1

المعارف عرفانیةدائر

جلد چهارم )مجموعه مقاالت(

ir.darmani-erfan.www

com.blogfa.darmani-erfan.www

استاد علی اکبرخانجانی

2

لرحیمبسم اهللا الرحمن ا

)جلد چهارم( المعارف عرفانیةدائر: عنوان کتاب

استاد علی اکبر خانجانی : مؤلف

1386-1384:تاریخ تألیف

226:تعداد صفحه

3

فهرست مطالب 4................................................................................)رب شناسی(درباره ما-1 51......................................................................)پدیده شناسی( شناختفلسفه-2 160..................................................................فلسفه خودشناسی و خداشناسی-3

4

فصل اول

درباره ما

رب شناسی

)مجموعه مقاالت(

5

هرست مطالبف ٧..................................................................................................سرمقالھ .١ ٩............................................................مصاحبھ ای با دکتر علی اکبر خانجانی .٢

١٢............................................................................زندگینامھ ای از سردبیر .٣ ١٢) ...........................................پاسخ بھ یک نامھ(چرا اینقدر رکیک می نویسیم .۴ ١٣................................)...............پاسخ بھ یک نامھ(آیا شما دشمن تمدن ھستید .۵ ١٣)...............................................پاسخ بھ یک نامھ( دھیدچرا آدرس مرجع نمی .۶ ١۴)....................................................پاسخ بھ یک نامھ(چرا اینقدر بدبین ھستید .٧

١۵..)............................................................پاسخ بھ یک نامھ(شما چکاره اید .٨ ١۶.........................................................................مراجع مقاالت این نشریھ .٩ ١٧...............................................................................درباب عرفان درمانی .١٠ ١٩..........................................................................تجربھ عرفان درمانی من .١١

١٩...............................................................................دزدان عرفان درمانی .١٢ ٢٠)..............................................پاسخ بھ یک نامھ(انسان پاک و مؤمنی ھستم .١٣ ٢٠)...........................................پاسخ بھ یک نامھ(ت معارف شما غیر عملی اس .١۴ ٢١).................................................................پاسخ بھ یک نامھ(شکارچی دل .١۵

٢٢)...................................پاسخ بھ یک نامھ(اینھمھ تخصص را از کجا آورده اید .١۶ ٢٢).............................................................پاسخ بھ یک نامھ(ست چقدر تلخ ا .١٧ ٢٣...........................................................چگونھ می توان با حرف درمان کرد .١٨ ٢٣...........)...................................................پاسخ بھ یک نامھ(در دل یک زن .١٩

٢۴)...........................................پاسخ بھ یک نامھ(اتھامی بنام شستشوی مغزی .٢٠ ٢۴).....................................................پاسخ بھ یک نامھ(دعوت بھ عصر حجر .٢١ ٢۵......................)...............................پاسخ بھ یک نامھ(این چھ عرفانی است .٢٢ ٢۵)...........................................پاسخ بھ یک نامھ(راست می گوئید ولی افسوس .٢٣

٢۶........................................................................عرفان نو و عرفان منثور .٢۴ ٢۶.................................................................................آنچھ کھ می گوئیم .٢۵ ٢٧............................................................................افسانھ من و شریعتی .٢۶ ٢٩....................................................................عرفان درمانی با زبان ساده .٢٧

٣٠.......................................................................فان درمانی من تجربھ عر .٢٨ ٣١.............................................................................معماھای عرفانی زن .٢٩

6

٣٣......................................................................چھ نیازی بھ مربی معنوی .٣٠ ٣۴).............................پاسخ بھ یک نامھ(چرا اینقدر پیش پا افتاده حرف می زنید .٣١ ٣۴).............................................................پاسخ بھ یک نامھ(کالم چون تیر .٣٢

٣۵.........................................)....................پاسخ بھ یک نامھ(آیا خدا ھستید .٣٣ ٣۶...............................................................ویژگیھای مکتب عرفان درمانی .٣۴ ٣٧...............................................................................آیا شما ملحد ھستید .٣۵ ٣٨)....................................................پاسخ بھ یک نامھ(اگر راست می گوئید .٣۶

٣٨)...............................................پاسخ بھ یک نامھ(ھمھ خود را می شناسند .٣٧ ٣٩...............................................................................امکان اندیشھ ناب .٣٨ ۴٠..................................................................................ارزش راز گوئی .٣٩ ۴٠)................................................پاسخ بھ یک نامھ(چرا خودنمائی می کنید .۴٠

۴١.......................)...................................پاسخ بھ یک نامھ(چرا اینقدر اشد .۴١ ۴٢)...............................پاسخ بھ یک نامھ(چرا درباره زنان اینقدر بدبین ھستید .۴٢ ۴٢............................................................................عرفان عملی چیست .۴٣ ۴٧......................................)...............پاسخ بھ یک نامھ(اینھمھ تناقض چرا .۴۴

۴٧).............................................پاسخ بھ یک نامھ(آیا تکنولوژی حرام است .۴۵ ۴٨....................................................................................تساھل در دین .۴۶ ۴٨).....................................پاسخ بھ یک نامھ(ارتباط با شما چقدر سخت است .۴٧ ۴٩.......................................................................................بدادم برسید .۴٨

۴٩...........................................................................ما نیز ھم فیلتر شدیم .۴٩ ۵٠)............................................................پاسخ بھ یک نامھ(حاال چھ کنیم .۵٠

7

دایرة المعارف عرفانی

عزیزان در بند جورو جفا ای

ای عاشقان سوختۀ نیمه راه

وفا اینقدرھا ھم نیست ایشان بی

گھگاھی می آید سراغ شما

سرایدسرودی زان عشق بر باد رفته می

.بادرفتگی می زداید اندوه بر

سر مقاله

ھدف این نشریھ

نخستین عاشقان این وادی ھمـان عشق به معرفت و حقیقت ، ذاتا دارای رسالت است و به ھمین دلیل

پس این عشق . شناخت و پرستش او آفریده است انبیای الھی بوده اند چرا که خداوند انسان را به قصد

حامالن این عشق از سودای ریاست و سیاست و معیشت . حق وجودی در ذات انسان و جھان استیک

الکترونیکی یک برکـت و موقعیـت خـارق العـاده اسـت البتـه بـشرطی کـه در این قلمروبیزارند و لذا مجله

دھای انگیزش ما در این نشریه چیزی جز درد معرفت و ھویت نیست و نیز در. نیایند ویروس ھا بسراغش

قلمرو درمان جسمانی و روانی و اخالقی و اجتماعی و اقتصادی عصر جدید و بن بست ھای فزایندۀ بی

در بسیاری موارد منحصر و نیز بن بست ھا و دردھای ویژۀ جامعه ما که. دین و دانش و فن و مدنیت مدرن

ھـر کـه خـود را : رمایـد می ف) ع) بفرد است و جز از طریق خود شناسی عالجی ندارد ھمانطور که علی

بنابراین این نشریه از روی شکم سـیری و .شناخت مشکلش حل شد و ھر که خود را نشناخت نابود شد

است و براستی ھدفی جز فھم مشکالت و عالج انھـا و امراض سیاسی و عقده ھای ھویتی پدید نیامده

سـت آنـان کـه از دردھـا و بـن بـست ھـا و بنابر این پر واضـح ا . نداریم یافتن راه نجات از این نابودی مدرن

ولی از آنجا که . تغذیه می کنند نخستین ویروس ھایی ھستند که بسراغ ما می آیند بدبختی ھا و تباھی

.انجام وظیفه حاصل از عشق منظوری نداریم ما را از ویروسھا ھراسی نیست جز

شیوه نگرش نگارش ما

خود شناسانه، فطری ، عرفی ، بشری و جھانی است و تماما بر آمده کامال تجربی ، کار ما در این نشریه

با خود بـرده تجربه و تحقیق و آزمون موفق ما در تمام عمر بوده است که کل عمرمان را بی کم و کسر از

آموخته است و از ھیچ فر قه و مکتب خاصی –امری کامال خود جوش و خود لذا نگرش و نگارش ما .است

ھر چند که از ھمه دستاوردھای بر حق حکمت و عرفان و علم جدید بھـره مـی گیـرد و از کندپیروی نمی

تعـصبی مکاتب و مذاھب قدیم و جدید و شرقی و غربی و اسالمی استفاده می کنـد و دارای ھـیچ ھمه

8

ادعـا بـزودی بـر نیست و به ھیچ جناح سیاسی و عقیدتی ھم کمترین بـستگی نداشـته و نـدارد کـه ایـن

خام و نیز دارای نواقصی فراوان و درست به ھمین دلیل این نشریه کامال بکر و. ن آشکار خواھد شدھمگا

اصـالت به عنوان یک مکتب یـا فلـسفه مـا پیـرو .خواھد بود که اساسا فنی ھستند و ما اھل فن نیستیم

بازانه در یافتـه ھستیم و به تجربه و آزمون یک عمر تالش عاشقانه و قمار) خود شناسی (معرفت نفس

سرطان و ایدز و اعتیـاد و جنـون و ایم که به یاری خودشناسی حتی به آسانی و معجزه آسا می توان بر

عقالنی و تحلیلی بنابراین نشریه ما بھمان میزان که .فقر و فساد و بحرانھای روانی و اجتماعی فائق آمد

ذاتی بین یک بیماری جـسمانی و یچ تفاوتو فلسفی و عرفانی است تماما کاربردی و درمانی است و ھ

سیاسی نمی بیند و انسان را بعنوان یک موجود روانی و یک ناھنجاری و بن بست اجتماعی و اقتصادی و

» عرفان درمانی « از این روست که ما نام این مکتب را . دھد واحد و روحی یگانه مورد مالحظه قرار می

و مـا ایـن را در عمـل . شناسـی –ی و روانی بشر از طریق خود امراض جسم نھاده ایم یعنی درمان ھمۀ

به درمان دردھای خالیق به بن بـست ھـای ما دو تن طبیب ھستیم که در جریان عشق . اثبات نموده ایم

و در درک بن بست ھای ذاتی . نوردیده و به حکمت راه یافتیم ذاتی علم پزشکی رسیده و آنرا فھمیده و در

و در فھم مسائل العالج عصر جدید و . رسیدیم ) عرفان (ازآن به معرفت نفس و رھاییعلوم و فنون مدرن

معـارف و وبه ناگاه با جھانی تماما قرآنی روبرو شـدیم و ھمـه . به کشف آخرالزمان نائل آمدیم علم زمانه

دین ھر « ستی که بقول قرآن برا اسرار و روایات دینی را در نقد جھان مدرن به عینه دیدیم و باور کردیم که

ــع اســت ــوان واقعیــت . » آن واق ــه عن ــن را ب ــان در حقیقــت مــا دی ــردیم و عرف جھــان و انــسان کــشف ک

حکمـت را بعنـوان تنھـا راه نجـات از بـن بـست ھـا و را بعنوان تنھا راه فھم این واقعیـت و ) خودشناسی (

ک نام واقعی است و نه سمبلیک و ی) آخرالزمان (لذا نام این نشریه و. دردھای این دوران یعنی آخرالزمان

ــاتی ــاعرانه و تبلیغــــــــ ــت . شــــــــ ــت اســــــــ ــای قیامــــــــ ــه معنــــــــ ــه بــــــــ .کــــــــ

فلسفۀما

المعارف الھی و به یاری ھمه دوستداران معرفت قصد داریم که این نشریه را ھمچون یک دائرة به توفیق

در واقـع . ھمگان قرار دھیم عرفانی آغاز و استمرار بخشیم و ھمه مقاالت آنرا ھمواره در رایانه در اختیار

بـه .و یک کتـاب ادمـه داری مـی باشـد این مجله ای است که ھرگز ھیچ شماره ای از آن تمام نمی شود

شناسی موضوع ھیچ پدیده ای در جھان نیست که در قلمروی این نشریه نگنجد ولی بینش ما خود لحاظ

شناخت خداوند خت جھان و جھانیان وشنا: چرا که عرفان از نظر ما چیزی جز خود شناسی نیست. است

عرفانھـای جھـان بـوده ایـن سـخن اول و آخـر ھمـه . و نیز شناخت خویشتن در جھان.در خویشتن خویش

