3. Kusur İlkesi ......................................................................................................68 4. Kanunilik İlkesi (Kanunsuz Suç ve Ceza Olmaz İlkesi/Ceza Hukukunun

Güvence İşlevi) ................................................................................................71 a) İlkenin Anlamı............................................................................................71 b) İlkenin Tarihçesi.........................................................................................74 c) İlkeye Yöneltilen Eleştiriler ve Verilen Cevaplar ........................................75

(1) Eleştiriler ............................................................................................75 (2) Eleştiriye Cevaplar..............................................................................75

d) İlkeyi Kabul Etmeyen Kanunlar..................................................................76 e) Türk Hukukunda Kanunilik İlkesi ...............................................................76 f) Kanunilik İlkesinin Sonuçları ......................................................................76

(1) Suç ve Cezaların Kanun ile Konulması ................................................76 (2) Kıyas Yasağı ........................................................................................77 (3) Aleyhte Kanunun Geçmişe Etkili Olmaması/Geçmişe Yürüme

Yasağı (Lex Pravia) ..............................................................................79 (4) Lehe Hükmün geçmişe yürümesi ilkesi ..............................................80 (5) Suçta ve Cezada Belirlilik İlkesi (Lex Certa).........................................81 (6) Örf ve Adet Kuralları İle Suç ve Ceza Oluşturulamaması ....................82 (7) Kanunilik İlkesi ve İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç

Oluşturması ........................................................................................83 5. Orantılılık/Adalet İlkesi..............................................................................86 6. Kanun Önünde Eşitlik İlkesi .......................................................................87 7. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi.........................................................87 j) Anlamı Belirsiz (Muğlâk) Kavramlar Şüpheli Lehine

Yorumlanmalıdır........................................................................................90 VIII. CEZA HUKUKUNDA OKULLAR.................................................................................91

A. Klasik Okul .............................................................................................................91 B. Pozitivist Okul........................................................................................................92 C. Üçüncü Okul ..........................................................................................................94 D. Toplumsal Savunma ..............................................................................................94

IX. TCK’NIN 5. MADDESİNİN UYGULANMASI VE GENEL KANUN - ÖZEL KANUN İLİŞKİSİ...................................................................................................................94

X. SUÇLARIN TASNİFİ VE KABAHATLERİN SUÇ OLMAKTAN ÇIKARILMASI ...................96 A. Suç ve Kabahat Kavramları....................................................................................97 B. Suç ve Kabahat Ayrımının Sonuçları......................................................................97

İçindekiler 10

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI

XI. CEZA KANUNLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI.............................. 101 A. Genel Olarak .......................................................................................................101 B. Kanunların Yürürlüğe Girmesi ve Yürürlükten Kalkması .....................................101 C. Yürürlük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları .....................................................102 D. Ceza Kanununun Zaman Bakımından Uygulanması ............................................103

1. Zaman Bakımından Uygulanmaya İlişkin İlkeler ............................................103 a) Derhal Uygulanma (Hemen Uygulanma) İlkesi........................................103 b) Aleyhe Hükmün Geriye Yürümemesi İlkesi .............................................105 c) Lehe Hükmün Geriye Yürümesi İlkesi......................................................106 d) İnfaz Hükümleri ve Lehe Kanun Uygulaması ...........................................112 e) Güvenlik Tedbirleri ve Lehe Kanun Uygulaması ......................................114 f) Kabahatler Kanunu’ndaki Yaptırımlar ve Lehe Kanun Uygulaması..........115

2. Kanunların İleriye Yürümesi ..........................................................................116 3. Suçun İşlendiği Zaman...................................................................................118

a) Hareket Görüşü .......................................................................................118 b) Netice Görüşü .........................................................................................119 c) Karma Görüş............................................................................................119

4. Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi Bakımından Suç Türleri .....................119 a) Ani Suçlar ................................................................................................119 b) Sırf Hareket Suçları ..................................................................................120 c) Neticeli Suçlar..........................................................................................120 d) İhmali Suçlar............................................................................................120 e) Kesintisiz Suçlar .......................................................................................120 f) Zincirleme Suçlar .....................................................................................121 g) İtiyadi Suçlar............................................................................................121 h) Teşebbüs Aşamasında Kalan Hareketler .................................................121 i) İştirak Halinde İşlenen Suçlar ..................................................................122

XII. CEZA KANUNLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI .................................... 122 A. Suçun İşlendiği Yerin Tespitine İlişkin Görüşler...................................................123

1. Hareket Görüşü .............................................................................................123 2. Netice Görüşü ...............................................................................................125 3. Karma Görüş .................................................................................................126 4. Türk Hukukunda Kabul Edilen Görüş.............................................................126

B. Suç Türleri Bakımından Suçun İşlendiği Yer ........................................................127 1. Ani Suçlar ......................................................................................................127

İçindekiler 11

2. Mesafeli/Neticesi Hareketten Ayrılabilen Suçlar ..........................................128 3. Kesintisiz Suç .................................................................................................128 4. İtiyadi Suç ......................................................................................................128 5. İştirak Halinde İşlenen Suçlar ........................................................................129 6. Zincirleme Suç ...............................................................................................130 7. Teşebbüs Aşamasında Kalan Suç...................................................................130 8. Sınır Aşan (Transit) Suç..................................................................................130 9. Bilişim Suçları ................................................................................................131 10. Objektif Cezalandırılma Koşulu Olan Suç ......................................................131 11. Seçimlik Hareketli Suç ...................................................................................132

C. TCK’nın Suçun İşlendiği Yere İlişkin Kabul Ettiği İlkeler .......................................132 1. Mülkilik (Ülkesellik) İlkesi (TCK m. 8, 9). ........................................................132 2. Şahsilik (Kişisellik) İlkesi.................................................................................136

a) Faile Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 10, 11) .................................................137 b) Mağdura Göre Şahsilik İlkesi (TCK m. 12/1 -2) ........................................142

3. Koruma (Gerçeklik) İlkesi (TCK m. 13/1-b). ...................................................146 4. Evrensellik (Adalet) İlkesi (TCK m. 12/3 / TCK m. 13/1-a/TCK m. 13/1-

c,d,e,f,g,ı).......................................................................................................147 a) TCK m. 12/3’e Göre Evrensellik İlkesi ......................................................148 b) TCK m. 13/1-a’ya Göre Evrensellik İlkesi .................................................149 c) TCK m. 13/1-c,d,e,f,g,h,ı’ya Göre Evrensellik İlkesi .................................150

D. Faile ve Mağdura Göre Şahsilik İlkesi Kapsamında Suçların Seçimlik Ceza Gerektirmesi Durumunda Soruşturma................................................................151

E. Yabancı Ülkede İşlenen Suçların Türkiye’de Yargılanması İçin Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması ....................................................................151

F. Yabancı Ülkede Geçirilen Hürriyetten Yoksunluk Hallerinin Türkiye’deki Yargılama Sonucu Verilen Mahkûmiyet Hükmünden mahsup Edilmesi .............151

G. Yabancı Ülkede Verilen Mahkeme Kararlarının TCK’daki Hak Yoksunluklarına Etkisi..........................................................................................151

XIII. SUÇLULARIN GERİ VERİLMESİ .............................................................................. 153 A. Genel Olarak .......................................................................................................153 B. Geri Vermenin Sınır Dışı Etmeden Farkları ..........................................................155 C. Geri Verme Kurumunun Kaynakları ....................................................................156 D. Geri Vermeye Neden Olan Suçların Belirlenmesi Bakımından Kabul Edilen

Sistemler .............................................................................................................157 E. Geri Vermenin Koşulları (Fail veya Hükümlünün Yabancı Ülkeye

Gönderilmesi)......................................................................................................157 1. 6706 sayılı Kanuna Göre Geri Vermenin Koşulları.........................................157

İçindekiler 12

a) Yabancı Bir Ülkede Yabancı Ülke Vatandaşı Hakkında Ceza Soruşturması veya Kovuşturması Başlatılmış Ya Da Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olmalıdır ..........................................................................157

b) Geri Vermeye Konu Suçun Cezasının Üst Sınırı, Bir Yıl veya Daha Fazla Hürriyeti Bağlayıcı Cezayı Gerektirmelidir......................................158

c) Mahkûmiyetin İnfazı Bakımından Hükmolunan Cezanın En Az Dört Ay Hürriyeti Bağlayıcı Ceza Olmalıdır ......................................................158

d) Geri Vermeye Konu Fiilin Her İki Devletin (Talep Eden Devlet ile Türkiye’nin) Kanunlarına Göre De Suç Olmalıdır .....................................159

2. 6706 Sayılı Kanuna Göre Geri Vermemenin Koşulları ...................................161 a) Yabancı Bir Ülkede İşlenen Suçun Düşünce Suçu, Siyasî Suç veya

Siyasî Suçla Bağlantılı Bir Suç Niteliğinde Olması ....................................161 (1) Düşünce Suçu...................................................................................161 (2) Siyasi Suç ..........................................................................................162

(a) Siyasi Suçu Tanımlayan Kuramlar.................................................. 163 aa) Nesnel (Objektif) Kuram ....................................................... 163 bb) Öznel (Sübjektif) Kuram........................................................ 163 cc) Üstünlük Kuramı ................................................................... 163

(b) Siyasi Suçun İstisnaları ................................................................... 164 aa) Belçika Kuralı......................................................................... 164 bb) Terör Suçu............................................................................. 164 cc) Uluslararası Suçlar................................................................. 164

(c) Siyasi Suç Çeşitleri.......................................................................... 164 aa) Tam Siyasi Suç....................................................................... 164 bb) Nisbi Siyasi Suç ...................................................................... 165

b) Sırf Askerî Suç Niteliğinde Olması............................................................166 c) Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir

Türk Vatandaşının Ya Da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin Zararına İşlenmesi........................................................................167

d) Türkiye'nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olması .............................167 e) Zamanaşımına veya Affa Uğramış Olması ...............................................167 f) İadesi Talep Edilen Kişinin Türk Vatandaşı Olması ..................................170 g) İadesi Talep Edilen Kişinin Kanunda Belirtilen Nedenlere Dayalı

Olarak Soruşturma veya Kovuşturmaya Maruz Bırakılacağına veya Cezalandırılacağına ya da İşkence veya Kötü Muameleye Maruz Kalacağına Dair Kuvvetli Şüphe Sebeplerinin Bulunması ........................170

h) İadesi Talep Edilen Kişi Hakkında, Talebe Konu Fiil Nedeniyle Daha Önce Türkiye’de Beraat veya Mahkûmiyet Kararı Verilmiş Olması.........171

i) İade Talebinin, Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile Bağdaşmayan Bir Ceza Gerektiren Suçlara İlişkin Olması ....................................................172

İçindekiler 13

(1) 6706 sayılı Kanunda Açıkça Düzenlenmeyen ve Fakat Geri Vermeme Kapsamı Dışında Tutulan Diğer Suçlar (Geri Vermeye Tabi Suçlar) .......................................................................173 (a) Uçak Kaçırma Suçları ..................................................................... 173 (b) Diplomatlara ve Uluslararası Korunan Kişilere Karşı

İşlenen Suçlar................................................................................ 173 (c) Terörün Finansmanı ...................................................................... 173 (d) Mali Suçlar ..................................................................................... 174

3. Geri Vermenin Takdire Bağlı Olduğu Durum.................................................174 F. Geri Vermede Özellik Kuralı = İadede Hususilik İlkesi .........................................174

1. Geri Vermede Özellik İlkesinin İstisnaları ......................................................176 G. Geri Vermede Görev ve Yetki (Usul) ...................................................................176 H. Aynı Kişi Hakkında Birden Fazla Devlet Tarafından İade Talebinde

