Prof.Dr.Ayşe AVCIÇukurova Üniversitesi Tıp

FakültesiÇocuk Ruh Sağlığı ve

Hastalıkları ABD

ÇOCUK İSTİSMARI VE İHMALİ

ÇOCUK İSTİSMARI

Çocukla bakıcısı arasında, çocuğun fiziksel ve/veya gelişimsel durumuna yansıyanve bir kaza sonucu ortaya çıkmayan ,her türlü etkileşim ya da etkileşim eksikliğidir.

ÇOCUK İHMALİ

Ana baba ya da bakım veren kişinin çocuğa bakma ve koruma yükümlülüklerini gereğince yerine getirmemeleridir.

İstismar fiziksel, duygusal ve cinsel olabilir

İhmal de fiziksel ve duygusal olabilir.

ÇOCUK İHMALİ BELİRTİLERİ“Uygun ve yeterince iyi bakımın ne

olduğuna karar vermek güçtür. Bu nedenle fiziksel ihmal belirtileri şöyle sıralana bilinir.

Bebeklerde pişiklerKirli ve uygunsuz giysilerSolgun ve iyi beslenmemiş görünümSaçlı deride bakımsızlık ve parazitler

ÇOCUK İHMALİ NEDENLERİ

Anne mental yönden donuk ya da ruhsal sorunları olabilir

Baba işsiz ve eve gelmeyen bir baba olabilir

Ev düzensiz, kirli bakımsız olabilirİşsizlik, borç, kalabalık aile, anne

ya da babanın aşırı alkol kullanımı

Ana-babanın sosyal çevre kısıtlılığı

Ana-babanın eğitimsizliğiAna-babanın diğer iş ve

uğraşlarla aşırı ilgileri

DUYGUSAL İSTİSMAR

İtme- Kabul etmemeBebeklik döneminde anababa

bebeğin bağlılık göstermesini kabul etmez

Okul öncesinde anne baba çocuğu ailedeki etkinliklerden uzak tutar.

Okul çocuğu:Çocuğun özüne olumsuz iletiler gönderir.

Ergenlik: Çocuktan beklenilen sosyal rollerin ayırdında olmayı kabul etmez.

Önem Vermemek

Bebek: Anne-baba bebeğin spontan davranışlarını yanıtlamaz.

Okul öncesi: Çocuğu sosyal etkinliklerden kısıtlar ya da duyguca pekiştirmez.

Okul çocuğu: Çocuğu korumaz ya da yardım gereksinimini karşılamaz.

Ergen: Anne-baba rolünü üstlenmez ve çocukla ilgilenmez.

Bozmak-ayartmak Bebek: Uygun olmayan davranışın öğrenilmesini

destekler bağımlılık yaratır.Okul öncesi: Saldırgan ve cinsel içerikli davranışı

destekler.Okul çocuğu: Saldırgan, cinsel içerikli suça

yönelik davranışı ve bağımlılık yapıcı madde kullanımını destekler.

Ergen: Bu tür davranışlar için teşvik ve yardım eder.

İzole etmeBebek: Çocuğu ailedeki

diğer bireylerden ya da bakıcıdan uzak tutar.

Okul öncesi: Kendinden başka kimseyle ilişkisi olmaması gerektiğini öğretir.

Okul çocuğu: Arkadaş ilişkilerinde cesaretini kırar/engeller.

Ergen: Ev dışındaki etkinlikleri ve sosyalleşmeyi önler.

Terörize etme

Bebek: Ana-baba kasıtlı olarak çocuğun çevresindeki olumsuz uyaranları arttırır.

Okul öncesi: Çocuğu cezalandırmak ya da eğitmek amacıyla abartılı davranır.

Okul çocuğu: Çocuğa ikili iletiler verir.

Ergen: Çocuğu tehdit eder gururunu kırar.

FİZİKSEL İSTİSMARIN DOLAYSIZ BELİRTİLERİ

Anne-baba belirtilerin kendiliğinden ortadan kalkmasını bekler sonra sağaltım arar.

Yaralanmaya getirilen açıklama yetersiz ve belirsizdir.

Başka incelemeler sırasında rastlantısal olarak da ortaya çıkabilir.

Yaraların dağılımı çocuğun gelişim düzeyi ile birlikte değerlendirilmelidir.