نشریه ما دارای روحی تماما خود انتقادی است چرا که بقول عرفای ما نھصدو نودو نه بدین ترتیب .است

اگر روح پس. و آخرین منزل آن حقیقت و خداستمنزل از ھزار منزل معرفت ھمانا شیطان شناسی است

مـی باشـد کـه روی در روی « ال الـه «حاکم بر این نشریه تماما نقد و نفی و ابطال باشد به مثابـه قلمـرو

بـه .امیال انقالبی و نیھیلیـستی نـدارد پس واضح است که نقد ونفی ما ھیچ ربطی به. االاهللا قرار دارد

منطق حاکم بر دائرةالمعارف پدیدار شناسی بر بنیاد معرفت نفس است و لذالحاظی دیگر این نشریه یک

ادموند ھوسـرل از آن بدانگونه که در عصر جدید. است» کاھش منطقی « آن نیز یک منطق سقراطی و

الفبـای باورھـا و فرھنگھـا و پدیـده بدین لحاظ است که این نشریه یک نقد دائمی در قلمرو. دم زده است

ساده ھدف دیگر ما در این نشریه . وتمدن بشری نقدی بر اصول و ارکان بدیھی فرھنگ. ماستھای عصر

ھمانا تعین متافیزیـک گوئی و امی نویسی و نگارشی دیالوگی و دیالکتیکی می باشد فقط راز این روش

مـان نمـایش وایـن ھ . دکتر علی شریعتی و تعین قرآن در جھان بقول.در فیزیک است بقول مارتین ھایدگر

9

آستانه آخرت و غیب جھان قـرار گرفتـه ایـم و لـذا قیامت در مادیت جھان است در عرصه آخرالزمان که بر

از » حق ابطال«دادن پس نشان . بن بست ھا و ابطالھای اصولی گوئی که در پایان دنیا ھستیم و قلمرو

بایستی «واین ھمان نشان دادن . حق آنچه ھست و رخ می نماید و نه حق آنچه باید باشد:اھداف ماست

.زبان معرفت نفس زبانی جھانی است زیرا ھمه انسانھا دارای نفی واحده ھستند.است» ھستی «در »

ایـن نـشریه مـی بنابر این گفتگوی بین تمدنھا و فرھنگ ھا و باورھا و مذاھب یکی دیگر از اھداف ضمنی

بر انداز است چـرا کـه دارای ذاتـی بخـود -ود،خود شناسی دارای ذاتی خ در سنت عرفانی جھان .باشد

تزکیه کننده است و لذا در ھـم شـکننده غرورھـا و بـانی تواضـع و وحـدت و محبـت اسـت آورنده و تواب و

ھمـان واین. محبتی قلبی ونه تقلبی. نه وحدتی قرار دادی بلکه وحدتی ذاتی و معرفتی وجودی منتھی

مـی ) ص(اسـالم چرا کـه رسـول اکـرم . یدن به فطرت دینی اساس دین واحد جھانی است و تنھا راه رس

کالم .آنرا تصدیق می کنند زین پس فقط رھروان خود شناسی به حقایق دین من نائل می آیند و: فرماید

ونیز یک نشریه ھستی. درمانی برای ھمگان است-یک نسخۀ جھانی خود» آخرالزمان «نشریه آخر اینکه

عارفان واقعی ت منتھی به زبان عرفی و امی و سقراطی بر سنت ھمهشناسانه و معرفت شناسانه اس

.که به روش انبیای الھی با زبان مردم عامه سخن می گفتند

» مصاحبه اي با دکتر علی اکبر خانجانی«

آیا شما با علم و پیشرفتھا ی تکنولوژیکی مخالف ھستید ؟:س

در ماھیت چیزی ، شری مشاھده شد من با آن شر مخالف من ماھیت ھر چیزی را نشان می دھم و اگر:ج

من شاھد و ناظر و نشان دھنـده ھـستم نـه . زیرا شر صورت دیگر خیر است . نیستم بلکه ھشدار میدھم

.قاضی

وبالگ شما اساسا بدبین و مأیوس و گزنده و تلخ است ، چرا؟:س

ھم به گونه ای دگر ببیند و بگوید تا تعادلی پدید ھمه خوش بین و امیداوار و بذله گو ھستند بگذار یکی :ج

.آید

دین شما چیست ؟:س

من پیرو دین خدا ھستم و اگر عموما از اسالم و تشیع سخن می گویم بدان دلیل است که از این درب بر :ج

. امدین خدا وارد شده ام ھمانطور که زبان من فارسی است و از درب این زبان بر جھان منطق وارد شده

شما دانش خود را از چه مکتب و فلسفه و یا استادی فرا گرفته اید؟:س

.در این باره در یک زندگینامۀ کوتاه در ھمین وبالگ سخن گفته ام ، از مکتب معرفت نفس:ج

وبالگ شما با توجه به وسعت و عمق مطالب و تالش شما ، مخاطبین اندکی دارد، چرا؟:س

10

و ثانیا اگـر ھـیچ مخاطـب و . ماه از آغاز کارمان می گذرد و ھیچ تبلیغ ھم نشده ایم اوال اینکه فقط سه :ج

.بیننده ای ھم نداشته باشیم باز ھم انجام وظیفه می کنیم و با خودمان حرف می زنیم در مالء عام

!زمزمه می شود که شما جادو گرید:س

.این جادوی صدق و معرفت نفس و ایمان است:ج

یماران العالج را درمان می کنید ؟چگونه ب:س

.به روش ھمدردی و ھمدلی و بواسطه ھمان جادو:ج

آیا ھمه بیماران را شفا می دھید؟:س

دسته اول بواسطه صدقشان شفا می یابند و دسته دوم اگر از کفر خود توبه . صادقان و کافران منکر را :ج

.وند و این از اراده بنده کامال خارج استنکنند دو باره به ھمان مرض یا مرض بدتر مبتال می ش

این چگونه است ؟. مقاالت شما تقریبا ھمه رشته ھای علمی و تخصصی را در بر می گیرد:س

.ھر که خود را شناخت ھمه چیز را شناخت:ج

آیا شما مرید ھم دارید؟:س

ھر کسی ھـم فکـر . ین دورانممن بھترین مرید ا. من خودم در ھمه عمرم مریدی صدھا نفر را نموده ام :ج

.کرده که مرید من بوده است خودش بھتر می داند که دروغ می گوید البته اگر دیوانه نباشد

.آیا شما از زندگی راضی ھستید در حالیکه نه ھیچ دنیایی دارید و نه منصب و شھرت:س

.من فکر میکنم که یکی از راضی ترین آدمھای رو ی زمین باشم:ج

ود شما ھرگز بیمار شده اید ؟آیا خ:س

من یک بیمار مادرزاد ھستم و از بیماری خود نیز با تمام وجود ممنونم و ھرگز به طبیبی ھم رجوع نکرده :ج

.ام

. با اینکه ھیچیک از حدود ھفتاد جلد کتابھای شما منتشر نشده است ھنوز ھم شبانه روز می نویسید :س

چرا؟

دوم اینکه نوشتن بـرای مـن . ودم ھرگز قلبا مشتاق انتشار آثارم نبوده ام اول اینکه من در درجه اول خ :ج

.من قلم خدا ھستم. من می نویسیم پس ھستم. مثل نفس کشیدن است و بدون آن می میرم

چند سال است که شب زنده دار ھستید؟:س

.از پنج سالگی تاکنون:ج

11

چرا؟. فرت دارندآدمھا یا شما را شدیدا دوست دارند و یا شدیدا ن:س

منتھی برخی از دور و برخی . ھیچکس نمی تواند مرا دوست نداشته باشد زیرا من ھمه را دوست دارم:ج

.از نزدیک تاب تحمل مرا دارند

چرا اکثر آدمھا در رابطۀ شما بسرعت احساس ناجیگری می یابند وکوس انالحق می زنند ؟:س

م و خدای ھر کسی را مخاطب می سـازم و او را بـه خـدایش زیرا من نظر بر ذات و حق وجود شان دار :ج

.متصل می کنم

نظر شما دربارۀ سلسله ھای درویشی چیست؟:س

.من ھنوز درویشی ندیده ام. رھبران اکثر این سلسله ھا را از نزدیک درک کرده ام:ج

آیا شما درویش ھستید؟:س

.من درویش نیستم ولی کسی در من است که درویش است:ج

آیا بنظر شما مھدی موعود یا مسیح موعود واقعیت دارد؟:س

بلکه مثل یک آدم عادی در میان مردم زندگی می کند ولی فقط . ولی نه در آسمانھا و نه در چاه . آری :ج

ھر گاه تعداد شان به سیصد و اندی رسید ظھور جھانی می . انگشت شماری او را درک و تصدیق می کنند

.یابد

ا این موعود را ھرگز در بیداری دیدار کرده اید؟آیا شم:س

.من حتی خدا را ھم نادیده نپرسیده ام. آری :ج

آیا ھدف شما از این وبالگ چیست ؟:س

. آماده سازی برای ظھور ناجی آخرالزمان:ج

در یک کالم ، بنظر شما امروزه تعریف کافر و مؤمن چیست ؟:س

ده بودن امام یا ناجی آخرالزمان بعنوان تجلی حـق، یقـین دارد و مؤمن کسی است که در درجات به زن :ج

غیر از این کافر است متعلق . و در این راستا از پای نمی نشیند. شبانه روز در انتظار دیدار یا ظھور اوست

.این حداقل ایمان است. بھر مذھب و مسلکی

نام مذھب شما چیست ؟:س

. پروردگار در یک انسانبه معنای باور به تجلی. امامیه :ج

12

زندگینامه اي از سر دبیر

-از اسـتان سـمنان و از خـانواده ای روسـتایی )مھدیشھر(در سنگسر ١٣٣٤من علی اکبر خانجانی متولد

.و آل او ست می با شم)ع(عشایری که پیرو دین اسالم و عاشق علی

ان و تحـصیالت دانـشگاھی را در آمریکـا و تحصیالت ابتدایی را در زادگاھم و دبیرستان را در شـیراز و تھـر

.آلمان سپری نمودم

بنابراین از تحصیالت مدرسه ای جز سـیر و . پروردگارم مرا از کودکی با خودش آشنا نمود و ھدایتم فرمود

چیزی از جنس علم حقیقی در آن مراکز نیافتم و بلکه . سلوک در آفاق و تماشای خالیق چیزی نصیبم نشد

ھر چند که حدود ده سال از عمرم را در علوم انسانی و تربیتی و . انونھای جھل مرکب یافتم آن مراکز را ک

درمانی صرف نمودم ولی جز ال اله ندیدم و لذا پشتوانه محکمی برای االاهللا گردید که در معرفـت نفـس و

سیر وسلوک

بحد نیـازم یـافتم و بخـدمت الی اهللا نصیبم گشت و از اھالی دین و قرآن و عرفان شدم و حکمت الھی را

خالیق گماردم که البته در این خدمت جز عداوت نصیبم نگشت که از غایت محبت پروردگـارم بـود کـه مـرا

.بسوی توحیدش رھنمون فرمود

و )ص(خالصه اینکه ھیچ کتاب و مدرسه و استادی مرا نیاموخت و ھر چه یافتم از سـر دولـت دیـن محمـد

ولی ھمه . حکمت قرآنی و از کار الھی بوده است و عرفان موالنایی و نفس مسیحایی و)ع(عشق علی

واما عالوه بـر ایـن از خالیـق و تـوده . اینھا اجر عشق من بخدمت مردمان است از جانب پروردگار عالمیان

ھمه آنھا پیرو مراد . ھای رنج کشیده و دردمند این مرز بوم چیزھا آموختم که در ھیچ مذھب و مکتبی نبود

.ستندمن ھ

اما یک نفر دیگر بود که در سر آغاز جوانی ام با مرگش مرا زنده سـاخت و در تمـام عمـرم بـا وی محـشور

. بوده ام و یار غار من است و او دکتر علی شریعتی است که انسانی زیباتر از او ندیده ام

خدمت شمایم و از آن بزرگترین مکاشفه من در قلمرو واقعیت ، قیامت بوده است و بدینگونه است که در

.دم می زنم

چرا اینقدر رکیک می نویسیم ؟

پاسـخ مـا ایـن اسـت کـه اوال حقـایق .برخی به ما انتقاد دارند که چرا رکیک و خارج از آداب مـی نویـسیم