Bulunulmasında Usul ..........................................................................................177 İ. Geri Vermede Sürecinde Tutuklama İşlemleri ....................................................177 J. Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (Yabancı Ülke Ceza

Kanunun Değeri) .................................................................................................178 XIV. CEZA KANUNUNUN KİŞİ BAKIMINDAN UYGULANMASI........................................ 179

A. Genel Olarak .......................................................................................................179 B. Türk Ceza Kanunu’nun İç Hukuk Bakımından Uygulanmasında İstisnalar...........179

1. Cumhurbaşkanının Cezai Sorumluluğu..........................................................179 a) Cumhurbaşkanının Kişisel Suçlarından Dolayı Sorumluluğu....................179 b) Cumhurbaşkanı’nın Görevi İle İlgili İşlediği Suçlardan Sorumluluğu........181

2. Yasama Sorumsuzluğu...................................................................................186 a) Sorumsuzluk (Mutlak Dokunulmazlık).....................................................186

(1) Anayasa m. 83/1’e Göre Sorumsuzluğun Koşulları ..........................187 (2) Yasama Sorumsuzluğunun Sonuçları................................................188

b) Geçici Dokunulmazlık (Kovuşturma Yasağı).............................................188 (1) Kovuşturma Yasağının İstisnaları......................................................189 (2) Sorumsuzluk İle Dokunulmazlık Arasındaki Farklar ..........................190 (3) Dokunulmazlık Kapsamındaki Suçlarda Zamanaşımı Sorunu ...........191

C. Ceza Kanunun Devletler Hukuku Bakımından Uygulanmasında İstisnalar ..........192 1. Diplomatlar ...................................................................................................192

a) Dokunulmazlığın Kabul Edildiği Durumlar ...............................................193 b) Diplomat Dokunulmazlığı ile Konsolosların Dokunulmazlığı Farklıdır .....194

2. Yabancı Askerler............................................................................................194 a) Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler...........................................................194 b) Yargı Yetkisi .............................................................................................195

İçindekiler 14

(1) Mutlak (Kesin) Yargı Yetkisi ..............................................................195 (2) Öncelikli Yargı Yetkisi .......................................................................195

c) Gönderen Devletin Yargı Yetkisi..............................................................195 (1) Gönderen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi ..........................................195 (2) Gönderen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi ........................................196

d) Gönderilen (Kabul eden) Devletin Yargı Yetkisi.......................................196 (1) Gönderilen Devletin Mutlak Yargı Yetkisi.........................................196 (2) Gönderilen Devletin Öncelikli Yargı Yetkisi ......................................196

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN UNSURLARI XV. SUÇ KURAMI ....................................................................................................... 197

A. Suçun Yapısını Açıklayan Kuramlar......................................................................200 1. Klasik Suç Kuramı ..........................................................................................200

a) Klasik Suç Kuramında Hareket.................................................................201 b) Klasik Suç Kuramında Netice ...................................................................201 c) Klasik Suç Kuramında Nedensellik Bağı ...................................................201 d) Klasik Suç Kuramında Fiil .........................................................................202 e) Klasik Suç Kuramına Göre Suçun Unsurları .............................................202

(1) Klasik Suç Kuramına Göre Tipiklik ....................................................202 (2) Klasik Suç Kuramına Göre Hukuka Aykırılık ......................................202 (3) Klasik Suç Kuramına Göre Kusurluluk...............................................203

2. Yeni Klasik (Teleolojik / Neo Klasik) Klasik Suç Kuramı..................................203 a) Yeni Klasik Suç Kuramında Hareket .........................................................204 b) Yeni Klasik Suç kuramında Suçun Unsurları.............................................204

(1) Yeni Klasik Kurama Göre Tipiklik ......................................................204 (2) Yeni Klasik Kurama Göre Hukuka Aykırılık........................................205 (3) Yeni Klasik Kurama Göre Kusurluluk ................................................205

3. Amaççı (Gai / Finalist) Suç Kuramı.................................................................206 a) Amaççı Suç Kuramına Göre Tipiklik .........................................................207 b) Amaççı Suç Kuramına Göre Kusur ...........................................................207 c) Amaççı Suç Kuramına Göre Kast .............................................................207 d) Amaççı Suç Kuramına Göre Taksir...........................................................208 e) Amaççı Suç Kuramına Göre Hata.............................................................208

4. Sentezci (Teleolojik) Kuram...........................................................................209 a) Sentezci Kurama Göre Suçun Unsurları...................................................209

(1) Tipiklik ..............................................................................................210

İçindekiler 15

(2) Hukuka Aykırılık................................................................................210 (3) Kusur ................................................................................................210

(a) Sentezci Kurama Göre Kast........................................................... 210 (b) Sentezci Kurama Göre Taksir ........................................................ 210

XVI. SUÇUN UNSURLARI.............................................................................................. 211 A. Genel Olarak .......................................................................................................211 B. Tipiklik (Suçun Yasallık Unsuru)...........................................................................213

1. Tipiklik ve Hukuka Aykırılık ............................................................................215 2. Tipiklik ve Hukuki Hata ..................................................................................215 3. Tipiklik ve Hayal (Mefruz/Varsayılan/Sözde) Suç ..........................................215 4. Tipiklik ve Kuruntu Suç ..................................................................................216 5. Tipiklik ve İşlenemez Suç ...............................................................................218

C. Tipiklikte Yer Alan Unsurlar.................................................................................218 1. Tipikliğin Maddi Unsurları .............................................................................220

a. Hareket....................................................................................................222 1) Hareketi Açıklayan Kuramlar ............................................................225

(i) Hareketi Hukuki Anlamın Dışında Ele Alan Kuramlar (Ontolojik Kuramlar)...................................................................... 226

(ii) Doğal (Nedensel) Hareket Kuramı ................................................ 226 (iii) Amaççı (Gai – Final) Hareket Kuramı ............................................ 228 (iv) Sosyal Hareket Kuramı .................................................................. 230

2) Hareketi Hukuki Anlamın İçinde Ele Alan Kuramlar .........................232 (a) Normativist Hareket Kuramı......................................................... 232 (b) Hareket Kuramlarının Değerlendirilmesi...................................... 233

(1) Ceza Hukuku Bakımından Hareket Sayılmayan Durumlar................233 (2) Hareketin Sayısına Göre Suçların Sınıflandırılması ...........................236

(a) Tek Hareketli Suçlar....................................................................... 236 (b) Birden Çok Hareketli Suçlar........................................................... 236

aa) Birleşmiş (Birleşik) Hareketli Suçlar ....................................... 236 bb) Bölünebilen veya Kesintili Suçlar/Amaç Suç – Araç Suç ....... 237 cc) Seçimlik Hareketli Suçlar ....................................................... 237 dd) İtiyadi Suçlar........................................................................... 240

(c) Geçitli Suçlar .................................................................................. 241 (3) Hareketin Şekline Göre Suçların Sınıflandırılması ............................241

(a) İcrai (Etken Hareketle İşlenen) Suçlar........................................... 241 (a) İhmali (Edilgen Hareketle İşlenen Suçlar) Suçlar .......................... 242

(4) Hareketin Önemine Göre Suçlar ......................................................252 (a) Serbest Hareketli Suçlar ................................................................ 252 (b) Bağlı Hareketli Suçlar..................................................................... 253

İçindekiler 16

(5) Hareketin Devamının Gerekip Gerekmediğine Göre Suçların Sınıflandırılması................................................................................253 (a) Ani Suç............................................................................................ 253 (b) Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar......................................................... 254

(6) Hareketin Aşamasına Göre Suçların Sınıflandırılması.......................258 (a) Kalkışma Suçları ............................................................................. 258

b. Netice ............................................................................................................259 a) Neticenin Esasını Açıklayan Kuramlar .....................................................260

(1) Doğalcı Kuram ..................................................................................260 (2) Tehlike Kuramı .................................................................................260 (3) Kuralcı Kuram ...................................................................................260

b) Neticeye Göre Suçların Tasnifi ................................................................261 (1) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz suçlar, Şekli suçlar,

Sırf Hareket Suçları)-Neticeli suçlar (Maddi neticeli suçlar) .............261 (a) Neticesi Harekete Bitişik Suçlar (Neticesiz Suçlar/Sırf

Hareket Suçları/Soyut Neticeli Suçlar) .......................................... 261 (b) Neticeli Suçlar (Maddi Neticeli Suçlar) .......................................... 262 (c) Seçimlik Neticeli Suçlar – Tek Neticeli Suçlar................................ 263

c. Nedensellik Bağı ............................................................................................264 (1) Koşul Kuramı (Şart Teorisi) = Tabii Nedensellik Düşüncesi =

Eşdeğerlik Kuramı = Koşulların Eşitliği .....................................................265 (2) Uygun Sebep Kuramı...............................................................................267 (3) Etkin Sebep Kuramı .................................................................................269 (4) En Etkin Sebep Kuramı ............................................................................270 (5) Son Koşul Kuramı (Son Şart Teorisi) ........................................................270 (6) Beşeri Nedensellik Kuramı.......................................................................271 (7) Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Kuramı..............................................271 (8) Bazı Nedensellik Durumları .....................................................................274

(a) Normal Nedensellik (Tek Hareket, Tek Netice) ................................274 (b) Çifte Nedensellik (Birden Çok Hareket, Tek Netice).........................274 (c) Tamamlayan (Atipik/Toplam) Nedensellik .......................................276 (d) Hareketten Önce Var Olan Nedenin Eklenmesi ...............................276 (e) Hareketten Sonra Meydana Gelen Bir Nedenin Eklenmesi..............277 (f) Hareketten Sonra Meydana Gelen ve Mağdurun Kusuru ile Bir

Nedenin Eklenmesi...........................................................................277 (g) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Durumlar...............................................278 (h) Sollayan Nedensellik (Öne Geçen Nedensellik/Nedensellik

Bağının Kesilmesi) ............................................................................278 (ı) Varsayılan Nedensellik .....................................................................279 (i) Kişinin Kendisini Tehlikeye Atması ...................................................279

İçindekiler 17

(j) Neticenin Kişinin Egemenlik Alanı Dışında Olması ...........................279 (k) Sosyal Nedensellik............................................................................280 (l) Risk Azalması ....................................................................................281 (m) Normun Koruma Alanı İçinde Olmaması ..........................................281 (n) Rücu Yasağı ......................................................................................282 (o) Kişinin Üzerine Düşen Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne

Uymasına Rağmen Neticenin Gerçekleşmesi ...................................283 (ö) İhmali Hareketle İşlenen Suçlarda Nedensellik ................................284

d. Fail ....................................................................................................................... 285 a) Özgü Suç..................................................................................................286 b) Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu ..............................289

(1) Tüze Kişilik Kavramı ..........................................................................290 (2) Tüzel Kişiliğin Esasını Açıklayan Kuramlar ........................................290

(a) Farazilik Kuramı ............................................................................. 290 (b) Gerçeklik Kuramı ........................................................................... 290 (c) Karma Kuram................................................................................. 291

(3) TCK Açısından Tüzel Kişilerin Cezai Sorumluluğu ve Faillik Durumu ............................................................................................292

(4) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Yaptırım...................................292 (5) Kabahatler ve Tüzel Kişilerin Sorumluluğu .......................................293

e. Mağdur..........................................................................................................296 f. Suçun Konusu................................................................................................303

a) Suçun Maddi Konusu...............................................................................303 b) Suçun Hukuki Konusu................................................................................304 c) Suçun Konusuna Göre Suçların Sınıflandırılması .....................................305

