11

Choroba niedokrwienna Choroba niedokrwienna sercaserca

Morbus Ischeamicus cordis [MIC]-Morbus Ischeamicus cordis [MIC]-stan uszkodzenia serca wskutek stan uszkodzenia serca wskutek

przewlekłej lub ostrej niewydolności przewlekłej lub ostrej niewydolności wieńcowejwieńcowej

Dr n. med. Teresa GabryśDr n. med. Teresa Gabryś

Zakład Pielęgniarstwa Internistycznego ŚrodowiskowegoZakład Pielęgniarstwa Internistycznego Środowiskowego

WOZ CM UJWOZ CM UJ

22

Podział Kliniczny chorobyPodział Kliniczny choroby niedokrwiennej niedokrwiennej

• Dławica piersiowa stabilna [wysiłkowa]Dławica piersiowa stabilna [wysiłkowa]

• Dławica piersiowa naczynioskurczowa Dławica piersiowa naczynioskurczowa [spontaniczna, Prinzmetala][spontaniczna, Prinzmetala]

• Dławica piersiowa niestabilnaDławica piersiowa niestabilna

• Zawał sercaZawał serca

• Nieme niedokrwienieNieme niedokrwienie

• Kardiologiczny zespół XKardiologiczny zespół X

33

Ostry Zespół Wieńcowy Ostry Zespół Wieńcowy [OZW][OZW]

Zespół objawów chorobowych w Zespół objawów chorobowych w wyniku dysproporcji między wyniku dysproporcji między zapotrzebowaniem na tlen a jego zapotrzebowaniem na tlen a jego niedostatecznym dowozem niedostatecznym dowozem [[pęknięcie niestabilnej blaszki pęknięcie niestabilnej blaszki miażdżycowej z wtórnym formowaniem się miażdżycowej z wtórnym formowaniem się zakrzepu]zakrzepu]

44

Postacie OZWPostacie OZW

• Niestabilna choroba wieńcowa Niestabilna choroba wieńcowa [niestabilna dławica piersiowa, UA][niestabilna dławica piersiowa, UA]

• Zawał m.sercowego z uniesieniem Zawał m.sercowego z uniesieniem odcinka ST [STEMI]odcinka ST [STEMI]

• Zawał m.sercowego bez uniesienia Zawał m.sercowego bez uniesienia odcinka ST [NSTEMI]odcinka ST [NSTEMI]

• Nagły zgon sercowyNagły zgon sercowy

55

Czynniki ryzykaCzynniki ryzyka

Czynniki poddające Czynniki poddające się modyfikacjisię modyfikacji

• Dieta bogata w Dieta bogata w tłuszcze nasyconetłuszcze nasycone

• Palenie tytoniuPalenie tytoniu

• Nadmierne spożycie Nadmierne spożycie alkoholualkoholu

• Mała aktywność Mała aktywność fizycznafizyczna

Czynniki nie Czynniki nie poddające się poddające się modyfikacjimodyfikacji

• Wiek: Wiek: mężczyzna>45,mężczyzna>45,

kobieta>55,kobieta>55,

• płećpłeć

• Czynniki genetyczneCzynniki genetyczne

66

Czynniki ryzyka c.d.Czynniki ryzyka c.d.

Czynniki poddające się modyfikacjiCzynniki poddające się modyfikacji• Podwyższone stężenie cholesterolu, Podwyższone stężenie cholesterolu,

trójglicerydówtrójglicerydów• Podwyższone CTK,Podwyższone CTK,• OtyłośćOtyłość• Hiperglikemia/cukrzycaHiperglikemia/cukrzyca• Czynniki trombogenne,Czynniki trombogenne,• Zwiększone stężenie homocysteinyZwiększone stężenie homocysteiny• Kwas moczowyKwas moczowy

77

Klasyfikacja dławicy piersiowej wg CCSKlasyfikacja dławicy piersiowej wg CCS

• Klasa I-Klasa I- zwykła aktywność jak spacer, wchodzenie zwykła aktywność jak spacer, wchodzenie po schodach nie powoduje dławicy. Występuje przy po schodach nie powoduje dławicy. Występuje przy dużych wysiłkach, gwałtownych lub przedłużonychdużych wysiłkach, gwałtownych lub przedłużonych

