Upload
dinhthuan
View
228
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
cæ®ntÂæašnkšãiy - Ïu©lh« M©L
jäœehL muR
Ïytr¥ ghlüš tH§F«
£l¤Â‹Ñœ btëæl¥g£lJ
(é‰gid¡F m‹W)
Ô©lhik xU ght¢braš
Ô©lhik xU bgU§F‰w«
Ô©lhik kåj¤ j‹ika‰w braš
jäœehL ghlüš k‰W«
fšéæaš gâfŸ fHf« fšÿç¢ rhiy, br‹id - 600 006.
ii
© jäœehL muR
Kjš gÂ¥ò - 2005
kWg崘 - 2017
FG¤jiyt® k‰W« üyhÁça®
Kidt®. j. r¡Ânrfu‹
nguhÁça®, cæ®ntÂæaš Jiw
br‹id¥ gšfiy¡fHf«, jukâ tshf«, br‹id - 113.
nkyhŒths®fŸ
Kidt® gh. rK¤Âu« Kidt® br.Ó. Áahksh njé
JiznguhÁça®(XŒÎ) nguhÁça®k‰W«Jiw¤jiyt®(XŒÎ)
cæ®ntÂæaš Jiw cæ®ntÂæaš Jiw
muÁd®kU¤Jt¡f¡yÿç br‹id¥gšfiy¡fHf«
br‹id - 103. »©o tshf«, br‹id - 025.
Kidt® g. tuy£Rä
nguhÁça®k‰W«Jiw¤jiyt®
cæ®ntÂæaš Jiw, br‹id¥ gšfiy¡fHf«,
jukâ tshf«, br‹id - 113.
üyhÁça®fŸ
Kidt®. M. Ñjh ÂU. g.eh. bt§fnlr‹
Ïiz nguhÁça® KJfiy MÁça®
cæ® ntÂæaš Jiw muÁd® nkåiy¥ gŸë
ghuÂkfë®fšÿç gujuhä
br‹id-108. ntÿ®kht£l«-632603.
Kidt® bu. Êyh njé Kidt® brh. R¥ukâa‹
éçÎiuahs® éçÎiuahs®
cl‰TWéašJiw. cæ®ntÂæašJiw
br‹id¥ gšfiy¡fHf« br‹id¥ gšfiy¡fHf«
jukâ tshf«, br‹id- 113. »©o tshf«, br‹id - 025.
Kidt® bg. fiy¢bršé
éçÎiuahs®, cæ® ntÂæaš Jiw, br‹id¥ gšfiy¡fHf«
jukâ tshf«, br‹id - 113.
éiy :
ghl§fŸjahç¥ò:jäœehLmuR¡fhfgŸë¡fšéÏa¡ff«,jäœehL.
Ϫüš 60 í v° v« jhëš m¢Ál¥g£LŸsJ.
M¥br£Kiwæšm¢Á£nlh®
iii
bghUsl¡f«
g¡f«
1. brš r›Î 1
2. brç¤jš 20
3. fh®nghiA£nu£fë‹ts®Áijkh‰w« 32
4. òuj§fë‹ts®Áijkh‰w« 57
5. è¥ÃLfë‹ ts®Áij kh‰w« 80
6. ãô¡ë¡mäy§fë‹ts®Áijkh‰w« 96
7. ts®Áijkh‰w§fë‹kuòtênfhshWfŸ 113
8. cæçaš M¡ì#nd‰w« 123
9. behÂéidntféaš 141
10. nehŒv®¥ò¢r¡Â 154
brŒKiw 182
iv
1
ghl« - 1
brš r›ÎK‹Diu
X® cæUŸs bršè‹ btë¥òw všiyia¢ brš r›Î mšyJ Ãsh°kh
r›Î (Plasma membrane) v‹»nwh«. ‘brš r›Î’ v‹D« brhšiy C.J.enfè
k‰W« C.»uhk® M»nah® 1855 M« M©L cUth¡»d®. bršr›Î jéu, bršè‹
E©QW¥òfŸ x›bth‹W« r›thš NH¥g£LŸsd. bršr›Î bršè‹
ir£nlhÃshr¤ijtiuaW¥gnjhl‹¿,fl¤jš (Transport),jftšbjhl®ò (Signal transduction)k‰W«eu«ò¤ö©lš(Neurotransmission) ngh‹w K¡»a¥ gâfisÍ«
brŒ»wJ.
1.1 nt c£bghU£fŸ
brš r›é‹ ntÂæaš TWfis MŒtj‰F Ïu¤j¢ Át¥gQ¡fŸ
ga‹gL»‹wd. Vbdåš,ÏitE©W¥òfŸm‰wit. Ïjdhš,Ï¢bršr›it
k‰wE©QW¥òr›Îfë‹fy¥glä‹¿¥Ãç¤bjL¡fyh«.Ïu¤j¢Át¥gQ¡fë‹
ir£nlhÃshrk‰wr›Îfis,‘TLfŸ’(Ghosts) v‹wiH¡»nwh«.
brš r›Î eh‹F K¡»a ntÂ¥bghU£fshšMdit. mit (i) è¥ÃLfŸ
(28 - 79%) (ii) òuj§fŸ (20 - 70%) (iii) xènfhrh¡fiuLfŸ (1 - 5%) k‰W«
(iv) Ú® (20%).
1.1.1 è¥ÃLfŸ
v›tifÂR¡fëèUªJbršr›Îfis¥Ãç¤bjL¡»nwhnkh,mj‰nf‰wthW
mj‹ ntÂ¥ bghU£fS« khWgL»‹wd. cjhuzkhf, ikaè‹ ciwfŸ
(myelin sheath)Vw¡Fiwa80% è¥ÃLfshš Mdit. Mdhš fšÄuè‹ brš r›éš
28% k£Lnkè¥ÃLfshF«.
bršr›éš, gh°nghè¥ÃLfŸ, bfhy°£uhš, »ërnuh gh°nghè¥ÃLfŸ
ngh‹w K¡»a è¥ÃLfŸ cŸsd. gh°nghoilš nfhè‹, gh°nghoilš
v¤jdhyä‹, gh°nghoilš Áiu‹, k‰W« gh°nghoilš ÏndhÁlhš ngh‹w
K¡»agh°nghè¥ÃLfŸbršr›éšcŸsd.
gh°nghè¥ÃLfŸ
2
bršr›Î è¥ÃLfŸ Ú® éU«ò« k‰W« Ú®btW¡F« (amphipathic) j‹ikÍilait.mt‰¿‹jiy¥gFÂÚ®éU«ò«j‹ikÍ«,thšgFÂÚ®btW¡F«
j‹ikÍ«bfh©lit.bršr›ÎfisÚ®éU«ò«NHY¡Fc£gL¤J«nghJ,mit
Ú®btW¡F«c£gFÂia¡bfh©lÏu£ilè¥ÃLmL¡Ffshfmik»‹wd.
1.1.2 òuj§fŸ
bršr›éYŸsòuj§fŸ,mj‹mid¤JK¡»a¥gâfisÍ«brŒ»‹wd.
v›tifbršv‹gij¥bghU¤J,mj‹r›éš20-70%òuj§fŸcŸsd.bršr›Î
òuj§fiscŸmikòuj§fŸk‰W«òwmikòuj§fŸvdÏUtifahf¥Ãç¡fyh«.
cŸ mik òuj§fŸ (Intergral or Intrinsic Proteins)
Áy òuj§fŸ brš r›éš MHkhf¥ gªJŸsd. Ït‰iw bršr›it¢
nrj¥gL¤jhkšÃç¤bjL¡fÏayhJ.m›thWÃç¡fÏayh¥òuj§fiscŸmik
òuj§fŸv‹»nwh«.cŸmikòuj§fŸÏUtif¥gL»‹wd.mit(m)bršr›Î
FW¡F òuj§fŸ (Transmembrane Proteins) – Ï›tif òuj§fŸ bršr›éid
CLUé¢brš»‹wd.mjdhšÏt‰¿‰F¢bršr›é‹ÏUòw§fëY«blhbkŒ‹fŸ
(Domains) cŸsd. brš nk‰gu¥gikth§»fŸ Ï›tifia¢ rh®ªjit. (M)
è¥ÃLfSl‹ Ïizªj òuj§fŸ (Lipid anchored proteins) - Ï›tif òuj§fŸ
ir£nlhÃshr¤ÂnyhmšyJ bršY¡F btëænyhmikªJŸsd. mit j§fŸ
mändhbjhFÂÍl‹Ãiz¡f¥g£lè¥ÃLfë‹_ykhfbršr›nthLÏizªJ
fhz¥gL»‹wd.
brš r›Î FW¡F¥ òuj§fŸ ÏUtif¥gL«. brš r›it xnu xU Kiw
k£L« CLUé¢ bršY« òuj§fis xUKiw CLUΫ òu§fŸ (Single pass Transmembrane proteins) v‹W«gyKiwCLUé¢bršY«òuj§fis¥gyKiw
CLUΫòuj§fŸ(Multipass Transmembrane Proteins) v‹W« miH¡»nwh«.
NH3+
NH3+
COO-
COO-
gl« 1.1 xUKiw CLUΫ òuj§fŸ
NH3+
NH3+
COO-
COO-
gl« 1.2 gyKiw CLUΫ òuj§fŸ
3
òw mik òuj§fŸ (Peripheral proteins)
bršr›é‹btë¥òw«mšyJc£òw«k£LnkmikªJŸsòuj§fŸòwmik
òuj§fŸMF«.Ït‰iwbršr›éèUªJvëjhf¥Ãç¤bjL¡fyh«.(v.fh)Ïu¤j¢
Át¥gQ¡fëšcŸs°bg¡oç‹ (Spectrin) v‹D« òuj«.
1.2 bršr›Î khÂçfŸ
1.2.1 XuL¡F mik¥ò (Monolayer model)
Xt®l‹ v‹gtnu bršr›Î mik¥òfis MŒtš K‹ndhoahth®.
Ú®btW¡F«ntÂ¥bghU£fŸbršr›Îtêahfvëšfl¤j¥gLtjhš, bršr›Î
xUbkšèaè¥ÃLgly¤jhšMdJvdm¿é¤jh®.
1.2.2 è¥ÃL <uL¡F mik¥ò (Lipid bilayer model)
Ïu¤j¢ Át¥gQ¡fë‹ bršr›éYŸs è¥ÃLfë‹ msÎ, mj‹
nk‰gu¥gsé‰FÏUkl§fhfcŸsJ.ϪjMuhŒ¢ÁKoé‹mo¥gilæšfh®l‹
k‰W«»u‹lš,bršr›ÎfŸÏu£ilè¥ÃLmL¡FfshšMditvdm¿é¤jd®
(gl«1.3).
gl« 1.3 è¥ÃL <uL¡F mik¥ò
1.2.3 xUik bršr›Î mik¥ò (Unit membrane model)
Ï›tik¥ò nl›r‹ k‰W« nlåaš v‹nghuhš mik¡f¥g£L, Ëd®
Ïuhg®£r‹ v‹gtuhš br«ik¥gL¤j¥g£lJ. Ïa‰ifahd bršr›Îfë‹
nk‰gu¥ò ÏGéir è¥ÃLfshš k£Lnk Md bra‰if bršr›Îfë‹ nk‰gu¥ò
ÏGéiriaél¡FiwthfcŸsJ. Ïjdhšbršr›Îfë‹òuj§fS«cŸsd
v‹gJ bjëth»wJ. Ïj‹mo¥gilæš nl›r‹ k‰W« nlåašÏu£ilè¥ÃL
mL¡Ffë‹ÛJòuj§fŸguéÍŸsdvdm¿é¤jd®.
vy¡£uh‹E©nzh¡»têahfbršr›Îfis¥gh®¡F«nghJ,mit_‹W
mL¡FfŸcilajhf¡fhz¥gL»‹wd.ϪjMuhŒ¢ÁKoÎfëèUªJÏuhg®£r‹
xUik brš r›Î mik¥ig cUth¡»dh®. Ï›tik¥Ã‹ go brš r›éš ÏU òuj
mL¡FfS«,xUè¥ÃLÏu£ilmL¡F«cŸsd.mjhtJ,ÏUòujmL¡FfS¡F
Ïilæš(Sandwich)è¥ÃLÏu£ilmL¡FmikªÂU¡F«(gl«1.4)
gl« 1.4 xUik brš r›Î mik¥ò
4
1.2.4 Ú®k bkhir¡ mik¥ò (Fluid Mosaic Model)
ÏJcyfséšV‰W¡bfhŸs¥g£lxUkhÂçahF«.Ï«khÂçia,gym¿éaš
MŒÎfë‹mo¥gilæšS.J.Á§f®k‰W«G.L.ã¡fšr‹M»nah®1972M«M©oš
cUth¡»d®.(gl«1.5)
Ú®kbkhir¡mik¥Ã‹K¡»anfh£ghLfŸ:
1. Ïu£ilmL¡»šè¥ÃLfS«,òuj§fS«bkhir¡mik¥Ãšfhz¥gL»‹wd.
2. gh°nghè¥ÃLfsh»aÚ®kmo¤js¤ÂšÁyòuj§fŸcŸmikòuj§fshfΫ,
Áyòuj§fŸòwmikòuj§fshfΫmikªJŸsd.
3. è¥ÃLfŸk‰W«òuj§fŸbršr›éšefU«j‹ikbfh©lit.
4. mt‰whš Ïltykhf efuΫ, RHyΫ KoÍ«. Mdhš XuL¡»èUªJ k‰nwh®
mL¡F¡FefuKoahJ.
5. bršr›Î Ó®ika‰w j‹ikÍilaJ. btë¥òw mL¡»Y«, c£òw mL¡»Y«
ntÂ¥bghU£fë‹msÎkhWgL»wJ.
1.3 bršr›Î fl¤jš (Membrane Transport)
bršr›Î fl¤jš, mj‹ Ï‹¿aikahj gâfSŸ x‹whF«. brš
cænuh£l¤Jl‹ ÏU¡f bršr›Î fl¤jš K¡»akhdjhF«. Ú®btW¡F«
bršY¡Fbtë¥òw«
fh®nghiA£nu£r§»è
»isnfhè¥ÃL
è¥ÃLÏ
u£ilm
L¡F
òwmikòuj§fŸ
cŸmikòuj§fŸ
bršY¡Fc£òw«
gl« 1.5 Ú®k bkhir¡ mik¥ò
5
_y¡TWfS«Á¿aÚ®éU«ò«_y¡TWfS«bršr›itvëjhf¡fl¡»‹wd.
Mdhš ä‹Rika‰w Ú® éU«ò« bgça _y¡TWfŸ k‰W« ä‹RikÍŸs
_y¡TWfshšbršr›it¥òu§fë‹cjéæ‹¿¡fl¡fÏayhJ.
xUbghUis¡fl¤Jtj‰FM‰wš njit¥gL»wjhÏšiyah v‹gijÍ«,
mj‹br¿itÍ«bghU¤Jfl¤jšbrašäFfl¤jšk‰W«bray‰wfl¤jšvd
ÏUtif¥gL«.
1.3.1 bray‰w fl¤jš (Passive Transport)
bray‰wfl¤jèšbghU£fŸmÂf¢br¿éèUªJFiwªjbr¿é‰Fvªj
xUòuj¤Â‹cjéÍä‹¿¡fl¤j¥gL»‹wd.Ï›tiffl¤jšr›é‹ÏUg¡fK«
fl¤j¥gL« bghUë‹ br¿Î rkãiy milÍ« tiu bjhl®»wJ. M¡ì#‹,
fh®g‹-il-M¡irLk‰W«ôçahngh‹witÏ«Kiwæšfl¤j¥gL»‹wd.
1.3.2 òuj tê¡fl¤jš (Facilitated Diffusion)
fl¤j¥gL« bghUë‹ br¿Î mÂfkhf ÏUªjhY« FS¡nfh° ngh‹w
Ú® éU«Ãfshš bršr›it vëš fl¡f ÏayhJ. m¤jifa bghU£fis¡
fl¤Jtj‰F¥ òuj§fŸ njit¥gL»‹wd. Ï¡fl¤jš òujtê¡fl¤jš
v‹wiH¡f¥gL»wJ.
òujtê¡ fl¤jèš <LgL« òuj§fŸ fl¤jš òuj§fŸ (Carrier Proteins)
v‹wiH¡f¥gL»‹wd.mid¤Jbršr›ÎfS«fl¤jšòuj§fis¡bfh©LŸsd.
fl¤jšòuj§fë‹ÁyK¡»ag©òfŸ
1. ÏitfiubghUismÂf¢br¿éèUªJFiwªjbr¿é‰F¡fl¤J»‹wd.
2. br¿Îrkãiymiltij¤Jçj¥gL¤J»‹wd.
3. Ï¡fl¤jY¡FM‰wšnjitæšiy.
4. ÏitbgçJ«bjçΤj‹ikÍilait.
Ïu¤j Át¥gQ¡fëYŸsFS¡nfh° fl¤Â k‰W« v®ä‹maåfl¤Â
ngh‹witòujtê¡fl¤jY¡FvL¤J¡fh£LfshF«.
fl¤jšòuj§fŸ_‹Wtif¥gL«.
1. xU bghUŸ fl¤ÂfŸ (Uniporters) : Ïit bghU£fis¢ bršr›é‹ xU
g¡f¤ÂèUªJk‰nwh®g¡f¤Â‰F¡fl¤J«j‹ikbfh©lit.
2. xUÂir¡fl¤ÂfŸ (Symporters):ÏitÏUntW_y¡TWfisxnuÂiræš
fl¤J«j‹ikbfh©lit.
3. v® Âir¡ fl¤ÂfŸ (Antiporters) : ÏitÏU ntW_y¡TWfis vÂbu®
Âirfëšfl¤J«j‹ikbfh©lit.
6
1.3.3 brašäF fl¤jš (Active Transport)
bršfŸ Fiwªj br¿éèUªJ mÂf br¿é‰F¥ bghU£fis¡ fl¤J«
gâiaÍ« nk‰bfhŸ»‹wd. Ï¢brašbt¥gÏa¡féaY¡FvÂuhdbrayhF«.
vdnt,Ï¢braY¡FM‰wšnjit. njitahdM‰wiyATP Úuh‰gF¥Ã‹_y«
bgW»‹wd. brašäF fl¤jèY« fl¤jš òuj§fŸ <LgL»‹wd. m¥òuj§fŸ
g«òfŸ (Pumps) v‹wiH¡f¥gL»‹wd. bršè‹ir£nlhÃshr¤Â‹K+br¿it
mÂfkhfΫ Na+ br¿it¡FiwthfΫit¤J¡bfhŸscjΫ.Na+,K+-VoÃna°fŸ
Ïj‰FxUvL¤J¡fh£lhF«.
1.3.4 v©nlhir£nlhÁ° (Endocytosis)
bgça mséyhd czÎ¥ bghU£fŸ k‰W« nt‰W¥ bghU£fŸ bršèDŸ
éG§f¥gL«. braš v©nlhir£nlhÁ° vd¥gL«. bršèDŸ éG§f¥gL«
bghU£fë‹j‹ik¡nf‰g,v©nlhir£nlhÁ°ÏUtif¥gL«.Ãndhir£nlhÁ°
(Pinocytosis) mšyJ bršFo¤jš ãfœéš Âut¥ bghU£fŸ éG§f¥gL»‹wd.
bgçaÂl¥bghU£fŸbršr›é‹_ykhfbršY¡FŸvL¤J¡bfhŸs¥g£lhš,mJ
ngnfhir£nlhÁ°(Phagocytosis) v‹wiH¡f¥gL»wJ.
v©nlhir£nlhÁ° braè‹ nghJ brš r›thdJ FêªJ, bršè‹
btë¥òw¤ÂYŸsÂut¤ijcŸëG¤J¢Á¿aFäêfshfkh¿,bršr›éèUªJ
ÃçªJ bršY¡FŸ EiH»‹wd. Ïit Ãndhnrh«fŸ mšyJ nghnfhnrh«fŸ
v‹wiH¡f¥gL»‹wd.Ïitiynrhnrh«fSl‹ÏizªJ,j§fŸc£bghU£fis¢
bršir£nlhÃshr¤ÂšéLé¡»‹wd.
bršfshšRu¡f¥gL«bghU£fŸ,bršr›éèUªJbtëna‰w¥gL«ãfœÎ
v¡nrhir£lhÁ° v‹wiH¡f¥gL»wJ. Ϫãfœé‹ nghJ Ru¥ò¥ bghU£fis
cŸsl¡»aFäêfŸbršr›Îl‹ÏizªJ,mj‹c£bghU£fis¢bršèèUªJ
btëna‰W»‹wd.cjhuzkhf,fiza¢bršfŸj§fŸbehÂfisv¡nrhirlhÁ°
_ynkRu¡»‹wd.
xUbghUŸfl¤Â xUÂir¡fl¤Â v®Âir¡fl¤Â
7
m£ltiz 1
òujtê¡ fl¤jš k‰W« brašäF fl¤jY¡»ilna
cŸs x‰WikfS« nt‰WikfS«
t.v©. òujtê¡fl¤jš brašäFfl¤jš
1. Ï›tiffl¤jY¡F¥
òuj«Ï‹¿aikahjJ.
mt‰iw¡fl¤jšòuj§fŸ
v‹wiH¡»nwh«.
Ï›tiffl¤jY¡F«òuj«
Ï‹¿aikahjJ.mitg«òfŸ
v‹wiH¡f¥gL»‹wd.
2. bgçJ«bjçΤj‹ikÍilaJ bgçJ«bjçΤj‹ikÍilaJ
3. ãiwÎW«j‹ikÍilaJ ãiwÎW«j‹ikÍilaJ
4. ngh£o¤j‹ikÍŸs
jL¥gh‹fshš jL¡f¥gL«
ÏašòilaJ
ngh£o¤j‹ikÍŸsjL¥gh‹fshš
jL¡f¥gL«ÏašòilaJ.
5. fiubghU£fŸmÂf¢
br¿éèUªJFiwªj
br¿é‰F¡fl¤j¥gL«.
fiubghU£fŸFiwªjbr¿éèUªJ
mÂf¢br¿é‰F¡fl¤j¥gL«
6. M‰wš njitæšiy M‰wš njit.
1.4 ghFãiy (Viscosity)
xU nrhjid¡ FHhæš j©ÙiuÍ« k‰bwh‹¿š és¡bf©iziaÍ«
vL¤Jxnu rka¤ÂšrhŒ¤jhš,és¡bf©bzŒbkJthfΫj©Ù®ntfkhΫ
éG«. Ïj‰F xU Âut mL¡F¡F«, k‰nwh® Âut mL¡F¡F« Ïilna cŸs
cuhŒÎéirnafhuzkhF«. xUÂut¤ÂšcŸsbt›ntWmL¡FfŸbt›ntW
ntf¤ÂšefU«.m›thWefU«nghJV‰gL«cuhŒÎ,ÂutX£l¤Â‰Fc£jilahf
mik»wJ.ÏjidnaghFãiyv‹»nwh«.x›bthUÂutK«mj‰FçaghFãiy
cilajhfés§F»wJ.X®myFgu¥gsÎcilaxUÂutmL¡F¡F«,mÂèUªJ
1br.Û.bjhiyéYŸsk‰nwh®ÂutmL¡F¡F«Ïilna1br.Û./éehov‹wÓuhd
ntf¤Âš Âut« éGtj‰F¤ njitahd éiria ghFãiy Fzf« (Viscosity co-efficieint)v‹»nwh«.Ïjidil‹°v‹D«my»dhšmséL»nwh«.
ghFãiyiaghŒ° (Poise)k‰W«äšèghŒ°(Millipoise) M»a msitfshš
ms¡»nwh«.
1.4.1 ghFãiyia¥ gh¡F« fhuâfŸ
1. ml®¤Â :ghFãiyÍ«,ml®¤ÂÍ«x‹nwhLx‹Wne®é»j¤Âšbjhl®òilait.
ÏitÏu©L«°nlh¡°éÂahšÏiz¡f¥gL»‹wd.‘r’v‹wMu«bfh©lxU
Á¿a nfhs¤ij, ‘ρ’ (rho) v‹wml®¤Â bfh©l xUÂut¤Âš, ‘g’ v‹w òép®¥ò
éiriaÛ¿ ‘u’v‹wÂirntf¤ÂšneuhféH¢brŒjhš,ghFãiyÍ«,ml®¤ÂÍ«
Ϥjifabjhl®òilajhfmik»‹wd.
8
u9)(gr2 2 ρ′-ρ
=η
2. bt¥gãiy :bt¥gãiyÍ«ghFãiyÍ«v®é»j¤Âšbjhl®òilait.bt¥gãiy
mÂfç¡F«nghJ,Âut¤Â‹ghFãiyFiw»wJ.
3. fiubghUŸ :öafiu¥ghå‹ghFãiyiaélfiurè‹ghFãiymÂfkhF«.
fiubghUŸfiu¥ghå‹ghFãiyiacau¢brŒ»wJ. (v.fh).öaÚiuélòuj¡
fiurè‹ ghFãiy mÂfkhF«. fiubghUë‹ msitÍ« cUt mik¥igÍ«
bghU¤njghFãiymikÍ«.
1.4.2 cæçaš ga‹ghLfŸ
1. fh®nghiA£nu£k‰W«òuj¡fiuršfŸmÂfghFãiybfh©lit.
2. Ïu¤j¤Â‹ Ãsh°kh (Plasma) rhjhuzkhf 15-20 äšèghŒ°
ghFãiyÍilajhF«. Ïš V‰gL«khWghLfŸneh͉wãiyia¡F¿¡F«.
Ãsh°khé‹ghFãiynk¡nuhFnshòèÜäah (Macroglobulinemia) k‰W« Ïja
nehŒ (Congestive Heart Failure)M»anehŒfëšmÂfç¤J¡fhz¥gL«.
3. Ïu¤j¤Â‹ ghFãiy Rkh® 30-40 äšèghŒ° MF«. Ïu¤j¤Âš cŸs
Át¥gQ¡fns mj‹ ghFãiyia ã®zæ¡»‹wd. Ïu¤j nrhif nehæš
Ïu¤j¤Â‹ghFãiyFiwªJfhz¥gL«.
4. Ïu¤j¤Â‹ghFãiymj‹ÓuhdX£l¤Â‰FcjλwJ.
5. Ándhéaš Âut¤Âš cŸs äônfhghèrh¡fiuo‹ ghFãiyæ‹ fhuzkhf
ÁndhéašÂut«caΤj‹ikia¥bg‰WŸsJ.
1.5 gu¥ò ÏGéir (Surface Tension)
xUÂut¤Â‹cŸnscŸsxU_y¡TW (a), k‰w_y¡TWfshšrkkhd
éirahš všyh¥ g¡f§fëèUªJ« ÏG¡f¥gL»wJ. Méãiyæš cŸs
_y¡TWfë‹ v©â¡if, Âut¤ÂYŸs _y¡TWfis él Fiwthfnt
cŸsjhš, Âut¤Â‹ nk‰gu¥Ãš cŸs xU _y¡TwhdJ (b) Âut¤Âš cŸs
k‰w _y¡TWfshš, _y¡TWfëil¥g£l ft®¢Á éir fhuzkhf, mÂfkhf
cŸëG¡f¥gL»wJ. (gl« 1.6) Ï›thW mÂfkhf cŸëG¡f¥gL« éirna gu¥ò
ÏGéirahF«. nk‰gu¥ÃYŸs _y¡TWfis Âut¤Â‰FŸ cŸneh¡» ÏG¡f
nk‰gu¥Ã‰Fbr§F¤jhfju¥gL«éirnagu¥òÏGéir (γ) vdyh«.
(b)
(a)
gl« 1.6 nk‰gu¥Ãš cŸs _y¡TW v®neh¡F« rkk‰w ft®¢Á
9
1.5.1 gu¥ò ÏGéiria¥ gh¡F« fhuâfŸ
1. ml®¤Â : Âut« (ρ) k‰W« mj‹ Méæ‹ (ρ' )ml®¤ÂiaÍ«,gu¥òÏGéiriaÍ«
bk¡yh£rk‹ghL(Mc Loeds equation)Ñœ¡f©lthWÏiz¡»‹wJ.
ϒ ∝ (ρ-ρ')2.
2. bt¥gãiy : bt¥gãiyÍ«, gu¥ò ÏGéirÍ«, v®é»j¤Âš bjhl®òilait.
mjhtJ Âut¤Â‹ bt¥gãiyia ca®¤J« nghJ, mj‹ gu¥ò ÏGéir
Fiwtil»wJ.ãiykhWbt¥gãiyæš,gu¥òÏGéiró{akh»wJ.
3. fiubghUŸ : fiu¥ghD¡FŸbršY«fiubghUŸ,fiu¥ghå‹gu¥ÃGéiria
mÂfç¡F«. Mdhš, Âut¤Â‹ nk‰gu¥Ã‹ ÛJ br¿Í« bghU£fŸ, Âut¤Â‹
gu¥ÃGéiria¡Fiw¡F«.
1.5.2 cæçaš ga‹ghLfŸ
1. bfhG¥òfis¥ghškkh¡Fjš(Emulsification of Fats) : äjc¥òfŸonahod¤ÂYŸsbfhG¥ò¤JfŸfë‹gu¥ÃGéiria¡Fiw¤J,
mitbrç¥gj‰F«,c¿Šr¥gLtj‰F«VJthfkh‰W»‹wd.
2. Ãsh°khé‹gu¥ÃGéir : Ãsh°khé‹gu¥òÏGéir70il‹fŸ /br.Û.
MF«.ÏJÚç‹gu¥òÏGéiriaél¢r‰nwFiwthdjhF«.
3. nAé‹ Ã¤j c¥òfis¡ f©l¿Í« nrhjid (Hays test for bile salts) gu¥ò
ÏGéir¡nfh£ghLÁWÚçšÃ¤jc¥òfis¡f©l¿tj‰F¥bgçJ«cjλwJ.
e‹FbghobrŒa¥g£lfªjf¤JfŸfis¥Ã¤jc¥òfŸbr¿ªjÁWÚçš(kŠrŸ
fhkhiy)öédhš,äjc¥òfë‹gu¥ÃGéirFiw¡F«j‹ikædhšmit
_œ»éL«.Mdhšneha‰wkåj®fë‹ÁWÚçšfªjf¤JfŸfŸäj¡F«.
4. ilghšälhæš byÁÔ‹ (Dipalmitoyl lecithin) v‹w gu¥ò ÏGéir Fiw¡F«
bghUŸ Eiupuè‹ Mšénahiyfshš Ru¡f¥gL»‹wd. Ït‰¿‹ gu¥ò
ÏGéirFiw¡F«j‹ikædhš,EiupušMšénahiyfŸ_¢irbtëæL«
nghJFiyahkš ghJfh¡f¥gL»‹wd. Áyts®¢ÁÍwhjÁR¡fëš (preterm infants), ilghšälhæš iyÓÂå‹ msÎ FiwªJ fhz¥gLtjhš, Rthr¡
FiwghLfŸ (respiratory disorders) V‰gL»‹wd.
1.6 r›ñL gutš (Osmosis)
xU gF fl¤J« j‹ikÍila r›thš (Semipermeable) j©ÙiuÍ«,
òuj¡ fiuriyÍ« Ãç¤J it¤jhš, j©Ù®, òuj¡fiurš gF¡F CLUé¢
bršY«. Ï›thWfiu¥gh‹fŸCLUtijna r›ñLgutšv‹»nwh«. Fiwªj
br¿ÎŸs xU gFÂæèUªJ, mÂf¢ br¿ÎŸs xU gF¡F Ú® fÁtijna
r›ñL gutš vdyh«. r›ñL gutš xU bghU©ik rh® g©ghF«. mjhtJ,
fiurèYŸs fiubghUë‹ _y¡TWfŸ mšyJ maåfë‹ v©â¡ifia¥
bghU¤jnj MF«. xU nkhš fiubghUëš cŸs r›ñL gutš j‹ik cila
_y¡TWfŸmšyJmaåfë‹ v©â¡ifM°khšmyF (Osmol Units) vd
tiuaW¡f¥gL»wJ.xUnkhšmaåahfhjfiubghUŸxUM°khY¡F¢rkkhF«.
10
M°bkhyhç£ov‹gJxUè£l®fiurèšcŸsfiubghUë‹msitM°khèš
F¿¥ÃLtjhF«. M°bkhyhè£o v‹gJ xU »nyh»uh« fiu¥ghåš cŸs
fiubghUë‹msitM°khèšF¿¥ÃLtjhF«.
xnur›ñLgutšmG¤j«bfh©lfiuršfŸInrh-M°kho¡ (Iso-osmotic) fiuršfŸ vdmiH¡f¥gL»‹wd. bt›ntW r›ñL gutšmG¤j«cŸsÏU
fiuršfisx¥ÃL«nghJ,mÂfr›ñLgutšmG¤j«bfh©lfiuriyiA¥g®
M°kho¡fiurš (hyperosmotic solution) vdΫ,Fiwªj r›ñLgutšmG¤j«
bfh©l fiuriy iA¥ngh M°kho¡ fiurš (hypoosmotic solution) vdΫ
miH¡»nwh«.
bršr›Î gF CLUΫ j‹ikÍilajhf ÏU¥gjhš mJ Áy
fiubghU£fis k£Lnk fl¤J»wJ. fl¤j Ïayh fiubghU£fshš V‰gL«
r›ñLgutšmG¤j«lhåÁ£o (Tonicity)v‹WmiH¡f¥gL»wJ. lhåÁ£oxU
K¡»a¤Jt«thŒªjcl‰braèašTwhF«.
rkkhd lhåÁ£o bfh©l fiuršfis Inrhlhå¡ fiuršfŸ (Isotonic solutions) vd miH¡»nwh«. mÂf lhåÁ£o cŸs fiuriy iA¥g®lhå¡
fiurš vdΫ, Fiwthd lhåÁ£o cŸs fiuriy iA¥nghlhå¡ fiurš
vdΫ miH¡»nwh«.
1.6.1 cæçaš K¡»a¤Jt«
1. Át¥gQciljš (Hemolysis)k‰W«RU§Fjš(Crenation):
rçé»jc¥ò¡fiuršmšyJInrhlhå¡c¥ò¡fiuršv‹gJ 0.9% NaCl MF«.Ïu¤jÁt¥gQ¡fis0.3% NaClfiurèšéut¢brŒjhš,Ú®bršY¡FŸ
br‹W, brš cilªJ, mj‹ c£bghU£fis btëna‰W»wJ. Ï›thW Ïu¤j
Át¥gQ¡fŸ iA¥nghlhå¡ NaCl fiurèš ciljiy¢ ‘Át¥gQ ciljš’
vd miH¡»nwh«. m›thW cilªjÎl‹ »il¡f¥bgW« Át¥gQ¡fë‹
bršr›Îfis¡ TLfŸ (Ghosts) v‹wiH¡»nwh«. mj‰F khwhf, Ï¢bršfis
1.5% NaCl riurèšéuédhšÏ¢bršèšcŸsÚ®btëna¿bršRU§»éL«.
ÏjidnabršRU§Fjš(Crenation) v‹wiH¡»nwh«.
2. Át¥gQ¡fë‹ cilÍ« j‹ikia¡ bfh©L brŒa¥gL« nrhjid
(Erythrocyte Fragility Test) r›ñL gutè‹ mo¥gilæš brŒa¥gLtjhF«.
bršr›é‹ xU§»iz¥ig¥ bghU¤nj, bršfŸ iA¥nghnlhå¡ fiuršfis¤
jh§»ã‰F«. Á¡»šbršÏu¤jnrhif (Sickle Cell Anemia) k‰W«it£lä‹ E FiwghLŸsÁt¥gQ¡fë‹bršr›ÎcilÍ«j‹ikÍl‹ÏU¡F«.
3. Ïu¤jÁt¥gQ¡fë‹r›ñL gutšmG¤j«,mj‹ nrhoa«, bgh£lhÁa«,
FnshiuLM»ajåk§fŸk‰W«òuj¤Â‹msit¥bghU¤jnjahF«. Ït‰WŸ
òuj§fshš V‰gL« r›ñL gutš mG¤j« cæçaš K¡»a¤Jt« thŒªjjhF«.
Vbdåšbršr›ÎTœk§fis¡fl¤Jtšiy.
4. r›ñLgutè‹_ykhfÁWFlèèUªJj©Ù®c¿Šr¥gL»wJ. r›ñL
gutšmG¤jnkÁWÚuf¤ÂšÁWÚ®cUthtj‰F«fhuzkh»wJ. ÚuG¤j¤Â‰F«
11
r›ñL gutšmG¤j¤Â‰FäilnacŸsmG¤j ntWghnlÏu¤jehs¤Â‹jkå
Kidæš j©Ùiu tof£l cjλwJ. mJnt, Áiufë‹ Kidæš j©Ù®
c¿Šr¥gLtj‰F«têtF¡»wJ.
jkåfë‹KidæšÚuG¤j«22mm HgMfΫ,r›ñLgutšmG¤j«15mm Hg MfΫ ÏU¡»wJ. Ït‰whš V‰gL« 7mm HgmG¤jntWghLjkåfëèUªJ
Úiubtëna‰wcjλwJ.Áiufë‹KidæšÚuG¤j«15mm HgMfΫ,r›ñL
gutšmG¤j«7mm HgMfΫÏU¡»wJ. ÏjdhšcUthF« 15 - 7 =8mm Hg
mG¤j ntWghL, Ú® Ïu¤j ehs§fS¡FŸ Û©L« c¿Šr¥gLtj‰F cjλwJ.
Ïjidna°lh®è§nfh£ghL (Starling hypothesis) v‹»nwh«.
5. ÁWÚuf§fŸ Úiu btëna‰Wtij¢ Ó® brŒtj‰F Ïu¤j Ãsh°khéYŸs
òuj§fë‹r›ñLgutšmG¤jK«xUfhuâahF«.ÚuêÎnehahëæ‹ÁWÚçYŸs
FS¡nfh°,Úiu¤j¡fit¤J¡bfhŸtjhšmt®fŸmÂfÁWÚ®fê¡»‹wd®.
6. nlhdh‹ r›Î rkãiy (Donnan Membrane Equilibrium)
xUgFÂCLUΫ, mjhtJ,j©ÙiuÍ«, gof§fisÍ«fl¤J«,Mdhš
Tœk§fis¡ fl¤jhj r›thš Ãç¡f¥g£l ÏU miwfëš, x‹¿š, ‘a’ nkhšfŸ
bfh©l c¥ò¡fiuriyÍ« (NaCl), k‰bwh‹¿š, ‘b’ nkhšfŸ bfh©l NaR v‹w
fiuriyÍ«vL¤J¡bfh©nlhkhdhš,
(A) (B)
a Na+ Na+ b
a Cl- R- b ...........…1
Ïš ‘R’v‹wv®ä‹maåfl¤j¥glhjmaåahF«.
NaCl ‘A’ miwæèUªJ ‘B’ miw¡F¡ fl¤j¥gL«. Ϫj mik¥ghdJ
rkãiymilÍ« tiu ÏJ bjhlU«. rkãiyæš ‘x’ nkhšfŸ NaCl ‘A’ éèUªJ
‘B’¡Ffl¤j¥g£ljhf¡fUÂdhš,rkãiyæšÏUmiwfëY«maåfë‹br¿Î
Ñœf©lthWÏU¡F«.
(A) (B)
a-x Na+ Na+ b + x
a-x Cl- R- b ...........…2
Cl- x
rkãiyæš X® miwæèUªJ, k‰nwh® miw¡F¢ bršY« maåfë‹
v©â¡ifrkkhfÏU¡F«.m›thWrkkhfÏU¡fnt©Lbkåš,bjhl®òila
ÏU maåfë‹ bgU¡F¤bjhifÍ«, ÏUòw§fëY« rkkhf ÏU¡f nt©L«.
Ïj‹go [Na+] k‰W« [Cl- ] maåfë‹br¿ÎÏUmiwfëY«rkãiyæšrkkhf
ÏU¡F«.
12
(a-x) (a-x) = (b+x) x
(a-x)2 = bx +x2
a2 – 2ax + x2 = bx + x2
a2 – 2ax = bx
a2 = bx + 2ax
a2 = (b + 2a)x
(b + 2a)a
x2
=
‘a’v‹gj‰F2IÍ«,‘b’v‹gj‰F1IÍ«gÂÄLbrŒjhš,
= 0.8
54
1+ (2× 2)2
x2
=
=
(A) (B)
2 - 0.8 = 1.2 Na+ Na+ 1 + 0.8
2 - 0.8 = 1.2 Cl- R- 1
Cl- 0.8
2.4 3.6ÏÂèUªJ,
1. fl¤j¥glhj maå cŸs miwæš (B), fiubghU£fë‹ br¿Î mÂfkhf
ÏU¡F«.
2. fl¤j¥glhjmaåv®ä‹maåahfÏUªjhš (R-),ne®ä‹maåæ‹br¿Î
(Na+) Ï¥gFÂæšmÂfkhfÏU¡F«vdm¿ayh«.
cæçaš mik¥òfëš fl¤j¥glhj òuj§fëdhš nlhdh‹ r›Î rkãiy
cUthF«.ÏJbršè‹Ïa¡f¤Â‰FcWJizahfmik»wJ.
fl¤j¥glhj maå vÂ®ä‹ maåahf ÏUªJ, fl¤j¥gL« maåfSŸ
x‹W H+ Mf ÏUªjhš, pHškh‰w«V‰gL«. ä‹gFërkk‰wãiyæšòuj§fŸ
éçtiltJnlhdh‹r›ñLgutšéisÎvdmiH¡f¥gL»wJ.
13
1.7 jh§fš fiuršfŸ
Á¿jsÎfhu«mšyJmäy«nr®¡f¥g£lËdU«,xUfiurè‹pH kÂ¥ò
khwhkèUªjhšm¡fiuršjh§fšfiuršv‹wiH¡f¥gL»wJ.xUÅça«Fiwªj
mäyK«, mj‹ c¥ò« mšyJ xU Åça« Fiwªj fhuK«, mj‹ c¥ò« jh§fš
fiuršfshf¢brašgL»‹wd.xUfiurè‹(H+)maå¢br¿é‹v®¡F¿pL
kl¡ifia pH v‹W miH¡»nwh«. jh§fš riuršfë‹ pHI bA‹l®r‹
- Ahršg¡ rk‹ghL (Henderson - Haselbach equation) _y« ã®zæ¡fyh«.
bA‹l®r‹-Ahršg¡rk‹gh£il¡Ñœ¡f©lthWjUé¡fyh«.
xUÅça«Fiwªjmäy«Ñœ¡f©lthWmaåah»wJvd¡fUJnth«.
18
Let us consider a weak acid that ionizes as follows
Then equilibrium constant K will be
Rearranging the equation, we get,
Ka [HA] = [H+] [A-]
Taking log on both the sides,
Multiplying by -1, we get
The pH of blood is 7.4 and it should be maintained constant. IfpH increases above 7.5, alkalosis occurs and beyond 7.8 death occurs.
-+ + AHHA
]HA[]A[]H[Ka
-+
=
]A[]HA[Ka]H[
-+ =
]A[]HA[logKalog]H[log
-+ +=
]A[]HA[logKalog]H[log
-+ --=-
]HA[]A[logpKapH
-
+=
rkãiyæš,mj‹Ãçifkh¿è,
Ïu¤j¤Â‹ pH 7.4 MF«. mJ v¥bghGJ« khwhkš ÏU¡f nt©L«.
Ïu¤j¤Â‹ pH 7.5 IélmÂfç¡F« nghJmšfnyhÁ° (Alkalosis) V‰gL»wJ.
pH 7.8IélmÂfkhdhškuz«V‰gL«. Ïu¤j¤Â‹pH 7.3Iél¡Fiwªjhš
mÁnlhÁ°(Acidosis) V‰gL«. pH7.0Iél¡FiwÍkhdhšcæ®thœé‰FV‰wjhf
ÏU¡fhJ. ts®Áijkh‰w¤jhY«, eh«c£bfhŸS«czthY«e«clèšmÂf
mséyhd mäy§fS« fhu§fS« c‰g¤Âah»‹wd. mt‰iw, e« clèèUªJ
14
Ïu¤j¤Â‹têahf, pHšvªjkh‰wKä‹¿¢ÁWÚçšbtëna‰wnt©L«.Ï¥gâ
Ïu¤j¤ÂYŸs gšntW jh§fš fiuršfshš Âw«gl¢ brašgL¤j¥gL»wJ.
mJk£Lä‹¿¢ ÁWÚuf¤Â‹ _y« xG§fik¤jš k‰W« Rthr¤Â‹ _y«
xG§fik¤jšM»aÏUbrašghLfshY«Óuik¡f¥gL»wJ.
bjhFÂfŸvšyh«mäy§fshF«.gFÂfŸvšyh«c¥òfshF«.
Ãsh°khéš gh°ng£ k‰W« fçk mäy§fŸ Fiwthfnt cŸsjhš,
pH Óuik¥Ãšmitg§nf‰gšiy.
Ïu¤j¤ÂYŸs K¡»a jh§fš fiuršfŸ
m£ltiz - 2
Ãsh°kh
H. òuj«
B. òuj«
Ïu¤j Át¥gQ¡fŸ
Ãsh°khéšcŸsK¡»ajh§fšfiuršigfh®gnd£jh§fšfiuršMF«.
fh®nghå¡mäy¤Â‹Ãçifkh¿è (pKa)6.1MF«.ÏijbA‹l®r‹-Ahršg¡
rk‹gh£ošgÂÄLbrŒjhš,
15
vdnt, bA‹l®r‹ - Ahršg®¡ rk‹gh£o‹ _y« pHI Óuhf it¤J¡
bfhŸsfh®gnd£k‰W«fh®nghå¡mäy¤Â‹é»j«20:1MfÏU¡fnt©L«.
ts®Áij kh‰w«_ykhfcUthF« CO2 ,ËnkhFnshË(Hb)mik¥Ã‹têahf
Óuik¡f¥gL»wJ.
ËnkhFnshÃå‹ jh§fš braš
ËnkhFnshÃå‹ jh§fš r¡Â¡F, mj‹ ï°oo‹ myFfëYŸs
ÏälnrhšbjhFÂfnsfhuzkhF«.ËnkhFnshËM¡Á#nd‰w¤ij¥bghU¤nj
mj‹ÃçifÅj«mik»wJ.ËnkhFnshËM¡ì#nd‰w«milÍ«nghJmJ
mÂfmäy¤j‹ikcilajh»wJ.mjdhš,mJ ÃçifmilªJ fhz¥gL»wJ.
M¡Á#ndhLÏizahjnghJxL§»aãiyæšfhz¥gL»wJ.
ÂR¡fëš M¡Á#å‹ gF mG¤j« (pO2) FiwÍ« nghJ,
M¡ÁËnkhFnshË Ãçif milªJ, M¡Á#id ÂR¡fS¡F më¡»wJ.
mj‰Fkhwhf,ÂR¡fëYŸsCO2,ÚnuhLÏizªJ,fh®nghå¡mäykhfkh¿,H+
k‰W« HCO3- Mf Ãçifail»wJ. M¡Á#d‰w xL¡fkilªj ËnkhFnshË,
H+ maåÍl‹ÏizªJHHb Mf khWtjhš pHš mÂf khWghL V‰gLtšiy.
Ïu¤j« Eiupuiy milªjÎl‹, Eiupuèš M¡Á#å‹ gFÂ mG¤j«
mÂfkhf cŸsjhš, HbM¡Á#nd‰w« mil»wJ. K‹d® F¿¥Ã£lJ nghš,
M¡ÁËnkhFnshË H+ maåÍl‹ Fiwthd <®¥ng cilajhš mJ H+ I
éLé¡»wJ.éLé¡f¥g£lH+, HCO3- cl‹ÏizªJH2CO3 Mfkh¿H2O k‰W«
CO2 MfÃç»wJ(gl«1.7).
gl« 1.7. ËnkhFnshÃå‹ jh§fš braš
16
Ïu¤j¤Â‹80%jh§fšbrašÏu¤j¢Át¥gQ¡fshšeilbgW»wJv‹W
f©l¿ªJŸsd®. Mdhš Ϥjh§fš brayhš cUthd HCO3- Ãsh°khé‹
_ynk fl¤j¥gL»wJ. Ïu¤j¢ Át¥gQ¡fëšcUthdHCO3- I Ãsh°khé‰F
btëna‰Wtj‰F Cl- maå njit¥gL»wJ. Ϫãfœit Ah«g®f® FnshiuL-
igfh®gnd£kh‰w« (Hamberger’s Chloride Bicarbonate Shifts) v‹»nwh«(gl«1.8).
gl« 1.8 Ah«g®f® Fnshiu£ - igfh®gnd£ kh‰w«.
ÂR¡fëèUªJbtëahF«CO2Ãsh°khtêahfÏu¤j¢Át¥gQ¡fis¢
br‹W mil»wJ. m§F, fh®nghå¡ m‹iA£nu° (carbonic Anhydrase) v‹D« behÂahš ÚUl‹ Ïiz¡f¥g£L¡ fh®nghå¡mäykhf khW»wJ. Ïnj
behÂ, fh®nghå¡mäy¤ij CO2 k‰W« ÚuhfΫ kh‰W»wJ. fh®nghå¡ mäy«
ÃçifahšcUthdigfh®gnd£Ãsh°khéYŸsFnshiuLmaå¡Fgçkh‰w«
brŒa¥gL»wJ. Ï›thWÏu¤jÁt¥gQ¡fëšEiHÍ«FnshiuL, eLãiyahd
KCIMfkh‰w¥gL»wJ.Ãsh°khé‰FŸEiHÍ«igfh®gnd£nrhoa«maåÍl‹
ÏizªJnrhoa«igfh®gnd£lhfkh¿Ãsh°khéšfl¤j¥gL»wJ.
Rthr¤Â‹ _y« xG§fik¤jš (Regulation by Respiratory Mechanism)
_isæYŸs Rthr ika¤Âš fh®g‹ - il- M¡i[o‹ gF mG¤j«
czu¥gLtjhš,Rthr¤Â‹_y«xG§fik¤jšbrašghLmäy-fhurk‹gh£il¢
Ó®brŒtšK¡»a¥g§Ft»¡»wJ.
Ïu¤j¤Âš CO2 ‹ gF mG¤j« caU« nghJ ntfkhf _¢R éL»nwh«
(Hyperventilation). Ïjdhš, mÂfkhf CO2 btëna‰w¥gL»wJ. Ï¢braš pH k‰W« pCO2Ïašòãiy¡F¤ÂU«ò«tiubjhl®»wJ.khwhf, pCO2FiwÍ«nghJ,
kªjkhd Rthr« (Hypoventilation)V‰g£L,CO2 j¡fit¤J¡bfhŸs¥gL»wJ.
ÁWÚuf¤Â‹ _y« xG§fik¤jš (Regulation by Renal Mechanism)
vëšMéahF«CO2 ngh‹wmäy§fisk£LnkEiupušfshšbtëna‰w
KoÍ«. Mdhš yh¡o¡mäy« k‰W« ig%é¡mäy« ngh‹w fçkmäy§fis
mt‰whšbtëna‰wKoahJ.Ϥjifamäy§fŸigfh®gnd£mik¥Ã‹jh§fš
17
brayhš eLãiyah¡f¥gL»‹wd. Ϫãfœé‹nghJ,Ïu¤j¤Â‹fhu¡»l§fhd
(alkali reserve) HCO3-ÏH¥òV‰gL»wJ. Eiupušfshšfh®nghå¡mäy§fis
btëna‰w KoÍnk jéu, igfh®gnd£ msit¤ j¡f it¤J¡ bfhŸs KoahJ.
Ïij¢ÁWÚuf§fŸbrašgL¤Jtjhš,mäy-fhurkãiyia¥ghJfh¡F«ÏWÂahd
gâÁWÚuf§fSilajhF«. mÁOäah ãiyæšmÂfkhfcŸsH+ maåfis
btëna‰¿,igfh®gnd£btëna‰w¤ij¡Fiw¤JpH IÏašòãiy¡F¡bfh©L
tunt©L«.Ïij¢brašgL¤Jtj‰F,ÁWÚuf§fŸmÂfmäy¤j‹ikbfh©l
ÁWÚiu (pH 4.5) btëna‰W»‹wd. khwhf, mšfÄäah ãiyæš, ÁWÚuf§fŸ,
Ïu¤j¤ÂšmÂfkhfcŸsigfh®gnd£il¡fhu¤j‹ik(pH 8.2)bfh©lÁWÚuhf
btëna‰W»‹wd.Ñœ¡f©l_‹WK¡»abrašghLfshšÁWÚuf§fŸÏu¤j¤Â‹
pHIÏašòãiyæšj¡fit¤J¡bfhŸ»‹wd.
1. igfh®gnd£ÂU«gc¿ŠRjš(Reabsorption of bi-carbonate)
2. gh°ng£jh§fšbraš(Buffering by phosphate)
3.mnkhåa«maåfŸc‰g¤ÂbrŒjš(Formation of ammonium ions)
gæ‰ÁfŸ
I. rçahd éilia¤ nj®ªbjL.
1. bršr›Îv‹D«th®¤ijiacUth¡»at®
m. C.J. ehnfè k‰W« »uhk®
M.Á§f®k‰W«ã¡fšr‹
Ï.Ïuhg®£r‹
<. fh®l®k‰W«»u‹lš
2. Ï›tiffl¤jY¡F¥òuj§fŸnjit¥gL»‹wd.
m. òujtê¡fl¤jš
M.bray‰wfl¤jš
Ï. Ïu©L«
<. vJΫϚiy
3. Ïu¤j¤Â‹pH
m. pH 7.4 M. pH6.1 Ï.pH1.3 <.pH 4.7
18
4. Ïu¤j¢Át¥gQ¡fëšcŸsK¡»ajh§fšmik¥ò
m. gh°ng£jh§fš M.ËnkhFnshËjh§fš
Ï.fh®gnd£jh§fš <.mÁnl£jh§fš
5. ghFãiyæ‹myF
m.M°khš M.ghŒ° Ï.il‹ <.ãô£l‹
II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf,
1. rkkhd r›ñLgutš mG¤j« cŸs ÏU fiuršfis ___________ vd
miH¡»‹nwh«.
2. brš r›éš MHkhf¥ gªÂU¡F« òuj§fŸ ________________ vd
miH¡f¥gL»‹wd.
3. ir£nlhÃshr«ÏšyhjÏu¤j¢Át¥gQ¡fë‹bršr›ÎfŸ___________ vd
miH¡f¥gL»‹wd.
4. ÁndhéašÂut¤Â‹caΤj‹ik¡FmÂYŸs___________fhuzkhF«.
5. vëš Méahfhj mäy§fŸ _________________ mik¥Ã‹go jh§fš
brŒa¥gL»‹wd.
III. rçah ? jtwh ?
1. fh®nghiA£nu£fŸbršr›é‹K¡»antÂ¥bghUshF«.
2. òujtê¡fl¤jY¡FM‰wšnjit.
3. Ïu¤jnrhifnehæšÏu¤j¤Â‹ghFãiyca®ªÂU¡F«.
4. ËnkhFnshËjh§fšbraš,mj‹iyÁ‹myFfshšjh‹V‰gL»wJ.
5. Ïu¤j¢ Át¥gQ¡fis iA¥nghlhå¡ fiurèš éuédhš, bršRU§Fjš
eilbgW«.
IV. bghU¤Jf.
1. Át¥gQ¡fë‹cilÍ«
j‹ik bfh©L brŒa¥gL«
nrhjid - gu¥ò ÏGéir
2. nAæ‹nrhjid - ilghšä£lhæš
byÁÔ‹
3. gu¥òÏGéirFiw¡F«j‹ik - r›ñLgutš
4. xUikbršr›Îmik¥ò - ã¡fšr‹
5. Ú®kbkhir¡mik¥ò - Ïuhg®£r‹
19
V. Ñœ¡f©lt‰¿‰F¢ RU¡fkhf éilaë.
1. òwmikòuj§fS¡FX®cjhuz«jUf.
2. Ïu¤j¤Â‹ghFãiyv‹d?
3. bršY¡FŸÂut«v›thWc¿Šr¥gL»wJ?
4. Fnshiu£-ig-fh®gnd£maåfis¥gçkh‰w«brŒÍ«òuj¤ij¥bgaçLf.
5. ‘R’v‹D«fl¤j¥glhjv®ä‹maåcŸsgFÂæšbr¿Í«maåvJ?
VI. Ñœf©lt‰¿‰F éilaë
1. bršr›Îòuj§fŸg‰¿¡F¿¥òtiuf.
2. gšntWbršr›Îmik¥òfŸg‰¿étç.
3. gu¥òÏGéirk‰W«ghFãiyæ‹cæçašga‹ghLfis¥g£oaèLf.
4. Ïu¤j¤Â‹pHšvªjkh‰wKä‹¿v›thWCO2 fl¤j¥gL»wJ?
5. nlhdh‹bršr›Îrkãiyg‰¿¡F¿¥òtiuf.
20
ghl« - 2
brç¤jš
K‹Diu
eh«c©Q«czitclèšc¿Šr¥gLtj‰nf‰wxUãiy¡Fkh‰w«brŒÍ«
ãfœitnabrç¤jšv‹»nwh«. e«clšczit¥gF¤J,mijM‰wY¡fhfΫ,
guhkç¥ò¡fhfΫ, ts®¢Á¡fhfΫ ga‹gL¤Jtij¥ g‰¿¢ brç¤jšés¡F»wJ.
brç¤jš thæš bjhl§», Ïiu¥ig k‰W« ÁWFlèš bjhl®ªJ, bgU§Flèš
Kotil»wJ.fšÄušk‰W«fiza«mt‰¿‹behÂfshY«,mt‰whšRu¡f¥gL«
ÚuhY« Ï¢braiy vëjh¡F»‹wd. brç¤jè‹ _ykhf fh®nghiA£nu£fŸ
FS¡nfh[hfΫ,òuj§fŸmändhmäy§fshfΫ,bfhG¥òfŸ»ëruhšk‰W«
bfhG¥òmäy§fshfΫgF¡f¥gL»‹wd.
2.1 fh®nghiA£nu£fŸ
e« czéš °lh®¢, »is¡nfh#‹, R¡nuh°, yh¡nlh°, khšnlh° M»a
K¡»a fh®nghiA£nu£fŸ cŸsd. Ïit k£Lä‹¿ äf¡ Fiwªj mséš
Ãu¡nlhR«,bg‹nlhR«cŸsd.
2.1.1 thæš brç¤jš (Digestion in mouth)
ghšk‰W«gH¢rhWngh‹wÂutczÎfŸthæšÚ©lneu«j§Ftšiy.
mjdhšmitthæšvªjkh‰wK«miltšiy.Mdhš°lh®¢k‰W«»isnfh#‹
ml§»a Âl czÎfŸ cäœÚUl‹ fyªJ g‰fshš e‹F miu¡f¥gL»‹wd.
cäœÚçš α1-4 Ãiz¥ig¥ gF¡F« laè‹ (Ptyalin) v‹D« α mikny°
beh cŸsJ. mJ °lh®¢ k‰W« »is¡nfh#id, FS¡nfh° v‹D« x‰iw¢
rh¡fiulhfΫ, khšnlh° v‹D« Ïu£il¢rh¡fiulhfΫ, khšnlh£iunah°
v‹D«£iurh¡fiulhfΫgF¡»wJ.»is¡nfh#‹k‰W«°lh®¢_y¡TWfëš
cŸs bfhŸël¤jil fhuzkhf, mt‰¿‹ cŸns cŸs Áy α1-4 Ãiz¥òfis
laèdhš gF¡f KoahJ. Ïj‹ éisthf èä£ bl¡°oç‹ (Limit dextrin) cUth»wJ.
cäœÚ®miknyì‹ brašgh£o‰Fcfªj pH 6 - 7MF«. laè‹ e‹F
brašglFnshiuLmaåfŸnjit¥gL»‹wd.
»is¡nfh#‹,°lh®¢ FS¡nfh°,khšnlh°,khšnlh£iunah°,
èä£bl¡°oç‹.
21
czÎlaèDl‹Ïiu¥igiamilªjÎl‹,m§FãyΫmäypHšlaè‹
braèH¡»wJ. Ïiu¥igæš fh®nghiA£nu£fŸ brç¥gj‰F vªj xU behÂÍ«
Ïšiy. mjdhš, m§F ghèrh¡fiuLfŸ vªj kh‰wK«miltšiy. Mdhš,
czéYŸs R¡nuh° k£L«, Ïiu¥igæ‹ HCl Mš Úuh‰gF¡f¥g£L rknkhyh®
mséyhdFSnfh[hfΫ,Ãu¡nlh[hfΫkh‰w¥gL»wJ.
2.1.2 onahod¤jš brç¤jš (Digestion in Duodenum)
czΡfts«onahod¤ijmilªjÎl‹fizaÚUl‹fy¡f¥gL»‹wJ.
fiza Úçš cŸs α-miknyì‹brašlaèå‹braiyx¤jnjMF«.Mdhš,
Ñœ¡f©lfhuz§fshšmJlaèidéltèikthŒªjjhF«.
(i) ÏJrik¡f¥glhj°lh®¢ÛJ«brašgL»wJ.
(ii) ÏJlaèdhšgF¡fKoahjα 1-4Ãiz¥òfisÍ«Úuh‰gF¡»wJ.
fiza miknyì‹ brašgh£o‰F cfªj pH 6.9-7.1 MF«. Ïj‹
brašgh£o‰F«FnshiuLmaåfŸnjit¥gL»‹wd.
2.1.3 ÁWFlèš brç¤jš (Digestion in small intestine)
fh®nghiA£nu£LfisK‰¿Ykhfx‰iw¢rh¡fiuLfshfÚuh‰gF¡fIªJ
behÂfŸÁWFlèšcŸsd.
(m) ÁWFlš mikny° : ÏJ ghèrh¡fiuLfŸ k‰w« xènfhrh¡fiuLfë‹
Kidæš cŸs α 1-4 Ãiz¥òfis Úuh‰gF¤JFS¡nfh°_y¡TWfis
éLé¡»wJ.
(M) yh¡nl° : ÏJ xU β - nfy¡nlhÁnl°behÂMF«.ÏJyh¡nlh°_y¡TWfis
rknkhyh®mséyhdFS¡nfh°k‰W«nfy¡nlh[hfÚuh‰gF¡»wJ. Ïj‹
brašgh£o‰FcfªjpH 5.4-6.0MF«.
yh¡nlh° FS¡nfh°+nfy¡nlh°
(Ï) khšnl° : ÏJxUFS¡nfhÁnl°behÂMF«.ÏJkhšnlhÁšcŸsα1-4
Ãiz¥òfis cil¤J, FS¡nfh° _y¡TWfshf¥ gF¡»wJ. ÁWFlš
vÃÔèašbršfëšIªJéjkhdkhšnl°fŸf©l¿a¥g£LŸsd.Ït‰¿‹
brašgh£o‰FcfªjpH5.8-6.2MF«.
khšnlh° FS¡nfh°+FS¡nfh°
(<) R¡nu° : ÏJR¡nuh°_y¡TWfëšcŸsβ1-2Ãiz¥òfë‹ÛJbrašg£L
rknkhyh®mséyhdFS¡nfh°k‰W«Ãu¡nlh°_y¡TWfis¤jU»wJ.
R¡nuh° FS¡nfh°+Ãu¡nlh°
c) Inrhkhšnl° : ÏJ èä£ bl¡°oçå‹ α1-6 Ãiz¥òfis Úuh‰gF¤J
khšnlh°k‰W«FS¡nfhi[¤jU»wJ.
e«czÎk©ly¤Âšβ1-4Ãiz¥òfë‹ÛJbrašgL«behÂÏšyhjjhš
bršYnyhi[¢brç¡fKoahJ.
yh¡nl°
khšnl°
R¡nu°
22
2.1.4 fh®nghiA£nu£fis c¿ŠRjš (Absorption of Carbohydrates)
x‰iw¢ rh¡fiuLfis k£Lnk ÁWFlš äônfhrhthš c¿Šr KoÍ«.
xU Áy Ïu£il¢rh¡fiuLfŸ Ãndhir£nlhÁ° (Pinocytosis) Kiwæš
c¿Šr¥g£LÏu£il¢rh¡fçnl°fŸv‹wbehÂædhšx‰iw¢rh¡fiuLfshf¥
gF¡f¥gL»‹wd. x‰iw¢ rh¡fiuLfë‹ c¿ŠRjš Ñœf©l tçiræš
eilbgW«.
nfy¡nlh° > FS¡nfh° > Ãu¡nlh° > nkndh° > irnyh° > muhÃndh°.
c¿ŠRjè‹ Ïa§fik¥ò (Mechanism of absorption)
(m) rhjhuz¡ fl¤jš (Simple diffusion ): ÁWFlèš FS¡nfhÁ‹ br¿Î
mÂfkhfÏU¡F«nghJ,Ï›tiffl¤jš_y«FS¡nfh°r›it¡fl¡»wJ.
(M) brašäF fl¤jš (Active Transport):brašäFfl¤jè‹_ykhfFS¡nfh°
c¿ŠRjšJçj¥gL¤j¥gL»wJ(gl«2.1).FS¡nfh°c¿ŠRjšxUÏu©lh«
ãiy brašäF fl¤jšMF«. VbdåšÏªãfœéš ATP kiwKfkhf Úuh‰
gF¡f¥gL»wJ.
1. xU_y¡TWFS¡nfhR«xUnrhoa«maåÍ«fl¤jšòuj¤njhLÏiz»wJ.
2. nrhoa« maåÍ« FS¡nfhR« ÏizªjÎl‹ fl¤jš òuj¤Âš cUkh‰w«
V‰gL»wJ.
(mÂf msÎ)
+Na
Ïu¤j«
FS¡nfh° ( Fiwªj msÎ )
FS¡nfh° (mÂf msÎ ) FS¡nfh°
fl¤Â
+Na / FS¡nfh° xU Âir fl¤Â
+ +Na / K
ATPase
+Na
+KH O2
r›ñL gutš
( Fiwªj msÎ )
r›ñL gutš
FS¡nfh° ( Fiwªj msÎ )
+Na
ÁW Flš
(mÂf msÎ)
H O2
gl« 2.1 FS¡nfh° c¿ŠRjè‹ mik¥ò
3. Ϫj cUkh‰w¤Âdhš nrhoa«maåÍ«FS¡nfhR« ÁWFlš bršfS¡FŸ
brY¤j¥gL»‹wd.
4. Ïj‹Ã‹d®nrhoa«maåfŸÁWFlšbršèèUªJbtëna‰w¥gL»‹wd.
Ï¢braY¡F¤njitahdM‰wšATPÚuh‰gF¤jè‹_y«bgw¥gL»wJ.
ÏWÂahf,FS¡nfh°_y¡TWfŸk£Lnkbršfëšc¿Šr¥gL»‹wd.
2.1.5 c¿ŠRjiy¥ gh¡F« fhuâfŸ (Factors afffecting rate of absorption)
1. ÁWFlšc£Rt®ghÂ¥gilÍ«nghJc¿ŠRjšFiw»wJ.
23
2. ijuhŒL Ah®nkh‹, m£çdš fh®bl¡° Ah®nkh‹ k‰W« ãô£lç
Ah®nkh‹fŸfh®nghiA£nu£fŸc¿ŠRjiymÂf¥gL¤J»‹wd.
3. FS¡nfh°c¿ŠRjiyÏ‹Rè‹ghÂ¥gšiy.
4. Ãçäo‹k‰W«ng‹nlhbjå¡mäy¡FiwghLfŸc¿ŠRjiy¡Fiw¡»‹wd.
5. yh¡nlh°x›thikngh‹Wgu«giubehÂFiwghLfëšc¿ŠRjšFiw»wJ.
2.2 òuj§fŸ
òuj§fŸ, jhtu k‰W« khär czÎ¥ bghU£fëš ml§»ÍŸsd. ghš,
ghš bghU£fŸ, khär«, Û‹, fšÄuš, K£il ngh‹w khär czÎfëš òuj§fŸ
mÂfkhd mséš cŸsd. jhåa§fŸ, gU¥ò tiffŸ, g£lhâ, mtiu k‰W«
bfh£ilfŸngh‹wjhtuczÎ¥bghU£fëšòuj§fŸbr¿ªJŸsd.
2.2.1 thæš brç¤jš (Digestion in mouth)
òuj¤ij¢brç¡fvªjxUbehÂÍ«thæšÏšiy.
2.2.2 Ïiu¥igæš brç¤jš (Digestion in stomach)
HCl
Ïiu¥ig äô¡nfhrhthš Ru¡f¥gL« HCl, òuj¤Â‹ <çiza mik¥ig¢
Áij¤J,behÂfë‹gâiavëjh¡F»wJ.
bg¥Á‹,buå‹,fh°£çÁ‹k‰W«b#yhond°ngh‹wòuj§fis¥gF¡F«
behÂfŸ Ïiu¥ig Úçš cŸsd.
bg¥Á‹
ÏJÏiu¥igÚçYŸsxUtèikthŒªjòuj§fis¥gF¡F«behÂahF«.ÏJ
bg¥Ándh#‹ v‹wiH¡f¥gL« irnkh#‹ cUéš Ru¡f¥gL»wJ. bg¥Ándh#å‹
_y¡TW vil 42,500 lhšl‹MF«. Ïiu¥igmäy« bray‰w bg¥Ándh#id
brašÂw‹ bfh©l bg¥Ádhf kh‰W»wJ. Á¿jsÎ bg¥Á‹ njh‹¿aÎl‹,mJ
j‹ö©lšKiwæš (autocatalysis)vŠÁabg¥Ándh#idbg¥Ádhfkh‰W»wJ.
bg¥Áå‹_y¡TWvil34,500lhšl‹fshF«.bg¥Á‹xUv‹nlhbg¥onl°
(endopeptidase) MF«. v‹nlhbg¥onl° v‹D« beh òuj§fë‹cŸsikªj
bg¥ilLÃiz¥òfë‹ÛJbrašgL»wJ.
bg¥Á‹òuj§fŸÛJbrašg£L,mt‰iw¡Fiwªj_y¡TWvilbfh©l
ònuhonahRfŸk‰W«bg¥nlh‹fshfkh‰W»wJ.
