CEZA HUKUKU GENEL VE ÖZEL

8/8/2019 CEZA HUKUKU GENEL VE ZEL

1/49

http://www.ankahukuk.com

CEZA HUKUKU

Ceza hukuku, zel hukuk- kamu hukuku ayrm ierisinde kamu hukuku altbalnda yer alan bir hukuk daldr.

Toplum dzenini salamaya ynelik kurallar btndr. Ceza hukukunda meyyide

fizikidir. Yani Ceza Kanunu asndan temel meyyide hrriyeti kstlayc cezabiimindedir.

CEZA HUKUKUNUN AMALARI

1) Islah edici olmak.2) Toplumsal dzeni salamak.3) Bu sebepledir ki ceza hukukunun amalar arasnda almak yoktur.4) Ceza hukukunun en temel amac su ileyen kimseleri yeniden topluma kazandrabilmektir.5) Bu anlamda ceza hukukunda ksas yasaktr. Yani rnein bir kimse bakasnn kolunu

krdnda, kran kiinin de kolu ceza olarak krlmaz.

CEZA HUKUKUNUN KONULARI

1) Sular2) Cezalar3) Emniyet tedbirleri: Bazen ortada su vardr, ceza vardr ama cezay tatbik etmek mmknolmayabilir. te bu durumda emniyet tedbirleri devreye girer.

YRLK (bugnk durum)

2005 ylnda yrrlkten kaldrlan 765 Sayl Ceza Kanunumuzun kayna talyadr.Sz konusu bu ceza kanunumuz 1926 ylnda yrrle giren bir kanunun idi.Ancak Yeni Ceza Kanunumuz 2004 ylnda Resmi Gazetede yaymlanp, 2005 ylndayrrle girmitir.

CEZA NORMU

Su ve cezaya ilikin kurallar birok kanunda vardr. Su ve ceza ile alakaldzenlemeler sadece ceza kanunundaki kurallardan ibaret deildir. Bu balamda ceza normu,her bir dzenlemedeki su ve cezaya ait kurallara denir.

1.CEZA NORMUNUN ZELLKLER1) Emredici Olmak.2) Ancak Devlet Tarafndan Konulmak3) Deerlendirici Olmak. Hibir ceza normu bir eyi deerlendirmeksizin onun yaplmasnveya yaplmamasn emredemez.

2.CEZA NORMUNUN UNSURLARI

1) Kural2) Meyyide
http://www.ankahukuk.com/


2/49


3.CEZA NORMUNUN ETLER

1) Tam-Asl Ceza Normlar: Hem kural hem meyyideyi ieren cezai normlara denir2) Eksik Ceza Normu: Kural var meyyide yok, ya da tersi.

3) Ak Ceza Normu: Kesinlikle meyyide var. Fakat bu meyyideye kimlerin tabi olacanadair dzenlemeler bir i hukuk kural ile baka bir kuruma braklmtr.4) Tamamlayc, Tanmlayc: Ne kural, ne meyyide var. Bunlar dier ceza normlarnnkapsamn izmek, onlarn uygulanmasnda yol gsterici olan hkmlerdir. rn: Kanunubilmemek mazeret saylmaz

Crmrn: Su ikidir.

Kabahat

**Kabahat deyiminden; kanunun, karlnda idar yaptrm uygulanmasn ngrd

hakszlk anlalr. (KK m. 2)**Kabahatler, kanunda aka hkm bulunmayan hallerde, hem kasten hem de taksirleilenebilir.

NOT: YCK CRM KABAHAT AYRIMINI BENMSEMEMTR.

CEZA HUKUKUNA HKM OLAN LKELER

1) HUKUK-DEVLET LKES: Kurallar koyanlara ve bu kural kimin iin konulmusaonlara, kanunlar eit ekilde uygulanr.2) HMANZM LKES: Sular iin ngrlm cezalarn insan onuruna yakr biimdedzenlenmesi gerekir.3) KANUNLK LKES (SULARIN VE CEZALARIN KANUNL LKES): Birsuun muhakkak kanunda yer almas lazm.

3.1. Maddi / ze ilikin kanunilik ilkesi: Hareket noktas bir fiilin toplumsal ynden

tehlikeli olup olmaddr.3.2. ekli / biimsel kanunilik ilkesi: Hareket noktas fiilin kanunda su olarak

dzenlenip dzenlenilmediidir.Maddi kanunilik ilkesinde Hareketin toplumsal ynden tehlikeli olup olmad noktasndanhareket edilir.

Biimsel kanunilik ilkesinde Bir hareketin kanunda su olarak dzenlenmi olup olmadnoktasndan hareket edilir.

3.2.1.ekli Kanuniliin Alt lkeleri

3.2.1.1.Kanunun Tekelcilii lkesi:Monopol piyasa gibi, su, ceza ve emniyet tedbiri ancak kanun ile getirilebilir.

Ancak, hangi fiillerin kabahat oluturduu, kanunda aka tanmlanabilecei gibi;kanunun kapsam ve koullar bakmndan belirledii ereve hkmn ierii, idareningenel ve dzenleyici ilemleriyle de doldurulabilir(KK. m. 4).Ne var ki Kabahat karl olan yaptrmlarn tr, sresi ve miktar, ancak kanunlabelirlenebilir (KK. m. 4).


3/49


rf ve adet ceza hukukunda su ve ceza retiminde kaynak olmaz.

3.2.1.2. Kanunun Akl lkesi:Ceza hukukunda kyas (analoji- benzetme-tebih) yasaktr.

4) CEZA KANUNUN ZAMAN BAKIMINDAN YRRL: Gemie yrmezlikilkesi. Su ve cezalar gemie yrmez.Aslnda bu ilkeye yrrlk tesi uygulanmazlk ilkeside denilmektedir.

5) STSNA LEHTE KANUNLK LKES:

I. Evvelki kanun yeni kanun dneminde ilenilen sular iin hibir zaman ve hibir ekildegeerli olamaz. Eer geerli olsa idi yeni kanun yapmann anlam kalmazd.II. Sonradan yrrle giren kanun hkmleri evvelki kanun dneminde ilenmi olan sularasndan su ileyen kiinin daha lehine hkmler iermekte ise gemie yrr.III Ancak sonradan yrrle giren kanun hkmleri evvelki kanun dneminde ilenmi olan

sular asndan su ileyen kiinin daha aleyhine hkmler iermekte ise hibir zaman vehibir ekilde gemie yrmez.IV.Lehte kanunilik ilkesinin tatbikinde, evvelki kanun ile sonradan yrrle giren kanun birbtn olarak karlatrlp lehe olannn tespit edilmesi sureti ile uygulanr. Yani her ikikanunun lehe olan hkmlerini ayr ayr saptayarak ayn olaya tatbik etmek mmkn deildir.nk bir olaya ayn anda iki kanun hkmleri birlikte uygulanamaz.V. Bu ilke sadece kanunlar iin geerlidir. Yani Anayasa Mahkemesinin bir kanun hkmniptal etmesi ile ya da Yargtayn itihad birletirme kar vererek daha lehe bir durum ortayaksa bile yine de bunlar iin gemie ynelik sonu dourma sz konusu deildir.VI. Lehte kanunilik ilkesi emniyet tedbirleri iin de geerli deildir. Yani emniyet tedbirleriasndan sonradan yrrle giren kanun hkmleri uygulanr.VII.Sreli kanunlar asndan lehte kanunilik ilkesi geerli deildir.VIII.Hapis cezasnn ertelenmesi, koullu salverilme ve tekerrrle ilgili olanlar hari;infaz rejimine ilikin hkmler, derhal uygulanr (TCK. m. 7).IX.Trk Ceza Kanununun zaman bakmndan uygulamaya ilikin hkmleri kabahatlerbakmndan da uygulanr (KK. m. 5).X.Ancak, kabahatler karlnda ngrlen idar yaptrmlara ilikin kararlarn yerinegetirilmesi bakmndan derhal uygulama kural geerlidir (KK. m. 5).

6) T.C.KNIN YER BAKIMINDAN UYGULANMASI (MLKLK YERSELLKLKES): TCK hkmlerinin uygulanlmasnda Trkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik

sahas dikkate alnr. Yani Trkiye Cumhuriyeti Devletinin egemenlik sahas ierisindeilenilen sularn faili, vatanda olsun ya da yabanc olsun fark etmeksizin TCK hkmleriuygulanr.

Eer su saylan fiilin bir ksm Trkiyede bir ksm Trkiye dnda gereklemi ise,ya da tersi bir durum sz konusu ise, ya da su saylan fiil Trkiye dnda ilenmi olmasnaramen netice Trkiyede gereklemi ise, imdiye kadar ifade edilenlerin tm iin geerliolmak zere TCK hkmleri uygulanr. Ya da daha ak bir ifade ile su Trkiyede ilenmisaylr.

ster Mlkilik ilkesi olsun ister ahsilik ilkesi olsun, faile ceza verilirken failin ilediisu sebebi ile yabanc lkedeki gzalt sreleri ile hapiste geirdii sreler, Trkiyede alacacezadan dlr.


4/49


Yine failin yabanc lkede ilemi olduu su sebebi ile Trkiyede yarglanlmassonrasnda alaca ceza, suu iledii lkede iledii su iin ngrlen cezadan kural olarakdaha fazla olamaz.

7) T.C.KNUN AHIS BAKIMINDAN UYGULANMASI ( AHSLK LKES)

Benim vatandama nerede su ilerse ilesin benim ceza kanunumun hkmleri uygulanr.Tenfiz = Yabanc mahkemeden verilen kararlarn Trk mahkemelerince tannm iseTrkiyede tekrar ceza verilmez.Mlkilik ve ahsilik ilkelerinin istisnalar

Yasama DokunulmazlCumhurbakannn Dokunulmazl

Grevleriyle Diplomatik Dokunulmazlklgili olmak Eliler, Konsoloslar

kaydyla Yabanc Askerler, Yabanc Devlet Bakanlar

8) SULARIN VE CEZALARIN AHSL: Her koyun kendi bacandan aslr.

9) EVRENSELLK LKES: Hi kimsenin iledii su yanna kr kalmaz. Eninde sonundacezalandrlr. rnein; Deniz korsanl, terr sular, rvet, insanla kar sular, soykrm,paralarda sahtecilik, kymetli damgalarda sahtecilik, uyuturucu madde sular v.b.10)ADALET VE KANUN NNDE ETLK LKES11)KUSURSUZ SU VE CEZA OLMAZ LKES. Ceza Hukukunda iradesiz su olmazilkesi geerlidir ve bu ilkenin istisnas da yoktur.

SULULARIN ADES

Sulularn iadesinden sz edilebilmesi iin: koulun varlndan sz edebiliriz1. Su yabanc lkede ilenmi olmaldr.2. adesi istenen kii kural olarak yabanc lke vatanda olmaldr.3. adesi istenen kimse hakknda ya bir ceza kovuturmas ya da mahkmiyet hkmolmaldr.

KMLER ADE EDLMEZ?1) Vatanda iade edilmez. Ancak 2004 ylnda anayasada yaplan deiikliin yeni CezaKanunu tarafndan da benimsenmesi sonucu, vatanda Uluslar aras Ceza Divannn tarafolmann gerekleri balamnda artk iade edilebilecektir.

Vatanda olmayanlardan kimler iade edilmez?1) Siyasi sulular iade edilmez2) Askeri sulular iade edilmez**Siyasi sua veya askeri sua bal su ileyenler iade edilmez (YCKbu ifadeye yervermemitir)

Not: YCKile birlikte yukarda saylanlara ek olarak iade edilemeyenler

*Dnce sular*Trk kanunlarna gre su olarak kabul edilmeyen fiillerin failleri

*Zamanamna uram sularn failleri*Affa uram olan sularn failler de iade edilmez.


5/49


*Ancak vatanda, uluslar aras Ceza Divannn taraf olmann gerekleri balamndaartk iade edilebilecektir.Eeriadesi istenen kiinin, dini inanlar siyasi dnceleri veya ideolojisi sebebi ile iadeedilecei lkede kt muameleye maruz kalacana dairKUVVETL PHEvarsa iadesiistenen kimselerin iade edilmeyeceini belirtmitir.

KMLER ADE EDLR?*Adi sulular (gasp-rvet, hrszlk, irtikp v.b) iade edilir.Bir kimsenin iledii suun iade kapsamnda bir su olup olmadna kiinin bulunduu yerAr Ceza Mahkemesikarar verir. Bu kararn neticesi eer iadeye ilikin ise Bakanlar Kuruluiade edip etmemekte serbesttir. lk derece mahkemesi sfat ile verilen kararlardan sadeceiade ile ilgili karara kar temyiz yolu aktr.

Sulularn adesine Dair Avrupa Szlemesi (1957de Pariste imzalana, Trkiyenin de1960 Ylnda imza koyduu)

*adede htisas lkesi: Bir sulu hangi sutan yarglanmak zere aide edildiyse ancak osutan yarglanr. Ancak:Yeni Ceza Kanununda ayn kural zellik Kural ad altnda yeralmtr.Birincisi , iade eden devlet dier sularda da yarglanmaya muvafakat edersekincisi , eer iade edilip Trkiyedeki yarglamas bittiyse Trkiyeyi de terk edebilecekhalde, buna ramen 45gn iinde lkeyi terk etmediyse dierlerinden de yarglanabilir.

Bunlar iade *Devlet Bakannn veya ailesinin hayatna kast, suikastkapsamndadrsaylmaz *Terr Sulular,

*tedhiilik*nsanla kar sular*siyasi su

Sulularn iadesine dair Avrupa Szlemesinde mali sulularn iade kapsam dndabraklabileceine dair hkm 1999 ylnda szlemeden karlmtr. Yani mali sulularniade kapsam dnda braklmas sz konusu deildir.

SU NEDR ve SU ETLER1) HAREKETN EKLNE GRE SULARa) Serbest Hareketli Sular: Herhangi bir hareketi yapmak suun olumas iin yeterli ise.