ھمواره چاره ایی جزرک بودن ندارند و رکیک شدن از رک بـودن اسـت وھمـۀ آثـار مانـدگار جھـان معرفـت

و دوم اینکه در عصر رسوخ . حکایات مثنوی مولوی یک نمونه مشھور و جھانی است . ه اند کمابیش اینگون

ماھواه ھا و پورنوگرافی در اعماق خانواده ھا دیگر عصر ادبیات ملـوس و تعـارفی سـپری گـشته و نمـی

رک گویی و ثالثا اینکه در عصر کرختی اعصاب و روان و پوچی اندیشه ھا. تواند در خدمت بیان حق باشد

عالوه بر این رسالت قلـم مـا انـدکی بیـشتر از درس و . و رکیک نویسی نوعی داروی ضد بیھوشی است

برای خود ما نیز این نوع سخن گفتن تلخ تر است و دشمنان حقیقت را بدست خود . مشق مدرسه است

رفـانی بـه ماننـد به ھـر حـال منطـق ع . بر علیه خود مسلح می کنیم و خود را سپر بالی حق می سازیم

13

جراحی و تشریح قلب و مغز و وجدان می باشد و لذا اندکی بی حیا مینماید مگر اینکه در خدمت عشق به

. در فاحشه خانه جھان نمی توان جانماز آب کشید. حقیقت و اشاعه تقوا باشد

)آیا شما دشمن تمدن هستید؟( پاسخ به یک نامه

د که شما دشمن تمدن و مدرنیزم و ھمه فرآورده ھای جدید بشر از مقاالت شما بوضوح درک می شو:س

آیا واقعا منظور شما از این ....... علم ، تکنولوژی،مبارزه ، آزادی،دموکراسی،ھنر،رفاه،مدرنیزم و: ھستید

. جنگ چیست ؟بدون تردید در این جنگ رسوا و منزوی خواھید شد و احدی شما را تصدیق نخواھـد کـرد

پس چرا دست از این کار بر نمی دارید ؟ ھدف شما چیست . را تا ھم اکنون نیز شاھد بوده اید این واقعیت

؟ آیا این جنگ با کل بشریت نیست ؟

اوال از صداقت و شھامت شما در طرح مسئله ممنونیم زیرا این مسئله در ذھن ھر خواننده ایی : جواب ما

و اگر . ثانیا ما در آن واحد خیر و شر ھر امری را نشان میدھیم .پدید می آید که تا کنون مطرح نشده است

اکثرا به شر امور می پردازیم بدان جھت است که دیگران مشغول پـرداختن بـه خیـر امـور ھـستند و اکثـر

ثالثا ما حتی در ناحق تـرین امـور ھـم نھایتـا . مردمان بر اساس ھمین امر است که به شر مبتال شده اند

رابعا فرق ما بـا دیگـر تحلیلگـران در ایـن اسـت کـه . را آشکار می کنیم که ھمان حق ابطال است حقش

شھامت تردید نمودن در بدیھیات و مقدسات این تمدن را داریم و دیگران در دلشان ما را بطرزی جنون آمیز

. چه بسا معتقدند که اینھا اسرار است و نباید گفت. جسور می دانند

می گوییم حرف دل ھمه و توضیح واضحات است و ھمه قلبا ما را تصدیق مـی کننـد حتـی خـود آنچه که

شاید مسئله شما این باشد که چرا اصوال بایستی دردی را که درمان ندارد مطرح نمـود و نمـک بـر . شما

. زخم پاشید

ود آگاھی آشکار می شود و نکته آخر اینکه حقیقت ھمواره تلخ بوده است و تلخترین وجه آن در قلمرو خ

. ولی با پذیرش و تصدیق آن، شیرین می گردد

آدم تا چیزی را قبول نکند اصال نمی تواند آن را فھم نماید بنابراین شاید ھیچکس به اندازۀ ما واقعیت جھان

. جنگ ما با جھل است نه با واقعیت. مدرن را قبول نکرده باشد

)می دهید؟چرا آدرس مرجع ن(پاسخ یک نامه

چرا نقل قولھای شما در مقـاالت مـستند نیـستند وآدرس مرجـع را نمـی دھیـد وفقـط بطـور ضـمنی : س

مفاھیم را عرضه می کنید که چه بسا استنباط شخصی شما از سخنان بزرگان است ؟

اوال در مقاله نویسی چنین سنتی رایج نیـست وامـر واجبـی محـسوب نمـی شـود آنھـم مقـاالتی ده : ج

. سطری

14

ثانیا اساس کار ما کالسیک وتحقیقاتی نیست وما در قلمرو علوم منقول کار نمی کنیم بلکه اساس کار ما

واگـر ھـم گھگـاھی نقـل .توسعه علوم معقول است آنھم از نوع عقل ناب که ھمان معرفت نفـس اسـت

نابراین برفـرض ب. قولی می کنیم برای اثبات ادعای خود نیست بلکه برای تصدیق آن سخن منقول است

ھم استنباط ما از سخنان بزرگان کامال شخـصی وتفـسیر بـه رأی باشـد بـاز ھـم ھـیچ خدشـه ای بـه آن

شخصیت وسخن وارد نمی کند زیرا ما ھمان مفھوم ادعا شده را مالک قرار می دھیم ونھایتا به تصدیق آن

. سخن یا شخصیت می انجامد ونه تکذیب

سازی است ومکاشـفه وتـصدیق حکمـت اسـت ونـه صـدور احکـام شـرعی یـا ثالثا کار نشریه ما مفھوم

. حقوقی وقضائی

رابعا اکثر نقل قولھای ما از مراجع دینی در قلمرو فرھنگ مردم ما معروف ھستند ومـا عمـدتا برمحکمـات

دینی ومعرفت استناد می کنیم که جزو بدیھیات باور ھای عقلی ودینی ماست لـذا نیـازی بـه ذکـر آدرس

. قیق مرجع نیستد

خامسا اگر ھر کسی در درستی نقل قول ما تردید دارد واین مسئله در نظرش اھمیت دارد بـرود وآدرس

دقیق را پیدا کند تا راستی یا ناراستی نقل قول ما را اثبات کند که بسیار بندرت کسی مبـادرت بـه چنـین

راجع متنوع کالسیک ورایانه ای چنین کاری امری می کند وای کاش که بکند که امروزه با وجود این ھمه م

. بس آسان است

سادسا یکی از اھداف نشریه ما ھمانا امی کردن وعامی نمودن وعرفی ودموکراتیزه کردن معارف دینی

است تا وارد گویش روزمره مردم شود وحجت منطق گردد وھر کسی برای حجت آوردن یک آیه یا حدیثی

تخصص علم حدیث باشد ودر حال نقل قول حتما کتاب مرجع را ھم باز کند تـا مجبور نباشد حافظ قرآن وم

مخاطب باور نماید متد اینست کـه مـی خـواھیم معـارف قرآنـی وحـدیثی را معقـول نمـائیم وبـرای اثبـات

ھدف ما معقول کردن دین است ولذا عمدا این قاعده کالسیک مدرن . درستی آن عقل را سند قرار دھیم

می گیریم ھمانطور که مدارس دینی به ھمین دلیل موجب جداسازی دین از زندگی روزمره مردم را نادیده

. بوده اند

تا مردمان ھمواره برای ابتدائی ترین مسائل دینـی خـود محتـاج بـه متخصـصین باشـند واعتبـار وعظمـت

. نادرست این تخصص تا ابد حفظ شود آنھم به بھانه حفظ دینی

چرا این قدر بد بین هستید؟:پاسخ به یک نامه

آقای سردبیر شما که عالم وآدم را تکفیر ولعنت می کنید چگونه خودتان در چنین جھانی زندگی می : س

ممکن است این معما را روشن کنید ؟. کنید وبواسطه آن پیام می دھید

ی حکـم اسـت ومـا فقـط اوال اینکه شناخت واقعیت ھای زشت بمعنای تکفیر نیـست زیـرا تکفیـر دارا : ج

اینکه طبق . بواسطه معارف دینی معرفی می کنیم ونظر شخصی خود را مثل ھر آدمی ابراز می داریم

. کالم خداوند ، اکثریت بشریت از اھالی دوزخ است که بنده ھم یکی از آنان ھستم ، تقصیر بنده نیست

15

استفاده می کنم وخـود راھـم » ما« از ضمیر ثانیا تقریبا در ھمه مقاالتی که ارزیابی رخ می دھد ھمواره

. عموما در جناح بدھا قرار میدھم واین ھم تعارف نیست

ونیز اینکه ھرکسی یا چیزی را لعنـت نکـرده ایـم چـرا کـه آدمـی حتـی حـق نـدارد شـیطان را لعنـت کنـد

صله بگیرد اصال آدمی باید از شیطان فا. بلکه خداست که ھر مخلوقی را که بخواھد لعنت می کند )قرآن(

کسی توان لعن کردن را ندارد وکلمه لعنت یکی از منفعل ترین واژه ھای بشر است وواژه ناحقی ھم می

. ما فقط لعنت شده گیھا را نشان می دھیم. باشد

اصال . ونیز اینکه استفاده از ھمین شرایط وامکانات کافرانه برای اشاعه معرفت ھیچ منافاتی با حق ندارد

نیا به زعم قرآن تماما بازی وبازیچه وفریبنده است وانسان باید تا حد امکان از آن فاصله بگیرد ولی در کل د

عین حال در دنیا زندگی می کند واتفاقـا در ھمـین دنیـای بـد ، افـشاندن بـذرھای حقیقـت ورویانـدن آن ،

. بزرگترین عشق وھنر است

پس در دوزخ ھم می توان خدارا یاد . عذاب ، ایمان می آورندخداوند می فرماید که کافران در دوزخ از فرط

. کرد که واجب ترین یادھا ست

ونیز اینکه ما ھمواره حق ابطال را ھم نشان مـی دھـیم وایـن از ویژگـی کـار ماسـت واز خصیـصه پدیـده

عـادل در قلمرو خوش بینی مدرنیزم ، بدبینی موجب ت. پس لعنتی در کار نیست . شناسی عرفانی است

. است

بدبینی موجب احتیـاط اسـت ومـا در عـصر . اگر دوران دیگری می بودیم خوش بینانه تر سخن می گفتیم

. بحران بسر می بریم واحتیاط واجب است

پاسخ به یک نامه ) شما چکاره اید(

ستید یـا فقھـی ھـ . باالخره نفھمیدیم که آیا شما فلسفی ھستید یا عرفانی : از ما سئوال می شود که

حوزه ای . پزشکی ھستید ویا روشنفکری . مذھبی ھستید ویا الئیک . علمی ھستید ویا اخالقی . کالمی

. .... ھستید ویا دانشگاھی

غرض ما اینست که نکات بدیھی ھمه ای حوزه ھـای .پاسخ ما اینست که ما ھمه اینھا ھستیم ونیستیم

یم تا خود را از خالء این بی معنائی وبی ھویتی ودر مانده اندیشه را به میدان عمل زندگی روزمره وارد کن

اصوال چرا می بایستی متعلق بـه یـک کلیـشه وعنـوان اسـتاندارد یـا . گی وبدبختی ھای العالج برھانیم

. آیا نمی شود چیز دیگری بود واندیشه وعالجی غیر از عادات وتبلیغات رایج عرضه نمود . تاریخی باشیم

تازه حتما بایستی مارک غربی داشته باشد ویا حتی ھندی ؟آیا ھمه چیزھای

شما می توانید ما را التقاطی ھم بخوانید بھرحال ضرری به کسی نمی رسانیم ومدعی ھیچ حرفه وحزب

. و قدرتی ھم نیستیم

16

قرآن کریم می فرماید که از مؤمنان برخی ھستند که بھترین حرفھا را از ھر مکتـب ومـذھبی مـی گیرنـد

حاال این بیان قرآنی می تواند مترادف با التقاط واختالط باشـد کـه امـروزه . نان ھدایت شدگان ھستند وای

. متھم ومحکوم است

ایـن تنـاقض وپـوچی گـری .بما می گویند شما ھر پدیده ای را در آن واحدھم نفی مـی کنیـد وھـم اثبـات

ی شود وھر باطلی دارای حق ابطـال ما می گوئیم که ھر حقی منجر به ابطال م . وسرگردانی می آورد