òuj§fŸ ònuhonahRfŸ+bg¥nlh‹fŸ
ÏJ xU mf‹w bjçΤj‹ik bfh©l behÂahF«. mnuhnk£o¡ k‰W«
Ú®btW¡F«mändhmäy§fë‹fh®gh¡ÁšKidmšyJv®ä‹Rikbfh©l
mändh mäy§fë‹ mändh Kid bfh©l bg¥ilL Ãiz¥òfë‹ ÛJ
brašgL»wJ. ÏJ ghèYŸs fiuÍ« j‹ik bfh©l nfÁid Úuh‰gF¡F»wJ.
24
gF¡f¥g£l nfÁ‹ fhšÁa¤Jl‹ ÏizªJ fiuah¤ j‹ik bfh©l
ghuhnfÁnd£lhfkhW»wJ.
bg¥Á‹brašÂwD¡FcfªjpH1.6-2.5MF«.
buå‹
g¢Ás« FHªijfëš k£Lnk buå‹ fhz¥gL»wJ. ÏJ Ïiu¥ig
äô¡nfhrhthšbray‰wònuhbuådhfRu¡f¥gL»wJ.ÏJΫghèYŸsnfÁid
fiuah¤j‹ikbfh©lfhšÁa«ghuhnfÁnd£lhfkh‰W»wJ.
2.2.3 onahod¤Âš brç¤jš (Digestion in duodenum)
òuj§fis¥gF¡F«K¡»abehÂfshdoç¥Á‹,ifnkhoç¥Á‹,fh®gh¡ì
bg¥onl°,Ïyh°nl°k‰W«bfhyhínd°ngh‹wbehÂfŸfizaÚçšcŸsd.
oç¥Á‹
oç¥Á‹ v‹D« òuj¤ij¥ gF¡F« beh oç¥Ándh#‹ v‹D« bray‰w
irnkh#‹ cUéš Ru¡f¥gL»wJ. ÏJ v‹onuhifndrhY«, fhšÁa¤Â‹
K‹åiyæšj‹ö©lšKiwahY«brašÂw‹bfh©loç¥Ádhfkh‰w¥gL»wJ.
ÏJ xU v‹nlhbg¥onl° MF«. ÏJ ne®ä‹ Rik bfh©l mändh
mäy§fshdiyÁ‹,M®íid‹ngh‹wt‰¿‹fh®gh¡ÁšbjhFÂfis¡bfh©l
bg¥ilLÃiz¥òfis¥gF¡F«bjçΤj‹ikbfh©ljhF«. ghèbg¥ilLfŸ,
ònuh£onahRfŸ, bg¥nlh‹fŸ il k‰W« £iubg¥ilLfŸ ngh‹wit Ïj‹
brašgh£o‹ éidéis bghU£fshf mik»‹wd. ònuhèdhš M¡f¥g£l
bg¥ilLÃiz¥òfisϪjbehÂahšgF¡fKoahJ.
Ϫbeh ònuhÏyh°nli[, Ïyh°nlrhfΫ ifnkhoç¥Ándh#id
ifnkhoç¥ÁdhfΫ, ~ig¥çndh#id ~ig¥çdhfΫ kh‰W»wJ. Ϫj behÂæ‹
brašÂwD¡FcfªjpH8-9MF«.
ifnkhoç¥Á‹
ÏJxUv‹nlhbg¥onl°MF«. ϪbehÂÍ«ifnkhoç¥Ándh#‹v‹D«
bray‰wcUéšRu¡f¥gL»wJ.oç¥ÁdhY«,j‹ö©lšKiwahY«brašÂw‹
bfh©l ifnkhoç¥Ádhf kh‰w¥gL»wJ. ÏJ oç¥nlhng‹, ijnuhÁ‹ k‰W«
Ãidšmyid‹ngh‹wmnuhnko¡mändhmäy§fis¡fh®gh¡ìšKidahf¡
bfh©lbg¥ilLÃiz¥òfisÚuh‰gF¡»wJ.
ϪjbehÂæ‹brašgh£o‰FcfªjpH 7-8MF«.
fh®gh¡ì bg¥onl°fŸ
fh®gh¡ìbg¥onl°“A”k‰W«“B”M»aÏUtiffh®gh¡ìbg¥onl°fŸ
cŸsd. ÏU behÂfS« v¡n[hbg¥onl°fŸ (exopeptidase) MF«. fh®gh¡ì
bg¥onl°“A”mnuhnko¡mändhmäy«bfh©lfh®gh¡ìšbjhFÂKid¡F«,
fh®gh¡ì bg¥onl° “B” ne®ä‹Rik bfh©l mädh mäy§fis¡ bfh©l
fh®gh¡ìšbjhFÂKid¡F«bjçΤj‹ikcilait.
ϪjÏUbehÂfë‹brašgh£o‰F«cfªj pH7-8MF«.
25
2.2.4 ÁWFlèš brç¤jš (Digestion in small intestine)
v‹onuhifnd°, mändh bg¥onl°, ònuhènl°, il k‰W« £iu
bg¥onl°fŸ M»a òuj§fis¥ gF¡F« behÂfŸ ÁWFlèš cŸsd.
v‹onuhifnd° v‹D« beh fhšÁa¤Â‹ cjéÍl‹ oç¥Áid¤ö©L»wJ.
mändhbg¥onl°fŸ,bg¥ilLfë‹mändhKidæèUªJx›bthUmändh
mäykhf¥gF¡F«ÂwDilait.Mdhš,Ït‰whšònuhèidmändhKidahf¡
bfh©l bg¥ilL Ãiz¥òfisÍ«, ilbg¥ilLfisÍ« gF¡f KoahJ.
ònuhènl°fŸònuhèdhšcUthdbg¥ilLÃiz¥òfisÚuh‰gF¡»‹wd.
nk‰f©l mid¤J behÂfë‹ T£L Ka‰Áahš òuj§fŸ il k‰W«
£iubg¥ilLfshf¥gF¡f¥gL»‹wd.Flè‹äô¡nfhrhbršfŸk‰W«c¿ŠR«
Âw‹ bfh©l bršfëš (absorptive cells) cŸs il k‰W« £iubg¥onl°fŸ
mändhmäy§fshf¥gF¡»‹wd.
£iubg¥ilLfŸ ilbg¥ilLfŸ
ilbg¥ilLfŸ mändhmäy§fŸ
2.2.5 mändh mäy§fis c¿ŠRjš (Absorption of amino acids)
c¿Šr¥gL«mändhmäy§fS«Á¿abg¥ilLfS«ngh®lšR‰nwh£l¤Â‹
têahf fšÄuiy mil»‹wd. Ïa‰ifahf cŸs L - mändh mäy§fŸ
brašäFfl¤jšKiwæY«,D-mändhmäy§fŸrhjhuzfl¤jšKiwæY«
c¿Šr¥gL»‹wd. mändh mäy§fis c¿ŠRtj‰F« fh®nghiA£nu£fis
c¿Šr¥ga‹gLtJnghyfl¤jšòujK«,nrhoa«maåfS«njit.
mändh mäy« FS£l¤jah‹ RH‰Á (Glutathione cycle) _y«
c¿Šr¥gL»‹wd.FS£l¤jah‹RH‰Áæ‹bt›ntWgofshtd:
m. mändh mäy§fŸ FS£l¤jahndhL ÏizªJ γ - FS£likš mändh
mäykhfΫÁ°oidš»isÁdhfΫkhW»wJ.
M. γ-FS£likšmändhmäy«fl¤j¥g£L,Úuh‰gF¡f¥g£L,M¡nrhònuhè‹
k‰W« Lmändhmäykhfkh‰w¥g£Lc¿Šr¥gL»wJ.
Ï. Á°oidš»isÁ‹,Á°O‹k‰W«»isÁdhf¥gF¡f¥gL»wJ.
<. M¡nrhònuhè‹Û©L«FS£lhnk£lhfkh‰w¥gL»wJ.
c. FS£lhnk£,Á°O‹k‰W«»isÁ‹_‹W«ÏizªJÛ©L«FS£lh¤jah‹
M»wJ.
2.2.6 c¿ŠRjiy¥ gh¡F« fhuâfŸ (Factors affecting absorption)
1. ilie£nuh Õdhš k‰W« raidL ngh‹wit mändh mäy§fŸ
c¿Šr¥gLtij¡Fiw¡»‹wd.
2. c¿ŠRjè‹ nghJ xU mändh mäy« k‰bwhU mändh mäy¤njhL
ngh£oæL»wJ. mjdhš mÂf¢ br¿ÎŸs mändh mäy«, k‰w mändh
mäy§fë‹c¿ŠRjiy¡Fiw¡»wJ.
£iubg¥onl°fŸ
ilbg¥onl°fŸ
26
3. FS£l¤jah‹ RH‰Á _y« mändh mäy§fŸ c¿Šr¥gLtj‰F¡
FS£l¤jah‹njit¥gL»wJ.
2.3 è¥ÃLfŸ brç¤jš (Digestion of Lipids)
brç¤jèš <LgL«mid¤J behÂfS« Úçš fiuÍ« j‹ik bfh©lit.
mjdhš Ú®btW¡F« bfhG¥òfis¢ brç¥gš Á¡fš V‰gL»wJ. Ï¢Á¡fš
bfhG¥ig¥ ghškkh¡fš (Emulsification of fats) v‹D« brayhš Ô®¡f¥gL»wJ.
mjhtJ,bgçabfhG¥ò¤JfŸfŸ,ÁWÁWJfŸfshfcil¡f¥gL»‹wd.Ïj‹_y«
behÂfŸ brašgLtj‰F mÂf¥ gu¥gsÎ »il¡»wJ. Ïjdhš bfhG¥ò¡F«
bfhG¥ig¥gF¡F«behÂahdiy¥ngR¡F«Ïilnaahdbjhl®òmÂfç¡»wJ.
bfhG¥òfŸ khär k‰W« jhtu czÎfëš cŸsd. ghš, ghšbghU£fŸ,
bt©bzŒ, beŒ, khär«,K£il k‰W« Û‹M»aitbfhG¥òfŸãiwªj khär
czÎfshF«. jhtu czÎfëš, rikaš v©bzæš bfhG¥òfŸ cŸsd.
ãiwÎwh bfhG¥òfŸ jhtu czÎfëš mÂfkhf cŸsjhš jhtu¡ bfhG¥òfŸ,
khär¡bfhG¥òfisél¢Áwªjit.
2.3.1 thæš brç¤jš (Digestion in mouth)
rÛg¤ÂšthæšxUè§Ftšiy¥ng°(Lingual lipase) f©l¿a¥g£LŸsJ.
Ïj‹ brašgh£o‰F cfªj pH 4 – 5 MF«. ÏJ Ïiu¥igæš czé‹ ÛJ
brašgL»wJ.ghèid¢brç¥gj‰FϪjè§Ftšiy¥ng°ÁwªjbehÂahF«.
2.3.2 Ïiu¥igæš brç¤jš (Digestion in stomach)
Ïiu¥ig iy¥ngrhš £iu»ëriuLfë‹ ÛJ Á¿jsnt brašgl KoÍ«.
Vbdåš,
1. Ïiu¥igæš bfhG¥ò ghškkh¡f¥gLtšiy.
2. Ïiu¥igæYŸsbehÂfë‹msÎäf¡FiwthdjhF«.
3. ϪjbehÂæ‹brašÂwD¡FcfªjpH7-8MF«.
ãiwΤ j‹ik (Satiety value)
bfhG¥òfŸv‹onuhnf°onuh‹v‹D«Ah®nkhå‹_ykhfÏiu¥igæ‹
mirÎfis¡f£L¥gL¤JtjhšczÎÏiu¥igæèUªJÁWFlY¡F¤jhkjkhf¢
brš»wJ.Ïjidna,bfhG¥òfëdhšV‰gL«ãiwΤj‹ikv‹»‹nwh«.
2.3.3 onahod« k‰W« ÁWFlèš brç¤jš (Digestion in duodenum and small intestine)
onahod« k‰W« ÁWFlèš, fiza ÚçYŸs äj c¥òfshš bfhG¥òfŸ
ghškkh¡f¥gLtjhšbfhG¥òfë‹brçkhd«mÂfmséšeilbgW»wJ.
fiza iy¥ngi[ °O¥Á‹ (Steapsin) v‹»nwh«. ÏJ czéYŸs
£iu»ëriuLfŸÛJbrašgL»wJ.Ïj‹brašgh£o‰FcfªjpHfhu¥gFÂæš
cŸsJ.£iu»ëriuLfŸÛJiy¥ng°Ñœ¡f©lthWbrašgL»wJ.
27
m. ÏWÂæYŸs γ-bfhG¥ò mäy¤ij Ú¡», oiu »ëriuLfis (Triglycerides) α, βil»ëriuLfshf(Diglycerides) kh‰W»wJ.
M. α, βil»ëriuLfëšcŸsαbfhG¥òmäy¤ijÚ¡»,β nkhndh»ëriuLfshf
kh‰W»wJ.
Ï. β nkhndh»ëriuLfŸ ÛJ iy¥ngRfŸ brašgl Ïayhjjhš, mit
α nkhndh»ëriuLfshf kh‰w¥gL»‹wd.
<. α nkhndh»ëriuLfis KGtJkhf Úuh‰gF¤J »ëruhš k‰W« bfhG¥ò
mäykhf kh‰W»wJ.
fiza ÚçYŸs k‰w behÂfŸ gh°nghiy¥ng°fŸ MF«.
gh°nghè¥ÃLfis¡ »ëruhš, bfhG¥ò mäy«, gh°ghç¡mäy« k‰W« fhukhf
kh‰w eh‹Féj gh°nghiy¥ng°fŸcŸsd. mit, gh°nghiy¥ng°A1, A2, C
k‰W« DMF«.Ñœ¡f©lthWgh°nghiy¥ng°fŸbrašgL»‹wd.
gh°nghiy¥ng° A1
gh°nghiy¥ng° A2
gh°nghiy¥ng° D
gh°nghiy¥ng° C
bfhy°ouhš v°lnuì‹ brayhdJ.
bfhy°ouhš v°l® bfhy°ouhš + bfhG¥ò mäy«
bfhy°ouhš v°lnu°
gh°nghiy¥ng° A1
gh°nghiy¥ng° A2
gh°nghiy¥ng° D
gh°nghiy¥ng° C
bfhy°ouhš v°lnuì‹ brayhdJ.
bfhy°ouhš v°l® bfhy°ouhš + bfhG¥ò mäy«
bfhy°ouhš v°lnu°
2.3.4 bfhG¥òfis c¿ŠRjš (Absorption of fats)
1. bfhG¥ò mäy§fŸ ÁWFlš RtçYŸs c¿ŠR« Âw‹ bfh©l bršfshš
rhjhuz fl¤jš Kiwæš c¿Šr¥gL»w‹wd. bfhG¥ò mäy§fŸ,
bršY¡FŸEiHªjÎl‹,oiu»ëriuLfshfkh‰w¥gLtjhšnk‰T¿agâ
Jçj¥gL¤j¥gL»wJ.
2. »ëruhšk‰W«ÁWr§»è¤bjhl®bfhG¥òmäy§fë‹xUgFÂc¿Šr¥g£L
ngh®lšR‰nwh£l«têahf¡fšÄuY¡FvL¤J¢bršy¥gL»wJ.
3. »ëruhš k‰W« bfhG¥ò mäy§fŸ ÁWFlš vÃÔèaš bršfëš
£iu»ëriuLfshf kh‰w¥gL»‹wd. mit yh¡oašfëš Ú® éU«ò«
gh°nghè¥ÃLfŸ,bfhy°£uhš,bfhy°£uhšv°l®k‰W«m¥nghòuj«m¥ngh
‘B’M»at‰whšxUbkšèaglykhf¢NH¥gL»‹wd.Ï›thWxUÚ®éU«ò«
j‹ik¡FcU¥bg‰wÎl‹,mitãzÚ®R‰nwh£l¤Â‰FŸEiHªJ,ÏWÂahf
bjhuhÁ¡ehs«têahfÁ°lä¡R‰nwh£l¤ij¢br‹wil»‹wd.
28
2.3.5 c¿ŠRjiy¥ gh¡F« fhuâfŸ (Factors affecting absorption)
1. Fiwªj r§»è¤ bjhl® bfhG¥ò mäy§fŸ, mÂf r§»è¤ bjhl® bfhG¥ò
mäy§fis él ntfkhf c¿Šr¥gL»‹wd. Ïit mÂf¢ r§»è¤ bjhl®
bfhG¥òmäy§fŸc¿ŠRjiyÍ«mÂf¥gL¤J»‹wd.
2. °o¡kh°Ouhš (Stigmasterol),irnlh°Ouhš (Sitosterol)ngh‹wjhtu°OuhšfŸ
(Plant Sterols)bfhy°£uhšc¿ŠRjiy¤jL¡»‹wd.
3. äjc¥òfŸbfhG¥òfŸbrç¥gj‰FVJthf¢brašgL»‹wd.kŠrŸfhkhiy
nehæšÃ¤jÚ®Ru¥Ã‹ikahš,brç¡F«j‹ikFiw»wJ.
4. ãiwÎwhbfhG¥òmäy«k‰W«Ã¤jc¥òfS«bfhG¥òfŸc¿Šr¥gLtj‰F
cjλ‹wd.
2.4 ãô¡ë¡ mäy§fŸ brç¤jš (Digestion of Nucleic acids)
2.4.1 thŒ k‰W« Ïiu¥igæš brç¤jš (Digestion in mouth and stomach)
ãô¡ë¡mäy§fis¢brç¡fvªjxUbehÂÍ«thæšÏšiy.
Ïiu¥igæ‹ mäy¤j‹ik ãô¡ënah òuj§fis (Nucleoproteins) cU¡Fiy¡»‹wd.òuj§fis¥gF¡F«behÂfŸmt‰iwãô¡ë¡mäy«k‰W«
òujkhf¥gF¡»‹wd.
2.4.2 onahod¤Âš brç¤jš (Digestion in duodenum)
fiza Úçš çnghãô¡ëna° (Ribonuclease) k‰W« oM¡ì
çnghãô¡ëna°(Deoxy ribonuclease) M»aÏUbehÂfŸcŸsd.mitãô¡ë¡
mäy§fisnkhndhãô¡ënahilLfshf¥gF¡»‹wd.
behÂfŸ brašgL« Ïl¤ij¡ bfh©L ãô¡ëna°fis
v‹nlhãô¡ëna°fŸ k‰W« v¡n[hãô¡ëna°fŸ vd ÏUtif¥gL¤jyh«.
v‹nlhãô¡ëna°fŸ _y¡TWfë‹ cŸsikªj Ãiz¥òfisÍ«,
v¡n[hãô¡ëna°fŸKidfëšmikªjÃiz¥òfisÍ«gF¡»‹wd.
ÁWFlšÚçšãô¡ë¡mäy§fis¢brç¡F«ÏUbehÂfŸcŸsd.
m. ãô¡ënahonl°fŸãô¡ënahilLfisãô¡ënahirLfŸk‰W«gh°ghç¡
mäykhfΫÚuh‰gF¡»‹wd.
M. ãô¡ënahÁnl°fŸ ãô¡ënahirLfis¢ r®¡fiufshfΫ fhu§fshfΫ
gF¡»‹wd.
2.4.3 Ïiu¥ig Flš Ah®nkh‹fŸ (Gastro Intestrial Hormones)
e« czÎ k©ly¤Âš _‹W K¡»a Ïiu¥ig Flš Ah®nkh‹fŸ
Ru¡f¥gL»‹wd.ÏitÏiu¥igk‰W«ÁWFlèšcŸsäônfhršRu¥òbršfshš
Ru¡f¥gL«ghèbg¥ilLfŸMF«.
29
nf°oç‹(Gastrin)Ïiu¥igæ‹igyhç¡gFÂæYŸsäÍnfhršbršfshš
Ru¡f¥gL»wJ.ÏJnf°oç¡mäy«Ru¥gijC¡Fé¡»‹wJ.ÏUnf°oç‹fŸ
f©l¿a¥g£LŸsd.nf°oç‹I š17mändhmäy§fS«,nf°oç‹II š 14 mändh
mäy§fS«cŸsd. taJ,ntfšö©lš (Vagal stimulation), mÁilšnfhè‹
(Acetyl choline) »isÁ‹ v‹wmändhmäy« k‰W« òuj§fŸmÂfkhf cŸs
czÎ¥ bghU£fshš nf°oç‹ Ru¥ò mÂf¥gL¤j¥gL»wJ. nf°oçå‹
KidæYŸseh‹Fmändhmäy§fŸmj‹brašgh£o‰FÏ‹¿aikahjitahF«.
br¡ço‹ (Secretin) 27 mändh mäy§fŸ bfh©l ghèbg¥ilL MF«.
mt‰¿‹ eh‹Fmändhmäy§fŸFS¡nfhfhid x¤JŸsd. ÏJ onahodš
äônfhrhthš c‰g¤Â brŒa¥gL»wJ. Ïj‹ Ru¥ò HCl Mš ö©l¥gL»wJ.
ÏJ ä‹gFëfŸ k‰W« Âut¥ gF br¿ªj fiza Úiu¢ Ru¡f¢ brŒ»wJ.
fšÄuèUªJ äj Ú® Ru¥ig mÂfç¡f¢ brŒÍ« fhuâfSŸ ÏJΫ x‹whF«.
ÏJFS¡nfhfhid¥nghšbrašg£L,Ïja¤ÂèUªJbtë¥gL«FUÂasitÍ«
(Cardiac output)è¥nghiyÁi[Í«(lipolysis) mÂfç¡»wJ.
nfhèÁ°nlhifå‹ (Cholecystokinin) k‰W« gh‹»çnahirä‹
(Pancreozymin)M»aAh®nkh‹fŸ fizaÚ® Ru¤jiy¤ö©L»‹wd. nkY«
gh‹»çnahirä‹ fiza¤ÂèUªJ Ï‹Rè‹ k‰W« FS¡nfhfh‹ Ru¥gijÍ«
ö©L»wJ. FS¡nfhirÁiu¡FŸbrY¤JtijélthŒtêahfc£bfhŸS«
nghJÏ‹Rè‹Ru¥òmÂfç¥gj‰F¥gh‹»çnahiräå‹Ï¢branyfhuzkhF«.
gh‹»çnahiräåšcŸs33mändhmäy§fëšmj‹ ‘C’KidæšcŸsv£L
mändhmäy§fŸk£LnkbrašÂw‹thŒªjit.
nfhèÁ°nlhifå‹Ã¤j¥igia¢RU§f¢brŒJäjÚiuonahod¤Â‰FŸ
btëna‰W»wJ. äjÚ® btëna‰w¤ij br¡ço‹ k‰W« äj c¥òfS«
ö©L»‹wd.
k‰w Ïiu¥ig Flš Ah®nkh‹fŸ (Other gut hormones) bA¥g£nlh»çå‹ (Hepatocrinin) äj c¥òfŸ Fiwªj äjÚ®
Ru¥gij¤ ö©L»wJ. bkh£oè‹ (Motilin) Ïiu¥ig mirit mÂfç¡»wJ.
v‹onuhnf°onuh‹ (enterogastrone) k‰W« nf°oç¡ Ï‹»Ã£lç ghèbg¥ilL
(gastric inhibitory polypeptide) M»a Ah®nkh‹fŸ Ïiu¥ig miritÍ«,
mäy¢ Ru¥igÍ« jL¡»‹wd. ÁWFlš äô¡nfhrhéèUªJ behÂfŸ Ru¥gij
v‹onuh»çå‹ (enterocrinin) ö©L»wJ. fiza¤ÂèUªJ ifnkhoç¥Á‹
Ru¥gij¡ifnkhblå‹ (Chymodenin)ö©L»wJ.
30
gæ‰ÁfŸ
I. rçahd éilia¤ nj®ªbjL
1. fiza¤jhšRu¡f¥glhjbehÂ
m.oç¥Á‹ M.mikny°
Ï.R¡nu° <.ifnkhoç¥Á‹
2. Ïjid¢brç¡fÏiu¥igæšbehÂc©L.
m.òuj§fŸ M.jåk§fŸ
Ï.it£lä‹fŸ <.vJΫϚiy
3. bg¥Á‹ÏjdhšbrašÂw‹bfh©ljhfkh‰w¥gL»wJ.
m.j‹ö©lšKiwahš
M. buå‹
Ï. HCl
<.HCl k‰W«j‹ö©lšKiwahš
4. ãiwΤj‹ikmÂfKŸsczÎ
m.fh®nghiA£nu£fŸ M.òuj§fŸ
Ï.bfhG¥òfŸ <.it£lä‹fŸ
5. D mändhmäy§fŸÏ«Kiwæšc¿Šr¥gL»‹wd.
m.rhjhuzfl¤jš M.brašäFfl¤jš
Ï.Ïu©o‹têahf <.vJΫϚiy
6. FS¡nfhir¡fl¤Jtj‰FϪjmaånjit.
m. Na+ M. K+ Ï. Mg2+ <.Ca2+
7. Ñœ¡f©lt‰WŸvJfiza¤jhšRu¡f¥glhjbehÂ
m. oç¥Á‹ M. ifnkhoç¥Á‹
Ï.bg¥Á‹ <.Ïyh°nl°fŸ
II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf
1. fiza¤jhšRu¡f¥gL«iy¥ng°___________ vd miH¡f¥gL»wJ.
2. nfhèÁ°nlhifå‹k‰W«___________Ah®nkh‹fŸfizaÚ®Ru¤jiy¤
ö©L»‹wd.
3. ___________ mšyJ raidL mändh mäy§fŸ c¿Šr¥gLtij¤
jL¡»‹wd.
4. br¡ço‹v‹D«ghèbg¥iloš___________mändhmäy§fŸcŸsd
5. ãô¡ë¡mäy§fis¢brç¡F«behÂfŸ___________ š cŸsd.
31
IIII. rçah ? jtwh ?
1. yh¡nl°v‹D«behÂfizaÚçšcŸsJ.
2. FnshiuLmaåfŸmikny°brašgh£o‰F¤njit¥gL»‹wd.
3. mändhmäy¡fl¤jšòuj§fshšmändhmäy§fŸc¿Šr¥gL»‹wd.
4. ÁWFlšäônfhršbršfshšilbg¥ilLfisc¿ŠrKoahJ.
5. nf°oç‹v‹D«behÂòuj¤ij¥gF¡»wJ.
6. t承šãyΫmäy¤j‹ikbfh©lpH MšbfhG¥òfŸgF¡f¥gL»‹wd.
IV. bghU¤Jf
1. äjc¥òfŸ - v‹nlhbg¥onl°
2. ifnkhoç¥Á‹ - v¡nrhbg¥onl°
3. fh®gh¡Ábg¥onl°A - Ïiu¥igFlšAh®nkh‹
4. iynrhbyÁ‹ - ghškkh¡Fjš
5. br¡ço‹ - gh°nghiy¥ng° ‘A2’
V. Ñœ¡f©lt‰¿‰F¢ RU¡fkhf éilaë
1. mändhmäy§fisc¿ŠrcjΫoiubg¥ilLvJ?
2. khšnlh°v›thWFS¡nfhrhfkh‰w¥gL»wJ.?
3. t承šcŸsòuj§fis¢brç¡F«behÂfŸvit?
4. ãô¡ënahòuj§fŸÛJ HCl‹brašghLv‹d?
5. fh®nghiA£nu£fŸc¿Šr¥gLtij¥gh¡F«Ah®nkh‹fŸvit?
6. °lh®¢ÁYŸs»isfis¥gF¡F«behÂæ‹bga®v‹d?
7. kåj®fshšV‹bršYnyhir¢brç¡fKoahJ?
8. VnjD«Ïu©LÏiu¥igFlšAh®nkh‹fis¡F¿¥ÃLf.
VI. Ñœ¡f©lt‰¿‰F éilaë
1. òuj§fë‹brç¤jšg‰¿xUF¿¥òtiuf.
2. Ïiu¥igFlšAh®nkh‹fŸg‰¿¢ÁWF¿¥òtiuf.
3. fh®nghiA£nu£fŸk‰W«bfhG¥òfŸc¿Šr¥gLtij¥gh¡F«fhuâfis
étç.
4. bfhG¥òv›thWbrç¡f¥gL»wJ?
5. e«czéšcŸsfh®nghiA£nu£fŸv›thWc¿Šr¥gL»‹wd?
32
ghl« - 3
fh®nghiA£nu£fë‹ ts®Áij kh‰w«
K‹Diu
e« clèš Ïu¤j« k‰W« clš Âut§fëš cŸs r®¡fiufëš
bgU«gh‹ikahdJ FS¡nfh°MF«. czéš cŸs fh®nghiA£nu£Lfshd
°lh®¢, R¡nuh° k‰W« yh¡nlh° ngh‹wit brç¡f¥g£L mt‰¿‹ x‰iw
rh¡fiuLfshfmjhtJFS¡nfh°,~¥u¡nlh°k‰W«nfy¡nlh[hfkh‰w¥g£L
Ïu¤j¤Â‰FvL¤J¢bršy¥gL»wJ.cæçaš_y¡TWfŸbjhF¤jš(Anabolism) k‰W«Áijtiljš(Catabolism) brašfis cæ®ntÂæašgo ts®Áij kh‰w« vd
miH¡f¥gL»wJ.
bjhF¤jš+Áijtiljš=ts®Áijkh‰w«
(Synthesis) (Degradation) (Metabolism) FS¡nfh° clèš fhz¥gL« fh®nghiA£nu£Lfëš K¡»akhdjhf
cŸsjhY«, czéš ÏUªJ vëš c¿Šr¥gLtjhY« mj‹ ts®Áij
kh‰w«k‰W«FS¡nfh°bgWÂfë‹ts®Áijkh‰w«g‰¿go¥gJnjit.
x‰iw rh¡fiuLfshd nfy¡nlh° k‰W« ~¥u¡nlh° ngh‹witfŸ fšÄuèš
FS¡nfh[hf kh‰w¥gL»wJ. mid¤J x‰iw rh¡fiuLfS« ÁWFlèš
KGikahfc¿Šr¥gL»‹wd.
Ïu¤j¤Âš RH‰Áæš cŸs FS¡nfh° k‰W« ÂR Âut§fëš cŸs
FSnfh°,clšbršfshšM‰wiycUth¡Ftj‰FvL¤J¡bfhŸs¥gL»‹wd.
bghJthfclY¡F njitahdM‰wèš gh¡F nkš fh®nghiA£nu£ ts®Áij
kh‰w« tH§F»wJ. c©ikæš_isæ‹ braY¡F fh®nghiA£nu£ ts®Áij
kh‰w« M‰wš _ykhf cŸsJ. Ïu¤j¤Âš cŸs FS¡nfh° msÎ äfΫ
FiwÍ«nghJ_isbraèH¡»wJ.
3.1 fh®nghiA£nu£ - M‰wš _y«
ts®Áij kh‰w¤Âš fh®nghiA£nu£o‹ K¡»a braš, vçbghUshf
brašgLtJ nkY« M¡ì#nd‰wkilªJ k‰w ts®Áij kh‰w¤Â‰F M‰wiy
më¥gjhF«. fh®nghiA£nu£ ts®Áij kh‰w¤Âš njh‹W« tê bghU£fŸ gy
c殤bjhF¥ò éidfëš ga‹gL»wJ. Ïj‹ fhuzkhf fh®nghiA£nu£LfŸ
FS¡nfh[hf clš bršfshš ga‹gL¤j¥gL»wJ. czéš cŸs
bgU«gh‹ikahdFS¡nfh°fšÄuèš»is¡nfh#dhfnrä¤Jit¡f¥gL»wJ.
FS¡nfh° K¡»akhf Ïu©L têKiwfëš mj‹ gh°ghçny‰w« bg‰w
têbghU£fshfbršfshšÁij¡f¥gL»wJ.
1.»is¡fhiyÁ°(Glycolysis)
2.£iufh®gh¡ìè¡mäyRH‰Á(Tricarboxylic Acid Cycle)
33
3.2 »is¡fhiyÁ°
FS¡nfh° igUnt£lhf M¡ì#nd‰w« miltJ »is¡fhiyÁ° vd
miH¡f¥gL»wJ. ÏJ Kjèš v«¥bl‹-nka®Ah¥ k‰W« g®dh° (Embden-Meyerhof & Parnas)v‹gt®fshšétç¡f¥g£lJ.vdntÏJv«¥bl‹nka®Ah¥
têKiwv‹W«miH¡f¥gL»wJ.
»is¡fhiyÁ°mid¤JÂR¡fëY«eilbgW»‹wJ.Ïu¤jÁt¥gQ¡fŸ
k‰W«eu«òÂRé‰FnjitahdM‰wšK¡»akhfFS¡nfhìèUªJbgw¥gL»wJ.
ϪjtêKiwfh‰WŸsNHèY«(M¡Á#‹cŸsãiy)k‰W«fh‰¿šyhjNHèY«
(M¡ì#d‰w ãiy) eilbgW»‹wJ. »is¡fhiyÁ° bršè‹ ir£nlhÃshr
gFÂæšeilbgW»wJ.
3.2.1 »is¡fhiyÁ° têKiwæ‹ éidfŸ
»is¡fhiyÁ° têKiwæš FS¡nfh° igUnt£lhf ÁijtilÍ«
bjhl®¢Áahd éidfŸ Ñœ étç¡f¥g£LŸsJ. »is¡fhiyÁìš eilbgW«
éidfŸeh‹FãiyfshfÃç¡f¥gL»wJ.
ãiy - I
ÏJ xU cUth¡F« ãiyik (Preparatory Phase). FS¡nfh°_y¡TW
Áijtiltj‰F K‹, ÓuikÍŸs ~¥u¡nlh° 1,6 il gh°ng£lhf kh‰w¥gL»wJ.
Ïu©Lgh°ng£bjhFÂfŸATP æšÏUªJtH§f¥gL»wJ.
1. bršfshšFS¡nfh°vL¤J¡bfhŸs¥gLjšmj‹gh°ghçny‰w«
fšÄuš bršfëš FS¡nfh° vëš CLWλwJ. Flš äôf° k‰W«
ÁWÚuf ehs§fëš "braš Ïl¥bga®Î" (Active Transport) _y« bršfS¡FŸ
brš»wJ. k‰w bršfŸ Ï‹Rè‹ cjéahš FS¡nfhi[ vL¤J¡ bfhŸ»wJ.
FS¡nfh°, FS¡nfhifnd° v‹w behÂædhš FS¡nfh° 6-gh°ng£lhf
kh‰w¥gL»wJ.ÏJxUÛshéidahF«.
FS¡nfh°
FS¡nfhifnd° FS¡nfh° 6-gh°ng£
2. FS¡nfh°6-gh°ng£~¥u¡nlh°6-gh°ng£lhfkh‰wkiljš
gh°ngh FS¡nfh Inrhbknu° v‹w behÂædhš FS¡nfh° 6-gh°ng£
~¥u¡nlh°6-gh°ng£lhfkh‰w¥gL»wJ.
FS¡nfh° 6-gh°ng£
gh°ngh FS¡nfh
Inrhbknu° ~¥u¡nlh° 6-gh°ng£
34
FS¡nfh°
FS¡nfh° 6 - gh°ng£
~¥u¡nlh° 6 - gh°ng£
gh°ngh ~¥u¡nlh ifnd°
~¥u¡nlh° 1,6 - ilgh°ng£
Mšlny°
»ëbruhšoiAL 3 - gh°ng£
iliA£uh¡ì mÁ£nlh‹ gh°ng£
£iunah° gh°ng£Inrhbknu°
(2 _y¡TWfŸ)
1, 3 - ðgh°ngh »ëbrnu£ (2 _y¡TWfŸ)
»ëbruhšoiAL 3 - gh°ng£
»ëbruhšoiAL3- gh°ng£
oiA£nuhínd°
gh°ngh FS¡nfh Inrhbknu°
FS¡nfhifnd°
(gh°ng£)
gh°ngh »ëbrnu£ifnd°
gh°ngh »ëbrnu£ äô£nl°
3 - gh°ngh »ëbrnu£ (2 _y¡TWfŸ)
2 - gh°ngh »ëbrnu£ (2 _y¡TWfŸ)
gh°ngh<dhš igUnt£ ( 2 _y¡TWfŸ)
<dny°
igUnt£ ( 2 _y¡TWfŸ)
igUnt£ ifnd°
tH
§F
« ã
iy
ik
c
Ut
h¡F
« ã
iy
ik
gl« 3.1 »is¡fhiyÁ°
35
3. ~¥u¡nlh°6-gh°ng£~¥u¡nlh°1,6-ilgh°ng£lhfkh‰wkiljš
gh°ngh ~¥u¡nlh ifnd° v‹w behÂædhš Ûsh Kiwæš ~¥u¡nlh°
6-gh°ng£o‹Kjšfh®gåšxUgh°ng£bjhFÂV‰w«brŒa¥g£L~¥u¡nlh°
1,6-ilgh°ng£lhfkh‰w¥gL»wJ.
ãiy - II
1. ~¥u¡nlh°1,6-ilgh°ng£Ãstiljš
Mšlny° v‹w behÂædhš ~¥u¡nlh° 1,6-ilgh°ng£ Ãstila
brŒa¥g£L Ïu©L _y¡TWfŸ £iunah° gh°ng£Lfsh¡f¥gL»wJ. x‹W
»ëbruhšoiAL 3-gh°ng£. ÏJ xU Mšnlh £iunah° MF«. k‰bwh‹W
iliA£uh¡ìmÁ£nlh‹gh°ng£,ÏJxUÑ£nlh£iunah°MF«.Ï›éidxU
ÛŸéidahF«.ϧFM‰wšbryél¥gLjnyhmšyJ(ATP) M‰wš cUthtnjh
Ïšiy.
2. £iunah°gh°ng£LfS¡»ilnakh‰w«
cUthdÏU£iunah°gh°ng£LfS«x‹Wk‰bwh‹whfkh‰wkil»wJ.
ãiy - III
ÏJ M‰wiy tH§F« ãiyahF«. Ϫj éidfëš MšoiAL bjhFÂ
mäykhfM¡ì#nd‰wkilÍ«nghJmÂfsÎM‰wšbtë¥gL»wJ.
1. »ëbruhšoiAL 3-gh°ng£ 1, 3 ðgh°ngh »ëbru£lhf
M¡ì#nd‰wkiljš
»ëbruhšoiAL 3-gh°ng£ 1, 3 ðgh°ngh »ëbru£lhfM¡ì#nd‰w
kiltjhš»is¡fhiyÁ°bjhl®»wJ. Ϫjéid»ëruhšoiAL3-gh°ng£
oiA£nuhínd°v‹wbehÂædhšeilbgW»wJ.
36
»isbruhšiAL
3- gh°ng£ + Pi1, 3 - ðgh°ngh
»ëbrnu£»isbruhšoiAL3 - gh°ng£
oiA£nuhínd°
2.1,3ðgh°ngh»ëbru£3-gh°ngh»ëbrnu£lhfkh‰wkiljš
Ϫjéid gh°ngh »ëbrnu£ifnd° v‹w behÂædhš eilbgW»wJ.
1,3ðgh°ngh»ëbrnu£_y¡T¿šKjšfh®gåšcŸsgh°ng£bjhFÂmÂf
M‰wšbfh©lJ.ÏJADP¡Fkh‰w¥g£L ATP cUth»wJ.
ãiy - IV
ϧFgh°ng£bjhFÂ3-gh°ngh»ëbrnu£ošÏUªJÂU«g¥bgw¥gL»wJ.
br‹wãiyæšcUthdÏu©L 3-gh°ngh»ëbrnu£_y¡TWfŸÏU gh°ng£
bjhFÂfisbg‰WŸsd.mitÏu©LATPæšÏUªJbgw¥g£litMF«.
1.3-gh°ngh»ëbrnu£2-gh°ngh»ëbrnu£lhfkh‰wkiljš
gh°ngh»ëbrnu£ äô£nl° v‹w behÂædhš br‹w éidæš cUthd
3-gh°ngh»ëbrnu£2-gh°ngh»ëbrnu£lhfkh‰wkil»wJ.
3-gh°ngh
»ëbrnu£2-gh°ngh
»ëbrnu£
gh°ngh»ëbrnu£
äô£nl°
2.2-gh°ngh»ëbrnu£gh°ngh<dhšigUnt£lhfkh‰wkiljš
<dhny° v‹w behÂæ‹ brayhš 2-gh°ngh»ëbrnu£ gh°ngh <dhš
igUnt£lhfkh‰wkil»wJ.<dny°behÂæ‹braY¡FMg2+ or Mn2+ maåfŸ
njit¥gL»wJ.
2-gh°ngh
»ëbrnu£ <dhny°
gh°ngh <dhš
igUnt£
3. gh°ngh<dhšigUnt£igUnt£lhfkh‰wkiljš
igUnt£ ifnd° v‹w behÂæ‹ brayhš gh°ngh <dhš igUnt£
igUnt£lhfkh‰wkil»wJ.mÂfM‰wšbfh©lgh°ng£bjhFÂahdJgh°ngh
37
<dhšigUnt£oèUªJneuoahfADPkh‰w¥g£LATP cUth»wJ.ÏJxUÛsh
éidahF«.
gh°ngh <dhš igUnt£
igUnt£ ifnd° igUnt£
3.2.2 »is¡fhiyÁ° bjhF¥ò (Summary of glycolysis)
»is¡fhiyÁì‹ nghJ NAD+, NADHMfxL¡fkil»wJ,mnj neu¤Âš
»ëbruhšoiAL 3-gh°ng£, 1,3-ðgh°ngh»ëbrnu£lhf M¡ì#nd‰w«
mil»wJ.NAD+Û©L«»il¡fNADHf©o¥ghfM¡ì#nd‰wkilant©L«
M¡ì#‹ÏšyhjNœãiyæšigUé¡mäy«yh¡o¡mäykhfkh‰w¥gL«nghJ
ÏJeilbgW»wJ. M¡ì#‹cŸsNœãiyæš NADH, NAD+MfRthrr§»è
behÂfë‹ (Respiratory Chain Enzymes) _y«M¡ì#nd‰w«mil»wJ.
3.2.3 xU _y¡TW FS¡nfh° M¡ì#nd‰w« milÍ«nghJ »il¡F« M‰wš
»is¡fhiyÁìš ATP _y¡TWfŸ Ñœ¡f©l éidfëš ga‹gL¤j¥
gL»wJ k‰W« cUth¡f¥gL»wJ.
m£ltiz 3.1
éidfŸATP
ga‹gL¤j¥gLjš
ATP
cUthjš
ãiy-I1. FS¡nfhifnd°
(gh°ghçny‰w¤Â‰fhf)
2. gh°ngh~¥uh¡nlhifnd°
(gh°ghçny‰w¤Â‰fhf)
1
1
ãiy-II3.»ëbruhšoiAL3-gh°ng£
oiA£nuhínd°
(ÏU NADH_y¡TWfŸRthr
r§»èæšM¡ì#nd‰w«).
4.gh°ngh»ëbrnu£ifnd°
(éidgL bghUë‹ mséš
gh°ghçny‰w«)
(Substrate Level Phosphorylation)
6
2
ãiy-IV5.igUnt£ifnd°
(éid bghUë‹ mséš
gh°ghçny‰w«)
2
bkh¤j« 2 10ãfutuÎ=10-2=8ATP
38
M¡ì#‹ Ïšyhj ãiyik (Anaerobic Phase) M¡ì#‹ Ïšyhj ãiyikæš, »ëbruhšoiAL 3-gh°ng£
oiA£nuhínd°ãiyæš»il¡F«NADH Û©L«NAD+MfRthr r§»èæš
M¡ì#nd‰w«milahJ.MdhšbršfŸF¿¤jmsÎk£LnkϪjJizbehÂia
bfh©LŸsJ. vdnt »is¡fhiyÁ° bjhl®ªJ eilbgw NADH f©o¥ghf
Û©L«NAD+MfM¡ì#nd‰w«milant©L«. ÏJigUé¡mäy«yh¡o¡
mäykhfkh‰w¥gLtj‹_y«ãfœ»wJ(ATP cUthfhkš).
ϧF»ëbruhšoiAL3-gh°ng£oiA£nuhínd°brašgL«éidæš
ATP cUth¡f¥gLtšiy.
M¡ì#‹ Ïšyhj ãiyikæš xU _y¡TW FS¡nfh°M¡ì#nd‰w«
miltjhš4-2=2ATP_y¡TWfŸcUth¡f¥gL»‹wd.
3.3 £iu fh®gh¡ìè¡ mäy RH‰Á (Tricarboxylic Acid Cycle) (TCA cycle )
fh‰WŸs ãiyikæš eilbgW« fh®nghiA£nu£ ts®Áij kh‰w RH‰Á
k‰W«fh‰¿šyhjãiyikæšigUnt£ošÏUªJbjhlU«RH‰Á¡FÁ£ç¡mäy
RH‰ÁmšyJ£iufh®gh¡ìè¡mäyRH‰Áv‹Wbga®.ϪjRH‰Áæš»il¡F«
Kjšnr®k«Á£ç¡mäykhF«. vdntjh‹ÏJÁ£ç¡mäyRH‰Ávd¥gL»wJ.
H.A»nu¥v‹wM§»ycæ®ntÂæašm¿P®Ïijf©l¿ªjjhšÏJ»bu¥RH‰Á
v‹W« miH¡f¥gL»wJ.
fh‰WŸsãiyikæšigUnt£Á£ç¡mäyRH‰Áæš<LgLtj‰FK‹djhf
M¡ì#nd‰wKiwæšfh®gh¡ìšÚ¡f«brŒa¥g£LmÁilšJizbehÂA thf
mÁilšJizbeh A,mÁilš CoA vdΫmiH¡f¥gL»wJ.(»s®Î‰wmÁnl£
-Active acetate)kh‰w¥gL»wJ.Ï›éidik£nlhfh©oçahé‹nk£ç¡°gFÂæš
eilbgW»wJ.nkY«»is¡fhiyÁ°k‰W«TCA RH‰Áia Ïiz¡»wJ.
PDH - igUnt£oiA£nuhínd°
nk‰f©léid igUnt£ oiA£nuhínd° v‹w T£L behÂæ‹
(Multienzyme complex )brayhšeilbgW»wJ.
39
3.3.1 Á£ç¡ mäy RH‰Áæ‹ éidfŸ
Á£ç¡mäyRH‰Áæšv£LgofŸcŸsd.éidfŸÃ‹tUkhW:
gl« 3.2 »bu¥ RH‰Á
1. Á£nu£cUthjš
mÁilšJizbehÂAmšyJmÁilšCoAk‰W«M¡[hnyhmÁnl£L«
FW¡fkilªJ Á£nu£il jU»wJ. ÏJnt RH‰Áæ‹ Kjš éidahF«. nkY«
Ï›éidÁ£nu£Áªnj°v‹wbehÂædhšeilbgW»wJ.ÏJxUÛshéidahF«.
2. InrhÁ£nu£cUthjš(Á°mnfhånl£têahf)
mnfhånl°v‹wbehÂædhšÛŸKiwæšÁ£nu£Á°mnfhånl£_ykhf
InrhÁ£nu£lhfkh‰w¥gL»wJ.
40
Á£nu£ Á° mnfhånl£InrhÁ£nu£
mnfhånl°mnfhånl°
3. InrhÁ£nu£α-Ñ£nlhFS£lnu£k‰W«CO2thfM¡ì#nd‰wkiljš
InrhÁ£nu£ oiA£nuhínd° v‹w beh InrhÁ£nu£il M¡ìnd‰w
Kiwæšfh®gh¡ìšbjhFÂÚ¡f«brŒJα-Ñ£nlhFS£lnu£lhfkh‰W»wJ.
4. α-Ñ£nlhFS£lnu£r¡Áidš CoA k‰W« CO2thfM¡ì#nd‰wkiljš
α-Ñ£nlh FS£lnu£ oiA£nuhínd° v‹w T£L behÂæ‹ brayhš
α-Ñ£nlh FS£lnu£ M¡ì#nd‰w fh®gh¡ìš Ú¡f éidahš r¡Áidš CoA k‰W« CO2thfkh‰w¥gL»wJ.ÏJxUÛshéidahF«.
5. r¡Áidš CoAr¡Ánd£lhfkh‰wkiljš
nk‰f©l goæš »il¤j éis bghUŸ r¡Áidš CoA r¡Ánd£lhf
kh‰w¥g£LRH‰Ábjhlu¥gL»wJ. ϪjgoæšGTP cUth»wJ. (éid¥ bghUŸ
mséšgh°ghçny‰w«-substrate level phosphorylation )
r¡Áidš CoA r¡Ánd£
r¡Áidš CoAÁªjnl°
41
r¡Áidš CoAÁªjnl°mšyJjnahifnd°v‹wbehÂæ‹brayhšÏªj
ÛŸéideilbgW»wJ.
6. r¡Ánd£¥ôknu£lhfM¡ì#nd‰wkiljš
r¡Áidš CoAšÏUªJ»il¤jr¡Ánd£,r¡Ánd£oiA£nuhínd°v‹w
behÂahš¥ôknu£lhfM¡ì#nd‰wkil»wJ.
7. ¥ôknu£Únu‰wkilªJkhny£lhfkh‰wkiljš
¥ôknu°v‹wbehÂædhšÛŸKiw暥ôknu£Únu‰wkilªJkhny£lhf
kh‰wkil»wJ.
8. khny£M¡[hnyhmÁnl£lhfM¡ì#nd‰wkiljš
NAD ÏizªJŸs khny£ oiA£nuhínd° v‹w behÂædhš khny£
M¡[nyh mÁnl£lhf M¡ì#nd‰wkil»wJ. ÏJnt RH‰Áæ‹ filÁ
éidahF«.
3.3.2 TCA RH‰Áæš ÏUªJ »il¡F« M‰wš
xU_y¡TWNADH vy¡£uh‹ef®Îr§»èæ‹_y« (Electron transport chain)M¡ì#nd‰w«milªjhš_‹W_y¡TWfŸATPcUth»wJ.xU_y¡TW
FADH2 nk‰f©l KiwæšM¡ì#nd‰w« milªjhš Ïu©L_y¡TWfŸ ATP cUth»wJ.
»is¡fhiyÁ° braèš xU _y¡TW FS¡nfh° Ïu©L _y¡TWfŸ
igUnt£il jU»wJ. vdnt Á£ç¡mäy RH‰Áæš cŸsmid¤JÏilãiy
bghU£fS«Ïu©L_y¡TWfshfcŸsd.
42
m£ltiz 3.2
éidfŸ
cUthd
ATP ¡fë‹
v©â¡if
1.2InrhÁ£nu£ 2α-Ñ£nlhFS£lnu£
(2 NADH + 2H+ )(2x3)
2. 2 α-Ñ£nlhFS£lnu£ 2 r¡Áidš CoA (2 NADH + 2H+) (2x3)
3. 2 r¡Áidš CoA 2r¡Ánd£
(2 GTP = 2ATP)
4.2r¡Ánd£ 2¥ôknu£ (2 FADH2) (2x2)
5.2khny£ 2M¡[hnyhmÁ£nl£
(2 NADH + 2H+) (2x3)
6
6
2
4
6
cUthdbkh¤jATP ¡fë‹ v©â¡if 24
3.4 HMP õ‹£ têKiw (Hexose Mono Phosphate Shunt Pathway )
bghJthdéy§FÂR¡fŸFS¡nfhi[CO2 k‰W« Úuhf M¡ì#nd‰w«
brŒjš, ATPæ‹_ykhfM‰wšbtëæLjš ngh‹wbrašfŸ»is¡fhiyÁ°
k‰W«Á£ç¡mäyRH‰Áæ‹_ykhfeilbg‰whY«Tl,gykh‰WtêKiwfS«
f©l¿a¥g£LŸsd. Ït‰¿š bA¡n[h° nkhndh gh°ng£ õ‹£ têKiw
(Hexose Mono Phosphate Shunt Pathway )äfΫK¡»akhdjhF«.ÏJbršè‹
ir£nlhÃshrgFÂæšeilbgW»wJ.
»is¡fhiyÁ°k‰W«»bu¥RH‰ÁÏitKj‹ikahfATPcUth¡Ftš
jh‹ K¡»akhf brašgL»wJ. Mdhš HMP -õ‹£ têKiw ntWéjkhd
ts®Áij kh‰w M‰wiy (xL¡f M‰wiy - Reducing Power) cUth¡F»wJ.
clY¡FM‰wiytH§F«_y¡TWfëš (Fuel molecules) ÏUªJ vy¡£uh‹fŸ
k‰W« iA£u#‹mQ¡fŸ ATP cUth¡f¤Â‰F Ïšyhkš cæ®bjhF¥ò¢ (Bio-synthesis) brašfS¡Fga‹gL»wJ. HMP-õ‹£têKiwæšcUthF«xL¡f
M‰wš (_y¡TW)NADPHMF«. (NADPHxL¡f¥g£lã¡nfhodikLmoid‹
ilãô¡ënahilLgh°ng£).
NADHvy¡£uh‹ef®Îr§fèæšM¡ì#nd‰w«brŒa¥g£LATP cUth»wJ.
Mdhš NADPH xL¡f cæ® bjhF¥ò brašfS¡F vy¡£uh‹ k‰W« iA£u#‹
mQ¡fistH§F«_y¡TwhfbrašgL»wJ. cjhuzkhfbfhG¥òmäy§fŸ
k‰W«°OuhŒLfŸcæ®bjhF¥òfŸ.ÏJntNADH k‰W« NADPH Ït‰¿‰»ilna
cŸsK¡»amo¥gilntWghlhF«.
43
yh¡nlhnd°
D - çònyh° 5 - gh°ng£
D - çngh° 5 - gh°ng£
gh°ngh bg‹nlhInrhbknu°
6 - gh°ngh FS¡fnd£
6 - gh°ngh FS¡fndhoiA£nuhínd°
FS¡nfh° 6 - gh°ng£oiA£nuhínd°
FS¡nfh° 6 - gh°ng£
6 - gh°ngh FS¡fndh - yh¡nlh‹d
gl« 3.3 bA¡n[h° nkhndh gh°ng£ têKiwæ‹
M¡ì#nd‰w éidfŸ
FS¡nfh° 6-gh°ng£ oiA£nuhínd° v‹w behÂahš FS¡nfh°
6-gh°ng£ošÏUªJiA£u#‹Ú¡f¥g£L6-gh°nghFS¡fndhd-yh¡nlhdhf
kh‰w¥gL»wJ. ÏJnt HMPõ‹£têKiwæ‹KjšéidahF«.
go - 1
FS¡nfh° 6-gh°ng£ NADP+ K‹åiyæš FS¡nfh° 6-gh°ng£
oiA£nuhínd° v‹w behÂahš 6-gh°ngh FS¡fndh d-yh¡nlhdhf
kh‰w¥gL»wJ. Kjš NADPH _y¡TWϪj¥goæšcUth»wJ.
FS¡nfh° 6 - gh°ng£
FS¡nfh° 6 - gh°ng£oiA£nuhínd°
6 - gh°ngh FS¡fndh - yh¡nlh‹
44
go - 2
6- gh°ngh FS¡fndh d - yh¡nlh‹ ãiy¥ò¤ j‹ika‰wJ. vdnt
v°l®Ãiz¥òÚuh‰gF¥Ã‰Fc£g£L6-gh°nghFS¡fnd£lhfkh‰wkil»wJ.
Ï›éidyh¡nlhnd°v‹wbehÂahšeilbgW»wJ.
6 - gh°ngh FS¡fndh - yh¡nlh‹ 6 - gh°ngh FS¡fnd£
yh¡nlhnd°
go - 3
6- gh°ngh FS¡fnd£ oiA£nuhínd° v‹w behÂæ‹ brayhš
6 - gh°ngh FS¡fnd£ nkY« iA£u#‹ Ú¡f« k‰W« fh®gh¡ì° Ú¡f«
ngh‹w éidfS¡F c£g£L D-çònyh° bg‹nlh° v‹w Ñ£nlh bg‹nlh[hf
kh‰wkil»wJ.ϪjéidæšÏu©lhtJ NADPH_y¡TWcUth»wJ.
go - 4
gh°nghbg‹nlh°Inrhbknu°v‹wbehÂahdJD-çònyh°5-gh°ng£il
mj‹Mšnlh°kh‰whd D-çngh°5-gh°ng£lhfkh‰W»wJ.
Áy ÂR¡fëš bA¡n[h° nkhndh gh°ng£ õ‹£ têKiw Ϫj goÍl‹
Kotil»wJ.bkh¤jéid, FS¡nfh°6-gh°ng£ çngh°5-gh°ng£ + + 2NADP+ + H2O CO2 + 2NADPH + 2H+
éidæ‹ÏWÂæš»il¡F«NADPH,cæ®bjhF¥òéidfëšxL¡»ahf
brašgL»wJ.çngh°5-gh°ng£,ãô¡ënahirLbjhF¤jšKj‹ikbghUshf
(Precursor) brašgL»wJ.
45
3.5 »is¡nfh#‹ (Glycogen)
jhtu§fëš °lh®¢ nr䦤J it¡f¥gLtij¥ nghy éy§Ffëš
fh®nghiA£nu£LfŸ »is¡nfh#dhf nrä¤J it¡f¥gL»wJ. ÏJ K¡»akhf
fšÄuèšeilbgW»wJ.
3.5.1 »is¡nfh#‹ cæ® bjhF¥ò (Glycogen biosynthesis) FS¡nfhìèUªJ »is¡nfh#‹ bjhF¡f¥gLjš »is¡nfhb#åì°
(Glycogenesis) v‹W miH¡f¥gL»wJ. ÏJ clè‹ mid¤J ÂR¡fëY«
eilbgW»wJMdhšfšÄušk‰W«jirngh‹witK¡»agFÂfshF«.F¿¥Ã£l
msλis¡nfh#‹ÁWÚuf¤ÂY«bjhF¡f¥gL»wJ.
vL¤J¡bfhŸs¥gL«mÂfmsÎFS¡nfhi[clèšnrä¤Jit¡fΫ
njitæ‹nghJga‹gL¤jΫ»is¡nfhb#åì°xUÏ‹¿aikahjbrayhF«.
»is¡nfhb#åì° Ïšyhé£lhš czÎ c£bfh©l Ë cldoahf clš
ÂR¡fëš mÂf msÎ FS¡nfh° ÏU¡F«. g£oå neu§fëš FS¡nfh°
msÎ Fiwthfnt ÏU¡F«. »is¡nfhb#åì° braèš eilbgW« éidfŸ
ËtUkhW.
go - 1
»is¡fhiyÁìšeilbgW«Kj‰éidngh‹nwFS¡nfh°,FS¡nfh°
6-gh°ng£lhfgh°ghçny‰w«brŒa¥gL»wJ.Ï›éidATP K‹åiyæš jiræš
bA¡n[hifnd°v‹wbehÂahY«fšÄuèšFS¡nfhifd°v‹wbehÂahY«
eilbgW»wJ.
FS¡nfh° 6 - gh°ng£
FS¡nfhifnd°
FS¡nfh°
go - 2
gh°ngh FS¡nfh äô£nl° v‹w behÂædhš FS¡nfh° 6-gh°ng£
ÛŸKiwæšFS¡nfh°1-gh°ng£lhfkh‰w¥gL»wJ. Ï›éid¡FMg2+ k‰W«
Á¿jsÎFS¡nfh°1,6-ilgh°ng£JizbehÂahfnjit¥gL»wJ.
FS¡nfh° 6 - gh°ng£
gh°ngh FS¡nfhäô£nl°
FS¡nfh° 1 - gh°ng£
2+Mg
46
go – 3 Íço‹ il gh°ng£ FS¡nfh° ignuhgh°ghçny° v‹w behÂæ‹
K‹åiyæšÍço‹£iugh°ng£ (UTP)Úuh‰gF¥giltjhš»il¡F«M‰wyhš
FS¡nfh°1-gh°ng£»s®ÎwgL¤j¥gL»wJ.Ï›éidjh‹»is¡nfh#‹cæ®
bjhF¤jèšäfΫK¡»akhdéidahF«.
Íço‹ ilgh°ng£ FS¡nfh°
( UDP FS¡nfh°)
ignuhgh°ng£
UDP FS¡nfh° ignuhgh°ghçny°
FS¡nfh° 1 - gh°ng£
go - 4
UDP – FS¡nfh°cldoahfFS¡nfh°_y¡TiwtH§F«nr®kkhF«.
»is¡nfh#‹Áªnj°v‹wbehÂ,FS¡nfh°_y¡Tiw UDP – FS¡nfhìš
ÏUªJ xL¡f¥glhj Kidia bfh©LŸs »is »is¡nfh#‹ r§»è¡F
kh‰wkiltijC¡Fé¡»wJ.
go - 5
»is¡nfh#‹r§»è8FS¡nfh°_y¡TW¡F«mÂfkhd_y¡TWfis
bfh©LŸsjhf cŸsnghJ Ïu©lh« behÂahd »isia c©lh¡F« behÂ
(Branching Enzyme) miknyh 1-4š ÏUªJ 1-6 £uh‹° »is¡nfh mirny°
»is¡nfh#‹ÛJbrašg£L1,4»is¡nfh#‹r§»èÏiz¥igcUth¡fcjé
brŒ»wJ. ÏJ mU»š cŸs α1-6Ïiz¥igngh‹wnjMF«.Ï›thWÏiz¥ò
òŸë (Branching Point) »is¡nfh#åš njh‹W»wJ. cUthd »is¡nfh#‹
fšÄuš,jirk‰W«ÂR¡fëšnrä¤Jit¡f¥gL»wJ.
3.5.2 »is¡nfh#‹ Áijtiljš (Glcogenolysis) Ïu¤j¤Âš cŸs r®¡fiuæ‹ msÎ FiwÍ« nghJ (iA¥ngh»isÓäah
- HyPoglycemia), ÂR¡fëš nrä¤J it¡f¥g£LŸs »is¡nfh#‹ F¿¥ghf
47
fšÄuš k‰W« jirfëš nrä¤J it¡f¥g£LŸs »is¡nfh#‹ cil¡f¥g£L
FS¡nfh[hfkh‰w¥gL»wJ.Ϫjbraš»is¡nfhÉndhiyì°(Glycogenolysis) mšyJ»is¡nfh#‹Áijtiljšvd¥gL»wJ.
gl« 3.4 »is¡nfh Éndhiyì°
»is¡nfhÉndhiyì°Ñœf©lgofëšeilbgW»wJ
go – 1
»is¡nfh#‹ Áijtiljè‹ Kjš goæš Ïu©L behÂfŸ jå¤jåna
brašgL»wJ.
Kjš behÂ, »is¡nfh#‹ gh°ghçny° fåk gh°ng£Ll‹ ÏizªJ
»is¡nfh#åš cŸs α 1-4Ïiz¥Ã‹ÛJbrašg£LFS¡nfh°1-gh°ng£
k‰W«xU_y¡TWFS¡nfh°Fiwthfbfh©LŸs»is¡nfh#idjU»wJ.
»is¡nfh#‹gh°ghçny°α1-6Ïiz¥Ã‹ÛJbrašglKoahJ.ÏJk‰bwhU
behÂahd α 1-6 FS¡nfhìnl° (»is Ú¡F« beh - Debranching enzyme) »is¡nfh#åš cŸs α 1-6Ïiz¥òÛJbrašgL»wJ.Ïjdhš»is¡nfh#‹
α 1-4Ïiz¥òmÂfmséš»is¡nfh#‹gh°ghçny°beh¡F»il¡»wJ.
»is¡nfh#‹ gh°ghçny° k‰W« »is Ú¡F« beh M»a Ïu©L
behÂfë‹xU§fikªjbrašfshš»is¡nfh#‹,FS¡nfh° 1 - gh°ng£lhf
kh‰w¥gL»wJ.
48
go - 2 gh°nghFS¡nfhäô£nl°v‹wbehÂæ‹brayhšFS¡nfh°1-gh°ng£
ÛŸKiwæšFS¡nfh°6-gh°ng£lhfkh‰w¥gL»wJ.
FS¡nfh° 1 - gh°ng£
gh°ngh FS¡nfh äô£nl°
FS¡nfh° 6 - gh°ng£
go -3
FS¡nfh° 6 - gh°gnl° behÂæ‹ brayhš fšÄuš k‰W« ÁWÚuf¤Âš
FS¡nfh°6-gh°ng£,FS¡nfh[hfΫfåkgh°ng£lhfΫkh‰w¥gL»wJ.
FS¡nfh° FS¡nfh° 6 - gh°ng£
FS¡nfh° 6 - gh°gnl°
FS¡nfh°6-gh°gnl°,gh°ng£bjhFÂiaFS¡nfh°6-gh°ng£oš
ÏUªJ Ú¡F»wJ. Ïjdhš jå¤j FS¡nfh° bršfëš ÏUªJ btë brš
Âut¤Â‰F(Ïu¤j¤Â‰F)tU»wJ.Ï›éidjirfëšeilbgWtšiy.fhuz«
FS¡nfh°6-gh°gnl°jirfëšfhz¥gLtšiy.
3.5.3 FS¡nfhãnahb#åì° (Gluconeogenesis)
fh®nghiA£nu£ m‰w nr®k§fëš ÏUªJ FS¡nfh° bjhF¡f¥gLjš
FS¡nfhãnahb#åì° v‹W miH¡f¥gL»wJ. fšÄuš gFÂæš jh‹
K¡»akhfFS¡nfhãnahb#åì°eilbgW»wJ.ÏJbghJthfczéšcŸs
fh®nghiA£nu£msÎclè‹njit¡FFiwthfcŸsnghJ«,òujr¤JäFªj
czit mÂfkhf vL¤J¡ bfhŸS« nghJ«, g£oå fhy§fëš clèš cŸs
òuj§fŸÁijtilªJmändhmäy§fshfkh‰w¥gL«nghJ«eilbgW»wJ.
3.5.3.1 FS¡nfhãnahb#åì° k‰W« »is¡fhiyÁ° (Gluconeogenesis and Glycolysis)
FS¡nfhãnahb#åì°k‰W«»is¡fhiyÁ°Ïu©L«vÂuhdts®Áij
kh‰w têKiwfŸMF«. Ïit gy behÂfis jk¡FŸ g§»£L¡ bfhŸ»‹wd.
»is¡fhiyÁ° nghJ FS¡nfh° igUnt£lhf kh‰wkil»wJ. Mdhš
FS¡nfhãnahb#åì°nghJigUnt£FS¡nfh[hfkh‰wkil»wJ.ÏU¥ÃD«
FS¡nfhãnahb#åì°»is¡fhiyÁì‰FrçahdvÂuhdbrayšy.
49
»is¡fhiyÁìš_‹WÏ‹¿aikahjÛshéidfŸcŸsd.mit
FS¡nfhifnd°
gh°ngh <dhš igUnt£
igUnt£
igUnt£ifnd°
¥u¡nlh° 1, 6 - ilgh°ng£
gh°ngh ~¥u¡nlhifnd°~¥u¡nlh°
6 gh°ng£
FS¡nfh° 6 - gh°ng£FS¡nfh°
FS¡nfhãnahb#åì° nghJ Ϫj _‹W éidfS« Ñœf©l òÂa
éidfshšgÂÄLbrŒa¥g£LFS¡nfh°bjhF¡f¥gL»wJ.
gl« 3.5 FS¡nfh ãnahb#åì° k‰W« »is¡fhiyÁ°
50
3.5.3.2 FS¡nfhãnahb#åÁ° éidfŸ
1. gh°ngh<dhš igUnt£ cUthjš igUnt£ fh®ghìny‰w« brŒa¥gL«
éidÍl‹ATPbryél¥g£Lbjhl§F»wJ.
cUthF« M¡[hnyh mÁnl£ GTP ahš gh°ghçny‰w« brŒjš nkY«
fh®gh¡ìšÚ¡f«brŒa¥g£Lgh°ngh<dhšigUnt£lhfkh‰w¥gL»wJ.
2. ~¥u¡nlh°1,6-ilgh°gnl°behÂahš~gu¡nlh°1,6-ilgh°ng£Úuh‰
gF¡f¥g£L~¥u¡nlh°6gh°ng£lhfkh‰w¥gL»wJ.
3. FS¡nfh° 6 - gh°ng£, FS¡nfh° 6 - gh°gnl° v‹w behÂahš Úuh‰
gF¡f¥g£LFS¡nfh[hfkh‰w¥gL»wJ.
3.5.3.3 mändh mäy§fë‹ FS¡nfh ãnahb#åì° (Gluconeogenesis of amino acids)
FS¡nfh[hf kh‰wkilÍ« mändh mäy§fŸ FS¡nfhb#å¡ mändh
mäy§fŸ (Glucogenic amino acids) vd¥gL»‹wd. bgU«ghyhd FS¡nfh
51
b#å¡mändhmäy§fŸmändhbjhFÂÚ¡f«mšyJmändhbjhFÂkh‰w«
M»a éidfë‹ _y« Á£ç¡ mäy RH‰Áæš <LgL« Ïilãiy nr®k§fshf
kh‰w¥gL»‹wd.
3.5.3.4 ònuh¥Ãand£o‹ FS¡nfhãnahb#åì° (Gluconeogenesis of Pro Pionate)
mir¥nghL« cæçd§fëš òu¥Ãahå¡ mäy« fh®nghiA£nu£Lfë‹
K¡»a_ykhF«.òu¥Ãand£r¡Áidš CoAMfkh‰w¥g£LÁ£ç¡mäy«RH‰Áæ‹
tênaFS¡nfhãnahb#å¡têKiwæš<LgL»wJ.