Adam yaralama (messir, fiil) illa bir insan bakla yaralamak gerekmez. Yaralama naslolursa olsun.b) Bal Hareketli Sular: Ancak kanunun belirttii ekle gre hareket yaplrsa su olur.Dolandrclk, irtikp.c) crai Hareketli Su: Ancak aktif bir tavr gerekletirmek sureti ile su ilenilebiliyorsa.Messir fiil. Irza geme, adam yaralamad) hmali Su: Pasif, hareketsiz grevi yapmama

2) HAREKETN SAYISINA GRE SULARa) Tek Hareketli Sular: Tek hareket yeterli hakaret, iftirab) Birden Fazla Hareketli Sular ya da ok hareketli sular: Tek hareket suun olumas

iin yetmez. zel evrakta sahtekrlk, dolandrclk, yama. rn: zel evrakta sahtekrlksuu (sahte evrak dzenleyeceksin ve onu kullanacaksn)


6/49


c) Alternatif / Seimlik Hareketli Sular: Su iin kanunun tanmlad hareketlerdenherhangi birinden olumas. Suun meydana gelmesi iin yeterli. rn: Gveni ktyekullanma suu, Resmi evrakta sahtekrlk suu

3) HAREKETN SRESNE GRE SULAR

a) Kesintisiz Sular: Su tekil edilmesi iin belli bir sre devam etmesi gerekiyorsa. rn:Mtemadi Su, Hrriyeti Tahdit (kstlama) kstlamann belli bir sre devam etmesi lazm. Kesintisiz fiille ilenebilen kabahatlerde, bu nedenle idar yaptrm kararverilinceye kadar fiil tek saylr (KK. m. 15/2)b) Kesik kesik Sular: Ayn harekete ynelik, birden fazla su. rn: Mteselsil su = Birkimse sevdii bir arkadana tokat atyor, 3 saat sonra bir tokat daha tek su olur.

4) HAREKETN NETCEYE BTK OLUP OLMAMASINA GRE SULARa) Maddi Su: Su saylan fiil ile neticeyi zaman mekn bakmndan bir birinden ayrmakmmkn ise. rn adam ldrmeb) ekli Su: Su saylan fiil ile neticeyi zaman mekn bakmndan birbirinden ayrmak

mmkn deilse. rn. Hakaret, iftira

5) SONUCUN ZARAR MI TEHLKE M OLDUUNA GRE SULARa) Zarar Suu: Eer suun gerekleebilmi saylmas iin bir zararn ortaya kmasgerekiyorsa adam ldrme, messir fiil.b) Tehlike Suu: Suun gerekleebilmi saylmas iin tehlike dahi yeterliyse. Gemi batmastehlikesi yaratmak, yangn tehlikesi yaratmak

6) SULAR N NGRLEN CEZANIN AIRLIINA GRE SU AYRIMI

Crmler iin cezalar, kabahat cezalardan oktur.Crmden bahsetmek iin kast gerekirKabahatler hem kast ile hem taksir ile ilenir.ster crm, ister kabahat olsun iradi bir hareket olacak. Bakasnn malna zarar vermek crm. Ama sara

nbeti olan kii bir cam krarsa bu iradi bir hareket rn deildir. Ne crm ne kabahattir. Bir kimsenin kusmassu deil, ne crm ne kabahat olmaz.

SULA ALAKALI BAZI KAVRAMLAR1) SUUN FAL (Bu kavram yeni Ceza Kanununa gre suun maddi unsuru ierisindedeerlendirilmektedir)

Suun faili kimdir? Suu ileyendirSuun faili kimler olabilir? Ancak gerek kiiler olabilir. Tzel kiiler suun faili olamaz.Suun maduru ile sutan zarar gren ayn anlama gelemez.

Not: YCK tzel kiilerin de bazen ilenilen su nedeni ile rnein adli para cezasna,faaliyetten men cezasna ya da tzel kiiler hakknda msadere tedbirinin uygulanmasna dairhkmlere yer vermitir.

2) SUUN MADURU (Bu kavram yeni Ceza Kanununa gre suun maddi unsuruierisinde deerlendirilmektedir)

Sutan zarar gren kiidir. Suun faili ile maduru birleebilir mi?


7/49


rn: Snav kazanamadk. Yine kazanamadm diye kendini bir kimse yumrukluyorsa, hkimegidip ellerimi cezalandr derse beyhudeCeza Hukukunda. Fail ile madur kesinlikle birlemez. Ama fail ile maduru birlemi gibigrnd durumlar baka bir sua vcut verebilir.rn: Askere gitmemek iin parman kesilmesi. Burada madur Milli Savunma Bakanl.

Not: Aslnda btn sularn pasif maduru devlettir. Yani btn sular aslnda devlete karilenmitir. Ancak suun maduru ile sutan zarar gren farkldr. Bu balamda devlet sutanzarar grendir. Yoksa gerek ve teknik anlamda madur deildir. u halde suun maduruancak gerek kiiler olabilir. Tzel kiiler ile devlet suun maduru deil, suun zarargrenidir.

3) SUUN HUKUK KONUSU: ( Bu kavram yeni Ceza Kanununa gre suun maddiunsuru ierisinde deerlendirilmektedir) Sulu tarafndan ihlal edilen hukuki varlk veyamenfaattir.

4) SUUN MADD KONUSU: ( Bu kavra yeni Ceza Kanununa gre suun maddi unsuruierisinde deerlendirilmektedir) Suun zerinden ilendii vasta veya ey.

Her suun hem maddi konusu, hem de hukuki konusu vardr.

rn: Hrszlk suunun hukuki konusu nedir? Zilyetlik. hlal edilen hukuki menfaatinizzilyetliiniz. Maddi konu ise; Ne alnmsa o

5) NARTLAR: Suun ilenilmesinden nce suun failde bulunmas gereken artlar.rn: Bir kimsenin ocuk drme suunun faili olabilmesi iin kadn olmas ve hamileolmas gerekir.

6) CEZALANDIRILABLME ARTLARI: Suun ilenilmesinden sonra, failincezalandrlabilmesi iin gereken artlardr. rn: Dilencilik

7)TPKLK: Su olduu iddia edilen hareketin, kanundaki su kalbna oturmas.

rn: Hrszlk Nas zrar

SUUN UNSURLARI

1) MADD UNSUR2) MANEV UNSUR

MADD UNSUR:Failin yapt hareketin d dnyada meydana getirdii deiiklik, yani fiil. Caza H. Asndanfiilsiz su olmaz.

Fiil

Hareket Netice lliyet BaHareket: Failin belli bir hedefe ynelmi bilinli ve ceza hukuku asndan nem tayan

davran.


8/49


Hareket 2 ekilde gerekleebilir;

a) icrai hareketb) ihmali hareketcrai = Bir ey yaparak birine kurun skmak birinin maln almak.

hmali = hmal bir hareket midir? Hareketsizlik de ceza hukuku asnda bir harekettir..aa) Srf hmali Su:

bb) hmal Suretiyle cra: Bir kimsenin kanunen ykml olduu halde o ii yapmamas ilesuun meydana gelmesi.rn: Biri bayan, biri erkek deniz kenarnda eleniyor. Biri boulurken, siz yetkiliye habervermezseniz bu srf ihmal. Adam lrse siz sadece ihmalden sorumlusunuz.rn: Cankurtarann sevgilisiyle konuurken birinin boulduunu grmesi, o kimseninlmne kaytsz kalmas ihmal suretiyle icrai bir davranta bulunmaktr. Cankurtaranadamn en azndan taksirle lmne sebebiyet vermekten sorumluu sz konusudur.rn: Annenin emzirmeyerek ocuunu ldrmesi ihmal suretiyle icra.

Netice: Her hareketin bir neticesi vardr. Neticesiz su olmaz.lliyet / Nedensellik Ba: Su tekil eden hareketle neticeyi birbirine balayan hukuki ba.Nedensellik ba yoksa sorumluluk ba yoktur.

Nedensellik Bann Kesilmesi:a) Birinin kendisinin kusuruylaBaklanan adamn, bilerek, kendi kusuruyla hastaneye gitmemesi, illiyet ba kesildi. Failsadece yaralanmadan sorumlu, lmden deil.b) 3. Kiini Kusuru ilern: Baklanan kii hastaneye giderken, araba arpt ld. Fail sadece yaralanmadan sorumlulmden deil.

MANEV UNSUR:Faildeki kusurluluk iradesidir. radesiz su olmaz.

KUSUR ETLER

Kast ve taksir olarak ikiye ayrlr

1.KAST:Bir hareketin kast olarak deerlendirilmesi iin 2 unsuru birlikte tamas lazm. Bunlar;

bilme ve isteme unsurlardr.

1.1.KAST ETLER

1.1.1. Genel / zel Kas (Objektif / Sbjektif)Genel Kast: Kanundaki hareketin ve neticenin bilinmesi ve istenmesi yeterli ise genel kastsz konusudur. Bunun yannda suun oluabilmesi iin zel bir saikle hareket etmekgerekiyorsa zel kast sz konusudur. (YCKnun su teorisinde zel kast kavramnnbenimsenmedii belirtilmitir.)

rn: Adam ldrme genel kast. Hrszlk suun olumas iin mal almak yeterli mi?

Faydalanmak kastnn olmas lazm.


9/49


1.1.2. Direkt / Dorudan / Muayyen - Gayri Muayyen/Dolayl/Muhtemel/ Olas kast*Eer kastn hedefi belliyse dorudan, eer kastn hedefi belli deilse, dolayl kast szkonusudur.*Daha ak bir ifade ile fail ngrd neticenin gereklemesi asndan olursa olsundncesi ile hareket ederek bir suun gereklemesine sebebiyet vermektedir.

*Belirtilmelidir ki ister dorudan ister dolayl kast olsun netice mutlaka istenilmi olmaldr.*Ne var ki dolayl kastta netice dorudan deil dolayl olarak istenilmektedir.

rn: Benim Ahmeti ldrmek iin ate etmem dorudan, kafeteryaya bomba koymam gayrimuayyen kasta vcut verir.

Not: YCK dolayl kast kavramna ilk kez yer vermitir.

1.1.3. Ani (Basit) Kast / Dnce-taammt Kast (taammt)Uzunca dnmeden, anlk dnceyle suun ilenilmesi, ani kast; planlayarak su ilemeyekarar verilmesi ise tasarlama kastdr.

1.1.4. Zarar kast Tehlike kast: Zarar kast ile ilenilebilen tehlike sular olabileceigibi tehlike kast ile ilenilen zarar sular da olabilir.

1.1.5.Balang kast Sonradan meydana gelen kast

KAST - HATA LKSHata :radenin oluu srecinde meydana gelen yanlglara hata denir.

Sapma: radenin fiile dnt srada, rnein kurun sekmesinden v.b yanlglara sapmadenir.

HATA K EKLDE GEREKLER

A) HUKUK HATA

Kanunu bilmemek mazeret saylmaz. Hukuki hatay, Ceza Kanunu kabul etmez. AncakYCK, saknamayaca bir hata sebebi ile kanunu bilmedii iin meru sanarak suuileyen kiiye ceza verilmeyeceini dzenlemektedir (TCK. m. 30/4).

B)FL HATA

*Bazen eylemin kendisi zerinde olabilir. rn: portacnn satt eofmanlarn gerekadidas olduu zannederek satmas dolandrclk suunu oluturmaz.

* Eylemin konusunda hata olabilir.Eer konu mutlak olarak elverisiz ise ilenemez su sz konusu olur.Eer konunun nisb elverisizlii sz konusu ise sua teebbs gereklemi

olur

* Hata eylem ile sonu arasdaki nedensellik banda olabilir.

* Hata sua hedef olan kiide olabilir.Hedefte hata halinde her zaman failin lehine olan durum uygulanr.


10/49


Ancak bu kural arlatrc sebebin ate edilen kiinin sfatndan kaynaklananhaller iin geerlidir.

* Hata hukuka uygunluk sebeplerinde de olabilir. Eer bu hata esasl ise fail hatasndanistifade eder.

* Bazen hata kusurun trn de etkileyebilir.

failin ilemek istedii suta hafifletici sebepler varsa iledii suta olmasa dahi varm gibiistifade eder.

NOT:

YCK hata sapma ayrmna ilikin dzenlemelere ayr ayr yer vermemi, bununyerine sadece hataya ilikin hkmleri dzenlemekle yetinmitir.

Ancak bu durum elbette ki sapma messesesinin artk olmad anlamna gelmez.

nk Trk Ceza Kanunun gerekesinde de ifade edildii zere, sapma ile ilgiliproblemler fikri itima hkmlerine gre zlecektir.

Ayrca ister hata olsun ister sapma olsun, ancak kastl sular iin geerlidir.

2.TAKSRDnde havaya alan atete, yanllkla adam lmesi. Tedbirsizlik, kaytszlk, ihmal,dikkatsizlik nedeniyle suun ilenilmesine sebep olmak- iradi bir hareket olacak- illiyet ba olacak- sonu kanundaki taksir hallerinden birine uyacakTaksirde irade sadece fiile ynelik, kastta hem fiile hem sonuca yneliktir.rn: Trafik kurallarnn hepsi taksirli sutur. Herkes bilerek gaza basar ama sonu istenilmez.rn: Avcym, tfei ocuk ald kendini ldrd Taksirrn: Eczac, zehirli ilalar akta brakt, ii gelip iti ld Taksir

NOT:*Yeni Ceza Kanununa gre taksir, dikkatve zenykmllne aykrlk dolays ile birsuun ilenilmesine sebebiyet vermektir.*Taksirle ilenilen sutan dolay verilecek ceza failin kusuruna gre belirlenir.*Birden fazla kiinin taksirle iledii sularda, herkes kendi kusurundan dolay sorumluolur. Yani her failin cezas kusuruna gre belirlenir. Yine her failin kusurluluu dierkimselerin kusurluluundan bamsz olarak deerlendirilir.