(1) Zarar Suçu – Tehlike Suçu Ayrımı .....................................................305 (a) Zarar Suçu...................................................................................... 306 (b) Tehlike Suçu................................................................................... 307

(i) Somut Tehlike Suçu ................................................................. 307 (ii) Soyut Tehlike Suçu................................................................... 308

D. Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsurları ................................................................309 1. Genel Olarak..................................................................................................309

a) Suçun Manevi Unsuru, Kusurluluk ve Kusur Kavramları Arasındaki İlişki .........................................................................................................310

b) Hareket Yeteneği ile Kusur Yeteneği Kavramları Arasındaki İlişki ..............311 c) Suçun Manevi Unsuru ile Kast ve Taksir Kelimeleri Arasındaki İlişki .......312 d) Kast ve Taksir ile Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki ........................312

2. Kast................................................................................................................313

İçindekiler 18

a) Kastı Açıklayan Kuramlar .........................................................................314 (1) Tasavvur Kuramı...............................................................................314 (2) İrade Kuramı.....................................................................................315 (3) Bilinç ve İrade Kuramı ......................................................................315

b) Kastın Unsurları .......................................................................................318 (1) Kastın Bilme Unsuru.........................................................................318 (2) Kastın İsteme Unsuru .......................................................................323

(a) Doğrudan Kast (Birinci Dereceden Kast)....................................... 324 (b) Doğrudan Kast (İkinci Dereceden Kast)......................................... 324 (c) Olası Kast........................................................................................ 328

(i) Olası Kastı Belirlemek İçin Ortaya Atılan Kuramlar ................. 328 (ii) Olası Kasta İlişkin TCK m. 21/2’de Yer Alan Düzenleme ......... 331 (iii) Olası Kastta Kusurluluğun Derecesi veya Yoğunluğu.............. 333 (iv) Olası Kastta Sorumluluk........................................................... 333

(3) Kastın Aranacağı Zaman ...................................................................336 (a) Başlangıç kastı................................................................................ 336 (b) Eş zamanlı Kast............................................................................... 336 (c) Eklenen Kast................................................................................... 336

(4) Kastın Türleri ....................................................................................337 (a) Genel Kast (Doğrudan Kast/Dolus Directus)................................. 337 (b) Doğrudan Kast (Dolus Directus) .................................................... 337 (c) Olası Kast (Dolus Eventualis) ......................................................... 337 (d) Özel Kast......................................................................................... 337 (e) Ani Kast .......................................................................................... 338 (f) Tasarlama (Taammüt) Kastı........................................................... 339

3. Taksir .............................................................................................................340 a) Genel Olarak............................................................................................340 b) Taksirin Hukuki Esasını Açıklayan Kuramlar ............................................340

(1) Hukuka Aykırı Araçlar Kullanma Kuramı...........................................341 (2) Etkin Sebep Kuramı ..........................................................................341 (3) Önleyebilme Kuramı.........................................................................341 (4) Yanılma Kuramı ................................................................................341 (5) Öngörebilme Kuramı ........................................................................341

c) Taksirin Unsurları ....................................................................................342 (1) Hareketin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması ..................................343 (2) Hareketin İradiliği.............................................................................343 (3) Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık ..........................................344 (4) Neticenin Öngörülebilir Olması ........................................................346 (5) Neticenin İstenmemiş Olması ..........................................................348

İçindekiler 19

(6) Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Bulunması............349 d) Taksirli Suçlarda Kişilerin Cezai Sorumluluğu ..........................................350

(1) Üçüncü Kişinin Hareketi ...................................................................350 (a) Üçüncü kişinin hareketi kusursuzdur............................................ 350 (b) Üçüncü kişinin hareketi kusurludur. ............................................. 350

(i) Üçüncü kişi kasten kusurludur. .............................................. 350 (ii) Üçüncü kişi taksir ile kusurludur. ........................................... 351

(c) Üçüncü Kişi Tamamen Kusurludur................................................ 351 (2) Mağdurun Hareketi ..........................................................................351

(a) Mağdurun hareketi kusurlu değildir............................................. 351 (b) Mağdurun hareketi normal değil ancak kusurlu ve hukuka

aykırı da değildir. ........................................................................... 351 (c) Mağdurun hareketi kusurludur .................................................... 352

(i) Meydana gelen netice tamamen mağdurun kusurlu hareketinden meydana gelmiştir........................................... 352

(ii) Meydana gelen netice bakımından hem fail hem de mağdur kusurludur................................................................. 352

e) Taksirin Gerçekleştirilme Şekilleri (Taksir Kalıpları/Taksirin Görünüş şekilleri) ...................................................................................................352 (1) Dikkatsizlik........................................................................................353 (2) Özensizlik (Tedbirsizlik) ....................................................................353

f) Taksirin Derecelendirilmesi .....................................................................355 g) Taksir Türleri (Çeşitleri) ...........................................................................356

(1) Bilinçsiz Taksir (Basit Taksir/Tam Taksir)=Niteliksiz Taksir ...............356 (2) Bilinçli Taksir (Öngörülü/Şuurlu Taksir)=Nitelikli Taksir ...................357 (3) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımı ...............................................358 (4) Bilinçsiz Taksir - Bilinçli Taksir Ayrımının Hukuki Sonuçları ..............359

h) Olası Kast/ Bilinçli Taksir Ayrımı ..............................................................360 i) Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi veveya Cezada İndirim

Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebep (TCK m. 22/6) .................................361 j) Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi.....................................367 k) Taksir ve Teşebbüs ..................................................................................368 l) Taksir ve İştirak........................................................................................368 m) Taksir ve Hata..........................................................................................369 n) Taksir ve Kabahat ....................................................................................369 o) Taksir ve Kusur ........................................................................................369 p) Taksir ve Kusursuz Sorumluluk ................................................................371

4. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç .....................................................................372 a) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçun Oluşum Şekilleri.................................374

İçindekiler 20

b) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç Şekilleri ..................................................376 (1) Gerçek Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç ............................................376 (2) Gerçek Olmayan (Görünüşte) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç.........376

c) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Kast-Taksir Bileşimi (Kombinasyonu) ......................................................................................380

d) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Teşebbüs .......................................382 e) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda İştirak.............................................384 f) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suç ve Kusursuz Sorumluluk ........................384

E. Hukuka Aykırılığın Bulunması/Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Bulunmaması ......................................................................................................385

F. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Ortak Özellikleri................................................388 G. Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Sınıflandırılması

Sorunu.................................................................................................................390 H. Türk Ceza Kanununda Hukuka Uygunluk Nedenleri............................................392

1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme/Görevi İfa .................................................392 a) Kanun Teriminin Anlamı..........................................................................393 b) Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi....................................................397

(1) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinin Kapsamı ........................................397 (2) Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları ...................................................397

(a) İhtar................................................................................................ 397 (b) Bedeni Kuvvet Kullanma................................................................ 398 (c) Maddi Güç Kullanma ..................................................................... 398 (d) Silah Kullanma................................................................................ 398

(3) Zor ve Silah Kullanma Yetkisinde Orantılılık İlkesi ............................400 (4) Zor Kullanma Yetkisinde Takdir Yetkisi.............................................401

c) Müdafilik Görevinin Yerine Getirilmesi ...................................................401 2. Meşru Savunma ............................................................................................403

a) Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği .........................................................403 b) Meşru Savunmanın Koşulları...................................................................403

(1) Saldırıya İlişkin Koşullar ....................................................................403 (a) Bir Saldırı Olmalıdır ........................................................................ 404 (b) Bu Saldırı Haksız Olmalıdır............................................................. 406 (c) Bu Saldırı Gerçekleşmiş veya Gerçekleşmesi veya Tekrarı

Muhakkak Olmalıdır ...................................................................... 408 (d) Saldırı Herhangi Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır ............................. 410 (e) Saldırı, Meşru Savunmada Bulunana Karşı Olabileceği Gibi,

Üçüncü Bir Kişiye De Yönelebilir.................................................... 411 (f) Saldırı Mutlaka Bir İnsandan Kaynaklanmalıdır ............................ 412

(2) Savunmaya İlişkin Koşullar ...............................................................412

İçindekiler 21

(a) Savunmada Zorunluluk Olmalıdır ................................................. 413 (b) Savunma İle Haksız Saldırı Arasında Oran Bulunmalıdır .............. 413

(i) Konu Bakımından Orantı/Haklar Arasında Orantı .................. 414 (ii) Araç Bakımından Orantı .......................................................... 414

(c) Savunma, Mutlaka Haksız Saldırıda Bulunan Kişiye Karşı Yapılmalıdır.................................................................................... 415

c) Üçüncü Kişi Lehine Meşru Savunma........................................................416 d) Haksız Saldırı Başlamadan Önce Alınan ve Kendiliğinden Harekete

Geçen Önlem/Offendicula.......................................................................416 e) Meşru Savunmada Sınırın Aşılması .........................................................417

(1) Meşru Savunmada Sınırın Mazur Görülebilecek Bir Heyecan, Korku veya Telaş ile Aşılması............................................................417

(2) Meşru savunmada Oranın/Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması (Taksir ile Aşılması)...........................................................................418

(3) Meşru Savunmada Sınırın Kast (Doğrudan veya Olası Kast) ile Aşılması.............................................................................................419

(4) Meşru Savunmada Sınırın Kusursuz Olarak Aşılması........................419 f) Meşru Savunma Halinde Üçüncü Kişilerin Zarar Görmesi .......................419 g) Meşru Savunma – Haksız Tahrik ilişkisi ...................................................419 h) Meşru Savunma ve Hata .........................................................................420

3. Hakkın Kullanılması .......................................................................................420 a) Hakların Çatışması ve Neminem Laedere İlkesi.......................................421 b) Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Bazı Önemli Hakkın Kullanılması

Durumları ................................................................................................421 (1) Hekimlik Mesleğinin İcrası/Tıbbi Müdahale .....................................422

(a) Hekimlik Mesleğini İcra Edecek Kişinin Yetkili Kişi Olması Gerekir........................................................................................... 422

(b) Hastanın Tıbbi Müdahalenin İçeriği ve Muhtemel Sonuçları Bakımından Aydınlatılmış Olması Gerekir .................................... 423

(c) Hastanın Rızasının Bulunması/Aydınlatılmış veya Bilgilendirilmiş Onam–Hastanın Hukuken Geçerli Rızası ............. 424

(d) Tıbbi Müdahalenin Zorunluluğu (Endikasyon) ............................. 425 (e) Hekimlik Mesleğinin Mesleğin Gereklerine Uygun İcra Edilmiş

Olması/Hekimlik Mesleğinin (Tıbbi Müdahalenin) Kanunda Öngörülen Usullere Uygun Bir şekilde İcra Edilmiş Olunması Gerekir ........................................................................................... 425

(f) Tıbbi Müdahalenin Teşhis ve Tedavi Amacı İle Yapılmış Olması............................................................................................ 426

(2) Düşünce Özgürlüğü ve Eleştiri Hakkı ................................................426 (3) Bir İş, Meslek, Sanat veya Bilimin İcrası............................................427 (4) Ticari ve Sınaî Faaliyetlerin İcrası......................................................428

İçindekiler 22

(5) Haber Verme ve Haberleşme Hakkının İcrası/Gazetecilik Mesleğinin İcrası ..............................................................................428

(6) İddia ve Savunma Hakkının Kullanılması ..........................................429 (7) Spor Faaliyetleri ...............................................................................430 (8) Tedip Hakkı.......................................................................................431 (9) İhbar ve Şikâyet Hakkı ......................................................................432 (10) Organ ve Doku Nakli.........................................................................432

4. İlgilinin Rızası .................................................................................................434 a) Rızanın Suç Genel Kuramı İçindeki Yeri ...................................................434

(1) Tipikliği Kaldıran Rıza........................................................................434 (2) Hukuka Aykırılığı Kaldıran Rıza .........................................................434

b) Rızanın Hukuki Esası ................................................................................435 c) Rızanın Hukuka Uygunluk Nedeni Sayılabilmesi İçin Gereken

Koşullar....................................................................................................436 (1) Kişinin Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta Bulunabileceği Bir

Hakkın Bulunması.............................................................................436 (a) Uluslararası Suçlar (TCK m. 76 – 80).............................................. 436 (b) Kişilere Karşı İşlenen Suçlar (TCK m. 80 - 169) .............................. 437

(i) Hayata Karşı Suçlar (TCK m. 81 – 85)...................................... 437 (ii) Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar (TCK m. 86 – 98) ......... 438 (iii) Çocuk Düşürtme, Düşürme veya Kısırlaştırma (TCK m.