DOLAYLI BELİRTİLEROrganik nedeni olmayan

büyüme yetersizliğiZihinsel ve sözel gelişim

yetersizliğiDavranış bozuklukları; ‘donuk,

kollayıcı, gözleyici’ tutum, otistik özellikler, otostimulasyon, uyku bozuklukları

Düşük özsaygı-Benlik kavramında zayıflık

Psikosomatik belirtilerYetişkinlerle ilişki kurmakta

zorluk ve korkuAşırı saldırgan ya da içe dönük

tutum

CİNSEL İSTİSMAR

Çocukla yetişkin arasındaki her tür cinsel etkileşimdir. Ne şekilde olursa olsun bir yetişkin bir çocuğa cinsel amaçla yaklaşmışsa burada bir istismar vardır denilebilir. Ancak durum çocuğa verdiği zarara göre değerlendirilmelidir. Yetişkinler için önemli görülmeyen bazı durumlar çocukta korku, kirlenmişlik ve suçluluk gibi duygular yaratabilir.

Cinsel istismar çeşitleriSözel istismarTelefon konuşmalarıTeşhircilik- GösterimcilikRöntgencilikCinsel ilişkiye tanık olmaÇocuğun bedenine cinsel amaçla dokunmaMüstehcen yayınlara konu etmeFuhuşa itmeIrza geçmeEnsest- Yasak sevi

Cinsel istismara yönelenler

Saldırganların yaş ortalaması 25-30 yıldırSaldırganların çok azının daha önceden cinayetten,

cinsel suçlardan mahkumiyeti vardır.Saldırganların çoğu daha önceden çocuk tarafından

bilinmektedirSaldırgan toplumun yerleşik inanışına karşın yaşlı bir

sapıktan daha çok, aileden ya da aileye yakın biridir

Parker and Parker 1984

Eğer bir baba kendi bebeğinin bakımı ile 3 yaşına değin ilgilenmişse babanın bir cinsel istismarcı olma ihtimali, kendi çocukların olduğu kadar başkalarının çocuklarına da istatistiksel olarak düşmektedir.

Finkelhor’a göre

Çocuğu anneden uzak yaşadığı bir dönemin olması

Çocuğun duygusal olarak anneye uzak olmasıAnnenin eğitimli olmamasıAnne çocuğa cinsel eğitim vermede yetersiz

olmasıÇocuğun babadan doğal bir sevgi ve sevecenlik

görmemesiEkonomik sorunlar Çocuk istismarını arttırır

İSTİSMARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

İstismarcının kişilik özellikleriDiğer aile üyelerinin özellikleriİstismara uğrayan çocuğun özellikleriSosyal etkenlerDurumsal etkenler

ÇOCUĞUN ÖZELLİKLERİ

Edilgen olmaÖzgüven eksikliğiBakıma gereksinimi olmaAnne ile yetersiz iletişimYeterli sayıda arkadaşı olmamasıÖzellikle zeka geriliği

Durumsal Özellikler

Çocuk üzerinde yetersiz gözetim ve denetim olması

İstismarcının çocuk üzerinde daha fazla sorumluluk alması

Aynı odada hatta aynı yatakta yatmaEvin düzensiz, kirli, bakımsız ya da obsesif bir

biçimde temiz olması

CİNSEL İSTİSMAR ÖNCESİ

Motivasyonİç engelleri aşmakDış engelleri aşmakÇocuğun direncini aşmak

SONRASIGİZLİLİK: Amacı aile sisteminin / failin

korunmasıdır. Failin cinsel eylemi tekrarlayabilmesine olanak tanır

ÖRTBAS ETME: Namus kavramı, olaydan toplumun haberdar olmasını ve tedavi girişimini engelleme, sistemi koruma, çocuğun suçlanmasını doğurur.

ORTAYA ÇIKMA: Tesadüfen: Ruhsal belirtilerle, cinsel oyunlar

nedeniyle, görülme, gebelik, cinsel hastalıklar, fiziksel yaralanma

Planlanarak: Çocuğun bilerek ya da diğer olası kurbanı koruyarak istismarcıyı suçlaması

CİNSEL İSTİSMARA UĞRAMIŞ ÇOCUKLARDA ZEDELENMENİN DİNAMİKLERİ

Zedelenmiş cinsellikİhanet duygusuAcizlikDamgalanmak

ÖNLEMEYüksek risk gruplarının belirlenmesiBu kişilerin mevcut sistemleri kullanmasını

sağlamaUygun ek hizmetler sağlamaHerkesin sağlıklı olmasını sağlamaSosyal reformEğitim