CEZA KANUNUNDA NELER TAKSR OLARAK SAYILMITIR1) Tedbirsizlik

2) Dikkatsizlik3) Meslek / Sanatta Acemilik, Tecrbesizlik


11/49


4) Nizamat ve Talimatlara Aykr Hareketrn: Doktor makas hastann karnnda unuttu taksir. rn: Tra yaparken adam kestin taksir rn: Krmz kta getin, birine arptn taksir

Ocak 2003 Deiiklii (Bu deiiklik ile Bilinli taksirde T.C.K ya eklenildi). YCK da

da yer almtr.

Bilinli Taksir:Bir kimse zel maharetine gvenerek bir suun ilenmesine sebep vermesi, yani

ngrd neticenin gereklemesine kaytsz kalmas halinde bilinli taksirden sz edilir.Ancak dolayl kast ile kartrmamak asndan, ister bilinsiz taksir olsun ister

bilinli taksir olsun netice kesinlikle istenilmemi olmas gerekir.

KUSUR YETENE=SNAD YETENEsnat Yetenei: Bir fiilin, o fiili ileyen faile yklenebilmesi iin failde bulunmas gerekenzelliklerin tm

SNAT YETENEN ETKLEYEN FAKTRLER1) Yaa. 0 12 ceza ehliyeti yok. kusur yetenei yok

b. 12 15 bunlarn temyiz kudreti olup olmadna c. 15 18 ayrt etme gc varsa indirilir, yoksa ceza

2) Sarlk ve DilsizlikKrlerde indirim olmaz. Anlama kabiliyeti vardr.a. 0 15 arasndakilerin cezb. 15 18 Bunlarn temyiz kudreti olup olmac. 18 21 . ayrt etme gc varsa i

snat yetenei ile irade ile hareket edebilme ayn ey mi? Hayrrn: 20 yanda T. Kudreti var. Uyurgezer mayosuyla kzlarn bulunduu bara 3 te giriyor.Su tekil etmemesi iradesi ile hareket edememesindendir. rn: Sara hastas irade d.

Fiili iledii srada onbe yan doldurmam ocuk hakknda Kabahatler Kanunukapsamnda ngrlen idar para cezas uygulanamaz.(KK. m.11/1)

3) Akl HastalSuun ilenilmesi srasndaki ya daha nceki akl hastaldr. 2e ayrlr.

a) Tam akl hast: Deli, temyiz K. Yok cezaszlk sebebidir.b) Ksmi akl hast: radesini ciddi ekilde etkileyen bir akl hastal varsa ceza indirimsebebi

4) Sarholuk:Cezai sorum. ortadan kaldrmas iin gayri ihtiyar olmas lazm


12/49


Aslnda zgr Hareket: Eer bir hareket sebebinde zgrse, irade ortadan kalkm olsabile sorumluluk tamdr.rn: Ahmetin arabasyla 40 saatlik yola dne gidiyorsunuz. Ahmet arabay kimseyevermiyor. Kaza oldu. Ahmet hari herkes ld. Uyumu. Tam sorumluluk.

Akl hastal nedeniyle, iledii fiilin hukuk anlam ve sonularn alglayamayan veyabu fiille ilgili olarak davranlarn ynlendirme yetenei nemli derecede azalm olankii hakknda Kabahatler Kanunu kapsamnda ngrlen idar para cezasuygulanmaz.(KK. m. 11/2)

Not: imdiye kadar anlatlanlar kusur yeteneini etkileyen temel faktrlerdir. Bunlarndnda zaruret hali, cebir, iddet, tehditgibi kusurluluu etkileyen baka faktrler de vardr.

SUU YA DA KUSURLULUU KALDIRAN SUBJEKTF SEBEPLER

1) Kaza ya da Tesadf: Meslei gerei bilmesi, renmesi mmkn olmayan bir durumdasuun ilenilmesi halinde, su ileyenin knanmas dahi mmkn olmayacak ekilde suasebebiyet verilmise buna kaza denir. Suun cezasn ortadan kaldrr. rn: arabasylagiderken, ocuk nne atlad ve ona arpt. Bunun ofrlkle ilgisi yok.

2) Mcbir Sebep: Failin iradesinin doal glerce etki altna alnmasyla sua sebebiyetverilmesi. Fail hareket ettirilir. rn: Osman yksek katl binalarn son katnda tamir yaparkenar rzgar onu savurup, atyor, dnce Dileri Bakannn arabasna arpyor. rade yok.Suu ortadan kaldrr.

3) Maddi Cebir: rade bizzat insani gler tarafndan etki altna alnyor.

4) Hata5) Sapma

CEZA SORUMLULUU KALDIRAN YA DA AZALTAN SEBEPLER(Hukuka Uygunluk Nedenleri)

**Bir nedenin hukuka uygunluk nedeni mi, yoksa kusurluluu kaldran bir neden mi,olduunun tespiti nem tar. Su teorisi asndan her iki kavramn anlam da sonular dafarkldr. yle ki; eylem hukuka uygun ise tm hukuk dallar iin hukuka uygundur.rnein meru mdafaa halinde adam ldrme var ise lenin yaknlar sanktan tazminatta

isteyemezler. Oysa kusurluluu kaldran haller var ise, sann eylemi su (hakszlk)vasfn korur sadece ceza hukuku asndan ceza verilemez. rnein zaruret halindekald iin bir evin kapsn krp iine giren ve bu ekilde kendisini kovalayan yrtchayvanlarn elinden kurtulan kii eylemi, konut dokunulmazln ihlal ve zarar vermesularndan ceza almaz ancak krd kapnn bedelini demek zorunda kalr

*Normalde ilenildiinde su saylp cezalandrlan bir fillin hukuka uygunluk sebeplerindenbirinin varl halinde cezalandrlmasn nleyen sebeplere hukuka uygunluk sebepleri denir

*Hukuka uygunluk sebepleri ll olmak kayd ile kiilere koruma salar.

*Kt niyetli bir ekilde kendini hukuka uygunluk sebepleri iine sokan bundanyararlanamaz.


13/49


*Hukuka uygunluk sebeplerinin tmnn kanunda yazl olmas gerekmez. Yani hukukauygunluk sebeplerinde snrl sayda olma ilkesi geerli deildir.

*Hukuka uygunluk sebepleri objektif bir etkiye sahiptir.

*Hukuka uygunluk sebepleri nc kii lehine de mmkndr.

*tirak halinde ilenilen sularda, asl failin hareketi hukuka uygun ise, kural olarak diereriklerin hareketi de hukuka uygundur.*Trk Ceza Kanununun hukuka uygunluk nedenleri ile kusurluluu ortadan kaldrannedenlere ilikin hkmleri, kabahatler bakmndan da uygulanr (KK. m. 12) Cebir iddet ve korkutma, hata, haksz tahrik; bunlar bir hukuka uygunluksebebi olmann tesinde ceza sorumluluunu azaltan, bazlar bazen de kaldrabilennedenlerdir.

CEZA KANUNUNDA SAYILAN HUKUKA UYGUNLUK SEBEPLER

1) Kanun emrini icra (grevini yerine getirmesi)2) Yetkili merciin emrini icra3) Meru mdafaa hakk (savunma)4) Zaruret hali ztrar hali (zorda kalma)5) Hakkn kullanlmas (YCK ile eklenildi)6)lginin rzas (YCK ile eklenildi)

1) KANUN EMRN CRA: Her bir memurun grevinin mutad (olaan) gereklerini yerine

getirmesiyle nedeni ile sorumlu olmamas hali.a) Bir kanun emri olacakb) Emri yerine getirmekle mkellef memur olacakc) Memur bu makam meru ekilde igal edecek. rn: trafik polisinin trafii dzenlemesi.rn: Haciz memurunun grevini yapmas

2) YETKL MERCN EMRN CRA:- yetkili merciin emri olacak- emir balayc olacak- emir alan ve veren arasndaki iliki kamu hukuku ilikisi olacak.

Emri alan, ald emri 2 adan incelemek zorundaa) ekli ya da biimsel adanb) Maddi adan ierik asndanekli adan:Bana bu emri veren, yetkili mi, emir balayc m, emir usul uygun verilmimi?

Maddi adan:Ald emrin ierii = Bana ne emrediliyor? Konusu ne? Konusu hukukaaykr ama su deil. Hukuka aykr olan her ey su deildir. Su olan her ey mutlakahukuka aykrdr.aa: Emir hukuka aykr ama su deilse grevi yerine getirmeyecek, amirine bildirecek.Eer amiri yazl bir ekilde emri yinelerse, emri yerine getirecek. Sorumluluk amirin.

bb: Emir hem hukuka aykr, hem de su memur emri yazl olarak yinelerse bile emir yerinegetirilmeyecek.


14/49


Not:Emrin konusunun hukuka aykrlnn denetlenmesinin kanunen engellenildiihallerde, dorudan emri veren sorumlu olur.

3) MERU MDAFAANIN ARTLARI

I) Birine ynelmi saldr olacakII) Saldr haksz olmaldr, su tekil etmesi gerekemezIII) Saldry o an defetmek zorunda olacaksnIV) Savunma ve saldr ayn anda olacakV) Savunma ve saldr arasnda orant olmal

- Bize saldran kiinin cezalandrma yeteneinin olup olmadna bakmayz. ocuk, delidiye dnmeden kar saldrya geebiliriz

- Osmann bana 1 milyar borcu var. Ben icraya verip haciz iin eve gidiyorum. Osmandamutlu bir gnmde sen nasl hacze geldin diye saldrya geebilir ama bu meru mdafaaolmaz. Hukuki bir durum var.

- smail dayak yemi, ertesi gn adamlarn alp gelmi. Meru mdafaa deil.

- Orant = ocuk tala saldrrken, sen tabancayla saldramazsn.- Meru mdafaaya kar meru mdafaa olmaz

- Eer mala kar yaplan saldr hrriyeti kstlyorsa meru mdafaa mmkndr.

*Saldrnn nefse ya da rza ynelik olmas gerekmez. Saldrnn bir hakka ynelik olmasyeterlidir. (CK)*Meru savunmada snr heyecan, panik, korku sebebi ile alm ise snr aan kiiye yine deceza verilmez.(CK)*Ancak btn hukuka uygunluk sebeplerinde snr ayet kastl olarak alm ise alanksmn kastl halinden sorumlu olmak sz konusudur.*Eer hukuka uygunluk sebeplerinde snr taksirli olarak alm ise ve alan ksmn taksirlihaline de kanunda yer verilmi ise alan ksmn sadece taksirli halinden sorumluluk szkonusu olur. Taksirle alan ksmdan dolay da ceza indirilerek verilir.

Not:YCK mala kar meru mdafaa olabileceini aka kabul etmitir.

4) ZARURET HAL:-Ar ve muhakkak bir tehlike olacak.- Tehlike nefse veya rza ynelik olacak( artk saldrnn bir hakka ynelik olmas dazaruret halinin uygulanlmas iin yeterlidir. CK)- Tehlikeye bilerek sebebiyet verilmemi olacak- baka trl korunma imknn olmayacak- orantlk- tehlikeye gs germe ykmll olmayacak. (TCK da yok. CKda var)

rn: Gemi batt, tahta sadece bir kiiyi tutabilir. Hukuk birini suya atar. Burada ar birtehlike var.


15/49


rn: Kpekten kaarken, birinin evine girilmesi su deil.Not: Bu kanunun eitli su tanmlar ile balantl olarak da ayrca zorunluluk halihkmlerine yer verilmitir ve o hkmlerde zorunluluk hali ceza sorumluluunu bsbtnortadan kaldran bir neden olarak deil yerine gre ceza sorumluluunu azaltan bir nedenolarak dzenlenmitir. Genel hkmlerde ise sadece ceza sorumluluunu bir btn olarak

ortadan kaldran neden eklinde dzenlenmitir. Bu bakmdan zorunluluk hali yeni cezakanunu sisteminde baz hallerde kusurluluu azaltan neden baz hallerde ise kusurluluuortadan kaldran bir neden olarak dzenlenmitir.

Meru Mdafaa / Zaruret Hali FarklarMM Saldrana kar savunma yaplrZH - Olayla hi alakas olmayan 3. kiiye zarar verilirMM Haksz saldr olacakZH Tehlike olacakMM Su yoktur, tazminat da yokZH Su yok, tazminat var

5) HAKKIN KULLANILMASI

6) LGLNN RIZASI

Dier Hukuka Uygunluk Nedenleri

*Devletin msaade ettii sportif faaliyetler*Piyango faaliyetleri*Yasama sorumsuzluu

*Eletirme hakk*Haber verme hakk*Dileke hakk

SUUN CEZASINI AZALTAN K GENEL SEBEP

1.TAHRKBir kimsenin grd bir olayn kendisinde yaratt gazap, iddet ya da elemin etkisi ileiradesinin zaafa uramas sonucu su ilemesi hali.YCK ar haksz tahrik basit haksz tahrik ayrmn terk etmitir. Sadece haksz tahrik

olarak dzenleme yapmakla yetinmitir.

Suun maduruna ynelik bir hareketin kendisini tahrik ettii sebebi ile su ilediiniiddia eden haksz tahrik sebebi ile indirimden istifade edemez.

Hasz tahrik ancak haksz fiiller sonucu olabilir. Haksz tahrike kar haksz tahrik olmaz.Haksz tahrik ile meru savunma ayn olayda sz konusu olamaz. Haksz tahrik ile

taammt kastnn bir arada bulunmas mmkndr.nk meru mdafaa suu ortadan kaldrd iin indirim sebebi olan haksz tahrikin

dikkate alnmas mmkn deildir.Tahrik ne kadar ar olursa olsun, cezay ya da sorumluluu ortadan kaldran bir sebep

olmayp sadece cezada indirimi gerektiren kanuni bir sebeptir.

Takdiri Hafifletici Nedenler: Hkim suun ileniini sulunun kiiliini, karakterini gznne alarak ayrca cezay indirebilir. Adam gemite hi su ilememi. Verilecek cezaysulunun kiiliine uydurmak amac gdlr.


16/49


Hkim Cezay tayin ederken takdiri hafifletici sebepleri en son dikkate alr.