این نگاھی از .این پوچی نیست بلکه جھان بینی وجامع بینی ودیدن ھردو روی سکه واقعیت است . است

. ورای نفی وضرراست وورای بھشت ودوزخ

ما می گوئیم چه باید کردی . بما می گویند از حرفھای شما ھیچ راه وحل وچه باید کردی حاصل نمی شود

مـا پیـرو مکتـب عرفـان .عرضه می کنـیم اراده بـه فھمیـدن تمـام وکمـال وھمـه جانبـه امـور اسـت که ما

ما معتقدیم که یک بار ھم که شده بیـائیم .ھستیم که بی معرفتی را علت برپائی دوزخ می داند )ع(علی

. وفھمیدن را برای فھمیدن بخواھیم وبرای معرفت بخودی خـود حقـی فراسـوی خیـر وشـر قائـل باشـیم

وتازه عصر بھـشت پرسـتی علمـی بـسر . وعرفان یعنی مکتب اصالت معرفت یعنی معرفت برای معرفت

. پس بیائیم واین راز را فھم کنیم. آمده است زیرا از بطن علوم مدرن است که دوزخ آشکار شده است

مراجع مقاالت این نشریه

این نشریه که بصورت یک اثر دائرة المعـارفی ھمانطور که قبال متذکر شده ایم مجموعه بی پایان مقاالت

تقدیم شما می شود برگرفته از مجموعه تألیفات و تحقیقات اینجانب در طی سی سال اخیر می باشد که

عدم . معرفی شده اند » مؤسسه عرفان درمانی«حدود ھفتاد جلد کتاب است که برخی از آنھا در سایت

ثارم منجر به تـوفیقی بزرگتـر شـد تـا مجموعـه آثـارم را بـصورت موفقیت اینجانب در کسب مجوز انتشار آ

مقاالت مختصر و مفید بطور رایگان و آزاد در اختیار مردم قرار دھم که برخی از آنھا را ھم بزبان انگلیسی

در سایت عرضه داشته ایم و تصمیم داریم تا به سائر زبانھای دیگر از جمله عربی، روسی و آلمانی ھم به

. مبادرت نمائیم تا این تجربه انسانی در خدمت کل بشریت قرار گیرد این کار

با اینحال به اھتمام یکی از ھمکاران و عالقه مندان یعنی خانم دکتر میرشاھی بخشھائی از آثار اینجانب

ماده وجـود ، خودآمـوز تربیـت عرفـانی ، مالیخولیـای : در چھار جلد کتاب منتشر شده است که عبارتند از

عالوه بر . که عالقه مندان می توانند این کتب را بواسطه تماس با ما تھیه فرمایند . کی و معنای وجود پزش

تـصویری –این حدود چھل ساعت درسھای خودشناسی در مـسائل گونـاگون بـصورت سـی دی صـوتی

ایـن . اسـت وجود دارد که مباحث اینجانب می باشد که بزبانی عامیانه تر و قابل اسـتفاده بـرای ھمگـان

سی دی ھا نیز در سایت مؤسسه معرفـی شـده و از ھـر کـدام چنـد دقیقـه ای بواسـطه اینترنـت قابـل

.استماع می باشد که برای تھیه آنھا نیز می توانید با ما تماس بگیرید

17

)کبرخانجانی امصاحبه با دکتر علی (در باب عرفان درمانی

م که شاید سئوال ھمه مخاطبان شما باشد و آن اینکه چـرا قبل از ھر چیزی سئوالی را طرح میکن : سن

ھر امری را به رابطه زن و مرد نسبت می دھید ؟

زیرا کل بقای بشر بر روی زمین و تاریخ تمدن بال واسطه از این رابطه برخاسـته اسـت واز ایـن رابطـه : ج

ھـر امـری بـه ایـن رابطـه بـه پس رجـوع دادن . تغذیه می شود و با نابودی این رابطه ھم تمام می شود

. معنای رجوع دادن ھر امری به بود و نبود است ھمانطور که اساس فلسفه ما ھم بر بود و نبود قرار دارد

بعالوه ھمه می دانند و می بینند که راست می گوئیم فقط در حیرتند که چرا تا قبل از این خودشان متوجه

نشده اند

نشده اند ؟براستی چرا خودشان متوجه : س

آدمی نـسبت بخـودش . یکی عدم شھامت و دیگری عدم یقین وسومی ھم کبر و غرور : به سه دلیل : ج

آدمـی عمـدتا در جـستجوی . کور است وگرنه خدا را که از رگ گردن به انسان نزدیکتر است در می یافت

. رد این ھمان راز کفر بشر است که انتھا ندا. نخود سیاه آنھم در آسمان است

اگر کسی بخواھد براستی برای رفع مشکالت و بیماریش از شما یاری جوید باید چه کند ؟ : س

نخست باید یک سیر کامل در مقاالت این نشریه بنماید و روح کلی آنرا درک نماید و سپس بایستی به : ج

ه اوست دقت و بخش تخصصی و طبقه بندی شده رجوع نموده و در مقاالت آن بخش که مربوط به مسئل

تا ھمین جا اساس درمان پدید آمده است و اگر فرد صادق باشـد راه نجـات را پـیش . تأمل بیشتری نماید

روی خود می یابد در غیر اینصورت می تواند با ما تماس بگیرد از طریق ایمیل و سپس اگر الزم بود تماس

.تلفنی و باز ھم اگر ضروری بود حضوری

ی چه شرایط باطنی الزم است و آیا این شرایط بایستی پیشاپیش موجود باشد و برای شفای عرفان: س

یا شما پدید می آورید ؟

عرفان درمانی در یک کالم یعنی ایمان درمانی ، دل درمانی ، خدا درمانی و در بیان دیگر یعنـی عقـل : ج

، بـی دیـن ھـا ، دیـن داران ضد دین ھا: رجوع کنندگان بطور کلی چند دسته اند . درمانی و دین درمانی

حتی مؤمنان ھم برای حصول ایمان خود نیازمند یک آئینه اند ھمـانطور کـه مـؤمن آئینـه . مردد و مؤمنان

سخت ترین جنبه از کار ما با دین داران مـردد و . مؤمن است و بدینگونه به سھولت شفا حاصل می شود

کار مـا بـا بـی دیـن ھـا . احساس قداست ھم دارند مذبذب و ریائی و منافق است که از فرط خود فریبی

و اما ضد دین ھا نیز چه بسا بطرزی معجـزه آسـا شـفا مـی . بسیار آسانتر است زیرا ھیچ ادعائی ندارند

یابند تا ایمان آورند اگر آورند که به راه ھدایت می آیند و در غیر اینصورت بیماری و یا مشکل دوباره به آنان

. ه بسا سخت تر باز می گردد و چ

آیا عرفان درمانی خود یک ھدف است و یا یک وسیله ؟: س

. ھدف است از جنبۀ معرفتی آن زیرا ارزشی برتر از معرفت نیست . از نظر بنده ھم وسیله و ھم ھدف : ج

. آدمی باالخره میرود . ولی از جنبۀ درمانی وسیله است در خدمت احیای ایمان و عقل و معرفت و ھدایت

18

برخی معتقدند که عصر معجزه گری بسر آمده است و این ادعاھا تماما گزافه و فریب و تلقین است و : س

ولی برخی دیگر عرفـان درمـانی را پدیـده ای مثـل سـائر . مثل ھیپنوتیزم درمانی امری موقت می باشد

نظر شما چیست ؟ . درمانی ھا و از جنس جادوگری می دانند

ه به نیت ایمان آوردن مردم بطور کلی و تاریخی بسر آمده است و بعالوه ھمـانطور عصر اصالت معجز : ج

. که قران مکررا می فرماید ھیچ فردی وگروھی بواسطه معجزات ایمان نیاورده و بلکه کافرتر شده است

تاریخ دین اال برای افرادی که براستی ھنوز ھم در آخرالزمان در دورۀ جاھلیت بسر می بردند و گویا از کل

عقب مانده اند و چنین کسانی ھنوز ھم وجود دارند و با ناباوری من بـا برخـی از آنـان روبـرو شـده ام کـه

ولـی بـشر . براستی ھنوز دارای خلقت انسانی و صاحب روح نبوده اند و فقط جانورانی مـدرن بـوده انـد

رانی رنجورتر است و به ھمین دلیل آخرالزمان بیش از ھر زمانی محتاج معجزه است زیرا از انسان ھر دو

ولی معجزه در این دوران . ظھور ناجی آخرالزمان عرصه پیدایش بیشترین و محالترین معجزات خواھد بود

. فقط ارزش معرفتی دارد و ھر حادثه ای به مثابه دربی به جھان علوم حقیقی و ماوراء طبیعی می باشد

درمانی نھاده ایم یعنی درمان بواسطه عقل و معرفـت نـه دوا و به ھمین دلیل ما نام این مکتب را عرفان

این نوع معجزه براستی معجزه ای بدیع و بسیار کم سابقه و کم نظیر بوده است و جز در نزد . فوت و فن

. عارفان بزرگ سابقه ای ندارد و ما قصد مردمی کردن آنرا داریم به یاری حق

ه اید ؟در یک کالم آیا تاکنون موفق بود: س

ولی ھمه موفقیت ھای ما تاکنون در حد یک مقدمه بوده و به مثابه موفقیت کارگاھی و آزمونی . آری : ج

بوده است و موفقیت بیرونی انشاء اهللا بسیار نزدیک است ودر این امر تردیدی نداریم وگرنه تمام حیات و

. ه فدا نمی کردیم ھستی و جان و تن و دل و روح و ماده و معنای خود را در این را

آیا در این راه یارانی ھم داشته اید ؟ مربی چطور ؟: س

مربی من جز خدا و عشق به انبیاء و اولیاء وعرفا و ! آری ونه : سئوال بسیار مشکل و پیچیده ای است : ج

.عطش التیام رنجھای مردم و داغ ننگ جھلی که بعنوان یک مسلمان برخود حمل می کنیم نبـوده اسـت

و اما گھگاھی افرادی . واما مردمان و بخصوص درماندگان و اشقیاء وتبھکاران مھمترین مربی من بوده اند

بعنوان دوست در اطراف من بوده اند که یا به دلیل گرفتاریھایشان بوده و یا کنجکاویھا و یا بـه نیـت دزدی

و در یک کالم . ا داشته باشد نیافته ایم ھنوز کسی را که عشق این را ه ر. فوت و فن به قصد دکان داری

و بسیاری از آنان خود خاری . ما ز یاران چشم یاری داشتیم خود غلط بود آنچه می پنداشتیم : بقول حافظ

من . در چشم و استخوانی در گلو و ماری در آستین و موشی در خانه ام بوده اند و زخمھا زده و رفته اند

و . زندگی من یک قمار ھزاران تو بوده است. به لحظه زندگی تجربه کرده ام را در لحظه» خدا کافیست «

با اینحال از ھمه شان ممنونم و ھمه را دوست مـی دارم و نمـی تـوانم کـه دوسـت نـدارم زیـرا جملگـی

ھمه از پشت چنان بمن تیغ کشیدند . خدا اجرشان دھد . فرستادگان حق بودند و مرا بیدار کردند و رفتند

. ا خود خدا دویدم که ت

. این سئوال من قدری خصوصی است و می توانید جواب ندھید . ببخشید از بحث اصلی دور شدیم : س

آیا در زندگی شخصی و دنیوی خودتان موفق و راضی بوده اید ؟

بدین معنا که حتی به لحاظ زندگی دنیوی و خصوصی ام نیـز ھـر چـه دیـده ام کـسی ! آری . آری و نه : ج

بدین معنا کـه انتظـار اینھمـه جفـا را بخـصوص از کـسانی کـه آنقـدر ! نه . ادتمند تر از خودم نیافته ام سع

19

ولـی البتـه حـاال مـی بیـنم کـه مـی . دوستشان دارم و برای کمک به آنھا از ھمه چیزم گذشتم ، نداشتم

. بایستی می داشتم آنموقع که نداشتم جاھلتر بودم

! درمانی چه ربطی به انقالب اسالمی دارد ؟ و انتظار شما سئوال آخر ، آیا عرفان : س

عرفان درمانی فرزند خلف انقالب اسالمی است که فعال کودکی قنداقی اسـت و امیـدواریم زیـن بعـد : ج