99 – 101) ................................................................................. 439 (iv) Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar (TCK m. 102 – 105)........ 439 (v) Hürriyete Karşı Suçlar (TCK m. 106 – 124) ............................. 439 (vi) Şerefe Karşı Suçlar (TCK m. 115 - 131) ................................... 440 (vii) Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar (TCK

m. 131 - 140)........................................................................... 440 (viii) Malvarlığına Karşı Suçlar (TCK m. 141 - 169).......................... 440

(c) Topluma Karşı Suçlar (TCK m. 170 -246) ....................................... 441 (i) Genel Tehlike Yaratan Suçlar (TCK m. 170 - 180)................... 441 (ii) Çevreye Karşı Suçlar (TCK m. 180 - 184)................................. 441 (iii) Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar (TCK m. 185 - 196) .............. 441 (iv) Kamu Güvenine Karşı Suçlar (TCK m. 197 - 212).................... 441 (v) Kamu Barışına Karşı Suçlar (TCK m. 213 - 222) ...................... 441 (vi) Ulaşım Araçlarına veya Sabit Platformlara Karşı Suçlar

(TCK m.223 - 224) ................................................................... 441 (vii) Genel Ahlâka Karşı Suçlar (TCK m.225 - 229)......................... 441 (viii) Aile Düzenine Karşı Suçlar (TCK m. 230 - 234) ....................... 441 (ix) Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar (TCK m. 235 -

242) ......................................................................................... 441 (x) Bilişim Alanında Suçlar (TCK m. 242 - 246)............................. 441

İçindekiler 23

(d) Millete ve Devlete Karşı Suçlar ve Son Hükümler (TCK m. 247-343) ........................................................................................ 441

(i) Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar (TCK m. 247 - 266) ....................................................... 441

(ii) Adliyeye Karşı Suçlar (TCK m. 267 - 298) ............................... 441 (iii) Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının

Saygınlığına Karşı Suçlar (TCK m. 299 - 301) .......................... 442 (iv) Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (TCK m.302 - 308) ............ 442 (v) Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar

(TCK m.309 - 316)................................................................... 442 (vi) Millî Savunmaya Karşı Suçlar (TCK m.317 - 325) ................... 442 (vii) Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk (TCK m. 326 -

339)......................................................................................... 442 (viii) Yabancı Devletlerle Olan İlişkilere Karşı Suçlar (TCK m.

340 - 343)................................................................................ 442 (2) Rızaya Ehliyet ...................................................................................442 (3) Rıza Açıklaması .................................................................................443

5. TCK’da Yer Almayan Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Yükümlülüklerin Çatışması .......................................................................................................445 a) Yükümlülüklerin Çatışmasının Gerçekleşebileceği Şekiller......................446 b) Eşit Olmayan İki Değerin Korunması Aşamasında Yükümlülüklerin

Çatışması .................................................................................................447 İ. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması ................................................447

1. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kasten Aşılması...............................448 2. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Taksir İle Aşılması ...........................448 3. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Korku, Panik veya Heyecan ile

Aşılması .........................................................................................................449 4. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kusursuz Olarak Aşılması................450 5. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Hata İle Aşılması .............................450

XVII. KUSURLULUK......................................................................................................... 451 A. Haksızlık ve Kusurluluk Kavramları Arasındaki İlişki ............................................452 B. Kusurluluk ile Kusur Kavramları Arasındaki İlişki .................................................453 C. Kusurluluğu Açıklayan Kuramlar .........................................................................454

1. Psikolojik Kuram............................................................................................454 2. Normatif Kuram ............................................................................................454

D. Kusurluluğun Kapsamı.........................................................................................455 1. Fiil Kusuru......................................................................................................455 2. Fail Kusuru.....................................................................................................455

E. Kusurluluk ile Kast ve Taksir Kavramları Arasındaki İlişki ....................................455 F. Taksir ile Kusursuz Sorumluluk Kavramları Arasındaki İlişki ................................456

İçindekiler 24

G. Kusurluluğun Unsurları .......................................................................................456 1. Kusur Yeteneğine Sahip Olmak .....................................................................456

a) Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman.......................................................458 b) Kusur Yeteneği ile Kusurluluğu Etkileyen Kavramları Arasındaki

İlişki .........................................................................................................459 2. Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerden Birinin Bulunmaması............................459

a) Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller ...........................................................460 (1) Yaş Küçüklüğü ..................................................................................461

(a) 0 – 12 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK m. 31/1) ....................... 461 (b) 13 – 15 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK m. 31/2) ..................... 462 (c) 16 – 18 Yaş Arasında Olan Çocuklar=(TCK m. 31/3) ..................... 463 (d) Kusur Yeteneği Bulunmayan Çocuklara Uygulanacak

Hükümler ....................................................................................... 463 (e) Kusur Yeteneği Bulunan Yaş Sınıfında Olan Çocuklara İlişkin

TCK ve CMK’da Öngörülen Özel Düzenlemeler ............................ 464 (2) Sağır – Dilsizlik=(TCK m. 33) .............................................................465 (3) Akıl Hastalığı=(TCK m. 32) ................................................................466

(a) Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisi Bakımından Kabul Gören Sistemler ............................................................................. 466

(i) Biyolojik Sistem....................................................................... 466 (ii) Psikolojik Sistem ..................................................................... 466 (iii) Karma Sistem.......................................................................... 466

(b) Akıl Hastalığının Kişinin Kusur Yeteneğine Etki Eden Durumları....................................................................................... 467

(4) Geçici (Arızi) Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma (TCK m. 34) ..............................................................469 (a) Geçici Nedenler.............................................................................. 470 (b) Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma............................................. 472

(i) İstemeyerek (İrade Dışı) Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma ........................................................................................ 472

(ii) İsteyerek (İrade İle) Alkol veya Uyuşturucu Madde Alma ........................................................................................ 473

(iii) Alkol veya Uyuşturucu Bağımlısı Olmak................................. 476 H. Kusurluluğu Kaldıran Haller (Nedenler) ..............................................................477

1. Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi/Yetkili Amirin Emrini İfa ...........................................................................................478 a) Yetkili Amirin Emrini İfasının Uygulanma Koşulları .................................480

(1) Bir Emir Bulunmalıdır .......................................................................480 (a) Emir Hukuka Uygundur .............................................................481

(i) Şekli Anlamda Hukuka Uygunluk Emri Verenin Hukuken Emir Vermeye Yetkili Olması ................................................... 482

İçindekiler 25

(ii) Maddi Anlamda Hukuka Uygunluk........................................ 483 (b) Emir Hukuka Aykırıdır.................................................................... 484 (c) Emrin Konusu Suçtur..................................................................... 487

(2) Emri Veren Emri Vermeye Yetkili Olmalıdır......................................490 (3) Emrin Yerine Getirilmesi Zorunlu Olmalıdır (Emir Bağlayıcı

Olmalıdır) .........................................................................................493 2. Zorunluluk Hali ..............................................................................................493

a) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği...........................................................493 (1) Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliğini Açıklayan Kuramlar .................493

(a) Koruma İçgüdüsü Kuramı.............................................................. 493 (b) Manevi Cebir Kuramı..................................................................... 494 (c) Saiklerin Sosyalliği Kuramı............................................................. 494 (d) Amaç Kuramı ................................................................................. 494 (e) Hakların Çatışması Kuramı ............................................................ 494

(2) Zorunluluk Halinin Sınıflandırılmasına İlişkin Kuramlar ....................495 (a) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk Sebebi Olduğu Kuramı ..... 495 (b) Zorunluluk Halinin Mazeret Sebebi (Kusurluluğu Kaldıran

Sebep) Olduğu Kuramı .................................................................. 495 (c) Fark Gözetme Kuramı ................................................................... 495

(3) TCK Bakımından Zorunluluk Halinin Hukuki Niteliği .........................497 (4) Zorunluluk Halinin Hukuka Uygunluk Sebebi İle Kusurluluğu

Kaldıran Sebep Olması Arasındaki Farklar .........................................499 b) Zorunluluk Halinin Koşulları ....................................................................499

(1) Tehlikeye İlişkin Koşullar ...................................................................499 (a) Bir Tehlike Bulunmalıdır ................................................................ 499 (b) Bu Tehlike Ağır ve Muhakkak Olmalıdır........................................ 501 (c) Tehlike Bir Hakka Yönelmiş Olmalıdır........................................... 502 (d) Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemiş Olunmalıdır .................. 502

(2) Korunmaya İlişkin Koşullar ...............................................................503 (a) Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkânının Bulunmaması ........ 503 (b) Tehlike ile Korunmaya Yönelik Gerçekleştirilen Hareket

Arasında Nedensellik Bağının Bulunması ..................................... 504 (c) Tehlike ile Korunmaya Yönelik Gerçekleştirilen Hareket

Arasında Orantı Bulunması ........................................................... 504 (d) Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün Bulunmaması.............. 505

c) Zorunluluk Hali ile Meşru Savunmanın Karşılaştırılması..........................506 3. Cebir ve Şiddet ..............................................................................................507 4. Korkutma veya Tehdit ...................................................................................509 5. Hata (Yanılma)...............................................................................................512

İçindekiler 26

a) Hata Kavramı...........................................................................................513 b) Suçun Maddi Unsurlarında Hata: (Fiili/Maddi Hata / Unsur

Yanılgısı) ..................................................................................................514 (1) Suçun Konusunda Hata ....................................................................517 (2) Şahısta Hata (Mağdurda Hata) .........................................................519 (3) Nedensellik Bağında Hata ve Sapma ................................................522 (4) Hedefte Sapma.................................................................................523

c) Suçun Nitelikli Unsurlarında/Hallerinde Hata .........................................526 (5) Cezayı Artıran Nitelikli Unsurlarda Hata...........................................527 (6) Cezayı Azaltan Nitelikli Unsurlarda Hata ..........................................528 (7) Şahsa, Fiile ve Mağdurun Sıfatına Bağlı Nitelikli Haller ve Bu

Hallerde Hata ...................................................................................529 d) Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait

Koşulların Gerçekleştiği Hususunda Hata................................................530 (1) Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata...............................................531 (2) Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerde Hata.......................534

e) Hukuki Hata (Haksızlık Bilincinde Hata, Yasaklık Hatası, Tipiklik Hatası) .....................................................................................................537

6. Kaza ve Tesadüf (Öngörülememe/Beklenememe) .......................................541 7. Mücbir Sebep (Kaçınamama/Karşı Koyamama) ............................................542

İ. Kusurluluğu Azaltan Haller ..................................................................................544 1. Haksız Tahrik .................................................................................................544

a) Genel Olarak............................................................................................544 b) Haksız Tahrik Durumlarında Daha Az Ceza Verilmesinin Hukuki