3.5.3.5 »ëbruhè‹ FS¡nfhãnahb#åì° (Gluconeogenesis of glycerol)
g£oå neu§fëš »ëbruhY« FS¡nfh-ãnahb#å¡ têKiwæš
<LgL»wJ.mo¥ngh°ÂR¡fëšcŸs£iu»ëbriuLfŸÚuh‰gF¥Ã‰Fc£gL«
nghJ»ëbruhšbtëæl¥gL»wJ.»ëbruhšts®Áijkh‰w«mo¥ngh°ÂR¡fëš
eilbgWtšiy.Vbdåš»ëbruhiygh°ghçny‰w«brŒa¤njitahdbehÂ
»ëbruhšifnd°m§FÏšiy.khwhf»ëbruhšfšÄuY¡FvL¤J¢bršy¥g£L
m§F»ëbruhšifnd°behÂahš»ëbruhš3-gh°ng£lhfkh‰w¥gL»wJ.
ϧF NAD+ k‰W« »ëbruhš 3 - gh°ng£ oiA£nuhínd° behÂæ‹
K‹åiyæš, »ëbruhš 3 - gh°ng£, iliA£uh¡ì mÁ£nlh‹ gh°ng£lhf
M¡ì#nd‰wkil»wJ.
ϪjtêKiw»is¡fhiyÁì‹£iunah°gh°ng£ãiyiaÏiz¡»wJ.
cUthdiliA£uh¡ìmÁ£nlh‹gh°ng£FS¡nfhãnahb#åì°têKiwæš
<Lg£LFS¡nfh[hfkh‰w¥gL»wJ.fšÄušk‰W«ÁWÚuf«nk‰f©lbehÂfis
ga‹gL¤Â»ëbruhiyFS¡nfh[hfkh‰W«Âwidbg‰WŸsd.
3.5.3.6 yh¡o¡ mäy¤Â‹ FS¡nfh ãnahb#åì° (Cori cycle)
fh®nghiA£nu£LfŸts®Áijkh‰w«fšÄušk‰W«jiræšÁw¥òthŒªj
Kiwæš eilbgW»wJ. mjhtJ fh®nghiA£nu£LfŸ fšÄuš k‰W« jir
gFÂfëškh‰wkiltJnfhçRH‰Á(Cori cycle) v‹W miH¡f¥gL»wJ.
Ϫj RH‰Áæš fšÄuèš cŸs »is¡nfh#‹ jir »is¡nfh#dhfΫ
jirfëš cŸs »is¡nfh#‹ fšÄuš »is¡nfh#dhfΫ kh‰w¥glyh«.
Ï¢RH‰Áæš cUth¡f¥gL« bghUŸ yh¡nl£ MF«. yh¡nl£ rij¥ gFÂæš
cUth¡f¥gL»wJ.
52
mÂf msÎ clš ntiy brŒÍ« nghJ, Ôéu cl‰gæ‰Á brŒÍ« nghJ«
rijfëšcŸsM¡ì#‹njitahdmsÎÏšiy. MdhšjirmÂfg£rkhf
Ú©l neu« RU¡f¤Â‰F (Muscle contraction) c£gl nt©L«. mjdhš rijæš
nrä¤Jit¡f¥g£LŸs»is¡nfh#‹»is¡nfhÉndhiyì°_y«yh¡nl£lhf
kh‰w¥gL»wJ. nkY« fh‰¿šyhj ãiyikæš eilbgW« »is¡fhiyÁ°
_y« cUthF« yh¡nl£ rijæš Âus¥gL»wJ (Accumulation) jir ÂR¡fëš
FS¡nfh° 6 - gh°gnl°v‹wbehÂfhz¥glhjjhšyh¡o¡mäy¤ÂšÏUªJ
FS¡nfh° bjhF¡f¥gLtšiy. Ï¢braš fšÄuèš k£Lnk yh¡o¡ mäy«
FS¡nfh[hfkh‰w¥gL»wJ.
yh¡nl£ jir¥ gFÂæèUªJ btëna‰w¥g£L Ïu¤j¤Â‹_y« fšÄuiy
br‹wil»wJ. fšÄuèš yh¡nl£ igUnt£lhfM¡ì#nd‰w« brŒa¥gL»wJ.
ËigUnt£FS¡nfhãnahb#åì°braèš <LgLtjhšKoéšFS¡nfh°
Û©L« bjhF¡f¥gL»wJ. »is¡nfh#‹, FS¡nfhíndhiyÁ° _y«
FS¡nfh[hfkh‰w¥glyh«.nkY«Ïu¤j¤Â‹_y«Û©L«RH‰ÁæšjirfS¡F
éLé¡f¥glyh«. FS¡nfhãnahb#åì° brayhš, FS¡nfh° Û©L« jir
»is¡nfh#dhfkh‰w¥gLtj‹_y«nfhçRH‰ÁKotil»wJ.
gl«3.6nfhçRH‰Á
3.6 ÚçêÎ nehŒ (Diabetes Mellitus)
ÚçêÎ nehŒ fh®nghiA£nu£Lfë‹ ts®Áij kh‰w¤Âš V‰gL«
Fiwgh£lhšcUthF«K¡»anehahF«.ÏU¥ÃD«bfhG¥òk‰W«òuj«Ït‰¿‹
ts®Áijkh‰w§fS«gh¡f¥gL»‹wd.ilabgO°(Diabetes) v‹whš mÂfsÎ
53
ÁWÚiu btëna‰Wjš, bkšèl° (Mellitus) v‹whš Ïå¥ò v‹W« bghUŸgL«.
vdntilabgO° bkšèl° v‹wth®¤ij¡FFS¡nfhi[bfh©LŸsÁWÚ®
mÂfsÎ btëna‰w¥gLjš v‹W bghUŸgL«.
Ï‹Rè‹Ru¤jšmšyJmj‹braèšV‰gL«Fiw¥gh£lhšÚçêÎnehŒ
c©lh»wJ. Ï‹Rè‹ ehsäšyh Ru¥Ãfshš Ru¡f¥gL« xU Ah®nkhdhF«.
fiza¤ÂšcŸsβbršfëšyh§f®Ah‹Â£L¡fshšÏ‹Rè‹Ru¡f¥gL»wJ.
FS¡nfh° ts®Áij kh‰w¤Âš V‰gL« mrhuz¤j‹ik ÚçêÎ nehia mšyJ
nehŒc©lhtj‰fhdãiyiafh£L«j‹ikahfcŸsJ. c©ikæšÏ‹Rè‹
f£L¥ghLbraèšcŸsFiwgh£lhšÚçêÎnehŒ,nehŒfë‹bjhF¥ghF«.
Ïu©LK¡»atifahdÚçêÎnehŒfŸcŸsd.
1. tif – ImšyJÏ‹RèidbghU¤jÚçêÎnehŒ
ϪjnehŒÏs«taštU«Ã‹éiuthfÔéukilÍ«.
2. tif – IImšyJÏ‹Rè‹bghU¤jikahjÚçêÎnehŒ
ϪnehŒbkJthfcUthF«.äjkhdJ.nkY«mo¡fof©fhâ¡fKoahkš
bršY«.
Kjš tif nehŒ¡F Ï‹Rè‹ bjuà (Insulin therapy), thœKGtJ«
c£bfhŸS« FS¡nfh° k‰W« vL¤J¡bfhŸS« Ï‹Rè‹ msÎ
Ït‰¿‰»ilnaahd rjé»j f£L¥ghL njit. Ñœ¡f©l m¿F¿fë‹ _y«
Ï‹Rè‹cUth¡f¤ÂšcŸsFiwgh£ilm¿ayh«.
1. Ïu¤j¤ÂšcŸsFS¡nfh°Ãsh°khr›é‹tênaCLUébršY¡FŸ
bršY« j‹ik Fiwtjhš Ïu¤j¤Âš FS¡nfh° msÎ mÂfç¡»wJ. Ϫj
ãiyiAg®»isÓäah(HyPerglycemia)vdmiH¡f¥gL»wJ.FS¡nfh°msÎ
500ä»/100äèÏu¤j«tiumÂfç¡»wJ.
2. ghèôçah (Polyuria) mÂfsÎ ÁWÚ® clèèUªJ btënaWjš v‹gJ Ïj‹ bghUshF«. ÏJ
mÂfsÎFS¡nfhi[ÁWÚçšbtëna‰WtJ(FS¡nf[&çah)MF«.
3. ghèo¥ìah (Polydipsia) jhf«mÂfkhf V‰gLtjhšmÂfsÎ Ú®c£bfhŸs¥gL»wJ. Ϫãiy¡F
ghèo¥ìahv‹WmiH¡f¥gL»wJ.vL¤J¡bfh©lmÂfsÎÚiubtëna‰Wjš
ghèôçah_y«eilbgW»wJ.
4. ghèngíah (PolyPhagia) ϪãiyæšmÂfkhdgÁahšmÂfsÎczÎc£bfhŸs¥gL»wJ.ts®¢Á
jilgLtij ãt®¤Â brŒaÏJ nk‰bfhŸs¥gL»wJ. ÚçêÎ nehahš äFÂahd
gÁ V‰gLtjhš mÂfsÎ czÎ c£bfhŸs¥g£lhY« clš vil FiwªJ clš
eèÎW»wJ.
5. M‰wš cUth¡f¤Â‰F FS¡nfh° »il¡fhjjhš mo¥ngh° ÂRéš
cŸs bfhG¥ò mÂfsÎ ef®Î bg‰W ts®Áij kh‰w¤Â‰F c£gL»wJ. Mdhš
54
ts®Áijkh‰w« KGikahf eilbgwhjjhš Koéš mÂfsÎ bfhG¥ò ts®Áij
kh‰wÏilãiybghU£fŸcUth¡f¥gL»‹wd.mitÑ£nlh‹cly§fŸ(Ketone bodies)vdmiH¡f¥gL»‹wd.cjhuz«mÁ£nlhmÁnl£k‰W«β-iA£uh¡ì
Ãô£lnu£ÏªjãiyÑ£nlhì°(Ketosis)vdmiH¡f¥gL»wJ.Ñ£nlh‹cly§fŸ
Ôéu mÁnlhìi[ (Acidosis) cUth¡F»wJ. ÏWÂæš nfhkh (Coma) clš
bray‰wãiyiac©lh¡F»wJ.
6. è¥ÃLfŸ Ïu¤j FHhŒ Rt®fëš gotjhš `mÂnuh°bfènuhÁ°'
(Atherosclerosis)v‹wnehŒc©lh»wJ.
Ïu¤j«k‰W«ÁWÚç‹cæ®ntÂæašmsÅLfŸÚçêÎnehŒ¡FÁ»¢ir
më¡fÏ‹¿aikahjJ.ÏJJšèakhfFS¡nfh°jh§F«nrhjid(GTT)_y«
ãfœ¤j¥gL»wJ.
3.6.1FS¡nfh° jh§F« nrhjid (Glucose Tolerance Test)
ÏuéšczÎc£bfhŸshkš kWehŸ nehahë¡F nrhjidmsthf 100»
FS¡nfh°xUl«s®Úçšfiu¡f¥g£LtH§f¥gL»wJ.FS¡nfh°bfhL¥gj‰F
K‹ò« bfhL¤j Ëò« 30 ãäl neu Ïilbtëæš Ïu¤j¤Â‹ FS¡nfh°
msÎ msél¥gL»wJ. rhjhuzkhdt® clèš FS¡nfh° clnd Ïu¤j‰F
c¿Šr¥g£L 80 Kjš 120 ä.» / 100 ä.è Ïu¤j« msé‰F caU« mj‹Ã‹
cauhJ.ÁWÚçšFS¡nfh°ÏšyhkY«mšyJÁ¿jsÎfhz¥gL«. ÚçêÎnehŒ
cŸst®fëš clèš äf Fiwªj msnt FS¡nfh° c¿Šr¥gL»wJ. Ïjdhš
Ïu¤j¤ÂšFS¡nfh°msÎäfΫmÂfç¤J¡bfh©nlbrš»wJ.ÁWÚuf¤Â‹
braš msÎ (Threshold) (180ä.»/100ä.è) élmÂfç¡»wJ.Ïjdhšmt®fë‹
ÁWÚçšFS¡nfh°fhz¥gL»wJ.
gæ‰ÁfŸ
I. Ñœf©l eh‹F éilfSŸ rçahd éilia nj®ªbjL.
1. Ïu¤jr®¡fiuv‹gJ
m.R¡nuh° M.yh¡nlh°
Ï.FS¡nfh° <.~¥u¡nlh°
2. »is¡fhiyÁ°Ï§FeilbgW»wJ
m.ik£nlhfh©oçah M.ir£nlhÃshr«
Ï.c£fU <.çnghnrh«
3. »is¡fhiyÁìšv¤jid_y¡TWfŸATP cUth¡f¥gL»wJ.
m. 2 M. 10
Ï.6 <.8
4. vªjbeh»is¡fhiyÁ°k‰W« TCA RH‰Áia Ïiz¡»wJ
m.FS¡nfhifnd° M. PFK
Ï. LDH <.igUnt£oiA£nuhínd°
55
5. éid¥gLbghUë‹mséšgh°ghçny‰w«brŒjèšÑœf©lt‰WŸ
vªbehÂ<LgL»wJ.
m.Á£nu£Áªnj° M.InrhÁ£nu£oiA£nuhínd°
Ï. r¡Áidš CoAÁªjnl° <.¥ôknu°
6. »is¡fhiyÁìšv¤jidÛshgofŸcŸsd?
m. 2 M. 4
Ï.3 <.5
7. »is¡fhiyÁìšÏWÂ¥bghUshfcŸsJ?
m.igUnt£ M.Á£nu£
Ï.mÁilšCoA <.yh¡nl£
8. HMP õ‹£têKiwæšcUth¡f¥gL«K¡»akhdxL¡F«M‰wš
m. NADH M. NADPH
Ï. FAD <. FADH2
9. igUnt£ilM¡[nyhmÁ£nl£lhfkh‰WtJ
m.igUnt£fh®gh¡ìny° M.igUnt£ifnd°
Ï. PFK <.gh°ngh<dhšigUnt£ifnd°
10. ϧFyh¡nl£FS¡nfh[hfkh‰w¥gL»wJ.
m. jir M. fšÄuš
Ï.ÁWÚuf« <.Eiupuš
11. Ï‹Rèid Ru¥gJ
m. fšÄuš M. ÁWÚuf«
Ï.fiza« <.ijuhŒL
II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf
1. FS¡nfhifnd°brayhšFS¡nfh°___________ Mf kh‰w¥gL»wJ.
2. <dny°behÂahš2,gh°ngh»ëbrnu£___________ Mf kh‰w¥gL»wJ.
3. fh‰¿šyhj ãiyikæš xU _y¡TW FS¡nfh° ___________
_y¡TWfŸATPiacUth¡F»wJ.
4. £iufh®gh¡ìè¡mäyRH‰Á___________gFÂæšeilbgW»wJ.
5. ___________ ãô¡ënahirLbjhF¤jèšKjšãiynr®kkhfcŸsJ.
6. »is¡nfh#‹cæ®bjhF¤jš___________vdΫ miH¡f¥gL»wJ.
7. mirnghL«cæçd§fëš_______________fh®nghiA£nu£fë‹K¡»a
_ykhF«.
56
III. rçah? jtwh?
1. 1, 3 -ðgh°ngh»ëbrnu£il, gh°ngh»ëbrnu£ ifnd° 3, gh°ngh»ë
bru£lhfkh‰W»wJ.
2. igUnt£ifnd°ÛŸKiwæšbrašgL»wJ.
3. £iufh®gh¡ìè¡mäyRH‰Áæš24ATP _y¡TWfŸcUth¡f¥gL»‹wd.
4. »is¡nfh#‹bjhF¤jèšUDPFS¡nfh°ignuhgh°ghçny°<LgL»wJ.
5. FS¡nfh°Áijtiljš»is¡fhiyÁ°vdmiH¡f¥gL»wJ.
6. »is¡fhiyÁìšÏWÂ¥bghUŸigUnt£MF«.
IV. bghU¤Jf
1. »is¡fhiyÁ° - çngh°5-gh°ng£
2. PDH - Ï‹Rè‹
3. HMPõ‹£têKiw - ir£nlhÃshr«
4. »isÚ¡F«beh - mÁilšCoA
5. ÚçêÎnehŒ - »is¡nfhÉndhiyì°
6. TCA - »ëbruhš
7. è¥ÃL - ik£nlhfh©oçah
V. Ñœ¡f©lt‰¿‰F RU¡fkhf éilaë
1. fh‰WŸsk‰W«fh‰¿šyhjãiyikfŸv‹whšv‹d?
2. TCA RH‰Áæš NADH cUth¡f¤Âš<LgL«behÂfë‹bga®fisF¿¥ÃLf.
3. NADH k‰W« NADPHÏt‰¿‰»ilnacŸsntWghLahJ?
4. »is¡nfhb#åì°v‹whšv‹d?
5. »is¡fhiyÁìšcŸs_‹WK¡»aÛshéidfisvGJf.
6. »is¡nfhÉndhiyì°-és¡Ff.
7. FS¡nfhb#å¡mändhmäy§fŸahit?
8. igUnt£v›thWyh¡nl£lhfkh‰w¥gL»wJ?
9. GTTg‰¿F¿¥òtiuf.
VI. Ñœ¡f©lt‰¿‰F éilaë
1. »is¡fhiyÁìšeilbgW«éidfŸahit?
2. TCARH‰Áæš<LgL«gofisétç.
3. HMP õ‹£têKiwiaés¡Ff.
4. nfhçRH‰Ág‰¿F¿¥òtiuf.
5. »is¡nfh#‹ts®Áijkh‰w¤Âš<LgL«gofŸahit?
6. igUnt£v›thWFS¡nfh[hfkh‰w¥gL»wJ?
7. ÚçêÎnehŒg‰¿és¡Ff.
57
ghl« - 4
òuj§fë‹ ts®Áij kh‰w«
K‹Diu
bršfëšmändhmäy§fŸÓuhfx‹Wl‹k‰bwh‹Wbg¥ilLÃiz¥ghš
Ïiz¡f¥g£L cUthtnj òuj« MF«. Ï¢braš òuj cæ®bjhF¥ò (Protein biosynthesis) vd¥gL»wJ ÚŸ ghèbg¥ilL r§»èia cUth¡Ftj‰F mändh
mäy§fŸÏiz¡f¥gL»‹wd.ghèbg¥ilLr§»èòuj«x‹¿‹XuyfhF«.
4.1 òuj cæ® bjhF¥ò
òuj_y¡T¿šmändhmäy§fŸbg¥ilLÃiz¥ghšÏiz¡f¥g£LŸsd.
òujcæ®bjhF¥òbrašmRNAitbkhê¥bga®¤jšvdΫmiH¡f¥gL»wJ.ϧF
mändhmäy§fŸxUF¿¥Ã£lv©â¡ifæšx‹Wl‹x‹Wnr®¡f¥gL»‹wd.
òujcæ®bjhF¤jštêKiwÑœf©lgofëšeilbgW»wJ.
4.1 gobaL¤jš (Transcription)
DNA ÏiH¡F Ïizahd RNA ÏiHia cUth¡Ftnj gobaL¤jš
vd¥gL»wJ.ϧFòuj«bjhF¤jY¡FnjitahdRNA ¡fŸ DNA ÏiHfëèUªJ
bjhF¡f¥gL»‹wd.RNAghèbknu°v‹wbehÂahšÏ›éideilbgW»wJ.
ônfçnah£Lfëš _‹W tifahd RNA ghèbknu° behÂfŸ
fhz¥gL»‹wd.
behÂfŸ cUth¡F« RNA
RNAghèbknu°IRNAghèbknu°IIRNAghèbknu° III
çnghnrhkš RNAöJt®RNAÏlkh‰w«RNA
ònuhnfçnah£Lfëš xnu tifahd RNA ghèbknu° nk‰f©l _‹W
tifahd RNA ¡fisbjhF¡»wJ. DNAÏu£ilÂUFRUëšcŸsxUÏiH
RNAcUth¡f¤Â‰Fbl«Ãns£(Template)ÏiHahfbrašgL»wJ.gobaL¤jèš
cUthF« RNA brašÂwd‰wJ. vdnt ÏJ bray‰w RNA (Pre RNA) vd
miH¡f¥gL»wJ. Ï¢bray‰w RNA gy kh‰w§fS¡F Ë braYŸs RNA thf
kh‰w¥gL»wJ. ntÂéidfŸ k‰W« mik¥Ãš brŒa¥gL« kh‰w§fshš Ϫj
braYŸsRNA cUth¡f¥gL»wJ.
58
4.2 bkhê¥bga®¤jš (Translation)
DNA éš cŸs fhu§fë‹ tçir¡nf‰g mRNA gobaL¡f¥gL»wJ.
mRNA éš cŸs fhu tçirfë‹ go mändh mäy§fŸ Óuhf Ïiz¡f¥g£L
ghèbg¥ilLr§»ècUth¡f¥gL»wJ.Ï¢branybkhê¥bga®¤jšvd¥gL»wJ.
bkhê¥bga®¤jšÑœf©lgofëšeilbgW»‹wd.
1. mändh mäy« »s®Îw¥gLjš
2. »s®Î‰w mändh mäy« tRNAé‰Fkh‰w¥gLjš
3. ghèbg¥ilLr§»ècUth¡f¤Â‹Jt¡f«
4. ghèbg¥ilLr§»èÚS«braš
5. ghèbg¥ilLr§»èKoÍ«braš
4.2.1 mändh mäy« »s®Îw¥gLjš (Activation of amino acid)
òuj§fë‹ cUth¡f myFfshd mändh mäy§fŸ ir£nlhÃshr¤Âš
fhz¥gL»‹wd. mändh mäy§fŸ tRNA é‰F kh‰w¥gLtj‰F K‹ »s®Îw
brŒa¥gL»‹wd.mändhmiršÁªjnl°(E) v‹w behÂæ‹ cjé bfh©L ATP ahšmändhmäy§fŸ»s®ÎwbrŒa¥gL»‹wd.x›bthUmändhmäy¤Â‹
»s®ÎWjY¡F«xUF¿¥Ã£lmändhmiršÁªjnl°behÂbrašgL»wJ.
»s®Î‰wmändhmäy«mändhmiršmoidny£mšyJmändhmirš
AMPvdmiH¡f¥gL»wJ.ignuhgh°ng£Ï§Fbtëæl¥gL»wJ.
mändh mirš AMP
mändh mirš
Áªjnl° (E)
mändhmäy«
4.2.2 »s®Î‰w mändh mäy« tRNA é‰F kh‰w¥gLjš (Transfer of activated amino acid to tRNA)
nk‰f©lgoæš<Lg£lmnjbehÂϧFbrašg£Lmändhmäy¤ijtRNA
é‹ 3’ Kidæš cŸs çnghì‹ OH bjhF¡Fkh‰W»wJbjhFÂkh‰w¤Â‰F
mÂfM‰wiybfh©LŸsv°l®Ãiz¥òcUth»wJ.ϪjéidæšAMP k‰W«
mändhmiršÁªjnl°(E)behÂbtëæl¥gL»‹wd.
59
4.2.3 ghèbg¥ilL r§»è cUth¡f¤Â‹ Jt¡f« (Initiation of poly peptide chain)
Kjšmändhmäy¤ij nj®ªbjL¤Jçnghnrhä‰Fkh‰Wtj‹_y« òuj
bjhF¥òJt§f¥gL»wJ.Ï¢braY¡Fçnghnrh«JizmyFfŸ,mändhmirš
tRNAT£L¢nr®k«,mRNA k‰W« Jt¡f fhuâfŸ If (Initiation factors) ngh‹wit
njit¥gL»‹wd.ghèbg¥ilLr§»ècUth¡f¤Â‹Jt¡f«Ñœf©lgofëš
eilbgW»wJ.
1. 30S çnghnrhkšJizmyFmRNAé‹ 5’Kidæšx£o¡bfh©LmRNA 30ST£L¡nr®k¤ijc©lh¡F»wJ.
2. mRNAéš cŸs Kjš nfhlh‹ v¥bghGJ« AUG MF«. Ï¡nfhl‹
bk¤Ânahå‹mändhmäy¤ijF¿pLbrŒ»wJ. mjdhšbjhF¡f¥gL«
všyhghèbg¥ilLr§»èæY«bk¤Ânahå‹KjšmändhmäykhfcŸsJ.
çnghnrh«çnghnrh«
gl« 4.1. 30 S çnghnrhkš Jiz myF mRNA é‹ 5’ Kidæš x£o¡bfhŸSjš
3. v®nfhlh‹ UAC ia bfh©LŸs (AUG¡FÏizahd) tRNA bk¤Ânahid
30S çnghnrh« Jizmy»‰F kh‰W»wJ. nkY« mRNA éš cŸs Jt¡f
nfhlhDl‹x£o¡bfhŸ»wJ.tRNA k‰W« mRNA 30Sçnghnrh«JizmyF
ÏizªJxUT£L¢nr®k¤ijc©lh¡F»‹wd (Preinitiation complex) mJ
30S Jt¡f¤Â‰F K‰g£l T£L¢ nr®k« vd¥gL»wJ. Ï¢braY¡F Jt¡f
fhuâfŸ k‰W« GTP njit¥gL»‹wd.
bk¤Ânahå‹ mändh mäy« - 1
v®nfhlh‹
çnghnrh«
nfhlh‹
}
gl« 4.2 Jt¡f¤Â‰F K‰g£l T£L¢ nr®k« cUthjš
4. 30S Jt¡f¤Â‰F K‰g£l T£L¢ nr®k« 50S çnghnrhkš Jiz myFl‹
ÏizªJJt¡fT£Lnr®k¤ijc©lh¡F»wJ (Initiation Complex). Jt¡f
T£L¢nr®k«70S çnghnrh«, mRNA k‰W« met- RNA(bk¤Ânahid‹RNA) M»at‰iw bg‰WŸsJ.
60
5. 70S çnghnrh« mändh mirš tRNA EiHtj‰fhfÏu©LgFÂfisKiwna
P gFÂ(bg¥oilšgFÂ)k‰W«A gFÂ(mändhmäygFÂ)bfh©LŸsJ.Kjš
tRNA mjhtJ met RNA 70S çnghnrhä‹ PgFÂæšx£o¡bfhŸ»wJ.
gFÂ P
A gFÂ
70 S çnghnrh«
50 S çnghnrh«
gl« 4.3 Jt¡f T£L¢ nr®k« cUthjš
4.2.4 ghèbg¥ilL r§»è ÚS« braš (Elongation of poly peptide chain)
mRNA éšcŸsnfhlh‹fS¡FV‰gmändhmäy§fŸbk¤ÂnahåDl‹
Óuhf nr®¡f¥gLtJ ÚS« braš vd¥gL»wJ. ÏJ Ñœ¡f©l gofëš
eilbgW»wJ.
1. mRNA é‹ Ïu©lhtJ nfhlh‹ m§Ñfç¡f¥gL»wJ. Ï¡nfhlhD¡F
Ïizahdv®nfhlhidbfh©LŸsmändhmirštRNA, 70S çnghnrhä‹
A gFÂæšÏiz»wJ.ϧFv®nfhlhåšcŸsfhu§fŸmRNAéš cŸs
Ïu©lhtJnfhlhDl‹Ãiz¥igV‰gL¤J»‹wd.
nfhlh‹ 2
gFÂ P
A gFÂ
mändh mäy« 2
gl« 4.4 70S iunghnrhä‹ A gFÂæš Ïu©lhtJ tRNA Ïizjš
2. PgFÂæšcŸsKjšmändhmäy¤Â‹fh®gh¡ìšbjhF¡F«(-COOH) A gFÂæšcŸsÏu©lhtJmändhmäy¤Â‹mändhbjhF¡F«Ïilna
bg¥ilL Ãiz¥ò c©lh»wJ. Ï¥Ãiz¥ò Ïu©L mändh mäy§fis
Ïiz¤Jilbg¥ililcUth¡F»wJ.50S iunghnrhkš Jiz my»š cŸs
bg¥oilš ouh‹°bgnu° (Peptidyl Transferase) v‹w behÂahš Ï¥Ãiz¥ò
c©lh»wJ.
3. bg¥ilL Ãiz¥ò cUthd ÃwF tRNA omirny° v‹w behÂahš
bk¤Ânahid‹k‰W«tRNA Ãç¡f¥gL»‹wd.
4. Ãç¡f¥g£l tRNA, 70S çnghnrhä‹ P-gFÂæš ÏUªJ ir£nlhÃshr¤Â‰F
éLé¡f¥gL»wJ. ÏJ Û©L« mändh mirny‰w éid¡F ga‹
gL¤j¥gL»wJ.
61
5. Ï¥nghJ çnghnrh« mRNA é‹ÛJ5’→ 3’ v‹w Âiræš ef®»wJ. mjdhš
Kjš nfhlh‹ çnghnrhäèUªJ btë¥gL»wJ. Ïu©lhtJ nfhlh‹ A gFÂæèUªJ P gF¡F tU»wJ. nkY« _‹whtJ nfhlh‹ A gFÂia
mil»wJ. Ïij¥ nghynt Ïu©lhtJ tRNA A gFÂæèUªJ P gF¡F
ef®tiljšngh‹wmid¤JbrašfS«‘ouh‹°byhnfõ‹’vd¥gL»‹wd.
Ï¢brašouh‹°byhnf°v‹wbehÂahšeilbgW»wJ.
6. _‹whtJ nfhlh‹ m§Ñfç¡f¥gL»wJ. Ï¡nfhlhå‰F Ïizahd
v®nfhlhid bfh©LŸs mändh mirš tRNA 70S çnghnrh« gF¡F
ef®Î bg‰W A gFÂæš Ïiz»wJ. v®nfhlh‹ nfhlhDl‹ Ãiz¥ig
V‰gL¤J»wJ. A gFÂæšcŸs_‹whtJmändhmäy¤Â‰F«,PgFÂæš
cŸs il bg¥ilo‹ Ïu©lhtJ mändh mäy¤Â‰F« Ïilna bg¥ilL
Ãiz¥òc©lh»wJ.Ïj‹_y«£iubg¥ilLcUth»wJ.
gl« 4.5 çnghnrh« 5’ 3’ v‹w Âiræš ef®tiljš
7. mRNA éš cŸs nfhlh‹fS¡F V‰g mändh mäy§fŸ x‹w‹ Ë
x‹whf nr®¡f¥gL»‹wd. Ïjdhš £iubg¥ilL ghè bg¥ilL r§»èahf
kh‰w¥gL»wJ.mändhmäy§fŸnkY«nkY«nr®¡f¥gLtjhšghèbg¥igL
r§»èÚskh¡f¥gL»wJ.
8. Úskh¡F«fhuâfŸ (Elongation factors)v‹wòujfhuâfshšghèbg¥ilL
r§»èÚskh¡f¥gLjšeilbgW»wJ.
4.2.5 ghèbg¥ilL r§»è KoÍ« braš (Termination of polypeptide chain)
ghèbg¥ilLr§»ècUthjšKotiljnyghèbg¥ilL r§»è KoÍ«
braš vd¥gL»wJ. Ï¢brayhš ghèbg¥ilL r§»è Kotila¢ brŒa¥g£L
btëæl¥gL»wJ.çnghnrh«mRNA é‹ 3'KidiamilÍ«nghJghèbg¥ilL
r§»ècUthjšKotil»wJ.
mRNAé‹ 3'KidãW¤jnfhlh‹fŸmšyJKo¡F«(Stop or Termination) nfhlh‹fis bg‰WŸsJ. mit UAG mšyJ UAA mšyJ UGA MF«. ghè
bg¥ilL r§»è KoÍ« braš, Ko¡F« òuj¡fhuâfshš (Terminating Protein factors) eilbgW»wJ. Ko¡f¥g£l ghèbg¥ilL r§»è çnghnrhäèUªJ
btëæl¥gL»wJ.
62
gl« 4.6 çnghnrh« ãW¤j mšyJ Ko¡F« nfhlhid miljš
ghèbg¥ilLr§»èbtëæl¥g£lË,70SçnghnrhkšmyF50S k‰W« 30S
çnghnrh«JizmyFfshfÃçifail»wJ.ϪjJizmyFfŸJt¡fT£L¢
nr®k«cUth¡f¤Â‰FÛ©L«ga‹gL¤j¥gL»‹wd.
gl« 4.7 bkhê¥bga®¤jš Kotiljš
bkhê¥bga®¤jY¡F Ë btëæl¥g£l ghèbg¥ilL r§»è braš
Âwd‰wJ. ÏJ brašÂwDŸsjhf kh‰w¥gL»wJ. Ϫj braèš Jt¡f mändh
mäykhdbk¤Ânaid‹Ú¡f¥gL»wJ.bk¤jnahidDl‹Áymändhmäy§fŸ
ghèbg¥ilL r§»èæ‹ N – KidæèUªJ Ú¡f¥gL»‹wd. Ï¢brašfŸ
ogh®ikny° (Deformylase) k‰W« mändh bg¥onl° (Amino peptidase) v‹w
behÂfshšeilbgW»wJ.nk‰T¿amid¤JbrašfS«bkhêbga®¤jY¡FË
eilbgW«kh‰w§fŸ(Post translational modifications) vd miH¡f¥gL»‹wd.
4.3 òuj§fë‹ ts®Áij kh‰w«
c£bfhŸs¥g£l òuj§fŸ ònuh£ond°fŸ v‹w bg¥ilL Ãiz¥ig
cil¡F«behÂfshšmändhmäy§fshfkh‰w¥gL»‹wd.
4.3.1 mändh mäy§fë‹ bghJthd éidfŸ
mändhÚ¡f«,mändhkh‰w«(ouh‹°mändõ‹)k‰W«fh®gh¡ìšÚ¡f«
ngh‹witmändh mäy§fë‹ bghJthdéidfŸMF«. mändh bjhFÂ
Ú¡f« k‰W« mändh bjhF kh‰w« ngh‹w éidfŸ _y« Ñ£nlh mäy§fŸ
cUth»‹wd. Ïit nkY« kh‰w¤Â‰F c£gL»‹wd. Ñ£nlh mäy§fŸ k‰W«
mändh mäy§fS¡»ilna V‰gL« kh‰w¤jhš gy Ï‹¿aikahj mändh
mäy§fŸ bjhF¡f¥gL»‹wd. Ïit òuj bjhF¥Ã‰F« K¡»akhd òujk‰w
ie£u#‹bghU£fisbjhF¥gj‰F«mändhmäy§fistH§F»‹wd.fšÄuèš
63
mändhmäy§fŸ nrä¤Jit¡fKoahjjhš òuj bjhF¤jè‹ nghJmändh
mäy§fŸÏu¤j¤ÂšÏUªJc¿Šr¥gL»‹wd.
4.3.2 mändh mäy§fŸ Áijtiljš (Catabolism of amino acids)
x›bthU mändh mäyK« mj‰nf cça ts®Áij kh‰w ghijia
bg‰¿U¥ÃD«, Áy bghJthd nt éidfŸ mid¤J mändh mäy§fë‹
ts®Áij kh‰w ghijfëš fhz¥gL»‹wd. bgU«ghyhd mändh mäy§fŸ
mt‰¿YŸs ie£u#‹ m«nkhåahthf kh‰¿ Ú¡f¥g£L α-Ñ£nlh mäy§fshf
kh‰w¥gL»‹wd.cUthdm«nkhåahcldoahfôçahthfkh‰w¥gL»wJmšyJ
k‰wmändhmäy§fS¡Fkh‰w¥gL»wJ.
1. M¡ì#nd‰w mändh Ú¡f« (Oxidative deamination)
mändh Ú¡f« v‹whš mändh bjhFÂia mändh mäy¤ÂèUªJ
Ú¡FtjhF«.ϪjtêKiwæšmändhmäy§fŸÏu©LiA£u#‹mQ¡fis
ÏHªJ(iA£u#‹Ú¡f«)Ñ£nlhmäy§fŸk‰W«m«nkhåahitjU»‹wd.
M¡ì#nd‰wmändhÚ¡f«M¡ì#nd‰w¤Jl‹ÏizªnjeilbgW»wJ.
fšÄuš k‰W« ÁWÚuf« bg‰WŸs bjçΤ j‹ikbfh©l mändh mäy
M¡ì#nd‰wbehÂfŸmšyJF¿¥ghfOiA£nuhínd°fŸ_y«M¡ì#nd‰w«
eilbgW»wJ.M¡ì#nd‰wmändhÚ¡f«ÏUgofëšeilbgW»wJ.
Kjš goæš mändh mäy§fŸ M¡ì#nd‰wkilªJ (iA£u#‹
Ú¡f«) Ïändhmäy§fshf kh‰w¥gL»‹wd. cUthF« Ïändh mäy§fŸ
Ïu©lhtJgoæšÚuh‰gF¥Ã‰Fc£g£LÑ£nlhmäy§fshfΫm«nkhåahfΫ
kh‰w¥gL»‹wd.
Kjš éid mändh mäy M¡ì#nd‰¿ (oiA£nuhínd°) behÂahš
eilbgW»wJ. Jiz beh FAD mšyJ FMN iA£u#id V‰W¡ bfhŸ»wJ.
mändh mäy M¡ì#nd‰¿fŸ jh« brašgL« éidgL bghUŸfS¡nf‰g
(Substrate) ÏU tif¥gL«.
1. L – mändhmäyM¡ì#nd‰¿ÏJL – mändhmäy§fŸÛJbrašgL»wJ.
(FMN Jiz behÂahf brašgL»wJ).
2. D –mändhmäyM¡ì#nd‰¿ÏJD – mändhmäy§fŸÛJbrašgL»wJ
(FAD Jiz behÂahf brašgL»wJ).
FMN JizbehÂfšÄušk‰W«ÁWÚuf¤Âšk£L«fhz¥gL»wJ.Mdhš
FAD Jizbeh mid¤J éy§F ÂR¡fëY« fhz¥gL»wJ. M¡ì#nd‰w
mändh Ú¡f« K¡»akhf fšÄuèš eilbgW»wJ. Mdhš ÁWÚuf« k‰W« k‰w
ÂR¡fS«<LgL»‹wd.
64
L –FS£lä¡mäy¤Â‹M¡ì#nd‰wmändhÚ¡f«éÂéy¡F.ϧF
Zn bfh©LŸs beh L –FS£lä¡mäyOiA£nuhínd°k£LkšyhkšJiz
NAD+ beh mšyJ NADP+ njit¥gL»wJ.
FS£lä¡ mäy«oiA£nuhínd°
Ïändh FS£lä¡ mäy« L-FS£lä¡ mäy«
NADH, NAD+ Mfvy¡£uh‹ef®Îr§»èæšM¡ì#nd‰wkil»wJ.
Ïändh FS£lä¡ mäy« Ñ£nlh FS£lhç¡ mäy«
nk‰f©l éid ÛŸ éidahf ÏU¥gjhš mändh mäy§fë‹ ÁijÎ (catabolism) k‰W« cæ® bjhF¥ò (biosynthesis) M»a Ïu©L brašfëY«
Ï›éideilbgW»wJ.
2. mändh kh‰w« (Transamination)
xU mändh mäy¤Â‹ mändh bjhFÂia xU Ñ£nlh mäy¤Â‰F
kh‰Wtjhš òÂa mändh mäy« k‰W« Ñ£nlh mäy« cUth»wJ. Ï¢braš
mändhkh‰w«vd¥gL»wJ.ntWtifæšxUmändhmäy¤Â‹mändhÚ¡f«
xUÑ£nlhmäy¤Â‹mändhV‰w¤Jl‹ÏizªjJ.
mändh kh‰w behÂfŸ (Transaminases) mšyJmändhoudh‹°bgnu°fŸ
v‹w behÂfë‹ brašfshš mändh kh‰w éid eilbgW»wJ. Ãçlh¡[hš
gh°ng£ (Pyridoxal phosphate) Jiz behÂahf brašgL»wJ. mändh kh‰w
éidfëš<LgL«Ïu©LbrašÂw‹ä¡fbehÂfŸÂR¡fëšcŸsd.mit
1. m°gh®nl£mändhouh‹°bgnu° (AST – Asparate aminotransferase). ÏJ
FS£lnk£-M¡[nyhmÁnl£mändhkh‰¿(GOT) vdΫ miH¡f¥gL»wJ.
2. myå‹ mändh ouh‹°bgnu° (ALT – Alanine amino transferase) ÏJ
FS£lnk£-igUnt£mändhkh‰¿ (GPT) vdΫ miH¡f¥gL»wJ.
65
1. AST
FS£lnk£ Ñ£nlhFS£lnu£
M¡[nyh mÁ£nl£ m°gh®nl£
FS£lä¡ mäy«
m°gh®o¡ mäy«
Ñ£nlh FS£lhç¡ mäy«
M¡[nyh mÁo¡ mäy«
Ãçlh¡[hš gh°ng£
GOT
2. ALT
ϪjbehÂæ‹_y«mändhbjhFÂFS£lnk£ošÏUªJigUnt£o‰F
kh‰w¥gL»wJ. Koéš α-Ñ£nlhFS£lhç¡mäyK«myå‹cUth»wJ.
myå‹
Ñ£nlhFS£lnu£
igUnt£
FS£lnk£ ALT
66
FS£lä¡ mäy« igUé¡ mäy«
Ãçlh¡[hš gh°ng£
myå‹Ñ£nlh FS£lhç¡ mäy«
GPT
3. fh®gh¡ìš Ú¡f« (Decarboxylation)
mändh mäy¤Â‹ fh®gh¡ìš bjhFÂæš ÏUªJ CO2 Ú¡f¥gLtJ
fh®gh¡ìš Ú¡f« vd¥gL»wJ. CO2 Ú¡Ftj‰Féidntf kh‰w brašbfh©l
behÂfshd fh®gh¡ìš Ú¡»fŸ (ofh®gh¡ìny°) k‰W« Ãçlh¡[hš gh°ng£
JizbehÂÍ«njit¥gL»wJ.ϪjbehÂfŸmändhmäy§fë‹ÛJbrašgL«
nghJmt‰¿‰»izahdmÛ‹fŸc©lh»wJcl‹CO2 btëæl¥gL»wJ.
mändh mäy ofh®gh¡ìny°
mändh mäy«
mÛ‹
gy mändh mäy ofh®gh¡ìny° behÂfŸ clè‹ gšntW ÂR¡fëš
fšÄuš,ÁWÚuf«,Flš,fiza«,Eiupušk‰W«_isæšfhz¥gL»wJ. Ïit
mändhmäy§fismt‰¿‰FÏizahdmÛ‹fshfkh‰W»‹wd.cjhuzkhf
ï°oo‹ mändh mäy«, ï°oo‹ ofh®gh¡ìny° v‹w behÂæ‹ brayhš
ï°lÛdhfkh‰w¥gL»wJ.
ï°oo‹
ï°oo‹ ofh®gh¡ìny°
ï°lÛ‹
67
mändh mäy« oç¥nlhg‹ oç¥lÛdhfΫ, ijnuhì‹ ijuÛdhfΫ
kh‰w¥gL»‹wd. Ϫj mÛ‹fŸ cæ® braš ä¡f mÛ‹fŸ (Biogenic amines) vd¥gL»‹wd.Ïitcl‰TWK¡»a¤Jt«thŒªjit.
4. bk¤Âš kh‰w« (Transmethylation)
xU nr®k¤ÂèUªJ bk¤Âš bjhF k‰bwhU nr®k¤Â‰F kh‰w¥gLtJ
bk¤Âš kh‰w« vd¥gL«. Ï¢braèš <LgL« behÂfŸ bk¤Âš kh‰¿fŸ
(Transmethylases) vd¥gL»‹wd.
bk¤Âš bjhF kh‰w¤Âš bghJthf bk¤Ânahå‹ (bk¤Âš bjhFÂia
bfh©LŸsmändhmäy«)<LgL»wJ.Ϫjbk¤ÂšbjhFÂkh‰w¤Â‹_ykhf
gšntWK¡»akhdclèš brašÂw‹ä¡f nr®k§fshd vÃbd¥ç‹, »çaho‹,
ijaä‹k‰W«nfhè‹ngh‹wnr®k§fŸbjhF¡f¥gL»‹wd.e¢R¤j‹ikÍŸs
Áynr®k§fŸÏªjkh‰w¤Â‹_y«e¢R¤j‹ika‰wnr®k§fshfkh‰w¥gL»‹wd.
cjhuzkhfã¡nfhoå¡mäy« (e¢R¤j‹ikbfh©lJ) bk¤Ânahådhše¢R¤
j‹ika‰wbk¤ÂšbgWÂahd N-bk¤Âšã¡nfhodiklhfkh‰w¥gL»wJ.
bk¤Ânahå‹jh‹Kj‹ikbk¤ÂšbjhFÂtH§»ahf (Methyl group donor) cŸsJ. bk¤Ânahå‹ ATP ahš »s®Îw brŒa¥gl nt©L«. Ïj‰F fšÄuèš
cŸs bk¤Ânahåid »s®Îw brŒÍ« behÂahd bk¤Ânahå‹ mondhirš
ouh‹°bgnu°njit¥gL»wJ.
mondhiršbk¤Ânahå‹
(»s®Î‰w bk¤Ânahå‹)
bk¤Ânahå‹mondhirš
ouh‹°bgnu°bk¤Ânahå‹
(Active Methionine)
cUthd »s®Î‰w bk¤Ânahå‹ S-mondhirš bk¤Ânahå‹ vd
miH¡f¥gL»wJ. ATP–mj‹ mondhir‹ bjhFÂia bk¤ÂnahåD¡F
kh‰W»wJ k‰W« _‹W _y¡TWfŸ gh°ng£ bjhFÂfis x‹iw M®¤njh
gh°ng£lhfΫ(Pi) k‰wÏu©ilignuhgh°ng£lhfΫ(PPi) ÏH¡»wJ.
»s®Î‰wbk¤Ânahå‹+eh®vÃbd¥ç‹ vÃbd¥ç‹
»s®Î‰wbk¤Ânahå‹+ã¡nfhodikL N-bk¤Âšã¡nfhodikL
»s®Î‰wbk¤Ânahå‹+ÍuhÁš ijaä‹
»s®Î‰wbk¤Ânahå‹+FthånlhmÁnl£ »çaho‹
(bk¤ÂšbjhFÂtH§») (bk¤ÂšbjhFÂV‰Ã)
»s®Î‰w bk¤Ânahå‹ mÂf M‰wš bfh©l S-bk¤Âš Ãiz¥ig
bg‰WŸsJ.mjdhšbk¤ÂšbjhFÂvëšÏl«bga®ªJbk¤ÂšbjhFÂV‰Ã¡F
kh‰w¥gL»wJ.
68
5. mändh mäy§fë‹ fh®g‹ gFÂ Áijtljš(Catabolism of the carbon skeleton of amino acids)
mändhmäy§fŸmändhÚ¡f¤Â‰FË»il¡F«fh®g‹gFÂα-Ñ£nlhmäy§fŸMF«.ÏitÑœ¡f©lghijVnjD«x‹¿š<Lglyh«.
i. mändh mäy§fŸ bjhF¤jš
Ïitouh‹°omändõD¡F (Transdeamination) vÂuhf xL¡f Kiwæš
mändhV‰w«brŒa¥gL«mšyJmändhkh‰wéid¡Fc£g£LÛ©L«giHa
mändhmäykhfkh‰w¥glyh«.
ii. FS¡nfhb#å¡ ghij (Glucogenic pathway)
Áy mändh mäy§fë‹ Ñ£nlh mäy§fŸ fh®nghiA£nu£ ts®Áij
kh‰w¤Â‹ Ïilãiy bghU£fshd α-Ñ£nlh FS£lnu£, M¡[nyh mÁnl£,
igUnt£ k‰W« r¡Áidš CoA mšyJ r¡Áidš Jiz beh AthfΫ
kh‰w¥gL»wJ. vdnt Ïit FS¡nfh[hfΫ »is¡nfh#dhfΫ kh‰w
KoÍ«. Ϥjifa mändh mäy§fŸ FS¡nfhb#å¡ mändh mäy§fŸ vd
miH¡f¥gL»‹wd.
_‹W K¡»a FS¡nfhb#å¡ mändh mäy§fë‹ ghij
ÑnHfh£l¥g£LŸsJ. x›bthU mändh mäy§fë‹ tê ntWg£lhY« mit
igUnt£lhfkhW«ãiyæšx‹Wnr®»‹wd.
éy§F òuj§fëš 50 rjÅj¤Â‰F« nkyhf FS¡nfhb#å¡ mändh
mäy§fŸ cŸsd. FS¡nfhb#å¡ mändh mäy§fë‹ Ñ£nlh mäy§fŸ
fh®nghiA£nu£ ts®Áij kh‰w Ïilãiy bghU£fshf kh‰wkiltJ
FS¡nfhãnahb#åì°vd¥gL»wJ.
iii. Ñ£nlhb#å¡ ghij (Ketogenic pathway)
Áy mändh mäy§fŸ mändh Ú¡f« brŒa¥g£L »il¡F« Ñ£nlh
mäy§fŸ fh®nghiA£nu£Lfis él bfhG¥òl‹ beU§»a bjhl®ig
bfh©LŸsd. mit mÁilš Jiz beh A (mÁilš CoA) mšyJ mÁnlh
mÁilšJizbehÂA(Ñ£nlh‹cly§fŸ– Ketone bodies)ngh‹wnr®k§fis
69
cUth¡F»‹wd. nk‰f©l nr®k§fŸ bfhG¥ò mäy ts®Áij kh‰w¤Â‹
Ïilãiy bghU£fshF«. FS¡nfh°ts®Áij kh‰w bghU£fŸÏšiy. vdnt
Ϥjifamändhmäy§fŸÑ£nlhb#å¡mändhmäy§fŸvd¥gL»‹wd.
Ñ£nlhb#å¡ mändh mäy§fŸ Fiwªjsnt fhz¥gL»‹wd. Ïit
Áw¥ò thŒªjT£L ghijfëš <LgL»‹wd. cjhuzkhfèôÁ‹, InrhèôÁ‹,
Ãidš myå‹ k‰W« ijnuhì‹ MF«. Ït‰¿š èôÁ‹ öa Ñ£nlhb#å¡
mändh mäy« khwhf k‰w _‹W mändh mäy§fŸ FS¡nfhb#å¡ k‰W«
Ñ£nlhb#å¡mändhmäy§fshfcŸsd.
4.4 ôçah RH‰Á
cæçd§fŸ mändh mäy§fë‹ ts®Áij kh‰w¤jhš cUthF«
mÂf¥goahd ie£u#id Ñœf©l _‹W Kiwfëš VnjD« xU Kiwæš
btëna‰W»wJ. Úç‹ msÎ Fiwthf cŸs Ïl¤Âš m«nkhåah Fiwªj
e¢R¤ j‹ik bfh©l ôçahthf kh‰w¥g£L btëna‰w¥gL»wJ. Ï¢braY¡F
FiwªjsÎ Únu nghJkhdJ. bgU«ghyhd KJbfY«òŸsitfŸ ôçahit
btëna‰W»‹wd. gwitfS« ghiytd éy§FfŸ ôç¡ mäy¤ij
btëna‰W»‹wd.
ôçah
Ïj‹mo¥gilæšcæçd§fŸÑœ¡f©lthWtif¥gL¤j¥gL»‹wd.
cæçd§fŸ btëna‰W«bghU£fŸ
m«nkhndhblè¡
(ammonotelism)ônuhblè¡
(urotelism)ôçnfhblè¡
(uricotelism)
m«nkhåah
ôçah
ôç¡mäy«
Úç‹ msÎ FiwÍ« nghJ Áy éy§FfŸ m«nkhndhblèr¤ÂèUªJ
ônuhblèr«mšyJôçnfhblèr¤Â‰Fkh‰wkil»wJ.
ôçah RH‰Á behÂfshš, ôçah fšÄuèš bjhF¡f¥g£L Ëd®
Ïu¤j¤Âš fy¡f¥gL»wJ. Ïu¤j¤Âš ÏUªJ ôçah ÁWÚuf¤jhš ÁWÚçš
btëna‰w¥gL»wJ.
nA‹°»bu¥ k‰W« f®£ bA‹ìiy£ (Hans Krebs and Kurt Henseleit) v‹gt®fŸ jh‹ ôçah RH‰Áéidfis f©l¿ªjh®fŸ. Ϫj RH‰ÁM®å‹
v‹w mändh mäy¤Jl‹ bjhl§F»wJ. fšÄuš bršfëš ik£nlhfh©oçah
k‰W« ir£nlhÃshr gFÂfëš Ï¢RH‰Á eilbgW»J. RH‰Áæ‹ ÏWÂgo¡F
70
njit¥gL« beh M®índ° fšÄuèš k£L« fhz¥gL»wJ. k‰w mid¤J
ÂR¡fëY«fhz¥gLtšiy.
gl« 4.8 ôçah RH‰Á
ôçah RH‰Á gFÂasÎ ik£nlhfh©oçahéY« gF msÎ
ir£nlhÃshr¤ÂY« eilbgW»wJ. bjçΤj‹ik¡ bfh©l mik¥òfshš
M®å‹k‰W«Á£Uè‹ik£nlhfh©oçahé‹r›é‹tênaef®¤j¥gL»wJ.
ôçahcUthjè‹gšntWéidfŸÃ‹tUkhW.
1. fh®gikš gh°ng£ cUthjš
fh®gikš gh°ng£ Áªjnl° v‹w behÂædhš FW¡fkiljš k‰W«
»s®Îw¥g£LNH4+ k‰W« HCO3
- ÏizªJfh®gikšgh°ng£cUth»wJ.
Áªjnl°
fh®gikšgh°ng£
fh®gikš gh°ng£
71
2. M®åÂåèUªJ Á£Uè‹ cUthjš
M®å‹ouh‹°fh®gikny°v‹wbehÂfh®gikšbjhFÂiafh®gikš
gh°ng£ošÏUªJM®åÂD¡Fkh‰WtjhšÁ£Uè‹cUth»wJ.
Ï›éid ik£nlhfh©oçahéš eilbgW»wJ. ir£nlhÃshr¤Âš
cUthF«M®å‹bjçΤj‹ikbfh©lef®Îmik¥òfshš (Specific transport system)ik£nlhfh©oçahé‰FŸbršynt©L«.ÏJnghyntRH‰ÁæšÛjKŸs
éidfŸ ir£nlhÃshr¤Âš eilbgWtjhš ik£nlhfh©oçahéš cUthF«
Á£Uè‹ir£nlhÃshr¤ijtªjilant©L«.
3. M®índhr¡Ánd£ cUthjš
Á£Uè‹ m°g®nl£oš cŸs mändh bjhFÂÍl‹ FW¡fkilªJ
M®índhr¡Ánd£lhf khW»wJ. Ï›éid¡F ATP, Mg2+ k‰W« M®índh
r¡Ánd£Áªnj°behÂnjit¥gL»wJ.
4. M®íå‹ k‰W« ¥ôknu£ cUthjš
M®índhr¡Ánd° v‹w beh M®íåid m°g®nl£ fh®g‹ gFÂæš
ÏUªJbtëna‰W»wJ.nkY«¥ôknu£cUth»wJ.
72
5. ôçah cUthjš
M®índ° behÂM®íå‹ ÛJ brašg£L ôçahit btëæL»wJ. Ϫj
éidæšM®å‹۩L«cUth»wJ.ÏJntôçahRH‰Áæ‹IªjhtJk‰W«
ÏWÂéidahF«.
cUthd M®å‹ ik£nlhfh©oçahé‰FŸ br‹W ôçah RH‰Áæš
Û©L«<LgL»wJ.
4.5 ãahÁ‹ cUth¡f« (Formation of Niacin) ãahÁ‹v‹gJÃço‹3-fh®gh¡ìè¡mäy«MF«.ã¡nfhodikLmšyJ
ãahÁdikLv‹gJã¡nfhåoå¡mäy¤Â‹miklhF«.
ã¡nfhodikL
ã¡nfhodikLã¡nfhoåšÏUªJM¡ì#nd‰w«_y«jahç¡f¥gL»wJ.
ÂR¡fëšãahÁ‹,ã¡nfhodikLv‹wbrašä¡fmik¥ÃšcŸsJ.NAD+ k‰W«
NADP+Ïitã¡nfhodiko‹brašä¡fTWfshF«.
73
Ï‹¿aikahj mändh mäykhd oç¥nlhgåš ÏUªJ ãahÁ‹
bjhF¡f¥gL»wJ. oç¥nlhg‹ mšyJ oç¥nlhg‹ mÂfsÎ bfh©LŸs
òuj¤ij c£bfhŸS« nghJ mÂf msÎ ãahÁ‹ ts®Áij kh‰w bghU£fŸ
btëna‰w¥gL»wJ. oç¥nlhg‹ Fiwªj msΟs czÎ c£bfhŸS«nghJ
clèšãahÁ‹FiwghLV‰gL»wJ.
fšÄuèš oç¥nlhg‹ ãahÁdhf khWtij AahŒî k‰W« k‰wt®fshš
Ñœf©lthWés¡f¥g£lJ.
oç¥nlhg‹ ifDiuå‹ 3-iA£uh¡ìifDiuå‹
3-iA£uh¡ìMªjuåè¡mäy« 2,m¡nuhiyš3-mändh
¥ôkhç¡mäy«
»ôndhè¡mäy«
ã¡nfhoå¡mäy«
(ãahÁ‹)
4.6 bkyå‹ cUth¡f« (Formation of Melanin)
rUk« k‰W« Koæš cŸs ãwä bkyå‹ MF«. ijnuhìåèUªJ il
iA£uh¡ìÃidšmyå‹ (DOPA)_y«bkyå‹cUth»wJ. ÏJxUT£L
nr®kkhF«.
bkyå‹
Ï©nlhš 5,6 Fôndh‹èônfhnlhghFnuh«
»ôndh‹3,4 il iA£uh¡ìÃidš myå‹
ijnuhìnd°ijnuhì‹
éy§FfŸ, jhtu§fŸ k‰W« Áy gh¡Oçah¡fëš (B. ief®) ijnuhìåš
ÏUªJbkyå‹cUthjšghèÕdhšM¡ìnl°fŸmšyJijnuhìnd°v‹w
behÂfë‹ brayhš eilbgW»wJ. ijnuhìnd° fh¥giu¡ bfh©LŸs fy¥ò
braš M¡ì#nd‰w behÂahF«. ϪbehÂna nk‰f©l braY¡Fça K¡»a
behÂahF«.
ijnuhìåèUªJ bkyå‹ nlhgh (DOPA) _ykhf cUthF« nghJ,
M®¤njh k‰W« ghuh bjhFÂfis¡ bfh©LŸs ghè iA£uh¡ì Ãidš
k‰W« mändh Ãidš nr®k§fŸ M¡ì#nd‰w« milªJ ãwKŸs gygofshf
khW»‹wd. bkyå‹ tif, mJ cUthd nr®k§fëš ÏUªJ fhz¥gL»wJ.
Mfnt e«clèš nlhgh - bkyå‹,m£çdè‹ - bkyå‹, nAhnkhb#‹oì¡
mäy-bkyå‹,ghuhÃidÄ‹ilmÛ‹-bkyå‹ngh‹wt‰iwbg‰¿U¡fyh«.
74
bkyå‹ M¡ì#nd‰w - M¡ì#‹ xL¡f mik¥òfis bg‰WŸsJ.
M¡ì#nd‰w mik¥ò br«gG¥ò (Tan) ãw¤ijÍ« xL¡f mik¥ò fU¥ò
ãw¤ijÍ« bg‰WŸsJ. bkyå‹ÂR¡fëš gothf Ïšyhkš Óuhd nfhs§fshf
fhz¥gL»wJ. ãwäfis cUth¡F« bršfshd bkyndhir£oš bkyå‹
cUth»wJ. m£ßdš fh®ofš Ah®nkh‹ F¿¥ghf ãô£lç Ah®nkh‹fŸ
bkyå‹cUth¡f¤ijö©L»wJ.
4.7 ijuhŒL Ah®nkh‹ cUth¡f« (Formation of Thyroid hormone)
ijuhŒL Ru¥Ã fG¤Â‹ K‰gFÂæš fhz¥gL« ÏU ko¥òfis bfh©l
cW¥ghF«.bghJthfrhjhuzbgçat®fS¡F20-25»uh«viliabg‰¿U¡F«.
ijuh¡ì‹ Ah®nkh‹ ijuhŒL Ru¥ÃæèUªJ Ru¡f¥gL»wJ. ijuh¡ì‹,
ijuhŒLghè¡fëšcŸsTœk§fëšnrä¤Jit¡f¥gL»wJ.ÏJxUtifahd
»isnfhòuj«MF«.ÏJijnuhFnshòè‹vdmiH¡f¥gL»wJ.
ijnuhFnshòèid Úuh‰ gF¥gilªJ nkhndhmnahnlh ijnuhì‹, il
mnahnlh ijnuhì‹, £iumnahnlh ijnuhì‹ k‰W« ijuh¡ì‹ »il¡»wJ.
Ït‰¿š£iumnahnlhijnuhì‹ijuh¡ìidélmÂfcæçašbrašÂwid¥
bg‰WŸsJ.
ijnuhì‹ mändh mäy¤Âš ÏUªJ ijuhŒL Ru¥Ãahš ijuh¡ì‹
Ru¡f¥gL»wJ. Kjèš fåk mnahilL fçk mnahillhf M¡ì#nd‰w«
(2I→I2 )mil»wJ.ijnuhÁì‹_‹whtJÏl¤Âšmnahond‰w«brŒa¥gLtjhš
3 - nkhndhmnahnlh ijnuhì‹»il¡»wJ.mL¤jmnahond‰w« 5 Ïl¤Âš
brŒa¥g£L3,5ilmnahnlhijuhìdhfkh‰w¥gL»wJ.
ilmnahnlh ijnuhì‹
Ïu©L _y¡TWfŸ ilmnahnlhijuhì‹ ÏizªJ bl£uh mnahnlh
ijnuhÁid jU»wJ. ÏJnt ijuh¡ì‹ vd¥gL»wJ. Ï›éidæš myå‹
btëæl¥gL»wJ.
75
ijuh¡ì‹
myå‹
3,5 ilmnahnlh ijnuhì‹3,5 ilmnahnlh ijnuhì‹
N
ijuh¡ì‹ Ah®nkh‹ cUth¡f« ijuhŒL ö©Lé¡F« Ah®nkhdhš
(TSH) C¡Fé¡f¥gL»wJ. v® ijuhŒL kUªJfshd jnahfh®gikL k‰W«
mändhbg‹Ó‹ngh‹wt‰whšijuh¡ì‹Ru¤jšjL¡f¥gL»wJ.
ijuhŒL Ru¥Ã Ïu¤j R‰nwh£l¤Âš cŸs mnahoid vL¤J¡ bfh©L
njitahd nghJ ijuh¡ì‹ k‰W« mj‹ K‹ndho nr®k§fis cUth¡F«
Âwidbfh©LŸsJ.ijuhŒLö©L«Ah®nkhå‹ö©Ljyhš,njit¡nf‰g
ijuh¡ì‹k‰W«mj‹mnahond‰w«bg‰wbgWÂfŸijnuhFnshòèåèUªJ
ònuh£onahiyo¡behÂæ‹brayhšÚuh‰gF¥Ã‹_y«bgw¥gL»wJ.
4.8 nf£lfhyÛ‹fŸ cUth¡f« (Formation of catecholamines)
kåj clèš ÁWÚuf¤Â‰F nk‰gFÂæš m£ßdš Ru¥ÃfŸ mikªJŸsd.
Ïj‹ msÎ ruhrçahf 45X26X6 äÛMF«. nkY« x›bth‹¿‹ vil Rkh® 10»
ÏU¡F«. m£ßd°Ru¥ÃÏu©LgFÂfisbfh©lJ. mitKiwnabkLšyh
k‰W«fh®bl¡°.
nf£lfhyÛ‹fŸ m£ßdš Ru¥Ãæ‹ bkLšyh gFÂæš ÏUªJ
Ru¡f¥gL»‹wd.
76
Ϫj Ïu©L Ah®nkh‹fS« nf£lfhyÛ‹ tifia rh®ªj fçk¢
nr®k§fshF«. Ïitts®Áijkh‰w«k‰W«cl‰TWbrašfisf£L¥gL¤J«
Ôéu j‹ikia bg‰WŸsd. vÃbd¥ç‹ fh®nghiA£nu£ ts®Áij kh‰w¤ij
f£L¥gL¤J»wJ. ÏJ fšÄuš k‰W« jir¥gFÂæš »is¡nfhÉndhiyì°,
iA¥g®»isìäah, FS¡nf[&çah ngh‹wéisÎfis c©lh¡F»wJ. Ϫj
Ah®nkh‹M¡ì#‹c£bfhŸSjiymÂfç¡»wJ.ijuh¡ì‹braiyélÏJ
mÂfbrašÂw‹ä¡fJ. eh®vÃbd¥ç‹Ïu¤jFHhŒfëšjiliamÂfç¥gj‹
_y«Ïu¤jmG¤j¤ijmÂfç¡»wJ. fh®nghiA£nu£ts®Áijkh‰w¤Â‹ÛJ
Fiwªjéisitbg‰WŸsJ.
ijnuhì‹ eh®vÃbe¥ç‹ k‰W« vÃbe¥çdhf kh‰w¥gL»wJ.
1. xUbjçΤj‹ikbfh©lbehÂahšijnuhì‹KjèšiA£uh¡ìny‰w«
brŒa¥g£L 3, 4iliA£uh¡ìÃidšmyiddhf (DOPA) kh‰w¥gL»wJ.
DOPA bkyå‹ k‰W« vÃbd¥ç‹ bjhF¤jèš xU bghJthd Ïilãiy
bghUshf cŸsJ.
2. Ofh®gh¡ìny° behÂahš Ãçlh¡[hš gh°ng£ K‹åiyæš DOPA fh®gh¡ìšÚ¡f«brŒa¥g£LnlhgÛdhfkh‰w¥gL»wJ.
77
mnuhnk£o¡
L - mändh mäy«ofh®gh¡ìny°
nlhghÛ‹
(Dopamine)
3. mL¤J nlhgÛ‹ M¡ì#nd‰w« miltjhš eh® vÃbd¥ç‹ »il¡»wJ.
Ï›éid nlhgÛ‹ iA£uh¡ìny° v‹w behÂahš m°fh®Ã¡ mäy¤Â‹
K‹åiyæš eilbgW»wJ.
eh®vÃbe¥ç‹
nlhghÛ‹iA£uh¡ìny°
nlhghÛ‹
(Dopamine) (Norepinephrine)
4. bkLšyh gFÂæš eh® vÃid¥çid bk¤Âny‰w« brŒtjhš vÃbd¥ç‹
»il¡»wJ. S–mondhirš bk¤Ânahåš ÏUªJ bk¤Âš bjhFÂ
bgw¥gL»wJ.
78
gæ‰ÁfŸ
I. rçahd éilia nj®ªbjL.
1. Ñœf©lt‰¿šbk¤ÂnahåD¡fhdnfhlh‹
m) GUC M) AUG Ï) CGA <)CGU
2. òujbjhF¤jY¡Fmändhmäy¤ijvL¤JbrštJ.
m) mRNA M) rRNA
Ï) tRNA <)mRNA k‰W« tRNA Ïu©L«
3. ÏÂèUªJôçahcUth¡f¥gL»wJ.
m.Á£Uè‹ M.M®índhr¡Ánd£
Ï.M®íå‹ <.M®å‹
4. fh®gikšgh°ng£Áªjnl°behÂiabg‰¿U¥gJ.
m.ik£nlhfh©oçah M.ir£nlhÃshr«
Ï.c£fU <.bršr›Î
5. clèšÑœ¡f©lt‰¿švÂèUªJãahÁ‹bjhF¡f¥gL»wJ.
m. Ãidš myå‹ M. ijnuhì‹
Ï.iyÁ‹ <.oç¥nlhg‹
6. GPT ¡Fnjit¥gL«Jizfhuâ
m. NADH M. NADPH Ï.Ãçlh¡[hšgh°nl£ <.FAD
II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf
1. govL¤jš (Transcription) ___________behÂahšeilbgW»wJ.
2. òujbjhF¥ò___________ vdΫ miH¡f¥gL»wJ.
3. 30S k‰W« 50Sçnghnrh«myFfŸÏiztjhš»il¥gJ___________
4. ouh‹°byhnfõ‹___________behÂahšeilbgW»wJ.
5. ãW¤jnfhlh‹fŸmRNA ___________ Kidæš bg‰WŸsJ.
6. ÍuhÁiyouh‹°bk¤Âny‰w«brŒtjhš___________»il¡»wJ.
7. ___________Mšijuh¡ì‹bjhF¤jšö©l¥gL»wJ.
8. rUk«k‰W«KoæšcŸsãwä___________
9. mändhmäy§fismändhÚ¡f«brŒtjhš»il¥gJ___________
III. rçah? jtwh?
1. DNA éš ÏUªJ RNA bjhF¡f¥gLtJgobaL¤jšvd¥gL»wJ.
2. mRNA v®nfhlhidbfh©LŸsJ.
3. çnghnrh« 5' š ÏUªJ 3'Kidia neh¡» efU»wJ.
4. ghèbg¥ilLr§»èÚ£l¥gLjšÚs¡fhuâfshšeilbgW»wJ.
79
5. ALT, GOT vdΫ miH¡f¥gL»wJ.
6. bg¥oilšouh‹°bgnu°behÂiaçnghnrh«30S.JizmyFbg‰WŸsJ.
7. èôÁ‹öaÑ£nlhb#å¡mändhmäykhF«.
8. vÃbd¥ç‹m£ßdè‹vdΫmiH¡f¥gL»wJ.