• Klasa II- Klasa II- dławica występuje podczas szybkiego dławica występuje podczas szybkiego spaceru, wchodzeniu po schodach, po przejściu spaceru, wchodzeniu po schodach, po przejściu ponad 200m pod górę, po posiłkach, przy działaniu ponad 200m pod górę, po posiłkach, przy działaniu zimna, wiatru, stresu,zimna, wiatru, stresu,

• Klasa III – Klasa III – znaczne ograniczenie zwykłej aktywności znaczne ograniczenie zwykłej aktywności fizycznej. Dławica występuje po przejściu mniej niż fizycznej. Dławica występuje po przejściu mniej niż 200 m, po wejściu na 1 piętro – w zwykłych 200 m, po wejściu na 1 piętro – w zwykłych warunkachwarunkach

• Klasa IV- Klasa IV- niezdolność wykonania żadnego wysiłku niezdolność wykonania żadnego wysiłku fizycznego bez dyskomfortu- objawy dławicowe mogą fizycznego bez dyskomfortu- objawy dławicowe mogą występować w spoczynkuwystępować w spoczynku

88

Ból wieńcowyBól wieńcowy

99

Postępowanie w napadzie bóluPostępowanie w napadzie bólu• Eliminacja czynnika wywołującego bólEliminacja czynnika wywołującego ból [wysiłek [wysiłek

fizyczny, stres, nagła zmiana temp. otoczenia]fizyczny, stres, nagła zmiana temp. otoczenia]

• Podanie tabl. Nitrogliceryny Podanie tabl. Nitrogliceryny [podjęzykowo, [podjęzykowo, kolejne w odstępach 5-min. Pod kontrola ciśn. kolejne w odstępach 5-min. Pod kontrola ciśn. tętniczego krwi- granica tętniczego krwi- granica 90mmHg skurczowe90mmHg skurczowe

• Uspokojenie chorego Uspokojenie chorego [[fachowe instrukcje, spokój fachowe instrukcje, spokój opanowanie]opanowanie]

• Obserwacja charakteru bólu, czasu trwania, Obserwacja charakteru bólu, czasu trwania, umiejscowienia, promieniowania czynn. umiejscowienia, promieniowania czynn. nasilających i osłabiających, objawów nasilających i osłabiających, objawów towarzyszących towarzyszących [[piekący, palący, ściskający za piekący, palący, ściskający za mostkiem, promieniujący do żuchwy, lewej ręki, mostkiem, promieniujący do żuchwy, lewej ręki, duszność, zimne poty, zasłabnięcie, uczucie lęku duszność, zimne poty, zasłabnięcie, uczucie lęku przed śmiercią przed śmiercią

• Wezwanie pogotowia Wezwanie pogotowia [gdy ból nie ustępuje po [gdy ból nie ustępuje po podaniu nitrogliceryny i trwa dłużej niż 15 min.]podaniu nitrogliceryny i trwa dłużej niż 15 min.]

1010

Postępowanie między Postępowanie między napadaminapadami• Regularna kontrola kardiologicznaRegularna kontrola kardiologiczna

• Zażywanie systematyczne lekówZażywanie systematyczne leków

• Unikanie sytuacji wywołujących napadUnikanie sytuacji wywołujących napad

• Regularny tryb życia:Regularny tryb życia:DietaDietaAktywność fizycznaAktywność fizycznaUnikanie używek Unikanie używek Relaksacja psychicznaRelaksacja psychicznaRedukcja nadwagiRedukcja nadwagi

1111

Regularna kontrola Regularna kontrola kardiologicznakardiologiczna• CTKCTK [[niższe 140/90 mm Hgniższe 140/90 mm Hg], Ekg, ], Ekg, • LipidogramLipidogram: :

cholesterol całkowitycholesterol całkowity [ [< 5,0< 5,0 mmol/lmmol/l] ] HDLHDL [> 1,0 [> 1,0 mmol/lmmol/l] ] LDLLDL [ [ << 3,0 mmol/l3,0 mmol/l], ], TrójglicerydyTrójglicerydy [< [< 1,7 mmol/l1,7 mmol/l]]

• GlikemiaGlikemia: na czczo: na czczo < 5,6 mmol/l< 5,6 mmol/l• BMIBMI: : 18,5- 24,918,5- 24,9• Kontrola schorzeń współistniejącychKontrola schorzeń współistniejących