KUSURSUZ-OBJEKTF SORUMLULUK HALLER

ARTLARI1) iradi bir hareket olacak2) nedensellik ba olacak3) hareket ile netice kanundaki objektif sorumluluk hallerine uyacak.

OBJEKTF SORUMLULUK HALLER

1) Neticesi sebebiyle arlaan sular2) Basn-yayn yoluyla ilenen sular

KASTI AAN ADAM LDRME: Bir kimse messir fiil (yaralama) kastyla hareket ediyor, ama bu

hareketin sonucunda adam lyor. Bir yumrukla yaralamak isterken, adam dp kafasn arpyor, adam lyor.Burada bir objektif sorumluk hali var

YCK Kast aan su kavramn terk etmi bunun yerine neticesi sebebi ile arlaan sukavramn ne karmtr. Bunun iinde bir kimsenin istemedii netice asndan enazndan taksirle hareket etmi olmas gerekir.

Mterek Sebepli Adam ldrme: Bu durum bir objektif sorumluluk hali deildir. Bu halde kii,baka birini ldrmek kast ile hareket eder. Ancak sizin hareketinizden nce madurda mevcutolan ama sizin bilmediiniz bir sebeple sizin hareketinizin birlemesi neticesinde lmngereklemesi

1) NETCES SEBEB LE AIRLAAN SUftira sutur. ftira ettiiniz kii ayn zamanda tutuklanyor. Siz hem iftiradan, hem o

kiinin tutuklanmasndan sorumlusunuz. rn: Limann klarn krarsan, arpan gemininzararndan da sorumlusun.

Yeni Ceza Kanunu neticesi sebebi ile arlaan su kavramna daha bir arlkvermitir. Ancak bunun sebebi kusursuz su ve ceza olmaz kuraln gerekletirmektir.Zaten kast aan su kalbna yer verilmeyiinin sebebi de kusursuz su ve ceza olmazilkesinin bir gerei idi. u halde bir kimsenin kastetmedii neticeden, neticesi sebebi ile alakal sukapsamnda sorumlu tutulabilmesi iin kastetmedii neticeye ynelik olarak en azndan

kusurlu sorumluluunu gerektiren bir hal olmas gerekir. Ayrca kastedilmeyen neticenin gereklemesine sebebiyet veren eylemin adamyaralamann basit haline vcut veren bir yaralama olmas gerekir. Aksi halde meydan gelensuun taksirli halinde sorumluluk sz konusu olur.

2) BASIN-YAYIN YOLUYLA LENEN SULAR:

Basn suu ile basn yayn yolu ile ilenen su ifadelerini kartrmamak gerekir.Basn suu sadece basn yayn aralar ile ilenilebilen bir sutur. rnein

grlmekte olan bir dava ile alakal yargy etkilemek zere yayn yapmak.Ancak basn yayn yolu ile ilene su herkes tarafndan da ilenilebilen, basn yayn

yolu ile ilenildiinde ise daha ok cezay gerektiren sular ifade eder. rnein hakaret.


17/49


TEEBBSSu yolu: dnce, Hazrlk hareketler, icra hareketleri, tamamlanma, son bulmaaamalarndan oluur.

Dnce (darya vurulmad srece su deil), hazrlk (ama belli deil, su deil) icra,tamamlanma, son bulma.Teebbs tamamlanm sutan, tamamlanma an ile ayrlr. Son bulma an deil. rnein,birini ldrmek iin tetie bastn, isabet etti ama adam lmedi su tamamland. sabet etti veadam ld. Artk asl su gereklemitir.

TEEBBS KYE AYRILMAKTA D

Eksik Teebbs: Tam teebbse gre ceza daha azdr.Tam Teebbs: cezas tamamlanm sua gre azdr.

Eksik Teebbs: Bir kimse suun icras iin harekete balyor ama elinde olmayan sebeplerleicra hareketlerini tamamlayamyor

Tam Teebbs: Bir kimse suun icras iin tm hareketleri tamamlyor ama sonu meydanagelmiyor

Eksik Teebbs RNEN; eve hrsz girdi ama polis yakalad. Soygunu tamamlayamad.ki sutan ceza alr 1) meskene tecavz 2) eksik teebbs

Tam Teebbs: RNEN Sayguna ate ettim. sabet etti ama lmedi. Bu tam teebbs.lrse adam ldrmeden bahsederiz teebbsten deil. Bu bir tamamlanm sutur.

GNLL VAZGEME***Vazgeme, gnll vazgeme ve etkin pimanlk olarak ikiye ayrlr.Gnllvazgeme su tamamlanncaya kadar ki vazgemeyi ifade eder. Etkin pimanlk ise, sutamamlandktan sonraki vazgemedir. Etkin pimanlk hali zel hkmler ksmndadzenlenmitir. Etkin pimanlk su tamamlandktan sonra belli sularda cezaykaldran, belli sularda indirim yaplmasn gerektiren ahsi sebep olarak kabuledilmitir.

***Gnll vazgeme, failin istek ve iradesi ile gereklemelidir. Yeni bir risk doduuhaldeki vazgeme gnll vazgeme olarak deerlendirilemeyecektir. Buradaki ama, failinhukuki zemine iradesi ile dnmesini dllendirmedir.

Genel olarak suun icras tamamlanncaya, neticenin ayrca bir unsur oluturduusularda ise netice gerekleinceye kadar gnll vazgeme mmkndr.

rn: Saygun sevmedii kz arkadann yzme bilmediini bilerek, onu denize atyor. Amason anda kurtaryor.rn: smail maliye bakanlnda ayc. Eski kz arkada uzman. Zehirli ay veriyor amasonradan kurtarmaya alyor.

Maddi UnsurTeebbsn Unsurlar

Manevi Unsurlenemez su (objektif konularla ilgili):


18/49


a) Eer su ilenmesinde vastalar elverisizse. rn: silahn inesi krk, teebbs yokb) Maddi konusu yoksa:c) Vasta imkansz ise

Mefruz su: Bir kimsenin su olmayan bir eyi su zannetmesi.

Manevi Unsur: Kast

Taksirli sulara teebbs olmaz ve Kabahatlere teebbs olmaz. **Anayasaldzeni ykmaya teebbs suuna da teebbs olmaz. **Adil Yarglanmay etkilemeyeteebbs suuna da teebbs olmaz. nk bu sularn teebbs hali zaten bamsz bir suolarak kanunda tanmlanmtr. YCK nn crm kabahat ayrm terk ettiine dikkat edilmelidirCrmlere teebbs olurekli sulara tam teebbs mmkn m? (hareketle netice birbirine bitiikse hakaret) Hayr.Maddi sulara olur.

Not: YCK eksik teebbs tam teebbs ayrmn terk etmitir. Eksik teebbs tam teebbs kaldrld iin etkin pimanlk (ihtiyari ilevazgeme) teebbsn her aamasnda artk mmkndr.

YCKna gre teebbste ceza verilirken meydana gelen zarar ile tehlikeliliinarl dikkate alnmaktadr. Teebbs cezai sorumluluun alann genileten birmessesedir.

Kabahate teebbs kural olarak cezalandrlmaz(KK. m.13)

TRAK

*tirakten sz edebilmek iin sua itirak iradesi olmaldr. nk iradesiz su olmaz.*Yani itirakten sz edebilmek itirakilerin kural olarak daha ncesinde su ilemeye

dair bir anlama yapm olmalar gerekmez.

*Belirtilmelidir ki ayn suun gereklemesine sebebiyet veren tesadf birlemelerdede itirakten sz edemeyiz.

*Bir suun ilenilmesi iin bulunmas gereken zorunlu filler asndan da itirakten szedilemez. Yani zorunlu itirak teknik anlam ile itirak deildir.

*tirakten sz edebilmek iin itirakilerin su ilemeye ynelik olumlu katklarnnolmas gerekir.

*Ancak olumsuz bir durum tek bana bir sua itirak olarak deerlendirilemez. Ne varki olumsuz bir hareket itirak iin yeterlidir.

*tirak iin itirak saylan fiil ile gerekleen netice arasnda illiyet ba da olmaldr.*tirakten sz edebilmek iin tipiklik unsuru da gereklemelidir. Yani meydana

gelen netice kanunda belirtilmi itirak kalplarndan birine oturmaldr.*Eer asl failin hareketi hukuka uygun ise itirakinin hareketi de hukuka uygundur.

Yani bu halde de teknik anlam ile itirak yoktur.*Eer bir kimse ceza ehliyeti olmayan bir ocuu ya da bir akl hastasn ya da bir

hayvan ya da gerekte olmad halde sanki varm gibi bir hukuka uyguluk sebebinin


19/49


varlndan sz ederek bakalarn su ilemek halinde de itirakten sz edilemez. Yani buhallerin tmnde kullanc konumundaki kii gerekte sorumlu olur.

*CK asli feri itirak ayrmndan vazgemitir. Bu anlamda itirakte faillerin cezaisorumluluu tespit edilirken, gerekletirilen fiil zerindeki hkimiyet asl lt olarak gznnde bulundurulacaktr.

*Ayrca belirtilmelidir ki, CKna gre taksirli sulara itirak olmaz. tirak de cezaisorumluluun alann genileten bir messesedir.*Ayrca Yeni Ceza Kanunumuz zorunlu feri itirake ilikin bir dzenlemeye de yer

vermemitir.*Sua itirak etmi saylmak iin, suun icrasndan evvel olsun ya da suun icras

srasnda olsun, asl failin katkda bulunann hareketinden haberdar olmas gerekmez. Ancakbyle bir durumda, suun ilenilmesine katk salayan mterek fail olarak deil, yardm edenolarak sua itirak etmi saylr.

*Sua itirakten sz edebilmek iin, kasten ve hukuka aykr olarak ilenmi bir fiilinbulunmas gerekir. Yine itirakte, sua itirak eden herkes sair itirakilerin cezalandrlmasnnleyen kiisel nedenler gz nnde bulundurulmakszn kendi kusurlu fiili dikkate alnarak

sua itirak kapsamn da sorumlu tutulur ve buna gre cezalandrlr. (TCK son paragraftaaklanan durumu ballk kural olarak dzenlemitir m. 40)

*Mahsus sulara ancak mahsus suu ileyebilecek vasflara sahip kiiler mterek failolarak katlabilir. Bu vasflar tamayanlar zg suun ilenilmesine katkda bulunmularsaya azmettiren ya da yardm eden olarak sorumlu olurlar TCK. m. 40/2.

*Bir sua itirakten dolay sorumlu tutulabilmek iin sz konusu suun en azndanteebbs derecesinde bir su olmas gerekir TCK. m. 40/3.

*tirak halinde ilenilen sularda, gnll vazgememmkndr. Ancak gnllvazgeme halinde sadece gnll vazgeen sorumluluktan kurtulabilir. Ne var ki gnllolarak vazgeilen ksma kadarki fiillerin baka bir sua vcut vermesi halinde elbette kignll olarak vazgeen iin sorumluluk sz konusu olacaktr.

Kabahatlere de itirak mmkndr(KK. m.14).

DKKAT5237 Sayl Ceza Kanunu 765 Sayl Yasadan ayrlarak bu yasadaki

463.madde (Faili belli olmayan adam ldrme) hkmn kaldrmtr. Bubalamda 10 kii bir kimseyi ldrmek iin ate etmi fakat madura tek birkurun isabet ederek madur lmtr. Bu rnekte itirak kapsamnda mterekfail olarak herkes adam ldrmeden sorumlu tutulacaktr.

TRAK TRLER1) ve vasta salamak. Bir kiinin vasta salama saylmas iin asl failin hareketten nceolmas lazm.2) fiili dorudan doruya beraber ileyenler

b) Mzaharet ve muavenette bulunmak.Feri Manevi tirak:

a) Tevik = su ilemeye tevikb) Takviye = suu ileme kararn takviyec) Talimat vermekd) Vaad = muzaharet ve muavenette bulunma vaadi.

TRAKTE SIRAYET (ETK)


20/49


(Arlatrc/hafifletici nedenlerden dolay etki)

a) ahsa bal hafifletici nedenler. Dier ortaklara sirayet etmez

b) ahsa bal arlatrc nedenler. tirakten nce ve itirak annda bilinmek kayd ilesirayet eder.c) Fiile bal hafifletici nedenler. Bilinsin bilinmesin itirakiler yararlanr.

d) Fiile bal arlatrc nedenler. Fiilin ilenildii srada bilinmek kayd ile sirayet eder.

YCKna gre itirak e ayrlmaktadr.

Bunlar:1.Faillik (mterek Faillik)2.Azmettiren ve (Azmettirmeden sorumlu tutabilmek iin en azndan icrai

hareketlere balanlm olmas gereklidir.3.Yardm eden olarak dzenlenmitir.

MTESELSL SU(ZNCRLEME SU)

- Ayn suu ilemek amacyla hareket etmek gerekir.- Kanunun ayn hkmn ihlal etmek gerekir- Birden fazla hareket ile ihlal etmek gerekir- hlaller arasnda makul zaman aral olacak. (makul)- Sonuta tek su vardr, fakat ceza arlatrlr

rn: rak, ustann kasasndan 20 gn boyunca, her gn para almasBu tek (mteselsil) sutur. Ama failin cezas arlatrlr. Biri her gn gazetede sizi negatifyazyor.

*Kanunun ayn hkmn ihlal etmi olmaktan kast, ayn maddesini ihlal etmi olmakanlamna gelmez.

*Ayn madur zerinde ancak bir kez icra edebilecek sularda teselsliyet olmaz.*Su ileme karar ayn olsa da eer failler farkl ise mteselsil su hkmleri

uygulanmaz;

*Ancak eer bir fil ile birden fazla kiiye kar ayn su ilenilmi ise zincirleme suhkmleri uygulanr. (CKnn yenilii). Aslnda bu hal tipik bir zincirleme su deildir Fikriitiman ikinci fkras olarak dzenlenmesi daha uygun olabilirdi.