IV. bghU¤Jf.
1. mRNA - ôçahRH‰Á
2. tRNA - bjhl¡fT£L¢nr®k«
3. ï°oo‹ - vÃbd¥ç‹
4. M®å‹ - brašä¡fbk¤Ânahå‹
5. nlhgh(DOPA) - v®nfhlh‹
6. ijuhŒLRu¥Ã - mRNA é‹ 3` Kid
7. bk¤Âškh‰w« - ï°lä‹
8. ãW¤j¡nfhlh‹ - nfhlh‹
9. GTP - ijuh¡ì‹
V. Ñœf©lt‰¿‰F RU¡fkhf éilaë
1. mändhmäy¤ij»s®ÎwbrŒjiyés¡Ff.
2. ghèbg¥ilLr§»èÚs¥gLjšv‹whšv‹d?
3. bkhê¥bga®¤jY¡FËkh‰w§fŸv‹whšv‹d?
4. Áycæ®brašä¡fmÛ‹fë‹bga®fisF¿¥ÃLf.
5. bk¤Ânahå‹v›thW»s®Î‰wbk¤Ânahådhfkh‰w¥gL»wJ?
6. ijnuhìèUªJbkyå‹v›thWbjhF¡f¥gL»wJ.
7. ijuh¡ì‹ mik¥ig vGJf.
8. Ñ£nlhb#å¡mändhmäy§fŸv‹whšv‹d?
9. ãahÁ‹v›thWcUth¡f¥gL»wJ?
VI. Ñœf©lt‰¿‰F éilaë.
1. bkhê¥bga®¤jèš<LgL«gofŸahit?
2. M¡ì#nd‰wmändhÚ¡f«g‰¿ÁWF¿¥òtiuf.
3. ouh‹°mänd‰wéidfisés¡Ff.
4. FS¡nfhb#å¡k‰W«Ñ£nlhb#å¡têKiwghijfisétç.
5. ôçahRH‰Áéidfismik¥òl‹vGJf.
6. ijuhŒLRu¥ÃæšÏUªJijuh¡ì‹Ru¡f¥gLtijétç.
7. ijnuhìåèUªJvÃbd¥ç‹cUthtijés¡Ff.
80
ghl« - 5
è¥ÃLfë‹ ts®Áij kh‰w«
K‹Diu
è¥ÃLfŸ v‹gd fçk¢ nr®k§fshF«. bfhG¥ò, v©bzŒ k‰W« bkGF
ngh‹witè¥ÃLfŸMF«. Úçšfiuahjj‹ikbfh©lit. ÏitKid¥g‰w
fiu¥gh‹fshd <j®, Fnshnuhgh®«, bg‹Ó‹ ngh‹wt‰¿š fiuÍ« j‹ik
bfh©lit.všyhcæçd§fS«è¥ÃLfisvëšga‹gL¤J»‹wd.
ghÿ£ofë‹clš vilæš 10-20 rjÅj« tiuè¥ÃLfŸcŸsd. mÂf
fnyhçkÂ¥ig¥bg‰¿U¥gjhšÏitczéšäFÂahfcŸsd.nkY«bfhG¥Ãš
fiuÍ« it£lä‹fŸ (A, D, E, K) k‰W« Ï‹¿aikahj bfhG¥ò mäy§fshf
è¥ÃLfŸc£bfhŸs¥gL»‹wd.è¥ÃLfŸclè‹všyhcW¥òfëY«äFÂahf
fhz¥gL»‹wd. F¿¥ghf mo¥ngh° ÂR¡fë‹ ir£nlhÃshr¤Âš 90 rjÅj«
tiu cŸsd.
è¥ÃLfë‹ cæçaš brašfŸ (Biological functions of lipids)
è¥ÃLfŸ,fh®nghiA£nu£LfisnghšmšyhkšÚu‰wãiyæšÂR¡fëš
nrä¤Jit¡f¥gLtjhšmitfŸgybrašfisbrŒ»‹wd.
1. clèš cŸs è¥ÃLfŸ nt M‰wiy nrä¡F« bghU£fshf Âfœ»‹wd.
fh®nghiA£nu£L¡fis nghšÏšyhkšè¥ÃLfŸ ekJclèšmgçäjkhd
mséšnrä¤Jit¡f¥gL»‹wd.nkY«è¥ÃLfŸfh®nghiA£nu£L¡fis
fh£oY«ÏUkl§FfnyhçkÂ¥òbfh©lit(9.3fnyhç/»uh«).è¥ÃLfëš
fh®nghiA£nu£LfisélmÂfmsÎM‰wšnrä¤Jit¡f¥gL»wJ.
2. è¥ÃLfŸ brš r›Îfë‹mik¥Ã‰F«, r›ñLÂwå‰F«K¡»a bghUshf
Âfœ»‹wJ.
3. rUk¤Â‹mo¥gFÂæšcŸsè¥ÃLfŸmt‰¿‹bt¥g¡fl¤jh¤j‹ikahš
cŸcW¥òfisR‰W¥òwbt¥g«k‰W«F뮢ÁæšÏUªJghJfh¡»‹wJ.
4. bfhG¥ÃšfiuÍ«it£lä‹fŸ (A, D, E, K) k‰W«Ï‹¿aikahjbfhG¥ò
mäy§fŸ cUth¡f¤Â‰F mit ga‹gL»‹wJ. (èndhèæ¡ mäy«,
èndhèå¡mäy«,mu»nlhå¡mäy«).
5. °OuhŒL Ah®nkh‹ k‰W« ònuh°nlh »sh‹o‹fŸ ts®Áij kh‰w¤Âid
xG§F¥gL¤jcjλ‹wd.
6. ik£nlhfh©oçahé‹cŸr›éšcŸsè¥ÃLfŸvy¡£uh‹ef®Îr§»èæš
(Electron transport chain)g§nf‰»‹wd.
7. ghèãiwÎwh bfhG¥ò mäy§fŸ (PUFA – Poly Unsaturated Fatty Acids)Ïu¤j¤ÂšcŸsbfhy°ouhšmsitFiw¡fcjλ‹wJ.
8. °Fthyik‹ (Squalamine)v‹D«°OuhŒLóŠirjL¥òk‰W«nehŒjL¥ò
kUªjhf ga‹gL»‹wJ.
81
bfhG¥ò mäy§fŸ (Fatty acids)
bfhG¥ò mäy§fŸ è¥ÃLfë‹ mo¥gil myFfshF« (Basic units). bfhG¥òmäy§fŸ,fh®gh¡ìšbjhFÂia¡bfh©lmè~gh£o¡iA£nuhfh®g‹
r§»èfshF«. Vw¡Fiwa 200 bfhG¥ò mäy§fŸ gšntW è¥ÃLfëš ÏUªJ
jåikah¡f¥g£LŸsd.mitiA£nuhfh®g‹r§»èÚs¤Â‹_yK«,Ïu£il
Ãiz¥òfë‹ v©â¡if k‰W« Ïl« _y« ntWgL»‹wd. nkY« mt‰¿‹
mik¥òfë‹mo¥gilæšM¡ì,Ñ£nlh,<¥gh¡ìk‰W«tisamik¥ò_yK«
ntWgL»‹wd.
bfhG¥òmäy§fŸÏu£ilÃiz¥Ã‹_y«Ïu©LtifahfÃç¡fyh«.
1. ãiwΉw bfhG¥ò mäy§fŸ
Ïit Ïu£il Ãiz¥ò Ïšyhj bfhG¥ò mäy§fshF«. Ïš cŸs
iA£nuhfh®g‹r§»èbjhlçš12Kjš18fh®g‹mQ¡fŸcŸsd.
(v.fh) ghšäo¡,°oaç¡mäy§fŸ
CH3 (CH2)14 COOH - ghšäo¡ mäy« (C16)
CH3 (CH2)16 COOH - °oaç¡mäy«(C18)
2. ãiwÎwh¡ bfhG¥ò mäy§fŸ
ÏitÏu£ilÃiz¥igcilabfhG¥òmäy§fshF«.
(v.fh). xèæ¡ mäy«
èndhèæ¡ mäy«
èndhèåæ¡ mäy«
ãiwÎwh¡bfhG¥òmäy§fëšcŸsÏu£ilÏiz¥òfë‹_y«,gšntW
tifahfÏt‰iwÃç¡fyh«.Ïitjhtu§fëšäFÂahffhz¥gL»‹wd.
m£ltiz5.1ãiwÎwhbfhG¥òmäy§fŸ
bfhG¥ò mäy¤Â‹ bga® Ïu£il Ãiz¥òfë‹
v©â¡if
xè¡ mäy«
èndhèæ¡ mäy«
èndhèå¡ mäyk
mu»nlhå¡mäy«
1
2
3
4
Ï‹¿aikahj bfhG¥ò mäy§fŸ (Essential Fatty Acids – EFA)
ϪjbfhG¥òmäy§fisÏa‰ifæšekJclyhšjahç¡fÏayhJ.vdnt
Ït‰iwczé‹_ynkeh«c£bfhŸsnt©L«. ÏitghèãiwÎwhbfhG¥ò
mäy§fshF« (Poly unsaturated fatty acids – PUFA)
82
(v.fh): èndhèæ¡mäy«
èndhèå¡ mäy«
mu»nlhå¡mäy«
Ï‹¿aikahj bfhG¥ò mäy§fë‹ ntiyfŸ
Ï‹¿aikahj bfhG¥ò mäy§fŸ brš r›é‹ mik¥Ã‰F«, mt‰¿‹
ntiyfS¡F«,bfhy°ouhšvL¤J¢bršyΫ, è¥nghòuj§fŸcUthf¤Â‰F«,
fšÄuèšbfhG¥òj‹ikmÂfç¤jiyjL¤jY¡F«njit¥gL»‹wd.
g‰wh¡Fiw
bfhG¥ò mäy§fë‹ g‰wh¡Fiwædhš igçndhbl®kh (Phrynoderma) mšyJnlh£°»‹(Toad skin) v‹D« njhš éahÂfŸ cUth»‹wd.
5.1 bfhG¥ò mäy§fë‹ cæ® bjhF¥ò (Biosynthesis of fatty acids)
1. bfhG¥ò mäy§fë‹ cæ® bjhF¥ò všyh cæçd¤ÂY« eilbgW« k‰W«
ghÿ£ofë‹mo¥ngh°ÂR,ghšRu¥Ãk‰W«fšÄuèšeilbgW»wJ.
2. ir£nlhÃshr¤Âš bfhG¥ò mäy¤Â‹ cæ® bjhF¥ò ÏU gofshf
eilbgW»wJ.
m. Kjèš 16 fh®g‹ mQ¡fŸ cŸs xU äjkhd bfhG¥ò mäy« cUth»wJ.
Ëd®,
M. fh®g‹r§»èæ‹Ús«ik¡nuhnrhäšmÂfç¡»wJ.
3. ãiwΉwbfhG¥òmäy§fŸcUth¡f¤Â‰F«,ãiwÎwhbfhG¥òmäy§fŸ
cUth¡f¤Â‰F« mÁilš CoA cjλwJ. (fh®g‹ mQ¡fë‹ _ykhf
brašgL»wJ). eh« czéš c£bfhŸS« mÂf¥goahd FS¡nfh° k‰W«
FSnfhíå¡ mändh mäy§fëš (FS¡nfh[hf khW« j‹ik¡ bfh©l
mändhmäy§fŸ)ÏUªJmÁilšCoA cUth¡f¥gL»wJ.fh®nghiA£nu£
k‰W«mändhmäy§fŸM¡ì#‹cŸsãiyikæšigUnt£iljU»‹wd.
igUnt£,ËòmÁilšCoA thf kh‰w¥gL»wJ.
bfhG¥òmäyÁªjnl°v‹wT£LbehÂæ‹brayhšmÁilšCoA éš
ÏUªJbfhG¥òmäy§fŸcUth¡f¥gL»‹wd.bfhG¥òmäyÁªjnl°behÂæ‹
brayhš btë¥gL« éis¥ bghU£fëš Kj‹ikahdJ ghšäo¡ mäykhF«.
vdntϪbehÂghšänl£Áªjnl°vdΫmiH¡f¥gL»wJ.
ÏšxnukhÂçahdÏUJizmyFfŸcŸsd.mitJizmyF1k‰W«
Jiz myF 2 vd miH¡f¥gL»‹wd. x›bthU Jiz my»Y« 7 behÂfŸ
cŸsd.mitx›bth‹W«F¿¥Ã£lgâiabrŒ»‹wd.
83
njit¡FmÂf¥goahd
fh®nghiA£nu£
FS¡nfhb#å¡ mändh mäy§fŸ
»is¡fh iyÁ°
FS¡nfhãnahb#åì°
igUnt£
igUnt£oiA£nuhínd°
mÁilš CoA
bfhG¥ò mäy¤Â‹ cæ® bjhF¥Ã‰fhf mÁilš CoA ef®tiljš
ik£nlhfh©oçahéš igUnt£oèUªJ mÁilš CoA cUth»wJ.
mÁilš CoA édhš ik£nlhfh©oçah r›it CLUt ÏayhJ. vdnt
mÁilš CoA M¡[hnyh mÁnl£Ll‹ ÏizªJ Á£nu£il¤ jU»wJ. Á£nu£
ik£nlhfh©oçah r›éš vëš CLUÎW« j‹ik bfh©lJ. Á£nu£
ir£nlhÃshr¤ijtªjil»wJ.ϧFÁ£nu£,ATP k‰W« Jiz beh A (CoA) K‹åiyæš ATP iyna° v‹w behÂahš mÁilš CoA k‰W« M¡[hnyh
mÁ£nllhfÁij¡f¥gL»wJ.
mÁilš CoA mÁilš CoA
M¡[hnyh mÁnl£ M¡[hnyh mÁnl£
Á£nu£ Á£nu£
r›Î
ir£nlhÃshr«
- Á£nu£ iyna°
ik£nlhfh©oçah
mÁilš CoA ik£nlhfh©oçahéèUªJ
ir£nlhÃshr¤ij tªjiljš
mÁilš CoA knyhidš CoA thf kh‰w« miljš
ir£nlhÃshr¤Âš cŸs mÁilš CoA, mÁilš CoA fh®gh¡ìny°
v‹wbehÂæ‹_y«fh®g‹-il-M¡i[Ll‹éidòçªJknyhidšCoA thf
cUkh‰w«mil»wJ.Ï«kh‰w¤Â‹bghGJfh®g‹-il-M¡i[LmÁilš CoA cl‹Ïiz»wJ. Ïj‰Ffh®gh¡ìny‰w«v‹Wbga®.ÏJit£lä‹ (gnaho‹)
bfh©lbehÂahF«.
mÁilšCoA fh®gh¡ìny°v‹D«behÂbfhG¥òmäy«cUth¡f¤Âid
xG§FgL¤J«xUäfK¡»akhdbehÂahF«.
84
knyhidš CoA ghšäo¡ mäykhf kh‰wkiljš
knyhidš CoA, ghšäo¡ mäykhf gy gofëš kh‰w¥gL»wJ. Ïj‰F
bfhG¥òmäyÁªjnl°v‹wT£LbehÂæšcŸsjå¤jåbehÂfŸx›bthU
goæY«brašgL»wJ.
mÁilš
mÁilš
knyhidš
knyhidš
ÃÍoiuš
Ñ£nlh mirš Áªnj°
knyhidš behÂmÁilš behÂ
ouh‹° mirny°ouh‹° mirny°
jnahv°lnu°
ghšäo¡ mäy«
ghšäilš
6 Kiw kWgoÍ« el¡F«
gl« 5.1 ghšäo¡ mäy¤Â‹ cUth¡f«
85
mÁilš CoA, knyhidš CoAÎl‹ nr®ªJ Ãô£iuš ACP- ia jU»wJ.
ϪjRH‰ÁMWKiw eilbgW»wJ.x›bthURH‰Áæ‹nghJ«Ïu©Lfh®g‹
mQ¡fŸ (knyhidš CoA), Ãô£iuš ACP cl‹ nr®¡f¥gL»wJ. éidæ‹
ÏWÂæš16fh®g‹mQ¡fisbfh©lghšäilšCoAcUth»wJ.jnahv°lnu°
v‹wbehÂæ‹brayhšghšäilšCoA éèUªJ ghšäo¡ mäy« cUth»wJ.
5.2 bfhG¥ò mäy§fë‹ M¡ì#nd‰w«
bfhG¥Ã‹ brçkhd éid ÁWFlèš bjhl§F»wJ. bfhG¥òfŸ, äj
c¥òfë‹_y«k‰W«fizaiyng°fŸ_y«Úuh‰gF¡f¥g£LbfhG¥òmäy§fis
cUth¡F»‹wd. bfhG¥ò mäy§fŸ »ëruhYl‹ (»is¡fhiyÁ° _y«
»il¡F«)ÏizªJ£iu»ëriuLfiscUth¡F»‹wd.Ïitòuj§fSl‹
ÏizªJcUthF«è¥nghòuj§fŸ,Ïu¤jX£l¤ÂšfyªJM¡ì#nd‰w«, òÂa
è¥ÃLcUth¡f«k‰W«nrä¥òngh‹wgâfis¢brŒ»‹wd.bt›ntWbfhG¥ò
mäy§fŸÏu¤j¤ÂšjåahfΫ,£iu»ëbriulhfΫfhz¥gL»‹wd.
bfhG¥ò mäy§fŸ, bfhG¥ò M¡ì#nd‰w¤Â‹ cldo _y¥bghUshf
gšntWÂR¡fëš (fšÄuš,mo¥ngh°ÂR, jir,Ïja«, ÁWÚuf«,_is,Eiupuš
k‰W« M© Ïd¥bgU¡f cW¥òfëš) fhz¥gL»‹wd.
5.2.1 β- M¡ì#nd‰w«
bfhG¥òmäy§fŸM¡ì#nd‰wkilªJCO2 k‰W«ÚUl‹,mÂfmsΟs
M‰wiybtëéL»‹wd. M¡ì#nd‰w«ik£nlhfh©oçahéšeilbgW»wJ.
Vbdåš M¡ì#nd‰w¤Â‰F njitahd behÂfŸ ik£nlhfh©oçahéš jh‹
cŸsd. M¡ì#nd‰wkila nt©oa bfhG¥ò mäy§fë‹ fh®g‹ mQit¥
bghW¤J,M¡ì#nd‰w«_‹Wtif¥gL¤j¥g£LŸsJ(α, β k‰W« γ ).
R CH2 CH2 CH2 COOH bfhG¥ò mäy«
γ β α
bfhG¥òmäy§fëš β-M¡ì#nd‰w«mÂf« eilbgW«.mJ α k‰W« γ
M¡ì#nd‰w¤ijélmÂfM‰wiy¤jU»wJ.
bfhG¥òmäy§fë‹β-M¡ì#nd‰w«gšntWgofshfel¡»‹wd.
1. bfhG¥ò mäy§fis C¡Fé¤jš (Activation of fatty acids)
bfhG¥ò mäy§fŸ bray‰w ntÂæaš _y¡TWfŸ. Mifahš β
M¡ì#nd‰w¤Â‹ Jt¡f¤Â‰F mit brašä¡f _y¡TWfshf kh‰w¥gl
nt©L«. bfhG¥ò mäy§fis C¡Fé¤jš, ir£nlhÃshr¤Âš, moid‹
oiu gh°ng£ (ATP), Jiz beh A (Coenzyme A) k‰W« mirš CoA Áªjnl°
M»at‰¿‹cjéÍl‹eilbgW»wJ.brašä¡fbfhG¥òmäy§fŸ,fh®å£o‹
mirš ouh‹°bgnu° (Carnitine Acyl Transferase) v‹w behÂæ‹ K‹åiyæš
fh®å£o‹v‹wC®Âòuj¤Â‹cjéÍl‹ik£nlhfh©oçahé‰FŸEiH»wJ.
86
mirš CoA ik£nlhfh©oçahΡFŸ bršYjš
mirš CoA (bfhG¥òmäy«) M¡ìnd‰w«gygofëš eilbgW»‹wJ.
Ïj‹_y«mÁilšCoA (C2) k‰W« βM¡ì#nd‰w¤Â‰F£g£lbfhG¥òmäy¤ij
él 2 fh®g‹mQ¡fŸFiwthf cilamirš CoA M»ait bgw¥gL»dwd.
mid¤J fh®g‹ mQ¡fS« mÁilš CoA Mf btënaW« tiu mirš CoA M¡ì#nd‰w¤Â‰Fc£gL»wJ.
ϪjéidfS¡F~Ãnsé‹moid‹il ãô¡ënahil (FAD – Flavin Adenine Dinucleotide) k‰W« ã¡nfhodikL moid‹ il ãô¡ënahilL
(NAD – Nicotinamide Adenine Dinucleotide) ngh‹w Jiz behÂfŸ njit¥gL»‹wd.
gl« 5.2 bfhG¥ò mäy¤Â‹ β - M¡ì#nd‰w«
87
5.3 bfhy°ouhš cæ®bjhF¥ò (Cholesterol biosynthesis)
bfhy°ouhšv‹gJéy§FfëšcŸs°OuhyhF«.Ïitjå¤jãiyæš
mšyJ bfhG¥ò mäy§fë‹ v°luhf cŸsd. bfhy°ouhš kåj äj¡fš
got§fëšÏUªJKj‹KjyhfÃç¤bjL¡f¥g£lJ. (ÏJ»nu¡fbrhšèšnfhš
v‹whš äj«, °Ouhš v‹W bghUŸgL«) bfhy°ouhèš 1, 2 tisa bg©lndh
bg®iA£nuh Ãdh‹Âç‹ v‹D« tisa mik¥ò cŸsJ. bfhy°ouhš jFªj
Nœãiyæš Ah®nkh‹fŸ, äj mäy§fŸ k‰W« it£lä‹ D cUth¡f¤Â‰F
ga‹gL»‹wd. ÏU¥ÃD« Ïij czéš c£bfhŸs nt©oa mtÁa« Ïšiy.
fhuz«bršèšbfhy°£uhšmÁilšCoAéèUªJbjhF¡f¥gL»wJ.
fh®nghiA£nu£, mändh mäy§fŸ, bfhG¥ò mäy§fŸ k‰W« »ëruhš
mÁilš CoA cUth¡f¤Â‰F _y§fshf¥ ga‹gL»‹wd. mÁilš CoA bfhy°£ouhš cUth¡f¤Â‰F ga‹gL»wJ. bfhy°ouhš ts®Áij kh‰w«
fšÄuèšeilbgW»wJ.ϧFc£bfhŸs¥g£l90rjÅjbfhy°ouhšk‰W«mj‹
v°l®fŸts®Áijkh‰w¤Â‰Fc£gL»‹wd.
70 »nyh vilÍŸs kåjåš 140 »uh« bfhy°ouhš cŸsd. 100 äè
Ïu¤j¤Âš, 150 Kjš 250 ä» tiu bfhy°ouhš cŸsd. bfhy°ouhè‹ miu
MÍ£fhy«8Kjš12eh£fŸMF«.
1
2
3
45
67
89
10
11
12
13
14 15
16
1718
19
20
2122 23
24
25 26
27
bfhy°ouhš mik¥ò
5.3.1 bfhy°ouhš cæ®bjhF¥ò
bfhy°ouhšcæ®bjhF¥ÃšK¡»akhdÏilãiybghU£fS«behÂfS«
<LgL»‹wd.
1. mÁilš CoA cUth¡f«
xUmÁo¡mäy_y¡TW,JizbehÂA (coenzyme A)cl‹nrU«bghGJ
mÁilš CoAcUth»wJ.Ïj‰FmÁilšCoAÁªjnl°v‹wbehÂcjλwJ.
2. mÁnlh mÁilš CoA cUth¡f«
Ïu©L mÁilš CoA _y¡TWfŸ FW¡fkilªJ mÁnlhmÁilš CoA cUth»wJ.Ïj‰Fjnahny°v‹wbehÂcjλwJ.
88
3. HMG CoA cUth¡f«
mÁnlhmÁilš CoA, xUmÁilšCoA_y¡TWl‹FW¡fkilªJHMG CoA
(3-iA£uh¡Á,3-bk¤ÂšFS£liušCoA ) cUth»wJ. Ϫj éidæš HMG CoA Áªjnl°v‹wbehÂga‹gL»wJ.
4. HMG CoA, NADPH+H+ bghU¤j çl¡nl° (Reductase) v‹w behÂæ‹
brayhšbktnyhnd£lhfxL¡f¥gL»wJ.ÏJbfhy°ouhšcUth¡f¤Âid
f£LgL¤J«xUK¡»abehÂahF«.
5. bktnyhnd£,gygofëš°Fthèdhfkh‰w¥gL»wJ.
6. °Fthè‹, gy Ïilãiy¥bghU£fshf kh‰w¥g£L ÏWÂæš bfhy°ouhyhf
kh‰w¥gL»wJ.
5.3.2 bfhy°ouhèš ÏUªJ cUthF« K¡»a¥ bghU£fŸ
ekJclèšbfhy°ouhšcæçašK¡»a¤Jt«thŒªj°Ouhšfshdäj
mäy§fŸ,äjc¥ò¡fŸk‰W«it£lä‹D ahf kh‰w¥gL»wJ.
5.3.2.1 äj mäy§fëèUªJ äj c¥ò¡fŸ bjhF¤jš
äj mäy§fŸ Kjš ãiy k‰W« Ïu©lh« ãiy äj mäy§fŸ vd
ÏUtif¥gL«. nfhè¡mäy«,ÑndhoM¡ì¡nfhè¡mäy«v‹gdKjšãiy
gl« 5.3 bfhy°ouhš cæ® bjhF¥ò
89
äjmäy§fshF«. oM¡ìnfhè¡mäy«k‰W«è¤njhnfhè¡mäy«v‹gd
Ïu©lh«ãiyäjmäy§fshF«.
K¡»a¤Jt«
äjÚ® mäy« v‹gd C24 cŸs °OuhŒLfŸ MF«. Ïit nrh¥ghjš
j‹ikÍlajhš ÏJ vkšìÃnfõ‹ k‰W« è¥ÃLfis Flèš ÏUªJ
c¿ŠRtj‰F¥ga‹gL»wJ.
äj c¥òfŸ
fšÄuèšbg¥ilLÃiz¥òfŸ_y«nfhè¡mäy«,»isÁ‹k‰W«lhç‹
(Glycine and Taurine) ngh‹wt‰Wl‹ Ãiz¡f¥g£L »isnfhnfhè¡ mäy«
k‰W«lhnuhnfhè¡mäy«v‹wäjc¥òfisbfhL¡»‹wd. ÏitäjÚçš
cŸs nrhoa«, bgh£lhÁa« ngh‹wt‰Wl‹ÏizªJ nrhoa«»isnfh nfhny£,
nrhoa« lhnuhnfhny£ vD« Úçš fiuÍ« j‹ik bfh©l fhu äj c¥ò¡fshf
kh‰w¥gL»‹wd.
K¡»a¤Jt«
1. äjÚçšcŸsäjc¥òfŸczÎbrçkhd¤Â‰Fga‹gL»‹wd.
2. Ïitgu¥òÏGéiria¡Fiw¤J,bfhG¥òfisvkšÁnfõ‹(Emulsification) brŒaΫ cjλ‹wd.
3. è¥ng°v‹wbehÂiaC¡Fé¡»‹wd.
it£lä‹ D
it£lä‹D,7-oiA£nuhbfhy°ouhšv‹D«K‹ndhobghUëšÏUªJ
Nçaxëæ‹JizÍl‹njhšk‰W«ÁWÚuf¤ÂšcUth¡f¥gL»wJ.
K¡»a¤Jt«
ÏJ bfhy°ouhè‹ bgWÂahF«. fhšÁa« k‰W« gh°ng£ ts®Áij
kh‰w¤ij¡ f£L¥gL¤J« ghuh ijuhŒL Ah®nkh‹ cUth¡f¤Â‰F Kjšãiy¥
bghUshf (Precursor) cŸsJ.
gh°nghè¥ÃLfŸ
gh°ghç¡ mäy¤ij bfh©LŸsjhš Ïit gh°nghè¥ÃLfŸ
vd miH¡f¥gL»‹wd. Ïit všyh jhtu« k‰W« éy§F bršfë‹
ir£nlhÃshr¤ÂY«, brš r›ÎfëY« fhz¥gL»‹wd. brš r›Îfëš cŸs
gh°nghè¥ÃLfŸ bršè‹ brašfŸ k‰W« mt‰¿‹ CLUtš j‹ik¡F«
cjλ‹wd. gh°nghè¥ÃLfŸ bfhG¥ò mäy«, ie£u#‹ bfh©l fhu§fŸ,
gh°gç¡mäy«k‰W«»ëbruhšmšyJk‰wMšfAhšfshšcUth¡f¥g£lit.
ÏšÏU¡F«MšfAhiybghU¤Jgh°nghè¥ÃLfŸtif¥gL¤j¥gL»‹wd.
90
1. »ëbrnuhgh°nghilLfŸ (Glycerophosphatides)
Ïš cŸsMšfAhš »ëruhšMF«. byÁ‹, brghè‹, gh°ghoilš
Áiu‹, Ãsh°knyh#‹ k‰W« ilgh°ghoilš »ëruhš ngh‹wit »ëbrnuh
gh°gilLfŸMF«.
2. gh°ngh ÏndhÁilLfŸ (Phosphoinositides)
Ïitie£u#‹fhu¤Â‰FgÂyhftisabA¡[hiA£ç¡MšfAhyhd
ÏndhÁlhiybg‰WŸsd.
3. °Ã§nfhè¥ÃLfŸ (Sphingolipids)
Ï›tif¢ nr®k§fŸ »ëruhY¡F gÂyhf °Ã§nfhÁ‹ v‹w mändh
MšfAhiy¥bg‰WŸsd.°Ã§nfhè¥ÃLfŸkU¤JtßÂæšK¡»akhdgh°ngh
è¥ÃLfshF«.
5.4. gh°nghè¥ÃLfë‹ c殤 bjhF¥ò (Biosynthesis phospholipids)
mid¤J ÂR¡fS« gh°nghè¥ÃLfis bt›ntW ntf§fSl‹
bjhF¡»‹wd. fšÄuiy¤ jéu, mid¤J¤ ÂR¡fS« bjhF¡F«
gh°nghè¥ÃLfis jhnk ga‹gL¤Â¡ bfhŸ»‹wd. Mdhš fšÄuèš
bjhF¡f¥gL« bgU«ghyhd gh°nghè¥ÃLfŸ Ãsh°khé‰F kh‰w¥gL»‹wd.
vdnt Ãsh°khéš cŸs gh°nghè¥ÃLfŸ mid¤J« fšÄuèš ÏUªJ¥
bgw¥g£litahF«.gh°nghè¥ÃLfŸ»ëbruhèšÏUªJbjhF¡f¥gL»‹wd.
gl« 5.4 gh°nghè¥ÃLfë‹ cæ®bjhF¥ò
91
5.4.1 byÁ‹ cæ®bjhF¥ò
byÁ‹ v‹gJ gh°goilš nfhè‹ MF«. nfhè‹ v‹gJ byÁÂå‹
xU TwhF«. ÏJ v¤jhyÛid go¥goahf bk¤Âny‰w« brŒtjhš »il¡»wJ.
nkY«Áiu‹v‹wmändhmäy¤ijfh®gh¡ìšÚ¡f«brŒtjhšv¤jdhyÛ‹
»il¡»wJ. Áiu‹, fh®nghiA£nu£ k‰W« òuj ts®Áij kh‰w¤Âš ÏUªJ«
cUth»wJ.
fh®nghiA£nu£ts®Áij kh‰w«
òuj (»isÁ‹)
Áiu‹
v¤jdhyÛ‹
nfhè‹
byÁ‹
go¥goahd bk¤Âny‰w«
fh®gh¡ìš Ú¡f«
ts®Áij kh‰w«
nfhè‹ gh°nghifnd°
gh°nghiuš nfhè‹ir£oilš ouh‹°gnu°
ilmirš »ëruhš
gh°nghiuš nfhè‹
- nfhè‹CDP
gl« 5.5 byÁ‹ cæ®bjhF¥ò
5.4.2 gh°nghè¥ÃLfŸ behÂfëdhš Áijtiljš
gh°nghè¥ng°fŸ v‹w Úuh‰gF¥ò behÂfŸ gh°nghè¥ÃLfis
Áijtil¡»‹wd.gh°nghiy¥ng°fŸbrašgL«Ãiz¥Ã‹bjçΤj‹ikia¥
bghU¤Jeh‹FtiffshfKiwnaA1, A2, C k‰W« Dvdtif¥gL¤j¥gL»‹wd.
92
5.4.3 iynrhbyÁ‹ cUth¡f«
byÁ‹ ÛJ byÁÂnd° v‹w beh brašgL« nghJ iynrhbyÁ‹
cUth»wJ. byÁÂnd° v‹w beh gh°nghiy¥ng° vdΫ miH¡f¥gL»wJ.
byÁ‹ÛJgh°nghiy¥ng°A2 brašgL« nghJ iynrhbyÁ‹ k‰W« bfhG¥ò
mäy« cUth»wJ.
gh°nghiy¥ng°
byÁ‹
iynrhbyÁ‹
iynrhbyÁ‹k‰bwhUtêæY«cUthfyh«.Ïj‰FbyÁ‹bfhy°ouhš
mirš ouh‹°gnu° v‹w beh cjλwJ. Ϫbeh fšÄuèY« Ãsh°khéY«
äFÂahfcŸsJ.ϪjbehÂbfhG¥òmäy¤ijbyÁÂåšÏUªJbfhy°ouhY¡F
kh‰¿bfhy°ouhšv°liucUth¡F»wJ.
5.4.4 iynrhbyÁÂdhš V‰gL« éisÎfŸ
iynrhbyÁÂnd°v‹wbehÂiynrhbyÁÂid,bfhG¥òmäy«,»ëbruhš,
gh°ghç¡ mäy« k‰W« nfhè‹ Mf Úuh‰gF¡»wJ. gh«Ã‹ éõ¤Âš cŸs
93
byÁÂnd°behÂbyÁÂåšcŸsãiwÎwh¡bfhG¥òmäy¤ijÃç¤J,byÁÂid
iynrhbyÁÂdhf kh‰W»wJ. iynrhbyÁ‹ Ïu¤j¤Âš cŸs Át¥gQ¡fis
Áijtila¢brŒ»wJ(Hemolysis).ÏJntgh«ò,ÁynjÜ¡fŸk‰W«ÁyªÂfë‹
éõ¤j‹ik¡FfhuzkhF«.
5.5 brghè‹
byÁ‹ngh‹wcUtmik¥ÃšbrghèD«cŸsJ.MdhšÏšnfhèå‰F
gÂyhfv¤jdhyhÛ‹v‹wfhu«cŸsJ.brghè‹gh°goilšv¤jdhyhÛ‹v‹W«
miH¡f¥gL»wJ.
brghèå‹
brghèå‹Ïa‰g©òfŸbyÁÂidngh‹wJMF«.brghè‹cŸsbfhG¥ò
mäy§fisbghW¤JntWgL»wJ.gh«Ã‹éõ¤ÂšcŸsbyÁÂnd°v‹wbehÂ
brghè‹fis, iynrhbrghè‹fshf kh‰W»wJ. ÏJ byÁ‹, iynrhbyÁÂdhf
khWtij ngh‹W V‰gL»wJ.
5.6 mÂnuh°»ènuhì° (Atherosclerosis)
bfhy°ouhš bjhF¤jš, ef®tiljš k‰W« nrä¤jš ngh‹w brašfŸ
ghÿ£ofëšgytêKiwfëšf£LgL¤j¥gL»wJ.ÏšVnjD«x‹¿šFiw¥ghL
V‰g£lhšmÂnuh°»ènuhì°c©lh»wJ.
mÂnuh°»ènuhì°v‹gJbfhy°ouhšk‰W«è¥ÃLfŸÏu¤j¡FHhæš
c£òw¤Âšgotjhšmil¥òV‰gL»wJ.Ϫjmil¥òV‰gLtjhšÏu¤j«,ÏUja«
k‰W«_is¡FbrštJjilgL»wJ.ÏjdhšÏu¤jmG¤j«,°£nuh¡,khuil¥ò
V‰gL»wJ. òifÃo¤jš, clš gUk‹ mÂfç¥ò (Obesity) cl‰gæ‰Áæ‹ik,
kdcis¢rš (Stress) k‰W« äFªj bfhG¥ò czédhš vÂnuh°»ènuhì°
cUth»wJ.
mÂnuh°»ènuhì°cŸst®fS¡FVLDL – Very Low density lipoprotein
(äfΫ Fiwªj ml®¤Â¡ bfh©l è¥ngh òuj«) LDL - Low density lipoprotein (Fiwªjml®¤Â¡bfh©lè¥nghòuj«),msÎfŸÃsh°khéšmÂfkhfcŸsd.
iAnghèÃblä¡ kUªJfë‹ _y« Ïu¤j¤Âš cŸs bfhy°ouhš msit
f£L¥gL¤jyh«. Ϫj kUªJfis mÂfkhf vL¤J¡ bfhŸS« g£r¤Âš g¡f
éisÎfis V‰gL»wJ. nkY« czéš f£L¥ghL k‰W« cl‰gæ‰Á brŒjiy
mÂnuh°»ënuhì°cŸst®fŸfil¥Ão¤jšmtÁakhdjhF«.
94
gæ‰ÁfŸ
1. rçahd éilia¤ nj®ªbjL.
m. Ñœf©lt‰WŸãiwΉwbfhG¥òmäy«vJ?
i. xèæ¡ mäy« ii. brçÃnuhå¡ mäy«
iii. be®nthå¡ mäy« iv.°oaç¡mäy«
M. Ñœf©lt‰WŸÏ‹¿aikahjbfhG¥òmäy«vJ?
i. èndhè¡ mäy« ii. èndhèå¡ mäy«
iii.mu»nlhå¡mäy« iv. xèæ¡ mäy«
Ï. mÁilšCoAfh®gh¡ìny‰wéidæšga‹gL«it£lä‹
i. TPP ii. FAD
iii.gnah£o‹ iv.it£lä‹Á
<. ___________bfhy°ouhèšÏUªJcUth»wJ.
i. it£lä‹A ii.it£lä‹ C
iii.it£lä‹E iv.it£lä‹D
c. iynrhbyÁ‹ vj‹ cjéahš byÁÂdhf khW»wJ.
i.byÁÂnd°A ii.byÁÂnd° A2
iii.byÁÂnd°C iv.byÁÂnd°DII. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.
1. Ï‹¿aikahj bfhG¥ò mäy§fë‹ g‰wh¡Fiwahš ___________
V‰gL»wJ.
2. β-M¡ì#nd‰wéidæš<LgL«bfhG¥òmäy¤Â‹brašä¡fÏilãiy
bghUŸ ___________
3. °Ã§nfhè¥ÃLfëšcŸsmändhMšfAhš___________
4. muh¡»nlhå¡ mäy¤Âš cŸs Ïu£il¥ Ãiz¥òfë‹ v©â¡if
___________
5. mÂnuh°»ènuho¡ cŸst®fë‹ Ãsh°khéš ___________
k‰W«_________msÎäFÂahffhz¥gL»wJ.
III. rçah? jtwh?
1. è¥ÃLfŸclèšfz¡»šml§fhmsÎnrä¡f¥gL»wJ.
2. mirš CoA oiA£nuhínd° v‹w beh bfhG¥ò mäy cæ®bjhF¥Ãš
<LgL»wJ.
3. brghè‹gh°goilšv¤jdhyhÛ‹v‹W«miH¡f¥gL»wJ.
95
4. vÂnuh°»ènuh°ìš cUthf cl‰gUk‹ mÂfç¥ò (Obesity) xU
fhuzkhF«.
5. miršC®Âòuj«,bfhG¥òmäy«Áijtiljèš<LgL»wJ.
IV. bghU¤Jf.
1. byÁ‹ - bfhy°ouhšcæ®bjhF¥ò
2. brghè‹ - äjc¥ò
3. mÁilšCoA fh®gh¡ìny° - gh°goilšnfhè‹
4. nfhè¡mäy«- bfhG¥òmäy«cæ®bjhF¥ò
5. HMG CoA çl¡nl° - gh°nghoilšv¤jdhyÛ‹
V. Ñœ¡f©lt‰¿‰F¢ RU¡fkhf éilaë.
1. vªjbfhG¥òmäy«Ïu¤j¤ÂšcŸsbfhy°ouhšmsitFiw¡F«?
2. vªj°OuhŒLóŠirfS¡FvÂuhfbrašgL»wJ?
3. vªjbehÂmÁilšCoA it, nknyhidš CoA thfkh‰W»wJ?
4. ghšäo¡ mäy¤ij, mÁilš CoA thf kh‰w v¤jid β- M¡ì#nd‰w«
njit¥gL»wJ.
5. gh°nghè¥ÃLfëšcŸstisabA¡[hiA£ç¡MšfAhšvJ?
VI. Ñœ¡f©lt‰¿‰F éilaë
1. β-M¡ì#nd‰w«g‰¿és¡Ff.
2. bfhy°ouhšcæ®bjhF¤jèšcŸsgofisétç.
3. è¥ÃLfë‹ga‹fisés¡Ff.
4. m¤Ânuh°»ènuh[°g‰¿F¿¥òtiuf.
5. ekJclèšbfhG¥òmäy§fŸv›thWbjhF¡f¥gL»‹wd?
96
ghl« - 6
ãô¡ë¡ mäy§fë‹ ts®Áij kh‰w«
K‹Diu
ãô¡ë¡ mäy§fŸ, thœ¡if k‰W« kuÃaš g©òfS¡F mo¤jskhd
ntÂ¥bghUshF«. ãô¡ë¡ mäy«, kugQ jftšfis¡ fl¤j cjλ‹wJ.
Ïj‹bgaU¡nf‰g,mit bršè‹c£fUéšmikªJŸsd.Mdhš,mit k‰w
E©QW¥òfëY«f©l¿a¥g£LŸsd.òuj§fS¡Fmändhmäy§fis¥nghy
ãô¡ë¡mäy¤Â‰Fmo¥gilmyFãô¡ënahilLfŸMF«.
ãô¡ë¡mäy§fŸÏu©Ltif¥gL«.
mit
1. iunghãô¡ë¡mäy«
2. o.M¡ìiunghãô¡ë¡mäy«
ãô¡ë¡ mäy¤Â‹ gFÂ¥ bghU£fŸ
gFÂ¥bghUŸ iunghãô¡ë¡ mäy« D - M¡ì iungh
ãô¡ë¡ mäy«
mäy« gh°ghç¡mäy« gh°ghç¡mäy«
bg©nlh°r®¡fiu D – iungh° D – 2oM¡ìiungh°
ie£u#‹ fhu§fŸ
1.
2.
Ãôç‹
Ãçäo‹
moid‹
Fthid‹
ir£nlhÁ‹
ôuhÁš
moid‹
Fthid‹
ir£nlhÁ‹
ijaä‹
gh°ghç¡ mäy«
gh°ghç¡ mäy¤Â‹ _y¡TW thŒghL H3PO4. Ïš _‹W x‰iw
ÏizÂw‹bfh©liAouh¡iršbjhFÂfS«,xUÏu£ilÏizÂw‹bfh©l
M¡ì#‹mQΫ,IªJÏizÂw‹bfh©lgh°gu°cl‹ÏizªJŸsd.
bg‹nlh° r®¡fiu
Kjåiyæš ãô¡ë¡ mäy« 5 fh®g‹ r®¡fiuahd bg©nlh°
r®¡fiuæ‹mo¥gilKiwæšÏu©LtifahfntWgL¤j¥gL»wJ.x‹WD–2
oM¡ìiunghirÍ«(oM¡ìiunghãô¡ë¡mäy«),k‰bwh‹WD-iunghirÍ«
(iungh ãô¡ë¡ mäy«) bfh©oU¡F«. Ϫj Ïu©L r®¡fiufS«, ãô¡ë¡
mäy¤Âš,Ãôundh°tisa«k‰W«β fh‹Ãfnuråš mikªÂU¡»‹wd.
97
ie£u#‹ fhu§fŸ
Ïu©L tifahd ie£u#‹ fhu§fŸ ãô¡ë¡ mäy¤Âš cŸsd. mit
Ãôç‹k‰W«ÃçäoåèUªJbgw¥gL»‹wd.
1. Ãôç‹ fhu§fŸ
Ãôç‹ fhu§fŸmj‹ jhŒ¢ nr®kkhd ÃôçåèUªJ bgw¥gL»wJ. MW
mQ¡fiscilaÃçäo‹tisa«5mQ¡fiscilaÏälnrhYl‹ÏizªJ
Ãôç‹ tisa¤ij¤ jU»wJ. ãô¡ë¡ mäy¤Âš moid‹ k‰W« Fthid‹,
Ãôç‹_y¤ÂèUªJ¥bgw¥gL»‹wd.
ii. Ãçäo‹ fhu§fŸ
Ãçäo‹ fhu§fŸ, mj‹ jhŒ¢ nr®kkhd, gšèd tisa ÃçäoåèUªJ¥
bgw¥gL»‹wd.ãô¡ë¡mäy¤Âš,ôuhÁš,ijaä‹k‰W«ir£nlhÁ‹Ãçäo‹
_y¤ÂèUªJ¥bgw¥gL»‹wd.
ãô¡ë¡ mäy¤Âš cŸs Ãw fhu§fŸ
DNA k‰W« RNAéš,nknyF¿¥Ã£leh‹Ffhu§fis¤jéu,ÃwbghJthf
fhz¥glhj Áy fhu§fS« fhz¥gL»‹wd. mit 5 bk¤Âš ir£nlhÁ‹, N4
mÁilšir£nlhÁ‹,N6 bk¤Âšmoid‹,N6N6ilbk¤Âšmoid‹,RnlhôuhÁš
k‰W« gy.
fhu§fë‹ Ïiz¥ò
fhu§fŸ Ïiz¥ò, Ïu£il¤ ÂUF¢ RUŸ, DNA mik¥ig ã®t»¥gJ
k£Lä‹¿DNA, RNA k‰W«òuj«cUth¡FjèY«K¡»a¥g§Ft»¡»wJ.
98
DNA éš
moid‹ (A) ijaä‹ (T) clD«,
Fthid‹ (G )ir£nlhÁ‹ (C ) clD«Ïiz»wJ.
RNA éš
moid‹ (A )ôuhÁš(U ) clD«.
Fthid‹(G )ir£nlhÁ‹ (C ) clD«Ïiz»wJ.
Ïu©L iA£u#‹ Ãiz¥ò
_‹W iA£u#‹ Ãiz¥ò
( )
DNA é‹ mik¥Ãš rh®fh~¥ é (DNA _y¥bghU£fŸ)
moid‹-ijaä‹_y¡TWfS«,Fthid‹-ir£nlhÁ‹_y¡TWfS«,
DNAéšrkkhdmséšÏU¡»‹wd.Ï¥goÃôç‹,Ãçäo‹rçé»j¤Âš DNA éšÏU¥gJrh®fh~¥éÂahF«.
ãô¡ënahilLfë‹ mik¥ò
ãô¡ënahilLfŸ,ãô¡ë¡mäy¤Â‹mo¥gilmyFfshF«. x›bthU
ãô¡ënahilL«,
1. gh°ng£
2. bg‹nlh°r®¡fiu
3. ie£u#‹fhu§fŸ
M»agFÂ¥bghU£fis¡bfh©lJ.
r®¡fiu+fhu« ãô¡ënahirL
ãô¡ënahirL+gh°ng£ ãô¡ënahilL
6.1 DNA cUth¡f« (DNA Biosynthesis)
òÂaÏu£ilÂUF¢RUŸ DNAV‰bfdntÏU¡F«DNAéèUªJcUthF«
brašKiw bu¥ënfr‹ vd¥gL«. DNA ghèbknu° (m) DNA ãô¡ënahoilš
ouh‹°gnu° behÂæ‹ f©LÃo¥Ã‰F Ë, DNA cUth¡f¤Â‹ Ïa§fik¥ò
bjëÎ¥gL¤j¥g£lJ.nkhndhãô¡ënahilLfëèUªJghèãô¡ënahilLfis
gygoah¡fš éidæ‹ _y« cUth¡F« Ϫj beh¡F Ñœ¡f©lit
njit¥gL»‹wd.
1. òÂaÏiHcUthf,bl«Ãns£ (template strand)ÏiHcjλwJ. bl«Ãns£
ÏiHæYŸs tçir, vªj ãô¡ënahilL Ïiza nt©Lbk‹gij
ã®zæ¡»wJ.
99
2. RNA¥iukUl‹(Primer) òÂaãô¡ënahilLfŸÏiz¡f¥gL»‹wd.
3. eh‹F ãô¡ënahirL £iu gh°ng£fŸ Kiwna, dGTP, dATP, dTTP, k‰W«
dCTP njit¥gL»‹wd.
4. Jizfhuâahfbk¡ÜÁa«njit¥gL»wJ.
gh°ngh il v°l®Ãiz¥ò
fhu«
Ú¡f¥gL»wJ
-
- -
fhu«
gl« 6.1 gh°ngh il v°l® Ãiz¥ò cUth¡f«
Ϫj éid¡F¤ njitahd M‰wš, dATP, dCTP, dGTP, k‰W« dTTP M»a
£iu gh°ng£fë‹ mÂf M‰wš bfh©l Ãiz¥òfë‹ Úuh‰gF¤jè‹ _y«
bgw¥gL»wJ.x›bthUfhuK«òÂabjhlUl‹ÏizÍ«nghJmj‹ÏWÂæYŸs
ignuhgh°ng£il(PPi)ÏH¡»wJ(gl«6.1).
6.1.1 bu¥ënfr‹ mšyJ Ïu£o¥giljš (Replication)
bu¥ënfr‹ v‹gJ DNA khÂçæèUªJ xnu j‹ikÍila òÂa nrŒ DNA cUthFjšMF«.
bu¥ënfrå‹ khÂçfŸ
bu¥ënfridés¡Ftj‰F_‹WkhÂçfŸvL¤Jiu¡f¥g£LŸsd.mit,
1. f‹r®nto› bu¥ënfr‹ (Conservative)
2. o°g®Á®›bu¥ënfr‹ (Dispersive)
3. brä f‹r®nto› bu¥ënfr‹ (Semi conservative)
100
1. f‹r®nto› bu¥ënfr‹
Ϫj Kiwæš bg‰nwh® DNA xUnrŒbršY¡F«òÂjhfcUth¡f¥g£lDNA
k‰bwhUnrŒbršY¡F«KGtJkhfmë¡f¥gL»wJ(gl«6.2).
gl« 6.2 f‹r®nto› ç¥ënfr‹
2. o°g®Á› bu¥ënfr‹
Ϫj Kiwæš bg‰nwh® DNA rkk‰w é»j¤Âš nrŒ bršfS¡F«
g»®ªjë¡f¥gL»wJ(gl«6.3).
gl« 6.3 o°g®Á› bgu¥ënfr‹
3. brä f‹r®nto› bu¥ënfr‹
Ï«khÂçæ‹go,nrŒbršèšxUbg‰nwh®ÏiHÍ«xUòÂjhfcUth¡f¥g£l
nrŒÏiHÍ«ÏU¡F«(gl«6.4).
gl« 6.4 brä f‹r®nto› bu¥ënfr‹
101
Ϫj Kiwænyna Ïašghf bu¥ënfr‹ eilbgW»wJ v‹gij MŒé‹
_y«bkršr‹k‰W«°lhš 1957M«M©ošf©oÃo¤jd®. <nfhiybršfŸ15NH4Cl Ûoa¤Âš(Medium) gy jiyKiwfŸ ts®¡f¥gL»‹wd. Ïjdhš DNA éš
cŸsie£u#‹mQ¡fŸ15N Mf kh‰w¥gL»‹wd. Áy bršfŸ Ïašghd NH4Cl Ûoa¤Âš ts®¡f¥gL»‹wd. Ëò bu¥ënfrå‹ _y« cUthd nræèUªJ
DNA Ãç¤J vL¡f¥g£Lmj‹ml®¤Â (Density gradient centrifugation) bl‹Áo
»nuoa‹£ br‹oçÃônfr‹ _y« gF¤j¿a¥gL»wJ. bu¥ënfr‹ f‹r®nto›
Kiwæšeilbg‰whš, 15N bfh©l xUfd¤j g£ilÍ« (Band) k‰bwh‹W 14N bfh©lr‰Wbkšèag£ilÍ«»il¡F«. Mdhšbu¥ënfr‹bräf‹r®nto›
Kiwæšeilbg‰whš,15N k‰W« 14NÏu©L«bfh©leL¤juml®¤Âcilaxnu
xUÏilãiyg£ilk£L«»il¡F«.
KjšjiyKiwæš»il¡f¥bg‰wg£ilfŸ,eL¤juml®¤Âia¡bfh©l
xUÏiHahfÏU¥gjhš,bu¥ënfr‹bräf‹r®nto›Kiwæšel¡»wJv‹gij
cWÂ¥gL¤J»wJ.
6.1.2 bu¥ënfrå‹ goãiyfŸ (Sequential process of Replication)
DNA bu¥ënfrå‹ bjhl¡f« (Initiation of DNA Replication)
DNA cUth¡f« xU F¿¥Ã£l òŸëæš bjhl§F»wJ. ÏJ bu¥ënfr‹
Mu«g¥òŸë (Origin) vd¥gL«.
ònuhnfçnah£Lfëš xU Mu«g¥ òŸëÍ«, ônfçnah£Lfëš gy Mu«g¥
òŸëfS« cŸsd. Ϫj¥ òŸë A = T fhu Ïiz¥òfshyhd Áwa bjhliu¡
bfh©lJ.
bu¥ënfr‹ FäêfŸ (Replication Bubbles)
bu¥ënfr‹ Mu«g¥òŸëæš DNA é‹ Ïu©L Ïiz ÏiHfS« ÃçªJ
bu¥ënfr‹FäêiacUth¡F»‹wd.
bg‰nwh® DNA R‰W Ãçjš (Unwinding of parental DNA)
bu¥ënfr‹bjhl§»aÃwF,x›bthUg¤Jfhu§fS«R‰WÃç»wJ.ÏJnt
Ïu©LÏiHÃçjY¡F«VJth»‹wJ.
ònuhnfçnah£Lfëš, ÏiHfŸ Ãçtj‰F bAènf° (Helicase) v‹w
behÂcjλ‹wJ. x›bthUfhuÏizfŸÃçtj‰F«ÏUATP _y¡TWfë‹
Úuh‰gF¥Ã‹ _y« bgw¥gL« M‰wš njit¥gL»wJ. k‰bwhU òujkhd x‰iw
ÏiHæš ÏizÍ« òuj« (Single Stand Binding Protein) Ãç¡f¥g£lÏiHfSl‹
ÏizªJ, mit kWgoÍ« Ïiztij jL¡»‹wd.
DNAghèbknu[hš,¥iukç‹cjéæ‹¿bu¥ënfrid¤bjhl§fÏayhJ.
¥iuk®v‹gJ,¥iunk°v‹wbehÂæ‹_y«cUthF«RNA it_y¥bghUshf¡
bfh©lÁ¿aghèãô¡ënahilLMF«.
102
bu¥ënfr‹Äo§ ÏiH
Ãiuk®ny»§ ÏiH
gl«6.5DNA bu¥ënfrå‹bjhl¡f«
iA£u#‹ Ãiz¥ò ciltj‹ _y«, Ïu©L ÏiHfŸ Ãç¡f¥gL»‹wd.
Ïu£il ÂUF¢ RUŸ DNA, DNA ghèbknu° v‹w behÂæ‹ cjénahL Mg2+
K‹åiyæš DNAé‹xUÏiHbl«Ãnslhfbrašgl,bršÂut¤ÂèUªJeh‹F
oM¡ìiunghãô¡ënahirL£iugh°ng£LfŸ<®¡f¥g£L,bl«Ãns£ÏiH¡F
Ïizahdfhu§fŸ,iA£u#‹Ãiz¥òfshšÃçªjÏiHæšnr®¡f¥gL»‹wd.
ϪjÏizahdfhu§fistçir¥gL¤jbl«Ãns£ÏiHcjλwJ.
gygoah¡fš (Polymerisation)
Ϫj éidæš òÂjhf¥ Ãiz¡f¥gL« x›bthU ãô¡ënahilL«
ignuhgh°ng£ilÏH¡»wJ.Ïj‹éisthfÛjKŸsgh°ng£bjhFÂV‰fdnt
cŸsãô¡ënahilo‹oM¡ìiunghÁ‹3' iA£uh¡ìšbjhFÂÍl‹ÏizªJ,
v°l® Ãiz¥ig V‰gL¤J»wJ. Ϫj Ïiz¥ò "gh°ngh il v°l® Ãiz¥ò"
vd¥gL«.
bg‰nwh®ÏiHfŸ vÂbu®ÂirfëšXL»‹wd. òÂaÏiHcUthFjš,
Ïu©L bg‰nwh® ÏiHfëèUªJ« xnu neu¤Âš Mdhš bt›ntW ntf¤Âš
eilbgW»wJ. 3' → 5' Âirfëš ÏiHfis cUth¡f vªj xU behÂÍ« Ïšiy.
xnu beh Ïu©L ÏiHfis cUth¡f KoahJ. xU behÂ, 5'→ 3' Âiræš
bjhl®ªJ xU ÏiHia cUth¡F»wJ. mªj ÏiH Äo§ ÏiH (Leading strand) vd¥gL«.k‰bwhUÏiHahd,ny»§ÏiH (Lagging strand),bjhl®¢Áa‰wKiwæš
cUth¡f¥gL»wJ.nkY«,ÏšFiwªjmséyhd(250)ãô¡ënahilLfŸ5' → 3' Âiræšèo§ÏiH¡FvÂuhfcUth¡f¥gL«.ÏJmiubjhl®¢ÁDNA cUth¡f«
(Semi continuous DNA synthesis) vd miH¡f¥gL»wJ.
bjhl®¢Áa‰wKiwæšÁ¿aÁ¿aJ©LfshfòÂjhfcUth¡f¥g£lDNA Xfhrh» J©LfŸ (Okazaki Fragments) vd¥gL«. ÏJ iynf° (Ligase) v‹w
behÂæ‹_y«Ïiz¡f¥gL»wJ.(gl«6.6)
òÂjhf cUth¡f¥g£l x›bthU nrŒ Ïu£il¤ ÂUF RUŸ DNA éš, xU
giHaÏiHia¡bfh©lÃiuk®DNA Ϋ,mj‰FÏizahdòÂaÏiHÍ«ÏU¡F«.
ÏWÂæš,cUth¡f¥g£lòÂanrŒÏiHÍ«,bg‰nwh®ÏiHÍ«,xnu_y¡TWnr®¡if
k‰W«tçiria¡bfh©lJ.ÏJnt"bu¥ënfr‹"vd¥gL«.
103
gl« 6.6 ç¥ënfr‹ ~ngh®¡ (Replication Fork)
6.2 o M¡ì iungh ãô¡ëna°fŸ _y« DNA Áijtiljš
ãô¡ë¡ mäy§fŸ, c£fUéš bgU«ghY« ãô¡ënah òuj§fshf¡
fhz¥gL»‹wd.czéšcŸsãô¡ë¡mäy§fŸHClmäy¤Â‹_y«ãô¡ë¡
mäy§fshfΫòuj§fshfΫgF¡f¥gL»‹wd.
ãô¡ë¡ mäy§fŸ Ïiu¥igæš vªj éj kh‰wK« milahkš
onahod¤ij milªJ, m§FŸs behÂfshš (ãô¡ëna°, ãô¡ënahonl°
k‰W« ãô¡ënahÁnl°) Ãôç‹, Ãçäo‹ fhu§fŸ k‰W« bg‹nlhRfshf¢
Áij¡f¥gL»‹wd.
ãô¡ë¡mäy§fis¢Áijtila¢brŒÍ«_‹WtifahdbehÂfŸÑnH
és¡f¥g£LŸsd.
1. ãô¡ënar° (Nucleases)
ãô¡ë¡mäy§fis¢Áijtila¢brŒÍ«behÂfS¡Fãô¡ënar°v‹W
bga®. F¿¥ghf RNA ¡fis¢Áijtila¢brŒÍ«behÂfŸiunghãô¡ìnar°
v‹W«, DNA ¡fis¢Áijtila¢brŒÍ«behÂfŸoM¡ìiunghãô¡ënar°
v‹W« miH¡f¥gL»‹wd. Áy behÂfŸ RNA ¡fisÍ«, DNA ¡fisÍ«
Áijtila¢brŒÍ«j‹ikbfh©lit.
104
oM¡ìçnghãô¡ëna°fŸ,nkY«ÏUtifahf¥Ãç¡f¥gL»‹wd.
m. v¡n[h ãô¡ënaRfŸ, ãô¡ë¡ mäy¤ bjhlç‹ filÁæYŸs ÏU
ãô¡ënahilLfë‹ÏilnacŸsÃiz¥ig¤J©o¡F«ãô¡ënaRfŸMF«
(gl«6.7)
M. v©nlh ãô¡ënaRfŸ, ãô¡ë¡ mäy¤ bjhlç‹ ika¤ÂYŸs
ãô¡ënahilLfë‹ÏilnacŸsÃiz¥ig¤J©o¡F«ãô¡ënaRfŸMF«.
v¡n[hãô¡ënaRfŸ,nkY«Ïu©Ltifahf¥Ãç¡f¥gL»‹wd.mit,
1. x‰iw ÏiH DNA é‹ 3' Kidæš éidòçÍ« beh¡F 3' v¡n[h
ãô¡ëna°fŸ.
2. x‰iw ÏiH DNAé‹ 5' Kidæš éidòçÍ« beh¡F 5' v¡n[h
ãô¡ëna°fŸ.
bghJthf, Ϫj ÏU behÂfisÍ« gh°ngh il v°lnu°fŸ v‹W«
miH¡fyh«
gl« 6.7 v¡n[h ãô¡ëna°fŸ éidòçÍ« gFÂfŸ
ãô¡ënahonl°fŸ (Nucleotidases) (gh°gnl°fŸ)
Ϫj beh ãô¡ënahilLfis Úuh‰gF¥Ã‹ _y« mj‰Fça
ãô¡ënahirLfshfΫ,fåkgh°ng£_y¡TWfshfΫÁij¡»wJ.
ãô¡ënahÁnl°fŸ (ãô¡ënahirL gh°ghçny°)
nk‰T¿a Kiwæš cUthd ãô¡ënahirLfŸ, c£»u»¡f¥gL»‹wd
mšyJfhu§fshfΫ,r®¡fiufshfΫÁij¡f¥gL»‹wd.
105
6.3 RNA cUth¡f« (ouh‹°»ç¥r‹) (gobaL¤jš)
RNA cUth¡f« DNA cUth¡f¤ij¥ ngh‹wJ. Mdhš RNA _‹W
tiffis(öJ RNA,Ïlkh‰wRNA, çnghnrhkš RNA)cilaJ.ÏšÃçäo‹fhu«
ijaäå‰F¥gšôuhÁšcŸsJ.ϪjtifæšÏJDNAéèUªJ ntWgL»wJ.
DNAé‹ xU ÏiHia bl«Ãns£lhf¡ bfh©L, mj‰F Ïizahd fhu§fŸ
iA£u#‹ Ãiz¥Ã‹ _y« Ïiz¡f¥g£L RNA cUth¡f¥gL»wJ. Ïjid¢
brašgL¤jRNAghèbknu°v‹D«beh¡FDNA ghèbknu°¡F¤njit¥gLtJ
nghyeh‹Fãô¡ënahilLoiugh°ng£fS«,Mg2+ (m) Mn2+ Jiz¡fhuâfS«
njit¥gL»‹wd.
ouh‹°»ç¥r‹
RNA ghèbknu°
2+Mg
brašghL (Mechanism)
ouh‹°»ç¥råš_‹WãiyfŸcŸsd.
1.bjhl¡fãiy 2.bjhl®ãiy 3.KoÎãiy
bjhl¡f ãiy (Initiation)
<nfhiyæš (E.coli) všyh kugQ¡fS«, RNA ghèbknu° v‹w
x‰iw behÂæ‹ _y« ouh‹°»iu¥ brŒa¥gL»‹wJ. Ϫj nAhnyh behÂ
£uh‹°»ç¥rid¤bjhl§Ftj‰F¤njit¥gL»wJ.
nkY«, ÏÂYŸs σ fhuâ ¥nuhnkh£l® (Promotor) gFÂia f©l¿ªJ,
ouh‹°»ç¥r‹bjhl§fÏ‹¿aikahjg§Ft»¡»wJ.ònuhnfçnah£oš,gšntW
σ fhuâfŸ,bt›ntW¥nuhnkh£l®gFÂfisf©l¿acjλ‹wd.(<nfhiyæš,
bghJthd σ fhuâ σ 70).
eh‰gJ Kjš mWgJ Ïiz fhu§fŸ tiuæyhd mséid cila
¥nuhnkh£l®gFÂæšnAhnyhbehÂÏizªJ,mj‰FÑœÂiræš(Wown stream) £uh‹°»ç¥rid¤ bjhl§F»wJ. Ïu©LMWÏiz fhu§fŸ bfh©l tçir
¥nuhnkh£lçšcŸsJ.Ϫjtçir¥nuhnkh£lh®gâiabrŒaK¡»akhdjhF«.
ÏJ x›bthU cæçd§fëY« f‹r®›£ (Conserved) Mf cŸsJ. tH¡fkhf
ouh‹°»iughF«ãô¡ënahilL+1v‹WmiH¡fgL«.-10k‰W«-35Ïl§fëš,
mjhtJ10k‰W«35Ïizfhu§fŸml§»ankšÂiræš2¥nuhnkh£lh®_yf§fŸ
(Promotor elements) cŸsd(gl«6.8)
106
bjhl®ãiy (Elongation)
ouh‹°»ç¥r‹bjhl§»aÃwF,σfhuânAhnyhbehÂæèUªJéLg£L,
nfh® behÂahf (core enzyme) (α, β, β', ω)kh‰wkilªJbjhl®ãiy¡FŸbrš»wJ.
Ϫj nfh® behÂæ‹ _y« gygoah¡fš eilbgW»wJ. mnefkhf α fhuâæš
Ϫj¤Âw‹cŸsJ.Kjèšouh‹°»iu¥brŒa¥gL«ãô¡ënahilLbghJthf
PPP G (m) PPP AMF«.ϪjRNAghèbknu°RNA it 5' → 3' Âiræšeh‹F
çnghãô¡ënahilL 5 £iu gh°ng£fŸ (ATP, GTP, CTP k‰W« UTP) _y¡
fhuâfis¡ (Precursor)bfh©LcUth¡F»wJ.
cUthF« RNA é‹ 3'-OH Kid, mL¤J bgU« çnghãô¡ënahilL
5' £iu gh°ng£o‹ 5' gh°ng£Ll‹ nr®ªJ 3' 5' gh°ngh il v°l® Ãiz¥ig
V‰gL¤J»wJ.(gl«6.8)RNA ghèbknu°,RNA bl«Ãns£k‰W«òÂaRNA M»ait
nr®ªJK¡T£L¥bghUŸ (Ternary complex) M»wJ.ÏiHfŸÃçªJouh‹°»ç¥r‹
el¡F«DNA gFÂouh‹°»ç¥r‹Fäê(Transcription bubble)vd¥gL«.(gl«6.9).
òÂa RNAbl«Ãns£ DNA ÏiHÍl‹ÏizªJãiya‰wÏilãiyahdRNA-DNA fy¥ò¢ RUis cUth¡F»wJ. ÃwF ouh‹°»ç¥r‹ bjhlU« nghJ RNA-DNA fy¥ÃèUªJ RNAjånaÃç»wJ. ouh‹°»ç¥r‹Fäê¡FK‹òDNA ÏiHfŸ
ÃçªJ«. ouh‹°»ç¥r‹K¡T£L¥bghUŸ ef®ªjÃwF,DNA ÏiHfŸ ÏizªJ«
fhz¥gL»‹wd.
DNA bl«Ãns£oYŸs mL¤j fhu¤j‰F Ïizahd ãô¡ënahilL
cŸtU»‹w çnghãô¡ënahillhf nj®ªbjL¡f¥gL»wJ. Ϫj¥ gl¤Âš
cŸtU»‹wãô¡ënahillhdUTP,mj‰FÏizahd,bl«Ãns£DNA éš cŸs
fhu¤Jl‹Ïiz»wJ. 3' - 5' gh°nghilv°l®Ãiz¥ò,ãô¡ënahilLfë‹
Ïilna V‰g£L, RNA r§»è 5' → 3' Âiræš bjhlu¥gL»wJ. Ïš PPi éy¡f¥gL»wJ(gl«6.9)
DNA bl«Ãns£
ÏiH
DNA bl«Ãns£
ÏiH
RNA ÏiH
gl« 6.8 RNA ghèbknu° _y« ouh‹°»ç¥r‹ eilbgWjš
107
gl« 6.9 ouh‹°»ç¥r‹ Fäê
Ïu£ilÂUF¢RUŸDNA, ÏiHfŸ ÃçªJ DNAghèbknu°behÂk‰W«DNA bl«Ãns£ÏiHæ‹_y«RNA ÃuÂiacUth¡F»wJ. cUthdRNA ãiya‰w
RNA - DNA fy¥ò¢RUshfÏU¡F«.ËDNA ÏiHfŸ Ïizªj Ë, RNA jåna
ÃçªJ éL«.
KoÎ ãiy (Termination) KoÎãiytçiria(Termination sequence)milÍ«tiuouh‹°»ç¥r‹
bjhl®»wJ. bghJthf, KoÎ ãiy tçiræ‹ milahs« G ≡ C mÂfKŸs
gFÂahF«.Ïjidghè‹nuh«v‹g®.Ïij¤bjhl®ªJA = T mÂfKŸs tçir
ÏU¡F«.DNA ghè‹nuhèUªJ cUthd RNA RaÏizahF« (Self complementary). mjdhšc£òw«xUG ≡ Ck‰W«4(m)mj‰Fnk‰g£lU fhu§fŸbfh©lbfh©il
CÁ tisÎ¥ gFÂia V‰gL¤J»wJ. všyh ouh‹°»ç¥rD« tisÎ gFÂia
V‰gL¤Â Kotšiy. mj‰F¥ gÂyhf k‰bwhU òujkhd “nuh“ (Rho) òuj¤Âš
cjéÍl‹,KoÎãiytçiria¡f©l¿ªJouh‹°»ç¥ridKoÎw¢brŒ»wJ.