[cukrzyca, nadciśnienie, otyłość ][cukrzyca, nadciśnienie, otyłość ]

1212

Zażywanie systematyczne lekówZażywanie systematyczne leków

• ASA ASA [kwas acetylosalicylowy 75-150mg/dz.; [kwas acetylosalicylowy 75-150mg/dz.; p/wskazany przy chorobie wrzodowej p/wskazany przy chorobie wrzodowej żołądka i astmie aspirynowej] w zamian żołądka i astmie aspirynowej] w zamian Tyklopidyna lub klopidogrelTyklopidyna lub klopidogrel

• StatynyStatyny [hipolipemizujace][hipolipemizujace]

• ββ – adrenolityki – adrenolityki [przeciw niedokrwienne][przeciw niedokrwienne]

• Azotany organiczneAzotany organiczne [p/dławicowe: [p/dławicowe: Nitrogliceryna, diazotan izosorbidu]- Nitrogliceryna, diazotan izosorbidu]- informacje o przechowywaniu i stosowaniuinformacje o przechowywaniu i stosowaniu

1313

Unikanie sytuacji wywołujących Unikanie sytuacji wywołujących napadnapad

• Zimne powietrze [zmiana temp., mróz > -10 Zimne powietrze [zmiana temp., mróz > -10 stopni C unikanie wychodzenia z mieszkania]stopni C unikanie wychodzenia z mieszkania]

• EmocjeEmocje

• Silny wiatrSilny wiatr

• Wyjście pod górę, schodyWyjście pod górę, schody

• Obfity posiłekObfity posiłek

Przed spodziewanymi wyżej Przed spodziewanymi wyżej wymienionymi sytuacjami dodatkowe wymienionymi sytuacjami dodatkowe przyjęcie azotanówprzyjęcie azotanów

1414

Regularny tryb życia:Regularny tryb życia:DietaDietaśródziemnomorskaśródziemnomorska

1515

Dieta w chorobie niedokrwiennej Dieta w chorobie niedokrwiennej sercaserca• Dieta śródziemnomorskaDieta śródziemnomorska [duże spożycie warzyw, [duże spożycie warzyw,

owoców, ryb, owoców morza, oliwy z oliwek, owoców, ryb, owoców morza, oliwy z oliwek, zamiast wysokoprocentowych alkoholi wino w zamiast wysokoprocentowych alkoholi wino w małych ilościach i tylko do posiłkumałych ilościach i tylko do posiłku

• Kontrolować ogólna ilość tłuszczówKontrolować ogólna ilość tłuszczów w codziennej w codziennej dieciediecie

• BłonnikBłonnik [zmniejsza łaknienie-daje uczucie sytości, [zmniejsza łaknienie-daje uczucie sytości, zmniejsza wchłanianie węglowodanów, zwalcza zmniejsza wchłanianie węglowodanów, zwalcza zaparcia]zaparcia]

• Częściej w małych ilościachCzęściej w małych ilościach [5-6 posiłków/dz.] [5-6 posiłków/dz.]

• Przyprawianie potraw ziołamiPrzyprawianie potraw ziołami bez soli bez soli

• Ograniczyć spożycie cukruOgraniczyć spożycie cukru

• Kontrolować ilość spożywanego alkoholuKontrolować ilość spożywanego alkoholu

• Kontrolować efekty diety [BMI, lipidogram, CTK] Kontrolować efekty diety [BMI, lipidogram, CTK]

1616

Aktywność fizycznaAktywność fizyczna

1717

Aktywność fizycznaAktywność fizyczna

• Co najmniej 4-5/tydzCo najmniej 4-5/tydz. . 30-4030-40 min.rodzaj wysiłku min.rodzaj wysiłku odod dość lekkiego do trochę wyczerpującego [ dość lekkiego do trochę wyczerpującego [ próba próba mówienia-jeżelimówienia-jeżeli nie można prowadzić rozmowy nie można prowadzić rozmowy podczas wysiłku – wysiłek jest zbyt intensywny]podczas wysiłku – wysiłek jest zbyt intensywny]

• Zalecane formy wysiłkuZalecane formy wysiłku [spacery,rower, [spacery,rower, gimnastyka, taniec, pływanie, bieganie, wchodzenie gimnastyka, taniec, pływanie, bieganie, wchodzenie po schodachpo schodach