*Kasten ldrme, kasten yaralama, ikence, cinsel saldr, ocuklarn cinsel istismarve yama sularnda mteselsil su hkmleri uygulanmaz. Ancak 30.06.2005 deiiklii ilecinsel saldr, ocuklarn cinsel istismar sular bu kapsamdaki sular arasndankarlmtr. Yani artk cinsel saldr suu ile ocuklarn cinsel istismar sular dier artlarnda varl halinde mteselsil suun gereklemesine vcut verebilecektir.

*Ayn sua vcut veren hareketlerdeki okluk mteselsil suun gerekletii anlamnagelmez.

*Taksirli sularda teselsl olmaz.

*Maduru belli bir kii olmayan sularda da Mteselsil su hkmleri uygulanr.


21/49


* Kabahatler asndan mteselsil hkmleri geerli deildir. Yani her bir fiil ayrayr cezalandrlr. (KK. m.1)

NEML BR NOKTADA ZNCRLEME SULARININ BR KISMI TEEBBSAAMASINDA KALSA DA YNE ZNCRLEME SU HKMLERNN

UYGULANABLECENN UNUTULMAMASI.

TMASularn itimann istisnalara-Bileik Su (madde 42)b-Zincirleme su (madde 43-fkra l, 3)c-fikri itima (madde 43, fkra 2-3, 44)

FKR TMA- Tek kast- Tek fiil- Kanunun birden fazla hkm ihlal edilecek( birden fazla suun ilenilmesi YCK)- Tek sonu meydana gelecek- hlallerden en arnn cezas verilir.rn: bir babann 15 yandan kk kznn rzna gemesi. Ya da bir kimseyi yaralamak iinatlan yumruun ayn zamanda o kiinin gzndeki gzl de krm olmas

- *Kabahatler asndan da fikri itima hkmleri geerlidir (KK. m.15)- *Bir kimse bir fiil ile hem kabahat, hem de su ilemi ise yine fikri itimahkmleri kapsamnda sadece sutan cezalandrlr**Ancak, sutan dolay yaptrm

uygulanamayan hallerde kabahat dolaysyla yaptrm uygulanr (KK. m.15/3).

tiyadi Sulu: Bir suun kastl halini bir yl ierisinde ve farkl zamanlarda farkl kastlarlabirden fazla ileyen kii.

Mevsuf Su: Kendisinde arlatrc neden bulunan sulardr. Babay ldrme, Devletmemurunu ldrme gibi

Mahsus Su: Belirli zelliklere, sahip olanlar ancak suu ileyebiliyorlarsa. rn: zimmet

Mesafe Suu: Hareket bir yerde, sonu baka yerde gerekleiyorsa. gnderme

Mesafeli su: Su saylan fili ile netice yine farkl yerlerde gereklemektedir. Ancak buradahareket ile netice arasnda zaman aral vardr.

Muhtelit (karma) Su: Kanunun su tanmnda yer alan eylem zorunlu olarak baka (dahabasit bir eylemi) bir eylemi de ieriyorsa.

Mterakki = (Geitli Su): Kanunun su tanmnda yer alan daha ar eylemi ilemek iin,daha hafif eylemden gemek mecbur ise blnmesi mmkn. Adam ldrme = yaralamay daiine alr. Yaralamada kalmsa yaralamadan ceza verilir. Daha hafif cezay alr.

Mrekkep Su (Bileik Su): Bir su dier suun unsuru veya arlatrc nedeni ise. Bu trsularda itima hkmleri uygulanmaz.


22/49


Mtemadi Su: Belli bir sre devam etmek gerekiyorsa. Hrriyeti tehdit (kstlama)Balantl Su: Bir su ilemek iin baka bir su ilemek veya ilenilmi bir suu gizlemekiin baka bir su ilemek ya da ilenilen sutan hsl olan delilleri gizlemek iin,yakalanmamak iin baka bir su ilemek halleri birbirinin unsuru deilse balantl su sz

konusudur.

TEKERRRSuun cezasn arlatran TEK genel sebeptir. (artk deil YCK)

TEKERRRN ARTLARI*lk suun cezasnn ekilmi olmas (asl ceza) ya da yasal bir sebepten dm

olmas lazm;Artk ilk suun Cezasnn ekilmi olmasna gerek yoktur. ilk suun cezasnn

kesinlemi olmas yeterlidir. (YCK)

Asl ceza ekilecek ya da zel af veya zaman amndan decek (genel afta tekerrr olmaz,tm neticeleriyle su ortadan kalkar)

*Belli bir srede ikinci bir suun ilenmesi:Yani ilk suun cezasnn ekilmesinden itibaren 5 yldan fazla hapis cezalar iin 5 yl

iinde; 5 yl ve daha az hapis cezalarnda ya da **adli para cezalarnda ise 3 yl iinde yenibir su ilenilmesi halinde tekerrr hkmleri uygulanabilecektir. (CK).

Dikkat edilirse tekerrr hkmlerinin uygulanabilmesi iin mahkm olunan cezanninfaz edilmi olmas gerekmemekle beraber, tekerrr hkmlerinin uygulanabilmesi iin szkonusu olan 3 ve 5 yllk sreler, cezann infazndan sonra ilemeye balayacaktr.

DKKATYEN CEZA KANUNUNA GRE, U HALLERDE TEKERRR HKMLERUYGULANMAYACAKTIR

a) nfaz sresinin zerinden be yl veya yllk sreler gemi ise,b) lk su kastl ikinci su taksirli bir su ise,c) lk su taksirli ikinci su kastl bir su ise,d) Tekerrre esas alnacak su srf askeri bir su ise,e) Kasten ldrme, kasten yaralama, yama, dolandrclk, uyuturucu veya

uyarca madde imal ve ticareti, para ve kymetli damgalarda sahtecilik sular hariolmak zere yabanc lkelerde verilen hkmler,

f) Tekerrre esas alnacak suu iledii srada 18 yan doldurmam kiilerhakknda verilen cezalar, tekerrre esas olmazlar.

g) Genel afh)Disiplin hapsine dair mahkmiyet hkmleri tekerrre esas olmaz (CMK.

m. 2/3-h)

TEKERRRN ETLER

1) Genel (Mutlak) / zel (Mukayyet) Tekerrr: Tekerrr Hkmlerin uygulamas iinilenen sularn cinsinin ayn olmas gerekmiyorsa mutlak tekerrr; gerekiyorsa zel tekerrr

(mukayyet). Bizde kural olarak mutlak tekerrr geerli.


23/49


2) Tekerrrn Tekerrr: lenilen sularn cinsleri ayn olacak.( Yeni Ceza Kanunutekerrrn tekerrrne yer vermemitir)3) Gerek / Mefruz Tekerrr Ayrm: Tekerrr uygulamas iin kesinlemi birmahkmiyet hkm ya da ekilmi olmas gereken bir ceza sz konusu ise gerek,gerekmiyorsa mefruz.

4) Sreli / Sresiz Tekerrr Ayrm: Tekerrr hkmleri cezann ekilmesinden belli birsre gemesi dahilinde sz konusu ise sreli, her zaman sz konusu ise sresiz. Bizde srelitekerrr benimsenmi.5) Milli / Milletler Aras Tekerrr: Eer tekerrr hkmleri uyg. se lke mah. Kararlardikkate alnyorsa milli; lke d mah. Kararlar da dikkate alnyorsa milletler aras tekerrrsz konusudur. Bizde tekerrr benimsenmitir.

*Ancak; *kasten ldrme, *kasten yaralama, *yama, *dolandrclk, *uyuturucumadde ile alakal sular *parada ve kymetli damgalarda sahtecilik sularnda Milletlerarastekerrr esas alnr(CK)

NOT

YCK Tekerrr cezay arlatran sebep olmaktan karmtr. Tekerrrhkmlerinin uygulanabilmesi iin ekilmesi art olan bir cezaya gerek yoktur. Bir kimsenin 18 yandan evvel iledii sular ile 18 yandan sonraki yalardailedii sular tekerrrde bir birlerine esas olamaz. Tekerrr cezay arlatran bir sebep olmaktan karlp bir infaz rejmi halinegetirildii iin, bir kimsenin iledii ikinci su iin hapis cezas ile adli para cezasseenek yaptrmlar olarak ngrlm ise hkim adli para cezasn tercih

edemeyecektir. Tekerrr hkmleri *itiyadi sulu, *suu meslek edinen ve *rgt mensubukiiler iin de tatbik edilir.

MKERRR OLMANIN SONULARI

a) Verilen cezada bir art yaplmaz,b) Sua konu ceza, hapis cezas ve adli para cezas olarak seimlik ekilde

ngrlm ise hapis cezas uygulanr,c) Hkml hakknda mkerrerlere zg infaz rejimi uygulanr,d) Hkml hakknda denetimli serbestlik hkmleri uygulanr.

Mkerrir hakknda tm bu dzenlemelerin uygulanabilmesi iin, karar verenmahkemece sann bu durumu tespit edilir ve kararda sank hakknda mkerrerlere zginfaz rejiminin ve cezasnn infazndan sonra denetimli serbestlik tedbirinin uygulanacabelirtilir (m.58/7).

TECL (ERTELEME)*Hkmlyle belli sre tannarak bu sre ierisinde su ilemezse hi ilememi

saylmas hali. lerse hem eski hem yeni suun cezasnn verilmesi. (Eski CKya gre)*AncakYCKasndan tecil koullu af olmaktan karlmtr. Yani deneme sresi

ierisinde su ilenilmemi olmas halinde hi su ilememi saylmama diye bir ey szkonusu olmayacak, anacak deneme sresi ierisinde cezas ertelenen kimse, ayet hkiminkendisine ykledii ykmllklere uymamakta srar etmemi ise ya da kastl bir su


24/49


ilememi ise bu durum, sadece ertelenen cezann infaz edilmi olmas sonucunudouracaktr.

*Yani YCKasndan tecil sresinde su ilenilmemi olunmas halinde cezasertelenen kiinin cezas sadece infaz edilmi saylacaktr. Bunun dnda mahkmiyetin diersonularnn geerlilii devam edecektir.

ERTELEMENN ARTLARI:1) Bir kimsenin ertelemeden faydalanabilmesi iin daha nce adliye mahkemelerince paracezasndan bakasna arptrlmam olmas gerekir. (Daha nce kastl bir sutan dolaysresi aydan fazla hapis cezasna mahkm olmam olanlar Yeni Ceza Kanuna gretecilden yararlanabilecektir).Yeni dzenlemede bu cezann infaz edilmi olmas artyoktur. Kiinin byle bir cezay almas yeterlidir. Yeni dzenlemede erteleme bir infaz rejimiolarak kabul edildiinden kiinin ald nceki ceza ertelenmi olsa bile aydan fazlasreli ise ikinci cezann ertelenmesine engel tekil edecektir.Peki daha nceki ceza paracezasna evrilmise! Bu engel deil. Bunlarda tecilden yararlanr.2)Hkmlnn yarglama srecinde gsterdii pimanlk dolays ile su ilemeyecei

konusunda mahkemeyi olumlu bir ekilde etkilemeli.

Erteleme kural olarak blnemezBiri 8 ay hrriyeti balayc cezaya arptrlrsa, 4n erteledik 4 almaz denemez hepsiertelenir.

Dier mahkmiyetlerin ertelenmemesi ne anlam gelir.rn: 5 yldan fazla hrr. ba . ceza aldysa, memur olunamaz. Ek cezalar ertelenedebilir,ertelenemeyedebilir.

Erteleme kiisel cezalarn denmesi artna balanabilir mi? Evet.Erteleme emniyet tedbirlerinde olamaz.

rn: Akl hastal dolaysyla tedavi grdrlmesi, ufak yata olduu iin slah evinegnderilmesi.

ERTELENMES MMKN OLMAYAN CEZALAR

- Devletin Alaca Tazminat, para cezalar- Emniyet tedbirleri ertelenemez- Bulundurulmas yasak olan eylerin msaderesine ilikin karar ertelemez. Eroin, kaak silahertelenemez.- Yarglama giderlerinin tahsili de ertelenilemez

ERTELEMENN SONULARI

Eer bir kimse bir kabahatten hkm giymise, o tarihten itibaren 1 yl iinde yeni bircrm ilerse, erteleme der. lemezse hi su ilememi saylr.(Eski CKya gre)Crmlerden dolay hkmden sonra 5 yl iinde yeni bir su ilerse erteleme der.lemezse hi su ilememi saylr.(Eski CKya gre)

Not: Bu sreler YCKda 1-3 eklinde dzenlenilmitir

Yeni Ceza kanuna gre sadece hapis cezalar ertelenebilir. Adli para cezalar (Gerekhapis cezasyla birlikte ve gerek yalnz olarak adl para cezasna mahkmiyet

durumunda, adl para cezasnn ertelenmesi mmkn deildir) ve emniyet tedbirleri vedisiplin hapsine ilikin mahkmiyet hkmleri(CMK. m.2/3-h) ertelenemez.


25/49


Yeni Ceza kanuna gre sresi iki yla kadar olan hapis cezalarnn ertelenilmesimmkndr.

Ancak taksirli sularda sre ne kadar fazla olursa olsun erteleme mmkndr. Yalnzbu son ifade bilinli taksiri kapsamaz.

YCKna gre daha nce sadece kastl bir sutan dolay aydan fazla hapis cezasna

mahkm olmak tecilden istifade etmeye engeldir.YCKna gre daha nce taksir sonucu ilenilen bir filden dolay hkm giymi olmaktecilden istifade edebilmeye engel deildir. Bilinli ya da bilinsiz taksir arasnda bu anlamdafark yoktur.

YCKna gre tecil koullu af olmaktan karlmtr. Yani eskiden olduu gibi tecilsresi ierisinde su ilenilmemi olmas halinde hi su ilememi saylmak artk sz konusudeildir.

Buna gre tecil sonucu sadece infaz edilmi saylan ceza dier artlar da varsatekerrrde dikkate alnabilecei gibi yeniden ertelemeden istifade etmede de engelolabilecektir.

YCKna gre deneme sresi ierisinde kastl bir su ilenilmemi olmas veya

hkimin uyarlarna ramen hkimin tecilden istifade edene ykledii ykmllklere aykrhareket etmemekte srar edilmemi olunmas halinde, sadece ceza infaz edilmi saylacaktr.