Sebebi/Haksız Tahrik Kurumunun Hukuki Niteliği...................................545 (1) Öznel (Sübjektif) Görüş ....................................................................545 (2) Nesnel (Objektif) Görüş....................................................................546 (3) Karma Görüş ....................................................................................546

c) Haksız Tahrik Kurumunun Düzenlenişi Bakımından ETCK ile TCK Arasındaki Farklar....................................................................................546

d) Haksız Tahrikin Koşulları..........................................................................547 (1) Tahrik Oluşturan Bir Hareket Bulunmalıdır ......................................547 (2) Hareket Haksız Olmalıdır..................................................................548 (3) Haksız Hareket Sonucunda Failde Sinirlenme, Acı Duyma,

Öfkelenme (Hiddet veya Şiddetli Elem) Meydana Gelmelidir ..........550 (4) Suç, Haksız Hareketin Doğurduğu Sinirlenme, Acı Duyma,

Öfkelenmenin Etkisiyle İşlenmelidir (Nedensellik Bağı) ...................551 (5) Karşı Hareket Mutlaka Haksız Hareketin Kaynağına Yönelmiş

Olmalıdır ...........................................................................................552

İçindekiler 27

e) Haksız Tahrik ile Bazı Ceza Hukuku Kurumları Arasındaki İlişki..................553 (1) Haksız Tahrik ile Tasarlama Arasındaki İlişki.....................................553 (2) Haksız Tahrik ile Taksirli Suç Arasındaki ilişki ...................................554 (3) Haksız Tahrik ile Kan Gütme Saiki/Özel Kast Arasındaki İlişki...........555 (4) Haksız Tahrik ile Meşru Savunma Arasındaki ilişki ...........................555 (5) Haksız Tahrik ile Hata Arasındaki İlişki..............................................556 (6) Haksız Tahrik ile Takdiri Hafifletici Nedenler Arasındaki İlişki ..........556 (7) Haksız Tahrik ile İştirak Arasındaki İlişki ...........................................557

XVIII. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ.................................................................................... 557 A. Nitelikli Hallerin Sınıflandırılması ........................................................................560

1. Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller .......................................................561 2. Şahsa, Fiile ve Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller.....................................561

a) Şahsa Bağlı Nitelikli Haller .......................................................................561 (1) Failin Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller.............................................561 (2) Mağdurun Sıfatı Bakımından Nitelikli Haller ....................................561 (3) Fail ile Mağdur Arasındaki İlişki Bakımından Nitelikli Haller.............561 (4) Failin Amaç ve Saiki Bakımından Nitelikli Haller...............................561

b) Fiile Bağlı Nitelikli Haller..........................................................................562 (1) Fiilin İşleniş Şekline Göre Nitelikli Haller ..........................................562 (2) Fiilin İşlendiği Yer ve Zaman Bakımından Nitelikli Haller..................565

c) Suçun Konusuna Bağlı Nitelikli Haller......................................................565 XIX. SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN HUSUSLAR .................................................. 565

A. Nesnel (Objektif) Cezalandırılma Koşulları ..........................................................566 B. Ön Koşullar ..........................................................................................................573 C. Ceza Muhakemesi Koşulları ................................................................................574 D. Şahsi Cezasızlık Sebepleri ....................................................................................576

1. TCK’daki Şahsi Cezasızlık Sebepleri ...............................................................577 2. TCK’ndaki Cezada Şahsi İndirim Nedenleri ....................................................577 3. TCK’ndaki Hem Şahsi Cezasızlık Hem De Cezada Şahsi İndirim

Nedenleri.......................................................................................................577 E. Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler/Cezayı Azaltan veya Kaldıran Şahsi Sebep

Olarak Etkin Pişmanlık.........................................................................................578

BEŞİNCİ BÖLÜM SUÇUN ÖZEL ŞEKİLLERİ

XX. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ ....................................................................... 583 A. TEŞEBBÜS ............................................................................................................583

1. Kavram ..........................................................................................................583

İçindekiler 28

2. ETCK ile TCK’nın Karşılaştırılması...................................................................583 3. Teşebbüsün Cezalandırılma Sebebi...............................................................585

a) Öznel (Sübjektif) Görüş ...........................................................................585 b) Nesnel (Objektif) Görüş...........................................................................585 c) Etki Görüşü..............................................................................................586 d) Karma Görüş............................................................................................586

4. Teşebbüsün Hukuki Niteliği...........................................................................587 5. Teşebbüsün Koşulları/Unsurları ....................................................................588

a) Suç İşleme Kastının Varlığı Bulunmalıdır .................................................588 b) İşlenmek İstenen Suç Ancak Kasten İşlenebilen Bir Suç Olmalıdır................591 c) Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak ........592

(1) Elverişli Hareketin Anlamı ................................................................592 (2) Doğrudan Doğruya İcraya Başlama ..................................................595

d) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra Hareketinin Tamamlanamaması veya Neticenin Gerçekleştirilememesi....................601 (1) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun İcra Hareketinin

Tamamlanamaması ..........................................................................602 (2) Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Neticenin

Gerçekleştirilememesi.......................................................................604 6. Gönüllü Vazgeçme ........................................................................................604

a) Gönüllü Vazgeçmenin Hukuki Niteliği .....................................................606 b) Gönüllü Vazgeçmenin Cezalandırılmamasını Açıklayan Görüşler ..............606 c) Gönüllü Vazgeçmenin Uygulanma Aşamaları..........................................608 d) Gönüllü Vazgeçmenin Tespiti ..................................................................612 e) İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme ve Şeriklere

Etkisi ........................................................................................................617 f) Gönüllü Vazgeçme ile Teşebbüs Arasındaki İlişki ....................................618

7. Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık...........................................................618 8. İşlenemez Suç/Elverişsiz Teşebbüs................................................................619

a) İşlenemez Suçta Kişiye Ceza Verilmemesini Açıklayan Görüşler................620 9. Teşebbüs Bakımından Bazı Özel Durumlar....................................................623 10. Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi ........................................628

XXI. İŞTİRAK ............................................................................................................... 630 A. Genel Olarak .......................................................................................................630 B. İştirakın Hukuki Esası...........................................................................................633 C. İştirakte Suç Sayısı ...............................................................................................633

1. Suç Birliği Görüşü ..........................................................................................633 2. Suç Ayrılığı Görüşü ........................................................................................633

İçindekiler 29

D. İştirakın Hukuki Niteliği .......................................................................................633 1. İştirake İlişkin Hükümlerin Tipikliği Sınırlandırdığı Görüşü ............................634 2. İştirake İlişkin Hükümlerin Cezai Sorumluluğu Alanı ve Tipikliği

Genişlettiği Görüşü........................................................................................635 E. İştirakte Suça Katılanların Cezai Sorumluluğu Konusunda Kabul Edilen

Sistemler .............................................................................................................636 1. Eşitlik (Teklik) Sistemi ....................................................................................636 2. İkilik Sistemi...................................................................................................636 3. Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi .......................................................637

F. İştirak Şekilleri/Türleri .........................................................................................638 1. Faillik .............................................................................................................640

a) Müstakil (Tek Başına Faillik/Doğrudan Faillik).........................................640 b) Müşterek Faillik/Birlikte Faillik ................................................................641

1) Müşterek Failliğin Unsurları .............................................................642 (a) Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek Hâkimiyet

Kurma/Hareketin Birlikte İcra Edilmesi ........................................ 642 (b) Birlikte Suç İşleme Kararının Bulunması ....................................... 647

2) Özgü Suçlarda Müşterek Faillik ........................................................650 3) İhmali Suçlarda Müşterek Faillik ......................................................651 4) Taksirli Suçlarda Müşterek Faillik .....................................................652 5) Netice Sebebiyle İşlenen Suçlarda Müşterek Faillik .........................652

c) Dolaylı Faillik............................................................................................652 2. Şeriklik (Suç Ortaklığı/Suça İştirak Şekilleri) ..................................................658 3. Suça İştirakın (Suç Ortaklığı/İştirak/Şerikliğin) Koşulları................................659

a) Birden Çok Failin Birden Çok Hareketinin Bulunması ..............................659 b) Her Bir Failin Suça Katılma (İştirak İradesi) Kastının Bulunması ..............660 c) İşlenmek İstenen Ortak Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına

Varmış Olması (İcra Hareketlerine Başlanmış Olunması) ........................666 d) İşlenen Suçun Bütün Şerikler İçin Aynı Olması ........................................667 e) Hareketlerin Nedensel Değerinin Bulunması ..........................................672

4. Şeriklik Şekilleri .............................................................................................672 a) Müşterek Faillik .......................................................................................672 b) Azmettirme .............................................................................................672 c) Yardım etme............................................................................................684

5. Cezayı Artıran veya Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması (Sirayeti) .........688 a) Cezayı Artıran Nedenlerin Şeriklere Yansıması........................................689

(1) Cezayı Artıran Şahsi Nedenler ..........................................................689 (2) Cezayı Artıran Fiili Nedenler.............................................................692

İçindekiler 30

b) Cezayı Azaltan Nedenlerin Şeriklere Yansıması.......................................693 c) Cezayı Kaldıran Nedenlerin Şeriklere Uygulanması.................................693

6. Suça İştirakte Gönüllü Vazgeçme ..................................................................694 7. Kabahate İştirak ............................................................................................697

XXII. SUÇLARIN İÇTİMAI .............................................................................................. 698 A. Genel Olarak .......................................................................................................698 B. Bileşik Suç............................................................................................................701

1. Genel Olarak..................................................................................................701 2. Bileşik Suçun Oluşum Şekilleri.......................................................................701

a) Tam (Gerçek) Bileşik Suç .........................................................................701 b) Görünüşte (Şekli/Eksik) Bileşik Suç..........................................................703

3. Bileşik Suçta Manevi Unsur ...........................................................................705 4. Bileşik Suçta Zamanaşımı ..............................................................................705 5. Bileşik Suçta İştirak........................................................................................705 6. Bileşik Suçta Uzlaşma ve Şikâyet ...................................................................705 7. Bileşik Suçta Teşebbüs ..................................................................................706 8. Bileşik Suçta Gönüllü Vazgeçme....................................................................706 9. Bileşik Suçun Bölünmezliği İlkesi ...................................................................706

C. Zincirleme Suç (Müteselsil Suç)...........................................................................707 1. Genel Olarak..................................................................................................707 2. Zincirleme Suçun Hukuki Esasını/Niteliğini Açıklayan Görüşler ....................708

a) Tek Suçun Varlığı Görüşü.........................................................................708 b) Çok Suçun Varlığı Görüşü ........................................................................708

3. Zincirleme Suçun Koşulları ............................................................................709 a) Suç İşleme Kararında Birlik ......................................................................709 b) Aynı Olan Birden Çok Suçun İşlenmesi ....................................................712 c) Suçların Farklı Zamanlarda İşlenmesi ......................................................721 d) Mağdurun Aynı Olması............................................................................721

4. Zincirleme Suç Hükümlerinin Uygulanamayacağı Durumlar .........................727 5. Zincirleme Suçta Yaptırım .............................................................................728

D. Fikri İçtima...........................................................................................................730 1. Fikri İçtimanın Hukuki Esasını Açıklayan Görüşler .........................................732

a) Suç Tekliği Görüşü ...................................................................................732 b) Suç Çokluğu Görüşü ................................................................................732

2. Fikri İçtimanın Koşulları .................................................................................732 a) Tek Fiilin Bulunması.................................................................................732

(1) Fiil Kelimesinden Hareketi Anlayan Görüş .......................................733