(gl«6.10).
gl« 6.10 KoÎãiyæš RNA éš cUthF« bfh©il CÁ tisé‹ mik¥ò
108
ouh‹°»ç¥rD¡F¥ Ë eilbgW« kh‰w§fŸ (Post transcriptional modifications)
ònuhnfçnah£Lfëš eilbgW« ouh‹°»ç¥rD¡F¥ Ë eilbgW«
kh‰w§fS¡Fònuhnfçnaho¡öJRNAnjit¥gLtšiy.ònuhnfçnah£LöJ RNA KGikbgw ouh‹°»ç¥rD¡F ÃwF V‰gL« kh‰w§fŸ ãfœªj Ãwnf öJ
RNA, Ïlkh‰w RNA KGikahf cUth¡f¥gL»‹wd. ônfhçnah£ bršfëš
ouh‹°»ç¥[D¡F Ë njh‹W«éisbghUisKj‹ik ouh‹°»ç¥£ v‹W«
Ëmitgykh‰w§fS¡Fc£g£LKGikãiyiamil»‹wd.Ϫjkh‰w¤Â‰F
jh‹ouh‹°»ç¥rD¡FËV‰gL«kh‰w«v‹Wbga®.
6.3.1 öJ RNA jah®ãiy¥ gL¤Jjš (Processing of mRNA molecules)
bkhê bga®¤jY¡F (Translation) K‹ò öJ RNA Ñœ¡f©l
kh‰w§fS¡FŸsh»wJ.mit,
1. c£fUéš,200(m)mj‰Fnk‰g£lmondhir‹fŸ,öJRNA é‹ 3' Kidæš
Ïiz¡f¥gL»‹wd. ÏJ ghè A thš (Poly A tail) vd¥gL«.
2. bk¤Âny‰w« brŒa¥g£l Fthid‹ ãô¡ënahilL 5' Kidæš
Ïiz¡f¥gL»wJ. ÏJ 5' bjh¥Ã (5' cap) vd¥gL«.
3. moidåš N6 Ïl¤Âš bk¤Âny‰w« brŒa¥gL»wJ. Mdhš Ïj‹ gâ
f©l¿a¥gléšiy.Ï¥goahföJRNA jah®ãiy¥gL¤j¥gL»wJ.
5' __________________________________ 3'
bk¤Âšbjh¥Ã ghè A thš
jah®gL¤j¥g£l mRNA
6.3.2 Ïlkh‰w RNA _y¡TWfŸ jah®ãiy¥gL¤Jjš (Processing of tRNA molecules)
bgU«ghyhdbršfŸ,40Kjš50jå¤j‹ikcilaÏlkh‰wRNA ¡fis¡
bfh©LŸsd.ϪjÏlkh‰wRNA ¡fŸ, bghJthf Úskhd K‹ndho (Precursor) RNA ¡fëèUªJ, behÂfë‹ cjéÍl‹ 5' k‰W« 3' Kidfëš cŸs Áy
ãô¡ënahilLfŸÚ¡f¥gLtjhšc©lh»‹wd.
3' OH Kid cUth¡f«
Ïšçnghãô¡ëna°D (RNase D) v‹D« behÂ, RNA é‹ 3' Kidæš
cŸsbfh©ilCÁtisit¡f©l¿ªJ,CCAKidiaélÏUfhu§fS¡F¥
ÃwF, jdJ brašgh£il ãW¤J»wJ. 5' Kid jah® brŒa¥g£l ÃwF, Ï›éU
fhu§fisͫϪbehÂÁij¡»wJ.Ï›thwhfcUthF«RNA ΡFPre tRNA v‹W
bga®.
5' P Kid cUth¡f«
çnghãô¡ëna°P (RNase P) v‹w behÂ, 5'KidæYŸs,njit¡fÂfkhd
ãô¡ënahilLfis, v©nlh ãô¡ënahiyo¡ Ãsé‹ _y« cil¤J, rçahd
msÎila5'KidiaãiyãW¤J»wJ.
109
cUkh¿a fhu§fŸ cUthjš
cUkh¿a fhu§fis cUth¡Ftnj Ïlkh‰w RNA jah®gL¤Jjè‹
ÏWÂãiyahF«. Ïlkh‰w RNA _y¡T¿š, Ïu©L ôço‹ fhu§fŸ Rnlh
ôço‹fshfΫ(Ψ),xUFthndhÁ‹-2' O -bk¤ÂšFthndhÁdhfΫ(2MG), xU
moid‹-Inrhbg‹ilš (IPA) moiddhfΫkh‰w¥gL»‹wd. ÏJntfilÁ
kh‰wkhF«.
òuj« cUth¡Fjèš Ïlkh‰w RNA é‹ g§F (Role of tRNA in protein synthesis)
gl« 6.11 K® Ïlkh‰w RNA cUth¡f«
RNA ¡fëš Ïlkh‰w RNAnt äf¢ Á¿aJ. K‹ndho _y¡TWfis¤
jah®ãiy¥gL¤Jjè‹_y«Á¿agygoÏlkh‰wRNA ¡fŸ cUth»‹wd. Ϫj
Ïlkh‰wRNA ¡fŸgy gâfis¢brŒ»‹wd. mt‰¿šK¡»akhdJ, Ïlkh‰w
RNA¡fŸF¿¥Ã£lmändhmäy¤Jl‹ÏizªJ,mt‰iw»s®¢Áaila¢brŒJ
òuj¤ jahç¥Ãš <LgL¤J»‹wd. 20mändhmäy§fŸÏU¥gjhš, 20Ïlkh‰w
RNA ¡fŸ ÏU¡F« vd¡ fUjyh«. Mdhš nfhlh‹ ob#dnu£lhf ÏU¥gjhš,
xUmändhmäy¤Â‰F¥gyÏlkh‰wRNA ¡fŸcŸsd. ÏitInrhm¡r¥lh®
Ïlkh‰w RNA (Isoacceptor) vd¥gL«.xUmändhmäy¤Jl‹ÏizÍ«gšntW
Ïlkh‰wRNA ¡fŸj§fŸãô¡ënahilLtçiræšntWgL»‹wd. mit,xnu
M©onfhlhid¡ bfh©L, xnu nfhlhid¡ f©l¿»‹wd mšyJ bt›ntW
M‹onfhlh‹fis¡bfh©L,bt›ntWnfhlh‹fis¡f©l¿ªJ,xnumändh
mäy¤ij¥ òuj¤ÂšÏiz¡»‹wd. nk‰T¿athWx›bthUÏlkh‰wRNA Ϋ
xnu xU mändh mäy¤Â‰F¤ bjçΤj‹ik bfh©LŸsjhš, mªj mändh
mäy¤Jl‹Ïiz»‹wJ.mjdhštRNAAlav‹WF¿¥Ã£lhš,mªjÏlkh‰w RNA miyidD¡F¤bjçΤj‹ikbfh©ljhF«.
110
nfhlh‹v‹gJ_‹Wfhu§fŸnr®ªjJöJRNA éšÏUªjhšÏJnfhlh‹
v‹W«, Ïlkh‰w« RNA éš ÏUªjhš M©onfhlh‹ v‹W« miH¡f¥gL»wJ.
M©onfhlh‹nfhlhå‹ÏizahfÏU¡F«.
bu¥ënfrD¡F«,ouh‹°»ç¥rD¡F«ÏilnacŸsntWghLfŸ
tçir
v©.
bu¥ënfr‹ ouh‹°»ç¥r‹
1. nkhndhk® o M¡ì
iungh°bfh©lJ
nkhndhk®iungh°
bfh©lJ
2. éisbghUŸ RNA Ïu£ilÏiHÍilaJ.
éisbghUŸ RNA x‰iw
ÏiHcilaJ.
3. RNA ¥iuk® njit RNA ¥iuk® njitæšiy
4. Ïu©LÏiHfS«
bl«Ãns£lhf
brašgL»‹wd.
xUÏiHk£L«
bl«Ãns£lhf
brašgL»wJ.
5. DNA ghèbknu°v‹D«
behÂ<LgL»wJ.
RNA ghèbknu°v‹D«
behÂ<LgL»wJ.
6. DNA bl«Ãns£
khWjyilͫ
DNA bl«Ãns£
khWjyilahJ.
111
gæ‰ÁfŸ
I. rçahd éilia¤ nj®ªbjL
a. DNAcUth¡f¤Âš<LgL«Ïu£ilÏizÂw‹bfh©lne®ä‹maå.
i. fhšÁa« ii. bk¡ÜÁa«
iii. gh°ng£ iv. FnshiuL
b. xfhrh» J©LfŸ ÏU¥gJ
i.Ïu©Lbg‰nwh®ÏiHfëY« ii. Ïu©L nrŒ ÏiHfëš
iii. Äo§ÏiHæš iv. ny»§ÏiHæš
c. G ≡ C äFªj tçiria¤ bjhl®ªJ, A=T äFªj gF fhz¥gLt‹
milahs«
i. bjhl¡fãiy ii.bjhl®ãiy
iii. KoÎãiy iv. ¥iuk®cUthFjš
d. Ñœ¡f©lt‰¿švJkh‰¿aik¡f¥glhjfhu«
i. RnlhôuhÁš ii.Inrhbg‹ilšmoid‹
iii.bk¤ÂšFthid‹ iv. o M¡ì ijaä‹
e. bk¤Âšbjh¥Ãk‰W«ghèA thš fhz¥gLtJ
i. öJRNA ii. Ïlkh‰wRNA
iii. iunghnrhkš RNA iv. bAonuhãô¡ëa°RNA
II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf
1. bl«Ãns£oèUªJDNA cUthf ___________ njit
2. ouh‹°»ç¥rD¡F¥Ã‹eilbgW«kh‰w§fëš,kh‰¿aik¡f¥gL«fhu§fŸ
___________
3. RNA éš moidå‹ Ïiz ___________
4. DNA, RNA cUthf¤njit¥gL«eh‹Fãô¡ënahilLfŸ___________
5. RNAÃiuk®cUthf¤JizòçtJ___________
III. rçah? jtwh?
1. RNA cUthf TTP njit.
2. xfhrh»J©LfŸ,bAènfÁ‹_y«Ïiz¡f¥gL»‹wd.
3. x‰iw ÏiHæš ÏizÍ« òuj« (SSB)Ïu£ilÏiHæšÏizªÂU¡F«
112
4. RNA ghèbknuìš cŸs (α), σfhuâgyéj¥nuhnkh£l®fis¡f©l¿a
cjλwJ.
5. Ïlkh‰wRNA ¡fŸjah®ãiy¥gL¤jgLtšiy.
IV. bghU¤Jf
1. DNA - öJRNA
2. bu¥ënfr‹ - oM¡ìiungh°
3. ouh‹°»ç¥r‹ - Ïlkh‰wRNA
4. M‹onfhlh‹ - DNA cUth¡f«
5. nfhlh‹ - RNA cUth¡f«
V. Ñœ¡f©lt‰¿‰F¢ RU¡fkhf éilaë
1. Xfhrh»J©LfisÏiz¡fvªjbehÂga‹gL»‹wJ?
2. RNAéškh‰¿aik¡f¥gL«fhu§fŸahit?
3. RNA¥iukiuvªjbehÂcUth¡F»wJ?
4. DNAé‰Fk£L«cçafhu«vJ?
5. ouh‹°»ç¥r‹KoÎãiyæšg§FbgW«òuj«vJ?
VI. Ñœ¡f©lt‰¿‰F éilaë
1. ãô¡ë¡mäy§fŸv›thWÁijÎW»‹wdv‹gijTWf.
2. DNAcUth¡f¤ÂšcŸsgygoãiyfisétç?
3. RNAé‹ouh‹°»ç¥rD¡F¥Ã‹eilbgW«kh‰w§fistçir¥gL¤J.
4. ouh‹°»ç¥rå‹brašKiwiaétç?
5. òuj«cUthFjèšÏlkh‰wRNAé‹g§Fv‹d?
113
ghl« - 7
ts®Áij kh‰w§fë‹ kuòtê nfhshWfŸ
K‹Diu
Kj‹ Kjyhf 1908« M©L nfuh£ v‹gt® mšÃår«, mšfh¥nlh}
çah, Á°o}çah k‰W« bg‹nlh[&çah M»a eh‹F mça nehŒfŸ ts®Áij
kh‰w§fë‹ kuò tê nfhshWfëdhš c©lh»wJ v‹gjid f©LÃo¤jh®.
Ϫj nehŒfŸ FHªij Ãw¡F« nghnj mj‹ clèš ÏU¥gjhš kuòtê tªjjhf
fUj¥gL»wJ. ts®Áij kh‰w§fëš kuòtê nfhshWfŸ V‰g£lhš kuòtê
nehŒfŸc©lh»‹wd.
ekJclèšts®Áijkh‰w«Ïu©LrkãiyÍilabrašfisbfh©LŸsJ.
ts®kh‰w«(cUth¡f«),Áijkh‰w«(mêjšmšyJÁij¤jš).M‰wiybtëæL«
mšyJ cŸëG¡F« ts®Áij kh‰w§fŸ behÂfëdhš Jçj¥gL¤j¥gL»‹wd.
Ï›thWbrašgL«behÂfëšVnjD«xUF¿¥Ã£lbehÂÏšiyba‹whnyhmšyJ
beh Fiw¥g£lhnyh cæ®nt éidfŸ eilbgW«ghijæš jil V‰gL»wJ.
Ïj‹_y«ts®ÁijFiwghLfŸxUkåjå‹thœehŸKGtJ«mt‹clèš
fhz¥gLtnjhLk£Lä‹¿mt‹rªj¡F«br‹WnrU»wJ.
xU behÂÏšiyba‹whnyhmšyJFiw¥gh£odhšts®Áij kh‰w¤Â‹
Ïilãiy¥bghU£fŸmrhjhuzKiwæšclèšnr®ªJéL»wJ k‰W«mit
ÁWÚçš m¥gona mšyJ Áij¡f¥g£l bghUshf btëna‰w¥gL»wJ. m›thW
cUthF« xUÁy bghU£fŸ e¢R¤j‹ik bfh©litfshfΫ ÏU¡»‹wd.
cjhuzkhfÑœ¡f©léidæš
R v‹gJ Mu«géid bghUŸ, B, C, D v‹git Ïilæš cUthF«
bghU£fŸ. P v‹gJ éisbghUŸ k‰W« a, b, c, d v‹git»çahC¡»fshf¢
brašgL«behÂfŸ.nk‰F¿¥Ã£LŸsntÂéidghijæš<LgL«x‹WmšyJ
mj‰Fnk‰¥g£lbehÂfŸmséšFiwªJfhz¥g£lhnyhmšyJbehÂÏšiy
v‹whnyh, ntÂéidæ‹Ïil¥g£l ntÂ¥bghU£fŸmsΡFmÂfkhf nr®ªJ
éL»wJ.Ïjdhš ntÂéidæš ÏWÂæš »il¡F« éidéis¥ bghU£fë‹
msÎFiw»wJ.Ïil¥g£lntÂ¥bghU£fŸmsΡFmÂfkhfnr®ªJéL»wJ.
Ïjdhš e¢R¤j‹ik clèš nrUtnjhL clš ts®¢Á¡F äfΫ K¡»akhd
éidéis bghUŸ (P)mséšFiwtjhš,nehŒfŸtuΫthŒ¥òcŸsJ.
xUbehÂv‹gJxUF¿¥Ã£léid¡Fk£Lnk»çahC¡»ahfbrašgl
KoÍ«.Õlšk‰W«lh£l«v‹wÏu©LéŠPhåfŸ‘xUkuòmQ-xUbehÂ’
v‹wj§fSilaeh‹fhtJnfh£gh£ilés¡»cŸsd®.Ïj‹goxUbehÂæ‹
cUth¡f¤ÂšxUkuòmQk£Lnk<LgL»wJ.behÂfŸmid¤J«òuj§fshf
ÏU¥gjhY«, òuj§fŸ ãô¡ë¡ mäy§fë‹ brašghLfëdhš cUthtjhY«
DNA éš V‰gL« kh‰w§fŸ mit cUth¡F« òuj§fëY« fhz¥gL»‹wd.
114
Mfnt behÂfë‹ Fiwgh£odhš cUthF« nehŒfŸ o.v‹.V. é‹ _y¡TW
khWgh£odhš c©lh»‹wJ. bghJthf Ï›thW c©lhF« kuÃaš nehŒfis
Fz¥gL¤jKotšiy. ϪjkuòtênehŒfshšgh¡f¥gLgt®fŸv£onuhir
nfh£Lfshfnth (kuò mQé‹ xU mšèš k£Lnk gh¡f¥g£lt®) mšyJ
Xnkhirnfh£Lfshfnth (kuò mQé‹ Ïu©L mšèšfS« gh¡f¥g£lt®)
ÏU¡»‹wd®. gh¡f¥g£l kuò mQ M£nlhnrhkš (autosomal) Fnuhnkh
nrh«fënyhmšyJÏd¥bgU¡fFnuhnkhnrh«fënyhfhz¥glyh«.
nfy¡nlhÓäah, th‹-Ñ®¡ nehŒ, <nkhÕèah, mšÃår«, Mšfh¥nlh}®ah
k‰W«nl-rh¡°nehŒM»aK¡»akhdnehŒfŸÁyts®Áijkh‰w§fë‹kuò
tênfhshWfëdhšc©lh»‹wd.
7.1 nfy¡nlhÁäah (Galactosemia)
ÏJxUkuòtênfhshWMF«.Ϫnehæšnfy¡nlh°FS¡nfh[hfkh‰w«
milaKotšiy. Ϫj nehŒ fU¤J¡ fâ¥Ã‹go Ãw¡F«FHªijfŸ 18,000
ngçšxUtU«k£L«cŸsjhffUj¥gL»wJ.
fhuz§fŸ
nfy¡nlhÁšÏUªJFS¡nfh°cUthF«cæ®ntÂæaškh‰w¤Âš<LgL«
behÂfë‹Fiwgh£odhšÏªjnehŒV‰gL»wJ. ϪjntÂéidtêKiwÑnH
fh£l¥g£LŸsJ(gl«7.1)
nfy¡nlh° -
nfy¡nlh°-1 gh°ng£nfy¡nlh°
FS¡nfh°
nfy¡nlhifnd°,
nfy¡nlh°
-1 - gh°ng£ ôçilš ouh‹°gnu°, vÃknu°
=
=
=
gl« 7.1 nfy¡nlhì‹ ts®Áij kh‰w«
nfy¡nlhÓäahv‹wnehæšÑœfhQ«behÂfë‹brašÂw‹Fiwgh£odhš
nfy¡nlh°FS¡nfh[hfkh‰w«miltšiy.
m. nfy¡nlhifnd°,
M. nfy¡nlh°-1-gh°ng£ôçilšouh‹°gnu°
m¿F¿fŸ
nfy¡nlh°-1-gh°ng£ ôçilš ouh‹°gnu° v‹w behÂæ‹ FiwghL
äfΫ K¡»a« thŒªjjhf fUj¥gL»wJ. Ϫj Fiw¥gh£odhš nfy¡nlh°
Ïu¤j¤Âš mÂf mséš nr®ªJ éL»wJ. Ëd® Mšnlh° çol¡nl° v‹w
behÂædhšnfy¡olhš (Galactitol)Mfkh‰w¥g£Lf©fëšghÂ¥ig (Cataract) V‰gL¤J»wJ.
nfy¡nlh°-1-gh°ng£ ôçilš ouh‹°gnu° v‹w behÂæ‹ FiwghL
rhjhuz ãiyæš V‰gLkhæ‹ mJ äfΫ nkhrkhd ãiyia V‰gL¤J«.
115
nfy¡nlh°-1-gh°ng£ fšÄuèš äFÂahf nr®ªJ éLtjhš mÂYŸs fåk
gh°ng£ KGtijÍ« btëna‰¿ éL»wJ. Ïjdhš fšÄuš j‹ brašgh£il
ÏH¥gnjhL _is brašghL« FiwªJ fhz¥gL»wJ. Ϫnehahš gh¡f¥g£l
FHªijkdey«F‹¿aFHªijahfbrašgL»wJ.
FHªijfŸ Ãw¡F« nghJ ešy ãiyæY« Ëd® Ϫj FHªijfŸ rçtu
mHhkY«, gyÅdkhfΫ fhz¥gL»‹wd. Ϫj FHªijfS¡F mo¡fo thªÂ
k‰W«Ïu¤j¤ÂšFS¡nfhì‹msÎFiwªJ« (Hypoglycemia) fhz¥gL»‹wd.
2-3khj§fS¡F¥ÃwFϪjFHªijfë‹fšÄuèšbfhG¥òmÂfç¤J«Ã‹d®
fšÄuèš,bršfŸbraèHªJfhz¥gL«.Ϫjtašfhy¡nlhÓäahé‹fhuzkhf
_isæ‹fh®bl¡° (Cortex) gFÂæš nfy¡nlh° k‰W« nfy¡nlh°-1-gh°ng£
gokhd« mÂfkhf V‰gL»wJ. Ïj‹ fhuzkhf kdey ghÂ¥ò« V‰gL»‹wJ. vdnt
Ϫjnehahšgh¡f¥g£lFHªijfŸfšÄušghÂ¥ò,ts®¢Áæ‹ikk‰W«kdey«
F‹¿fhz¥gL»‹wd.
7.2 th‹Ñ®¡ nehŒ (Von-Gierke’s Disease)
ÏJ xU mçjhd ‘kuò¢ rh®ªj FiwghL MF«. Ϫj tifahd nehŒ
‘»isnfh#‹nrä¥ònehŒ’tifia¢rh®ªjJ.ϪjtifahdnehŒfŸ»isnfh#‹
ts®Áij kh‰w¤Âš <LgL« behÂfë‹ Fiwgh£odhš c©lh»wJ. Ïjdhš
msΡF mÂfkhf ghèrh¡fiuLfŸ fšÄuš, eh® jir k‰W« ÏUja ÂR¡fëš
nr®ªJ éL»‹wd.
th‹Ñ®¡ nehŒ »is¡nfh#‹ nrä¥ò nehŒfëš Kj‹ Kjyhf f©LÃo¡f¥
g£l nehahF«. Ϫj nehædhš Ïu©L y£r« k¡fëš xUt® gh¡f¥gLtjhf¡
fz¡bfL¡f¥g£LŸsJ.
fhuz§fŸ
th‹Ñ®¡ nehahš fšÄuš mÂfkhf gh¡f¥gL»wJ. FS¡nfh°-6-
gh°gnl° v‹w behÂæ‹ Fiwgh£odhš Ϫj nehŒ V‰gL»wJ. Ϫj behÂ
»isnfh#åèUªJFS¡nfh°-6-gh°ng£k‰W«FS¡nfh°cUthffhuzkhf
cŸsJ.
»isnfh#‹
FS¡nfh°-6-gh°gnl°
FS¡nfh° +
FS¡nfh°-6-gh°ng£
Pi
=
gl« 7.2 »isnfh#‹ FS¡nfh[hf kh‰wkiljš
m¿F¿fŸ
fšÄušk‰W«ÁWÚuf¤ÂR¡fëš»isnfh#‹mÂfkhfnr®ªJéL»wJ.
ÑnlhÁ° (Ketosis) k‰W« iA¥g® èÃoäah (hyperlipidemia) M»ait Áy
m¿F¿fshF«.fšÄuèšcŸs»isnfh#‹msÎ15rjéj«mÂfç¡»wJ.Áy
rka§fëš ÁWÚuf¤ÂY« »isnfh#‹ nr®¤J it¡f¥gL»wJ. Ïjdhš fšÄuš
116
Å¡f« fhz¥gL»wJ. czΡF Ïil¥g£l fhy§fëš iA¥ngh»isÓäah
V‰gL«. Ϫj nehŒ cŸst®fS¡F »isnfh#‹ brY¤j¥g£lhš, Ïu¤j¤Âš
FS¡nfh° msÎ mÂfç¡fhkš ÏU¡F«. f‹tšr‹ tUtJ« nehæ‹ K¡»a
m¿F¿ahF«. FS¡nfh°-6-gh°ng£ fšÄuiy é£L btënawhkš m§nfna
j§»éLtjhšmij<LbrŒÍ«bghU£L»isfhiyÁ°mÂfç¡f¥g£LigUé¡
k‰W«yh¡o¡mäy§fŸmÂfmséšcUth»‹wd.
th‹»ß¡ nehahš gh¡f¥g£lt®fŸ mo¡fo c©gj‹ _y«
iA¥nfh»isÓäahãiyiaj鮡fyh«.ÏJntϪnehŒ¡FcŸsÁ»¢irahF«.
7.3 ËnkhÕèah (Hemophilia)
Ïu¤j«ciwjšv‹gJkåjclèšÏUªJÏu¤j«mÂfkhfbtënawhkš
jL¡F« xU ghJfh¥ò ãfœ¢Á MF«. Ïu¤j« ciwjš ãfœ¢Áæš bkh¤j« 13
fhuâfŸ(bgU«ghY«òuj§fŸ)g§FbgU»‹wd.Ϫjòuj§fëšx‹nwhmšyJ
mj‰Fnk‰g£lfhuâfë‹bjhF¤jèšFiwghLV‰gL«nghJÏu¤j«ciwjš
gh¡f¥g£LmÂfkhfÏu¤j¥ngh¡F (Hemorrhage) V‰gL»wJ.
kuò têahf tU« Ϫj FiwfŸ (nehŒfŸ) bghJthf ËnkhÕèah° v‹W
miH¡f¥gL»‹wd.
fhuz§fŸ
ËnkhÕèah v‹gJÏu¤j«ciwtJ jhk¡f¥gLtjhštU« xU kuò tê
nehahF«. Ϫj nehahš gh¡f¥gL« kåj®fŸËnkhÕèah¡°mšyJÃèl®°
(Hemophiliacs or Bleeders) v‹W miH¡f¥gLt®. bgU«ghY« Ϫj nehŒ
M©fisnagh¡»wJ._‹WtifahdËnkhÕèahnehŒfŸfhz¥gL»‹wd.
1. Ïu¤j«ciwjšãfœéš g§FbgU« fhuâVIII‹Fiwgh£odhšc©lhtJ
ËnkhÕèahA.
2. fhuâ IX‹Fiwgh£odhšËnkhÃÄahB c©lh»wJ.
3. fhuâ XI‹Fiwgh£odhšËnkhÕèahC V‰gL»wJ.
m¿F¿fŸ
Ϫj nehŒ cŸst®fS¡F Á¿amséš fha§fŸ V‰g£lhnyhmšyJ gš
mf‰W«nghJmÂfmséšÏu¤j¥ngh¡FÏU¡F«. Ϫj nehahëfë‹Ïu¤j«
ciwtj‰fhdneu«mÂfkhfÏU¡F«.
7.4 mšÃår« (Albinism)
Ϫj tifahd nehŒ iA¥nghbkyndhÁ° (Hypomelanosis) fhuzkhf
tU»wJ. iA¥nghbkyndhÁ° v‹gJ bkyå‹ v‹w ãwä njhš k‰W«
f©fëšFiwthfcUthF« ãiyia¡F¿¡F«. ϪnehŒijnuhìnd° v‹w
behÂæ‹ Fiw¥gh£odhš V‰gL»wJ. Ϫj beh bkyå‹ cUth¡f¤Â‰F
äfΫ cjλwJ.Ϫj behÂæ‹ Fiwgh£lhš bkyå‹ bkyndir£oš ÏUªJ
cUth¡f¥gLtšiy. Ïjdhš njhš, kæ®,°bfynuh (Sclera) k‰W« nfuhŒL°
(Choroids) ngh‹wit gh¡f¥gL»‹wd. bkyå‹, ijnuhì‹ v‹w mändh
mäy¤ÂèUªJbjhF¡f¥gL»wJ(gl«7.3).
117
ijnuhì‹ijuhÁnd°
3, 4, iliA£uh¡Á
~Ãidš myå‹ nlhghFændh‹
ôbkyå‹ k‰W« Ãnahbkyå‹
gl« 7.3 ijnuhìåèUªJ bkyå‹ bjhF¤jš
bghJthf Ïu©L tifahd mšÃår« fhz¥gL»wJ : 1 M¡Fnyh
¡Ínlåa°(Oculo-cutaneous)-Ï›tifæšf©fŸk‰W«njhšgFÂæšãwäfŸ
FiwªJfhz¥gL»‹wd.2.M¡Fyh®mšÃå[« (Ocular albinism) - Ïš f©fëš
k£L«ãwäfë‹msÎFiwªJfhz¥gL»wJ.Mdhšnjhšgh¡f¥gLtšiy.
7.5 mšfh¥ nlhDçah (Alkaptonuria)
ÏJ xU mçjhd kuò tê nfhshwhF«. Ãidš myå‹ k‰W« ijnuhÁ‹
mändhmäy§fë‹ts®Áijkh‰w§fë‹Fiwgh£odhšÏªjnehŒV‰gL»wJ.
ϪjnehŒg¤JÏy£r«ngU¡FIt®v‹wfz¡»šfhz¥gL»wJ.
fhuz§fŸ
nAhnkhb#‹onr£ M¡ìnl° v‹D« beh ijnuhÁ‹ v‹D« mändh
mäy¤ij mÁilš CoA k‰W« mÁnl£ Mf kh‰W« éidæš <LgL»wJ.
Ï›éid¤ bjhlç‹ nghJ Ïilãiyahf cUthF« nAhnkhb#‹oÁ¡ mäy«
nAhnkhb#‹onr£M¡ìnl°v‹wbehÂædhšM¡ì#nd‰w«brŒa¥gL»wJ.
ϪjbehÂæ‹Fiwgh£odhšnAhnkhb#‹oÁ¡mäy«clèšmÂfkhfnrU»wJ
(gl«7.4).
gl«7.4ijnuhì‹ÁijtiljèšnAhnkhb#‹onr£
M¡ìnl°behÂæ‹g§F
m¿F¿fŸ
Ϫj nehahš gh¡f¥g£lt®fë‹ Ïu¤jÂY« ÂR k‰W« ÁWÚçY«
mÂf mséš nAhnkh b#‹oÁ¡ mäy« fhz¥gL«. Ϫj nehahëfë‹ ÁWÚ®
fh‰¿š it¤ÂU¡F« nghJ r‰W neu¤Â‰FŸ ãw« kh¿ fU¥ghf njh‰wkë¡F«.
ijnuhÁåšÏUªJcUthF«ntWÁybghU£fS«ÏJnghyM¡ì#nd‰w«bg‰W
ãw« khW« j‹ik bfh©litfshf ÏU¡»‹wd. Ϫj ãwäfŸ `mšfh¥l‹fŸ'
v‹W miH¡f¥gL»‹wd. Ï›tifahd `mšfh¥l‹fŸ’ fhJfë‹ fh®ony#°
118
Ïiz¥òÂR¡fŸk‰W«_£Lfëšj§»éLtjhšM®¤jço°tuΫfhuzkhf
cŸsd.ÏJM¡nuhndhÁ°v‹WmiH¡f¥gL»wJ.
nAhnkh b#‹oÁ¡ mäy« ghè Ãidš M¡ìnl° v‹w behÂæ‹ _y«
M¡ì#nd‰w« milÍ«nghJ bg‹nrhFædhš v‹w ntÂ¥bghUŸ cUth» mJ
ghèkiu° Mtjhš Ïiz¥ò ÂR¡fëš nr®ªJ M®¤jço° c©lhf fhuzkhf
mik»wJ.
7.6 nl- rh¡° nehŒ (Taysach’s Disease)
nf§ënahirLfŸvšyh«»isnfh°Ã§nfhè¥ÃLfshF«.ÏitgšntW
ÂR¡fë‹ bršr›Îfë‹ Á¿jsÎ bghªJŸsd. F¿¥ghf eu«ò ÂR¡fëš
nf§ënahir£° mÂfkhf fhz¥gL»‹wd. bghJthf »isnfh°Ã§nfh
è¥ÃLfëšcŸsfh®nghiA£nu£LfŸiynrhnrh«fëšfhz¥gL«, Úuh‰ gF¥ò
éidæš<LgL«behÂfshšÚ¡f¥gL»‹wd.ϪjbehÂfë‹Fiwgh£odhšÁy
kuòtênehŒfŸcUth»‹wdv‹WgyMuhŒ¢ÁKoÎfŸTW»‹wd.
nf§ënahirLfŸ°Ã§nfhiråèUªJÑœ¡f©lthWbjhF¡f¥gL»‹wd.
fhuz§fŸ
nl-rh¡°nehŒv‹gJbA¡n[häånl°Av‹wbehÂæ‹Fiwgh£odhš
cUth»wJ. Ï¡Fiwgh£odhš ív«2 v‹w nf§ënahirL _is k‰W«
k©âuèšmÂfkhf nr®ªJéL»wJ. Mfntív«2 nf§ënahirL nl-rh¡°
nf§ënahirLfŸv‹WmiH¡f¥gL«.ϪjbehÂæ‹FiwghLfhuzkhfív«2
nf§ënahirilív«1nf§ënahirlhfkh‰wKoahJ.vdnt_isbršfëšcŸs
iynrhnrh«fëšív«2 mÂf mséš Âus¥gL»wJ (Accumulation).Áyrka§fëš
100-300 kl§FmÂfkhf ív«2 msÎ ca®ªJ fhz¥gL«. Ïj‹ fhuzkhf eu«ò
k©ly«gh¡f¥gL«thŒ¥òcŸsJ.
m¿F¿fŸ
jirfŸ tYéH¤jš, ts®¢Á ghÂ¥ò, czÎ c£bfhŸtš Áuk§fŸ
ngh‹witKjšãiym¿F¿fshf¤njh‹W«.kdts®¢ÁF‹Wjšk‰W«gh®it
nfhshWfŸ ngh‹wit K¡»a m¿F¿fŸ MF«. Ϫj nehŒ f©l FHªij
Ïu©oèUªJ IªJ taJ¡FŸ ÏwªJ él thŒ¥ò c©L. 90 rjéj¤Â‰F«
nk‰g£l nehahëfS¡F f© gh®itæš ÏsŠÁt¥ò òŸëfŸ fhz¥gL«.
FHªij fUéèU¡F« nghnj jhæ‹ f®¥gigæèUªJ vL¡f¥gL« m«äåaho¡
119
Âut¤ÂèUªJ bA¡n[häånl° A behÂæ‹ msit¡ fz¡»£L ϪnehŒ
FHªijia¤jh¡Fkhv‹gjidf©LÃo¡fyh«.
7.7 ãnahÃshr« (Neoplasm)
ò‰WnehŒv‹gJÏUjanehŒ¡FmL¤jgoahfk¡fë‹Ïw¥ò¡Ffhuzkhf
cŸsJ.ϪnehŒ vªjtaÂY«tu¡TL«.clèšvšyh ghf§fëY«ÏªnehŒtu
thŒ¥òc©L.ò‰WnehŒbršfS¡F_‹WK¡»akhdg©òfŸc©L.1.xG§F
KiwgL¤j¥glhjbršgF¥òKiwfŸ;2.mU»šcŸsbršfS¡FguΫj‹ik
(Invasion); 3. Ïu¤j FHhŒfë‹ _y« clè‹ k‰w ghf§fS¡F guΫ j‹ik
(Metastasis). brš ts®¢Á k‰W« brš bgU¡f« v‹gJ KiwgL¤j¥g£l xU
brašghLMF«. Ϫjf£L¥gh£ilÏH¡F«bršfë‹bgU¡f«mÂfç¡f¥g£L
oôk® f£ofŸcUth»‹wd. Ϫj ãfœ¢Á ãnahÃshr« v‹WmiH¡f¥gL»wJ.
ãnahÃshr¤Â‹Kj‹ãfœ¢ÁahfDNAéškh‰w«V‰gL»wJ.bgU«ghY«oôk®
f£ofŸntWÏl§fS¡FguthkšxnuÏl¤ÂšÏU¡F«. Ϫjtifahdoôk®
Ãid‹oôk® (Benign Tumour)v‹wiH¡f¥gL»wJ.Ϫjtifahdoôk®f£ofŸ
Ah®nkh‹fŸk‰W«Áy ntÂ¥bghU£fismÂfkhf Ru¡»‹wd.ÏitfŸoôk®
ÏU¡»‹wjh v‹gjid m¿ªJ bfhŸs cjΫ milahskhf (Tumour markers) brašgL»‹wd. Ïit oÍk® kh®¡f®fŸ v‹W miH¡f¥gL»‹wd.
Óu¤Âš cŸs Ϫj oÍk® kh®¡f®fëš V‰gL« kh‰w§fë‹msÎ oÍkuh
mšyJ ò‰Wnehah vd f©l¿a äfΫ cjλwJ. gy¥go iknyhkh (Multiple myeloma) k‰W« vY«ò ò‰W nehæš Óu¤Âš fhšÁa¤Â‹ br¿Î mÂfç¤J
fhz¥gL«. vY«ò, fšÄuš k‰W«Eiupuš ò‰WnehŒfëšmšfiy‹ gh°gnl°
(Alkaline Phosphatase) v‹w behÂæ‹ braš mÂfkhf cŸsJ.
oôk® f£ofŸ xU Ïl¤ÂèUªJ k‰w ghf§fS¡F guΫ nghJ cæU¡F
Mg¤jhf Ko»wJ. ÏJnghy guΫ nehŒ bkè¡bd‹£ (Malignant) ò‰WnehŒ
v‹W miH¡f¥gL»wJ. Ϥjifa ò‰WnehŒ bršfŸ j§fis¢ R‰¿ÍŸs k‰w
ÂR¡fS¡F¥ guÎtnjhlšyhkš, Ïu¤j¤Â‹ têahfΫ guλ‹wd. Ï›thW
cUthd Ïl¤ÂèUªJ, Ïu©lh« g£rkhd k‰nwh® Ïl¤Âš bršfŸ ts®tij
bk£lh°lhì° (Metatasis)vdmiH¡»nwh«.Ï›thWbršfë‹ts®¢Áæškh‰w«
V‰g£L,mitbkè¡bd‹£oôk®f£ofshfkh‰w«miltij£uh‹°g®nkõ‹
v‹wiH¡»nwh«.
ò‰WnehŒfis Ïu©L tiffshf Ãç¡fyh«. ÂR¡fë‹ btë¥òw¢
bršfëš njh‹W« ò‰WnehŒ fh®Ándhkh v‹W miH¡f¥gL»wJ. ÂR¡fë‹
c£òw« jirfŸ k‰W« Ïiz¡F« ÂR¡fëš c©lh¡F« ò‰WnehŒ rh®nfhkh
v‹WmiH¡f¥gL»‹wd.ϪjÏu©LtiffŸjéuÏu¤j¤Â‹bršfŸ,ãzÚ®
mita« M»at‰¿š tU« ò‰W nehŒfŸ Kiwna Y¡nfäah (Leukemia) k‰W«
è«nghkh (Lymphoma) v‹W miH¡f¥gL»wJ.
kåj®fëš njh‹W« 90 rjÅj¤Â‰F« nkyhd ò‰WnehŒfŸ fh®Ándhkh
v‹wtifia¢rh®ªjjhF«.
120
ò‰WnehŒ¡fhd fhuz§fŸ
ò‰Wnehiac©lh¡F«fhuâfis_‹Wtiffshf¥Ãç¡fyh«
1.f®ŢR2.ntÂ¥bghU£fŸ3.itu°fŸ
1. f®ŢR
òwCjh f®fŸ, X-f®fŸ k‰W« fhkh f®fŸ ò‰Wnehia c©lh¡F«
j‹ik thŒªjit. Ϫj f®fŸ DNAéškh‰w«V‰gL¤Âbršfëšò‰Wnehia
c©lh¡f¡ToaitfshF«.
DNA it neçilahf jh¡FtJ k£Lä‹¿, Ïit ÂR¡fëš jå
cW¥òfis (Free radicals)c©lh¡F»‹wd.cUthF«jåcW¥òfŸò‰Wnehia
c©lh¡F«j‹ikbfh©lit.
2. ntÂ¥bghU£fŸ
äf mÂf mséš fçk, fåk ntÂ¥bghU£fŸ ò‰Wnehia c©lh¡F«
fh®Ándhb#‹fshf¢(Carcinogen) brašgL»‹wd.
fçk fh®Ándhb#‹fŸ (Organic carcinogens)
cjhuzkhf1.bg‹nrhigç‹,2.ilÛijšbg‹rh‹¤uÁ‹3. il bk¤Âš
ie£nuhnrhmä‹,4. m¥shlh¡Á‹ B1(Aflatoxin B1) ngh‹wit kåj®fëš
ò‰WnehiaV‰gL¤J«j‹ikbfh©lit.
fåk fh®Ándhb#‹fŸ (Inorganic carcinogens)
cjhuzkhf: M®rå¡, M°bg°lh°, bgçèa«, nf£äa« k‰W«
Fnuhäa« ngh‹w fåk§fŸ clèš msΡF mÂfkhf nrU« nghJ ò‰Wnehia
V‰gL¤J»‹wd.
xU Áy fh®Ándhb#‹fŸ DNA it neçilahf¤ jh¡F« j‹ik
bfh©lit. ÏitfŸ clèš vªj ts®Áij kh‰wK« miltšiy. ÏitfŸ
neçil fh®Ándhb#‹fŸ (Direct carcinogens) v‹W miH¡f¥gL»‹wd.Mdhš,
bgU«ghyhd fh®Ándhb#‹fŸ DNAit¤jh¡Ftj‰FK‹òÁyntÂkh‰w§fS¡F
c£gL¤j¥g£Lfilãiy (ultimate) fh®Ándhb#‹fshf kh‰w¥gL»‹wd. Ëd®
mit DNA itmQ»¢brašgL»‹wd.filãiyfh®Ándhb#‹fŸvy¡£uh‹
Rt® fhuâfshf (Electrophiles) ÏU¥gjhš fU¡ft® fhuâfshd (Nucleophiles) DNA, RNAk‰W«K¡»aòuj§fis¤jh¡F»‹wd.
3.itu°fŸ
itu°fŸ v‹D« E©QæçfŸ DNA mšyJ RNA¡fis kuò
_y¡TWfshf¡bfh©lit. Ϫjitu°fŸkåj®fëšò‰WnehiaV‰gL¤J«
Âw‹bfh©lit. Ï›thW ò‰Wnehia V‰gL¤J« E©QæçfŸM‹nfhb#å¡
(Oncogenic)itu°fŸv‹WmiH¡f¥gL»‹wd.
121
cjhuzkhfv¥°o‹-gh®-itu°(Epstein-bar-virus)g®¡»£è«nghkhk‰W«
nenrhngç‹ŠÁašfh®ÁndhkhM»aitu°fŸò‰WnehŒfisc©lh¡F«Âw‹
bfh©lit.bA®g°Á«¥s¡°itu°,br®é¡°ò‰WnehiacUth¡F«j‹ikia
bfh©lJ.
ò‰WnehŒ bršfëš V‰gL« cæ®ntÂæaš kh‰w§fŸ
ò‰WnehŒbršfëšÃ‹tU«kh‰w§fŸV‰gL»‹wd.
1. DNA k‰W« RNA mÂf msÎ cUth¡f¥gL»wJ.
2. Ãçäo‹fŸäf¡FiwthdmséšÁijÎW»wJ.
3. fh‰WŸs k‰W« fh‰¿šyhj Nœãiyfëš eilbgW« »isfhì° mÂf
mséšeilbgW»wJ.
bkè¡bd‹£ ò‰WnehŒ bfh©l bršfë‹ nk‰òw¤Âš Áy kh‰w§fŸ
V‰gL»‹wd. maåfŸ ngh¡Ftu¤J, c£»u»¤jš, maå¤jš k‰W« Fiwthd
x£L«j‹ik,òÂaM‹ob#‹fŸcUth¡f«»isnfhè¥ÃLfŸk‰W«»isnfh
òuj§fëšV‰gL«kh‰w§fŸKjèadF¿¥Ãl¤j¡fkh‰w§fshF«.
gæ‰ÁfŸ
I. rçahd éilia¤ nj®ªbjL
1. nl-rh¡°nehæ‹nghJclèšmÂfkhfnrU«xUbghUŸ
m.nfy¡nlh° M.ijnuhì‹
Ï.nf§ënahirL <.FS¡nfh°
2. FS¡nfh°6-gh°gnl°v‹wbehÂæ‹Fiwgh£odhštU«nehŒ
m.th‹Ñ®¡nehŒ M.nfy¡nlhÓäah
Ï.nl-rh¡°nehŒ <.mšÃår«
3. nfy¡nlh°fšÄuèšmÂfkhfgoÍ«nehŒ
m.th‹-Ñ®¡nehŒ M.nfy¡nlhÓäah
Ï.nl-rh¡°nehŒ <.mšÃår«
4. njhšk‰W«f©fëšãwäfŸbtS¤Jfhz¥gL«nehŒ
m.mšÃår« M.mšfh¥nlh}çah
Ï.ËnkhÕèah <.nl-rh¡°nehŒ
5. bršbgU¡f«mÂfkhdhšc©lhF«nehŒ
m.mšfh¥nlh}çah M.mšÃår«
Ï.ò‰WnehŒ <.nfy¡nlhÓäah
122
II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.
1. ts®¢Áijkh‰w«v‹gJcUth¡f«k‰W«___________
2. mšÃår«nehæšcŸsbehÂg‰wh¡Fiw___________
3. Ïu¤j«ciwjèšg§nf‰F«fhuâ___________ ‹Fiwédhšc©lhF«
nehŒ ËnkhÃÄah A.
4. mšfh¥nlh}çah___________beh¡FiwédhšV‰gL»‹wJ.
5. fh®Ándhb#‹fŸ ___________nehiac©lh¡F«j‹ikbfh©lit.
III. rçah? jtwh?
1. Ãid‹oôk®(Benign tumour) clè‹xUÏl¤ÂèUªJk‰wghf§fS¡F
guΫj‹ikbfh©lJ.
2. nfy¡nlhÓäahv‹wnehŒfšÄuiymÂfkhfgh¡»wJ.
3. ËnkhÃÄahv‹wnehæšÏu¤j«ciwjšgh¡f¥gL»wJ.
4. mšfh¥nlhDçahv‹wnehæšnjhšãwäfŸgh¡f¥gL»‹wd.
5. M‹nfhb#å¡itu°fŸò‰Wnehiac©lh¡F«j‹ikbfh©lit.
IV. bghU¤Jf
1. nfy¡nlhÓäah - ív«2
2. nl-rh¡°nehŒ - FS¡nfh°-6-gh°gnl°
3. ËnkhÃÄah - mÂfkhd bršbgU¡f«
4. ãnahÃshr« - njhšf©ãwäfŸghÂ¥ò
5. mšÃår« - mÂfÏu¤jngh¡F
V. Ñœ¡f©lt‰¿‰F RU¡fkhf éilaë
1. ts®Áijkh‰w¤Â‹kuòtênfhshWfŸv‹gJv‹d?
2. mšÃår«nehæ‹fhuz¤ijÍ«m¿F¿fisÍ«vGJf.
3. nfy¡nlhÓäahnehæ‹j‹ikfisés¡Ff.
4. ò‰WnehŒbršè‹g©òfŸahit?
5. ò‰WnehŒtUtj‰fhdfhuz§fŸahit?
123
ghl« - 8
cæçaš M¡ì#nd‰w«
K‹Diu
bršèš cŸs khÎ¥ bghUŸ (Carbohydrate), bfhG¥ò k‰W« mändh
mäy§fŸ KGikahf M¡ì#nd‰w« milÍ«nghJ bršY¡F M¡ì#‹
njit¥gL»wJ.vªjbghUshfÏUªjhY«ts®Áijkh‰w¤Â‹nghJ,KGikahf
M¡ì#nd‰w« milÍ«nghJ, fçaäy thÍΫ (CO2) j©ÙU« c©lh»‹wd.
Ïjdhš ÂRéš V‰gL« cæçaš M¡ì#nd‰w« M¡ì#id vL¤J¡ bfh©L
fçaäy thÍit btëæLtij¢ rh®ªJŸsJ. Ϥjifa éidfë‹nghJ
M‰wyhdJ ntfkhf btëæl¥gL»wJ.cæçaš M¡ì#nd‰w« äf¡ F¿¥Ã£l
behÂfisÍ«,JizbehÂfisÍ«bfh©Lbrayh‰W»‹wJ.M¡ì#nd‰w¤Â‹
nghJ go¥goahf iA£u#‹ maåia M¡ì#ndhL Ïiz¤J j©Ù®
cUth»‹wJ.
vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhl® éidæ‹nghJ fçk _y¡TWfëèUªJ
vy¡£uh‹fŸ M¡ì#‹ mQ¡fS¡F kh‰w¥gL»wJ. m›thW kh‰w¥gLtjhš
cUthF« M‰wš mondhir‹ oiu gh°ng£ (ATP) v‹D« _y¡T¿š
Ãiz¥gh‰wyhf (Bond Energy)cUth¡f¥gL»wJ. mÂfM‰wš_y¡TWfshd
mondhir‹ oiu gh°ng£LfŸ, k‰W« mondhir‹ il gh°ng£ (ADP) M»aitfëš cŸs filãiy gh°ng£ bjhFÂahdJ Ãç¡f¥gL«nghJ M‰wš
btëæl¥gL»wJ. Ï›thW btë¥gL« M‰wyhdJ òÂa cæ® _y¡TWfŸ
(Biomolecules) cUth¡f¤Â‰Fk‰W«mitfë‹Áijé‰Fga‹gL¤j¥gL»wJ.
M¡ì#id RthÁ¡F« cæ®fëš Ï¤jF M¡ì#nd‰w¤jhš c©lhF«
gh°ng£il Ãiz¡»‹w éid mÂf é»j¤Âš eilbgWtjhš mitfshš,
»il¡»‹w éLé¡f¥g£l M‰wiy ATP v‹D« _y¡TWfshf kh‰wKo»wJ.
M¡ì#nd‰w¤Jl‹ Ïizªj gh°ng£ _y¡TWfë‹ Ãiz¥ò éidahdJ
bjhl®ªJbršfëšeilbgW«äfäfK¡»aéidahF«.ÏitfëšFiwghLfŸ
V‰g£lhšbršfŸc殦thœtbj‹gJÏayhjx‹wh»éL«.
8.1 M¡ì#nd‰wK«, xL¡fK« Ïizah»æU¤jš (Redox Couple)
x›bthU M¡ì#nd‰w éidæ‹ nghJ«Ïašghfnt xL¡f éidÍ«
xnu rka¤Âš ãfœ»‹wJ. mJ RU¡fkhf, M¡ì#nd‰w xL¡f« (redox) v‹W miH¡f¥gL»wJ. Ϫj xL¡fK« M¡ì#nd‰wK« bfh©l éidfŸ
vy¡£uh‹fë‹ Ïa¡f¤ij cŸsl¡»aJ. vy¡£uh‹fis¤ jUgit M¡ì#‹
xL¡» v‹W« vy¡£uh‹fis bg‰W¡ bfhŸgit M¡ì#‹ V‰¿ vdΫ
miH¡f¥gL»‹wd.vªjxUk©ly¤Âš (System)ÏUªJvy¡£uh‹fŸÏlkh‰w«
brŒa¥gL»‹wnjhm¥nghJmitM¡ì#nd‰wãiyiaÍ«,vªjxUk©lykhdJ
vy¡£uh‹fis¥bg‰W¡bfhŸS»‹wnjhmitxL¡fãiyiaÍ«mil»‹wd.
M¡ì#nd‰wxL¡féidahdJvëaKiwæšÑnHju¥g£LŸsJ(gl«8.1)
124
gl« 8.1 M¡ì#nd‰w xL¡f éid
vy¡£uh‹ tH§» + vy¡£uh‹ V‰Ã-e
Ïjid F¿¥ghf ÏU«Ã‹ M¡ì#nd‰w éidahš étç¡fyh«.bgu°
maåahdJ xU vy¡£uhidÏHªJ (M¡ì#nd‰w«milªJ) bg®ç¡maåahf
khW»‹wJ.
Ï›thW btëtU« vy¡£uh‹fŸ jå¤J RjªÂukhd ãiyæš ãiyahf
Ïšyhj fhuz¤Âdhš mit k‰bwhU _y¡TWfnshL j«ik Ïiz¤J¡
bfhŸ»‹wd. Ïjdhš x›bthU M¡ì#nd‰w éidæ‹ nghJ« xL¡f éidÍ«
bjhl®¢Áahf eilbgW»wJ. v¥bghGJ« ϤjF M¡ì#nd‰w xL¡f éidfŸ
mÂfM‰wiybtë¥gL¤JtjhfΫcŸsd.xUvy¡£uhidneuoahfxUéid¥
bghUëš ÏUªJ M¡ì#nd‰¿¡F kh‰w neçL« nghJ, clnd mitfŸ mÂf
M‰wYl‹bto¤J¢ÁjW»wJ. ÏjdhšbgU«ghyhdM‰wšÁj¿Åzh»‹wJ.
bghJthfnt iA£u#‹ maåæ‹ vy¡£uh‹fŸ M¡ì#ndhL ÏizÍ«nghJ
bto¡F«fyitcUth»‹wJ.MæD«cæçašk©ly¤Âš,ϪjM¡ì#nd‰w
xL¡féidfŸäfvëikahf,bt¥gãiykhwhJeilbgW»‹wJ. Vbd‹whš
iA£u#‹maåfiskh‰W«braš go¥goahfmitM¡ì#ndhL nrU«tiu
bkJthfeilbgW»‹wJ.Ïjdhšbtëél¥gL«M‰wšÁ¿amsthfÏU¡»wJ.
Ït‰iw¥Ão¤J¢nrfç¥gJ«äfvëjhdx‹wh»wJ.
8.1.1 M¡ì#nd‰w xL¡f M‰wš (Redox Potential) M¡ì#nd‰w¤Â‹nghJ«, xL¡f¤Â‹ nghJ« btë¥gL« M‰wyhdJ
éidbghU£fë‹ vy¡£uh‹fis¤ jutšy mšyJ V‰W¡ bfhŸS« j‹ikia
rh®ªjxUé»jkhF«.vy¡£uh‹fis¡ft®ªÂG¡F«M¡ì#nd‰¿æ‹j‹ikia
vy¡£uh‹ <®¥ò mšyJ xL¡f M¡ì#nd‰w M‰wš vd miH¡»wh®fŸ. cæ®
ntÂæaèš,M¡ì#D¡Fca®ªjxL¡fM¡ì#nd‰wM‰wšmšyJvy¡£uh‹
<®¥òcŸsJ (E0). MifahšjhœªjM‰wiy¡bfh©lvy¡£uh‹fis¤jutšy
iA£u#‹ _y¡TWfŸ »uk¥go tçirahf mik¡f¥g£LŸst‰¿‹ têahf
mD¥g¥gL»‹wJ. bghJthfxL¡fM¡ì#nd‰wM‰wšcŸsFG¡fis (E0), iA£u#‹ä‹Kidæ‹M‰wš,pHkÂ¥ò0Mf,ä‹dG¤j«0.0nthš£(volt) Mf
cŸsnghJx¥Ãl¥gL»‹wJ. Mæ‹cæçašk©ly§fëš,Ït‰iw (E0) pH 7
MfcŸsnghJ«iA£u#‹ä‹Kidæ‹ä‹mG¤j«0.42nthš£(volt) Mf cŸs
ãiyæš,M¡ì#nd‰wxL¡fM‰wyhdJmsél¥gL»wJ.cæçašk©ly§fëš
125
ϤjFM¡ì#nd‰wxL¡féidæš<LgL«behÂfŸM¡ì#nd‰wxL¡fbehÂ
(Oxidoreductase)v‹Wbgaçl¥g£LŸsJ.
Áyt‰¿‹M¡ì#nd‰wxL¡fM‰wšg£oayhf¤ju¥g£LŸsJ.
mik¥ò (system) E0 (nthš£)
H+/ H2
M¡ì#‹(O2)/Ú®(H2O)
ir£nlhFnuh« a Fe 3+ / Fe 2+
ir£nlhFnuh« b Fe 3+ / Fe 2+
ir£nlhFnuh« c Fe 3+ / Fe 2+
NAD + / NADH+H +
- 0.42
+ 0.82
+ 0.29
+ 0.08
+ 0.22
- 0.32
ne®F¿ kÂ¥ghdJ vªj xU nr®k« jhdhf M¡ì#nd‰w xL¡f
éidæ‹nghJ iA£u#‹ maånahL xL¡fkil»wnjh, mJ mªj¢ nr®k¤Â‹
xL¡fãiyM‰wiy¡F¿¡»wJ.v®ä‹F¿kÂ¥ghdJxUnr®k«éU¥g¤Jl‹
M¡ì#nd‰w«miltijF¿¥gjhF«. ÏU¥ÃD«v¥bghGJ«Â£lxL¡fãiy
M‰wyhdJtçir¥gL¤j¥gL«nghJxL¡féidæ‹mik¥ghfju¥gL»‹wJ.
8.2 vy¡£uh‹fë‹ Ïlkh‰w«(Electron Transport Chain) cnyhfkl§»aÃnsé‹ òuj«
Jiz beh Jiz behÂ
Ãnsé‹-H
Fe - Ãnsé‹
oiA£uhínd° òuj«
ir£nlhFnuh«fŸ
gl« 8.2 vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¢ r§»è
vy¡£uh‹Ïlkh‰w¢r§»è(gl«8.2)Ïštçirahfmik¡f¥g£lòuj§fŸ
cWÂahf Ãiz¡f¥g£L x›bthUÏurhad_y¡T¿èUªJ k‰bwhUÏuhrhad
_y¡TW¡FxUÏizvy¡£uh‹fŸbršY«têahfbrašgL»‹wJ.Ï¥òuj§fŸ
tçiræšKjèšcŸst‰iwélËd®cŸsitFiwªjmsÎxL¡fM‰wiy¥
bg‰WŸsd. vš¡£uh‹ r§»è¤ bjhlçš NADH+H+ k‰W« FADH2 fhuâfŸ
ÏWÂahf,vy¡£uh‹fis¥bgW«M¡ì#id¡bfh©LM¡ì#nd‰wkil»‹wd.
vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš vy¡£uh‹fis më¡F« _y¡TWfS«
vy¡£uh‹fisbgW«_y¡TWfS«Óuhfkh¿kh¿mik¡f¥g£L,brayh‰Wtj‰F
V‰wh‰nghšmikªJŸsJ.vy¡£uh‹Ïlkh‰wr§»è¤bjhlçš_‹Wbt›ntW
126
gFÂfëšM‰wyhdJbtëæl¥gL»‹wJ.Ϫjx›bthUgFÂæY«x›bthUmÂf
M‰wšbfh©lATP_y¡TWcUth¡f¥gL»‹wJ.ϪjvšyhéidfS«mÂf
M‰wiy¥Ão¤J¢nrä¡F«éidnahLik£nlhfh©oçahéšeilbgW»‹wJ.
8.2.1 ik£nlhfh©oçahé‹ gFÂ¥ bghU£fS« mt‰¿‹ F¿æl¥g£l behÂfS«
(Components of Mitochondria with Marker Enzymes)
ï°nlh bfä°oç vd¥gL« ÂR Ïurhad Ïaš KiwæY« mÂntf
Åœgoth¡»æ‹ _yK«, bgU«ghyhd ÂR¡fëš M¡ì#nd‰w« (Oxidation) eilbgW« Ïl« ik£nlhfh©oçah v‹gJ bjëthf¤ bjça tªJŸsJ. ÏJ
bršè‹ E©QW¥òfëš x‹whF«. Ïit j‹ mséY«, tot¤ÂY« gy
tiffëšntWgL»‹wd. ÚŸt£ltotnkhmšyJnfhstotnkhmšyJÏiH
ngh‹w mik¥ig¥ bg‰W 0.5-5 ik¡uh‹ Ús« cilajhfΫ 0.1-0.6µ FW¡fsÎ
bfh©ljhfΫ cŸsJ. M¡ì#nd‰w éidæ‹ nghJ btë¥gL« M‰wyhdJ
ATP v‹D« _y¡T¿š Ïurhad r¡Âahf kh‰w¥gL»‹wJ. Ï›éid ϧnf
ãfœtjhš ik£nlhfh©oçahit¢ bršè‹ M‰wš ika§fŸ v‹»‹wd®.
ÏjdhšxUbršèšcŸsik£nlhfh©oçahé‹v©â¡ifmt‰¿‹ts®Áij
kh‰w¤ij¥bghW¤Jmik»‹wJ.ik£nlhfh©oçahéškhÎ¥bghU£fŸ,bfhG¥ò
k‰W« mändh mäy§fshšMd òuj« Ït‰¿‹M¡ì#nd‰w¤jhš c©lhF«
XL¡f¥g£l _y¡TWfŸ fhz¥gL»‹wd. ik£nlhfh©oçahéš, tçirahf
cŸsòuj§fŸ»çahC¡»fshfbrašglmt‰iwRthr¢r§»èmšyJRthr¤
bjhl® v‹»‹wd®.ÏitfŸxL¡f¥gL»‹w rkkhd_y¡TWfisM¡ì#id
neh¡»¢brY¤Â,ÚiucUth¡ftšyitfshfÏU¡»‹wd.
vy¡£uh‹E©nzh¡»ædhšvL¡f¥g£lgl¤Âšik£nlhfh©oçahÏu£il
r›ÎfshšM¡f¥g£oU¥gij¡fhzKo»wJ.btë¢r›Îk‰W«c£òw¢r›Îfëš
bt›ntWF¿¥Ã£lbehÂfŸcŸsd. cŸr›ÎkoªJ, gyv©â¡iffŸcŸs
»ç°nlvD«jL¥òfisnk£ç¡°tiuÚskhf¡bfh©LŸsJ.cŸr›Înk£ç¡°
vd¥gL« Âut¤ij _o¡ bfh©LŸsJ. nkY« cŸ r›Î äfΫ nj®ªbjL¤j
_y¡TWfis CLWt¢ brŒÍ« j‹ikia¥ bg‰WŸsJ. cŸr›Î mt‰¿‹
mik¥ÃY«,braèY«äfΫÁ¡fyhdjhfcŸsJ.cŸr›Î¡F«btër›Î¡F«
Ïilna fhz¥gL« ÏilbtëahdJÏilpL r›Î Ïiltê vdmiH¡f¥gL«.
ÏJ nk£ç¡° cŸsl¡» cŸsJ.ik£nlhfh©oçahé‹ cŸnsna mj‰bf‹W
t£ltotkhdOM¡ìiunghãô¡ë¡mäy« (DNA) k‰W« iunghnrh«fŸ cŸsd.
Ïjdhš ik£nuhfh©oçaΡF njit¥gL« Áy òuj§fŸ, Ït‰¿š F¿æl¥g£L
ik£nlhfh©oçahnt m¥òuj§fis cUth¡»¡ bfhŸ»wJ. våD« Vida
òuj§fŸ bršè‹ c£fUédhš F¿æl¥g£L iunghnrh«fshš c©lh¡f¥g£L
ik£nlhfh©oçahΡFmD¥Ãit¡f¥gL»‹wJ.
ik£nlhfh©oçahé‹ cUt mik¥igÍ« bt›ntW K¡»akhd behÂfŸ
ÏU¡F« Ïl¤ijÍ« tiugl¤Â‹ (gl« 8.3) _y« fhzyh«. Ϫj behÂfŸ xU
F¿¥Ã£lÏl¤Âšfhz¥gLtjhš,ϪjbehÂfŸik£nlhfh©oçahitmt‰¿‹
c£gFÂfŸÃ‹d¥gL¤ÂÃç¡F«nghJF¿pLfshfbrašgL»‹wd.m¤jFgo¥Ã‹
_y«KGikahdcŸr›Î«,mšcŸs_y¡TWfS«vy¡£uh‹Ïlkh‰w¤Â‰F«,
M‰wiy¥bg‰W¢nrä¥gj‰F«,äfΫnjitv‹gJés§F»‹wJ.
127
ÏilbtëgFÂ
nk£ç¡ìš Á£ç¡ mäš RH‰Á¡F cçab e h  f Ÿ , i g U n t £ o i A £ n u h í d °k © l y « , b f h G ¥ ò m ä y § f i s M ¡ ì # n d ‰ w « b r Œ Í « m i k ¥ ò ,fhuâahf brašgL« behÂfŸ, nkY«,
Ë« (Heme) cUth¡F« behÂfŸ, ôçahit c U t h ¡ F « b e h  f Ÿ , F S l n k £ M ¡ [ h n y h m Á n l £ o u h ‹ ° m ä n d ° ,
+ +AT P, A D P, A M P, N A D N A D P k ‰ W «+ ++ ++gh°ng£, K , Mg , Ca M»ait cŸsd.
Á¿a _y¡TWfŸ flªJ bršy btë r›Î vëš mDk¡F« j‹ik bg‰wJ. nkY« nkhndh mÛ‹ M¡ì#nd‰w« behÂiaÍ«,
mÁ£ilš nfh-A cUth¡f beh M»ait Ïš cŸsd.c Ÿ r › é š v y ¡ £ u h ‹ Ï l k h ‰ w
r§»èÍ« r¡Ánd£ oiA£uhínd°,
ATP-ia c©lh¡F« beh k‰W« r›éš _y¡TWfis Ïl« é£L Ïl«
kh‰W« (Transport ) òuj§fS« cŸsd
»ç°nlr›Î
nk£ç¡°
btë r›ÎcŸ r›Î
gl« 8.3 ik£nlhfh©oçaé‹ mik¥ò
8.2.2. vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš m§f« t»¥git (Members of the electron transport chain)
xUfçkts®Áijkh‰wbghUSl‹NAD+v‹wJizbehÂ(ã¡nfhodikL
moid‹ il ãô¡ënahilL – B it£lä‹ ã¡nfhodikil bfh©lJ)
éid¥òçÍ« nghJ vy¡£uh‹ Ïlkh‰w bjhlu Jt¡f¥gL»wJ. ϧF Ïu©L
iA£u#‹mQ¡fŸmšyJÏu©Lvy¡£uh‹fŸk‰W«ÏUiA£u#‹maåfŸ
fçk ts®Áij kh‰w bghUëš ÏUªJ Ú¡f¥gL»wJ. vdnt ÏJ xU M¡ì#nd‰w
éidahF«.Ïš2iA£u#‹mQ(mšyJ2iA£u#‹maåÍ«,2vy¡£uh‹fS«)
fçkéidbghUëšÏUªJvL¤J¡bfhŸs¥gL»wJ. (fçkts®ÁijbghUŸfŸ
Á£ç¡ mäy RH‰ÁæèUªJ k‰W«, bfhG¥ò mäy§fë‹ M¡ì#nd‰w¤Âš
ÏUªJ»il¡»wJ(égu«ÑnHju¥g£LŸsJ).ϪjéidvëaKiwæšM v‹gJ
bghJthfvšyhfçkéidbghU£fis¡F¿¡F«tifæšju¥g£LŸsJ.
fyitfis cŸsl¡»a gFÂ I (Complex I)
NADHoiAnuhínd°v‹gJNADH Jiz behÂahd Q çl¡nl°v‹W«
miH¡f¥gL»wJ.Ïitik£nlhfh©oçahé‹cŸr›éšÏU¡»‹wJ.ÏšcŸs
ÏU«òmQthdJËik¢ (Heme) rhuhj òuj§fis¡bfh©LŸsJ.ÏšcŸs
oiAnuhínd° beh M¡ì#ndhL éidòçtšiy. khwhf vy¡£uh‹fis
jh§F« òuj§fshdit, Ïiléid¥ bghU£fS¡F« mL¤j m§f¤ÂdU¡F«
eLnt Ϫj¤ bjhlçš Ïl« bgW»‹wd. Ϫj behÂfë‹ xU gF òujkhfΫ
128
k‰bwhU gF òujkšyhj xU ÏizbehÂahfΫ (coenzyme) bfh©LŸsJ.
NAD+ « mšyJ NADP+ÏizbehÂfŸKjšãiyæšiA£u#‹fisjh§Ftj‰F
cgnahf¥gL¤j¥gL»‹wd.
fyitfis cŸsl¡»a gFÂ II (Complex II)
Ïiz beh Q (Q v‹gJFændh‹)mšyJir£nlhFnuh« C çl¡nl°v‹gJ
xUôÃFændh‹tifia¢rh®ªjJ. ÏJcŸr›éšòuj§fnshLÏizªnjh
mšyJ jå¤njh fhz¥gL»wJ. Ïizbeh Q cnyhfKila ~¥nsé‹
òuj§fS¡F«, ir£nlh Fnuh«fS¡F« Ïilna mikªJŸsJ. Ïizbeh Q
ÏU¡F«Ïl¤Âš,iA£u#‹maåahdJbjhl®igé£LÚ®k¤Â‰FbršY«nghJ
vby¡£uh‹fisir£nlhFnuhK¡Fmë¡»‹wJ.
fyitfis cŸsl¡»a gFÂ III (Complex III)
ir£nlhFnuh« C M¡ìnl° : ir£nlhFnuh«fŸ cUt mik¥Ãš
iknahFnshòë‹ mšyJ ËnkhFnshÃid x¤JŸsd. Ïš äf K¡»akhd
g©ghf Tw nt©LbkåšË« cUtik¥Ãš cŸs ÏU«ò maåahdJ Kjèš
bg®ç¡(ne®ä‹V‰w«+3)maåahfcŸsJ.vy¡£uh‹fisV‰W¡bfh©Lbgu°
(ne®ä‹V‰w«+2)maåahfkhW»‹wJ.ir£nlhFnuh«_y¡TWfŸvy¡£uh‹fis
k£L« iA£u#åš ÏUªJ V‰W¡bfhŸ»‹wd. ir£nlhFnuh«fëš gyju¥g£l
tiffŸ cŸsd. mitfŸ vy¡£uh‹fis bt›ntW M‰wš ãiyfëš Á¿nj
ntWgL»‹wtifæšãiyãW¤J«j‹ikbfh©litfshfcŸsd.vy¡£uh‹fŸ
xU ir£nlhFnuhäèUªJ k‰bwhU ir£nlhFnuhä‰F bršY«nghJ M‰wiy
ÏH¡»‹wJ. bjhlç‹filÁæšcŸsir£nlhFnuh« a3Ïu©Lvy¡£uh‹fis
M¡ì#‹ _y¡TW¡F jU»‹wJ. Ϫj ir£nlhFnuh«fë‹ òuj§fëš xU
Jiz¥gFÂcŸnscŸsl§»acnyhfmQit¡bfh©LŸsJ.Ϫjòuj§fŸ
cnyhfmaåfëšfhz¥gL« vy¡£uh‹fisV‰W¡bfh©L, ËéLé¡»‹w
j‹ikiavL¤Jj‹df¥gL¤Â¡bfhŸ»wJ.
fyitfis cŸsl¡»a gFÂ IV (Complex IV)
ATP cUth¡f beh ( ATPÁªjnl°)mšyJF0 F1 JfŸfŸ. Ïit F0 k‰W«
F1 v‹D« ÏUgFÂfis¡ bfh©LŸsJ. (F v‹gJ Factor mšyJ fhuâia
F¿¡»‹wJ). F1 JfshdJ cŸ r›éèUªJ nkh£ç¡ì‹ cŸns Ú£o¡
bfh©LŸsJ. F0JfshdJcŸr›éDŸCLWéòijªJfhz¥gL»wJ. Ú£o¡
bfh©oU¡F«F1 JfshdJ M‰wiy ATPÍl‹Ïiz¥gj‰Fm¤ÂahtÁakh»wJ.