Yani tecil edilen ceza tekerrr hkmleri balamnda dikkate alnabilecei gibi,yeniden su ilenilmesi halinde tekrar tecilden istifade etmekte de engel olabilecektir.

ADL TEVBH (YARGISAL KINAMA)Hkim, su ileyen kimseye ceza vermeksizin onu durumada uyararak, knayarak salvermesi- lenen suun cezas 3 ay hapsi gememelidir.- Olayda takdir-i hafifletici nedenler bulunmas- Daha nce herhangi bir crmden veya 3 aydan fazla hafif hapsi gerektiren bir kabahatten hkm giymemiolmas-arldnda mahkemeye gelip, adli tevbih iradesini de saygyla karlamaldr.

YCKda bu messeseye yer verilmemitir.

ARTLI SALIVERMECezasn ekmekte olan hkmly ceza sresi dolmadan serbest brakmak

ARTLARI1) Hkml mahkm olduu cezann belli bir ksmn ekmi olmal

Arlatrlm mebbet hapis cezasna mahkm olanlar cezalarnn 30 ylnMebbet hapis cezasna mahkm olanlar cezalarnn 24 ylnSreli hapis cezalarndan biri ile mahkm olanlar ise cezalarnn 2/3n infaz

kurumlarnda geirmi olmalar gerekir.

2) Hkmlnn iyi hal gstermesiKim karar verir (artl salvermeye) . Hkm hangi mahkeme vermi ise.

DKKAT!Not:

Devletin gvenliine, ya da anayasal dzene veya milli savunmaya kar su ilemiolmas sebebi ile arlatrlm mebbethapis cezasna arptrlanlar hakknda artlsalverme hkmleri uygulanmaz (CGTHK. m. 107/16)

Sulu iin tekerrrn tekerrr hali sz konusu ise artl salverme hkmleri

uygulanmaz(CGTHK. m. 108/3)


26/49


Cezalar kolaylatrlm hapse evrilenler iin artl salverme hkmleri tatbikedilmez. Yani cezalar zel infaz rejimine gre ektirilmesine karar verilenler hakknda daartl salverme hkmleri uygulanmaz(CGTHK. m. 110/5)

Haklarnda dnm uygulanlanlar iin, yani rnein hapis cezas para cezasnaevrilenler iin de artl salverme hkmleri uygulanmaz(CGTHK. m.106/9)

TMK kapsamndaki sularda tekerrr hali sz konusu ise artl salverme hkmleritatbik edilememekteydi. Ancak artk byle bir kstlama sz konusu deildir.Mahkm olduu adli para cezasn demedii iin adli para cezas hapis cezasna

evrilenler de artl salverilme hkmlerinden istifade edemez.Disiplin hapsine dair mahkmiyetler iin artl salverme hkmleri geerli deildir

(CMK. m. 2/3-h).

MEMNU HAKLARIN ADES (Yasak Haklarn Geri Verilmesi)1) Srekli mahrumiyetlerin yeniden iadesi iin sz konusudur. Yani kamu hizmetlerine girmekten sreklimahkmiyetler ve dierlerinde iletilir.- Sreli mahkmiyetlerde mmkn deil. Zaten sre bitince hakkn geri gelir.Dier ehliyetsizlik: 5 yldan fazla ceza alanlar knca vasi olamazlar.Ancak mr boyu yasaklklar iin sz konusudur.2) Talep: Birinin istemesi lazm.3) Asl cezann ya ekilmi olmas ya da yasal (zel af-zaman am)sebepten dm olmas gerekir.Ceza sona ermeden bu yola bavurulmaz. Bu artlar olsa bile hemen ilemez. Eer ceza ekilecekse, bu tarihtenitibaren 3 yl beklememiz gerekiyor. (zel afla ortadan kalkmsa yine 3 yl)Eer ceza zaman am ile ortadan kalkmsa bu tarihten itibaren bekleme sresi 5 yldr. Asl ceza + 3 yl = zelaf. Asl ceza + 5 yl = zaman amBu srelerin mkerrir / tekerrr halinde su ileyenler iin 2 kattr.4) yi Hal art: Pimanlk gstergesi5) Yarglama masraflarnn denmesi (ertelenmesi yasak)6) Eer hkm olunmusa ahsi haklarn denmesi gerek. Tazminat demen itenmise dersin. (ahsi haklarn

denmesine ilikin hkm) bakalarna ceza verme biimindeyse.Not:

Yeni Ceza Kanununda bu messeseye yer verilmemitir. nk Yeni Ceza Kanunumuz asndan bir kimsenin bir haktan mr boyu mahrumiyetini

gerektiren bir meyyide sz konusu deildir. Bu anlamda memnu haklarn iadesine sadece mr boyu mahrumiyeti gerektiren haklar konu

olabileceinden ve Yeni Ceza Kanunumuz da bu tr mahrumiyetlere yer vermediinden artk bumessese zaten konusuz kalmtr.

Yani Yeni Ceza Kanunu asndan bir kimsenin iledii bir su sebebi ile mahrum kalaca hakiin mahrumiyet sresi, mahkm olduu sunun cezasnn infaz edilmesine kadar ya da ayet cezainfaz edilememi ise mahkm olduu suun cezasnn ceza zamanam sresi doluncaya kadardevam eder

CEZALAR

- Kanunsuz su ve ceza olmaz- Herkese eit ekilde ceza hukuku hkmleri uygulanr.- Sularn ve cezalarn ahsilii- Hrriyeti balayc cezalar ancak yargsal bir kararla ceza verilir. dari kararla verilemez.EMNYET TEDBR / CEZALARCeza: nemli olan kusurluluktur.E.T: Tehlikelilik (ileride tehlike oluturmamas iin kusurlu olduu iin deil)Ceza: Ceza madden hrriyeti kstlayarak yerine getirilirE.T: Tedavi ve yeniden hayat kazandrma amac ile tatbik edilir.Ceza: Teebbs ya da ilenilmi sua ihtiya vardr.Et: Suun ilenmesine gerek yokCeza: Af ile ortadan kaldrlabilir.E.T: Af sz konusu kural olarak olmaz


27/49


Cezalar

CRM KABAHAT- idam - hafif hapis- ar hapis - hafif para cezas- hapis - belli meslek ve sanatn tatil edilmesi

- ar para cezas- kamu hizmeti srekli mahrumiyet2001 Anayasa deiiklileri ile idam yalnzca:SavaYakn SavaTerr sular ile snrlanm idi. Ancak8 Austos 2002 de karlan kanunla idam sadece SAVA halinde sz konusudur.dam versen temyize tabidir. stemesen de temyiz edilir. nfaz iin meclisin karar gerekir sonra infazgerekleir.

A) Ar Hapis Cezas

a) Mebbed(mr boyu) b) Muvakkad(sreli-geici) 1 yldan 24 yla kadarB) Hapis Cezas: 7 gnden 20 yla kadar Hcre hapsi yokturC) Hafif Hapis: 1 gnden 2 yla kadarD) Para Cezalar: - Devletin urad zararlardr.

- Tekerrr yznden de arttrlamazlar- Ya kkl nedeniyle indirilemezler- demedikleri takdirde hrriyeti balayc cezaya evrilir. Ancak 15 yandaki kk

ocuklarn cezas istisna dierleri iin bu ceza 3 yl aamaz.(banka hortumcusu en fazla 3 yl yatar.)- Tahsil edilmeleri ..K ya gre deil A.A. T.U.H.K ya gre yaplr.- Ertelenmeleri yasaktr yani tecil edilemezler

Belli Bir Meslek ve Sanatn Tatili: 3 gnden az, 2 yldan fazla olamaz. Devletin gzetiminde yaplan serbestmeslke erbaplarna verilir. Doktor, avukat gibi.

YCKDA SU N NGRLEN YAPTIRIMLAR:

Cezalar Ve Gvenlik Tedbirleri Olarak kiye Ayrlr

1.CEZALAR

1.1.HAPS CEZALARI

1.1.1.Mebbet hapis Cezalar:

a)Arlatrlm mebbet hapis. dam cezas yerine getirilen bir cezadr.

b)Mebbet hapis

1.1.2. Muvakkat ( Sreli) hapis Cezalar:

a)Sreli hapis cezas

b)Ksa sreli hapis cezas

Sresi bir yldan azolan cezalara ksa sreli hapis cezas denir.


28/49


Ksa sreli hapis cezalarnn adli para cezasna evrilmesi mmkndr. evrilme halindemahkmiyet evrilen ceza olarak sicile geer.

Daha nce hapis cezasndan dolay mahkm olmam olanlar iin 30 gn ya da dahaaz sreli hapis cezalarnn adli para cezasna ya da sair tedbirlerden birine evrilmesi

zorunludur. 18 yan gemeyenler ile 65 yan geenler iin 1 yl veya daha az sreli hapiscezas almam olmak halinde de ayn durum geerlidir.

Eer bir su iin hapis cezas ile adli para cezas seenek olarak ngrlmse ve bucezalardan hapis cezas tercih edilmise, artk adli para cezasna evrilemez.

Taksirli sularda sre ne kadar fazla olursa olsun para evrilme mmkndr. Ancak budurum bilinli taksir hali geerli deildir.

Sreli hapis cezasn gerektiren bir sutan dolay belirlenen sonu ceza, otuz yldanfazla olamaz (TCK. m. 61/7).

Adli para cezas:

*Be gnden az yediyzotuz gnden fazla olamayan cezalar iin sz konusudur.*Hkim suu ileyen kiinin ierisinde bulunduu artlar tespit ederek her gn karl iin

20. YTLden az, 100 YTLden fazla olmamak kayd denecek para cezasnn miktarn tespiteder.

*Daha sonra da tespit edilen miktar ile evrilecek cezann gn says arplmak sureti iledenecek para cezas tespit edilir.

*Kesinlemelerinden itibaren denmesi iin mahkma 1 yl sre verilebilir.

*Ya da taksitlendirilebilirler.*Ancak taksit sresi iki yldan fazla olamaz*Taksit miktar da drtten az olamaz.*Yine de denilmez ise hrriyeti balayc cezaya evrilirler.*Adli para cezas yerine hapis cezas gemez. **Bu nedenle adli para cezas hapis cezasnadeil, hapse (hrriyete balayc cezaya ) evrilir.*Disiplin hapsine dair mahkmiyet hkmleri adli para cezasna evrilemez. (CMK. m. 2/3-h)*Bu artk disiplin hapsidir. artl tahliye hkmleri uygulanmaz. Hkml para cezas yerinehapis yattnda da o hala para cezasn infaz eden bir kii durumundadr. Bu nedenledir kiparay dediinde hapisten kabilir ve yeniden bir su ilediinde nceki cezas para cezaskabul edilerek ilem grr.

*nemli olan dier bir noktada, adli para cezasnn denmemesi halinde hkmlnnyataca miktar adli para cezasn hesaplanmasnda dikkate alnan gn miktar olacaktr.

2.GVENLK TEDBRLER

*Kasten ilenmi bir sutan mahkmiyetin kanuni neticesi olarak uygulanabilir.*Dolaysyla hapis cezas zorunluluu getirildiinden, adli para cezalarna

hkmedilmesi halinde bu tedbirler uygulanamayacaktr,*Yine kasten denildiinden dolay taksirli sular bakmndan da gvenlik tedbirleri

uygulanmayacaktr.*Ceza ertelenilmi ya da mahkm koullu salverme hkmleri kapsamnda serbest

braklm ise yine emniyet tedbiri olarak ngrlen mahrumiyetin kanuni neticeleri devameder.


29/49


*Ancak ksa sreli hapis cezas ertelenmi olanlar ile fiili iledii srada 18 yandoldurmam olanlar iin, ilenilen suun kanuni neticesi olarak (kamu hizmetlerinegirmekten, semen olmaktan, milletvekili olmaktan, belediye bakan olmaktan mahrumiyetcezalar gibi) emniyet tedbirine hkmedilmez.

*Yani ksa sreli hapis cezasnn ertelenmi veya fiili iledii srada l8 yan

doldurmam olan kimseler hakknda l. fkradaki (a) Srekli, sreli veya geici bir kamugrevinin stlenilmesinden; bu kapsamda, Trkiye Byk Millet Meclisi yeliinden veyaDevlet, il, belediye, ky veya bunlarn denetim ve gzetimi altnda bulunan kurum ve ku-rulularca verilen, atamaya veya seime tbi btn memuriyet ve hizmetlerde istihdamedilmekten, b) Seme ve seilme ehliyetinden ve dier siyas haklar kullanmaktan, c) Velayethakkndan; vesayet veya kayymla ait bir hizmette bulunmaktan, d) Vakf, dernek, sendika,irket, kooperatif ve siyas parti tzel kiiliklerinin yneticisi veya denetisi olmaktan, e) Birkamu kurumunun veya kamu kurumu niteliindeki meslek kuruluunun iznine tbi bir meslekveya sanat, kendi sorumluluu altnda serbest meslek erbab veya tacir olarak icra etmekten)gvenlik tedbirlerine hkmedilmeyecektir. Burada emredici bir hkm bulunmaktadr. A-Yani bir yla kadar olan hapis cezalar ertelenmi ise, o kii hakknda gvenlik tedbirlerine

hkmedilmeyecektir. B- Gvenlik tedbirleri 18 yandan kkler hakkndauygulanamayacaktr.

*Su ileyen iin ngrlen mahrumiyetler, mahrumiyeti gerektiren mahkmiyetininfazna kadar devam eder.

*Yeni dzenlemede gvenlik tedbirleri belirli sreler iin ngrlm olduundan, busrelerin dolmasyla ya da belirtilen artlarn gereklemesiyle tedbirler kendiliindenkalkacaktr.

*Yani kiinin yasakllk hali srekli deildir. Ceza devlet eliyle kiiye ktlk yapmakdeildir. Kii cezasn bihakkn ekmise artk toplumla barm demektir.