İçindekiler 31

(2) Fiil Kelimesinden Neticeyi Anlayan Görüş ........................................738 (3) Tek Fiil kelimesinden Suç İşleme Kastının Tekliğini Anlayan

Görüş................................................................................................740 b) Birden Fazla Farklı Suçun İşlenmesi.........................................................741

3. Fikri İçtimada Uygulanacak Cezanın Belirlenmesi .........................................747 4. Fikri İçtima İle İlgili Bazı Özel Durumlar .........................................................748

a) Maddi Unsur............................................................................................748 b) Manevi Unsur ..........................................................................................749 c) Teşebbüs .................................................................................................749 d) İştirak.......................................................................................................749 e) Zamanaşımı, Af, Şikâyet, Uzlaşma, Dava ve Ceza İlişkisini Düşüren

Nedenler..................................................................................................749 f) Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Fikri İçtima.....................................750 g) Kesintisiz suç – Ani suç ve Fikri İçtima .....................................................751 h) Non Bis İn İdem İlkesi ve Fikri İçtima .......................................................754 i) Kabahatlerde İçtima ................................................................................754

XXIII. GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA (KANUNLARIN İÇTİMAI/ YASALARIN TEKLİĞİ) ........................ 755 A. Normların Görünüşte İçtimaı Şekilleri ve Bu Durumlarda Tek Bir Normun

Uygulanmasının Gerekçeleri ...............................................................................756 1. Özel Norm – Genel Norm İlişkisi....................................................................756 2. Asli Norm - Tali (İkincil) Norm İlişkisi/Asli Normun Önceliği - Yardımcı

Normun Sonralığı İlkesi .................................................................................758 3. Tüketen Norm – Tüketilen Norm İlişkisi ........................................................761 4. Normlardan Birinin Seçilmesi İlkesi ...............................................................762

ALTINCI BÖLÜM

CEZA HUKUKUNDA YAPTIRIM VE TÜRLERİ XXIV. YAPTIRIM KURAMI .............................................................................................. 765

A. Genel Olarak .......................................................................................................765 B. TCK’nda Öngörülen Yaptırım Şekilleri .................................................................765

1. Ceza...............................................................................................................765 a) Cezanın Amaçları .....................................................................................765

(1) Mutlak Görüşler ...............................................................................765 (a) Cezanın Ödetme/Kefaret Amacı................................................... 766 (b) Cezanın Adalet Amacı ................................................................... 766

(2) Nisbi Görüşler...................................................................................766 (a) Özel Önleme.................................................................................. 767 (b) Genel Önleme ............................................................................... 768

İçindekiler 32

(3) Karma/Uzlaştırıcı/Birleştirici Görüş..................................................769 2. Cezanın Özellikleri/Nitelikleri ........................................................................769 3. Cezanın Türleri ..............................................................................................770

a) Hapis Cezası.............................................................................................770 (1) Müebbet Hapis Cezası......................................................................770 (2) Süreli Hapis Cezası............................................................................771

b) Süreli Hapis Cezalarına İlişkin Öngörülen Seçenek İmkânlar...................771 (1) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar ...............................771

i) Hukuki Nitelik................................................................................. 771 ii) Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımların

Uygulanma Koşulları...................................................................... 772 aa) Nesnel (Objektif) Koşullar....................................................... 772 bb) Öznel (Sübjektif) Koşul:........................................................... 774

iii) TCK m. 50/1’de Öngörülen Seçenek Yaptırımlar .......................... 775 iv) Suç Tanımında Hapis Cezası ile Adlî Para Cezasının Seçenek

Olarak Öngörüldüğü Hâllerde, Hapis Cezasına Hükmedilmişse; Bu Ceza Artık Adlî Para Cezasına Çevrilmez. (TCK m. 50/2) ................................................................................. 780

v) Daha Önce Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmak Koşuluyla, Mahkûm Olunan Otuz Gün ve Daha Az Süreli Hapis Cezası ile Fiili İşlediği Tarihte Onsekiz Yaşını Doldurmamış veya Altmışbeş Yaşını Bitirmiş Bulunanların Mahkûm Edildiği Bir Yıl veya Daha Az Süreli Hapis Cezası, Birinci Fıkrada Yazılı Seçenek Yaptırımlardan Birine Çevrilir. (TCK m. 50/3). ................................................................................ 782

vi) Taksirli Suçlardan Dolayı Hükmolunan Hapis Cezası Uzun Süreli De Olsa; Bu Ceza, Diğer Koşulların Varlığı Hâlinde, Birinci Fıkranın (a) Bendine Göre Adlî Para Cezasına Çevrilebilir. Ancak, Bu Hüküm, Bilinçli Taksir Hâlinde Uygulanmaz. (TCK m. 50/4)........................................................... 783

vii) Uygulamada Asıl Mahkûmiyet, Bu Madde Hükümlerine Göre Çevrilen Adlî Para Cezası veya Tedbirdir. (TCK m. 50/5)............................................................................................... 784

viii) Hüküm Kesinleştikten Sonra Cumhuriyet Savcılığınca Yapılan Tebligata Rağmen Otuz Gün İçinde Seçenek Tedbirin Gereklerinin Yerine Getirilmesine Başlanmaması veya Başlanıp da Devam Edilmemesi Hâlinde, Hükmü Veren Mahkeme Kısa Süreli Hapis Cezasının Tamamen veya Kısmen İnfazına Karar Verir ve Bu Karar Derhâl İnfaz Edilir. Bu Durumda, Beşinci Fıkra Hükmü Uygulanmaz. (TCK m. 50/6). ........ 784

ix) Hükmedilen Seçenek Tedbirin Hükümlünün Elinde Olmayan Nedenlerle Yerine Getirilememesi Durumunda,

İçindekiler 33

Hükmü Veren Mahkemece Tedbir Değiştirilir. (TCK m. 50/7). ............................................................................................. 787

(2) Hapis Cezasının İnfazının Ertelenmesi ..............................................788 i) Genel Olarak.................................................................................. 788 ii) Ertelemenin Hukuki Niteliği .......................................................... 789 iii) Erteleme Kurumunun Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen

Görüşler ......................................................................................... 789 aa) Lehte İleri Sürülen Görüşler ................................................... 789 bb) Aleyhte İleri Sürülen Görüşler................................................ 789

iv) Ertelemenin Koşulları .................................................................... 790 aa) Nesnel/Objektif) Koşul (TCK m. 51/1).................................... 790 bb) Öznel/Sübjektif Koşul (TCK m. 51/1-b) Mahkûmun Suçu

İşledikten Sonra Yargılama Sürecinde Gösterdiği Pişmanlık Dolayısıyla Tekrar Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması ................. 798

cc) Erteleme Kararı Verilebilmesi İçin Ek Seçimlik Koşullar......... 801 v) Erteleme Kararı.............................................................................. 803 vi) Denetim Süresi (TCK m. 51/3)....................................................... 804 vii) Erteleme Süresi İçinde Mahkûmun Yükümlülükleri..................... 806 viii) Denetim Süresi İçinde Hükümlünün Yükümlülüklerini

Yerine Getirmemesi ...................................................................... 807 ix) Denetim Süresinin İyi Halli Geçirilmesi, Kasıtlı Bir Suç

İşlenmemesi veya Yükümlülüklere Uyulması............................... 809 (3) Hapis Cezasının Sakıncalarını Giderme Amacıyla Kabul Edilen

Diğer Kurumlar .................................................................................810 (a) Uzlaştırma...................................................................................... 810 (b) Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi..................................... 810 (c) Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması..................................... 810

c) Adli Para Cezası .......................................................................................813 (1) Adli Para Cezasının Belirlenmesi Bakımından Kabul Edilen

Sistemler ..........................................................................................813 (a) Klasik Sistem.................................................................................. 813 (b) Gün Para Cezası Sistemi ................................................................ 814 (c) TCK m. 52’de Öngörülen Adli Para Cezası Sistemi........................ 815

i) Gün Para Cezasının Belirlenmesi............................................ 816 ii) Belirlenen Adli Para Cezasının Uygulanması.......................... 819 iii) Belirlenen Adli Para Cezasının Yerine Getirilmemesi ............ 819 iv) Adli Para Cezasında Erteleme, Zamanaşımı........................... 821

4. Güvenlik Tedbirleri ........................................................................................822 a) Genel Olarak............................................................................................822 b) Güvenlik Tedbirinin Uygulanabilmesi İçin Gerekli Olan Koşullar ...............823 c) Güvenlik Tedbirinin Hukuki Niteliği .........................................................825

İçindekiler 34

d) Güvenlik Tedbirinin Amacı ......................................................................825 e) Güvenlik Tedbiri ile Ceza Yaptırımı Arasındaki Farklar ............................825 f) Güvenlik Tekbiri ile Ceza Yaptırımı Arasındaki Ortak Noktalar................827 g) TCK’da Öngörülen Güvenlik Tedbiri Türleri .............................................827

(1) Belli Haklardan Yoksun Bırakılma (TCK m. 53)..................................827 (a) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbirinin

Uygulanma Koşulları...................................................................... 828 (b) Belirli Haklardan Yoksun Bırakılma Güvenlik Tedbirinin

Uygulanma Süresi .......................................................................... 830 (c) Hak Yoksunluğunun İnfaz Süresinden Sonra Belirli Bir Süre

Devam Edeceği Durum.................................................................. 832 (d) TCK m. 53/1’de Yer Alan Hak Yoksunlukları.................................. 835 (e) TCK m. 53/6’da Yer Alan Hak Yoksunlukları.................................. 837

(2) Müsadere .........................................................................................839 (a) Genel Olarak .................................................................................. 839 (b) Müsaderenin Hukuki Niteliği......................................................... 840 (c) Müsadere Türleri ........................................................................... 842

i) Eşya Müsaderesi ..................................................................... 842 ii) Kazanç Müsaderesi ................................................................. 850

(3) Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri .................................................856 (4) Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri ........................................856 (5) Alkol veya Uyuşturucu Bağımlısı Kişiler Hakkında Uygulanaca

Güvenlik Tedbirleri ...........................................................................857 (6) Sınır Dışı Etme Güvenlik Tedbiri .......................................................857 (7) Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri ..................857

(a) TCK m. 60’ta Yer Alan Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanma Koşulları.......................................................................................... 858

(i) Bir Kamu Kurumunun Verdiği İzne Dayalı Olarak Faaliyette Bulunan Bir Özel Hukuk Tüzel Kişisi Bulunmalıdır............................................................................ 858

(ii) Özel Hukuk Tüzel Kişisinin Organ veya Temsilcilerinin İştirakiyle ve Bu İznin Verdiği Yetkinin Kötüye Kullanılması Suretiyle Kasten Bir Suç İşlenmelidir. ................ 859

(iii) Kasten İşlenen Bu Suç Özel Hukuk Tüzel Kişisinin Yararına İşlenmelidir............................................................... 860

(iv) Özel Hukuk Tüzel Kişisinin Yararına Olarak Kasten İşlenen Suçtan Dolayı Mahkûmiyet Kararı Verilmelidir......... 860

(v) Kanunda İlgili Suç Tipine İlişkin Olarak Güvenlik Tedbirinin Uygulanacağına Yönelik Açık Hüküm Bulunmalıdır............................................................................ 861

(b) Hâkim veya Mahkemenin Takdir Yetkisi/Orantılılık İlkesi ............ 861 (c) Uygulanacak Tedbirler................................................................... 861

İçindekiler 35

(i) İznin İptali ............................................................................... 861 (ii) Müsadere ............................................................................... 862