äf ftdkhf Ϫj¤ Jfis cŸ r›éèUªJ Ú¡F«nghJ (gçnrhjidæ‹ nghJ)
vy¡£uh‹Ïlkh‰w¤bjhl®m¥gonaÏUªjhY«,ATP cUthtJ jL¡f¥gL»wJ.
8.2.3 vy¡£uh‹ Ïlkh‰w éidfŸ (Reactions for electron transport)
vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš, vy¡£uh‹fis V‰W¡bfhŸgitfshf
brašgLgit FMN (~¥nsé‹ nkhndh ãô¡ënahilL), ôÃFændh‹ (Ïiz
beh Q)k‰W«beU¡fkhdg©òx¤jir£nlhFnuh«fë‹FG¡fshF«.gl«8.4
ϚϪj¥òuj§fë‹mik¥òju¥g£LŸsJ.
129
gl«8.4 vëikah¡f¥g£l vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhl®
vy¡£uh‹Ïlkh‰w¤bjhlçšgh°ng£Ãiz¥òfSl‹ToaM¡ì#nd‰w«
eilbgW«nghJvy¡£uh‹fis¡ bfhL¥gitfshf
NADH+H+
FADH2
ngh‹w_y¡TWfŸcŸsJ.mt‰nwhLÏizªJM¡ì#nd‰wxL¡féidfshf
Ñœ¡fhQ«éidfis¡F¿¥Ãlyh«.
ϪjÏiz¡f¥g£léidfŸM‰wiybtëéL»‹wJ.
xU nkhè‹ msΟs NADH+H+ MdJ 52 »nyh fnyhç M‰wiy¤
jU»‹wJ. vy¡£uh‹Ïlkh‰w« NADH+H+ ÏèUªJM¡ì#D¡FbršY«tiu
3 ATP _y¡TWfŸ 3 ntWg£l Ïl§fëš cUth»‹wJ. xU nkhè‹msΟs
FADH2 MdJ36»nyhfnyhçM‰wiy¤jU»‹wJ.FADH2éèUªJM¡ì#D¡F
Ïlkh‰w«bt›ntWÏl§fëš2 ATP_y¡TWcUth»‹wJ.M‰wiy¥Ão¥gjhš
ATP¡fŸcUthF«Ïl§fŸÑnHju¥g£LŸsgl«8.5šés¡f¥g£LŸsJ.
gl« 8.5 vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš òuj§fë‹ xU§fikÎ
vy¡£uh‹fŸ Ïlkh‰w¤ bjhlçš fyitfŸ I, III k‰W« IV têahf
vy¡£uh‹fŸbršY«nghJik£nlhfh©oçahé‹nk£ç¡ìšÏUªJH+ maåfŸ
r›Îfë‹Ïilbtë¥gF¡F¤ (Intermembrane space) jŸs¥gL»wJ. Ï›thW
maåfŸ brçth¡f¥g£L ònuh£lh‹fshf jŸs¥gLtJ cŸ r›é‹ òuj¤Âš
130
eilbgW«nghJ,mondhir‹£iugh°ng£Áªjnl° (ATP Áªjnl°mšyJ ATPase) vD« behÂahdJ btëél¥gL« M‰wèdhš ö©l¥g£L ADP æèUªJ ATPI
cUth¡F»‹wJ. filÁahfvy¡£uh‹fisM¡ì#‹_y¡TWV‰W¡bfh©L,
ÚuhfxL¡fkil»wJ.våD«btë¥gL«M‰wšmid¤J«,òÂaM‰wšãiwªj
gh°ng£ Ãiz¥òfshf kh‰w¥gLtJÏšiy. btëæl¥gL«M‰wè‹ xU gFÂ
bt¥gkhfΫbtëæl¥gL»wJ.bt¥gÏu¤jÃuhâfëšÏªjbt¥gkhdJclè‹
bt¥gãiyÓuhfit¤J¡bfhŸscjλwJ.vy¡£uh‹Ïlkh‰w¤bjhl®éidæš
eilbgW«Rthr¤Â‰F¤ njitahdmsÎADPÏU¡f nt©L«v‹wf£L¥ghL
cŸsJ. Vbdåš ADPahdJmondhir‹oiugh°ng£Áªjnl°beh¡F(ATP Synthatase) njit¥gL»‹wéid¥bghUshF«.
8.2.4 vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlç‹ jL¥gh‹fŸ (Inhibitors of Electron Transport Chain)
jL¥gh‹fiscgnah»¥gj‹_y«vy¡£uh‹Ïlkh‰w¤bjhliu¥g‰¿nkY«
gyc©ikfism¿aKo»wJ.mitÑœ¡f©lthWtif¥gL¤j¥gL»‹wd.
1. Rthr bjhliu jL¡F« jL¥gh‹fŸ (Inhibitors of respiratory chain)
Rthr¤ bjhliu jL¡ftšy jL¥gh‹fS¡F cjhuzkhf gh®Ã£Lnu£
tifæšmnkhgh®Ãlhš(Amobarbital), gaçÁo‹ (Piericidine)A k‰W« M‹oikÁ‹
A ngh‹w M‹oigaho¡FfŸ, k‰W« Û‹fëš fhz¥gL« bu£ondh‹ v‹w
e¢R ngh‹witfis¡ Twyh«. fh®g‹ nkhdh¡i[L k‰W« iraid£LfŸ,
ir£nlhFnuh«M¡ìnli[jL¥gj‹_y«vy¡£uh‹fŸM¡ì#D¡FÏlkh‰w«
brŒtJ jL¡f¥gL»wJ. Ïjdhš Ϫj ghijæš vy¡£uh‹ nkY« brštij
jil brŒtj‹ _y« Ïitfshš ATP cUth¡f¤ij jL¤J cæU¡F Mg¤ij
éisé¡»‹wd.
2. M¡ì#nd‰w¤Jl‹ Toa gh°ng£ Ãiz¥ò cUth¡f¤ij¤ jL¡F«
jL¥gh‹fŸ (Inhibitors of Oxidative phosphorylation) xènfhikÁ‹ (Oligomycin) k‰W« m£bu¡onyhir£L« (atrctyloside) M¡ì#nd‰w¤Jl‹Toagh°ng£Ãiz¥òfisjL¡F«jL¥gh‹fŸMF«.
3. gh°ng£ Ãiz¥Ãid ãfHélhkš jL¡F« jL¥gh‹fŸ (Uncouplers) vd
Ãç¡f¥gL»wJ.
Ãiz¥igjL¡F«jL¥gh‹fŸr›éšjh§fnsfiuªJiA£u#‹maåia
CLWt¢ brŒtjhfΫmšyJ Iandhngh® v‹git vy¡£uh‹fis V‰W, maå
brçit jL¥gitfshf ÏU¡»‹wd.
Ãiz¤jL¥gh‹fŸM¡ì#nd‰w¤Jl‹Toagh°ng£Ãiz¥igjL¤J,
iA£u#‹ maåæ‹ br¿it gut¢ brŒjš _y« ÏšyhJ brŒJéL»‹wJ.
K¡»akhfvy¡£uh‹Ïlkh‰wbjhlçš,mondhir‹£iugh°ng£cUth¡f¤ij
jL¤J ãW¤J»wJ. Ãiz jL¥gh‹fS¡F rh‹whf 2, 4 il ie£nuhÃdhš,
ilie£nuh»çrhš,bg‹lhFnshnuhÕdhšM»at‰iw¡Twyh«.
131
mandhngh® v‹gitfŸ vy¡£uh‹fis V‰¿¡ bfhŸtnjhL, bfhG¥Ãš
fiuÍ«j‹ikiabg‰WÏU¥gjhšF¿¥Ã£lmaåiar›é‹ClhfvL¤J¢bršy
Ko»wJ. ÏitÃizjL¥gh‹fël«ÏUªJäf¢Á¿amséšntWgL»‹wd.
Vbdåš Ãiz jL¥gh‹fŸ iA£u#‹ ngh‹w maåia k£LäšyhJ k‰w Áy
ne® ä‹nd‰w« bg‰wmaåfisÍ« r›é‹ClhfÏlkh‰wkila¢ brŒ»‹wd.
thènahikÁ‹ bfhG¥ò¡ fyitfëš fiuªJ bg£lhÁa« maåia vëš
r›é‹_y«CLWt¢brŒ»wJ.maå¢brçitFiw¡F«mandhngh®fS¡F
»uhäÁo‹cjhuzkhF«.ÏitiA£u#‹,bgh£lhÁa«k‰W«nrhoa«maåfis
CLWé¢bršy¤ö©Ltj‹_y«M¡ì#nd‰w¤Jl‹Toagh°ng£Ãiz¥ò
cUthtij¤jilbrŒ»wJ.
8.3 M¡ì#nd‰w¤Jl‹ Toa gh°ng£ Ãiz¥ò cUthFjš(Oxidative phosphorylation)
iA£u#‹ mšyJ mt‰¿‹ vy¡£uh‹fŸ, vy¡£uh‹ Ïlkh‰w« bjhlç‹
têahf¢ bršY« nghJ bjhl®ªJ xG¡fM¡ì#nd‰w xL¡féidÏizahf
fhz¥gL»‹wJ. Ϫj vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš EiHÍ« vy¡£uh‹fS¡F
mÂfM‰wYl‹fhz¥gL»wJ.Ϫjvy¡£uh‹fŸbjhlçšcŸsvy¡£uh‹fis
M¡ì#nd‰¿fël«jh©o¢bršY«nghJ,j‹M‰wiyäfmÂfkhfÏH¡»‹wd.
Ϫj M‰wyhdJ ònuh£lh‹fis ik£nlhfh‹£çahé‹ cŸ r›é‹ Ïilna
éirÍl‹brY¤jcjλwJ. ϤjFvy¡£uh‹X£lkhdJ,vy¡£uh‹Ïlkh‰w¤
bjhlçšbghJthfmondhir‹£iugh°ng£Áªjnl°behÂahšmondhir‹il
gh°ng£Lfis,gh°ng£Ll‹Ãiz¤jhšk£LnkeilbgW»wJ.mÂfM‰wYila
vy¡£uh‹fŸmondhir‹£iugh°ng£cUthféšiyv‹whšvy¡£uh‹bjhlçš
Ïlkh‰w«brŒa¥gLtJÏšiy.ÏjdhšM‰wšÅzh¡f¥gLtJj鮡f¥gL»wJ.
mondhir‹ il gh°ng£LfŸ, mondhir‹ £iugh°ng£Lfshf kh‰w¥gLtJ
M¡ì#nd‰w éidnahL vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš Ïl« bgWtjhš
M¡ì#nd‰w¤Jl‹ Toa gh°ng£ Ãiz¥ò cUthFjš v‹wiH¡»wh®fŸ.
vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš M¡ì#nd‰w« mondhir‹ ilgh°ng£ k‰W«
gh°ng£maåfë‹ÏU¥ig¥bghU¤JÏU¥gjhšÏjidvy¡£uh‹fisV‰W¡
bfhŸgitfë‹Rthr¡f£L¥ghLv‹WmiH¡f¥gL»wJ(Accpetor Control).
8.3.1 bfä M°kho¡ bfhŸif (Chemiosmotic theory)
Õ£l® ä£brš (Peter Mitchell) v‹gt® 1978« M©L nehgš gçÁid Ϫj
bfäM°kho¡ bfhŸiffhf bg‰wh®. ä£brè‹bfäM°kho¡ bfhŸifahdJ
Rthr¤bjhlç‹m§ff¥bghU£fŸM¡ì#nd‰w«miltjhšmitiA£u#‹
maåfis cUth¡» mt‰iw c£r›é‹ Cnl éiuthf btëna‰W»wJ
v‹WTWtjhfmikªJŸsJ. ÓuhfmikahjiA£u#‹maåæ‹g§ÑL,ä‹
ntÂãiyah‰wš (Electro Chemical Potential) é¤Âahr¤ij cUth¡Ftjhš
xU cªJ»‹w M‰wš (Potential Energy– ãiyah‰wš) cUthF»‹wJ. Ïit
ònuh£lh‹fshš cUth¡f¥g£l xU nt maåæ‹ ml®Î ntWg£l ãiyfis
r›é‹ Cnl V‰gL¤J«nghJ mäy/fhu ntWghLfis cUth¡» (pH) k‰W«
ä‹Rikna¿aJfŸfë‹ (maåfë‹)ml®Î ntWg£l ãiyÍ«cUthF»‹wJ.
132
ik£nlhfh©oçahé‹ cŸ r›thdJ ònuh£lh‹fŸ bršy mDkÂ¥gJ Ïšiy.
Ïjdhšònuh£lh‹fŸnk£ç¡°fS¡FkWgoÍ«cŸr›éšmikªJŸsÁw¥ghd
têahfXL»‹wJ. Ϫj¢Áw¥ghdtêæšmondhir‹£iu gh°ng£cUth¡f
beh cŸsJ. Ϫj¥ ònuh£lh‹fŸ mÂf M‰wš ãiyæš ÏUªJ jhœªj ãiy
M‰wY¡F¢ bršY«nghJ M‰wyhdJ bt›ntW maå¢ br¿Î (H+) ãiyfëš
(Gradient) btëæl¥gLtjhš (Proton Motive force ònuh£lh‹fshš ö©l¥g£l
éir=Chemo Osmotic free energy)mondhir‹£iugh°ng£cUth¡fbehÂahš
mondhir‹£iugh°ng£cUth»‹wJ.
Ϫj¡bfäM°kho¡khÂç,r›é‹CnlV‰gL«ä‹ntÂãiyah‰wyhdJ,
r›éš mikªJŸs mondhir‹ £iu gh°ng£ cUth¡f behÂahš
ADPÍl‹ Ïiz¡f¥g£L ATP Mf kh‰w¥gLtij és¡F»wJ. ònuh£lh‹fŸ
ik£nlhfh©oçahé‹ cŸ r›éš _‹W vy¡£uh‹fis Ïlkh‰w« brŒÍ«
fyitfshšcªÂbtëna‰w¥gL»wJ.mit_‹W«bt›ntWF¿¥Ã£lÏl§fëš
vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš Ïl«bg‰¿U¡»‹wd. Ï›thW vy¡£uh‹fŸ
Ïlkh‰w¤ bjhlçš nghJkhd M‰wiy, _‹W Ïl§fëš ònuh£lh‹fis cŸ
r›é‹CnlbrY¤Jtj‹_y«ATP cUth¡f¥gL»‹wJ.
8.3.2 mondhir‹ £iu gh°ng£il cUth¡F« behÂæ‹ (ATPase) gFÂfsh»a
F0-F1 fë‹ g§F (Role of F0–F1 ATPase)
ATP cUth¡f beh (ATP Synthetase) mšyJ F0–F1 ATPase v‹D«
behÂahdJ, F0 k‰W« F1 (F v‹gJ fhuâ) v‹D« ÏU bgU« gFÂfis¡
bfh©LŸsJ. gFÂæšIªJghèbg¥ilfis (a3, b3, g, d, e) bfh©LŸsJ. F1
gFÂahdJ fjÎfëš fhz¥gL« Fäœ ngh‹w if¥Ãoia ngh‹W cŸ r›éš
ÏUªJkh£ç¡ìšÚ©Lfhz¥gL»wJ.ÏJcŸr›éšòijªJŸsF0gFÂnahL
j©Lngh‹wmik¥ÃdhšÏiz¡f¥g£LŸsJ.F0thdJxUK¡»akhdm§fkhf
r›é‹òuj¤Âšfhz¥gL»wJ.ik£nlhfh©oçahé‹cŸr›éš(cŸbtëahf
cUth¡f¥gL«nfhs§fëš)ÏUªJF1 gFÂia¡ftdkhf¥Ãç¤JvL¡F«nghJ
Rthr¤bjhl®òila k‰w òuj§fŸm¥gonaKGikbflhjthWcŸsd. Mdhš
mt‰¿šF1 Fäœngh‹wgFÂk£L«Ïšyhjijä‹mQE©nzh¡»ahšcWÂ
brŒa¥g£l Ë gh®¡F«nghJ mitfshš ATP _y¡TWfis cUth¡f KotJ
Ïšiy. kWgoÍ« F1 gFÂiaϪj¡FiwcŸscŸr›éidòJ¥Ã¡F«goahf¢
nr®¤JéL«nghJmitfshšvy¡£uh‹Ïlkh‰w¤Â‹nghJATP fis cUth¡f
Ko»wJ. Ïit F0 k‰W« F1 gFÂfŸ v›tsÎE©âaKiwæš ATP cUth¡f
behÂæšfyitfshfRthÁ¤Â‰Fçadthfmik¡f¥g£LŸsJbjçatU»‹wJ.
F0 gFÂfnshL Toa Á¡fyhd mik¥ò v›thW cUt mik¥ig kh‰W« Âw‹
bg‰WŸsJ v‹gij ÑnH fhzyh« v‹gij,
1. Ïnyrhd »s®Î ika (Active site) mik¥ghdJ ADPk‰W«fåkgh°ng£ (Pi) cl‹ÏnyrhfÏiz»wJ.
2. xU ÏW¡fkhd mik¥ghf khW«nghJ »s®Î ika¤Âš maåfŸ Ãiz¥ò
ÏU¡fkhtjhš ATP cUth»‹wJ.
133
3. Ë Âwªj mik¥ghf khW«nghJ ATPbtëél¥gL»‹wJ.
ònuh£lh‹fŸmÂfM‰wšcŸsãiyæšÏUªJefU«nghJbtëél¥gL«
M‰wyhdJ ATPia cUth¡f njitahd behÂæid cgnah»¤J ATP cUth¡f¥gL»wJ.
8.4 mÂf M‰wš cŸs nr®k§fŸ (High Energy Compounds)
ATP xU mÂf M‰wš bfh©l nr®k« MF«. Ïij¤ jéu ADP, 1,3il
gh°ngh»ërnu£, gh°ngh <dhš igUnt£ k‰W« gh°ngh »çah£o‹ ngh‹wit
k‰wmÂfM‰wšcilanr®k§fŸMF«.
Ïitngh‹wmÂfM‰wšbfh©lnr®k§fëšcŸsgh°ng£bjhFÂV‰w«
milªJnr®k§fŸmÂfM‰wšbfh©lgh°ng£Ãiz¥òfis¥bg‰nwh(mšyJ)
bgwhknyhÏU¡fyh«. nkY«gh°ng£bjhFÂV‰w«milªjãiyia¡fh£oY«
mit ÏšyhjnghJ nr®k« mÂf M‰wš bg‰wjhfΫ ÏU¡fyh«.
mÂf M‰wš bfh©l nr®k§fë‹ nrä¥ò ãiy
mÂf M‰wiy nrä¤J it¡f cjΫ ϤjF nr®k§fŸ gh°nghb#‹fŸ
MF«.Ïj‰Frh‹whfKJbfY«òcŸsÃuhâfë‹jirfëšfhz¥gL«gh°ngh
»çah£o‹vdTwyh«.Ït‰¿‹éidfŸÏUtê(ÛŸKiwæš)brašghLfis¡
bfh©LŸsJ. Ïit ATP njit¥gL«nghJ mt‰iw cUth¡fΫ, v¥nghJ ATP äFªJŸsnjh m¥nghJ mit »çahoDl‹ éidòçªJ gh°ngh »çah£oid
cUth¡F»wJ.
8.4.1 1,3 ilgh°ngh»ërnu£
xU gh°ng£ bjhFÂ bfh©l Ãiz¥ghdJ Úuh‰ gF¡f¥gL«nghJ mit
xU mäy¤ijÍ« k‰W« gh°ng£ maåiaÍ«,M‰wiyÍ« btëéL»wJ. Ϫj
M‰wiy btëéL« Kjš éidahdJ k‰W« xU M‰wiy nrä¡F« bt¥g«
bfhŸéidÍl‹ Ïiz¡f¥g£L ATP ϧF cUth»‹wJ. ϧF M‰wš
äFªj gh°ng£ bjhFÂahdJ neuoahf ADP¡F Ïlkh‰w« brŒa¥gLtjhš
ATP cUth»‹wJ. Ϫj éid gh°ngh »ërnu£ifnd° v‹D« behÂahdJ
éidntfkh‰¿ahf¢ brašgLtjhš eilbgW»wJ. xU FS¡nfh° _y¡T¿š
ÏUªJ Ïu©L »ëruhšoiAL-3-gh°ng£»il¡»‹wd. Ïjdhš ÏU ATP _y¡TWfŸxUFS¡nfhìšÏUªJϪjéidæ‹nghJc©lh»‹wd.
gh°ngh<dhš igUnt£o‹ g§F (Role of Phosphoenol pyruvate)
FS¡nfh° yh¡o¡ mäykhf Áij¡f¥gL«nghJ cUthF« gh°ngh<dhš
igUnt£, j‹ål« cŸs gh°ng£ bjhFÂia ADP ¡F¤ jU»‹wJ. Ϫj
134
éid igUnt£ ifnd° v‹D« beh éidntf kh‰¿ahf¢ brašgLtjhš
ãfœ»‹wJ. Ïš cŸs gh°ng£ behÂahdJ Úuh‰ gF¡f¥gL«bghGJ, mit
xUmäy«,gh°ng£maåk‰W«M‰wiybtëéL»wJ. ϪjKjšéidæ‹
_y« btëæl¥gL« M‰wš, mL¤j M‰wiy¢ nrä¡F« bt¥g« bfhŸéid¡F
kh‰w¥g£L ATP cUth¡f¥gL»‹wJ. gh°ng£ bjhFÂahdJ mÂf M‰wš
bfh©l <dhš cUtik¥Ãš (Enol Form) k£L« ÏU¡f KoÍ«. Ïjdhš
gh°ng£ bjhFÂahdJ gh°ngh <dhš igUnt£oš ÏUªJ mf‰w¥gL«nghJ
ãiyahd, Fiwªj M‰wš cŸs Ñ£nlh ãiy¡F kh‰w¥gL«nghJ mÂf M‰wš
btëæl¥gL»wJ. igUnt£ ifnd° behÂahdJ Ï›éidæèUªJ ATP cUthF«éidia¡f£L¥gL¤J»wJ.
igUnt£
igUnt£ifnd°
<dhšigUnt£
jhdhfnt
Ϫj éidahdJ Ïu©L ãiyfëš eilbgW»wJ. Kjèš Ïndhny£
totKila igUnt£ c©lh»‹wJ. mj‹Ã‹ gh°ng£ bjhFÂahdJ ADP¡F
ju¥gLtJÏu©lhtjhfãfœ»‹wJ.ϪjÑ£nlhigUé¡mäykhdJ,M¡ì#‹
Ïšyhjãiyæšyh¡o¡mäykhfxL¡fkil»wJ.Ï›éidfëšik£nlhfh‹çah
<LgL¤j¥gLtJÏšiy.xUFS¡nfh°ÏU»ëruhšoiALgh°ng£_y¡TW
jUtj‹_y«ÏUmÂfM‰wšä¡fATP¡fŸigUnt£ifnd°v‹wbehÂ_y«
xUFS¡nfh°_y¡T¿èUªJ»il¡»‹wJ.
gh°ngh »çah£o‹
gh°ngh»çah£o‹
»çah£o‹ifnd°
»çah£o‹
gh°ngh»çah£o‹ xU gh°ngh#‹ MF«. ÏJ ADP Íl‹ éidòçªJ
»çah£o‹k‰W«ATPiacUth¡F»‹wJ.»çah£o‹ifnd°v‹wbehÂÏš
<LgL»‹wJ.ϤjFM‰wè‹Ïlkh‰w¤ÂdhšjirfŸRU§F«nghJnjitahd
M‰wiy¤juKo»wJ.
8.4.2 mÂf M‰wš bfh©l xU nr®k« ATP
kåj clèš mÂf mséš všyh Ïl§fëY« ÏU¡»‹w, mÂf M‰wš
bfh©l nr®k« ATP MF«. mondhir‹ £iu gh°ng£ (ATP) v‹wiH¡f¥gL«,
Ï¢nr®k«njit¥gL«nghJbrytê¡F«tifæšM‰wiy,gh°ng£Ãiz¥òfis
Úuh‰gF¡F«nghJbtëæl¥gL»wJ.ϪjM‰wšä¡fÃiz¥òfŸv¥nghJ«"~"v‹wmilahs«_y«~Pv‹W,mÂfM‰wiyÚuh‰gF¡F«nghJjutšygh°ng£
bjhFÂia¡F¿¥gjhfcŸsJ. filÁgh°ng£bjhFÂiak‰bwhUnr®k¤Â‰F
135
ju¥gLtijgh°ng£V‰w«(Phosphorylation) vdΫ, Ïjdhš ADP,gh°ng£V‰w«
milªjòÂanr®k«k‰W«M‰wšngh‹wit»il¡»‹wd.
Mfnt gh°ng£ bjhFÂ Fiw¡F« éidahd ATP–ADP+Pi+M‰wš
– v‹gJ M‰wyhdJ bgU«ghY« j‹å¢irahf eilbgW« éidfnshL
Ïiz¡f¥gLtšiy. bghJthf ATP k‰bwhU éidnahL Ïiz¡f¥gL«nghJ
Ïiz¤jš v‹D«éid, mjhtJ Ïu©LéidfŸ xnu neu¤Âš xU Ïl¤Âš
xnu beh fyitia ga‹gL¤J«go mikªJŸsJ. gh°ng£ bjhF ATPæš
ÏUªJ btëæl¥gL«nghJ M‰wš btëah»wJ. Ïj‰F bt¥g cäœéid
(Exothermic) vd¥bga®. ÏJ bt¥g« bfhŸéid (Endothermic) nahL
Ïiz¡f¥gLtjhšÑœf©léidfŸeilbgwVJth»‹wJ.
Ïurhad éid (Chemical Reaction)
ATP M‰wyhdJ bršiy cUth¡F« bgça _y¡TWfis bjhF¡f
ga‹gL¤j¥gL»wJ.
Ïlkh‰w ntiy (Transportation)
ATPæšÏUªJbtë¥gL«M‰wš_y¡TWfisr›é‹CnléirÍl‹
brY¤jga‹gL¤j¥gL»wJ.
ÏaªÂukakhd ntiy (Mechanical Work)
ATPædhš»il¡F«M‰wšclè‹jirfŸRU§»éçacjλwJ.
Áyrka§fëšgh°ng£bjhFÂahdJxUV‰W¡bfhŸS«_y¡TWfS¡F
kh‰w¥gL»wJ. m¤jF bjhFÂ kh‰w¤jhš tU«M‰wš, ÁymÂfM‰wšcŸs
nr®k§fnshL ÏizªJ fhz¥gL»wJ. Ïjdhš ATP v‹gJ rhjhuzkhf ntÂ
M‰wiyÏlkh‰wcjΫthfdkhfbrašgL»wJ.
8.4.2.1 ATP æ‹ cUtik¥ò
mondhir‹£iugh°ng£o‹RU¡fnk ATPMF«. ÏJxUmondhir‹
v‹D« ãô¡ënahir£, iungh° k‰W« _‹W gh°ng£fis thš ngh‹W Ú©l
mik¥ghf¥bg‰wT£L¢nr®k«MF«.
136
mÂfM‰wšbfh©lÃiz¥òfŸ'~'F¿_y«F¿¥Ãl¥gL»wJ.KjyhtJ
gh°ng£L¡F«Ïu©lhtJgh°ng£L¡F«ÏilnacŸsÃiz¥ò«mÂfM‰wš
bfh©lÃiz¥ghF«.
8.4.2.2 ATPia Úuh‰ gF¡F«nghJ btë¥gL« M‰wš
ATP + H2O ADP + Pi + M‰wš btëpL
DGo = -7,300 fnyhç/nkhš=-7.3 ».fnyhç/nkhš = -30.5 ».#&š/nkhš(DGo, 37oC šmsél¥gL«nghJ)
ATPmÂfM‰wšbfh©lnr®k«.ϪjmÂfM‰wšv‹gJϪj_y¡T¿‹
bkh¤jM‰wiy F¿¥gJ Ïšiy. ÏJ Úuh‰gF¡f¥gL«nghJ btë¥gL«M‰wiy
k£L«F¿¡»‹wJ.
Ï›thW ATPahdJ Úuh‰gF¥ò éid¡F c£gl ΔG mÂf v®F¿
kÂ¥ig¥ (-ve) bg‰WŸsJ. mjhtJ Úuh‰gF¤jš éid¡F c£gL«nghJ mÂf
M‰wš btëæl¥gL»wJ. cæ® ntÂæaèš mÂf M‰wš ãiyahdJ ATPahš
tiuaW¡f¥gL»wJ. xU nt¢ nr®k¤ij Úuh‰gF¡f¥gL«nghJ btë¥gL«
M‰wiy, ATP ia Úuh‰gF¡F«nghJ »il¡F« M‰wY¡F rkkhfnth mšyJ
mÂfkhfnthÏUªjhšm¢nr®k«ca®M‰wš bfh©l nr®kkhf¡ fUj¥gL»wJ.
mnjnghš Úuh‰gF¥Ãš btë¥gL« M‰wš ATPæš »il¡F« M‰wiyél
Fiwthf ÏUªjhš mJ ca® M‰wš nr®kkkhf fUj¥gLtšiy. ATPæ‹
mik¥ig ftå¡F« nghJ Ïu©L cauh‰wš bfh©l gh°ng£ Ãiz¥òfŸ
(AMP~P~P) cŸsd. ATP ia Úuh‰gF¡F«nghJ btë¥gL« M‰wš ∆G æ‹
kÂ¥ghdJ, mäy fhu ãiy (pH), ÏU ne®ä‹ Rik bfh©l cnyhf maåæ‹
ml®¤Â, maåfë‹ ãfu ä‹Rik ATP _y¡TWfis ga‹gL¤J« Âw‹
Ïitfshš ntWgL»wJ. nkY«mUnfcŸsNHiy¥bghW¤J«mikªJŸsJ.
xU ATP_y¡T¿èUªJ7.3»nyhfnyhç/nkhš(EATP)btë¥gLtj‰FATP, ADP
k‰W«gh°ng£ngh‹witrkkhdml®¤ÂiabfhL¡fnjit¥gL»wJ.bršfëš ATP æ‹ ml®thdJ ADPia él 5èUªJ 10 kl§F mÂfkhf¡ fhz¥gL»wJ.
ATPia Úuh‰gF¡F«nghJ btë¥gL« mf M‰wyhdJ 12 »nyh fnyhç/nkhš
MfÏU¡»wJ. Ïa‰ò ntÂæayhs®fshš Ãiz¥gh‰wš v‹gJ "bghJthf ÏU
mQ¡fS¡»ilna cŸs rfÃiz¥ig cil¡F«nghJ btë¥gL« M‰wš" vd
tiuaW¡f¥gL»wJ. rf¥ Ãiz¥ig Ãs¥gj‰nf mÂf M‰wš njit¥gL»wJ.
Mdhš gh°ng£ Ãiz¥ghdJ K‰¿Y« ntWghlhd x‹W. gh°ng£ V‰w« bg‰w
nr®k« Úuh‰gF¥Ã‰F c£gL«nghJ éidgL bghUS¡»ilna cŸs mfM‰wš
ntWghLgh°ng£Ãiz¥gh‰wšvd¥gL»wJ.
8.4.2.3 x‰iw gh°ng£ ÃsÎ k‰W« ignuhgh°ng£ ÃsÎ
ATP _y¡TWx‰iw gh°ng£ÃsÎmšyJÏu£ilgh°ng£ÃsÎ (ignuh
gh°ng£ ÃsÎ) éid¡F c£glyh«. Ï›éidfŸ ATPahdJ ts®Áij kh‰w
têKiwfëš ga‹gL¤j¥gL«nghJ ãfœ»wJ. ATP _y¡T¿š filÁ gh°ng£
bjhFÂk£L«Ãç¡f¥gL«nghJm¥ÃsÎx‰iwgh°ng£ÃsÎv‹W«filÁÏu©L
gh°ng£bjhFÂia¢nr®¤JÃs¡f¥g£lhšm¥ÃsÎÏu£ilgh°ng£ÃsÎv‹W
miH¡f¥gL»wJ.
137
mondhir‹ M‰wš
Adenine
gy ATP _y¡TWfŸga‹gL«éidfëšfilÁgh°ng£Ãsé‰F¥gš
filÁÏu£ilgh°ng£bjhFÂfŸbehÂfshšÚuh‰gF¡f¥g£L (ignuhgh°ng£),
M‰wš btëæl¥gL»wJ. Ï›thW btëæl¥gL« M‰wyhdJ x‰iw¥ gh°ng£
ÃsÎmšyJM®¤njhgh°ng£ÃsÎfëšbtë¥gL«M‰wiyélmÂf«MF«.
ignuhgh°ng£ (PPi) v‹gJ clèš njit¥gL« Ïa¡f éir¡F¤
njit¥gL«éid¡FéisbghUshf (Product) brašgL»wJ. ignuhgh°gnl°
(Pyrophosphatase) v‹wbehÂahšãfG«j‹å¢irahd Úuh‰gF¥òéidahdJ
ignuhgh°ng£iléidbghUshfga‹gL¤jC¡Fé¡»wJ.Ϫjignuhgh°ng£
ÃsÎéidæ‹f£oyhM‰wyhdJ (∆G-Free Energy) 10»nyhfnyhç/nkhšMf
cŸsJ. Ï›thWx‰iw gh°ng£ Ãsthš btë¥gL«M‰wiyélmÂfM‰wš
njit¥gL« cæ® _y¡ TWfë‹ cUth¡f éidfŸ KGikaila, Ϥjifa
ignuhgh°ng£éidfŸK¡»ag§Ft»¡»‹wd.
138
gæ‰ÁfŸ
I. rçahd éilia¤ nj®ªbjL
1. Ñœfh©gitfëšmÂfM‰wšbfh©lnr®k«vJ?
m) »ëruhšoiAL M) AMP
Ï)ignuhgh°ng£ <)yh¡nl£
2. Ñœfh©gitfëšvy¡£uh‹Ïlkh‰w¤bjhlçšg§FbfhŸS«nr®k«vJ?
m) mondhir‹
M)Ë«mšyhjÏU«òml§»aòuj«
Ï)»çah£o‹gh°nghifnd°
<)moidny°ir¡ns°
3. vy¡£uh‹Ïlkh‰w¤bjhlçšcŸsRthr¤ijf£L¥gL¤J«bghUŸvJ?
m) ATPÁªjnl° M)ADP
Ï)mandhngh®fŸ <)»çah£o‹
4. ignuhgh°ng£Ãsé‹njit
m)mÂfM‰wšÃsÎÅzh¡f¥gLjš
M)Áycæ®_y¡TWfë‹cUth¡féidfisKGik¥gL¤Jjš
Ï)gh°ng£bjhFÂiaxU_y¡T¿èUªJk‰bwhU_y¡TW¡Fkh‰Wjš
<)vy¡£uh‹Ïlkh‰w¤bjhliu»s®Îw¢brŒjš
5. ik£nlhfh©oçahéš cŸs r¡Ánd£ oiA£uhínd° v‹gJ vj‹
F¿plhf¡fUj¥gL»wJ?
m)c£r›Î M)btë¢r›Î
Ï)r›Îfë‹Ïilbtë¥gF <)nk£ç¡°
II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf
1. vy¡£uh‹fisV‰W¡bfhŸS«éidahdJ___________ v‹W« mitfis
ÏH¡F«éid___________ v‹W« miH¡f¥gL»wJ.
2. M¡ì#nd‰w xL¡f éidfis ___________ v‹W« miH¡fyh«.
3. gh°ngh <dhš igUnt£oèUªJ M‰wiy neuoahf kh‰W« ãfœÎ
___________‰Fcjhuz«MF«.
4. jir bršfëš M‰wyhdJ ___________v‹w_y¡T¿šnrä¡f¥g£LŸsJ.
139
5. vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš Ïiz jL¥gh‹fŸ v‹git ________, _________ k‰W« ___________ MF«.
III. rçah? jtwh?
1. jir¢bršfëš ATP _y¡TWFiwthfcŸsnghJgh°ngh»çah£o‹_y«
ATP cUth¡f¥gL»wJ.
2. vy¡£uh‹Ïlkh‰w¤ bjhlçš FADH2 éidgL bghUshf brašgL«nghJ,
_‹W_y¡TW ATP cUth¡f¥gL»wJ.
3. M¡ì#nd‰wgh°ng£V‰w¤Â‰F F1 v‹w fhuâ mtÁakhdJ mšy.
4. xU ATPia ADPahf Úuh‰gF¡F«nghJ btëæl¥gL« M‰wš 7.3 »nyh
fnyhçiaélmÂfkhfcŸsJ.
5. ATP _y¡TWfëYŸs filãiy gh°ng£ bjhFÂia Ú¡F« éidia
nkhndhgh°ng£ÃsÎmšyJx‰iwgh°ng£ÃsÎv‹»nwh«.
IV. bghU¤Jf.
1. raidL - xL¡»
2. NADH - ir£nlhFnuh«M¡ì#nd‰w
beh¡FjL¥gh‹
3. Ïiz¤jL¥gh‹fŸ - ònuh£lh‹cªJéir
4. F0 k‰W« F1 JfŸfŸ - H+ maå¢br¿itFiw¥gJ
5. bfäM°kho¡M‰wš - ATPÁªjnl°
V. Ñœ¡f©lt‰¿‰F¢ RU¡fkhf éilaë.
1. M‰wiynrä¡F«ãfœÎvªjÏlkh‰wmik¥Ãšãfœ¤j¥gL»wJ?
2. bršè‹M‰wšika§fŸvdmiH¡f¥gLtJvJ?
3. mandhngh®fŸv‹gitahit?
4. gh°nghb#‹fë‹gâv‹d?
5. jirfëšgh°ngh»çah£o‹g§Fv‹d?
VI. Ñœ¡f©lt‰¿‰F éilaë.
1. bfäM°kho¡bfhŸifiacUth¡»at®ah®?
2. ATPÁªjnl°v‹wbehÂæ‹k‰bwhUbga®v‹d?
3. vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš randL v‹w jL¥gh‹, jL¡F« gFÂ¥
bghUŸfŸv‹d?
140
4. ik£nlhfh©oçahé‹ vªj gFÂæš, vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlçš g§F
bgW«òuj§fŸmikªJŸsd?
5. ir£nlhFnuh«C xL¡f beh (Cytochrome C reductase) æ‹ k‰bwhU bga®
v‹d?
VII. Ñœ¡f©lt‰¿‰F éçthf éilaë.
1. bfäM°kho¡bfhŸifiaétç?
2. vy¡£uh‹ Ïlkh‰w¤ bjhlç‹ vªbjªj gFÂæš ATP _y¡TWfŸ
cUth¡f¥gL»‹wd?
3. ignuhgh°ng£ÃsÎ.
4. mÂfM‰wšbfh©lnr®k§fŸ.
5. ik£nlhfh©oçahé‹ bt›ntW gFÂ¥ bghUŸfëš cŸs jå¤j‹ik
thŒªjbehÂfisF¿¥ÃLf.
141
ghl« - 9
beh éidntféaš
K‹Diu
ãiyahdbt¥gãiyk‰W«pHš,behÂfshšeilbgW«éidfë‹ntf«
behÂk‰W«éidbghU£fë‹br¿Îfis¥bghU¤njmikÍ«.éidbghUë‹
br¿é‰F«, éidéis bghUë‹ br¿é‰F« Ïilna cŸs bjhl®ig gl« 9.1
és¡F»wJ.
br¿Î
neu«
éidbghUŸ
éisbghUŸ
gl« 9.1 éidbghUŸ br¿é‰F« éidéis bghUŸ br¿é‰F«
Ïilna cŸs bjhl®ò
behÂfë‹ br¿it mÂf¥gL¤J« nghJ, éidntfK« Óuhf caU»wJ.
Mdhš behÂæ‹ br¿Î ãiyahf ÏU¡F« nghJ, éidbghUë‹ br¿it
ca®¤Âdhš, éidntf«, mÂgutisakhf (hyperbolically) caU»wJ.
ÏÂèUªJ x›bthU behÂÍ« j§fŸ éidbghUSl‹ Ïiztj‰F¡ F¿¥Ã£l
v©â¡ifæyhdika§fŸ bfh©LŸsd vdm¿ayh«. m¤jifa ika§fŸ
mid¤J« ãiwtilªjÎl‹, éidntf¤Âš nkY« vªj K‹nd‰wK«
V‰gLtšiy. ϪãiyæšbehÂ,éidbghUSl‹ÏiztšãiwΤj‹ik
milªJéL«.
9.1 iknfè° bk‹l‹ rk‹gh£il¤ jUé¤jš (Derivation of Michaelis Menton equation)
ènahdh® ik¡nfè° k‰W« bk‹l‹ M»nah® 1913-š éidbghUë‹
br¿ÎbehÂbrašgh£o‹ÛJV‰gL¤J«jh¡f¤Â‰Fés¡fkë¤jd®.
Ï¢rk‹gh£o‹go,E v‹D« beh ‘S’v‹D«éidbghUSl‹ÏizªJES
v‹D«T£L¥bghUis¤jU»wJ.Ï¡T£L¥bghUŸbkJthf¥ÃçªJP v‹D«
éidéisbghUis¤jU»wJ.nk‰f©léidfis¡Ñœ¡f©lrk‹ghLfshš
és¡fyh«.
142
k1 k‰W« k2 v‹git Kiwna go x‹¿‹ K‹ndh¡F k‰W« Ëndh¡F
éidfë‹éidntfkh¿èfŸ(rate constants)MF«.
k3 k‰W« k4 v‹git Kiwna go Ïu©o‹ K‹ndh¡F k‰W« Ëndh¡F
éidfë‹éidntfkh¿èfŸMF«.
ËtU«ãiyghLfisãiwÎbrŒÍ«éidfS¡nfnk‰T¿ark‹ghLfŸ
bghUªJ«.
m. xU éidbghUŸ k£Lnk <Lg£L, xnu xU éidéis bghUis¤ jU«
éidahf ÏU¡f nt©L«.
M. éid¢brašÏWÂtiueilbgwnt©L«.
Ï. éidbghUë‹br¿Î,behÂæ‹br¿itéläfmÂfkhfÏU¡fnt©L«.
<. éidæ‹nghJÏilãiyahf EST£L¥bghUŸcUthfnt©L«.
c. éidbghUŸ ÁijÎW« ntf«, ES T£L¥bghUë‹br¿it¥bghU¤njmika
nt©L«.
‘S’‹br¿Î ‘E’‹br¿itéläfmÂfkhfÏU¡Fnkahdhš,éidæ‹
bjhl¡f¤Âš, S‹ xU Á¿a gF k£Lnk éidéisbghUŸ 'P' Mf kh‰w«
milªÂU¡F«.ϪãiyæšP → ES v‹w éidia¥ òw¡fâ¡fyh«.
ãiwjh¡féÂæ‹go,k1 k‰W« k2 M»at‰iwKiwnaK‹ndh¡Fk‰W«
Ëndh¡Féidfë‹éidntfkh¿èfshf¡bfh©lgox‹¿‹.
K‹ndh¡Féidæ‹ntf« = k1 [E] [S] ................. (1)
Ëndh¡Féidæ‹ntf« = k2 [ES] ................. (2)
ãiwjh¡féÂæ‹go,k3 k‰W« k4M»at‰iwK‹ndh¡Fk‰W«Ã‹ndh¡F
éidæ‹éidntfkh¿èfshf¡bfh©lgo2‹
K‹ndh¡Féidæ‹ntf« = k3[ES] ................. (3)
Ëndh¡Féidæ‹ntf¤ij¥òw¡fâ¡fyh«.
Ï›tik¥ÃšbehÂæ‹bkh¤jbr¿Î,
[Et] = [E] + [ES] ................. (4)
Ïš [E], [ES] k‰W« [Et] KiwnaT£L¥ bghUshf khwhj jå¤j behÂ,
T£L¥bghUŸk‰W«bkh¤jbehÂM»at‰¿‹br¿ÎfshF«.
KGéidæ‹ éidntf«,
v = k3 [ES] ................. (5)
Ϫj rk‹ghnl KGéidæ‹ éidntf¢ rk‹ghlhF«. Mdhš Ïš
k3 k‰W« ESI neçilahf msél Koahjjhš Ï¢rk‹ghL cgnahfk‰wjhF«.
143
Ï›éidrkãiymilªjjhf¡fUÂdhš,[ES]cUthF«éidæ‹ntfK«,[ES] ÁijÎW«éidæ‹ntfK«rkkhdjhF«.
ES cUthF«éidæ‹ntf« (Vf) MdJ.Ïu©lh«tiféidæ‹go,E k‰W« SM»at‰¿‹br¿Îfis¥bghU¤jjhF«.
Vf = k1 [E] [S]
= k1 ( [Et] – [ES] )[S] ................. (6)
ES ÁijÎW« éidæ‹ ntf« Vd MdJ,
Vd = k2 [ES] + k3 [ES]
= k2 + k3 [ES] ................. (7)
rkãiyæš, Vd = Vf
k1 ( [Et] – [ES] ) [S] = k2 + k3 [ES] ................. (8)
rk‹gh£ilkh‰¿aik¤jhš,
[S] ( [Et] – [ES]) k2 + k1
——————— = ——— = Km ................. (9) [ES] k3
Ïš Km v‹gJik¡nfè°bk‹l‹kh¿èMF«.ÏJbehÂk‰W«mj‹
éidbghUë‹bjhl®òilaxUjå¤j‹ikthŒªjTwhF«.
[ES] I¥bgw,Ï¢rk‹gh£ilkh‰¿aik¤jhš,
[S] [Et] – [S] [ES]
———————— = Km ................. (10)
[ES]
Km [ES] = [S] [Et] – [S] [ES]
Km [ES] + [S] [ES] = [S] [Et]
[ES] ( Km + [S] ) = [S] [Et]
[Et] [S]
[ES] = ——— ................. (11)
Km + [S]
rk‹ghL 5‹ go, V =k3 [ES] . [ES] ‹kÂ¥ig,Ï¢rk‹gh£ošgÂÄ£lhš
k3[Et] [S]
V = ————— ................. (12) Km + [S]
144
mÂfg£réidntf«Vmax MdJ,
Vmax = k3 [Et] ................. (13)
k3 [Et] Ï‹kÂ¥igrk‹ghL12šgÂÄ£lhš
Vmax [S]
V = ————— ................. (14)
Km + [S]
ÏJnt,ik¡nfè°bk‹l‹rk‹ghlhF«.
éidntf« V, mÂfg£réidntf«Vmax‹ghÂahf¡bfh©lhš,
mjhtJ, V = Vmax / 2
Vmax Vmax [S]
mjhtJ, —— = ——— ................. (15)
2 Km + [S]
kh‰¿aik¤jhš,
Km + [S] = 2 [S]
Km = [S] ................. (16)
9.1.1. Km‹ kÂ¥ig tiuaW¤jš
éidntf«,mÂfg£réidntf¤Â‹ghÂahfÏU¡F«nghJ,éidbghUŸ
br¿nt KmMF«. ÏJ behÂæ‹br¿it¥ bghU¤jjšy. Km‹myF nkhš/è
MF«. Mfnt, ik¡nfè° - bk‹l‹ kh¿èia éidbghUŸ br¿Î k‰W«
éidntf¤ij¡ bfh©L tiua¥g£l ik¡nfè° bk‹l‹ tiugl¤Â‹ _y«
f©l¿ayh«(gl«9.2)
gl« 9.2 ik¡nfè° bk‹l‹ tiugl«
145
9.1.2 iy‹Åt® - g®¡ rk‹ghL (Lineweaver - Burk Equation)
ik¡nfè° - bk‹l‹ rk‹gh£o‹ cUkh‰w«
(Transformation of the Michaelis - Menton Equation)
Km‹ kÂ¥ig iy‹Åt® g®¡ rk‹gh£o‹ _ykhf äf¤ Jšèakhf¡
fâ¡fyh«.iy‹Åt®g®¡rk‹ghlhdJ,ik¡nfè°bk‹l‹rk‹gh£o‹jiyÑê
totkhF«.
1/V = Km + [S] / Vmax [S] (1)
rk‹gh£ilkh‰¿aik¤jhš,
1/V = Km / Vmax [S] + [S] / Vmax [S] (2)
ÏjidnkY«vëikah¡»dhš
1/V = Km / Vmax x 1/ [S] + 1/ Vmax (3)
I/V k‰W« I/S I¡ bfh©LxUtiugl« tiuªjhš (ÏU jiyÑœ tiugl«)
Km/Vmax I rhŒthf¡ bfh©l xU ne®nfh£il¤ jU»wJ. Ï›tiugl¤ÂèUªJ
rhŒitÍ«bt£L¥òŸëiaÍ« (interscept)vëjhf¡fâ¡fyh«. Ïj‹_y«Vmax
IÍ«,KmIÍ«Jšèakhf¡fâ¡fyh«.(gl«9.3)
gl« 9.3 iy‹Åt® - g®¡ tiugl«
9.2 behÂfë‹ brašghL
éidbghUiséidéisbghUshf kh‰w,_y¡TW ãiyæš eilbgW«
ãfœÎfë‹ bjhF¥ng behÂæ‹ brašgh£o‹ Ïa§fik¥ò MF«. behÂfŸ
j§fë‹éidbghUŸÛJbrašg£L,mt‰¿šntÂ¥Ãiz¥òfiscUth¡fnth,
Áij¡fnth brŒ»‹wd.
9.2.1 ES T£L¥bghUŸ cUth¡f«
ik¡nfè° bk‹l‹ bfhŸifæ‹ go, beh (E) éidbghUŸ (S) cl‹
ÏizªJ,xUÏilãiybehÂéidbghUŸ(ES)T£L¥bghUiscUth¡F»wJ.
Ï¡T£L¥bghUshdJ,Ëd®ÁijΉW,éidéisbghUŸ(P)cUth¡FtJl‹,
v›éjkh‰wkilahjbehÂiaÍ«Û©L«jU»wJ.Ï›thWcUthdbehÂahdJ,
Ïnj Kiwæš k‰WbkhU òÂa éidbghUSl‹ Ïiz»wJ. behÂfŸ
<LgL« éidæ‹ nghJ, Ïilãiy T£L¥bghUŸ beh – éidbghUŸ ES
146
T£L¥bghUŸcUthtJãwkhiyxëæašMŒÎfŸ (Spectroscopic studies) _y«
cWÂ¥gL¤j¥g£LŸsJ.
behÂfŸ<LgL«xUvëjhdéidia¡Ñœ¡f©lthWvGjyh«.
E + S ES EP E+P
Ïš E,S k‰W« P M»ait Kiwna behÂ, éidbghUŸ k‰W« éidéis
bghUŸM»at‰iw¡ F¿¡»‹wd. ES k‰W« EP Kiwna behÂÍl‹ Ïizªj
éidbghUŸ k‰W« éidéisbghUis¡ F¿¡»‹wd. éidæ‹ ÏWÂæš
ES T£L¥bghUshdJ ÁijªJ njitahd éidéisbghUSl‹, v›éj
kh‰wKkilahj behÂÍ« ÂU«g¥ bgw¥gL»wJ. Ϫbeh ۩L« beh¢
braèš <LgL»wJ. EST£L¥bghUshdJ,xUmÂfM‰wšthŒªjãiya‰w
T£L¥bghUshF«.ÏJÁijΉWéidéisbghUis¤jU»wJ.éidbghUŸ
behÂ_y¡TWfëYŸsÁyF¿¥Ã£lika§fëšÏizªJbeh– éidbghUŸ
T£L¥bghUis cUth¡F»wJ. behÂfëYŸs éid¥bghUŸ ÏizÍ«
Ï¡F¿¥Ã£lgFÂfŸ»s®Îika«(active site) mšyJ éid C¡f ika« (catalytic site) vd miH¡f¥gL»‹wd
beh òuj§fëYŸs mändh mäy§fëYŸs braš éid¥gFÂfŸ
ÏizªJ »s®Îika¤ij cUth¡F»‹wd. cjhuzkhf, Áiuå‹ jå¤j
iA£uh¡Áš bjhFÂ, ijnuhÁå‹ ~Õdhš bjhFÂ, M»ait behÂfë‹
»s®Îika§fëšcŸsÁyK¡»abrašéidbjhFÂfshF«.
9.2.2 »s®Îika« g‰¿a bfhŸiffŸ (Theories of Active site)
rhé ó£oš bghUªJtJ nghy éidbghUŸ behÂæ‹ »s®Î ika¤Âš
bghUªJtjhf ÃZr® v‹gt® 1894 M« M©L m¿é¤jh® (gl« 9.4). Ïjdhš
Ï¡bfhŸifbehÂæ‹brašghLg‰¿aó£LrhébfhŸifvdmiH¡f¥g£lJ.
gl« 9.4 ÃZrç‹ ó£L rhé bfhŸif
Ï¡bfhŸifæ‹go, éidbghUŸ bghUªJtj‰Fça ika§fŸ behÂfëš
cŸsd. Ï›thW, éidbghUŸ behÂÍl‹ ÏizÍ« bjhFÂfns »s®Îika«
mšyJ éid C¡fika« vd miH¡f¥gL»wJ. Mdhš, Ï¡bfhŸifahš všyh
beh¢brašghLfisÍ«és¡fÏayhJ.Vbd‹whš,ÁyéidfëšéidbghUŸ
_y¡TWfS«, »s®Î ika§fS« bghUªJ« j‹ika‰wjhf¡ fhz¥gL»‹wd.
ÏU¥ÃD«,ÁyéidfŸeilbgW»‹wd.
147
Ëd®1963M«M©ošnfhZyhªJv‹gtuhšÏ¡bfhŸifö©LjF¡
T‰whfkh‰¿aik¡f¥g£lJ. behÂfë‹»s®Îika§fëštisªJbfhL¡F«
j‹iknaÏ¡bfhŸifæ‹mo¥gilahF«. ÃZr®bfhŸifæš»s®Îika«xU
fodkhdcUkhW«j‹ika‰wmik¥ig¡bfh©LŸsJ. Mdhšö©LjF¡
bfhŸifæ‹ go éidbghUŸ behÂæ‹ »s®Îika¤Âš xU cUkh‰w¤ij
V‰gL¤J»wJ.(gl«9.5)Ïjdhš»s®Îika«x‹iwbah‹WmQ»xUÏyFthd
KiwæšéidbghUŸ»s®Îika¤ÂšbghU¤j¥gL»wJ.
gl« 9.5 nfhZyhªÂ‹ ö©L jF¡ bfhŸif
behÂfëYŸs»s®Î ika« j§fŸ Ú®éU«ò« k‰W« Ú® btW¡F«éid
C¡f¤ bjhFÂfshš éidbghUis¥ Ãiz¡»‹wJ. beh éidbghUŸ
T£L¥bghUŸrfÃiz¥ò,vy¡nuh°lho¡ft®¢Á (electrostatic atrraction) ngh‹w
gšntWÃiz¥òfshšMdJ.»s®Îika¤ÂšcŸsbrašéidbjhFÂfŸES T£L¥bghUŸcUthtj‰nf‰wxUrhjfkhdF¿¥Ã£ltot¤ÂšmikªJŸsd.
gy behÂfS¡F ÏizbehÂfsh»a òuj§fŸ mšyhj Áy _y¡TWfŸ,
mt‰¿‹mÂfg£r brašÂwD¡F¤ njit¥gL»‹wd. Ï›thWÏizbehÂfŸ
njitÍŸs behÂfëš m›éiz behÂfŸ Ïiztj‰fhd ika§fS«
bfh©LŸsd.Ï›thWcUthF«T£L¥bghUŸbehÂ-éidbghUŸ-ÏizbehÂ
T£L¥bghUŸvdmiH¡f¥gL»wJ.
Ïitjéu,ÁybehÂfë‹KG¢brašgh£o‰FmaåfS«njit¥gL»‹wd.
Ϫj cnyhf maåfŸ behÂfë‹ C¡Fé¥gh‹fŸ vd miH¡f¥gL»‹wd.
MšfAhš oiA£nuhínd°, bguh¡Ánl°, nf£lhny°, rhªÂ‹ M¡ìnl°
(Xanthine oxidase)ngh‹wbehÂfŸnk‰T¿abehÂfS¡Fcjhuz«.Ïitcnyhf
maåfŸÏiztj‰fhdika§fisÍ« bg‰WŸsd.ϪbehÂfëèUªJcnyhf
maåfis¥Ãç¤jhš,mitgFÂahfmšyJKGtJkhfbraèHªJéL»‹wd.
Ϥjifa behÂfis cnyhf behÂfŸ v‹wiH¡»nwh«. bghJthf behÂæ‹
brašghL¡F K+, Cu+, Mg2+,k‰W« Ca2+ maåfŸ njit¥gL»‹wd.
9.3 beh jL¥gh‹ T‰WfŸ (Enzyme Inhibitor - concepts)
behÂfshšbrašgL¤j¥gL«Áyéidfë‹ntf«bjçΤj‹ikbfh©l
jL¥gh‹fshšFiw¡f¥gL»‹wd. behÂfSl‹jL¥gh‹fŸÏiztjhšmit
éidbghUSl‹ ÏizªJ ES T£L¥bghUŸ cUthtJ jL¡f¥gL»wJ. HCN k‰W« H2Sngh‹wt‰¿‹e¢R¤j‹ik¡F,mitbehÂjL¥gh‹fshf¢brašgLtnj
148
fhuzkhF«.gykUªJfŸF¿¥Ã£lbehÂfë‹jL¥gh‹fshf¢brašgL»‹wd.
vdnt kUªJfŸ k‰W« e¢R¡fë‹ brašghLfis m¿ªJ bfhŸtj‰F behÂ
jL¥gh‹fŸg‰¿am¿ÎÏ‹¿aikahjjhF«.
behÂfis¢ braèH¡f¢ brŒJmit brašgL¤J«éidæ‹ ntf¤ij¤
jL¡F«bghU£fisbehÂjL¥gh‹fŸv‹»nwh«. Ï¢brašbehÂjL¤jšvd
miH¡f¥gL»wJ. jL¥gh‹fis ÛŸ jL¥gh‹fŸ k‰W« Ûsh¤jL¥gh‹fŸ vd
ÏUtifahf¥Ãç¡fyh«.ÏJjL¤jšÛS«j‹ikÍilajhmšyJÛsh¤j‹ik
cilajhv‹gij¥bghU¤jjhF«.
9.3.1. beh ۟ jL¤jš (Reversible Enzyme Inhibition)
ÛŸ jL¥gh‹fŸ mj‹ behÂæèUªJ äf ntfkhf¥ Ãçifail»wJ.
Vbdåš,mJbehÂÍl‹äf¡FiwªjtYÎl‹ÏizªJŸsd.
1. éidbghUŸbr¿itca®¤ÂdhšjL¤jè‹ÛS«j‹ikia¥bghU¤J,
2. jL¥gh‹fŸ»s®Îika¤Jl‹mšyJ»s®Îika«mšyhjntWika§fnshL
(mšnyh°oç¡ika§fŸ)Ïiztij¥bghU¤J,
3. jL¥gh‹fŸ jå¤j behÂfnshL Ïiz»wjh mšyJ ES T£L¥bghUnshL
Ïiz»wjhv‹gij¥bghU¤JbehÂÛŸjL¤jšéidfŸ,ngh£o¤j‹ikÍŸs
jL¤jš,ngh£o¤Âwd‰wjL¤jšk‰W«ngh£o¤j‹ika‰wjL¤jšvd_‹W
tifahf¥ Ãç¡fyh«.
9.3.1.1 ngh£o¤ j‹ikÍŸs jL¤jš (competitive inhibition)
ngh£o¤ j‹ikÍŸs jL¥gh‹fŸ behÂfë‹ »s®Î ika¤Âš ÛS«
j‹ikÍl‹ Ïiztjhš, mt‰whš éid bghUSl‹ Ïiz ÏayhJ (gl« 9.6)
ngh£o¤ j‹ikÍŸs jL¥gh‹fŸ éidbghUë‹ cUt mik¥òl‹ bgU«ghY«
x¤njfhz¥gL«.Áyneu§fëšngh£o¤j‹ikÍŸsjL¥gh‹fŸéidbghUSl‹
KGcUbth¤jbghU£fshfÏU¡F«.ngh£o¤jL¥gh‹fŸéidéisbghUshf
kh‰w¥gLtšiybaåD«, éidbghUŸ behÂnahL ÏizªJ T£L¥bghUŸ
cUth¡Ftij¥ nghynt, ÏitÍ« ÏizªJ T£L¥bghUis cUth¡F»‹wd.
jL¥gh‹fŸbehÂfSl‹ÏiztijÏ›thWF¿¡fyh«.
E + I EI Ki = [E] [I] / [EI]
Ïš Ki v‹gJÃçifkh¿èahF«.
jL¤jšj‹ikæ‹msÎ,éidbghUŸk‰W«jL¥gh‹fë‹br¿Îfis¥
bghU¤Jmik»wJ. ÏJ nkY« jL¥gh‹fSl‹behÂæ‹ft®¢Á¤ j‹ikia¥
bghU¤J«mik»wJ.jL¥gh‹fë‹ãiyahdbe¿éš,éidbghUë‹br¿it
mÂfç¥gj‹_y«jL¤jšj‹ikæ‹mséid¡Fiw¡fyh«.
bkbyhnd£mšyJilfh®gh¡Áè¡mäy§fshšr¡Ánd£oiA£nuhínd°
behÂjL¡f¥gLjšÏ›tifjL¤jY¡FcfªjcjhuzkhF«. Ϫbeh»bu¥°
oiufh®gh¡Áè¡mäyRH‰Áæ‹behÂbjhFÂfëšcŸsxUbehÂahF«.
149
ÏJr¡Ánd£oYŸsbk¤ÂÄ‹fh®g‹mQ¡fëYŸsÏUiA£u#‹fis
Ú¡F«éidiaC¡Fé¡»wJ.r¡Ánd£oiA£nuhíndir¤jL¡F«bknyhnd£,
ÏUmaåailªjfh®gh¡ÁšbjhFÂfis¡bfh©oU¥gj‹_y«r¡Ánd£cl‹
cUbth¤J¡fhz¥gL»wJ.
gh¡Oçah ngh‹wgyE©QæçfŸp-mändhbg‹nrhæ¡mäy¤ÂèUªJ
it£lä‹~nghè¡mäy¤ijcUth¡F»‹wd.ršgåè¡mäy«k‰W«Ïjuršgh
kUªJfŸ p-mändh bg‹nrhæ¡mäy¤Â‹cUbth¤j bghU£fshF«. vdnt,
ršgh kUªJfŸ ngh£o¤ j‹ikÍŸs jL¥gh‹fshf¢ brašg£L Ï›éidia
C¡Fé¡F« gh¡Oçah¡fë‹ behÂfë‹ »s®Îika§fSl‹ Ïiz»‹wd.
Ï›éidia¤jL¥gj‹_y«E©Qæçfë‹ts®¢Á¡F¤njitahd~nghè¡
mäy« cUthtJ jL¡f¥gL»‹wJ. Ïjdhš E©QæçfŸ cæçH¡»‹wd.
Ï›thWršghkUªJfŸM‹ogaho¡°(Antibiotics) Mf brašgL»‹wd.
gl«9.6ngh£o¤j‹ikÍŸsjL¤jš
150
9.3.1.2 ngh£o¤j‹ika‰w jL¤jš ( Uncompetitive Inhibition)
Ï›tif jL¤jèš jL¥gh‹fŸ ES T£L¥bghUSl‹ ÛS« j‹ikÍl‹
ÏizªJ ESIT£L¥bghUiscUth¡F»‹wd.
ngh£o¤ j‹ika‰w jL¥gh‹ mšnyh°oç¡ ika§fSl‹ Ïiz»‹wd.
Ï¥Ãiz¥ò ES T£L¥bghUnshL k£Lnk eilbgW»wJ. jå¤j behÂfSl‹
ϤjL¥gh‹fŸÏiztšiy(gl«9.7).
gl«9.7ngh£o¤j‹ika‰wjL¤jš
9.3.1.3 ngh£o¤ Âwd‰w jL¤jš (Non competitive Inhibition)
Ï›tif jL¤jèš éidbghUS¡F« jL¥ghD¡F« Ïilæš behÂÍl‹
Ïiztj‰F ngh£o V‰gLtšiy. jL¥gh‹fŸ éidbghUis cUbth¤J
ÏU¥gšiy. Ïit »s®Îika§fsšyhj ntW ika§fëš behÂfSl‹
Ïiz»‹wd. I k‰W« S behÂfë‹ bt›ntW ika§fSl‹ Ïiztjhš, EI k‰W« ESI T£L¥ bghU£fŸ cUth»‹wd (gl« 9.8). éidbghUŸ behÂnahL
ÏizªÂUªjhY« ÏšyhéoY« jL¥gh‹fŸ behÂÍl‹ ÏizªjÎl‹ behÂ
braèH¡»wJ.ngh£o¤j‹ikÍŸsjL¤jY¡Fkhwhf,ngh£o¤Âwd‰wjL¤jèš,
éidbghUë‹ br¿it mÂfç¤jhY« jL¤jè‹ msit¡ Fiw¡f KoahJ.
vL¤J¡fh£lhf, Ag2+, Hg2+, Pb2+ M»a cnyhf maåfŸ gšntW behÂfis¢
braèH¡f¢brŒ»‹wd.ôçna°v‹D«behÂnk‰T¿acnyhfmaåfŸVnjD«
x‹whš braèH¡»wJ.
151
gl«9.8ngh£o¤Âwd‰wjL¤jš
9.3.2 beh Ûsh¤ jL¥gh‹fŸ (Irreversible Enzyme Inhibition)
xU behÂæ‹ braš éid¤ bjhFÂfnshL ÏizÍ« mšyJ mt‰iw¢
brèH¡f¢brŒÍ«jL¥gh‹fŸÛsh¤jL¥gh‹fŸMF«.Ûsh¤jL¥gh‹fŸ,mj‹
behÂæèUªJäfbkJthfntÃçifmil»‹wd.VbdåšmitbehÂæ‹»s®Î
ika¤Jl‹äfΫtèikahf¥Ãiz¡f¥gL»‹wd.Ïjdhš,behÂ_Y¡TWfis¢
braèH¡f¢brŒ»‹wd.rfÃiz¥òmšyJrfÃiz¥òfsšyhjÃwÃiz¥òfŸ
(Non- Covalent)_ykhfbehÂÍl‹Ûsh¤jL¥gh‹fŸÃiz¡f¥gL»‹wd.
beh Ûsh¤ jL¤jY¡F vL¤J¡fh£LfŸ
1. manlhmÁlikL (Iodoacetamide) ngh‹wmšifny‰¿fŸ (Alkylating agent). ÁybehÂfë‹Á°O‹(cysteine)k‰W«Ïjug¡fth£L¤bjhFÂfSl‹(Side chains)Ûsh¤j‹ikÍl‹Ïiz¤J,mt‰¿‹brašgh£il¤jL¡»‹wd.
2. ilInrhòuhigšgh°ngh~òSçnl£(DIPF)ngh‹wtèikahdfçkgh°gu°
nr®k§fŸ, j§fŸ »s®Î ika§fëš Áiuš (Seryl) behÂfis¡ bfh©l
behÂfë‹tèikthŒªjÛsh¤jL¥gh‹fshf¢brašgL»‹wd.