*Cezalandrlmakla gdlen ama, iledii sutan dolay etkin pimanlk duymasnsalayp tekrar topluma kazandrlmas olduuna gre, sua bal hak yoksunluklarnn dabelli bir sre ile snrlandrlmas gerekmitir.

*Yeni sistemde kiinin cezadan kamasnn nne geilmeye allmtr. Kii bir annce cezasn ekmeli ki, yoksun olduu (rnein velayet hakk gibi) haklar tekrarkullanabilsin. Bu nedenle cezann infaz tamamlannca madde metninde yer alan hakyoksunluklar da sona erecektir (m. 53/2).

*Dikkat ve zen ykmllne aykr hareket etmi olmak gibi bir fiil sonucu kiitaksirli bir sutan mahkm olursa, 3 aydan az yldan fazla olmamak kayd ile icra ettiimeslek ve sanat icra etmekten men edilmeye ya da src belgesinin geri alnmasna karaverilebilir.

*YCK asli - feri ceza ayrmn kaldrmtr.

*Yeni Ceza Kanunumuza gre; msadere, kazan msaderesi ve sadece yabanclariin yurt dna karlma eklinde uygulanabilecek emniyet tedbirleri vardr.

*** Kabahatler karlnda uygulanacak olan idar yaptrmlar, idar paracezas ve idar tedbirlerden ibarettir (KK. m16).

FERT VE DEVLET ARASINDA CEZAHUKUKU LKSN SONA ERDREN HALLER

1) LM*Eer su ileyen kii hakknda henz kamu davas almadan lrse len kii

hakknda takipsizlik karar verilir. ayet kii dava aldktan sonra lrse dava der.*Bir kimsenin lm o kii hakknda hukuk davas almasna engel deildir


30/49


*tirak halinde ilenilmi olan sularda eriklerden birinin lm dier erikler iin dedavann dmesini gerektirmez.

*Bir kimsenin lm lmden kesinleen yarglama giderlerinin denmesine engeldeildir. Msadere ve yarglama giderine ilikin olup, lmden nce kesinlemi bulunanhkmlerde infaz kabiliyeti bulunmaktadr. Bunlar nasl infaz olunacak? Terekeyi

reddetmeyen miraslardan tahsil edilecektir.

2) AF*ster zel af olsun ister genel af olsun, bu yetki Trkiye Byk Millet Meclisine aittir.* Yine ister zel af olsun ister genel af olsun, af kanunu ancak TBMM ye tam

saysnn 3/5inin oyunun olumlu oyu ile gerekleebilir. (2001 Anayasa deiiklii)*2001 Anayasa deiikliklerinden sonra artk terr sularnn da aff mmkndr.*Ancak Anayasann 169. maddesine gre orman sularnn aff mmkn deildir.*Aff genel af- zel af olarak tasnifi affedilenlerin saysna gre deil, affn dourduu

sonulara gredir.*Bu anlamda kamu davasn ve hkmll btn neticeleri ile ortadan kaldran affa

genel af denir.*Ancak sadece cezay azaltan, deitiren, ortadan kaldran ya da adli para cezasna

eviren affa ise zel af denir.*Bir sula alakal zel afkarlm olmas, o su sebebi ile sz konusu olan emniyet

tedbiri balamndaki mahrumiyetlerin de hukuki sonularn dourmaya devam etmesinemani deildir. Ayrca zel af sadece hapis cezalar iin karlabilir.

*ster genel af olsun ister zel af olsun, hukuk davas almasna engel deildir.*Genel af yarglama giderlerin dahi denmesine engel olduu halde, zel af engel

deildir.*ster genel af olsun ister zel af olsun, af kanunu karlncaya kadar denen para

cezalarnn iadesini gerektirmez.*Genel affa uram bir su tekerrrde dikkate alnmayaca gibi, tecilde de tecildenyararlanmaya mani deildir. Ancak zel af halinde bu sylenenlerin tersi geerlidir.

*Ayrca ve aka belirtilmedii mddete af disiplin cezalarn kapsamaz.*Cumhurbakan da yrtme ile ilgili yetkileri kapsamnda ve sadece yallk, sakatlk

ve srekli hastalk sebeplerinden birine istinaden af yetkisini kullanabilir. AncakCumhurbakannn sz konusu bu af yetkisi zel af olarak sonu dourur.

YCKna gre zel af sadece hapis cezalar iin geerlidir.

3) ZAMAN AIMIZaman am dava zaman am ve ceza zamanam olarak ikiye ayrlr

3.1.DAVA ZAMANAIMI:Belirli bir sre getikten sonra Dava atn, yargladn, ceza verdin. Ceza verme hakkn

ortadan dava ama hakkn biterse kalkarsa ceza zaman am

*Zamanamn hkim resen dikkate alnr.*Zamanamndan feragat mmkn deildir.*Btn sular ve cezalar iin zamanam vardr.*Ancak yurtdnda ilenmi olmak ya da mahkm olmu olmak kayd ile mebbet

hapis cezalar ile 10 yldan fazla hapsi gerektiren hapis cezalar zamanamna uramaz.


31/49


*Bir suun ceza kanununa gre zamanamna uram olmas, sz konusu bu susebebi ile tazmini lazm gelen zararlarn da Borlar Kanunu asndan zamanamna uradanlamna gelmez.

*Zamanam sresi tespit edilirken su iin kanunda belirtilmi cezann st snrnaitibar edilir.

*Eer bir su iin hapis cezas ile adli para cezas seenek olarak ngrlm ise hapiscezasna itibar olunur.

*Zamanamnn balamas; tamamlanm sularda suun ilenildii gnden itibaren.teebbs halinde kalan sularda son icra hareketinin yapld gnden itibaren. mtemadisularda kesintinin gerekletii gnden itibaren, zincirleme sularda son suun gerekletiignden itibaren, ocuklara kar nfuz sahibi kiilerin yani veli ya da vasinin iledii sulardaocuu 18 yan bitirdii gnden itibaren dava zamanam ilemeye balar.

*Ceza zamanam ise hkmn kesinletii ya da infazn her hangi bir ekildekesintiye urad gnden itibaren ilemeye balar. Ayrca cezaya bal ve hkmde belirtilen

hak yoksunluklar da en fazla ceza zamanam sresi doluncaya kadar devam eder.

Zamanamnn durmas: durdurucu sebep gerekleinceye kadar ileyen zamanamyanmaz sz konusu sebep ortadan kalknca kald yerden devam eder.

Zamanamnn Kesilmesi: Zamanamn kesen sebep ortaya kncaya kadar ileyensrenin yanmas ve srenin 0dan balamas durumu sz konusudur.

Dava Zamanamn kesen sebepler

YCKna gre ise dava zamanamn kesen sebepler:a. phelinin savc tarafndan ifadesinin alnmasb. phelinin savc tarafndan sorguya ekilmesic. Sann savc tarafndan ifadesinin alnmasd. Sann savc tarafndan sorguya ekilmesie. Sank ya da phelinin tutuklanlmasf. Sank ya da pheli hakknda iddianame dzenlenilmesi

Not: Yrrlkten kaldrlan 765 sayl Ceza Kanununda dava zamanamn kesensebepler olarak saylan; yakalama mzekkeresi (tutana), zorla getirme (celbname)5237 sayl Yani Ceza Kanununda dava zamanamn kesen sebep olarak ye almamtr.

*Dava zamanamn kesen sebepler dolays ile zamanam sresi en ok asl sreninyarsnn eklenilmesi ile elde edilecek sre kadar olabilir.

*tirak halinde ilenilen sularda eriklerden biri iin zamanamn kesen bir sebep,hakknda hibir ilem yaplmam dier erikler iinde zamanamn keser.

*Ancak bu iki ifade sadece dava zamanamnn kesilmesi iin geerli olup cezazamanamnn kesilmesi iin geerli deildir.

*Yani ceza zamanamnn kesilmesi hallerinde maksimum sre ngrlmedii gibi,ceza zamanamnn kesilmesi ahsidir.

*Cezaya bal hak yoksunluklar en ok ceza zamanam sresi doluncaya kadar

devam edebilir. Memnu haklarn iadesine yer verilmemesinin sebebi de zaten CKnn buyndeki bir dzenlemesidir.


32/49


B) Dava Zamanamn Durduran Sebepler

1) zin2) Karar

3) Bekletici mesele4) Kanunen hakknda kaak olduuna karar verilen kii hakknda bu karar kaldrlncayakadar (CKile eklenildi)5) Uzlatrma sresince de zamanam durur

3.2.CEZA ZAMANAIMI

- Cezann infaz edilmeye balanlmas- Cezann infaz iin mahkmun yakalanmas- Cezann infaz iin yetkili makamlarn yapt tebligatlar- ceza verilmi, zamanam ilerken mahkm olduu su cinsinden baka bir su ilenilirse

ceza zamanam kesilmi olur. (CKna gre st snr iki yldan fazla hapsi gerektirenkastl bir suun ilenilmesi)-Ayn fiilden dolay tekrar yarglamay gerektiren hallerde, mahkemece bu husustakitalebin kabul edildii tarihten itibaren fiile ilikin zamanam sresi yeni batan ilemeyebalar (TCK. m.66/5).

Cezann bir ksm infaz edildikten sonra mahkm kam ise, Ceza zamanam sresiasl mahkmiyet sresine gre deil, infaz edilen ksmn mahsup edilmesinden sonra gerikalan sreye gre hesap edilir. Bir suun cezasnn zamanamna uram olmas o suun faili asndan suun hi

ilenilmemi olduu anlaman gelmez. Suun cezasnn ceza zamanamnn dolmu olmas sadece bir infaz engeldir. Bunundnda rnein tekerrr hkmlerinin tatbikinde, hakeza erteleme hkmlerinin tatbikindezamanamna uram ceza dikkate alnr.

4) KYET*Aslnda btn sular Devlete kar ilenilmi oluu iin toplumsal dzeni salamakla

ykml devlet, savcs aracl ile btn sularn takibini resen yapar.*Ancak yle baz sular vardr ki bu tr sularda sutan zarar gren ikyet hakkn

kullanmad mddete devletin savcs kendiliinden harekete gemez. ikyetten szedebilmek iin ikyete tabi bir suun da bulunmas gerekir.

* ikyet hakk ahsa sk skya bal haklardan olup sutan zarar grene aittir.ikyet yazl, ya da yazya geirilmek zere szl olarak yaplr.

*ikyet savcya, hkime, mahkemeye ya da bu makamlara iletilmek zere kollukmakamlarna, valilie, kaymakamla, bucak mdrlne, yurt dnda da konsolosluklarayaplabilir.

*ikyet hakk fiilin ve failin renilmesinden itibaren 6 ay ierisinde kullanlmaldr.*Bu 6 aylk sre zamanam sresi olmayp hak drc sredir. Yani hkim

tarafndan resen dikkate alnr.*Belirtmeliyiz ki ikyet hakknn kullanlmas iin hem fiilin hem de failin

renilmesi gerekmez. Fiilin renilmesi yeterlidir. Filin ve failin renilmesi sreninbalamas asndan nem arz eder.

*ikyete konu su zamanamna uramam olmak kayd ile fiil ile fail ne zamanrenilmi ise ikyet sresi de o zaman balar.


33/49


*Kullanlan ikyet hakknn geri alnmas mmkndr. Ancak geri almann geerliolabilmesi iin ikyet edilen kiinin de muvafakati gerekir.

*ikyet geri alnrken ikyete konu su sebebi ile tazmini lazm gelen zararlaraynelik tazminat davas ama hakkndan da feragat edildii aklanlmam ise, ikyetin gerialnmas sz konusu bu tazminat haklarndan da vazgeildii anlamna gelmez.

*Hkm kesinleinceye kadar ikyetin geri alnmas mmkndr. Hkmnkesinlemesinden sonra ikyetin geri alnm olmas verilen cezann infazna mni deildir.*Eer ikyet hakk olanlar birden fazla ise bulardan birinin ikyet hakkn kullanm

olmas dierlerinin de kulland, hakeza tmnn ikyet hakkn kullanm olmas halindeilerinden birinin ikyetini geri almas hepsinin ikyetini geri ald anlamna gelmez.

*Fakat ikyet edilebileceklerin birden fazla olmas halinde bir kiinin ikyetedilmesi dahi herkesin ikyet edildii, ayn ekilde herkesin ikyet edilmi olmas halindebir kii hakknda ikyetin geri alnmas herkes hakknda ikayetin geri alnd anlamnagelir.

*Uzlama kapsamndaki sularda, taraflar anlarlar ise savc dava amaz, ayet davaalm ise hkim davann drlmesine karar verir(CK)

*tirak halinde ilenilen sularda taraflardan birinin ikyet sresini geirmi olmasdierlerinin de geirmi olmas sonucunu dourmaz (CK)

5) NDEME

*Uzlama kapsamndaki sular ndemeye konu olamaz.*Disiplin hapsine ilikin mahkmiyet hkmleri ndmeye konu olamaz (CMK. m.

2/3-h).*Adli para cezalar ndemeye konu olabilir.

*Hapis cezalarnda ise st snr ay amayan hapis cezalar ndemeye konuolabilir.*ndemeye uyulmas halinde savc kamu davas amaz. Dava alm ise yine

ndemeye uyulmas halinde hkim davann drlmesine karar verir.

6)UZLAMA

*Cumhuriyet savcs, yaplan soruturmann durumuna gre, kanunun uzlama yaplabilmesiolanan verdii hllerde, faili Kanunun ngrd usullere gre davet ederek sutan dolay

sorumluluunu kabul edip etmediini sorar.*Fail, suu ve fiilinden domu olan madd ve manev zararn tmn veya bunun byk bir

ksmn demeyi veya zararlar gidermeyi kabullendiinde durum, madura veya varsa vekilineveya kanun temsilcisine bildirilir.

*Madur, verilmi olan zararn tmyle veya byk bir ksm itibaryla giderildiindezgr iradesi ile uzlaacan bildirirse, ***soruturma srdrlmez.