XXV. SUÇ İŞLEMEDE TEKERRÜR .................................................................................... 863 A. Genel Olarak .......................................................................................................863 B. Tekerrürün Hukuki Niteliği ..................................................................................863 C. Tekerrür Türleri ...................................................................................................864 D. Tekerrüre İlişkin Hükümlerin Uygulanma Koşulları .............................................866

1. Daha Önce Bir Suç İşlenmiş ve Bu Suçtan Dolayı Verilen Mahkûmiyet Kararı Kesinleşmiş Olmalı ..............................................................................866

2. Yeni Bir Suçun İşlenmesi................................................................................870 3. Tekerrür Süresi ..............................................................................................872

E. Tekerrür yasakları................................................................................................873 F. Tekerrürün Sonuçları...........................................................................................874

YEDİNCİ BÖLÜM

CEZANIN BELİRLENMESİ VE MAHSUP XXVI. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ.............................................. 877

A. Genel Olarak.......................................................................................................877 B. Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirleme Yapılırken Esas Alınan

Ölçütler ...............................................................................................................878 C. Suçun Olası Kast veya Bilinçli Taksirle İşlenmesi .................................................887 D. Mükerrer (Çifte) Değerlendirme Yasağı ..............................................................887 E. Suçun Nitelikli Unsurlarının Cezanın Belirlenmesinde Uygulanması ...................888

1. Cezayı Artıran Nitelikli Haller ........................................................................892 2. Cezayı Azaltan Nitelikli Haller........................................................................892

F. Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Bu Belirlemede Uyulacak Usuller.......................893 1. Teşebbüs .......................................................................................................893 2. İştirak.............................................................................................................893 3. Haksız Tahrik .................................................................................................894 4. Yaş Küçüklükleri ile Akıl Hastalıkları ..............................................................894 5. Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Şahsi Sebepler .................................894 6. Takdiri İndirim Nedenleri (TCK m. 62) ...........................................................894

a) TCK’da Öngörülen Takdir İndirim Nedenleri ...........................................895 b) TCK m. 62/2’de Öngörülen Takdiri İndirim Nedenleri .............................897

G. Cezanın hesaplanması.........................................................................................900 1. Hapis Cezasının Hesaplanması ......................................................................900 2. Adli Para Cezasının Hesaplanması .................................................................900 3. Cezaların İçtimaı ............................................................................................902

İçindekiler 36

H. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırının Aşılmaması......................................................903 İ. Mahsup ...............................................................................................................905

1. Mahsubun Hukuki Esası ................................................................................905 2. Mahsubun Uygulanma Koşulları ...................................................................906

a) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Mahkûm Olmalıdır ............................906 b) Kişi Yargılanmakta Olduğu Suçtan Dolayı Hüküm Kesinleşmeden

Önce Hürriyetinden Yoksun Kalmış Olmalıdır .........................................907 c) Mahsup İçin Hükümlünün Talebi Gerekmemektedir ..............................909 d) Mahsup Kararını Yargılamayı Yapan Mahkeme Vermelidir.....................909

SEKİZİNCİ BÖLÜM

DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN NEDENLER XXVII. GENEL OLARAK ................................................................................................... 911 XXVIII. SANIĞIN ÖLÜMÜ................................................................................................ 913 XXIX. HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ ....................................................................................... 914 XXX. AF ....................................................................................................................... 914

A. Genel Olarak .......................................................................................................914 B. Affın Türleri .........................................................................................................916

1. Genel Af.........................................................................................................916 2. Özel Af ...........................................................................................................917

XXXI. ZAMANAŞIMI ....................................................................................................... 918 A. Genel Olarak .......................................................................................................918 B. Ceza Hukukunda Zamanaşımının Leh ve Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler .........919

1. Ceza Hukukunda Zamanaşımı Lehinde İleri Sürülen Görüşler.......................919 a) Manevi Yönden Acı Çekme Görüşü .........................................................919 b) Suç İşleyen ve Kaçak Durumda Olan Kişinin Uslanmış Olduğu

Görüşü.....................................................................................................919 c) Kamuoyunun İlgisinin Azalması ve Suçun Delillerinin Kaybolması

Görüşü/Sosyal Fayda Görüşü ..................................................................919 d) Cezanın Önleme İşlevinin Ortadan Kalkması Görüşü ..............................920 e) Soruşturmanın Terki ve Failin Cezalandırılmama Hakkını Kazanması

Görüşü.....................................................................................................920 f) Failin Manevi Dünyasının Değiştiği Görüşü .............................................920

2. Ceza Hukukunda Zamanaşımı Aleyhinde İleri Sürülen Görüşler ...................920 a) Beccaria’nın Görüşü ................................................................................920 b) Bentham’ın Görüşü .................................................................................920 c) Pozitivist Görüş........................................................................................921

C. Zamanaşımının Hukuki Niteliği............................................................................921

İçindekiler 37

1. Zamanaşımını Ceza Muhakemesi Kurumu Olarak Kabul Eden Görüş ...........922 2. Zamanaşımını Ceza Hukuku Kurumu Olarak Kabul Eden Görüş ....................922 3. Zamanaşımını Karma Nitelikte Bir Kurum Olarak Kabul Eden Görüş.............922

D. Dava Zamanaşımı ................................................................................................923 1. Dava Zamanaşımı ile Benzerlik Gösteren Kurumlar ......................................923 2. Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar.....................................................924 3. Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar ...........................................................925

a) Dava Zamanaşımının Kabul Edildiği Suçlarda Süre ..................................925 b) Dava Zamanaşımına Tabi Olan Suçlar Bakımından ETCK İle TCK’nın

Karşılaştırılması .......................................................................................925 c) Dava Zamanaşımı Sürelerinin Özel Hukuktaki Etkisi................................926 d) Dava Zamanaşımının Süresinin Belirlenmesinde Esas Alınacak Ceza ......926 e) Dava Zamanaşımında Sürenin İşlemeye Başladığı Anın Tespiti ...............928

(1) Aynı Fiilden Dolayı Tekrar Yargılamayı Gerektiren Haller Bakımından ......................................................................................928

(2) Bazı Suç Türleri, Suçun Özel Görünüş Şekilleri ve Mağdurun Yaşı Bakımından ...............................................................................928 (a) Tamamlanmış Suç ......................................................................... 929 (b) Teşebbüs Halinde Kalan Suç ......................................................... 929 (c) Kesintisiz Suç.................................................................................. 929 (d) Zincirleme Suç ............................................................................... 929 (e) Çocuklara Karşı İşlenen Suç........................................................... 929 (f) İştirak Halinde İşlenen Suç ............................................................ 930 (g) Objektif Cezalandırma Koşulunun Arandığı Suç........................... 930

f) Dava Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi ............................................931 (1) Dava Zamanaşımının Durması..........................................................931

(a) İzin.................................................................................................. 931 (b) Karar .............................................................................................. 932 (c) Bekletici Meselenin Çözümü......................................................... 933 (d) Kaçak Kararı ................................................................................... 934

(2) Dava Zamanaşımınının Kesilmesi .....................................................936 (a) Dava zamanaşımının kesilme nedenleri: ...................................... 936

(i) Şüpheli veya Sanıklardan Birinin Savcı Huzurunda İfadesinin Alınması veya Sorguya Çekilmesi.......................... 936

(ii) Şüpheli veya Sanıklardan Biri Hakkında Tutuklama Kararının Verilmesi ................................................................. 937

(iii) Suçla İlgili Olarak İddianame Düzenlenmesi.......................... 938 (iv) Sanıklardan Bir Kısmı Hakkında Da Olsa, Mahkûmiyet

Kararı Verilmesi ...................................................................... 938

İçindekiler 38

(b) Dava Zamanaşımının Kesilmesi Üzerine Dava Zamanaşımının Uzaması................................................................ 940

E. Ceza Zamanaşımı ................................................................................................943 1. Ceza Zamanaşımında Öngörülen Süreler ......................................................945 2. Ceza Zamanaşımında Sürenin Başlama Anı...................................................946 3. Ceza Zamanaşımının Durması .......................................................................947 4. Ceza Zamanaşımının Kesilmesinin Etkisi .......................................................949 5. Ceza Zamanaşımının Sonuçları......................................................................949 6. Ceza Zamanaşımının Hak Yoksunluklarına (Güvenlik Tedbirlerine) Etkisi .....949 7. Müsaderede Zamanaşımı..............................................................................949 8. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması ........................................................949

XXXII. ŞİKÂYET............................................................................................................... 950 A. Tanım ..................................................................................................................950 B. Şikâyet Kurumunun Hukuki Niteliği ....................................................................950 C. Şikâyetin Koşulları ...............................................................................................951

1. Şikâyete Tabi Bir Suçun İşlenmiş Olması Gerekir ..........................................951 2. Şikâyet Hakkına Sahip Olan Kişi veya Kişilerin Şikâyet Hakkını

Kullanması Gerekir ........................................................................................951 3. Şikâyet Hakkının Kanunda Öngörülen Süre İçinde Yapılmış Olması

Gerekir ..........................................................................................................953 4. Şikâyetin İlgili Mercilere Yapılması Gerekir ...................................................954 5. Şikâyetin Yazılı veya Sözlü Olarak Yapılması Gerekir.....................................955

D. Şikâyet İle İlgili Bazı Özel Durumlar .....................................................................955 1. Şikâyet Hakkının Kullanılmasından Feragat (Vazgeçme) ...............................955 2. Yapılan Şikâyetin Geri Alınması .....................................................................958 3. Şikâyette Sirayet............................................................................................961

a) Şikâyet Hakkının Kullanılmasında Sirayet................................................961 b) Şikâyetin Geri Alınmasında Sirayet..........................................................961

XXXIII. ÖNÖDEME.......................................................................................................... 963 A. Tanımı ve Hukuki Niteliği ....................................................................................963 B. Koşulları ..............................................................................................................964

1. Önödeme Kapsamına Giren Bir Suç İşlenmiş Olmalıdır.................................964 a) Sadece Adli Para Cezası Öngörülmüş Olabilir..........................................965 b) Hapis Cezası ile Adli Para Cezası Seçimlik Olarak Öngörülmüş

Olabilir.....................................................................................................965 c) Hapis Cezası ile Adli Para Cezası Birlikte Öngörülmüş Olabilir ................965

2. Belli Bir Miktar Paranın Devlet Hazinesine Ödenmesi...................................966 a) Ödenmesi Gereken Miktar Adli Para Cezasıdır .......................................966

İçindekiler 39

b) Ödenmesi Gereken Hapis Cezasıdır.........................................................966 c) Ödenmesi Gereken Hapis ve Adli Para Cezasıdır.....................................966

3. Önödeme Usulü ve Sonuçları ........................................................................966 a) Soruşturma Evresi Bakımından ...............................................................966 b) Kovuşturma Evresi Bakımından...............................................................967

4. Önödeme Kabul Edilmeyen Suçlar/Önödeme Yasağı....................................968 5. Önödemede Süreye Bağlı Ceza Artırım Durumu ...........................................968 6. Önödemenin Sonuçları..................................................................................968 7. Önödemenin Etkileri .....................................................................................968

KAYNAKÇA..................................................................................................................... 971

KAYNAKÇA

ALBAYRAK, Mustafa; Notlu, Atıflı, Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Ankara, 2014.

AKÇİN, İhsan/EREL, Kemalettin/HALİTOĞLU, Coşkun/BOZOĞLU, Süley-man/FAZLA, Yüksel/ÖRER, Fatma Betül/ÖZBEY, Özcan; Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararları (2005 – 2012) Ankara, 2012.

ARTUK, Mehmet Emin/GÖKCEN, Ahmet/YENİDÜNYA, A. Caner; Ceza Huku-ku Genel Hükümler, Ankara, 2009.