. ولی انتظاری نداریم . مسئولین ما را یاری دھند و یا الاقل مانع نشوند

تجربۀ عرفان درمانی من

به لحاظ اسم و ھم رسم و آداب و اصول و روش یک تجربه و مکاشفه کامال خصوصی عرفان درمانی ھم

و منحصر بفرد من بوده است و اینست که بسیاری از من دربارۀ منبع و مراجع علمی ایـن مکتـب سـئوال

می کنند و این بزرگترین مسئله اکثر آدمھا در رابطه با کار درمانی من است بخصوص که این درمان را بی

ھیچ مزد و منتی انجام میدھم که بتدریج بسوی سوء ظن ھا می رود و اینکه اصوال چرا کسی بایستی به

آنچه که مرا به کشف این مکتب نائل ساخت عشق من به خدمت مردم و عالج ! رایگان مردم را شفا دھد ؟

رسـانید تـا بتـوانم بـه این عشق مرا تا سرحد ھمدردی و جانشینی مردم. دردھا و بدبختی ھای آنھا بود

این درد کشیدن زمینۀ روحانی عرفان درمانی برای من است و کسی که نتواند به . جای مردم درد بکشم

لـذا . چنین مقامی از ھمدردی برسد نمی تواند این علم را بکارگیرد و این مکتب به او جـوابی نمـی دھـد

ین مکتب را تبدیل به دکان نمایند ولی موفق نشدند بسیاری با تقلید از آداب و سخنان من تالش نمودند تا ا

. و نھایتا آنرا منکر شدند و تھمت ھا نثار بنده نمودند

در نخستین مراحل این تجربه تالش نمودم تا بطور رسمی و تحت الشعاع حمایتھای دولتی این علم را در

توقعـات نـامعقول از طـرف سطح کشوری بکار گیرم ولی بسرعت این اقدام مواجه بـا دھھـا سـوء ظـن و

مسئولین شد و مرا به انزوا کشانید تا به تنھائی شھر به شھر و دربه در به یاری مردم بشتابم و دردھـای

. بی درمان جسمی و روانی و خانوادگی و ھویتی و اخالقی مردم را عالج کنم

دزدان عرفان درمانی

) ع(علی » آنکس که خواست عارف شود نشد «

ال عرفان درمانی و تالش برای اشاعه حکمـت توحیـدی در زنـدگی عملـی و جـستجو بـرای یـافتن در انتق

مشتاقان این علم نو مواجه با کسانی شدیم که ھمچون دزدانی بودند که به کاه دان زدند و جز رسوائی

کـس آنانکه پنداشتند معارف الھی ھمچون فوت و فن ھای دنیوی است که ھر . و عداوت نصیبشان نشد

آنرا بیابد می تواند به مقاصد شوم خود نائل آید و مردمان را بندۀ عظمت این معارف خود سازد و از دین و

بسیاری از آنھا تا مدتھا تظاھر به دین و . عرفان دزدیده شدۀ خود دامی برای دنیائی شیطانی خود بسازد

ار ما را برباینـد مـا ھـم بـا نیـک بینـی آنھـا را معرفت و عفت نمودند تا به گمان خود ما را بفریبند و اسرار ک

برخی از این دزدان از جماعت پزشکان ورشکسته مدرن بودند که به گمان خود به نزد ما آمدند تا .پذیرفتیم

به راز و رمز کار درمانی ما و جاذبه کالم ما در قلوب مردم آگاه شوند و آنگاه این فوت و فن را بدزدنـدو بـه

20

سته پزشکی خود بپردازند و نیز ھویت رسوا و مفتضح خود را با نقاب عرفان ، بپوشانند احیای دکان ورشک

ما نیز با توکل به خداوند مانع . و در پس پرده معارف عرفانی به فسق و فجور و غارت مردم مشغول شوند

. کارشان نشدیم و یاریشان دادیم تا شاید بخود آیند و از درب صدق و حق جوئی وارد شوند

بـساط ارشـاد کوسـی انـالحق زدنـد و و برخی از دزدان مقادیری از آثار ما را دزدیدند دکانی بر افراشـتند

برخی دگر به تقلید روشھای درمانی ما پرداختند و برخی ھم میمون . گستردند و کرامتھای تاتری نمودند

د و لذا نھایتا به انکار حقایق و ولی ھمگی بسرعت رسوا شدن...... وار به تبعیت از اطوار ما ھمت کردند و

معارف توحیدی و عرفان درمانی پرداختند و ھمچنین برای توجیه رسوائی و نفاق و دزدی ناکام خود ، ما را

. برای ھه آنھا از درگاه حق طلب مغفرت می کنیم . خود ساخته باشند متھم ساختند تا ھمتای

و پاسخطرح یک نامه)انسان پاك و مؤمنی هستم (

ح دود س ی . سالھاست کھ بھ بیماری پوستی بسیار عجیبی مبتال شده و تاکنون ھیچ درمانی نیافتھ ام –با سالم

. اگر راست می گوئی د م را م داوا کنی د . سال دارم و تمام عمرم ھیچ گناھی ھم نکرده و مؤمن و پاک زیستھ ام ھ ر چ ھ ..... د حکمتی دارد و رازی در میان است و از این ج ور حرفھ ای فریبکاران ھ و امیدوارم نگوئید کھ الب

.زودتر در انتظار جوابتان ھستم

یعن ی ظ اھرا ب سیار ھ م ! آیا شما با ھمھ پزشکان خودتان ھمینگونھ برخورد ک رده ای د ؟ م سلما خی ر : پاسخ ما ...........ی کالنی سلفیده اید و محترمانھ حرف زده اید و تملق ھا گفتھ اید و پولھا

ولی چرا با ما اینگونھ وقیحانھ و طلبکارانھ سخن م ی گوئی د و طل ب ش فا ھ م م ی فرمائی د ؟ عل ت ب ی تردی د آن . است کھ درمان ما رایگان است

ھ پس دم خروس را چ. و بعالوه مدعی ھستید کھ در تمام عمر مؤمن و پاک بوده و ھیچ گناھی ھم نفرموده اید می کنید ؟ برخورد شما با ما نھ بعنوان یک طبی ب بلک ھ بعن وان ی ک ب شری ک ھ ھن وز نم ی شناس یدش اینگون ھ

ش مائی ک ھ ب ھ م ا اح ساس نی از م ی کنی د . کافرانھ و مجرمانھ و ناپاک و پلید است پس وای بھ مابقی اعمالت ان بدانید کھ غ رق در گناھی د ک ھ اص ال اح ساس پس . اینقدر متکبر و کافرید تا چھ رسد بھ رفتارتان با سائر آدمھا

.گناه نمی کنید زیرا انسان واقعا مؤمن و پاک ھزاران گناه در خود سراغ دارد پس الاقل از گناه فحاشی و ب ی ادب ی ھ ای خودت ان توب ھ کنی د و س پس چن د س ال دیگ ری ھ م ب رای معالج ھ خ ود

.ھزینھ کنید و سپس تشریف بیاورید

!ی است معارف شما غیر عمل برخی از مخاطبان ما می گویند که حرفھای ما مطلقا مقرون به اجرا نیست و مشتی شعارھای مطلق گرا

.و آرمانی است و اصال بدرد زندگی امروز نمی خورد و از بنیاد گرائی طالبان ھم بدتر است

21

د بھتر است خـودش را یکی می گفت آدم اگر بخواھد بر اساس قرآن دین داری و مسلمانی کن: پاسخ ما

ولی واقعیت اینست ھمانطور که خود قرآن ھم می گوید این کتاب فقـط . بکشد چون مطلقا محال است

حـاال . موجب ھدایت مؤمنان است و اتفاقا کافران را گمراه تر می سازد و منافقان را ھم رسوا مـی کنـد

ا ھر چه که فھمیده ایم از قرآن بـوده اسـت و حرفھای ما ھم نمی تواند بر حق تر و بھتر از قرآن باشد زیر

مخاطب حرفھای مـا ھمـه . سعی می کنیم که قرآن به زبان فارسی و امروزی ترجمه کنیم ھمین و بس

طبقات مردم اعم از کافر و مؤمن و منافق ھستند و لذا اثر این حرفھا ھم به درجه ای ھمانست که دربارۀ

و ھدایت است زیرا ھر کسی آنچنان تر می شود و سریعتر بـه غایـت و این ھمان رشد . قرآن نقل کردیم

خودش میرسد حتی کافران ھم به غایت کفر خود رسیده و لذا امکان توبه می یابند تا آدمی به انتھای کفر

خود نرسد از آن دل نمی کند الا عاقالن که اھل عبرت ھستند و الزم نیست کـه حتـی در چـاھی سـقوط

ھر حقیقتی بھمان میزان کـه ھـدایت کننـده اسـت گمـراه کننـده نیـز . ه آنرا درک و باور نمایند کنند تا نتیج

.ھست

طرح یک نامه)شکارچی دل(

سالم

؟!و یا حتی دشمن ... استاد ، دکتر ، مرشد ، دوست : نمی دانم شما را چه بنامم

. فراموش کردن و انکار شما را نـدارد واقعیت اینست که ھیچکس با مطالعه مقاله ای از شما دیگر امکان

آنچه را که نشان می دھید آنقدر بدیھی است که ھرگز نمی تـوان از آن . گوئی که شکارچی دل ھستید

ولی اگر تکـذیب کنـیم بناگـاه بـا خودمـان دچـار تـضاد و . حاال یا آنرا تصدیق می کنیم و یا تکذیب . گذشت

تصدیق ( شعار سایت شما . پس بھتر است تصدیق کنیم . ایم درگیری شده ایم و گوئی بجان خود افتاده

حقایقی را که بیان می کنید از یک لحاظ اصال چیز تازه ای نیست و . یک واقعیت است ) کنید تا نجات یابید

ولی آدم بخودش می گوید که چرا خودم تا بحال متوجه نشده بودم و . گوئی خودمان ھم می دانسته ایم

شما اصال ھیچ . شما فقط توضیح واضحات می کنید و این به نوعی معجزه می ماند. ورده بودم به زبان نیا

ولی به گونـه ای نـشان مـی . کشف تازه ای نمی کنید بلکه آنچه را که می بینید بما ھم نشان می دھید

من تا مدتھا . بس شما وجدان ناخودآگاه ما را بیدار می کنید ھمین و. دھید که دیگر نمی توان از یادش برد

با شما مبارزه کردم و دیدم دارم دیوانه می شوم و بناگاه نیروئی یافتم تا شما را تصدیق کنم و اینک خود

ھـیچکس نمـی توانـد بـا . را در روشنائی و آرامش می یابم و براستی احـساس نجـات و رسـتگاری دارم

سایت شما آئینه گردان وجدان بخواب رفته . د حقایق مقاالت شما جدال کند الا اینکه بجان خودش می افت

.وقتی بیدار می شویم به جدال با شما بر می آئیم تا دوباره بخوابیم ولی دیگر امکان ندارد . ماست

22

...پاسخ به یک نامه )اینهمه تخصص را از کجا آورده اید ؟(

عرفـان «ھـم تخصـصی داشـته باشـیم اگـر . اوال ما اینھمه تخصص نـداریم و ادعـایش را ھـم نکـرده ایـم

. است که به زبان ساده یعنی عقل درمانی و معرفت درمانی و دین درمانی و وجـدان درمـانی » درمانی

بنابراین ھر موضوعی که در حیطه عقل و وجدان و دین جای گیرد می تواند موضوعی از تخصص ما باشد

رد تقصیر ما نیست از مـسئله حجـاب و نمـاز و و حاال اگر ھمه موضوعات بشری در این مقوله جای می گی

از آنجائی که کار ما ھم کامال رایگان است لذا دکان کسی . امر بمعروف تا ایدز و اعتیاد و زناشوئی و غیره

اتفاقـا یکـی از . را ھم کساد نکرده ایم زیرا ھیچ تخصصی نمی توانـد جـای پـول را بگیـرد خیالتـان راحـت

گی است در دو عارضه بظاھر متضاد خود مـسخره گـی و مـسخره کـردن تخصص ھای ما عالج مسخره

شما ھم می توانید به سایت ما رجوع کنید و مجانا درمان شوید تا شاید نطفه حیا و شرم در شما . دیگران