• Niezalecane formy wysiłku Niezalecane formy wysiłku [siłownia,nurkowanie, w gorące, zimne, [siłownia,nurkowanie, w gorące, zimne, wilgotne dni, wstrzymywanie oddechu]wilgotne dni, wstrzymywanie oddechu]

1818

Unikanie używek Unikanie używek

1919

Unikanie używekUnikanie używek • Umiarkowane spożycieUmiarkowane spożycie::U mężczyzn 1-3 jednostki U mężczyzn 1-3 jednostki [10-30 g czystego [10-30 g czystego

alkoholu]alkoholu]

U kobiet 1-2 jednostki U kobiet 1-2 jednostki [10-20 g czystego [10-20 g czystego alkoholu]alkoholu]

Jedna jednostka alkoholu to:Jedna jednostka alkoholu to:250 ml piwa250 ml piwa1 lampka wina [około 150 ml]1 lampka wina [około 150 ml]1 kieliszek wódki [około 30ml]1 kieliszek wódki [około 30ml]

2020

Relaksacja psychicznaRelaksacja psychiczna

2121

Relaksacja psychicznaRelaksacja psychiczna• Rozładowanie nagromadzonych emocjiRozładowanie nagromadzonych emocji• Zajęcie się czymś co sprawia przyjemnośćZajęcie się czymś co sprawia przyjemność• Śmiech zmniejsza napięcie, rozluźnia mięśnieŚmiech zmniejsza napięcie, rozluźnia mięśnie• Unikanie hałasuUnikanie hałasu• Nie brać za dużo spraw w swoje ręceNie brać za dużo spraw w swoje ręce• Umiejętność rozpoznawania stresuUmiejętność rozpoznawania stresu• Asertywne zachowanieAsertywne zachowanie• Akceptacja siebie [prawo do popełniania Akceptacja siebie [prawo do popełniania

błędów]błędów]• PrzyjacielePrzyjaciele• Czas na relaks i odpoczynekCzas na relaks i odpoczynek• Rozwiązywanie problemów w sposób Rozwiązywanie problemów w sposób

zadaniowy a nie emocjonalnyzadaniowy a nie emocjonalny

2222

Redukcja nadwagiRedukcja nadwagi

2323

Redukcja nadwagiRedukcja nadwagi

• Docelowo BMI:Docelowo BMI: < 25kg/m 2 < 25kg/m 2

• Obwód pasaObwód pasa::Kobiety < 80 cmKobiety < 80 cmMężczyźni < 94 cmMężczyźni < 94 cm

• Ograniczyć spożycie kaloriiOgraniczyć spożycie kalorii oraz oraz zwiększyć codzienną aktywnośćzwiększyć codzienną aktywność

2424

2525

Rady dla osób z czynnikami ryzyka Rady dla osób z czynnikami ryzyka choroby niedokrwiennej sercachoroby niedokrwiennej serca

• 5.2 mmol/l5.2 mmol/l – cholesterol – cholesterol

• 130/80 130/80 mmHg CTKmmHg CTK

• < 5.6 mmol/l< 5.6 mmol/l glikemia glikemia

• 94 i 80 cm94 i 80 cm obwód pasa obwód pasa

• 30-40 min30-40 min wysiłek fizyczny 3-4 wysiłek fizyczny 3-4 /tydz.//tydz./

• 1 raz na 3 lata1 raz na 3 lata kontrolować kontrolować poziom glikemiipoziom glikemii

• 0 -0 - papierosy papierosy

2626

Leczenie InwazyjneLeczenie Inwazyjne choroby niedokrwiennej choroby niedokrwiennej sercaserca

2727

Leczenie InwazyjneLeczenie Inwazyjne choroby niedokrwiennej choroby niedokrwiennej sercaserca

2828

Literatura uzupełniającaLiteratura uzupełniająca

• Podolec P., Pająk A. (red.): Podolec P., Pająk A. (red.): Dlaczego zapadamy na choroby Dlaczego zapadamy na choroby serca i naczyń. Wyd. Medycyna serca i naczyń. Wyd. Medycyna Praktyczna, Kraków 2006Praktyczna, Kraków 2006