*Cumhuriyet Savcs, fail ile madur arasnda uzlama ilemlerini idare etmek, taraflar biraraya getirerek bir sonuca ulamalarn salamak zere, fail ve madurun biravukat zerindeanlaamadklar takdirde, bir veya birden fazla avukatn uzlatrc olarak grevlendirilmesinibarodan ister.


34/49


*Uzlatrc, bavurunun yapld tarihten itibaren en ge otuz gn iinde uzlamaysonulandrr. Cumhuriyet savcs bir defaya mahsus olmak zere bu sreyi otuz gn dahauzatabilir. **Uzlatrma sresince zamanam durur.

*Uzlama mzakereleri gizli olarak yrtlr. Uzlatrma srasnda ileri srlen bilgi, belgeve aklamalar taraflarca izin verilmedike daha sonra aklanamaz.

*Uzlatrmann baarsz olmas nedeniyle daha sonra dava almas halinde uzlatrmasrasnda failin baz olaylar veya suu ikrar etmi olmas davada aleyhine delil olarakkullanlmaz.

*Uzlatrc, yapt ilemleri ve uzlamay salayc mdahalelerini belirten birraporu ongn iinde ilgili Cumhuriyet savcsna sunar.

*Zarar, uzlamaya uygun olarak giderildiinde ve uzlatrma ileminin giderleri, failtarafndan dendiinde, kovuturmaya yer olmadna karar verilir.

*Kamu davasnn almas halinde, uzlamaya tbi bir su sz konusu ise, uzlatrmailemleri ayn usule gre, mahkeme tarafndan da yaplr. Uzlamann gereklemesi halindedavann *dmesine karar verilir.

*Aralarnda itirak ilikisi olsun veya olmasn birden ok kii tarafndan ilenen sularda,ancak uzlaan kii uzlamadan yararlanr.

DAVA ARTLARI

1) ikyet2) zin3) Mracaat

4) Talep (takibi talebe bal sularda Adalet Bakannn talebi)5) Evlenme

DKKATDevletin birliini ve lke btnln bozmak, dmanla ibirlii yapmak, *Devletekar savaa tahrik, temel milli yararlara kar hareket yabanc Devlet aleyhine askertoplamak, askeri tesisleri tahrip, dman devlete maddi ve mali yardm, halkaskerlikten soutma, askeri itaatsizlie tevik, Savata yalan haber yayma, seferberlikleilgili grevin ihmali, Dmandan unvan ve benzeri payeleri kabul etme, askeri yasakblgeler girme, *Anayasay ihlal, *Cumhurbakanna suikast ve fiili saldr, *yasamaorganna ve hkmete kar su, hkmete kar silahl isyan, silahl rgt, su iinanlama, askeri komutanlklarn gasp, yabanc hizmetine asker yazma ve yazlma, savazamannda enirler uymama, *siyasal veya askeri ya da uluslar aras casusluk, devletlealakal yasaklanan bilgi ve belgeleri aklama.

imdiye kadar saylan sularn bir kimse tarafndan yabanc lkede ilenmesihalinde Trkiyede failin bulunmas halinde resen takibat yaplr. Yukarda saylan sularn tm iin geerli olmak zere, bu sulardanbirisinden mahkum olunmu olunmas, yada beraat edilmi olunmas halinde Adalet

Bakannn talebi zerine ancak Trkiyede yarglama yaplr.


35/49


*kence, *evrenin kasten kirletilmesi, *uyuturucu madde sular, *paradave kymetli damgalarda sahtecilik sular, *fuhu, *rvet, *Deniz yolu, demiryolu, vehavayolu ulam aralarnn karlmas veya alkonulmas veya bunlara zarar verilmesisular sebebi ile Trkiyede yarglama yaplabilmesi iin Adalet Bakannn talebi gerekir.Ancak bu sular sebebi ile Trkiyede yarglama yaplabilmesi iin bu sular sonucunda

yabanc lkede mahkumiyet yada beraat karar verilmemi olmas gerekir.

Soykrm, insanla kar sular, gmen kaakl, insan ticareti bu sularsebebi ile ise eer suu ileyen iledii su sebebi ile mahkm olmam ya da beraatetmemi ise hakknda resen takibat yaplr, eer tersi bir duru varsa Adalet Bakannntalebi zerine yeniden yarglama yaplabilir.

MUHAKEME ARTLARI

1) Sann hazr bulunmas2) Akl hastas olmamas3) Bekletici meselenin zm4) Muvakkat (geici) yasama dokunulmazl (yarglamaya engeldir dava amaya engel deil)5) ndeme6)lm

CEZANIN VERL

Cezalar:- Kanunda akca belirtilmemise ne arttrlr, ne azaltlr- Arttrma ve eksiltme bir nceki arttrlm ya da eksiltilmi ceza zerinden yaplr.Temel ceza zerinden deil.- Arttrlrken / ya da eksiltilirken o ceza iin kanunda ngrlen snrlar alamaz sonra;

*Hkim suun ileni biimini, suta kullanlan aralar, suun ilenildii zaman veyeri, suun konusunun nem ve deerini, zarar ve tehlikeliliin arln, failin gtt amave saikin amacn dikkate alarak suun kanuni tanmndaki cezasnn alt ve st snr arasndatemel cezay tespit eder.

*Sonara temel ceza zerinden dolayl kast varsa dorudan kasta gre indirim, bilinlitaksir varsa bilinsiz taksire nazaran arttrm yapar.

*Cezada nce arttrm, sonra indirim yaplr.*Daha sonra sras ile teebbs, itirak, zincirleme su, haksz tahrik, ya kkl,

akl hastal, cezada indirimi mucip ahsi haller dikkate alnr.*En son Takdir-i hafifletici sebepler de dikkate alnarak cezann miktar

belirlenir.*Tekerrr (cezay arlatran en son sebep idi). YCK da artk deildir

ADL SCLHakknda Trk mahkemeleri veya yabanc lke mahkemeleri tarafndan kesinlemi

ve Trk Hukukuna gre tannan mahkmiyet karar bulunan Trk vatandalar ile Trkiye'desu ilemi olan yabanclarn kaytlar da dahil tm adl sicil bilgileri; mahallinde bilgisayarortamna aktarlmasn takiben, Adalet Bakanl Adl Sicil ve statistik GenelMdrlndeki Merkez Adl Sicilde tutulur.


36/49


Adl sicil ve ariv bilgileri gizlidir. Bu bilgiler, grevlilerce aklanamaz ve buKanun hkmlerine gre verilen kii, kurum ve kurulularca verili amac dndakullanlamaz.

ADL SCLE KAYDEDLECEK BLGLER

Trk mahkemeleri tarafndan vatanda veya yabanc hakknda verilmive kesinlemimahkmiyet hkmleri adl sicile kaydedilir. Bu balamda;

a) Hapis cezalar ile ilgili olarak;1. Hapis cezasna mahkmiyet karar,

2. Koullu salverilme karar,

3. Koullu salverilmede denetim sresinin uzatlmasna ilikin karar,4. Koullu salverilme kararnn geri alnmasna dair karar,

5. Hapis cezasnn infaznn tamamland hususu,

b) Hapis cezasnn ertelenmesi halinde;1. Denetim sresi,

2. Denetim sresinin ykmllklere uygun veya iyi halli olarak geirilmesi dolaysylacezann infaz edilmi sayld hususu,

3. Ertelenen hapis cezasnn infaz kurumunda ektirilmesine ilikin karar,

c) Adl para cezas ile ilgili olarak;

1. Adl para cezasna ilikin mahkmiyet hkm,2. Adl para cezasnn denmek suretiyle infaz edildii hususu,

3. Adl para cezasnn tazyik hapsi suretiyle ksmen veya tamamen infaz edildii hususu,

4. Adl para cezasnn tazyik hapsinden sonra kalan ksmnn denmek suretiyle infaz edildiihususu,

d) Ksa sreli hapis cezasna seenek yaptrma mahkmiyet halinde;1. Ksa sreli hapis cezasna seenek yaptrm olarak, adl para cezasna mahkmiyet veyagvenlik tedbiri uygulanmas hkm,

2. Ksa sreli hapis cezasna seenek yaptrm olarak hkmedilen adl para cezasnn veyagvenlik tedbirinin gereklerinin yerine getirilmemesi dolaysyla hapis cezasnn infazna

ilikin karar,3. Ksa sreli hapis cezasna seenek yaptrm olarak hkmedilen gvenlik tedbirinindeitirilmesine ilikin karar,

e) Belli haklar kullanmaktan yoksun braklma ile ilgili olarak;1. Kasten ilenen bir su nedeniyle hapis cezasna mahkmiyetin kanun sonucu olarakyoksun kalnan haklara cezann ertelenmesi dolaysyla getirilen istisnaya ilikin karar,

2. Mahkmiyet hkmyle balantl olarak verilen, belli bir hak ve yetkinin kullanlmasnnveya belli bir meslek veya sanatn icrasnn yasaklanmasna ya da src belgesinin gerialnmasna ilikin karar,

f) Trk vatanda hakknda yabanc mahkemeden verilmi ve kesinlemi olanmahkmiyet kararnn Trk hukuku bakmndan dourduu hak yoksunluklarna ilikin olarakCumhuriyet savcsnn istemi zerine mahkemece verilen karar,


37/49


g)Ceza mahkmiyetini btn sonularyla ortadan kaldran ikyetten vazgeme veyaetkin pimanlk dolaysyla verilen karar,

h)Ceza zamanamnn dolduunun tespitine ilikin karar,i)Genel veya zel affa ilikin kanun; zel affa ilikin Cumhurbakanl karar,

j)Asker Ceza Kanununa gre verilmi mahkmiyet kararlarndaki fer cezalar,Adl sicile kaydedilir.(2) Kanun yararna bozma veya yarglamann yenilenmesi sonucunda verilen mahkmiyethkm ya da eski hkmde deiiklik yapan tm hkm ve kararlar asndan da birinci fkrahkmleri uygulanr.

(3) Kanun gerei olarak gerek kimlii sakl tutulan kiilerin adl sicil ve ariv kaytlarnailikin usul ve esaslar ynetmelikle dzenlenir.

!!ADL SCLE KAYDEDLMEYECEK BLGLER!!Trk mahkemeleri tarafndan verilmi olsa bile;

a)Disiplin sularna ve srf asker sulara ilikin mahkmiyet hkmleri,b)Disiplin veya tazyik hapsine ilikin kararlar, dar para cezasna ilikin kararlar, Adlsicile kaydedilmez.

ADL SCL BLGLERNN SLNMES

Adl sicildeki bilgiler;a) Cezann veya gvenlik tedbirinin infaznn tamamlanmas,b) Ceza mahkmiyetini btn sonularyla ortadan kaldran ikyetten vazgeme veya

etkin pimanlk,c) Ceza zamanamnn dolmas,d) Genel af,Halinde Adl Sicil ve statistik Genel Mdrlnce silinerek, ariv kaydna alnr.

-Ariv bilgileri, ilgilinin lm zerine ve her halde kaydn girildii tarihten itibarenseksen yln gemesiyle tamamen silinir.

- Fiilin kanunla su olmaktan karlmas halinde, bu sutan mahkmiyete ilikin adl sicilve ariv kaytlar, talep aranmakszn tamamen silinir.

-Kanun yararna bozma veya yarglamann yenilenmesi sonucunda verilen beraat veyaceza verilmesine yer olmad kararnn kesinlemesi halinde, nceki mahkmiyet kararnailikin adl sicil ve ariv kayd tamamen silinir.

-Anayasann 76 nc maddesi ile zel kanun hkmleri sakldr.

CEZA ZELA) AHISLARA KARI SULAR1) Adam ldrme: Cenin iin adam ldrme suu olmaz. Kastl, taksirli, kast aarak,mterek sebeple, intihara tevik (erefini kurtarmak iin = anneler gayri meru ocuunu

ldrrse, cezas daha azdr) yoluyla adam ldrlebilir.2) Messir Fiil: Yaralama; Taksirli veya kastl olabilir.


38/49


3) Hakaret / Svme: ikyete baldrlar, her tzel kii deil, kamuya yararl derneklermadur olabilir, dierleri olamaz.Hakaret: Maddei mahsusa tayin ederek yaparsa - Hakaret (ispat hakk var) (somut)Maddei mahsusa tayin yapmazsa svme (ispat hakk yok) (soyut)Sen fahiesin = svme

Temel ile Fadime siz akam ne yapyordunuz? HakaretSen urda hrszlk yaptn = hakaretSen hrszsn = svmeHakaret ve Svmeyi Su Olmaktan karan Durumlar

- Basn-yayn yoluyla kullanlan haber verme- Adli makamlar nnde kullanlan savunma dokunulmazl- Karlkl hakaretlerde hkim taraflardan biri veya her ikisi iin cezaszlk karar verebilir.- iddete kar hakaret (dvmsn, o da sana hakaret etmi)

Not:*YCK hakaret svme ayrmn benimsememitir. Hakaret suu bal altndakidzenlemelerle yetinmitir.*YCK uluslararas sular bal altnda; soykrm, insan ticareti, Gmen kaaklsularna yer vermitir.

B) MAL ALEYHNE SULAR1) Hrszlk2) Nas Izrar3) Yama4) Dolandrclk5) Emniyeti suiistimal6) Adam kaldrma ( YCK bu su mala kar ilenilen sular arasnda saylmamtr)7) Karlksz yararlanma

Hrszlk :Kablo TVden usulsz yararlanma hrszlk olmaz. Kullandka azalmaz. Elektrikhrszlktr. Kullandka azalr.Hrszlk suuna tam teebbs olmazHrszlk sonras tasarruf Deiiklikleri suu baka sua dntrmez.

Nas Izrar:Zarar verme kastyla birinin mal tahrip etmek. Taksirli hali yoktur.

Yama: Mrekkep bir sutur. Cebir ve iddetle bakasnn maln almaya almak. Birinikeye sktrp zorla maln almak.

Dolandrclk: Hile ile rza var. Kim bakasnn iyi niyetinden yararlanma hakk olmayan bireyi

Documents

CEZA HUKUKU GENEL VE ÖZEL