. مسخره گی و استھزای دیگران را تبدیل به یک تخصص و حرفه نکنید –پدید آید و خود

. عو کند مه فشاند نور و سگ عو

طرح یک نامه)چقدر تلخ است (

نه ھیچ مرد مؤمن و عاقلی . آنگونه که شما دین و ایمان و عقل و عصمت را تعریف می کنید –آقای دکتر

ایـن . زیرا ھمه طبق تعاریف شما کافر و دیوانه و فاسـدند . وجود دارد و نه ھیچ زن پاکدامن و با عصمتی

چطـور تـا حـاال کـسی . رده اید که نامش را عشق و عرفان و اسالم نامیده اید مکتب را شما از کجا پیدا ک

شما با مطالب و مقاالت خودتان به ھمه مردم اھانت کرده . متوجه نشده بود و شما بناگاه کشف کرده اید

م دیـن آیا اسالم اینست ؟ اسـال . اید و ھمه را متھم نموده و بلکه کل بشریت را محکوم به جھنم کرده اید

این اسالم و عرفانی که شما معرفی می کنید بدرد ھـیچ کـس و یـا ھـیچ . رحمت و مھر و بخشش است

چرا دین خدا را اینقدر سخت و شاقه و ناممکن می . کاری نمی آید و راھی جز خودکشی باقی نمی ماند

الفـاظ بھتـری اسـتفاده آیا بھتر نیست که روش خود را عوض کنید و از. سازید و ھمه را فراری می دھید

. آیا بھتر نیست که اینقدر تلخ و تند و زننده و اھانت آمیز سخن نگوئید . کنید تا ھمه بیزار و منزجر نشوند

من منکر حرفھای شما نیستم راستش خودم از زمانی که با نشریه . ببخشید که رک و راست حرفم را زدم

قلب و روح شده و خواب ندارم و احساس می کنم قیامت شما آشنا شده ام دچار یک زلزله ای در اعماق

و در ضمن در طی ھمین مدت کوتاه بطرز عجیبی بسیاری از مـشکالت مـن برطـرف . من بر پا شده است

. شده است ولی خواب و خوارک ندارم مثل بید می لرزم

. از شما ممنونم . خودتان پاسخ خودتان را دادید . خدا را شکر : پاسخ ما

23

پاسخ به یک نامه)چگونه می توان با حرف درمان کرد ؟(

مگر نه اینکه الاقل اکثر امراض عصبی و روانی و عاطفی ما که زمینۀ بسیاری : سئوال ما اینست : پاسخ

از امراض جسمانی ما ھستند حاصل حرفھائی ھستند که از دیگران مـی شـنویم ؟ مگـر نـه اینکـه ھمـه

وی ما از حرفھای ناحق دیگران است ؟ مگر نه اینکه فقط بواسطه شنیدن یـک بدبختی ھای ما حاصل پیر

جمله به ناگاه دیوانه می شویم که یا سکته می کنیم و یا دست به جنـایتی مـی زنـیم و تـا بـه آخـر عمـر

پـس اگـر چنـین اسـت کـه ... پشیمانیم ؟ آیا مگر ھمه امورات ما در زندگی با گفتگو به پیش نمی رود ؟ و

و اگر می توان بواسطه حرف بیمار و بدبخت و دیوانه شد بواسطه حرف ھم می توان شفا یافت و ھست

. نجات پیدا کرد و احیاء شد

خلق » کن « آدمی مخلوق سخن است و خود خدا ھم در ازل یک کلمه بود و کل جھان ھستی را با کلمۀ

! آری و نه : مظھر دو نوع سخن است بھشت و دوزخ ھم . کل جھان ھستی مظھر کلمات خدایند . نمود

پس با درک وتصدیق کالم حق می توان به حق رسید ھمانطور که با انکار کالم حق ھم از حق خود ساقط

. یکی از رسالتھای ما در این نشریه و روش درمان ھمانا احیای حق کلمات است . می شویم

)طرح یک نامه ( درد دل یک زن

ه مقاالت شما درباره زن و مسئله خانه داری و اشتغال زن را خوانـده و عقـال تـصدیق مـی آقای دکتر ھم

ولی من ھم تالش فراوان کردم تا زنی خانه دار بمانم و در خانه به ھمسر و فرزندانم خدمت کـنم و . کنم

بود و بقول معروف عفت و عزت خود را ھم حفظ کنم زیرا واقعا به لحاظ مالی ھم نیازی به کار کردن من ن

شوھر من درآمد خوبی دارد و مردی بسیار آرام و مھربان و با ادب است و تمام . آفتابه خرج لعین می شد

مـن . مشکل من ھمین است که حوصله ام را در خانه بسر می آورد و احساس رخوت و پوچی مـی کـنم

فحـش . ا کنم و او را انگولک کنم دوست دارم در روزمره گی زندگی دارای ھیجان باشم و با شوھرم دعو

ولی ھر چه می کنم نمی تـوانم . بدھم و قھر کنم و او ھم با من چنین باشد و آخر شب دوباره صلح کنیم

. او را تحریک و عصبانی کنم و به فحاشی و قھر و تشنج بکشانم و لذا خودم در درونم متشنج مـی شـوم

یم گرفتم برای ادامه زندگی زناشوئی به جستجوی کـاری بارھا کارم به طالق کشیده شد تا باالخره تصم

در محیط کارم مرتبا از جانب رئیس تحقیر می شوم و بـا ھمکـارانم دعـوا مـی کـنم و بـه . در بیرون باشم

بھرحال یا مشغول الس ھستیم و یا فحاشی و یـا . یکدیگر پرخاش می کنیم و باز دوباره آشتی می کنیم

زندگی قابل تحمل است و می توانم سکون و آرامش درون خانه بـا شـوھرم را و بدینگونه . قھر و آشتی

بھرحال آدم نیاز به برون افکنی دارد بایـستی خـودش را سـر کـسی . تحمل نمایم و کارم به طالق نکشد

نظر شما چیست ؟ . خالی کند این یک واقعیت است که با نظریات شما جور در نمی آید و عملی نیست

.ھر کسی الیق زندگی خویش است !! ن ھم با شما موافقم م:پاسخ ما

24

»شستشوي مغزي « اتهامی به نام برخی ما را و در واقع مقاالت ما را متھم به شستشوی مغزی کرده اند که البته یک اتھـام بـسیار قـدیمی

آیـا براسـتی : مسئله اینـست کـه . است که به آن مفتخرانه متھم ھستیم و جز این افتخاری نداشته ایم

شستشو کردن مگر کار بدی است ؟ آیا ناپـاکی را زدودن و زبالـه ھـا را بیـرون ریخـتن و سـموم و آفـات و

عوارض و امراض کھن را الروبی نمودن کار ناپسندی است ؟ چه کسی می تواند شستشو را بـد بدانـد ؟

. باله و سموم به مردم می فروشند فقط آنانکه از کثافات و فضوالت و زباله ھا و امراض تغذیه می کنند و ز

و از آن برتر نیز شستشوی . اگر شستشوی بدنی نیکوست شستشوی مغزی ھم نیکوست و بلکه نیکوتر

و کار ما جز شستـشو دادن بـاطن ھـا . قلبی است و برترین شستشوھا ھم شستشوی روحی و روانی

.تخریم نیست و جز این ھیچ تخصص و رسالت دیگری ھم نداریم و به آن مف

آموزگاران معنـوی ھـم مغزھـا را شستـشو مـی . والدین مأمور شستشو دادن بدن فرزندان خود ھستند

اینان خادمـان واقعـی . دھند و عرفا ھم قلوب را می شویند و اولیای خدا ھم ارواح آلوده را پاک می کنند

ه وگندیده و برافتاده بود و بشریت ھستند که اگر بر روی زمین نمی بودند بشریت تاکنون در خودش پوسید

آری اگر براستی بتوانیم ما ھم از جمله شستـشو دھنـدگان جـان ودل و . جھان را ھم به گند کشیده بود

ما این اتھام را تصدیق می کنیم و ممنونیم کـه . روان انسانھا باشیم افتخاری بزرگتر از این ممکن نیست

. ما را سرافراز نمودید

)وت به عصر حجر دع( طرح یک نامه

!!جناب حضرت استاد

شما را اجیر کرده انـد تـا ھمچنـان : اینھمه ھذیان و مکاشفات را از کجا آورده اید ؟ بگذارید به شما بگویم

راستی چقدر به شما پول می دھند تا حاضـر شـدید . مردم را شستشوی مغزی بدھید و سر کار بگذارید

؟ آیا فکر کرده اید که مردم ما اینقدر احمق و خوش باورنـد کـه امثـال به مردم خدمت کنید ) ؟( که رایگان

. شماھا را باور کنند و ھمچنان گول بخورند وسرنوشت خود را قربانی مشتی عرب سوسـمار خـور کننـد

شما یک آخوند سیاسی ھستید که عمامه و عبـا و ریـش خـود را کنـار گذاشـته ایـد تـا ھمچنـان از مـردم

ا فکر می کنید که مردم شما را نمی شناسند ؟ آی. سواری بگیرید

. شما حتی روی آخوندھای طالبان را ھم سفید کرده اید و علنا مردم را بـه عـصر حجـر دعـوت مـی کنیـد

بدانید که این حرفھا فقط بدرد خودتان می خورد بروید دکان خودتان را جای دیگر بر پـا کنیـد اینھـا خریـدار

– پاینده باد درفش کاویـانی –زنده باد ایران . ه کافی گول این حرفھا را خورده اند مردم ما به انداز . ندارد

. مرگ بر ارتجاع

خوب شد که فھمیدید و به دام مـا . این کشف بزرگ را به شما و دوستان شما تبریک می گویم :پاسخ ما

بعالوه چرا اینقدر به آخوندھا . امیدواریم که درفش کاویانی شما را نجات دھد . خوشبخت باشید . نیفتادید

25

تھمت می زنید آنھا که خیلی مدرن شده اند به انرژی ھسته ای و پیوند ژنتیکی رسیده و عنقریب جھان را

.پس ھذیان مگوئید . فتح می کنند

طر ح یک نامه)این چه عرفانی است ؟(

عربی و بایزید و حلاج نمی زنـد و این چه عرفانی است که ھیچ حرفی از حافظ و مولوی و مالصدرا و ابن

به تفسیر بمب اتـم وایـدز و .. بجای تفسیر می و ساقی و ساغر و بت و زلف و ابرو و خال و میکده و یار و

سرطان و جھنم و تکنولوژی و مسائل زیر لحافی می پـردازد ؟ ایـن چـه عرفـانی اسـت کـه بجـای اسـرار

مسائل نفرت انگیز روزمره می پردازد و حال آدم را از ھر چه ماورای طبیعه فقط به شرح و بسط مادیات و

عرفان بھم می زند ؟ این چه عرفانی است که بجای الفاظ عاشقانه و شـاعرانه اینقـدر رکیـک و مفتـضح

سخن می گوید و آبروی ھر چه عرفان را ھم برده است ؟ این چه عرفانی اسـت کـه بجـای گـل و بلبـل و

عذاب و انتقام سخن می گوید ؟شمع و پروانه از شمشیر و

آیا بھتر . براستی این عرفان را از کجا آورده اید واصال چه اصراری دارید که نام این حرفھا را عرفان بگذارید

و یا فحش . نبود که نام کار خود را روان شناسی یا روانکاوی و روان درمانی وانرژی درمانی می گذاشتید

درمانی ؟

جنـاب عرفـان خیلـی پـر . ھمه دعوی عرفان دارند چه عیبی دارد که ما ھم ادعا کنـیم حاال که :پاسخ ما

. بعالوه اینھمه مکاتب عرفانی در جھان وجود دارد ما ھم یکـی . برکت است مطمئن باشید کم نمی آورد

یا عرفان و ) در مقابل عرفان ملوس پا منقل ( عرفان خشن و بیرحم : می توانید نام این عرفان را بگذارید

. ولی عرفان درمانی از ھمه بھتر است –) مثل شعر نو ( بی پرده و بی حیا، عرفان خونخوار ، عرفان نو