ARTUK, Mehmet Emin/YENİDÜNYA, A. Caner; Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Erteleme Müessesesi, Prof. Dr. Sahir ERMAN’a Armağan, İs-tanbul, 1999.

ARTUK, Mehmet Emin; Emniyet Tedbirleri, Argumentum, 23 (1992).

BAYRAKTAR, Köksal; Türk Ceza Kanunu Tasarısına İlişkin Genel Bir Değerlen-dirme ve Genel Hükümler Üzerine Birkaç Eleştiri, Eylül 2004, Ankara, Türk Ceza Kanunu Reformu ikinci Kitap, TBBD.

BECCARIA, Çeviren, M. GÖKLÜ, Suçlar ve Cezalar yahut Beşeriyetin Mecellesi, 1997.

AZRAK, Ülkü; Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarının geriye yürümezliği,

http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg

BİLGE, Necip; Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümezliği Sorunu, Ankara Barosu Dergisi, Sayı, 3, Yıl, 1990.

BİLİR, Faruk; Türkiye’de Milletvekilliği ve Milletvekilliğinin Sona Ermesi, Anka-ra, 2001.

CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide/ ÇAKMUT, Özlem Yenerer; Türk Ceza Hukuku-na Giriş, İstanbul, 2005.

CENTEL, Nur/ZAFER, Hamide/ÇAKMUT, Özlem Yenerer; Türk Ceza Hukukuna Giriş, İstanbul, 2010.

CENTEL, Nur; Yeni Türk Ceza Kanununda Cezalar ve Güvenlik Tedbirleri Siste-mi, Yeni Türk Ceza Kanunu Sempozyumu, Mart 2005, Türk Ceza Hukuku Derneği Yayını, Yayın no: 7.

CENTEL; Yeni Türk Ceza Kanunu Sempozyumu, 5 Mart 2005.

ÇINAR, Ali Rıza; Türk Ceza Hukukunda Cezalar, Ankara, 2005.

Kaynakça 972

DEMİRBAŞ, Timur; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2005.

DEMİRBAŞ, Timur; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2006.

DİNÇKOL, Abdullah; Hukukun Temel Kavramları, İstanbul, 2001.

DÖNMEZER, Sulhi/ERMAN, Sahir; Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Cilt III, İstanbul, 1994, no: 2121.

ERMAN, Sahir; Askeri Ceza Hukuku, Umumi Kısım ve Usul, 7. Baskı, İstanbul, 1983.

GÖLCÜKLÜ, Feyyaz; Ceza Hukuku Açısından 1961 Türkiye Anayasası, SBFD XVII, 2 (1962).

HAFIZOĞULLARI, Zeki/ÖZEN, Muharrem; Türk Ceza Hukuku Genel Hüküm-ler, 3. Baskı, Ankara, 2010.

HAKERİ, Hakan; Ceza hukuku genel hükümler, Ankara, 2011.

İÇEL, Kayıhan/SOKULLU – AKINCI, Füsun/ÖZGENÇ, İzzet/SÖZÜER, Adem/MAHMUTOĞLU, Fatih Selami/ÜNVER, Yener; Yaptırım Teorisi, İstanbul, 2002.

İÇEL, Kayıhan; Ceza Hukukunda Taksirden Doğan Sübjektif Sorumluluk, İstan-bul, 1967.

İÇEL, Kayıhan; Hürriyeti Bağlayıcı Cezalara Seçenek Olan Müesseselerdeki Ge-lişmeler ve Türk Ceza Sisteminin Bu Yönden Değerlendirilmesi, in Deği-şen Toplum ve Ceza Hukuku Açısından TKC’nın 50. Yılı ve Geleceği, İs-tanbul, 1977.

İÇEL; Kayıhan/DONAY, Süheyl; Karşılaştırmalı ve Uygulamalı Ceza Hukuku, İstanbul 1987.

İLHAN, Abdulkadir/AKÇİN, İhsan/EREL, Kemalettin/HALİTOĞLU, Coş-kun/BOZOĞLU, Süleyman/FAZLA, Yüksel/ÖRER, Fatma Betül/ÖZBEY, Özcan; Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararları (2005 – 2015) Ankara, 2015.

İLHAN, Abdulkadir/FAZLA, Yüksel/ÖRER, Fatma Betül/ÇAKIL, Dursun/KÖSE,

Mehmet/HALİTOĞLU, Coşkun/BOZOĞLU, Süleyman/KURŞUN, Ömer Faruk/KIR, Oğuzhan; Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararları (2005-2015), Ankara, 2015

KIRATLI, Metin; Anayasa Yargısında Somut Norm Denetimi: İtiraz Yolu, Ankara

Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara, 1996.

KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Anka-ra, 2010.

KOCA, Mahmut/ÜZÜLMEZ, İlhan; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Anka-ra, 2011.

Kaynakça 973

KOCA, Mahmut; YTCK’nda Hukuka Uygunluk Sebepleri, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl 1, Sayı 1, Ekim 2006.

KUNTER, Nurullah, Ceza Hukukunun Bugünkü Gelişmesinde Franz von List’in Rolü, İHFM, XVII, 1-2, (1951). M.S. Aykonu/E.A, Özkul, Anayasa Yargı-sı II, Ankara 1981.

MAHMUTOĞLU, Fatih Selami; Kabahatleri Suç Olmaktan Çıkarma Eğilimi ve Düzene Aykırılıklar (İdari Ceza Hukukunda) Yaptırım Rejimi, İstanbul, 1995.

MALKOÇ, İsmail/GÜLER, Mahmut; Uygulamada Ceza Muhakemeleri Usulü Hukuku, Cilt II, Ankara, 1998.

MONTESQUIEU, Çeviren, F. BALDAŞ, Kanunların Ruhu Üzerine İstanbul, 1998.

ÖNDER, Ayhan; Ceza Hukuku Genel Hükümler - I, İstanbul, 1991.

ÖNDER, Ayhan; Ceza Hukuku, Genel Hükümler, Cilt III, İstanbul, 1989

ÖNDER, Ayhan; Ceza Hukukunda Tecil ve Benzer Müesseseler (Mukayeseli Hu-kukta ve Hukukumuzda), İstanbul, 1963.

ÖNDER, Ayhan; Suçun İşlendiği Yer Tayininde Hareket Nazariyesi, ABD, XVII, 4 (1959 – 1960).

ÖZBEK, Veli Özer/KANBUR, Nihat/DOĞAN, Koray/BACAKSIZ, Pınar/TEPE, İlker; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2010.

ÖZBEK, Veli Özer; TCK İzmir Şerhi I, 3. Bası, Ankara, 2005.

ÖZBUDUN, Ergun; Türk Anayasa Hukuku, 14. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.

ÖZEK, Mustafa Çetin; 1997 Türk Ceza Yasası Tasarısına İlişkin Düşünceler, Sahir ERMAN’a Armağandan Ayrı Bası, İstanbul, 1999.

ÖZEN, Muharrem, Ceza Hukukunda Objektif Sorumluluk, Ankara, 1998.

ÖZEN, Muharrem; Ceza Hukukunda Meşru Savunma, Ankara, 1995.

ÖZEN, Muharrem; TCK’daTaksir, Alman - Türk Karşılaştırmalı Ceza Hukuku, İstanbul, 2010.

ÖZGENÇ, İzzet; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2007.

ÖZGENÇ; Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2010.

ÖZTÜRK, Bahri/ERDEM, Mustafa Ruhan; Uygulamalı Ceza Hukuku ve Emniyet Tedbirleri Hukuku, Ankara, 2011.

SAMAHA, Joel; Criminal Law, 1999, New York.

YALÇIN SANCAR, Türkan/KÖPRÜLÜ, Timuçin; Ceza Hukuku Genel Hükümler Uygulamalı Çalışmaları, Ankara, 2014.

Kaynakça 974

SAVAŞ, Vural– MOLLAMAHMUTOĞLU, Sadık, Türk Ceza Kanunu Yorumu, Ankara, 1994, Cilt I.

SOYASLAN, Doğan; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2005.

SOYASLAN, Doğan; Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2012.

SOYASLAN, Doğan; Teşebbüs Suçu, Ankara, 1994.

SOYASLAN; Yürütme Organının Suç ve Ceza Koyma Yetkisi, Ankara, 1990.

SÖZÜER, Adem; Suça Teşebbüs, İstanbul, 1994.

TEZCAN, Durmuş/ ERDEM, M. Ruhan; Türk Ceza Kanunu Tasarısı hakkında Dokuz Eylül Üniversitesinin Görüşü.

TEZCAN, Durmuş/ERDEM, Mustafa Ruhan/ÖNOK, R. Murat; Teorik ve Pratik Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara, 2010.

TEZİÇ, Erdoğan; Anayasa Hukuku, 16. Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2013.

TOROSLU, Nevzat; Ceza Hukukunda Okullar, Nurullah Kunter’e Armağan, İstan-bul 1998.

TOROSLU, Nevzat; Ceza Hukuku Genel Kısım, Ankara, 2008.

TOSUN, Öztekin; Ceza Hukukunda Tefsir ve Yanlış Tefsir, İHFM, XXVII, 1, (1962).

TOSUN, Öztekin; Ceza Hukukunun Gerçek Kaynakları, İHFM, XXVIII, 3-4, (1963).

TOSUN, Öztekin; Yürütme Organının Koyduğu Kaidelere Aykırılıkların Cezalan-dırılması, İHFM XXVIII, 2 (1962).

TURHAN, Faruk; Yeni Türk Ceza Kanununa Göre Cezaların Ertelenmesi ve Uy-gulamada Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar, Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt X, Sayı 3-4, 2006.

U, SIEDER, (Çev, S. Keskin,/H. Zafer/Ü. Kocasakal), Avrupa Ceza Hukuku Yo-lunda, Avrupa Birliğinin Mali Çıkarlarının Korunmasına İlişkin Ceza Hu-kuku Kuralları, Ankara, 2001.

ÜNVER, Yener; Ceza Hukukunda Objektif Sorumluluk, Ceza Hukuku Günleri, 70. Yılında Türk Ceza Kanunu Genel Hükümler 26-27 Mart 1997, İstanbul, 1998.

ÜNVER, Yener; Psikiyatride Hasta Hakları, in; Sağlık Hakkı – Hasta Hakları Özel Sayısı, S: 3, 2007.

Kaynakça 975

ÜZÜLMEZ, İlhan; Yeni Ceza Kanunun Sisteminde Cezanın Belirlenmesi ve Bi-reyselleştirilmesi, E.Ü.H.F.D., Cilt X, Sayı 3-4, Yıl 2006.

YARSUVAT, Duygun / BAYRAKTAR, Köksal; Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi TCK Tasarısı Hakkındaki Görüşleri, Türk Ceza Kanunu Refor-mu, İkinci Kitap, Makaleler, Görüşler, Raporlar, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Ankara, 2004.

YARSUVAT, Duygun; Yürütme Organının Koyduğu Kaidelerle Suç İhdası ve 1961 Anayasası, İHFM, XXIX, 3 (1963).

YAŞAR, Osman/GÖKCAN, Hasan Tahsin/ARTUÇ, Mustafa; Yorumlu-Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, Cilt 1, Ankara, 2014.

YURTCAN, Erdener; Ceza Yargılamasında Kesin Hüküm, İstanbul, 1987.

YÜCE, Turhan Tufan; Ceza Hukuku Dersleri, Manisa, 1982.

ZAFER, Hamide; Ceza Hukuku Genel Hükümler (TCK m. 1 -75), Ders kitabı, İstanbul, 2010.

ZEVKLİLER, Aydın; Medeni Hukuk (Giriş Ve Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, Aile Hukuku), Ankara, 1995.