152
gæ‰ÁfŸ
I. rçahd éilia¤ nj®ªbjL.
1. ES T£L¥bghUŸcUth¡f«xU
m.ÛŸéidahF« M.ÛshéidahF«
Ï.M‰wšbfhŸéidahF« <.KGéidahF«
2. ik¡nfè°-bk‹l‹bfhŸifæ‹go
m.éidæšxnuxUéidbghUŸk£Lnk<LgL«
M.éidbghUë‹br¿itélbehÂæ‹br¿ÎäfmÂfkhF«
Ï.xUÏilãiyEST£L¥bghUŸcUthF«
<.nk‰T¿amid¤J«bghUªJ«
3. ik¡nfè°bk‹l‹rk‹gh£o‹jiyÑœrk‹gh£ilés¡»at®
m.iy‹Åt®-g®¡ M.ÃZr®
Ï.nfhZyhªJ <.o¡r‹
4. ó£LrhébfhŸifiaés¡»at®
m. o¡r‹ M. ÃZr®
Ï.nfhZyhªJ <.ik¡nfè°bk‹l‹
5. éidbghUë‹KGcUbth¤jtot«njit¥gLtJ
m.ngh£o¤j‹ikÍŸsjL¥gh‹
M.ngh£o¤j‹ika‰wjL¥gh‹
Ï.ngh£o¤Âwd‰wjL¥gh‹
<.Ûsh¤jL¥gh‹
II. nfho£l Ïl§fis ãu¥òf.
1. ik¡nfè°-bk‹l‹ rk‹gh£il¤ jUé¡F« nghJ __________‹ br¿Î
________ ‹br¿itéläfmÂfkhfÏU¡F«vdfUjnt©L«.
2. ik¡nfè° bk‹l‹ rk‹gh£oš bkh¤j behÂæ‹ br¿it ________vd
F¿¥ÃL»nwh«.
3. _________bfhŸifnfhZyhªJv‹gtuhšm¿é¡f¥g£lJ.
4. cnyhf maåfŸ njit¥gL« behÂfŸ _________vd miH¡f¥gL»‹wd.
5. ________ tifjL¤jèš,jL¥gh‹ES T£L¥bghUSl‹ÏizÍ«j‹ik
bfh©lJ.
153
III. rçah ? jtwh?
1. behÂéidbghUŸT£L¥bghUŸv‹gJãiyahdnr®kkhF«.
2. bkbyhnd£ r¡Ánd£ oiA£nuhínd° v‹D« behÂæ‹ ngh£o¤
j‹ikÍŸsjL¥ghdhF«.
3. behÂ<LgL«mid¤JéidfëY«EST£L¥bghUŸcUth»wJ.
4. éidbghUë‹br¿itmÂfç¥g‹_y«ngh£o¤j‹ikÍŸsjL¤jè‹
msit¡Fiw¡fyh«.
5. ngh£o¤j‹ika‰wjL¥gh‹EST£L¥bghUSl‹Ïiz»wJ.
IV. bghU¤Jf.
1. behÂfŸ - 1/V vs 1/S
2. EST£L¥bghUŸ - ESIT£L¥bghUŸ
3. Km - M‰wšthŒªjãiya‰wbghUŸ
4. iy‹Ät®g®¡tiugl« - cæ®éidC¡»fŸ
5. ngh£o¤j‹ika‰wjL¤jš - kh¿è
V. Ñœ¡f©lt‰¿‰F¢ RU¡fkhf éilaë.
1. KmI tiuaW.
2. ó£LrhébfhŸifæ‹gobehÂæ‹»s®Îika¤Â‹j‹ikv‹d?
3. ngh£o¤j‹ikÍŸsjL¤jšv‹whšv‹d?
4. ö©lšjF¡T‰Wv‹whšv‹d?
5. behÂÛsh¤jL¤jšv‹whšv‹d?
VI. Ñœ¡f©lt‰¿‰F éilaë.
1. M. M.rk‹gh£il¤jUé.
2. iy‹Åt®-g®¡tiugl¤ijv›thWjUé¡fyh«.
3. ngh£o¤j‹ikÍŸsjL¤jiyés¡Ff.
4. r¡Ánd£oiA£nuhínd°behÂæ‹ÛJbkbyhnd£o‹brašghLv‹d?
154
ghl« - 10
nehŒ v®¥ò¢ r¡Â
K‹Diu
Ïy¤Ô‹ bkhêæš “Immunis” v‹whš "j鮡f¥g£l" v‹W bghUŸ.
ÏJnt M§»y bkhêæš “Immunity” v‹W« jäêš “nehŒ v®¥gh‰wš“
v‹W« miH¡f¥gL»J. ÏJ ekJ clš k‰W« R‰W¥òw¢ NHèš cŸs
nehŒ c©lh¡Ftj‰F fhuzkhdt‰¿läUªJ ghJfh¥ò më¡f Ïa§F»‹w
E£gkhd Ïa¡f¤ij¡ F¿¡»‹w brhšyhF«. ϤjF nehŒtu¡ fhuzkhdit
E©Qæçfnsh,mt‰¿šÏUªJbtë¥gL«e¢R¥bghU£fnshczÎ,Ïurhad«,
kUªJfŸk‰W«kfuªj¤JfŸfŸmšyJéy§Ffë‹Koahf¡TlÏU¡fyh«.
10.1 nehŒ c©lh¡F« »Uäfshš gh¡f¥g£l ãiy (Infections)
x£L©â ngh‹w nehŒ¡»UäfŸ éUªnjh«Ãæ‹ (host) clèDŸ
EiHtjhnyhmšyJclè‹òw¥gu¥Ãšj§»bgUFtjhnyhnehædhšgh¡f¥g£l
ãiy c©lh»wJ. nehŒ¡»Uäfshš gh¡f¥g£l ãiyæš x£L©âfS¡F«,
éUªnjh«ÃfS¡F« Ïilna éidfŸ ãfœ»‹wd. x£L©â k‰W«
éUªnjh«Ã¡F« Ïilna cŸs bjhl®òfë‹ mo¥gilæš mit Ñœf©lthW
tif¥gL¤j¥gL»‹wd.
rh¥ònuh ~ig£LfŸ
(Saprophytes)- Ïit j‹å¢irahfÏwªJ nghdmšyJÁijÍ«
fçk¥bghU£fëšthœ»‹wit.bgU«ghY«Ïit
k©âš fhz¥gL»‹wd.
x£L©âfŸ
(Parasites)- Ïit éUªnjh«Ãæ‹ clèš bgU»¤ j§fis
ãiyãW¤Â¡ bfhŸ»‹wd. Ïit nehŒ¡
»Uäfshfnth mšyJ nehŒ c©Lg©z¡
ToaitfshfnthÏU¡»‹wd.
Áyx£L©âfŸéUªnjh«Ãæ‹clY¡FvªjéjghÂ¥igc©lh¡fhkš
ÏU¡fyh« (Commensals). cjhuzkhf bgU§Flèš cŸs x£L©âfis¡
Twyh«. nehŒ bjh‰Wtjhš gh¡f¥gL«nghJ c©lhF« nehŒ¤ j‹ikia
(Infection) Ñœf©lthWÃç¡fyh«.
1. KjšãiynehŒghÂ¥ò (Primary Infection)
- Kj‹Kiwahf x£L©âfŸ éUªnjh«Ãæ‹
clèšghÂ¥igV‰gL¤JtijF¿¡»‹wJ.
2. Ïu©lh«ãiynehŒ
gh崘 (Secondary Infection)
- Ïu©lhtJ Kiwahf ntW x£L©âahdJ
V‰fdntKjšãiyx£L©âahšgh¡f¥g£L,
v®¥ò¤j‹ik¡ Fiwªj ãiyæš cŸs
éUªnjh«Ãæ‹clèšghÂ¥igV‰gL¤JtJ.
3. F¿¥g£lÏl¤Âšx£L©âfshšV‰gL«nehŒfŸ (Focal Infection)cjhuz«
-lh‹Áš°.
155
4. xU nehahë v‰fdnt nehŒ c©lh¡F« x£L©âahš gh¡f¥g£l
ãiyæš k‰bwhU x£L©â xU éUªnjh«Ãæ‹ clèš ÏUªnjh
mšyJ btë¥òw§fëš ÏUªnjh cŸns EiHªJ nehia c©lh¡FtJ (Cross Infection).
5. xnu tifahd x£L©âahš gyKiw éUªnjh«Ãæ‹ clèš nehŒ
c©lhFjš (Re - Infection).
6. kU¤Jtkidfëš cŸs ÏUntW x£L©âfshš éUªnjh«Ã¡F ghÂ¥ò
c©lhfyh«(Nosocomial Infection).
7. Áy x£L©âfŸ nehŒ bjh‰WjY¡F¥ Ëò éUªnjh«Ãæ‹ clèš
Ïa¡fk‰W kiwthf ÏUªJ Ë bgU», éUªnjh«Ãæ‹ v®¥gh‰wš j‹ik
FiwÍ«nghJ,nehiac©lh¡fyh« (Latel Infection).
nehŒ¡»Uäfë‹ _y« (Source of infection)
nehŒ¡»UäfŸ kåjåläUªJ kåjD¡nfh, äUf§fëläUªJ
kåjD¡nfh(Ãns¡nehŒ),mšyJó¢ÁfëläUªJkåjD¡nfh(knyçah),mšyJ
ãy« k‰W« ÚçèUªnjhmšyJ, nehŒ bjh‰¿aczé‹_ykhfnth gut¡TL«.
ÏitnehŒthŒg£lt®fëläUªJneuoahfnthmšyJkiwKfkhfnth(MilfŸ)
gutyh«.nkY«,Rthr¤Â‹_yK«(Ï‹~òqa‹[h)nehŒ¡»UäfŸclè‹cŸns
tªJghÂ¥igV‰gL¤jyh«. nehŒ¡»Uäfshšgh¡f¥g£lÂl,ÂutczÎfë‹
_ykhfΫ gut¡TL«. nehŒ¡»UäfŸ éUªnjh«Ãæ‹ ÂR¡fëš neuoahf
ghÂ¥gjhnyh(bl£ld°)mšyJf®¥g¥igiaCLUé¢br‹WÁRit¥ghÂ¥gjhnyh
nehia c©lh¡fyh« (%bgšyh itu°). bjh‰WnehahdJ nehŒ¡»UäfŸ,
nknyh£lkhfnth mšyJ MHkhf CLUé, Ïu¤j X£l¤Â‹ _y« mid¤J
ÂR¡fS¡F«gué,ghÂ¥igc©lh¡F»wJ. Ï›thWguΫnehŒxUÃunjr¤Âš
cŸs F¿¥g£l k¡fëilna guΫnghJ mjid v‹oä¡ (Endemic) v‹W«
(ilghŒL), bgUthçahd k¡fis FW»a fhy¤Â‰FŸ gh¡F«bghGJ mjid
vÃbl®ä¡ (Epidermic) (Ï‹~òqa‹[h)v‹W«miH¡f¥gL»wJ. v¥bghGJxU
nehŒ bgUthçahd k¡fiscyf¤Â‹ bt›ntWÏl§fëšFW»a fhy¤Â‰FŸ
gh¡»‹wnjhmjidgh©blä¡(Pandemic) v‹W miH¡»‹wh®fŸ.
10.1.1 gh¡Oçah
gh¡Oçahv‹gJtiuaW¡f¥glhjc£fUÎl‹ToaX®xUbršE©Qæç.
ÏitfŸònuhnfçnah£LfŸvdmiH¡f¥gL»‹wd.gh¡Oçah¡fŸcUistot«
(Cylindrical) nfhstot« (Spherical) k‰W« RUŸ tot« (Spiral) vd tot§fë‹
mo¥gilæš_‹Wtiffshftif¥gL¤j¥gL»‹wd.cUistotgh¡Oçah¡fŸ
ngÁšy° (Bacillus) vdΫ, nfhstot gh¡Oçah¡fŸ fh¡f° (Coccus) vdΫ
miH¡f¥gL»‹wd.
kåj®fëY« éy§FfëY« Ïašghd clšãiyæš (Normal healthy Condition) nehŒ c©lh¡fhj E©QæçfŸ bgU§FlèšmÂfmséšcŸsd.
gh¡OçahthšcUthF« ghÂ¥ghdJ, ghÂ¥òéidæšMu«g ãiyahY«mt‰¿‹
brašE£g éidfshY« (Mechanism) m¿F¿fshf btë¥gL»‹wd. nehŒ
156
c©lh¡F«gh¡Oçah¡fŸ,ghÂ¥òfisc©lh¡F«nghJmitfS¡fhdm¿F¿fŸ
Ïšyhkš ÏUªjhY« m¤jifa gh¡Oçah¡fŸ nehŒ¡ »Uäfshfnt (Pathogen) fUj¥gL»‹wd.
Ñœ¡fhQ« m£ltizæš gh¡Oçahédhš c©lhF« Áy nehŒfS«
mt‰¿‰fhdnehŒ¡»UäfS«bfhL¡f¥g£LŸsd
nehŒ¡»Uäfshšgh¡f¥g£l
ãiy(Disease )fhuâ (Pathogen)
fhrnehŒ
_isiaR‰¿ÍŸsciwæš
c©lhF«mH‰Á(Meningitis)
fhyuh ( Cholera)
gh¡Oçah¡fshšc©lhF«
tæ‰W¥ngh¡F
bgh£^èd«(czéš
e¢R¤j‹ik)
ÏÁÎ nehŒ
bjhG nehŒ
ilghŒL
ghšéid nehŒ (Syphilis)
ik¡nfhgh¡Oça«oôg®FnyhÁ°
ËnkhÃy°Ï‹òSt‹[h
é¥çnah fhynu
Áb#šyh tif E©Qæç
»sh°oOa«bgh£^èd«
»sh°oOa«bl£lâ
ik¡nfhgh¡Oça«by¥nu
rhšnkhbdšyhilÃ
ou¥gÜäahghÄl«
10.1.2 itu°
itu° vd¥gL« E©Qæç bršè‹ Ïašghd f£lik¥ig bg‰¿U¡f
éšiy.ÏjdhšmitÃwbršè‹cŸnsnax£L©âahfthHnt©oamtÁa«
V‰gL»wJ.ÏitVnjD«xUtifahdãô¡ë¡mäy§fisk£L«bfh©LŸsJ.
mit xçiH k‰W« <çiHfis¡ bfh©l iungh ãô¡ë¡ mäykhfnth (RNA) mšyJoM¡ìiunghãôë¡mäykhfnth (DNA)ÏU¡fyh«.bršY¡Fbtëna
fhz¥gL«itu°éçah‹ (Virion) v‹WmiH¡f¥gL»wJ. ϤjFéçah‹fëš
cŸs ãô¡ë¡ mäy« xU òuj ciwahš _l¥g£LŸsJ. Ï¥òuj ciu nf¥Á£
(Capsid) v‹W miH¡f¥gL»wJ. Ïit ãô¡ë¡ mäy§fis mrhjhuzkhd
NœãiyæèUªJÁijahkš ghJfh¡»‹wd. nkY«Ïitãô¡ë¡mäy§fis
é¨Uªnjh«Ãæ‹ clèš cŸs bršfëš brY¤Jtj‰F V‰g vëjhf òw¥gu¥Ãš
x£o¡bfhŸscjλwJ.
157
itu[hš V‰gL« gh¡f¥g£l ãiyÍ«, nehŒ¡ F¿fS«
itu[hš c©lhF« nehahdJ, rhjhuzkhd #ynjhõ¤Âš (Cold) ÏUªJ
c殡bfhšènehahdnuðKjšvŒ£°tiuntWgL»wJ.M§fh§nfjå¤JtU«
bgh‹D¡Fŧ»vd¥gL«ò£lhs«ik,F¿¥Ã£lk¡fëilnaguΫbjh‰Wnehahd
kŠrŸfhkhiy (Hepatities), bgUthçahd k¡fis FW»a fhy¤Â‰FŸ jh¡F«
bl§F fhŒ¢rš, bgUthçahd k¡fis cyf¤Âš bt›ntW Ïl§fëš FW»a
fhy¤Â‰FŸgh¡F«Ï‹òqa‹[hngh‹witfisÍ«vL¤J¡fh£lhf¡Twyh«.
itu[hšc©lhF«ghÂ¥igkU¤jtkidfëšnehŒ¡F¿fë‹mo¥gilæš
Ïu©L tifahf¥ Ãç¡»‹wd®. mit Kiwna btë¥gilahd m¿F¿fŸ
Ïšyhjitv‹W«,btë¥gilahdm¿F¿fŸcŸsitv‹W«Ãç¡f¥gL»‹wd.
Ñœ¡fhQ« m£ltizæš itu[hš c©lhF« Áy nehŒfS« mt‰¿‰F
fhuzkhdnehŒ»UäfS«bfhL¡f¥g£LŸsd.
nehŒ (Disease) fhuâ (Pathogen)Á‹d«ik
g®»£°è«nghkh
ãnkhåah
Ïs«ÃŸis thj«
ò£lhs«ik
nuð
kŠrŸfhkhiy
vŒ£°
thçbršyh
v¥°o‹gh®itu°
mondhitu°
nghènahitu°
k«°itu°
nuðitu°
ï¥gilo° AkåjnehŒv®¥gh‰wiyFiw¡F«
itu° (H.I.V)
10.1.3 óŠir (Fungi)
óŠirfŸ ònuho°lh tifia¢ rh®ªj Ínfçah£LfŸMF«. Ïitfshš
kåj®fS¡F c©lhF« nehŒ gh¡Oçah¡fshš cUthF« nehŒ¤ j‹ikia
m¿tj‰FK‹ngm¿a¥g£LŸsJ.
óŠirfŸif£O‹,khndh°k‰W«k‰wghèrh¡fiuLfŸml§»afodkhd
bršRtiu bfh©ljhF«. Ïit ghèd¥ bgU¡f«, clèd¥ bgU¡f« mšyJ
Ï›éU Ïd¥bgU¡f KiwfŸ_ykhf bgUF»‹wd. nkY« ÏitfŸ xU brš
mšyJgybršcæçfshfÏU¡»‹wd. óŠirfŸòw¤njh‰w¤Â‹mo¥gilæš
eh‹Ftiffshf¥Ãç¡f¥gL»‹wd.
m. <°£
Ï›tifahd xU brš óŠirfŸ nfhstoéš bkh£LéLjš _y«
Ïd¥bgU¡f«mil»‹wd.
M. <°£ ngh‹w óŠir
Ïitfëš cŸs bršè‹ xU gF <°£ ngh‹witfshfΫ k‰w gFÂ
iAngngh‹wÚskhdbršyik¥igx¤jnghèikÓèa§fis¡bfh©ljhfΫ
ÏU¡»‹wd.
158
Ï. bksš£° (Moulds)
Ïit gšntW éjkhd °ngh®fŸ _y« bgU¡fkilÍ« c©ikahd
ikÓèa§fis¡bfh©LŸsd.
<. Ïu£il cUt óŠirfŸ (Dimorphic Fungi)
ãy¤ÂšÚskhdÏiHfshfΫ,éUªnjh«Ãæ‹ÂR¡fëš<°£LfshfΫ
tsU»‹wNœãiy¡FjFªjh‰nghškh‰w«milªJÏUcUéšfhz¥gL»‹wd.
kåjÏd¤ÂšóŠirfshšc©lhF« nehŒ nknyh£lkhfnth, clY¡FŸ
MHkhfCLUénahfhz¥gL»‹wd. nknyh£lkhfiknfhì°vD«nehæid
c©lh¡F« óŠirfŸ, bfu£o‹ v‹w »is¡nfh ònuh£Oå‹ gFÂ¥bghUis
brç¡F«M‰wiy¡bfh©lnr¥nuh~ig£LfŸMF«.nknyh£lkhdiknfhì°
Ïu©lhf¥Ãç¡f¥gL»wJ.mitnjhè‹nk‰gu¥ÃšcŸsÏwªjbršmL¡Ffëš
nehŒc©lh¡Fgitv‹W«,mo¥òwfh®åig£mL¡FfëšnehŒc©lh¡Fgit
v‹W« Ãç¡f¥gL»wd.
kåj®fS¡FóŠirfshšc©lhF«ghÂ¥òãiyiaÑœ¡fhQ«m£ltiz
10.3šés¡f¥g£LŸsJ.
nehŒghÂ¥òãiy(Infection) fhuâ
bl®nkhnlhignlhì°
gl®jhkiu
mç¥ò
oåahfh®nghç°-gl®jhkiuia
bk‹ikahd mšyJ Koæšyhj
njhè‹gFÂæšc©lh¡FtJ
oåah nfÃo° - Kf¤Âš cŸs
jhotsU«gFÂæšk‰W«fG¤J
gFÂfisgh¡»‹wit.
njhè‹mo¥òwmL¡F¥gFÂæšcŸsiknfhì°
ikÁnlhkh°
iundh°nghçonahÁ°
m¡ondhikÁbl°k‰W«ÏiH
ngh‹wóŠir
iundh°ngh®oa«brçbgç
Á°lä¡ik¡nfhì°
Ãsh°nlhiknfhì°
ï°nlhÃsh°nkhÁ°
Ãsh°nlhikì°bl®khoo°
ï°nlhÃsh°khnf¥Rnyl«
10.2 nehŒ v®gh‰wš
xUtçl«ÏUªJk‰bwhUegU¡FguΫnehŒ¡Fbjh‰WnehŒv‹Wbga®.
nehŒ»Uäfë‹fhuzkhdϪjnehŒcUth»‹wd.mit,óŠir,gh¡oçah,itu°
mšyJx£L©â.ÏitkåjclèDŸEiHªJËnehæidV‰gL¤J»‹wd.
159
nehŒ »UäfŸ clèš EiHªJ nehæid FW»a fhy¤Âš V‰gL¤J»‹wd.
ÏjdhšmªjegU¡FclèšcŸsÁycW¥òfë‹brašghLfŸgh¡f¥gL»wJ.
(c«. nghènahikèo°) xU Áy neu§fëš Ï›thW nehŒ jh¡f¥g£l eg® Ïw¡f
neço»wJ.
nehŒ jL¥gh‰wš k©ly¤Â‹ brayhš kåj®fŸ nehæ‹ jh¡Fjš Ï‹¿
eyKl‹thœ»‹wd®.ϪjnehŒjL¥gh‰wšk©ly«kåj®fis»UäfëläUªJ
ghJfh¡»wJ.
jL¥gh‰wš k©ly¤Â‹ ntiyfŸ
1. nehŒ»UäfŸclèDŸvªjKiwæšc£br‹whY«mt‰iwf©Lmt‰¿‰F
vÂuhf nehŒ v®gh‰wš brašgL»wJ.
2. nehŒ»Uäæ‹j‹ik¡nf‰gnehŒv®¥òéideilbgW»wJ.
3. M‹ob#dhš ö©l¥g£l M‹ogho bjçΤ j‹ikÍl‹ M‹ob#Dl‹
Ïiz»wJ.
4. xUKiw nehædhš gh¡f¥g£LFzkilªj nghÂY«, mªnehŒ¡»Uäia¤
jL¥gh‰wšk©ly«ãidéšit¤J¡bfh©L,mitkWKiwjh¡F«nghJ«
mt‰iwcldoahfv®¡»‹wJ.Ϫj¢brašghnljL¥óÁ¡Fmo¥gilahf
mik»‹wJ.
5. e« clèš cŸs rhjhuz bršfŸ ÂO®kh‰wkilªJ ò‰WnehŒ bršyhf
khW«nghJmt‰iwÏd§f©l¿ªJmê¡»‹wd.Ïjidv®gh‰wšÂwå‹
ftd¡ f©fhâ¥ò (Immunosurveillance) v‹W miH¡f¥gL»wJ.
6. rhjhuzkhf, nehŒ v®¥gh‰wš k©ly«, ekJ clè‹ ÂR¡fS¡F vÂuhf
cl‰fh¥ò_y¤ijc©lh¡FtJÏšiy.ÏjidnehŒv®gh‰wšk©ly¤Â‹
r»¥ò¤j‹ikv‹W« (Immuno Tolerance) ,mšyJj‹idm¿ªJbfhŸS«
Âw‹ (Self recognisation) v‹W« miH¡f¥gL»wJ.
nehŒ¡»Uäfë‹j‹ik¡nf‰gbrašgL«Âwid¥bghW¤Jv®¥gh‰wiy
Ïa‰ifahd v®¥gh‰wš (Natural Immunity)v‹W«,bgw¥g£ljå¤j‹ikthŒªj
v®¥gh‰wš (Acquired Immunity)v‹W«Ïu©lhf¥Ãç¡»wh®fŸ.nehŒv®¥gh‰wš
k©ly¤Â‹tif¥ghLÑœés¡f¥g£LŸsJ.
10.2.1 Ïa‰ifahd v®¥gh‰wš
ÃwªjÂèUªnj ÏU¡F« v®¥gh‰wš Ïa‰ifahd v®¥gh‰wš v‹W
Tw¥gL»wJ. Ï›tifahd v®¥gh‰wyhdJ mayh‹ vd¥gL« nehŒ¡»UäfŸ
(Foreign bodies) clè‹ cŸns EiHÍ«nghJ mt‰iw Ïdk¿ahJ jh¡Fjiy
nk‰bfhŸS»‹wJ.ÏitÃwªjÂèUªnjbrayh‰wšä¡fitfshfÏU¡»‹wd.
ÏU¥ÃD« Ïitfshš kWgoÍ« mnj nehŒ¡»Uäfshš jh¡f¥gL«nghJ j‹id
nkY«Âw«gl¢brašgL«gokh‰¿¡bfhŸsÏayhjitfshfcŸsd.
160
Ïa‰ifahd v®¥gh‰wš(Natural)mšyJ
cl‹ Ãwªj (Innate) v®¥gh‰wš
bgw¥g£l jå¤j‹ik
thŒªj v®¥gh‰wš
njhš Ru¥ò Ú®Á¿a k‰W«
bgça éG§fQ¡fŸ
mH‰Á Ï©l® bguh‹
Ïa‰ifahd
mê¡F« bršfŸtiy¥Ã‹dnyhL Toav©nlh Ôèaš mik¥ò
brš tê v®gh‰wš
fh«ëbk©LfŸ
cl‰fh¥ò _y« Ïu¤j X£l¤Âdhš
vL¤J bršy¥g£L brašgL«
T è«nghir£LfŸ
T -cjé brš
T -braš xL¡f bršfŸ
T -Phgf r¡Â bršfŸ
T -bfhiyfhu brš
v®¥gh‰wš (Ãsh°kh tê -
B-è«nghir£LfŸ
Ãsh°kh brš
cl‰fh¥ò _y«
(Acquired, specic immunity)
(Inammation)
(Natural Killer Cells)(Reticuloendothelial System)
(Cell mediated Immunity)
Humoral Immunity)
(IgM, IgA, IgG, IgD & IgE)
(T-helper)
(T- Suppressor)
(T- Memory)
(T- Killer)
nehŒ v®¥gh‰wš (Immunity)
10.2.2 nehŒ v®¥gh‰wèš g§nf‰F« bršè‹ tiffŸ
nehŒv®¥gh‰wšk©ly¤Âš_yfhuzkhdbršfŸènah¡nfhir£LfŸ
mšyJ Ïu¤j btŸis mQ¡fŸ (WBC) v‹W« miH¡f¥gL»‹wd. mitfŸ
vY«òk{i#æšcŸsMjhukhd (Stem Cell) bršfëèUªJ njh‹W»‹wd. mit
ÏUbgU«tiffshfikyhŒLbršfŸ (vG«òk{i#iaMjhukhfbfh©lit)
v‹W«è«ghŒLbršfŸ (ãzÚ®k©ly¤ijrh®ªjit)v‹W«Ãç¡f¥gL»‹wd.
ikyhŒL bršfŸ ãô£nuhÚ vd¥gL« Á¿aéG§fQ¡fŸ, ngnrhÚfŸ k‰W«
<Ándh¥ÃšfiscŸsl¡»ait.
Áynkhndhir£L¡fŸÏu¤jX£l¤ÂšÁ¿Jeh£fŸR‰¿aËÂR¡fëilna
j§» bgU« éG§fQ¡fshf (Macrophages) khW»‹wd. Ïij¥ngh‹nw
ngnrhÚfS« (Basophil)kh°£ (Mast) bršyhfkh‰w«mil»‹wd. T bršfS«,
B bršfS«bt›ntWè«ghŒLcW¥òfëšK®¢Ámil»‹wd. B brš, ÁRé‹
clèš (Fetus) fšÄuèY«, Ëd® vY«ò k{i#æY« K®¢Á mil»‹wd. T bršfŸ ijkìš (Thymus) KGikahfK®¢Áail»‹wd.
Ïa‰if v®¥gh‰wš ÂwD« brašgL« éjK«
1. njhèdhš ghJfh¥ò (Ïa‰ifahfnt clèš bgw¥g£l ghJfh¥ò)
njhšekJclèšòw¥gu¥igKGikahf_oæU¥gj‹_y«nehŒ¡»UäfŸ
cŸns EiHahkš jL¡F« muzhf brašgL»wJ. ÁijÎglhj (Intact) njhš
161
bfhG¥ò mäy§fŸ k‰W« yh¡o¡ mäy« Ru¥gj‹ _y« pHI äfΫ Fiw¤J,
nehŒ¡»UäfŸclèDŸCLWÎtij¤jilbrŒ»‹wd.
2. E£gkhd jL¥ò¢ Rt®fŸ
äôf°r›ÎfŸ (Mucous Membrane)njhèdhš_l¥glhjòw¥gu¥ÃšcŸs
gFÂia _o¥ ghJfh¡»‹wd. nkY« mit K¡»akhf nehŒ¡»Uäfis gir
ngh‹w gu¥Ãš x£l¢ brŒJ, Ão¤J it¤J¡ bfhŸtj‹ _y« mt‰iw cŸns
òf KoahjthW brŒ»‹wd. äôf° r›éš cŸs FWÏiHfŸ _¢R¥ghijæ‹
nk‰gFÂæY«,ehÁæ‹c£gFÂæY«fhz¥gL»‹wd.ÏitfS«f©Ïikfëš
cŸskæçiHfS«ef®ªJgo¥goahfnehŒ¡»Uäiabtëna‰¿éL»‹wd.
3. Ru¥ò Ú®
éa®itæšgh¡Oçah¡fS¡FvÂuhfbrašgL«fhuâcŸsJ.f©Ùçš
iynrhir« (Lysozyme)v‹D«behÂcŸsJ.rëia¢Ru¥gj‹ (Mucous secretions) _y«ehÁæšöRk‰W«E©QæçfŸRthr¥ghijæšEiHtJjL¡f¥gL»‹wJ.
cäœ ÚuhdJ iynrhir« behÂ, ijnahirand£ k‰W« yh¡nlhbgç‹ v‹D«
_y¡TiwÍ« bfh©LŸsJ. t承š Ru¡F« iA£nuh Fnshç¡ mäykhdJ
E©Qæçfis¥ bgU«ghy« bfh‹W éL»wJ.
4. brš éG§Fjš (Phagocytosis)
E©Qæçfis éG§» mt‰iw¡ bfh‹WéL« brayh‰wš bg‰w
bršfiséG§fQ¡fŸv‹WmiH¡f¥gL»‹wd. Ïitghèkh®nghãô¡ëah®
Äô¡nfhir£LfŸk‰W«nkhndhir£LfŸMF«.nkhndhir£oèUªJkh¡nuhng{
(Macrophages) vd¥gL«bgU«éG§fQ¡fŸcUthF»‹wd.
M¥nrhidnrõ‹ (Opsonization)
Ï›éid,éG§fQ¡fŸéG§Ftj‰FV‰wtifæšE©QæçfëšcŸs
_y¡TWfis M¥nrhå‹ v‹D« _y¡TWfshš _l¥gLtij¡ F¿¥gjhF«.
Ï›thW brŒtjhš éG§fQ¡fŸ vëjhf E©Qæçæçfis¤ j‹ndhL
Ãiz¤J¡bfhŸsKo»wJ.ãô£nuh¥ÃšfŸÃiz¥òfisÍ« (Ligand), V‰ÃfisÍ«
(Receptor) btë¥gL¤J»‹wd.ÏitÏu¤jjªJ»fëšcŸsmL¡F¤ÂR¡fël«
fhz¥gL« Ït‰W¡Fça Ãiz¥òfnshL (Ã k‰W« Ï bry¡o‹) Ïiz»‹wd.
Ϫj Ãiz¥Ãdhš ãô£nuh¥ÃšfŸ Ïu¤j jªJ»fëš x£o¡bfh©L goªJ
Ë cUS»‹wd. Ïj‹Ã‹ ãô£nuhÚfŸ Ïurhad¥ bghU£fshš c©lhF«
<®¥ò éirahš mt‰iw neh¡» efu Mu«Ã¡»‹wd. Ϫj¢ braiy Ïurhad¥
bghU£fŸ<®¥ò (Chemotaxis)v‹WmiH¡»nwh«.éG§fQ¡fŸjªJ¡fëšcŸs
Ãiz¥òfnshLÏW¡fkhfÏiz¤jËmUnfcŸsÂR¡fisilahgO°v‹D«
Kiwæš tªjil»‹wd. <®¥ò éiria cila _y¡TWfëš C3b vd¥gL«
fh«Ãëbk‹£,gh¡OçahéšÏUªJbtë¥gL«éid¥bghU£fŸ,ir£nlhif‹fŸ,
ÁijtilªjÂR¡fëšÏUªJbtë¥gL«bfhG¥ò¥ngh‹wÏilp£L¥bghUŸfŸ
(Mediators)ml§F«.
éG§fQ¡fŸbrašgL«éj«gyãiyfshfÑnHétç¡f¥gL»‹wd.
162
iynrhir« cila bfh¥gs§fŸ
E©Qæç #›Îfshš _l¥g£l bfh¥gs§fshšcŸns vL¤J¡ bfhŸs¥g£L iynrhir« behÂ
Ïiztjhš E©Qæç bfhšy¥gL»wJ.
cŸ mL¡F¤ÂRiynrhir« cila bfh¥gs§fŸéuš ngh‹w mik¥ò cUthFjš
Ïu¤j jªJ»
ãô£nuhÚ (Á¿a éG§fQ)
x£l it¡F«_y¡TWfŸ
ilabgoì°
Ïurhad <®¥ò
E©QæçfŸ fh«Ãëbk©£
(C3b) cl‹ Ïiztjhš
E©Qæç éG§f¤
jFªjjhf khW»‹wd.
ÂRéš mH‰Á c©lh¡»
gl« 10.1 éG§fQ¡fë‹ braš ãiyfŸ
M¥nrhidnrõ‹v‹D«éidæšE©QæçM¥nrhå‹fshš_l¥gLjš,
éG§fQ§fŸE©QæçiaéG§F«éj«.
éG§fQ¡fŸ E©Qæçfis¤ j‹ndhL Ãiz¤J¡ bfhŸ»‹wd.
ÏjdhšE©Qæçef®ªJbrštJjilgL»wJ.
1. nghèfhšfŸcUth¡Fjš.
2. ngfn[h«fŸv‹gitnghèfhšfŸngh‹wmik¥ÃdhšE©âæçia¢R‰¿
tis¥gj‹_y«c©lh»wJ.
3. ngfn[h«fŸ brç¡F« j‹ik bfh©l iynrhnrh« v‹D« beh ãiwªj
FäœfnshLÏiztjhšngnfhiynrhnrh«fŸcUth»‹wd.
4. E©âæçia¡bfhšYjš.
éG§fQ¡fshš bfhšy¥gLjš
ãô£nuh¥ÃšfŸ E©Qæçia jh¡» mê¡f j‹åilna Áy Ïurhad
_y¡TWfisÍ«iynrhir«ngh‹wbehÂfisÍ«bfh©LŸsJ.ãô£nuhÚfŸ
mH‰ÁV‰g£LŸsÏl¤ijM¡uä¤J¡bfhŸtijÏu©lhtJãiyv®¥ò¤Âw‹
v‹WTWyh«.ãô£nuhÚfŸj‹ål«_‹WéjkhdJfŸfis¡bfh©LŸsd.
163
1. Kj‹ikahdJfŸÁç‹ònuhonar°,iynrhir«k‰W«gh°nghiy¥ng°-A2
M»at‰iw¥ bg‰WŸsJ.
2. Ïu©lhtJJfŸg®ghç‹,Ïyh°nl°ngh‹wt‰iwbfh©LŸsJ.
3. _‹whtJJfŸbfhyhínd°v‹wbehÂiabg‰WŸsJ.
Ït‰iw¤jéuM¡ì#‹rh®ªJbfhšY«KiwiaÍ«všyhéG§fQ¡fS«
bg‰WŸsd. éG§fQ¡fŸ mÂfç¡f¥g£l Rthr¤ij c©L g©Qtjhš
N¥g® M¡i[LfisÍ«,iA£u#‹ bg®M¡i[LfisÍ« c©lh¡F»‹wd.
ãô£nuhÚfël«cŸsiknyhbg®M¡ìnl°v‹wbehÂN¥g®M¡i[Lfis
iA¥nghFnshnu£maåfshfkh‰W»wJ.ϪjmaåfŸgh¡£ßah¡fismê¡F«
Âw‹ ä¡fjhf cŸsd.
tiy¥Ã‹dnyhL Toa v‹nlhÂèaš mik¥ò (Reticulo endothelial system)
Ïit xU cW¥Ãnyh mšyJ xU Ïl¤ij F¿¥Ã£L¢ brhšY«goahfΫ
Ïšyhkš gué ÏU¡»‹wd. Ït‰¿‹ m§fkhf nkhndhir£LfS«, bgça
éG§fQ¡fS« fUj¥gL»‹wd. Ïš bgU« éG§fQ¡fë‹ g§F
Kj‹ikahdv®¥gh‰wiy¤ (First order defence) jutšyjhF«.Vbd‹whšÏit
éiuthfΫmÂfmséY«E©QæçfiséG§»¡bfhŸ»‹wJ.ÏjdhšÏit
bgW« éG§fQ¡fŸ vd bgaçl¥gL»‹wd. bgU« éG§fQ¡fŸ cl‰fh¥ò
C¡»ia Áij¤J g¡Ft¥gL¤Âmë¥gÂY« g§nf‰»‹wd. Ïit k£LäšyhJ
tiy¥Ã‹dnyhLToav‹nlhÂèašmik¥ò,KJikmilªjÁt¥gQ¡fisÍ«,
ÏašÃHªj òuj¤ijÍ«, °OuhŒLfŸ, rha«, k‰W« kUªJ¡fis clèš ÏUªJ
btëna‰WtšK¡»ag§Ft»¡»‹wJ.
Ϫj bgça éG§fQ¡fŸ mit ÏU¡F« Ïl¤Â‰F V‰g bgaçš
ntWgL»‹wd.
fšÄuš - F¥g®bršfŸ
_is - E©âa»isašbršfŸ
ÁWÚuf« - ärh‹íašv‹D«bgU«éG§fQ¡fŸ
k©Ùuš - k©Ùuè‹bgU«éG§fQ¡fŸ
tæ‰wiwæYŸs
r›Îfëš
cŸsit (Peritoneal) - tæ‰wiwæYŸsr›Îfis¢rh®ªjbgU«
éG§fQ¡fŸ
fh‰W¢Á‰wiw - fh‰W¢Á‰wiwæ‹bgU«éG§fQ¡fŸ
mH‰Á éid (Inflammation)
fhakilªj mšyJ vç¢riylªj mšyJ E©Qæçædhš gh¡f¥g£l
ÂR¡fis¢R‰¿eilbgW«ghJfh¥òéidnamH‰ÁéidMF«.mH‰Áéidtè,
Át¤jš,Å¡fkiljšk‰W«braèH¤jšngh‹wm¿F¿fŸ_y«m¿a¥gL»‹wJ.
164
rhjhuzkhfvªj¤ÂR,cW¥òmšyJvªj¥ gFÂmH‰Áahšgh¡f¥gL»‹wnjh
mit M§»y¤Âš "itis" v‹W filÁæš Ïiz¡f¥g£L bgaçl¥gL»wJ.
cjhuzkhf Conjectivitis, gastritis and Pharyngitis M»aitfis¡TWyh«.
ϪjmH‰ÁéidahdJÏa‰ifahdv®¥ò¢r¡Âia¤jutšybršfis,
E©QæçÏU¡F«Ïl¤Â‰FÏl«bga®¡F«j‹ikia¡bfh©LŸsJ.
ÂRÁijtjhšbtëæl¥gL«<®¡F«j‹ikÍilaÏurhad¥bghU£fshd
ï°lä‹ (kh°£ bršèš ÏUªJ) ngh‹wit Ïu¤j ehs§fis éçtila¢
brŒ»‹wd. fh«gëbk©LfŸ brayh‰wš bg‰W éG§fQ¡fis <®¡»‹wd.
Ïu¤j ehs§fŸ éçtiltjhš btë¥gL« Ãsh°khéš (Plasma) fhz¥gL«
iggçndh#‹ ngh‹w Ïu¤j¤ij ciwa¢ brŒÍ« fhuâfŸmid¤J« ÂRæil
Ú®k¤Â‰FtU»‹wd.Ï¡fhuâfŸö©l¥gLtjhšÃsh°khciw»‹wJ.ϤjF
braiyghÂ¥gilªjÂR¡fis¢R‰¿mu©mik¤jšv‹W (Walling off Process) miH¡»wh®fŸ. Ï¢Rt®mik¥ò nehŒ»UäfŸ nkY«clè‹cŸ guthkšxnu
Ïl¤ÂšÁiwælcjλ‹wd.
Ïa‰ifahd mê¡F« bršfŸ (Natural Killer cell)
nehŒv®¥gh‰wiy¤jutšyÏittèa¢br‹Wjh¡ftšyitfshfcŸsd.
Ïit »Uäfshš gh¡f¥g£l k‰W« ò‰WnehŒ cŸs bršfëläUªJ cliy
ghJfh¥òmë¥gšKj‹ikahfÏl«t»¡»‹wd.Ïitbgçaè«nghir£Lfshf
Ïa‰ifahd v®¥gh‰wš k©ly¤Â‹ gFÂahf brašgL»‹wd. Ït‰¿š
Phgf«it¤J¡bfhŸS«brš (Memory Cells)»ilahJ. Ϫjmê¡F«bršfŸ
mê¡f¥glnt©oabršfnshLÏiz¥igV‰gL¤Â¡bfhŸ»‹wd.Ëòr›éš
thŒ¡fhšnghštêiaV‰gL¤Âbg®ghç‹v‹we¢R¤j‹ikÍila_y¡TWfis
£läl¥g£l bršèDŸ brY¤J»‹wd. Ïjdhš bršèDŸ cŸs Âut« fÁa
Mu«Ã¤J,ËbršÁij¡f¥gL»wJ.
Ï‹bl®bguh‹ (Interferon)
Ï‹bl®bguh‹v‹D«òuj«clèšcŸsituìdhšgh¡f¥g£lbršfshš
c‰g¤Â brŒa¥g£L Ïu¤j X£l¤Ânyh mšyJ ÂRæil Ú®k¤Ânyh nrU«go¢
brŒ»wJ.ÏitešyãiyæšcŸsbršfis¤ö©oxUbehÂiacUth¡F»wJ.
ϪbehÂituì‹Ïd¥bgU¡f¤ij¤jilbrŒ»wJ.
Fiwia <LbrŒatšy _y¡TWfŸ (Complements)
Fiwia <L brŒa tšy_y¡TWfŸmšyJ fh«Ãëbk©LfŸ v‹git
xUFGit¢rh®ªjòuj¤ÂdhšMdbrayh‰wšbgwhjbehÂfshfÃsh°khéš
(Plasma)R‰¿¡bfh©LÏU¥git. ÏitÏa‰ifnehŒ¤jL¥gh‰wè‹ (Natural Immunity) X®m§fkhfbrašgL»‹wd.K¡»akhfÏit»uhä‹rha«V‰fhj (Gram Negative) gh¡Oçah¡fis v®¤J ghJfh¥ò më¥gš K¡»a¥ g§F t»¡»wJ.
Ïit Vw¡Fiwa 20¡F« nk‰g£l òuj§fis¡ bfh©LŸsJ. Ï«_y¡TWfŸ
brayh¡f«bgWtij¥Ã‹tU«gl¤Âšfhzyh«.
165
gl« 10.2 <LbrŒatšy _y¡TWfë‹ têKiw
Ït‰¿š K¡»a 9 òuj§fŸ ÏUntW têfëš brayh¡f« bgW»‹wd.
Ït‰¿š x‹W kuò têahfΫ (Classical Pathway), k‰bwh‹W kh‰W têahfΫ (Alternate Pathway)brayh¡f«bgW»‹wd.ϪjÏu©LtêfSnkC3 v‹D« òuj«
brayh¡f«bgW«Ïl¤ÂèUªJ,xnukhÂçahfbrayh‰wšbgW»‹wd. Ït‰¿š
K¡»akhf C5 Kjš C9 tiucŸs òuj§fsl§»aFGE©âæçæ‹r›éid¤
jh¡ftšyjhF«.Ϫj¥òuj¡FGE©Qæçæ‹r›Îl‹x£o¡bfhŸS«bghGJ
xUJisæidV‰gL¤ÂE©Qæçiamê¡»‹wd.
brayh¡f« bg‰w C3b MdJ M¥nrhå‹ vd¥gL« _y¡TWfshf¢
brayh¡f«bg‰WE©âæ®fël«br‹Wx£o¡bfhŸ»‹wdC5a v‹w_y¡TW
v®E©âæçfŸ cŸs Ïl¤Â‰F bgU« éG§fQ¡fŸ, ãô£nuhÚfŸ k‰W«
nkhndhir£Lfis¡ft®ªÂG¡F«Ïurhad¥bghUshf¢brašgL»wJ.
cl‰fh¥ò C¡»ia g¡Ft¥gL¤Â më¡F« bršfŸ (Antigen Presenting Cells)
B-brš, bl‹iu£o¡ brš (ãzÚ® Ko¢Rfëš cŸsd), yh§f®Ah‹°
brš k‰W« bgU« éG§fQ¡fŸ M»ait cl‰fh¥ò C¡»ia g¡Ft¥gL¤Â
më¡F«bršfshffUj¥gL»wJ. Ϫjmid¤JbršfS«cl‰fh¥òC¡»ia
g¡Ft¥gL¤ÂmjndhLnr®¤Jbtë¥òw¢r›Îfëšnk#®ï°nlhf«gh£lÃëo
fyit II cl‹Ïiz¤Jbršè‹òw¥gu¥Ãšbtë¥gL¤j¥gL»‹wd.
K®ªj ÂR¡fë‹ x‰Wikia m¿atšy _y¡TWfë‹ fyitfŸ (Major Histocompatibility Complex – MHC)
ÏitfŸbršè‹btë¥òw¢Rt®fëšfhz¥gL«»is¡nfhònuh£O‹fŸ
(Glycoproteins) MF«. bgU«ghY« j‹ clè‹ ÂR¡fëèUªJ mayhdhf
fUj¥gL«cl‰fh¥òC¡»iantWgL¤Â¡fh£lΫ,g¡Ft¥gL¤j¥g£lcl‰fh¥ò
166
C¡»ia T-bršfS¡Fmë¡fΫMHC_y¡TWfŸga‹gL»‹wd.ÏitMHC-I v‹W« MHC-II v‹W« Ïu©L tiffshf Ãç¡f¥gL»‹wd. MHC-I _y¡TW
c£fUnthLToa všyh bršfë‹ r›é‹ btë¥òw gu¥ÃY« fhz¥gL»‹wd.
g¡Ft¥gL¤j¥g£l cl‰fh¥ò C¡»nahL MHC-I ÃçΫ nr®ªJ nehŒthŒ¥g£l
bršè‹ òw¥gu¥Ãš btë¥gL¤j¥gL«bghGJ mt‰iw T-e¢R¤j‹ikÍila
bršfŸ (T cytotoxic Cell – CD8)m¿ªJbfhŸ»‹wd.MHC-II_y¡TWfŸcl‰fh¥ò
C¡»ia g¡Ft¥gL¤Â më¡ftšy bršfë‹ òw¥gu¥Ãš g¡Ft¥gL¤j¥g£l
cl‰fh¥òC¡»nahL btë¥g£L T-cjéahs® (T helper Cell – CD4) bršY¡F
më¡f¥gL»‹wJ.
10.2.2 bgw¥g£l v®¥gh‰wš (Acquired Immunity)
mayh‹ vd fUj¥gL« E©QæçfS¡nfh mšyJ òuj¤Â‰nfh vÂuhf
F¿¥Ãl¥g£l _y¡TWfisnah, bršfisnah cUth¡F« nehŒ v®¥gh‰wny
bgw¥g£lv®¥gh‰wšvd¥gL«.
Kj‹Kiwahf xU cl‰fh¥ò C¡» m¿Kf« Md Kj‹ikahd nehŒ
v®¥gh‰wiy (Primary Immune Response) ãidéšit¤J¡bfh©L, kWKiw
mnj khÂçahd cl‰fh¥ò C¡»ia Ïu©lh« Kiwahf rªÂ¡F«nghJ, äfΫ
éiuthf mÂf mséš brašgL»‹w v®¥gh‰wiy (Secondary Immune Response) btë¥gL¤J»wJ.ϤjFnehŒv®gh‰wè‹j‹iknajL¥óÁcUthfmo¥gil
fhuzkhf mikªJŸsJ.
F¿¥ghf bgw¥g£l v®¥gh‰wiy Ïu©lhf Ãç¡fyh«. mitahtd
nehŒ»UäfS¡F vÂuhf bršfns neuoahf¢ br‹W éid òçtJ brštê
v®¥gh‰wš (Cell Mediated Immunity) v‹W«, cl‰fh¥ò _y« Ïu¤j X£l¤Â‹
têahf¢br‹WnjitahdÏl¤ijmiltijcl‰fh¥ò_y¤ÂdhšbrašgL«
v®¥gh‰wš (Humoral Immunity) v‹W«tif¥gL¤j¥gL»wJ. ϪjÏu©Ltif
v®¥gh‰wYnkcl‰fh¥òC¡»v®¥gL«nghJö©l¥gL»wJ.
167
10.2.3 brašgL« vÂuh‰wš (Humoral Immunity)
F¿¥ghf bgw¥g£l nehŒ v®¥gh‰wiy brš tê v®¥gh‰wš, cl‰fh¥ò
_y¤ÂdhšbrašgL«brayh‰wšvdÏUtiffshfÃç¤jhY«,Ïitx‹iwx‹W
rh®ªJéid òçªnjÂw«glbrayh‰W»‹wd. cl‰fh¥ò_y¤ÂdhšbrašgL«
v®¥gh‰wš,cl‰fh¥òC¡»iam¿ªJbfhŸS«nghJjh‹Mu«Ã¡»wJ.F¿¥g£l
T-bršfŸ ö©l¥gL« nghJ (Lymphokine) è«nghif‹ vd¥gL« Ïurhad
_y¡TWbtë¥g£L,mitB-bršfis¤ö©LtjhšB -bršfŸbgU¡fkilªJ
kh‰wkil»‹wd. Áy rka§fëš äf¥bgça cl‰fh¥ò C¡» _y¡TWfŸ B -bršfisneuoahfnt¤ö©L«j‹ikia¥bg‰¿U¡»‹wd.FG¡fë‹nj®Î
Kiwæš F¿¥Ã£l B-bršfŸ ö©l¥gL»‹wd. m›thW ö©l¥g£lit B -
è«nghÃsh°£ vd¥gL« Ãsh°kh bršyhf mséš bgçjhf cUkh¿ òw¥gu¥Ãš
cŸscl‰fh¥ò_y¤ijc®¡»‹wd. ϪjÏWÂãiykh‰wnkcl‰fh¥òC¡»
c©lhf fhuzkh»wJ. IgM vd¥gL«cl‰fh¥òC¡»¤jh‹Kj‹ikahf, nehŒ
v®¥gh‰wè‹bghGJcUth¡f¥gL»wJ.Ï›thWkh‰wkilªjB -bršfëš Áy
Ú©lfhy«thG«Phgfr¡Âbršfshf (Memory Cells)kh‰w«mil»‹wd.Ïit
cl‰fh¥ò _y¤ij cUth¡F« j‹ika‰w bršfshF«. Mdhš kWgoÍ« mnj
cl‰fh¥òC¡»ia rªÂ¡F« nghJ Ϫj¢ bršfŸéiuªJ brašg£L äfmÂf
mséš IgG, IgA k‰W« IgE tifcl‰fh¥ò_y§fiscUth¡F»wJ. Ïjdhš
äf¤ÂwikthŒªjÏu©lhtJnehŒv®¥gh‰wiycUth¡fKo»wJ.
B - bršfŸ kh‰wkilÍ« nghJmt‰¿‹cl‰fh¥ò_y¤ÂšcŸs fd¤j
r§»èfë‹ntWg£lgFÂk‰W«Ïnyrhdr§»èfëšcŸsntWg£lgFÂæ‹
ãô¡ë¡mäy§fŸ (DNA )kh‰¿mik¡f¥g£LòÂacl‰fh¥ò_y«cUth»‹wd.
MæD« ϤjFkh‰w§fŸ xU cl‰fh¥ò C¡»æ‹ m¿Kf¤Â‹ nghJ,
T-bršfëèUªJ btë¥gL« è«nghifå‹ vd¥gL« Ïurhad _y¡TWfshš
k£Lnk ö©l¥gL»‹wd. Ï›thwhf ö©l¥gL« B-bršfŸ Kjèš B è«nghÃsh°£lhfbgçjhfkhW»‹wd.
IgMKj‹ikahdnehŒv®¥gh‰wè‹nghJcUth»wJ. Ïj‰F¥ gÂyhf,
Ïnj bršfŸ Ïu©lhtJ Kiwahf mnj cl‰fh¥ò C¡»¡F m¿Kf« MF«
nghJ ãô¡ë¡mäy§fis kh‰¿aik¤J kh‰w«miltjhš IgG, IgA k‰W« IgE
M»a cl‰fh¥ò _y§fŸ Ïu©lhtJ nehŒ v®¥gh‰wè‹ nghJ cUth»‹wd.
168
T– brašxL¡»bršnjitahdmsÎcl‰fh¥ò_y«cUthdJ«Ïªjãfœéid
xL¡F»wJ.cUthdcl‰fh¥ò_y¤Â‹_ynkxL¡f¥gLtJk‰bwhUKiwahF«.
Ïjid`cl‰fh¥òC¡»æ‹jil'v‹WTW»wh®fŸ.mÂfmsÎcl‰fh¥ò_y«
KGikahdcl‰fh¥òC¡»nahLéidòçÍ«nghJmªjcl‰fh¥òC¡»ahdJ, B-bršfë‹V‰ÃnahLéidòçtijjilbrŒ»wJ.
10.2.4 brštê v®¥gh‰wš (Cell mediated Immunity)
T-bršfŸ, brštê v®¥gh‰wiy cUth¡F»‹wd. T -bršfŸ Kjèš
vY«òk{i#æšcUth»¥Ã‹d®ijkìšK®¢Ák‰W«ntWghLmil»‹wd.
K®¢ÁailªjT-bršfŸÏu©lh«ãiyãzÚ®cW¥òfS¡FÏl«bga®»‹wd.
T -bršfŸbrayh‰W«j‹ikia¥bghW¤J«òw¥gu¥Ãšfhz¥gL«_y¡TWfë‹
(CD – Cluster of Differentiation)mik¥ig¥bghW¤J«mittif¥gL¤j¥gL»‹wd.
T -bršfŸ mitfë‹ braš j‹ik¡nf‰g T -cjé brš, T - braš xL¡f¢
brš, T-Phgf¢ r¡Â brš k‰W« T -bfhiyfhu¢ brš v‹W eh‹F tiffshf
tif¥gL¤j¥gL»‹wd. T -bršfëš Áy tif x›thik (allergy) éidæš
F¿¥ghffhy«jhœ¤Â¤njh‹W«äifcz®Î(Delayed Hyper Sentitivity) ngh‹w
éisÎfisV‰gL¤JtnjhL,xUt®clèšk‰bwhUtç‹cW¥igbghU¤J«nghJ
kh‰WcW¥igãuhfç¡F«goÍ«brŒ»‹wd.
MHC x›bthUt® clèY« F¿¥Ã£l jå¤ j‹ikÍl‹ j‹Dila ÂR
_y¡TWfis milahs« fh£Ltjhf mikªJŸsJ. Ïit v¥nghJ cl‰fh¥ò
C¡»,nehŒ¤jL¥gh‰wšk©ly¤Â‰Fmë¡f¥gL»‹wnjh,m¥nghJnk‰nfhshf
(Reference) j‹ clš ÂRéš ÏUªJ k‰w ÂR¡fis ntW¥gL¤Â¡ fh£l
më¡f¥gL»wJ.
T-cjé brš (CD4), T-rh®ªj cl‰fh¥ò C¡»ia¤ jªJ (bgU«ghyhd
òuj¤j‹ik thŒªj) B bršfis¤ ö©o mj‰F vÂuhd cl‰fh¥ò _y¤ij
cUth¡F»wJ.
T-cjé brš, MHC-II Íl‹ Ïiz¡f¥g£l cl‰fh¥òC¡»ia, cl‰fh¥ò
C¡»ia¥ g¡Ft¥gL¤Â më¡F« bršè‹ òw¥gu¥Ãš ÏU¡F« nghJ m¿ªJ
bfhŸ»wJ. cl‰fh¥òC¡»ia¥g¡Ft¥gL¤Âmë¡F«bršfŸmid¤J« IL-1 vd¥gL«ir£nlhif‹fisbtëæL»‹wd.nkY«T-cjébršiy¤ö©oIL-2 v‹D«ir£nlhif‹fisRu¡f¢brŒ»‹wd.cl‰fh¥òC¡»ædhšö©l¥g£l
T-cjé bršfŸ k£Lnk IL-2é‰Fça V‰Ãfis¡ bfh©LŸsjhš Ϫj T-brš
F¿¥ghf cl‰fh¥ò C¡»¡F vÂuhf¢ brašgL»wJ. cUth¡f¥gL« IL-2 k‰W«
Ãwir£nlhif‹fŸ,T-brštêv®¥gh‰wiyÍ«,Ãsh°khtêv®¥gh‰wiyÍ«
ö©Ltjhšv®¥gh‰wšmÂfç¡f¥gL»wJ.
væ£ìš kåj nehŒ v®¥gh‰wiy FiwÎ¥gL¤J« itu°, ϤjF
T-cjéahs® bršfis gh¡»‹wd. T-braš xL¡» brš njitahd msÎ
cl‰fh¥ò _y« cUthdJ« nehŒ v®¥gh‰wiy xG§FgL¤j cjλ‹wd.
e¢R¤j‹ikbg‰wT -bršfŸ (CD8)itu[hšgh¡f¥g£lbršfismilahs«
f©Lg®ghç‹vD«_y¡TWfismt‰¿‹cŸbrY¤Âitu[hšgh¡f¥g£l
169
bršfis¢ Áij¡»‹wd. ö©l¥bg‰w Áy T-brš Phgf¢r¡ÂÍila bršyhf
khW»wJ.
E©Qæç g¡Ft¥gL¤J«cæuQthš éG§f¥gLjš
cl‰fh¥ò C¡»ia¥ g¡Ft¥gL¤J« cæuQé‹ btë¥òw #›éš btë¥gL¤j¥gL»‹wJ
(K®ªj x‰Wikia¡ F¿¡F« _y¡TWfnshL g¡Ft¥gL¤j¥g£l cl‰fh¥ò C¡» Ïiz¡f¥gL»wJ
v©nlhnrh« njitahd F¿¥Ã£l gFÂia k£L« g¡Ft¥gL¤Â ÛjKŸs gFÂfis¢ Áij¡»‹wJ
v©nlhnrh«fS¡F têfh£L« ntWg£l òuj«
(Invariant Protein)Ïiz¡f¥gL»wJ
ab
gl«10.3M‹ob#‹K®ªjÂR¡fë‹x‰Wikiam¿atšy
_y¡TWfë‹fyitfŸ
10.2.4.1 è«nghif‹fë‹ brašfŸ ( Functions of Lymphokines)
è«nghif‹fŸ v‹git ir£nlhif‹ tifia¢ rh®ªjit. Ïit
è«nghir£LfŸ ö©l¥gL« nghJ Ru¡f¥gL« Á¿a _y¡TWfŸ MF«.
Ï«_y¡TWfns bršY¡F Ïilna ‘rä¡iP’ (Signal) brŒa cjλwJ.
Ï‹bl®ÿ¡»‹ v‹D« brhš èô¡nfhir£Lfshš c©lh¡f¥gL«
ir£nlhif‹fis F¿¥gjhf mo¡fo étç¡f¥g£LŸsJ. v¥nghJ« Ϫj
jå¤jå è«nghif‹fŸ Áy brašfëš bghJthf x‹iw x‹W rh®ªJ g§F
bfhŸ»‹wd.bgU«ghyhdéisÎfis£ôk®be¡nuhì°fhuâMšgh(TNF-α), IL-2 éèUªJ IL - 12tiu g»®ªJbfhŸ»‹wd. Ït‰¿šmH‰Áiac©lh¡F«
Kªijair£nlhif‹fŸ,nehŒv®¥gh‰wiy¤ö©L«t©z«,ãô£nuhÚfis
vY«ò k{i#æèUªJ«, bl‹iuo¡ bršfis ãzÚ® Ko¢R¡fS¡F Ïl«
bga®ªJbršy¢brŒ»‹wd.nkY«Ïitmo¥ngh°v‹D«bfhG¥ò¤ÂR¡fëš
kh‰w¤ij¤bjhl§FtnjhL,jirfë‹ts®¢Áijkh‰w¤ijmÂfç¤J,fhŒ¢riy
c©lh¡Ftj‰F«fhuzkh»wJ.
170
10.3 cl‰fh¥ò C¡» (Antigen)
cl‰fh¥òC¡»fŸmayh‹vd¥gL«_y¡TWfŸMF«.Ïitv®¥gh‰wš
k©ly¤Âdhš Ïdk¿a¥gL»‹wd. Ït‰iw tiuaW¤J¡ Tw nt©Lbkåš
cl‰fh¥ò C¡» v‹gJ F¿¥ghf v®¥gh‰wš k©ly¤Â‹ è«nghir£ ngh‹w
bršfnshL«, v®fh¥ò _y¤JlD« (Antibody) F¿¥ghf Ïiz»‹wd.
Ï«äôndhb#‹ (Immunogen) vd¥gLtJ B brš mšyJ T brš mšyJ B, k‰W« T bršbjhl®ghdv®¥gh‰wiy¤ö©ltšyJ.cl‰fh¥ò_y«KGikahdcl‰fh¥ò
C¡»nahLÏizaÏayhJ.Vbdåšcl‰fh¥ò_y«MdJcl‰fh¥òC¡»æ‹
gu¥Ãš fhz¥gL«, xU F¿¥Ã£l cl‰fh¥ò _y¤ij c©lh¡f¡ fhuzkhd
_y¡TWfnshLÏiz»wJ.ÏitvÃnlh¥òfŸv‹WmiH¡f¥gL»‹wd.
10.3.1 cl‰fh¥ò C¡»æ‹ cUt mik¥ò«, éj§fS« (Structure and Types of Antigen)
xUcl‰fh¥òC¡»æšgyju¥g£lcl‰fh¥ò_y¤ijcUth¡f¡fhuzkhd
_y¡TWfŸ äFªJ fhz¥gL»‹wd. xU bršè‹ òw¥gu¥Ãš cŸs ntWg£l
_y¡TWfë‹FG¡fis¥gl«10.4Ïšfhzyh«.
gl«10.4cl‰fh¥òC¡»(Antigen)
ÏU¥ÃD« a k‰W« d v‹D« FG¡fns cl‰fh¥ò _y¤ij cUth¡F«
cl‰fh¥ò C¡»ahf brašgl g¡Ft¥gL¤Jtj‰fhf¤ nj®ªbjL¡f¥gL»wJ.
bghJthfcl‰fh¥òC¡»gyF¿¡nfhŸfis¡bfh©l_y¡TWfiscilaJ.
cl‰fh¥ò C¡»æ‹ tiffŸ
cl‰fh¥ò C¡» bfh©LŸs Áy Áw¥ghd F¿¥Ãl¤j¡f _y¡TWfë‹
mik¥ò,v®¥gh‰wiyc©Lg©z¡ToaitahfcŸsd.bgU«ghyhdcl‰fh¥ò
C¡»ahdJòujkhfÏU¡»‹wd.k‰witãô¡ë¡òujkhfnth,bfhG¥òÏizªj
òujkhfnth mšyJ fh®nghiA£nu£ Ïizªj »is¡nfh - ònuh£O‹fshfnth
mšyJghèrh¡nu£_y¡TWfshfvilæš10,000lhšl‹fS¡F«mÂfkhdjhfΫ
TlÏU¡»‹wd.cl‰fh¥òC¡»ahfbrašglmÂf_y¡TWvilnjit¥gL»wJ.
bgçacl‰fh¥òC¡»æ‹gu¥Ãšcl‰fh¥ò_y¤Âid¤ö©ltšy_y¡TWfŸ
mÂfkhffhz¥gL»‹wd.ÏU¥ÃD«vilFiwthfcŸsitfS«Áycl‰fh¥ò
_y¤njhLÏizÍ«j‹ikia¥bg‰WŸsd.MdhšÏt‰whšcl‰fh¥ò_y¤Â‹
cUth¡f¤ij¤ö©lÏayhJ.ÏitfisAh¥l‹(Hapton) v‹W miH¡»wh®fŸ.
171
ÏU¥ÃD« Ïit ntW Áy òuj§fnshL (Carrier Molecules) rfÃiz¥ghš
Ïiz¡f¥gL« nghJ cl‰fh¥ò _y¤ij cUth¡F« j‹ikia mil»‹wd.
cl‰fh¥ò C¡» cl‰fh¥ò _y¤Âid cUth¡f¤ ö©Ltjhš Ït‰¿‰F
Ï«ändh#‹ v‹w bgaU« c©L.
10.3.2 cl‰fh¥ò C¡»æ‹ Âwid mÂfç¡F« fhuâfŸ
cl‰fh¥ò C¡»ahdJ mayhdhf ÏU¤jš mtÁakhdJ. vªj msΡF
mit mayh‹ j‹ik mÂfç¤J fhz¥gL»‹wnjh mj‰nf‰wh‰nghy mit
v®¥gh‰wiyö©ltšyitfshfcŸsd.
ÑnHfhz¥gL«fhuâfŸcl‰fh¥òC¡»æ‹Âwidkh‰wtšyitfshf
cŸsd.
1. cl‰fh¥òC¡»æ‹ÂwdhdJcUth»ÍŸscl‰fh¥ò_y¤Â‹mséid¡
bfh©L msél¥gL»wJ. Ïit cŸns brY¤j¥gL« cl‰fh¥ò C¡»æ‹
msit¥bghW¤J« (Dosage), vªjtêahfbrY¤j¥gL»‹wJ (Route of Entry) v‹gij¥ bghW¤J«, m£#&t©£ v‹wiH¡f¥gL« C¡Fé¡F« Jiz¥
bghUŸnr®¤Jmë¡f¥g£ljhv‹gij¥bghW¤J«mik»wJ.
2. _y¡TWfë‹vilia¥bghW¤Jcl‰fh¥òC¡»æ‹Âw‹mik»wJ.vil
Fiwªj_y¡TWfŸcl‰fh¥ò_y¤njhLÏizÍ«Âwidk£Lnkbg‰WŸsd
(Ah¥l‹fŸ).
3. äfΫ vil Fiwªj _y¡TWfshš cl‰fh¥òC¡»ahf brayh‰w KoahJ.
Ïj‹ fhuzkhfnt itu° vd¥gL« E©Qæç v®¥gh‰wš ÂwåèUªJ
j¥Ã¤J¡bfhŸ»wJ.
4. äf¥bgçavilcŸscl‰fh¥òC¡»ahdJT-bršfë‹g§»‹¿jhdhfnt
B-bršfisö©L«j‹ikia¥bg‰¿U¡»‹wd.
5. T- brš rh®ªJ brašgL« cl‰fh¥ò C¡»fŸ vëš Áij¡f¥gL« j‹ik
ä¡fjhf ÏU¤jš nt©L«. Vbdåš, cl‰fh¥ò C¡»ia g¡Ft¥gL¤J«
bršfŸ mt‰iw¢ Áij¤J g¡Ft¥gL¤Âa¥Ã‹ MHC-II _y¡TWfnshL
Ïiz¤J T-bršfS¡F tH§F»‹wd. Ϥj‹ik bg‰w cl‰fh¥ò C¡»
T-bršrh®ªjcl‰fh¥òC¡»v‹WmiH¡f¥gL»wJ.
6. cl‰fh¥ò C¡»ia¢ brY¤Jtj‰F K‹djhfnth mšyJ brY¤ÂaË
Á¿Jneu«fê¤njh, mj‰FçaÃwuhšbgw¥g£lcl‰fh¥ò_y¤ijbrY¤J«
nghJcl‰fh¥òC¡»æ‹brašÂw‹KGtJ«Fiw¡f¥g£LéL»wJ. (Ϫj
mo¥gilia ga‹gL¤Â Rh cl‰fh¥òC¡»ædhš jhæ‹ clèš cl‰fh¥ò
_y«c©lhtJjilbrŒa¥gL»wJ. Ïjdhšvç¤nuhÃsh°nlhÁ°Õlhè°
v‹D« nehŒ jL¡f¥gL»wJ).
10.4 cl‰fh¥ò _y§fŸ (Antibodies)
cl‰fh¥ò _y« KJbfY«ò Ãuhâfë‹ Ãsh°kh k‰W« clèš cŸs
Âut§fëš fhz¥gL»wJ. ÏJ F¿¥ghf mj‰Fça cl‰fh¥ò C¡»nahL
172
Ïiz»wJ.ÏitnfhstotkhdòujtF¥ig¢nr®ªjÏ«äôndhFnshòè‹fŸ
(cl‰fh¥ò _y§fŸ) MF«. F¿¥ghf v®¥gh‰wš òujkh»a cl‰fh¥ò _y«
fhkhFnshòè‹fŸ v‹W«miH¡f¥gL»‹wd. Ïit rhjhuzkhd v®¥gh‰wš
ãfG«nghJgyju¥g£litfshfcŸsd. ÏitK¡»akhfbršfS¡Fbtëna
cŸscl‰fh¥òC¡»fS¡FvÂuhf¢brašgL»wJ.
cl‰fh¥ò _y¤Â‹ ÏU K¡»a ntiyfŸ
1. ÏitF¿¥ghf,mj‰Fçacl‰fh¥òC¡»nahLmšyJmayhdhffUj¥gL«
_y¡TWfnshLÏiz»‹wd.