! زیرا بھرحال کار درمانگری دردآور و خونین و شاقه است مثل جراحی نفس

».... راست می گوئید ولی افسوس « طرح یک نامه

ت است و ھیچ آدم عاقل و صادقی نمـی توانـد انکـار کنـد ولـی ھمه حرفھای شما عین حقیق ! آقای دکتر

افسوس که قابل اجرا و عملی نیست و تنھا حاصلی که دارد فقط نمک بر زخـم مـردم پاشـیدن و دشـمن

شما با این وبالگ و سایت خودتان تنھا کاری که می کنید ھمـه را بـه خـون خودتـان . آفرینی کردن است

نشان می دھید و غده ھا را می ترکانید و زخم ھا را تحریک می کنیـد ولـی تشنه می کنید زیرا دردھا را

از من نصیحت که تعطیل کنید و جان . بنابراین مواظب جان خودتان باشید . ھیچ راه عملی ارائه نمی دھید

قادر به کار از این حرفھا گذشته است و جز خود امام زمان و یا یک بالی آسمانی . خود را بر دارید و بروید

. بیھوده خودتان را خسته نکنید و اینقدر خون دل مخورید . ختم این فتنه جھانی نیست

26

! ھمین و بس . من با شما ھمدرد ھستم

این حرفھا اگر بگوش کسی نرود و مشکل کسی را ھم حل نکند شاید . ما ھم با شما ھمدردیم :پاسخ ما

ولی مطمئن باشید به تجربه و مشاھدات عینی بسیاری . ند به گوش خود امام زمان برسد و زودتر ظھور ک

.ما این ریسک بزرگ را بیھوده آغاز نکرده ایم . از دردھا و مشکالت را عالج کرده و می کند

عرفان نو یا عرفان منثور

» ن نـو عرفا« که نام عرفان خودمان را ) البته به تمسخر ( یکی از خوانندگان نشریه ما پیشنھاد کرده بود

استفاده کردیم تا شرح تازه ای دربارۀ » عدو شود سبب خیر گر خدا خواھد « بگذاریم ما ھم طبق قاعدۀ

بنظر خودمان نام دیگر عرفانی که ما در این نـشریه و سـایت ارائـه . ماھیت عرفان خودمان عر ضه کنیم

بخش عمده ادبیات عرفانی مـا زیرا. » عرفان منظوم « است در نقطه مقابل » عرفان منثور « می دھیم

ھم به نظم و شعر و شعار و استعاره و تمثیل و حکایت ھستند و لذا قرنھاست که مشغول تفسیر شـدن

ھستند و این تفسیر را ھم گوئی پایانی نیست مگر اینکه بیائیم و حقایق عرفـانی را بـرای یکبـار ھـم کـه

به لحاظی گفته می شـود کـه . زندگی روزمره بگوئیم شده به نثر آنھم به زبان عامه مردم و به زبان حال

اگر تفسیر بمعنای . عرفان اسالمی به مثابۀ تفسیر قرآن و کشف اسرار بطن آیات حکیمانه کتاب خداست

. ساده و روشن کردن باشد این آثار عرفانی ما بمراتب از خود قرآن ھم محتاج تفسیر بیشتری می باشند

جھان مدرن و از جمله کشور خودمان با ورود به قلمرو نثر و پیدایش شعر نو ھمانطور که شعر در سراسر

یا شعر منثور در واقع به وادی دموکراسی وارد شد و ھمگانی گردید ما ھم به یاری خدا ھمت کرده ایم که

ره کنـیم ھمین کار را با عرفان انجام دھیم یعنی آنرا به نثر در آورده و دموکراتیزه و امی و مردمی و روزمـ

. وبدین گونه عرفان را به صحنه زندگی عملی وارد کنیم واز اسارت اشرافیت و از پای منقـل ھـا برھـانیم

ھمـانطور کـه مـارکس مـذھب . درست به ھمین دلیل است که عرفان ما نشئگی ران وخمار کننده است

وده و موجب تخدیر و تزویـر کاتولیک را افیون مردم می دانست براستی عرفان شاعرانه ما اکثرا افیونی ب

بوده است و خود یکی از مھمترین عناصر پیدایش و توسعه خرافات در طی اعصار و قرون محـسوب مـی

بدین ترتیب عرفان ما تا مدتھا موجب خماری خواھد بود و لذا تھمت ھا و فحاشی ھای فراوانی در . شود

.را آماده کرده ایم انتظار ماست و ما ھم به جوشن کبیر مسلح شده ایم و خود

...آنچه که می گوئیم آنچه که ما در این نشریه می گوئیم بی تردید عرفـان نیـست زیـرا عرفـان گفتنـی و نوشـتنی و خوانـدنی

و اما گفتار ما . نیست بلکه یک وضعیت وجودی در درجات گوناگون است و آن موجودیت عرفانی می باشد

27

مقدمه ای برعرفان و شرایط و آمادگی ورود به جھان عرفانی و گـاه دربـارۀ در این مقاالت دربارۀ عرفان و

.حاالت و مقامات و کرامات و وقایع عرفانی می باشد

شرح حاالت و مشاھدات و وقایع عرفانی ھمانطور که در ادبیات عرفانی شاھدیم تماما جھان اسـتعاره و

بیگانه اند جھان افسون و جادو و خرافه است و لذا تمثیل و حکایات است و چه بسا برای کسانی که از آن

بنابراین ما تالش داریم که اگر ھم گھگاھی از وقایع و حاالت عرفانی سـخن مـی . گمراه کننده می باشد

گوئیم از آن جنبه ھائی باشد که کمکی به زندگی طبیعی و عقالنـی مـا نمایـد و بـیش از ایـن مـا را دچـار

. ود فریبی از آن نوعی که در دکانھای عرفانی شاھدیم نکند خرافه و افسانه پرستی و خ

آن جنبه از خودشناسی ھم که در این نشریه می خوانید در حقیقت بیخودی شناسی بشر است تا شاید

این حرفھا « و اینست که بسیاری می گویند که . شوقی برای خود یابی و خود شناسی حقیقی پدید آید

گوئی که عرفان چیزی جز مجموعه ای از اشـعار و حکایـات و افـسانه ھـای » چه ربطی به عرفان دارد ؟

ھمه امراض و بدبختی ھای بشری مربوط به جھان بیخودی ھای اوست و . عوالم ماورای طبیعی نیست

لذا ھر گامی که بواسطه این معارف بسوی خود برداشته شود موجی از مشکالت عالم بیخودی رفع می

. گردد

و شریعتیافسانه من

در شھر ھیوستون از ایالت تگزاس در تنھائی ام مشغول شب زنده داری بودم و . بود ١٣٥٦ خرداد ٢٩شب

کامال یادم ھست که در حال نگارش مقاله ای در باب دیالکتیک بودم که به ناگاه حالم منقلب شد و گـوئی

حال به پایان رسیدن و یا من در حال که طوفان عظیمی در روحم به پا خاست و احساس کردم که دنیا در

.نابود شدنم

نزدیک سحر بود که از خانه بیرون رفتم تا ببینم که آیا براستی قیامت برپاشده و یا من در حال نابود شدن

اندکی قدم زدم و به یک مغازه رسیدم . ولی در بیرون ھیچ خبری نبود و ھمه چیز سر جایش بود . ھستم

سیگار خریدم و فورا بازش کردم و نخستین سیگار زندگیم را روشـن کـردم و چنـان وارد شدم و یک بسته

به خانه برگشتم و آن بسته سیگار را پشت سر ھم کشیدم و . کشیدم که سالھاست که سیگاری ھستم

صبح که شد از خانه خارج شدم و به دانشگاه رفتم و در تریا نشستم و ھمچنان طوفانی بودم . تمام کردم

لحظاتی . به ناگاه یکی از دوستان شتابان و ھراسان آمد و در چند قدمی من ایستاد و بمن خیره شد که

آیـا بـا خبـر شـدی ؟ : طول کشید در حالی که مات و مبھوت شده بود به جلو آمد و با صدای لرزان پرسـید

خوب که چی : گفتم ! گفتم دکتر چی ؟ گفت شریعتی ! دکتر : گفتم چه خبری ؟ باز ھم مکثی کرد و گفت

!دیشب : پرسیدم کی ؟ گفت . او در لندن از دنیا رفت : ؟ گفت

این طوفان نمی دانم چند روز یا . برخاستم و بی ھیچ واکنشی به خانه باز گشتم و علت طوفان را دانستم

گار ولی مـن از دانـشگاه بریـدم و خانـه نـشین شـدم و کـارم فقـط سـی . چند ھفته و یا ماه بطول انجامید

ولی گھگاه که به محیط دانشگاه و به میان دوستان ھمفکرم می رفتم جملگی بـا . کشیدن و نوشتن بود

آیا می دانی که عین شریعتی شده ای ؟ این قضیه چنان ھمه جـائی شـده : کمال حیرت بمن می گفتند

28

شریعتی نمی دیدم این امر واقعیت داشت من ھم در مقابل آئینه جز. بود که موجب انزوای کامل من شد

.

براستی شریعتی با مرگش بر من تجلی کرده بود و بھمین دلیل من مطلقا از مرگ او احساسی نداشـتم

بھـر حـال مـن . شاید ھم شده بـودم . در حالیکه ھمه فکر می کردند که من حتما دچار جنون خواھم شد

. کرد و می نوشت براستی خود او بودم و سیگار و قلمش شبانه روز در دستم دود می

در من بود و با ١٣٧٥شریعتی تا سال . بھر حال از آن شب ھرگز احساس نکردم که شریعتی مرده است

و اینـک . واقعه ای از وجودم رخت بر بست و تنھائی من آغاز شد و براستی آنک شریعتی ام مرد و رفـت

تـدوین ایـدئولوژی اسـالمی حدود سی سال است که شبانه روزمی نوسیم و جز تحقق وصیت او یعنـی

.کاری ندارم

من شریعتی را در تمام عمرم حتی یکبار ھم ندیده بودم ولی او بی کم و کاست امام و پیر باطن من و نور

. با مطالعه کتاب حج او زنده شدم و به راه افتادم ١٣٥٠ سالگی یعنی سال ١٥ھدایت من بود و در سن

مرا از دانشگاه و تحصیل علم بی نیاز ساخت و بمدت بیـست سـال شریعتی با مرگش و ورود در قلب من

مرا شبانه روز تعلیم داد و ھمه دربھای علم و معرفت و حکمت و اسرار قرآنـی را بمـن آموخـت و مـرا بـه

.جائی رساند که با ھزار سال تعلیم و سلوک عرفانی نمی توانستم رسید

ا از من ربود و لحظه ای مرا بی خودش و خود را بی من او بیست سال مونس شبھای تار من بود و خواب ر

از دنیا رفت و من تنھا شدم و به ناگاه پیر و بیمار گشتم ولی به تازگی ١٣٧٥و باالخره در سال . نگذاشت

موج دیگری از نوشتن من آغاز شد و اینک ده سال شبانه روز مشغول تدوین ایدئولوژی اسـالمی و تأویـل

.قرآن ھستم

مرا به خدایش . سال در این دنیا عمر کرد که بیست سال آخرش را در خانه وجود من زیست ٦٣ی شریعت

وصف حال من و شریعتی دقیقا ھمانست که موالی رومی در وصف شمس فرمود که . متصل نمود و رفت

:

منینی من منم نی تو توئی نی تو منی ھم من منم ھم تو توئی ھم تو

کاندر عجبم که من منم یا تو منی من با تو چنانم ای نگار ختنی

.شریعتی دنیایش را به مردم داد و آخرتش را بمن

.نمودش را به انقالب ھدیه کرد و بودش را بمن

.و بدینگونه مرا تمام عمر به انزوای مطلق کشانید

او ھنگامی از دنیا رفت که تمام ذخیره . ا باور نکردند زیرا او براستی نمرده بود ھیچکس از یارانش مرگش ر

.رسانید و دستم را در دستش نھاد و رفت ) ص(معنویش را بمن آموخت و مرا در زادگاھم دازگاره به محمد

ن عـشق و آنچـه گفـتم داسـتا . اگر چنین واقعه ای برای خود من اتفاق نیفتاده بود ھرگز باور نمی کـردم

.خیال نبود یک واقعه راستین بود

29

عرفان درمانی به زبان ساده اگرعرفان به معنای خودشناسی است پس عرفان درمانی ھم بمعنـای درمـان امـراض و رفـع مـشکالت