2. Ïitk‰wbršfŸk‰W«_y¡TWfnshLnr®ªJnehŒ¡»Uäfismê¡»‹wd.
xU cl‰fh¥ò _y¤Âš cŸs bt›ntW gFÂfë‹ ntiyfis¥
òçªJ¡bfhŸs mÂf mséš fhz¥gL« IgGcl‰fh¥ò_y¤ijgh¥ig‹ (Papain) k‰W« bg¥Á‹ (Pepsin )behÂfisbfh©LÁij¡F«nghJV‰gL«kh‰w§fis
gl¤Âšfhzyh«(gl«5).
gl« 10.5 gh¥ig‹ k‰W« bg¥Á‹ ÁijÎWjš
gh¥ig‹ beh Xçiz¤Âw‹ bfh©l 2 Fab _y¡TWfisÍ« (Fab-Fragment antigen binding) k‰W« Fc v‹w gofkhf khW« j‹ik bg‰w (FC-Fraction Crystalizable) gFÂiaÍ«jU»wJ.cl‰fh¥òC¡»nahLÏizÍ«Âw‹bfh©lFab_y¡TW
IgG tif cl‰fh¥ò C¡» bg¥Á‹ behÂahš Áij¡f¥gL« nghJ cl‰fh¥ò
C¡»nahL<çiz¤Âw‹bfh©lÏizÍ«gFÂÍ«,JfŸfshfÁij¡f¥g£lFc
gFÂÍ«»il¡»‹wJ. Ï›é¤Âahr§fŸ,behÂfshšÁij¡F«ÏlntWgh£lhš
V‰gL»‹wd.gh¥ig‹behÂfd¤jr§fèæ‹cŸstisÍ«gF¡FK‹ghfΫ,
il-ršigLÃiz¥òfS¡FËdhšcŸsgFÂiaÍ«Áij¡»wJ.bg¥Á‹behÂ
il-ršigLÃiz¥òfS¡FK‹dhšÁij¡»wJ.ϪbehÂfë‹Áij¥Ã‹_y«
cl‰fh¥òC¡»æYŸsfd¤jr§»èfisÃiz¥gJil-ršigLÃiz¥òv‹W
173
m¿ªJbfhŸsyh«.Fc gFÂcl‰fh¥ò_y¤Â‹brayh‰wY¡F¤njit¥gL»‹wJ.
Fc gFÂ éUªnjh«Ãæ‹ bršfnshL Ïiztj‰F«, fh«gëbk‹LfnshL
(Complement) Ïiztj‰F mšyJ Ãshr©lhit (Placenta) flªJ bršyΫ
cjéahf cŸsd.
10.4.1 cl‰fh¥ò _y¤Â‹ cUtik¥ò (Structure of Antibody)
xU cl‰fh¥ò _y« Y v‹w M§»y vG¤Â‹ tot¤ij x¤J fhz¥gL«
Ïurhad _y¡TW. ÏJ »is¡nfh òuj§fë‹ tifia¢ rh®ªj fhkh
Fnshòè‹fshfÃsh°khfhz¥gL»wJ. (gl«10.6)bgU«ghyhdcl‰fh¥ò_y«
4mändhmäy§fshšMdr§»èfis¡(Chains) bfh©LŸsJ.Ïu©Lfd¤j
r§»èfS«Ïu©LÏnyrhdr§»èfisÍ«bfh©LŸsJ.xUF¿¥Ã£lcl‰fh¥ò
_y¤ÂšxUF¿¥Ã£l gF v¥nghJ« ntWglhkš (Constant) ãuªjukhfcŸsJ.
IgM cl‰fh¥ò_y¤Âšμ v‹wr§»èÍ«, IgG Ïš γ Ϋ, IgA Ïš α Ϋ, IgD Ïš d Ϋ IgE Ïš εv‹wr§»èfS«fd¤jr§»èfshfcŸsd.Ïnyrhdr§»èfŸk
mšyJ λvd¥gL«Ïu©Léjkhdr§»èfshfÏU¡»‹wd.
gl« 10.6 cl‰fh¥ò _y« (Antibody) Ϫj¢r§»èfëšnfhstoéškoªJŸsblhik‹v‹wT©L¥gFÂfŸ
F¿¥Ã£l gFÂfëš fhz¥gL»‹wd. Ïnyrhd r§»èæš 2 blhik‹fS«
fd¤jr§»èæš4Kjš5blhik‹fS«fhz¥gL»‹wd.ãuªjukhdgFÂfë‹
jå¤ÂU¡F«KidahdJFcgFÂia¡bfh©LŸsJ.fd¤jr§»èæY«nyrhd
r§»æY«xUntWgL«gFÂcŸsJ.Ϫj¥gFÂcl‰fh¥òC¡»nahLÏiz»wJ.
Ïjdhš x›bthU cl‰fh¥ò _y¤Âš Ïu©L cl‰fh¥ò C¡»nahL ÏizÍ«
gFÂfŸcŸsd.
10.4.2 ÏändhFnshòè‹fë‹ tiffŸ (Types of immunoglobulins) cl‰fh¥ò_y« (mšyJ)ÏändhFnshòè‹fŸxU»is¡nfh òuj§fshf
B bršèdhšcUth¡f¥gL»‹wd.ÏitF¿¥ghfjh‹cUthffhuzkhfÏUªj
cl‰fh¥òC¡»nahLÏizÍ«j‹ikia¥bg‰WŸsd. cl‰fh¥ò_y«5bgU«
ÃçÎfshf,mt‰¿‹fd¤jr§»èfë‹ãuªjukhdgFÂfis¡bfh©LIgM, IgG, IgA, IgD k‰W« IgEvdtif¥gL¤j¥g£LŸsd.xUcl‰fh¥ò_y¤ÂšÏu©Lxnu
éjkhdcl‰fh¥òC¡»ÏizÍ«gFÂÍŸsJ.ÏitÏt‰¿‹ÏizÍ«ÂwdhF«
(Valency).
174
10.4.3 ÏändhFnshòè‹fS« mt‰¿‹ ntiyfS«
IgGcl‰fh¥ò_y«ÏUk mšyJ λvd¥gL«Ïnyrhdr§»èfisÍ«Ïu©L
tifahd γ tifahd fd¤j r§»èfisÍ« bfh©L IgGI, IgG2, IgG3 k‰W«
IgG4 tiffshfcŸsJ. Ïitkåj®fë‹Ãsh°khéš80rjÅj¤Â‰Fnkyhf
mÂfkhffhz¥gL«ÏändhFnshòè‹tifahF«. Ïu©lhtJKiwahfmnj
cl‰fh¥òC¡»clèšEiHÍ«nghJ (Secondary Immune response)F¿¥ghfIgG cl‰fh¥ò_y«cUth»‹wJ.IgG cl‰fh¥ò_y«éG§fQ¡fis¤ö©L»wJ.
fh«gëbk‹£Lfisbrayh‰wšbgw¢brŒ»wJ.ãô£nuhÚfnshLÏiz»‹wd.
nkY«e¢R¤j‹ikia,eLãiyah¡»e¢Rj‹ikiamf‰W»wJ.K¡»akhfϪj
cl‰fh¥ò_y«k£LnkÃshr‹lhit¡flªJÁRé‰Fv®¥gh‰wiy¤jutšyjhf
cŸsJ.
IgA Ïu©L k mšyJ λvd¥gL«Ïnyrhdr§»èfisÍ«,Ïu©Lαfd¤j
r§»èfisÍ« bfh©L, IgA1, IgA2 v‹w ÏUtiffshf¡ fhz¥gL»wJ. Ïit
kåjå‹ Ãsh°khéš 13 rjé»jnk fhz¥gL»wJ. MæD« Ru¡f¥gL»‹w
Ru¥òÚçšäFªJfhz¥gL«cl‰fh¥ò_y«IgAMF«. IgAitRu¥ÃfŸ(f©Ù®,
cäœÚ®,_¡»DŸRu¡F«Ú®k‰W«kh®gf¢Ru¥òÚ®)Ru¡»‹wt‰¿šfhz¥gLtjhš
mjidRu¡»‹wv®¥gh‰wšòuj«v‹WmiH¡»‹wh®fŸ.ÏitK¡»akhfehlh¥
òG¡fS¡FvÂuhfv®¥gh‰wiy¤jU»‹wd.Ó«ghèY«ÏU¡»wJ.FHªijfis,
mt®fë‹FlèštsU«nehŒ¡»Uäfël«ÏUªJghJfh¡»‹wd.
IgM Ïu©L nyrhd k mšyJ λr§»èfisÍ«,µvd¥gL«fd¤jr§»èiaÍ«
bfh©LÃsh°khéš8rjé»j«fhz¥gL»wJ.ÏJäf¥bgçaÏändhFnshòë‹
MfTw¥gLtj‰Ffhuz«, Ïit 5¡F nk‰g£lÏiz¤Âw‹bfh©litfshf
ÏU¡»‹wd. Kj‹ Kjyhf xU cl‰fh¥ò C¡» clè‹ cŸEiHÍ« nghJ
Kjyhtjhf (Primary Immune response)njh‹Wtjhš,rÛg¤ÂšnehŒtªjijÏJ
milahs«fh£L»wJ. bgU«ghyhdÏa‰ifahdcl‰fh¥ò_y«,V,Ã,XÏu¤j
ÃçÎ tif¡F fhuzkhdit IgM tifia¢ rh®ªjitahf cŸsd. B bršfŸ,
bgU«éG§fQ¡fŸ k‰W«Fiwia <L brŒatšy_y¡TWfisKj‹Kjèš
ö©l IgM fhuzkh»wJ.
IgD Ïu©L nyrhd r§»èfS« k mšyJ λ tifia¢ rh®ªjit. fd¤j
r§»è d tifia¢ rh®ªjit MF«. Ïit Ãsh°khéš xU rjé»j¤Â‰F«
Fiwthfntfhz¥gL»wJ.è«nghir£Lfë‹brašÂwidxL¡FtšK¡»a¥
g§Ft»¡»wJ.B bršè‹ òw¥gu¥Ãš mÂfkhf fhz¥gL»wJ. IgD x‰iw ÏizÍ«
Âw‹ bfh©LŸsJ.
IgE Ïjid çahíå¡ cl‰fh¥ò _y« v‹W« miH¡»‹wd®. Ït‰¿Y«
2 nyrhd k mšyJ λ r§»èfisÍ« Ïu©L fd¤j r§»èfis (ε) MfΫ
bfh©LŸsd. Ïit 0.003 rjÅj¤Â‰F Fiwthf kåjå‹ Ãsh°khéš
fhz¥gL»‹wd. Ïitx›thikiaV‰gL¤J«Ïilp£L¥bghUshf (Mediator) brašò绋wd.mt‰¿šK¡»akhdJï°lä‹fisRu¡F«brašfis¤ö©o
éLtjhF«. x£L©âahš V‰gL« nehŒfë‹ nghJ« k‰W«äifcz®édhš
c©lhF«ÃçÎx‹iw¢rh®ªjnehŒãiyfëY«g§nf‰»‹wd.
175
10.5 cl‰fh¥ò C¡» - cl‰fh¥ò _y¤Â‹ éidfŸ (Antigen-Antibody reactions) cl‰fh¥òC¡»æ‹ã®zæ¡f¥g£l_y¡TWl‹cl‰fh¥ò_y¤ÂšcŸs
ÏUÏizÍ« gFÂfS«ÏiztjhšT£L¡fyit (Complex)mšyJcl‰fh¥ò
C¡»Í«, cl‰fh¥ò _yK« Ïizªj fyit (Antigen – Antibody Complex) cUth»‹wJ. Ï›thW cl‰fh¥ò C¡»Í«, _yK« Ïiztj‰F gy fhuâfŸ
cjλ‹wd. cl‰fh¥ò_y«v‹»‹wjL¥gh‰wšòuj«F¿¥ghfjh‹c©lhf¡
fhuzkhdcl‰fh¥òC¡»Íl‹ÏizÍ« j‹ikÍilajhf (Specificity) cŸsJ.
Ϥj‹ik¡Fcl‰fh¥òC¡»æšfhz¥gL«_y¡TWfS¡F (Epitope) cl‰fh¥ò
_y¤Âš cŸs v®_y¡TWfS« (paratope) K¡»a fhuz§fshF«. nkY«
Ït‰W¡»ilnacŸsÏizÍ«éir,mt‰¿‹beU¡f«,mt‰W¡»ilnacŸs
ft®ªJ ÏG¡F« k‰w éirfŸ, <®¥ò j‹ik (Affinity), ÏizÍ« Âw‹ (Avidity) ngh‹witÍ«Ïšml§F«.
Kj‹ Kiwahf cl‰fh¥ò C¡»æl« cŸs _y¡TWfSl‹ mj‰Fça
cl‰fh¥ò _y« ÏizÍ« nghJ Kj‹ikahf cl‰fh¥ò C¡», _y¤Â‹ fyit
cUth»‹wJ.ϪjKjyhtjhfÏizÍ«fyitéidäfΫntfkhfãfœ»wJ.
Ïit maåfis¢ (Electrolyte) rh®ªJ ÏU¥gšiy. MæD« Ϫj éid
f©fS¡F¥ òy¥gLtšiy. Ϫj Kjyhtjhf Ïizªj fyit f©fS¡F¥
òy¥gL«t©z«V‰gL«Âu£ÁéidiaÏu©lhtjhfV‰g£lcl‰fh¥òC¡»,
cl‰fh¥ò _y¤Â‹ éidfŸ (Secondary Antigen-Antibody Reaction) v‹W
miH¡»wh®fŸ. f©fS¡F òy¥gL« j‹ik thŒªj Ïu©LéidfŸ Kiwna
Âçjš éid (Pricipitation Reaction),Âu£Áéid (Agglutination)MF«.
10.5.1 Âçjš éid (Precipitation)
Âçjšv‹»wéidÂut¤ÂšfiuªÂU¡F«cl‰fh¥òC¡»nahLcl‰fh¥ò
_y¤ij nr®¡F« nghJ ntÂæaš K¿Î V‰gLtjhš c©lh»wJ. v®¥gh‰wš
cUth¡F«òuj§fŸÏizªJf©fS¡Fòy¥gL«goc©lhF«Âu£Áiait¤J
mt‰iwmsé£L¡TwKoÍ«.Ïitéidæšg§nf‰F«cl‰fh¥òC¡»k‰W«
cl‰fh¥ò _y¤Â‹ é»j§fis¥ bghW¤J mt‰W¡»ilna cŸs Ïiz¥òfŸ
khWgLtjhšÂçjè‹msΫkhWgL»wJ.Ït‰whšcl‰fh¥òC¡»mséšäFªj
ãiy,cl‰fh¥ò_yK«,C¡»Í«rçahdmséšcŸsãiy,cl‰fh¥ò_y«äFªj
ãiyv‹WÂu£Áæ‹,ãfœÎntWgL»‹wJ.Âçjšéidia,bt¥gãiy,mäy«/
fhu¤ j‹ikfŸ (pH) c¥ò _y¡TWfë‹ml®¤Â, k‰W« éidòçÍ« Âut¤Â‹
msÎ (Volume) ngh‹wit gh¡»‹wd.
10.5.2 Âu£Á éid (Agglutination)
cl‰fh¥òC¡»v¥bghGJxUbršiyx¤J (Particulate) cŸsnjh, m¥nghJ
cl‰fh¥ò _y« ÏizÍ« nghJ Âu£Á cUth»‹wJ. ϤjF Âu£Á éidia
g©g¿ªnjh (Qualitative) mšyJXusÎmsé£nlh (Semi quantitative) TwKoÍ«.
Ïit msΡF mÂfkhf äf¡ F¿¥Ã£l jå¤j‹ikÍl‹ ãfœtjhš, Ϫj¤
Âu£Áéidia¥gšntWnrhjidfS¡Fmo¥gilahf¥ga‹gL¤J»‹wd®.
Âu£ÁéidianeuoÂu£Áéidv‹W«kiwKfÂu£Áéidv‹W«Ïu©L
tiffshf¥ Ãç¡fyh«. cl‰fh¥ò C¡» v¥bghGJ Ïa‰ifahfnt xU Jfë‹
176
gFÂahf cŸsnjh m¥nghJ c©lhF« Âu£Á neuo Âu£ÁahF«. xU JfnshL
fiu»‹wj‹ikÍilacl‰fh¥òC¡»Ïiz¡f¥g£L,mj‹Ã‹cl‰fh¥ò_y«
mjndhLéidòçÍ«nghJkiwKf¤Âu£Ác©lh»‹wJ.Ï›thWÏiztjhš
fiuÍ«j‹ikÍŸscl‰fh¥òC¡»fiuahjj‹ikÍŸsjhfkh‰w¥gL»wJ.
m¡Sondh#‹
Âu£Á éid
M‹ogho
gl« 10.7 Âu£Á éid
10.6 Ïu¤j¤Â‹ tiffŸ
1901«tUl«fhbušyh‹£°Od®v‹gt®xUkåjDilaÏu¤j¤ijk‰bwhU
kåjD¡Fkh‰WÏu¤jkhfclèDŸbrY¤J«nghJ,mt®fŸÏUtU¡»ilnaÍ«
Ïu¤j« ntWgL«bghGJ, Ïu¤j« bg‰wtU¡F m®¢Á, kŠrŸ fhkhiy k‰W«
ÁWÚuf« braš ÏH¤jš ngh‹wit ãfœtij¡ f©L Ão¤jh®. Ïu¤j¤Â‹
tif¡Fçacl‰fh¥òC¡»æ‹FG¡fS«,cl‰fh¥ò_yK«Âu£Á (agglutination) éidæš<LgLtjhš,Ϫjcl‰fh¥òC¡»¡Fm¡Sondh#‹vdΫcl‰fh¥ò
_y«m¡Soå‹v‹W«miH¡f¥gL»‹wJ.Ïu¤jtif¡Fçacl‰fh¥òC¡»fŸ
Ïu¤jÁt¥gQé‹r›é‹òw¥gu¥Ãšfhz¥gL»‹wd.yh‹£°Od®,Ït‰iwg‰¿
tiuaW¤J¡F¿¥ÃLifæš, v¥nghJcl‰fh¥òC¡»Ïu¤jÁt¥gQ òw¥gu¥Ãš
fhz¥gL»wnjh, m¥nghJ mj‰Fça F¿¥Ã£l cl‰fh¥ò _y« Ãsh°khéš
fhz¥gLtšiy v‹»wh®. Mfnt xUtç‹ Ïu¤j tifahdJ, mt®fŸ Ïu¤j
Át¥gQr›éšfhz¥gL«cl‰fh¥òC¡»ia¥bghW¤Jbgaçl¥gL»wJ.
10.6.1 ABO Ïu¤j tiffŸ
yh©£°Od® Ïu©L tifahd cl‰fh¥ò C¡»fŸ, Ïu¤j Át¥gQ
r›éšc©bl‹Wf©LÃo¤jh®. mitA cl‰fh¥òC¡» k‰W«, B cl‰fh¥ò
C¡»ahF«.Ït‰¿‰FçaF¿¥ghdcl‰fh¥ò_y«Kiwnaα, βMF«.ÏitfŸ
Âu£Á éidæš <LgLtjhš cl‰fh¥ò C¡» M¡Sondh#‹ vdΫ cl‰fh¥ò
_y« m¡Soå‹ v‹W« miH¡f¥gL»wJ. yh‹°Od® éÂæš xU F¿¥Ã£l
m¡Sondh#‹Át¥gQéšfhz¥gL«nghJmj‰Fçacl‰fh¥ò_y«ÏU¡fhJ
v‹W Tw¥g£LŸsJ. cl‰fh¥ò C¡» ÏU¥gijÍ« ÏšyhjijÍ« mo¥gilahf
it¤J kåjå‹ Ïu¤j« eh‹F bgU« ÃçÎfshf A, B, AB k‰W« O v‹W
Ãç¡f¥gL»‹wJ.
177
A Ïu¤j ÃçÎ
Ú§fŸ A Ïu¤j¥ Ãçit¢ nr®ªjtuhf ÏU¡F« bghGJ c§fë‹ Ïu¤j
Át¥gQ r›é‹ òw¥gu¥Ãš Acl‰fh¥òC¡»Í«,Ãsh°khéšβcl‰fh¥ò_yK«
fhz¥gL«.
B Ïu¤j¥ ÃçÎ
Ú§fŸB Ïu¤j¥Ãçitrh®ªjtuhfÏUªjhšc§fŸÏu¤jÁt¥gQr›é‹
òw¥gu¥Ãš Bcl‰fh¥òC¡»Í«,Ãsh°khéšαcl‰fh¥ò_yK«fhz¥gL«.
AB Ïu¤j ÃçÎ
Ú§fŸ AB Ïu¤j¥ Ãçit rh®ªjtuhf ÏUªjhš c§fël« Ïu¤j Át¥gQ
òw¥gu¥Ãš A Bcl‰fh¥òC¡»fhz¥gL«MdhšÃsh°khéšcl‰fh¥ò_y§fŸ
(α k‰W« β ) ÏU¥gšiy.
O Ïu¤j¥ ÃçÎ
Ú§fŸ O Ïu¤j¥ Ãçit¢ nr®ªjtuhf ÏU¡F«bghGš c§fël« A, B cl‰fh¥òC¡»fŸ Át¥gQ r›é‹ òw¥gu¥Ãš fhz¥gLtJÏšiy. Mdhš α
k‰W« βM»aÏUcl‰fh¥ò_y§fS«Ãsh°khéšfhz¥gL»‹wJ.
ßr° tiffŸ (Rhesus Types)
ÏitÏu¤jÃçÎfis¢nr®ªjcl‰fh¥òC¡»ia¥ngh‹nwÏu¤j¢Át¥gQ
bršfë‹ r›éš fhz¥gL« _y¡TWfŸ MF«. Ïit ßr° vd¥gL« Fu§F
tiffëšKjšKiwahff©l¿a¥g£ljhšÏªjcl‰fh¥òC¡»ßr°cl‰fh¥ò
C¡» v‹W« Rh fhuâ v‹W« miH¡»wh®fŸ. bgU«ghyhd kåj®fŸ (Rh Factor) ‘ßr°ghìo›’vd¡fUj¥gL»‹wd®.Vbd‹whšÏt®fël«Ïªjßr°cl‰fh¥ò
C¡»mt®fë‹Ïu¤jÁt¥gQr›éšfhz¥gLtnjfhuzkhF«.bghJthf20
ngçš3kåj®fS¡FϪjßr°cl‰fh¥òC¡»ÏU¥gšiy.Ït®fŸßr°befo›
Ãçit¢nr®ªjt®fshF«.
v›thW Ïu¤j¤Â‹ ÃçÎ gçnrh¤J m¿a¥gL»wJ?
Ïu¤j¥ ÃçÎ A k‰W« B tif cl‰fh¥ò C¡»fS¡F vÂuhd cl‰fh¥ò
_y« jå¤jåahf vL¤J¡ bfhŸs¥g£L, mt‰nwhLm¿a¥gl nt©oaÏu¤j«
Jëfshf nr®¡f¥gL»wJ.
Âu£ÁahdJ A cl‰fh¥ò C¡»nahL cl‰fh¥ò _y¤ij nr®¤j Âut¤Âš
c©lhdhšAÃçÎÏu¤j«v‹W«Ïnjngh‹wÂu£ÁBcl‰fh¥òC¡»æ‹cl‰fh¥ò
_y¤Âš nr®¤jnghJ V‰g£lhš B Ïu¤j tif v‹»wh®fŸ. A, B Ïu©Ltif
cl‰fh¥ò_y¤njhL«Âu£ÁéidãfœªÂUªjhšmJABÃçÎv‹W«,Ïu©oY«
éidãfHéšiyv‹whšOÃçit¢rh®ªjt®v‹W«m¿»‹wd®.
Ïnj ngh‹W Rh cl‰fh¥ò C¡»¡F vÂuhd cl‰fh¥ò _y¤ij vL¤J¡
bfh©LJëÏu¤j«nr®¤JmšÂu£Ác©lh»ÏUªjhšRh ÏU¡»wJ (Positive) v‹W«Âu£Ác©lhféšiyv‹whšRh (Negative) Ïšiy v‹W« miH¡»wh®fŸ.
178
179
Ïu¤j¤Â‹ ÃçΫ fU¤jç¤j ãiyÍ«
f®¥g« milªj bg©fS¡F Ïu¤j¥ ÃçÎfis¥ g‰¿a nrhjid äf
mtÁakhdx‹wh»‹wJ.jhæ‹Ïu¤jkhdJRhbefothfÏUªJÁRé‹Ïu¤j«
Rh ghì£othf (Rh ghìo› jªijæl« ÏUªJ bgw¥g£lJ), ÏU¡F« nghJ Áy
Ãu¢ridfŸcUth»‹wJ.ÁRé‹Ïu¤j«jhæ‹clèDŸÁyfhuz§fshšbršy
neç£lhšjhæ‹clèšv®¥gh‰wšéidfŸö©l¥gL»wJ.jhæ‹v®¥gh‰wš
k©ly« Rh cl‰fh¥ò C¡»¡F vÂuhd cl‰fh¥ò _y¤ij cUth¡F»‹wd.
v¥bghGJϪjcl‰fh¥ò_y«ÁRé‹cŸEiH»‹wnjh,m¥nghJÁRé‹Ïu¤j
Át¥gQ¡fŸjh¡f¥gL»‹wd. Ïjdhšbrayh‰wšbg‰wÏu¤jÁt¥gQ¡fë‹
v©â¡ifÁRé‹clèšFiwa¤Jt§F»‹wd.Ït‰iw<LbrŒabrayh‰wš
bgwhjKÂuhj¥sh°Lvd¥gL«c£fUbfh©lÁt¥gQ¡fŸ(Át¥gQéšc£fU
»ilahJ) Ïu¤j¤Âš bj‹glMu«Ã¡»‹wd. Ïjidna vç¤nuh Ãsh°nlhÁ°
Õlhè°v‹»‹wd® (vç¤nuh = Át¥gQ,Ãsh°nlh-c£fUbfh©l,Õlhè°=
ÁRéš eilbgW»wJ). bghJthf, Ïj‰F jFªj Á»¢ir brŒJ bfhŸshéoš,
jhæ‹ Kjš f®¥g¤Â‰F¥ ÃwF v®¥gh‰wš k©ly« ö©l¥gLtjhš, mj‰F
ËtU« f®¥g ãiyfŸ Ãu¢ridfS¡Fçajh»‹wd. ϤjF gh¥ÉFMshd
ÁR¡fŸ, Ïu¤j nrhif, kŠrŸ fhkhiy k‰W« _is ts®¢Áailahj ãiy¡F
c£gL¤j¥gL»wh®fŸ.
10.6.1.1ABO Ïu¤j¥ ÃçÎfS« mt‰iw¢ rh®ªj cl‰fh¥ò C¡»Í«, Ïa‰ifæš cŸs
cl‰fh¥òfS« (Antigens and nutral antibodies of ABO blood groups)
InrhM‹oghofŸ(Iso Antibodies)vd¥gLgitxnuÏd¤ij¢nr®ªjt‰¿š
fhz¥gL«cl‰fh¥ò_y«.ϤjFcl‰fh¥ò_y«xUtç‹clèšc©lh¡f¥g£L
mnjÏd¤ij¢nr®ªjk‰bwhUtçšcŸscl‰fh¥òC¡»nahLéidò绋wJ.
cjhuzkhf Acl‰fh¥òC¡»¡FvÂuhdα Ϋ, Bcl‰fh¥òC¡»¡FvÂuhfβ (Õ£lh)itÍ«TWyh«.ϪjÏUcl‰fh¥ò_y«Ï›tifInrhM‹ogho°MF«.
Inrh M©o#‹ (Iso Antigen) vd¥gL« cl‰fh¥ò C¡» mnj Ïd¤ij¢
rh®ªj kugQ x‰Wik Ïšyhj (Genetically Differrent)xUtç‹clèšv®¥gh‰wš
éidfis¤ö©L«j‹ikiaÍilaJ.
Ïa‰ifæš fhz¥gL« cl‰fh¥ò _y§fŸ
kåj®fŸ j« Ïu¤j¥ ÃçÎ mšyhj ntW Ïu¤j Ãçit¢ rh®ªj cl‰fh¥ò
C¡»fS¡FvÂuhfcl‰fh¥ò_y¤ijcUth¡»bfh©LŸsd®.ϤjFcl‰fh¥ò
_y§fŸ Ïa‰ifænyna c©lh¡f¥gLtjhš Ïa‰ifæš fhz¥gL« cl‰fh¥ò
_y«v‹W«Inrhm¡Soå‹v‹W«miH¡f¥gL»wJ.ÏitfŸIgM, IgG k‰W«
IgAtifiarh®ªjitfshfcŸsd.cl‰fh¥ò_y«cUthtJ3khjFHªijæš
Mu«Ã¤J gUtkilªj ãiyæš (adult) c¢rãiyia (Optimal Stage) mil»wJ.
ËtaJmÂfç¡fmÂfç¡fÏitcUthtJgo¥goahfFiwa¤Jt§F»‹wd.
bghJthf BÃçit¢rh®ªjt®fŸAÃçit¢rh®ªjt®fisélmÂf«fhz¥gLtjhš
Acl‰fh¥òC¡»¡FvÂuhdcl‰fh¥ò_y«mÂf«fhz¥gL»wJ.
180
gæ‰ÁfŸ
I. rçahd éilia¤ nj®ªbjL
a. T k‰W« BPhgfbršfë‹brašfŸahJ?
i)éG§Fjš
ii)Ïu©lhtJãiyv®¥gh‰wšéidmÂfmséšö©l¥gL»wJ
iii)Kjšãiyv®¥gh‰wšéid
iv)cl‰fh¥ò_y«c©lhtJjL¡f¥gL»wJ.
b. vªjcl‰fh¥ò_y«(ÏändhFnshòë‹fŸ)Ãshr©lhitflªJbrš»wJ.
i) IgA, ii) IgE, iii) IgM, iv) IgG
c. IgM_y¡T¿šfhz¥gL«fd¤jr§»èvJ?
i) d ii) κ iii) μ iv) α
d. v棰nehæškåjv®¥gh‰wiyFiw¡F«ituìdhšgh¡f¥gL«brš
vJ?
i)kh°£brš ii) T cjé brš
iii) T éid xL¡f brš iv) BPhgf¢brš
e. Ah¥l‹fŸ
i) Fiwªj vilÍŸs _y¡Twhf ÏU¥gjhš cl‰fh¥ò _y¤ij cUth¡f
ÏayhJ.
ii) mÂfvilÍŸs_y¡TWfshfÏU¥gjhšcl‰fh¥ò_y¤ij
c©lh¡F»‹wd.
iii) Ïiz¡f¥gL«òuj§fS¡F(Carrier)vÂuhfcUthF«v®¥gh‰wšòuj«
iv) Ïit neuoahf Bbršfis¤ö©ltšyit.
II. nfho£l Ïl¤ij ãu¥òf.
a. kU¤Jtkidfëšj§F«nghJbgw¥gL«nehŒghÂ¥òãiyia___________ v‹WTW»wh®fŸ.
b. ò‰WnehŒbršfisÏd§f©Lmt‰iwmê¡F«brš___________
c. e¢R¤ j‹ik bfh©l T bršfŸ itu[hš gh¡f¥g£l bršfS¡FŸ
brY¤J«bghUŸ___________ v‹W miH¡f¥gL»wJ.
d. m¥nrhidnrõ‹ v‹D« éidahš gh¡Oçah¡fis _L« éidahtJ,
fh«gëbk©Lfë‹ ___________v‹D«gFÂahšbrŒa¥gL»wJ.
181
e. Fab vd¥gL«cl‰fh¥ò_y¥gFÂæ‹ntiyahdJ___________MF«.
f. vç¤nuhgsh°nlhÁ°Õlhè°v‹D«ãiy___________cl‰fh¥òC¡»ahš
V‰gL»wJ.
III. rçah? jtwh?
(1) Ïa‰ifv®¥gh‰wY¡FçabršfS«,bgw¥g£lv®¥gh‰wY¡FçabršfS«
ÏizªJ éid òçtšiy.
(2) è«nghif‹fŸv‹D«Ïilp£lhd_y¡TWTmê¡F«bršyhšf£ofis
cUth¡F«bršfismê¥gj‰fhfbtëæl¥gL»wJ.
(3) M¥nrhå‹fŸéG§FjiyjilbrŒtjhF«.
(4) bgw¥g£l v®¥gh‰wš éidfŸ F¿¥Ã£litfshf ÏšyhJ bghJthf
cŸsJ.
(5) Ï‹bl®bguh‹fŸ nehahš gh¡f¥gL«nghJ fhŒ¢rš c©lhf¡Toa
NœãiycUth»wJ.
IV. bghU¤Jf
1. x£o¡bfhŸS«_y¡TWfŸ – cl‰fh¥ò C¡»ia mê¡ftšy
bršfshšbtë¥gL¤j¥gLtJ
2. Ïurhad _y¡ TWfshš
<®¤ÂG¡f¥gLjš
- éG§fQ¡fis¡
ft®ªÂG¡»‹wJ.
3. MHC-II - mH‰Áia¡F¿¡»‹wJ
4. F¥g®bršfŸ - jªJ» Rt®fëš xJ§f
(Margination) cjλ‹wJ.
5. ghç‹i#o° - tiy¥Ã‹dnyhLToa
v©nlhÂèašmik¥ò
V. Ñœ¡f©lt‰¿‰F¢ RU¡fkhf éilaë.
1) MHC v‹gJv‹d?clèšmj‹g§Fv‹d?
2) cl‰fh¥ò C¡»ia g¡Ft¥gL¤Â më¡f tšy _y¡TWfŸ ahit?
mt‰¿‹ntiyfŸv‹d?
3) yh‹£°OduhštiuaW¤J¡Tw¥gLtJahJ?
4) brštêv®¥gh‰wšv‹gJahJ?mšg§FbgW«bršfŸahit?
5) cl‰fh¥òC¡»æ‹Âwid njh‰Wé¡F« j‹ikia¥ gh¡F« fhuâfŸ
ahit?
182
brŒKiw
1. Ïu¤j« nrfç¤jš
neh¡f«
Ïu¤j«nrfç¤jš.
Ïu¤j«
všyh MŒtf§fëY«, clš r«gªj¥g£l nehŒfis¡ f©l¿a,
Ïu¤j« xU bghJthd MŒÎ¥ bghUshf fUj¥gL»wJ. Ïu¤j« clèèUªJ
btëbaL¡f¥g£l Áy ãäl§fënyna ciwªJ éL«. Ïu¤j« nrfç¡F« nghJ
Ïu¤j«ciwjiy¤jL¡F«ÁyjL¥gh‹fis(Anticoagulant) cgnahf¥gL¤Âdhš
Ïu¤j« ciwtJ j鮡f¥gL«. Ϫj¤ jL¥gh‹fnshL nrfç¡f¥gL«
Ïu¤j« ‘KG Ïu¤j«’ (Whole Blood) vd¥gL« Ï›tifahd Ïu¤j« nehŒ
jL¥Ãaš (Immunology) r«kªj¥g£l MŒÎfS¡fhf ga‹gL¤j¥gL»wJ. Ϫj
jL¥gh‹fŸVjhtJx‹iw¢ nr®¤J nrfç¡f¥gL«Ïu¤j«ikaéy¡FKiw¡F
c£gL¤j¥g£lhš nkny j§F« Âut« Ãsh°kh vd¥gL«. jL¥gh‹fŸ Ïšyhkš
nrfç¡f¥gL« Ïu¤j« ciwªj ÃwF ikaéy¡F Kiw¡F c£gL¤j¥g£lhš
nkny j§F« Âut« "Óu«" (serum) vd¥gL«. ciwªj Ïu¤j«, Ïu¤j tifia
f©l¿aΫ, Ïu¤j t§»fë‹ (Blood Bank) MŒtf§fS¡F« njit¥gL»wJ.
ÏU¥ÃD«Ïu¤j bjhFÂfis f©l¿a v¤ÂÄ‹ilmÛ‹ bl£uhmÁo¡mäy«
(EDTA) (ciwjšjL¥gh‹)nr®¡f¥g£lÏu¤j¤ijga‹gL¤jKoÍ«.
ciwjš jL¥gh‹fŸ
Ïitciwjiy jé®»‹wd. Ïu¤j«ciwjiy¤ jL¡F« jL¥gh‹fshf
ËtU«ntÂ¥bghU£fŸcgnahf¥gL¤j¥gL»‹wd.
1. v¤Âè‹ilmä‹bl£uhmÁo¡mäy«
2. bA¥ghç‹ (Heparin)
3. nrhoa«Á£nu£
4. nrhoa« ònshiuL
5. bgh£lhÁa«M¡[ny£Kjèad
2. cæ® ntÂæaš jahç¥òfŸ
2.1 cUis¡ »H§»èUªJ °lh®¢ jahç¤jš
neh¡f«
bfhL¡f¥g£LŸscUis¡»H§»èUªJ°lh®¢jahç¥gJ.
njitahd bghU£fŸ
1. g¢ircUis¡»H§FfŸ
2. bkšèak°è‹Jâ
183
brŒKiw
100 »uh« g¢ir cUis¡ »H§Ffis vL¤J R¤j« brŒJ njhš Ú¡f
nt©L«.ÃwFÁWÁWJ©Lfshfbt£o,J©Lfisä¡ìæšngh£L e‹whf
miu¡f nt©L«. miu¡F« nghJ nghÂa msÎ Ú® nr®¤J¡ bfhŸsnt©L«.
miu¡f¥g£lfyitiaxUf©zhoÕ¡fçš (Beaker) nrfç¤JvL¡fnt©L«.
nknyj§F«tHtH¥ghdbghUisÚ¡»é£L,ÛjKŸsfyitiaÏu©Lko¥ghf
cŸs k°è‹Jâahš tof£l nt©L«. tof£oa fiuriym¥gona xUkâ
neu«it¡fnt©L«.nknycŸsÂut¤ijÚ¡»é£LÑnHj§»ÍŸs°lh®¢ir
kWgoÍ«Ú®bfh©LR¤j«brŒant©L«. ÚiuKGtJkhfÚ¡»é£L,fh‰¿š
cy®¤jnt©L«.Ëd®°lh®¢Á‹viliaJšèakhfms¡fnt©L«.
fz¡ÑL
cUis¡»H§»‹vil = 100»
°lh®¢Á‹vil = X »
~100»uh«cUis¡»H§»š
cŸs°lh¢Á‹vil = X »
KoÎ
bfhL¡f¥g£l cUis¡ »H§»š cŸs °lh®¢Á‹ msÎ = ___________ »/100».
2.2 ghèš ÏUªJ nfÁ‹ jahç¤jš
neh¡f«
ghèš ÏUªJ nfÁ‹ jahç¥gJ
j¤Jt«
nfÁ‹v‹gJghèšcŸsxUK¡»a¥òujkhF«. ÏJxUè£l®ghèš30
»Kjš40»tiucŸsJ.Ϫj¥òuj¤Âšgh°gu°ml§»ÍŸsJ.nfÁå‹Inrh
vy¡£ç¡pH4.8š,nfÁ‹Åœgoth¡f¥g£LÃç¡f¥gL»wJ.nfÁ‹v¤jdhšk‰W«
<j®M»afçkÂut§fëšfiuahjj‹ikbfh©lJ. vdntÃç¤bjL¡f¥g£l
nfÁåšcŸsbfhG¥ò¥bghU£fŸ,ϪjÂut§fis¡bfh©LÚ¡f¥gL»‹wd.
njitahd bghU£fŸ
1. ghš – 100 ä.è
2. nrhoa«mÁnl£jh§fšfiurš0.2M, pH 4.8
3. v¤ÂšMšfAhš (Ethanol)
4. <j®
5. bkšèak°è‹Jâ
}
184
brŒKiw
100ä.èmsÎghiy,500ä.èfdmsÎbfh©lÕ¡fçšvL¤J¡bfh©L
mjid 40oC š NL brŒa nt©L«. k‰nwhU Õ¡fçš 100 ä.èmsÎmÁ£nl£
fiuriyNLbrŒant©L«. mÁ£nl£fiuriybkJthf (ÁwJÁ¿jhf) ghèš
nr®¤J bjhl®¢Áahf fy¡f nt©L«. Õ¡fçš cŸs fyitæ‹ pH I mÁnl£
fiurš bfh©L 4.8¡F bfh©L tunt©L«. Ïjid pH ng¥giu bfh©L«
rçgh®¡fyh«. fyitæ‹bt¥gãiymiwæ‹bt¥gãiy¡FtU«tiu10ãäl«
Kjš15ãäl«tium¥gonait¡fnt©L«.
Ëd®, fyitia R¤jkhd k°è‹ Jâæ‹ têahf tof£l nt©L«.
Åœgoit Úçdhš R¤j« brŒJ, k‰bwhU Õ¡fçš nrfç¤J it¤J¡ bfhŸs
nt©L«. mš 30ä.èv¤jdhš nr®¤J¡fy¡f nt©L«. fyitiakWgoÍ«
tof£lnt©L«.ÏJnghyv¤jdhšbfh©LÏu©LKiwÍ«,<j®bfh©LxU
KiwÍ«ÅœgoitR¤j«brŒant©L«. Ëd®fyitiatof£o¡fh»j¤Âš
gu¥Ã fh‰¿šcy®¤j nt©L«. e‹whfcy®¤j¥g£l nfÁ‹ viliaJšèakhf
ms¡f nt©L«.
fz¡ÑL
vL¤J¡bfhŸs¥g£lghè‹fdmsÎ = 100ä.è
nfÁå‹vilmsÎ = X »
100ä.è.ghèšcŸsnfÁå‹msÎ = X »
rjé»jmsÎ=100x X/100» = Y »
KoÎ
bfhL¡f¥g£l100ä.èghèšcŸsnfÁå‹(òuj¤Â‹)msÎ=_________ Y ».
3. xëä‹ ãwkhåæš mséLjš
3.1 xëä‹ ãwkhåæš òuj¤Â‹ msit fz¡»Ljš – igôu£ Kiw
neh¡f«
bfhL¡f¥g£l Ãsh°khéš cŸs òuj¤Â‹ msit xëä‹ ãwkhå
bfh©L fz¡»Ljš.
j¤Jt«
òuj¤Â‹mL¤jL¤JŸsÏu©Lbg¥ilLÃiz¥òfŸ fhu¤ j‹iknahL
Toa fh¥g® maåfnshL éid òçÍ« nghJ Cjh ãw T£L¢nr®k§fŸ
cUth»‹wd. Ït‰¿‹ ãw¢ br¿it 540 ehndh Û£lçš fz¡»lyh«. všyh
òuj§fS« bg¥ilL Ãiz¥òfis bfh©lit. Mjyhš, Ϫj MŒÎ òuj¤ij
fz¡»lk£Lnkcgnahf¥gL¤j¥gLtjhF«.
185
njitahd éid¥ bghU£fŸ
1. igôu£ °lh¡ fiurš
45 »uh« nrhoa« bgh£lhÁa« lh®lnu£il 0.2N Âw‹ bfh©l, 400 ä.è
nrhoa« iA£uh¡iroš fiu¤J, Ë 15 » fh¥g® ršng£il nr®¡f nt©L«.
fh¥g®fšng£x‹whffiuÍ«tiuæšfy¡fΫ, 5»uh«bgh£lhÁa«mnahilL
c¥ò nr®¤J 0.2N Âw‹ bfh©l nrhoa« iA£uh¡irL fiuriy¡ bfh©L xU
è£l®msé‰Fbfh©Ltunt©L«.
2. cgnahf¤Â‰fhd igôu£ fiurš
200 ä.è igôu£ °lh¡ fiuriy, xU è£lU¡F 5 » bgh£lhÁa«
mnahilil¡ bfh©LŸs 0.2 N Âw‹ bfh©l nrhoa« iA£uh¡irL fiurš
bfh©L,xUè£l®msthfÚ®¡fnt©L«.
3. °lh¡ òuj« £l¡ fiurš
1 »uh« K£ilMšòäid (egg albumin) äf¢ rçahf vilm¿ªJ vL¡f
nt©L«. Ëd® mij 100 ä.è fd msÎ FLitæš nr®¤J thiy toÚçš
fiu¡fΫ,F¿¡f¥g£LŸsmsÎtU«tiuthiytoÚuhšãu¥gnt©L«.
òuj¤Â‹br¿Î - 10ä.»/ä.è.
4. cgnahf¤Â‰fhd £l¡ fiurš
10 ä.è °lh¡ £l¡ fiuriy 100 ä.è fd msÎ FLitæš vL¤J¡
bfh©LmšF¿¡f¥g£LŸsmsÎtU«tiuthiytoÚuhšãu¥gnt©L«.
òuj¤Â‹br¿Î = 1ä.»/ä.è.
brŒKiw
òuj¤ij msélš
5 nrhjid¡FHhŒfëš (S1-S5) 0.5ä.èKjš2.5ä.ètiujå¤jåahf,
cgnahf¤Â‰fhd£l¡ fiuriy vL¤J¡ bfhŸs nt©L«. Ϫj fiuršfëš
cŸs òuj¤Â‹ br¿Î 0.5 ä.» Kjš 2.5 ä.» tiu ÏU¡»wJ k‰W« Ïu©L
nrhjid¡FHhŒfëš (T1 & T2) 0.1 ä.è Ãsh°khit vL¤J¡ bfhŸs nt©L«.
thiytoÚ®bfh©Lmid¤Jnrhjid¡FHhŒfëšcŸsfiurè‹fdmsit
5ä.è¡Fbfh©Ltunt©L«.5äèthiytoÚ®xUnrhjid¡FHhæšvL¤J¡
bfh©LRê¡fiuryhfit¡f¥gL»wJ.
ÃwF 3 ä.è msÎ, cgnahf¤Â‰fhd igôu£ fiuriy mid¤J MŒÎ¡
FHhŒfëY« (Rê¡ fiurš c£gl) nr®¤J e‹whf fy¡f nt©L«. nrhjid¡
FHhŒfism¥gonamiwæ‹bt¥gãiyæš10ãälneu«it¤Jfiurè‹ãw¢
br¿it540ehndhÛ£lçšms¡fnt©L«.
X m¢Áš òuj¤Â‹ br¿itÍ« Y m¢Áš xë¢br¿itÍ« F¿¤J, xU
tiugl¤ÂidcUth¡f nt©L«. ÏÂèUªJ bfhL¡f¥g£l Ãsh°khéšcŸs
òuj¤Â‹msitfz¡»lnt©L«.
186
òuj¤ij mséLtj‰fhd ònuh£lhfhš (Protocol)
tçir
v©
njitahd éid¥
bghU£fŸ
Rê¡
fiurš
£l¡fiurš Ãsh°kh
S1 S2 S3 S4 S5 T1 T2
1.òuj¤Â‹Â£l¡
fiurè‹ fd msÎ
(ä.è)
-0.5 1.0 1.5
2.0 2.5- -
2. òuj¤Â‹br¿Î
(ä.»)
-0.5 1.0 1.5 2.0 2.5 - -
3. Ãsh°khé‹fd
msÎ (ä.»)- - - - - - 0.1 0.1
4. thiy toÚç‹
fdmsÎ (ä.»)5 4.5 4.0 3.5 3.0 2.5 4.9 4.9
5. igôu£fhuâæ‹
fdmsÎ (ä.è)3 3 3 3 3 3 3 3
6. kiwÂw‹ (540 nm)
tiugl«
tiugl¤Âš fh£oÍŸsgo nrhjid¡ FHhŒfë‹ T1 & T2 kiwÂw‹ "A"
v‹W« mjDŸ ÏU¡F«òuj¤Â‹br¿Î"B" v‹W« bfhŸsΫ.
xë
¢b
r¿
Î
540 nm
òuj¤Â‹ br¿Î(ä»)
fz¡ÑL
T1 & T2 njhjid¡FHhŒfë‹kiwÂw‹A‰FãfuhfcŸsòuj¤Â‹msÎ
=B ä.».
0.1ä.èÃsh°khéšcŸsòuj¤Â‹msÎ =B ä.».
187
100ä.èÃsh°khéšcŸsòuj¤Â‹msÎ =
=Z ä.». òuj«
KoÎ
bfhL¡f¥g£l100ä.èÃsh°khéšcŸsòuj¤Â‹vil=Z ä.».
3.2 FS¡nfhi[ msélš – M®¤njh blhYo‹ Kiw
neh¡f«
bfhL¡f¥g£lÏu¤j¤ÂšcŸsFS¡nfhì‹msitfz¡»Ljš.
j¤Jt«
mÁ£o¡ mäy¤njhL Toa M®¤njh blhYo‹ fiurš, FS¡nfhn[hL
éidòçªJÚyãwéisbghUisc©lh¡F»wJ.Ït‰¿‹ãw¢br¿it640nmš
xëä‹ãwkhåbfh©Lms¡fyh«.Ï›thWcUthF«nr®k§fë‹ãw¢br¿Î
Ïu¤j¤ÂšcŸsFS¡nfhì‹c©ikahdmsthF«.
njitahd éid¥ bghU£fŸ
1. FS¡nfh° °lh¡ £l¡ fiurš
100ä.».FS¡nfh°äf¢ rçahf vilm¿ªJ, 100ä.è£l¡FLitæš
thiytoÚ®¡ bfh©L fiu¡f nt©L«. ÃwF mš F¿¥Ã£LŸs msÎ tU«
tiuthiytoÚuhšãu¥gnt©L«.
FS¡nfhì‹br¿Î=1ä.»./ä.è.
2. cgnahf¤Â‰fhd FS¡nfh° £l¡ fiurš
10ä.è.°lh¡Â£l¡fiuriy100ä.è.thiytoÚuhšãu¥gnt©L«.
FS¡nfhì‹br¿Î=100ik¡nuh»uh«(µg )/ä.è.
3. M®¤njh blhYo‹ éid bghUŸ
12.5 » jnah ôçahitÍ«, 12» nghç¡ mäy¤ijÍ«, 50 ä.è thiy toÚ®
nr®¤J äjkhd N£oš fiu¡f nt©L«. Ïš Û©L« fhŒ¢Á to¤j 75 ä.è
M®¤njhblhYo‹Âut¤ijÍ« 375ä.è.mÁ£o¡mäy¤ijÍ«fyªjfyitia
nr®¡fnt©L«.Ϫj¡fiuriye‹FfyªJ500ä.è.msÎFLitæšmÁ£o¡
mäy¤Âdhš ãu¥g nt©L«. Ϫj¡ fyitia xU ehŸ KGtJ« Fç®rhjd¥
bg£oæš4oCbt¥gãiyæšit¡fnt©L«.
4. Ïu¤j¤ij gjåLjš (Processing – Preparation of Blood Sample)
0.2 ä.è. Ïu¤j¤ij xUikaéy¡F nrhjid¡FHhæš vL¤J¡ bfhŸs
nt©L«. Ïš 0.3 ä.è. 10% nrhoa« l§°nl£ fiurš 0.3 ä.è. 2/3N bfh©l
fªjf mäy« k‰W« 3.2 ä.è. thiy toÚ® M»at‰iw nr®¡f nt©L«. 10
ãäl¤Â‰F¥ Ë fyitia (3000 rpm) ntf¤Âš ika éy¡Fjš éir¡F
100 x B0.1
188
(Centrifugation) c£gL¤j nt©L«. 1 ä.è msÎ nkš Âut¤ij (Supernatant) Ãç¤bjL¤JmšFS¡nfh°msitfz¡»lnt©L«.
brŒKiw
FS¡nfhì‹ msit m¿jš
S1 – S5 v‹W F¿æl¥g£l IªJ nrhjid¡ FHhŒfëš 0.2 ä.è - 1.0
ä.è. FS¡nfh° £l¡ fiuriy vL¤J¡ bfhŸs nt©L«. Ϫj nrhjid¡
FHhŒfëšcŸsFSnfhì‹msÎKiwna 20ik¡nuh»uh«Kjš 100ik¡nuh
»uh« tiuahF«. nkY« Ïu©L nrhjid¡ FHhŒfëš (T1 & T2) 1 ä.è. nkš
Âut¤ij (gj¥gL¤ÂaÏu¤j¤Âš)vL¤J¡bfhŸsnt©L«. S1 – S5 nrhjid¡
FHhŒfëšcŸsfyitæ‹fdmsit, thiytoÚ® bfh©L 1 ä.è.msΡF
bfh©Ltunt©L«. 1ä.è.thiytoÚ®k£L«bfh©lnrhjid¡FHhŒRê¡
fiurY¡fhfvL¤J¡bfhŸs¥gL»wJ.
ÃwF mid¤J nrhjid¡ FHhŒfëY« 4 ä.è. M®¤njh blhYo‹
fiuriy¢ nr®¤J 20 ãäl neu« bfh¡F« Ú® bfh©l gh¤Âu¤Âš it¡f
nt©L«.F뮪jË,nrhjid¡FHhŒfëšcUthF«Úyãw¢nr®k§fë‹ãw¢
br¿it640nmšxëä‹ãwkhåæšms¡fnt©L«.
£l¡ FS¡nfhì‹ br¿Î (X m¢R) k‰W« xë¢ br¿Î (Y m¢R)
M»at‰iw¡ bfh©L xU tiugl¤ij cUth¡f nt©L«. Ϫj tiugl¤ij¡
bfh©LÏu¤j¤ÂšcŸsFS¡nfhì‹msÎã®zæ¡f¥gL»wJ.
FS¡nfhi[ mséLtj‰fhd ònuh£nlhfhš (Protocol)
tçir
v©
njitahd éid¥
bghU£fŸ
Rê¡
fiurš
£l¡fiurš
Ãyh°kh
mšyJ
gj¥gL¤j¥g£l
Ïu¤j«
SI S2 S3 S4 S5 Tl T2
1. FS¡nfh°Â£l¡
fiurè‹ fd msÎ (ä.è)- 0.2 0.4 0.6 0.8 1.0 - -
2. FS¡nfhì‹br¿Î
(ik¡nuh »uh«)- 20 40 60 80 100 - -
3. gj¥gL¤j¥g£lÏu¤j«
(m) nkš Âut« (ä.è)- - - - - - 1.0 1.0
4. thiy toÚç‹ fdmsÎ
(ä.è)1.0 0.8 0.6 0.4 0.2 - - -
5. M®¤njhblhYo‹
fiurè‹ fdmsÎ (ä.è)4.0 4.0 4.0 4.0 4.0 4.0 4.0 4.0
nrhjid¡FHhŒfë‹fiuršfŸbfh¡F«Úçš20ãäl§fŸit¡f¥glnt©L«
6. 640nmš xë¢br¿Î
189
tiugl«
tiugl¤Âšfh£l¥g£LŸsgonrhjid¡FHhŒfë‹T1 & T2xë¢br¿Î
“A” v‹W« mjDŸÏU¡F«FS¡nfhì‹br¿Î“B” v‹W« bfhŸsΫ.
640 nm
FS¡nfhì‹ br¿Î (mg)
xë
¢b
r¿
Î
fz¡ÑL
T1 & T2M»anrhjid¡FHhŒfëškiwÂw‹X‰FãfuhdFS¡nfhì‹
br¿ÎB ik¡nuh»uh«.
1ä.è.gj¥gL¤j¥g£lÏu¤j¤ÂšcŸsFS¡nfhì‹msÎ
=B ik¡nuh»uh«
4ä.ègj¥gL¤j¥g£lÏu¤j¤ÂšcŸsFS¡nfhì‹msÎ
=B x4=Z ik¡nuh»uh«.
0.2ä.è.Ïu¤j¤Âš(Whole blood) cŸsFSnfhì‹br¿Î=Z ik¡nuh »uh«
(1ä.».=1000ik¡nuh»uh«)
100ä.è.Ïu¤j¤ÂšcŸsFS¡nfhì‹br¿Î = C ä.».
100ä.è.Ïu¤j¤ÂšcŸsFS¡nfhì‹br¿Î C ä.».
KoÎ
bfhL¡f¥g£l100ä.è.Ïu¤j¤ÂšcŸsFS¡nfhì‹msÎ=______ ä.».
190
4. fhšÁa¤Â‹ msit m¿jš – ju« gh®¤jš Kiw
neh¡f«
bfhL¡f¥g£lÓu¤ÂšcŸsfhšÁa¤Â‹br¿itã®zæ¤jš.
j¤Jt«
Óu¤ÂšcŸsfhšÁa«,m«nkhåa«M¡[ny£nlhLéidòçªJfhšÁa«
M¡[ny£lhf Åœgoth¡f¥gL»wJ. Ϫj Åœgoéš cŸs FnshiuL maåfŸ,
m«nkhåah fiuriy¡ bfh©L Ú¡f¥gL»‹wd. Ë fhšÁa« M¡[ny£
ÅœgoÎ 1Nbfh©lfªjfmäy¤njhLéid¥gL¤j¥gL»wJ.ÏjdhšcUthF«
M¡[hè¡mäy«Â£lbgh£lhÁa«bg®kh§fnd£fiuryhšju«gh®¡f¥gL»wJ.
M¡[hè¡mäy¤Â‹br¿Î,Óu¤ÂšcŸsfhšÁa«br¿Î¡Frk«.
éid¥ bghU£fŸ
1. 4% m«nkhåa« M¡[ny£ fiurš
4»m«nkhåa«M¡[ny£c¥ig100ä.èthiytoÚçšfiu¡fnt©L«.
2. 2% m«nkhåah Âut«
2ä.è.m«nkhåah100ä.è.fdmsΡFÚ®bfh©LÚ®¤jšbrŒa¥gL»wJ.
3. 0.1N bgh£lhÁa« bg®kh§fnd£ fiurš
3.16 » bgh£lhÁa« bg®kh§fnd£il äf¢ rçahf vil m¿ªJ thiy
toÚçšfiu¤J,1è£l®msΡFbfh©Ltunt©L«.Ϫjfiurè‹Âw‹0.1N.
4. £l M¡[hè¡ mäy fiurš : (0.1 N)
630ä.».M¡[hè¡mäy¤ijäf¢rçahfvilm¿ªJ, 100ä.èfdmsÎ
FLitæšÏ£LthiytoÚ®Á¿jsÎnr®¤Jfiu¡fnt©L«.
5. 1N fªjf mäy« (1 N Sulphuric acid)
brŒKiw
ju« gh®¤jš – I
bgh£lhÁa« bg®kh§fnd£o‹ Âw‹ m¿jš
10 ä.è. 0.1 NM¡[hè¡mäy¤ijxUR¤jkhdT«ò¡FLitæšvL¤J¡
bfh©L, mš 10 ä.è. 1 Nfªjfmäy¤ijnr®¡fnt©L«.mªjfyitia600C
‰F Nlh¡f nt©L«. Ãôbu£il bgh£lhÁa« g®kh§fnd£odhš fGéa Ëò
mnj fiuryhš ãu¥g nt©L«. Nlh¡»a T«ò¡ FLitæš cŸs fyitia,
bgh£lhÁa« g®kh§fnd£Ll‹ju« gh®¡f nt©L«. ãiyahdÏs«Át¥òãw«
njh‹Wjšju«gh®¤jè‹ÏWÂãiyahF«.
Ãôbu£ošcŸsbgh£lhÁa«bg®kh§fnd£o‹fdmsitF¿¤J¡bfhŸs
nt©L«.x¤jmsÅLtU«tiuju«gh®¤jiybjhl®ªJbrŒant©L«.
191
ju« gh®¤jš – II
fhšÁa« M¡[ny£ Åœ¥goit cUth¡Fjš
2ä.èÓu¤ijxUikaéy¡F¡FHhæš(Centrifuge tube) vL¤J¡bfh©L
mš 1.0 ä.è. 4%m«nkhåa«M¡[ny£fiuršk‰W«2ä.è.thiytoÚ®nr®¤J
x‹whf fy¡f nt©L«. fyit 4oC š 12 kâ neu« it¡f nt©L«. Ïjdhš
Ïu¤j¤ÂšcŸsfhšÁa«KGtJ«fhšÁa«M¡[ny£lhfÅœgoth¡f¥gL»wJ.
ikaéy¡FÏaªÂu«(centrifuge)_y«ÅœgoÎÃç¡f¥g£L,ÃwF3ä.èm«nkhåah
Âut¤ij¡bfh©LÅœgoéšcŸsFnshiuLmaåfŸÚ¡f¥glnt©L«. 2%
m«nkhåahÂut¤ij_‹Weh‹FKiwfŸcgnahf¥gL¤j¥gL»wJ. ÃwFnkš
Âut¤ijftdkhfÚ¡»é£LÑnHÍŸsÅœgotit10ä.è.fªjfmäy¤ij¢(1.0N
Âw‹) nr®¤JNlh¡f nt©L«. Ë Âwd¿ªj bgh£lhÁa« bg®kh§fnd£Ll‹
ju«gh®¡fnt©L«.ãiyahdÏs«Át¥òãw«njh‹Wjšju«gh®¤jè‹ÏWÂ
ãiyahF«.x¤jmsÎtU«tiuju«gh®¤jiybjhlunt©L«.
10 ä.è. 1N fªjf mäy« Rê¡ fiuryhf ga‹gL¤j¥g£L bgh£lhÁa«
bg®kh§fnd£o‰FvÂuhfju«gh®¡f¥gL»wJ.
ju« gh®¤jš – I
bgh£lhÁa« g®kh§fnd£o‹ Âwd¿jš £l M¡[hè¡ mäy¤ij bgh£lhÁa«
bg®kh§fnd£o‰FvÂuhfju«gh®¤jš.
tçir v©
£l
M¡[hè¡
mäy¤Â‹
fd msÎ
(ä.è) V1
Ãônu£msÎfŸ
(ä.è)
bgh£lhÁa«
g®kh§fnd£
fiurè‹
fdmsÎ V2
ãiy¡
fh£oMu«g« ÏWÂ
1. 10 0 xx Raãiy¡
fh£o2. 10 0 x
fz¡ÑL
£lM¡[hè¡mäy¤Â‹fdmsÎ V1 = 10ml
£lM¡[hè¡mäy¤Â‹Âw‹ N1 = 0.1 N
bgh£lhÁa«bg®kh§fnd£o‹fdmsÎ V2 = X ml
bgh£lhÁa«bg®kh§fnd£o‹Âw‹ N2 = ?
192
ju« gh®¤jš - 2
fhšÁa«M¡[ny£oèUªJbtëél¥g£lM¡[hè¡mäy¤ijÂwd¿ªj
bgh£lhÁa«bg®kh§fnd£fiurY¡FvÂuhfju«gh®¤jš.
tçir
v©
(Óu«)M¡[hè¡mäy¤Â‹
fd msÎ (ä.è) V1
Ãônu£msÎfŸ
(ä.è)
bgh£lhÁa«
g®kh§fnd£
fiurè‹
fdmsÎ V2
ãiy¡fh£o
Mu«g« ÏWÂ
1.
(Óu«) fhšÁa«
M¡[ny£oèUªJ
btëtªjM¡[hè¡
mäy«+20ä.è.fªjf
mäy«
0 X2
(X2 - X ) X1
X3
Raãiy¡
fh£o
2.20 ä.è. fªjf mäy«
Rê¡fiurš0 X3
fz¡ÑL
Ïu¤j¤Âš cŸs fhšÁa¤Â‹ msit¡ fz¡»l Ñœ¡f©l rk‹gh£il
cgnahf¥gL¤jyh«.
1 ä.è, 0.1 N Âw‹ bfh©l bgh£lhÁa« bgh®kh§fnd£ fiurš 0.2 ä.».
fhšÁa¤Â‰FrkkhdJ.
~ X3 ä.è. YNÂw‹bfh©lbgh£lhÁa«bg®kh§fnd£
0.2 ´ X3 ´ Y
1 ´ 0.1= Y ä.». fhšÁa«
2ä.è.Óu¤ÂšcŸsfhšÁa¤Â‹br¿Î = Y ä.».
~100ä.èÓu¤ÂšcŸsfhšÁa¤Â‹br¿Î = Y ´ 100
2.0
= A ä.». fhšÁa«
KoÎ
bfhL¡f¥g£l100ä.è.Óu¤ÂšcŸsfhšÁa¤Â‹msÎ=A ä.»
193
5. Ïu¤j¤Â‹ tiffis m¿jš
neh¡f«
bfhL¡f¥g£lÏu¤j¤Â‹tifiaf©LÃo¤jš.
j¤Jt«
Ϫj MŒÎ Át¥gQ¡fë‹ nkš cŸs M‹o#‹fS«, mj‰F¥
bghU¤jkhdÓu¤ÂšcŸsM‹oghofS«éidòçtjhšc©lhF«M‹£o#‹-
M‹oghoT£L¢nr®k§fis¥bghU¤Jmik»wJ.
cgfuz§fS« éid¥ bghU£fS«
1. M‹o A
2. M‹o B
3. M‹o D
4.R¤jkhdyh‹br£
5. btŸis ryit¡ fšyhyhd gof« (tile)
6.fy¡Ftj‰fhfF¢ÁfŸ
7. MšfAhš
brašKiw
R¤jkhd xU btŸis¥ gof¤ij vL¤Jmij eh‹F rJu rk ghf§fshf
bg‹ÁyhštiuªJnfholnt©L«.eh‹Fghf§fëY«A, B, C, Dv‹Wbgaçl
nt©L«.
Ïu¤j tif m¿tj‰fhf tªÂU¡F« egç‹ ÏlJ if eLéuè‹ c¢Á
ghf¤ij MšfAhš bfh©L R¤j« brŒa nt©L«. Ëd® mÂf¥goahd
MšfAhiyR¤jkhdgŠRbfh©LJil¤JvL¡fnt©L«.
gof¤Âš A v‹W F¿¡f¥g£l gFÂæš xUJë M‹o A iaÍ«, B v‹W
F¿¡f¥g£l gFÂæš M‹o BiaÍ«, D v‹W F¿¡f¥g£l gFÂæš M‹o
DiaÍ« it¡f nt©L«. C gF f©l¿a¥g£l Ïu¤j tifia cW brŒa
ga‹gL¤j¥gL»wJ. R¤j« brŒa¥g£l éuè‹ Eåæš yh‹br£ bfh©L Á¿a
fha¤ij (Prick) c©lh¡f nt©L«. btëtU« Kjš Jë Ïu¤j¤ij gŠR
bfh©L Jil¤J vL¤Jél nt©L«. mL¤J btëtU« Ïu¤j¤ Jëfis
x›bthU Jëahf A, B, D v‹W F¿¡f¥g£l gFÂfëš, V‰fdnt it¡f¥g£l
JëfS¡F btF mUfhikæš it¡f nt©L«. Ëd® x›bthU gF¡F«
jåahf F¢Áfis ga‹gL¤Â Ïu©L JëfisÍ« e‹whf fy¡f nt©L«.
m›thW fy¡F« nghJ Âçjš (Agglutination) c©lh»wjh v‹gij ftå¡f
nt©L«.
194
A gFÂæšÂçjšc©lhdhšÏu¤j«Atifiarh®ªjjhF«. B gFÂæš
Âçjšc©lhdhšÏu¤j«BÃçit¢rh®ªjjhF«.ABM»aÏu©LgFÂfëY«
Âçjš c©lhdhš Ïu¤j« AB Ãçit¢ rh®ªjjhF«. A,B M»a Ïu©L
gFÂfëY«Âçjšc©lhféšiyv‹whšÏu¤j«OÃçit¢rh®ªjjhF«.
DgFÂæšc©lhF«ÂçjšÏu¤j«Rh+Ãçit¢rh®ªjjhffh£L»wJ.D gFÂæšÂçjšc©lhféšiyba‹whšÏu¤j«Rh-Ãçit¢rh®ªjjhF«.
A gFÂæY« D gFÂæY« Âçjš c©lhdhš Ïu¤j« A+ Ãçit¢
rh®ªjjhF«.BgFÂæY«D gFÂæY«c©lhF«ÂçjšÏu¤j«B+nr®ªjjhF«.
A, B, D M»a _‹W gFÂfëY« c©lhF« Âçjš Ïu¤j« AB+
tifia¢ rh®ªjjhf cz®¤J«. A, B, D M»a _‹W gFÂfëY« Âçjš
c©lhféšiyba‹whšÏu¤j«O-tifia¢ rh®ªjjhf bjçé¡F«. A gFÂæš
cldoahf Âçjš V‰g£lhš Ïu¤j« A1 tifia¢ rh®ªjjhF«. Âçjš r‰W
neu¤Â‰F¥ÃwFV‰g£lhšÏu¤j«A2 tifia¢rh®ªjjhF«.
ÑnH bfhL¡f¥g£LŸs m£ltidæš Âçjš k‰W« Ïu¤j¥ ÃçÎ tiffŸ
g‰¿aés¡f«më¡f¥g£LŸsJ.
tçir
v©M‹ogho
Âçjš
c©lh»wjh?
Ïšiyah?
Ïu¤jtif
1 M‹o AM‹o D
M«
M«A+
2 M‹o AM‹o D
M«
ÏšiyA-
3 M‹o BM‹o D
M«
M«B+
4 M‹o BM‹o D
M«
ÏšiyB-
5 M‹oA & BM‹o D
M«
M«AB+
6 M‹oA & BM‹o D
M«
ÏšiyAB-
7 M‹oA & BM‹o D
Ïšiy
M«O+
8 M‹o A & BM‹o D
Ïšiy
ÏšiyO-
KoÎ
bfhL¡f¥g£lÏu¤j¤Â‹tif______________
195
gæ‰ÁfŸ
1. cUis¡»H§»èUªJ°lh®¢irjahç¤Jmj‹mséidm¿aΫ.
2. bfhL¡f¥g£lÏu¤j¤ÂYŸsFS¡nfhì‹msitfz¡»lΫ.
3. bfhL¡f¥g£LŸskhÂçæšcŸsòuj¤Â‹mséid¡fz¡»lΫ.
nk‰f©l nrhjidfë‹ KoÎfis c‰Wneh¡fš gÂnt£oš F¿¡f
nt©L«.
196