.درمان خود بخودی : دارو و ابزار است بواسطه خود فرد بیمار، بیواسطه

انگی نفس و ھویت بشر می شوند و فرد بایستی بین این دوئیت امراض و رنجھا موجب تشدید و بروز دوگ

ولی خود فرد بیمار قادر به برقراری . این ارتباط موجب رفع گرفتاری می شود . خود رابطه ای برقرار نماید

این پل ارتبـاطی بـین دوئیـت فـرد طبعـا از . چنین رابطه ای در خود نیست و این کار عرفان درمانگر است

توی بیمارقرار مـی گیـرد و مـن و تـوی او را –فت است و عرفان درمانگر ھمچون اوئی بین من جنس معر

توئی است و این ھمان حدیث نفس انسان –ھر فردی در درون خود دارای دوگانگی من . مربوط می سازد

سمی ھر گاه که این حدیث نفس از بین برود و یا ضعیف شود آدمی به لحاظ ج. با خویشتن خویش است

یک عرفان درمانگر به مثابـۀ محـدث نفـس بیمـار فـرد اسـت و صـدای . ، عصبی یا روانی رنجور می گردد

بنابراین فردی که از طریق عرفان درمانی معالجه می . بیماری او را در می آورد تا با وجدانش سخن گوید

ردد و فطـرتش زنـده شود فقط به یک شفای عمیق و ریشه ای نمی رسد بلک دچار بیداری معنوی می گ

می شود و این ھمان احیای دین است بنـابراین عرفـان درمـانی یـک شـفای دنیـوی و اخـروی ، مـادی و

عرفان درمانی موجب شفا و حیات دل می شود لذا می توان . معنوی و جسمانی و روحانی توأمان است

به . تماد و باوری عمیق می باشد این شفا مستلزم اع. » دین درمانی « ھم نامید یا » دل درمانی « آنرا

ھم نامید به معنای در میان آوردن حق، ) درمانی –او ( درمانی –بیان دیگر می توان عرفان درمانی را ھو

زیـرا دوگـانگی انـسان ھمـان دوگـانگی بـین اندیـشه و احـساس اسـت ، . در رابطه بین ذھن و دل بیمـار

زبان دنیا و ظواھر زندگی اوست و دل ھم زبان آخرت و معنا و زیرا ذھن آدمی. دوگانگی بین ظاھر و باطن

در اینجا عرفان درمانگر به مثابۀ پیر و عارف باطن بین اسـت کـه در عـین حـال بایـستی . باطن امور است

. جھان بیرون و زمانه و دنیای بیمار را ھم بشناسد و انسانی جھان بین ھم باشد

در اینجـا . ی وارتبـاطی ھـستند مخـصوصا رابطـه و عاطفـه زناشـوئی و اما اکثر امراض بشر مدرن عاطف

عرفان درمانگر بعنوان ھوی رابطه بین من و توی، زناشوئی وارد می شود و این دو را با یکدیگر به گفتگو و

او زبان راز نھفته این رابطه است ، ھمچنـین روابـط . درکی حقیقی و صادقانه می رساند تا راز دل گویند

. نه و ھر رابطه خانوادگی و اجتماعی دیگر دوستا

عرفان درمانگر باید بتواند به قلمرو رنج بیمار وارد شود و با او ھمدرد و ھمدل شده و در واقـع بـر جـای او

قرار گیرد و این امر مستلزم عشقی کافی به انسان و نجات و سعادت بشر است و ھرگز بواسطه فوت و

. ت شاعرانه ممکن نمی شود فن و رفتارھای نمادین و جمال

پس عرفان درمانگر بایستی انسانی . عرفان درمانی به زبانی ھمان شفاعت است ولی شفاعت عارفانه

. پس عرفان درمانی نمی تواند امرار معیشت باشد . متقی و مخلص و حق پرست باشد

30

تجربۀ عرفان درمانی من

آداب و اصول و روش یک تجربه و مکاشفه کامال خصوصی عرفان درمانی ھم به لحاظ اسم و ھم رسم و

و منحصر بفرد من بوده است و اینست که بسیاری از من دربارۀ منبع و مراجع علمی ایـن مکتـب سـئوال

می کنند و این بزرگترین مسئله اکثر آدمھا در رابطه با کار درمانی من است بخصوص که این درمان را بی

میدھم که بتدریج بسوی سوء ظن ھا می رود و اینکه اصوال چرا کسی بایستی به ھیچ مزد و منتی انجام

رایگان مردم را شفا دھد ؟ آنچه که مرا به کشف این مکتب نائل ساخت عشق من به خدمت مردم و عالج

این عشق مرا تا سرحد ھمدردی و جانشینی مردم رسـانید تـا بتـوانم بـه . دردھا و بدبختی ھای آنھا بود

این درد کشیدن زمینۀ روحانی عرفان درمانی برای من است و کسی که نتواند به . ی مردم درد بکشم جا

لـذا . چنین مقامی از ھمدردی برسد نمی تواند این علم را بکارگیرد و این مکتب به او جـوابی نمـی دھـد

ن نمایند ولی موفق نشدند بسیاری با تقلید از آداب و سخنان من تالش نمودند تا این مکتب را تبدیل به دکا

. و نھایتا آنرا منکر شدند و تھمت ھا نثار بنده نمودند

در نخستین مراحل این تجربه تالش نمودم تا بطور رسمی و تحت الشعاع حمایتھای دولتی این علم را در

سطح کشوری بکار گیرم ولی بسرعت این اقدام مواجه بـا دھھـا سـوء ظـن و توقعـات نـامعقول از طـرف

مسئولین شد و مرا به انزوا کشانید تا به تنھائی شھر به شھر و دربه در به یاری مردم بشتابم و دردھـای

. بی درمان جسمی و روانی و خانوادگی و ھویتی و اخالقی مردم را عالج کنم

حمایت نمودند و در این راه تک و تنھا بودم که بتدریج خداوند به یاریم آمد وروح اولیاء و عرفا و صدیقین مرا

اصول و ارکان این علم را برایم در عمل بیان داشتند که ھمان حکمت الھی و عرفان فراموش شده مذاھب

بود که با علم زمانه ھمراه شد تا بتوانم به ذات دردھا و بدبختی ھای مردم آگاه شوم و به زبان خودشان

بدین طریق ھر بیماری تبدیل به یک دوست . برایشان بیان کنم و از خودشان برای درمانشان یاری جویم

شد و دوستی من با خانواده ھا ا زھر مکتب و مذھبی آغاز گردید که یکی از بزرگترین الطاف الھی بمن

. بود که مرا محرم اسرار ھفتاد و دو مذھب نمود و مرا به اسرار بدبختی ھای مردم بینا و آگاه ساخت

داف من که ھدفی برتـر از خـود درمـانگری بـود تربیـت و تعلـیم عـده ای بـرای از ھمان آغاز راه یکی از اھ

فراگیری این علم و حکمت عملی بود تا این نعمت خارق العاده الھی اشاعه شود و در میان مردم بـاقی

برای فراگیری این علم جدید چند خصیصه باطنی . و بتواند جایگزین علم ورشکسته پزشکی شود. بماند

لـذا ایـن کـاری واقعـا . عشق به مردم و ایمان به خدا و شھامت در افتادن با بت مدرن پزشکی : بود الزم

.ابراھیمی است که جز عاشقان حقیقت و خدمت را بکار نمی آید

تالش نمودم تا از میان دردمندان شفا یافته نخـستین دانـشجویانم را برگـزینم و تـرجیح میـدادم کـه ا یـن

مکتب عرفان درمانی از میان فارغ التحصیالن پزشکی باشند تا حجتی دو چندان بر این نخستین شاگردان

.حق عرضه کنند

پر واضح است که خود عرفان درمانگر بایستی انسانی مؤمن و سالک و ایثارگر باشد و خود نیز مستمرا

یش را وقف علم و دین و مردم در جھت اخالص دین و معرفت جھاد کند و یک سالک راه خدا باشد که زندگ

.نماید و ھمچون یک پھلوان عمل کند

31

این علم و توفیق و کرامت الھی به مثابه اجری عظیم به مؤمنان عاشق خدمت به مردم و اعتالی معنویت

این علم به مثابۀ اتحادی عملی بین عشق و معرفت وایمان است که سالمت و احیای تن ودل . می باشد

. دان را توأمان مدنظر دارد و روان و وج

یک عرفان درمانگر خود بایستی عمال و باطنا اسوۀ معرفت واخالص و محبت و ایثار باشد تا بتواند تن و دل

. وجان و روان و وجدان و اخالق مردم را توأمان شفا بخشد

تر میرشاھی آخرین آنھا بـود در این راه بسیاری چند گامی را با من برداشتند و بریدند و رفتند که خانم دک

.که خودش ھم یک بیمار شفا یافته بود و ھم یک طبیب ورشکسته در نظام ورشکسته پزشکی مدرن

عرفان درمانی یک حرفه یا شغل یا تخصص نیست بلکه یک زندگی دگر و برتر معنوی در آخرالزمان پر از

یـک حجـت و اسـوۀ انـسانیت و معنویـت و یـک عرفـان درمـانگر بایـستی . فتنه و فساد و مادیگری است

.معرفت و عشق و ایمان و پاکدامنی باشد وگرنه در این راه باز می ماند

بسیاری آمدند و نکاتی جسته و گسیخته وتقلیدوار آموختند و بکار دکان داری پرداختند و پنداشتند که این

و لذا بسرعت با خود بـه بـن . نی و امثالھم است نیز دکانی از دکانھای انرژی درمانی و رمالی و گیاه درما

.بست رسیده و لذا مجبور شدند کل راه و روش ما را متھم و طرد کنند که البته حق است

ما ھمچنان در انتظار کسانی ھستیم که با عشق و ایمان برای کسب این علم توحیدی بسوی ما آیند تا

. و این علم نو را به آنان انتقال دھیم و با خود به گور نبریم در این راه یار و یا ور و ھمکار شویم

برای اشاعه فرھنگ عرفان درمانی دست یاری بسوی ھمه اطباء و علمـا و نویـسندگان و متـرجمین دراز

.می کنیم

معماهاي عرفانی زن)گفتگوئی با استاد علی اکبرخانجانی (

لطفا مقداری این امر را بـه زبـان سـاده . ھستید » عرفت اصالت م « شما ادعا دارید که بانی مکتب -س

. روشن تر کنید

خدا « بدین معنا که . است بمعنای مکتب اصالت خدا» توحید « مکتب اصالت معرفت بیان آخرالزمانی –ج

چـرا کـه معرفـت ھمـان خداشناسـی در . » معرفـت کـافی اسـت « و ما می گـوئیم کـه . » کافی است

ر که به خد ا در خویش مؤمن شود و او را در اعمال و امیال و صفات خود درک و تصدیق خویشتن است و ھ

تنھـا راه رسـیدن بـه ) ص(اگر بقول رسـول اکـرم . کفائی کامل در حیات و ھستی می رسد–کند به خود

است پس مکتب اصالت معرفت ھمان مکتب اصالت دین » معرفت نفس « حقایق دین در آخرالزمان ھمانا

پس ایـن مکتـب چیـزی جـز اسـالم . منتھی دین عرفانی و خدای وجودی که حاصل ختم نبوت است است

. عملی نیست

شما چگونه به این مکتب رسیدید ؟-س

ھر یـک از مبـانی دیـن و . از طریق باور به معارف اصولی دین واسالم و تشیع بواسطه تجربه و آزمون -ج

آنچـه را کـه عمـال بـه درسـتی اش رسـیدیم . ه درسـت اسـت اخالق و حکمت را آزمون نمودیم و دیدیم ک

پذیرفتیم و نھایتا دیدیم که دین خدا راست است و مشکلی جز ناباوری ما نیست و این ناباوری ھم حاصل

32

صدق سفینه نجات است و دروغ ام الفساد است : فی المثل خوانده و شنیده بودیم که . بی عملی ماست

منتھی این امر . ھمین و بس. در واقع ما یکبار دگر دین را کشف کردیم . دیدیم آزمودیم و درستی اش را .

بقدری ساده است که آنانکه راه حل را فقط در پیچیده گی می دانند ناباورند و ما را استھزاء می کنند که

دی است راه دین را سادگی و باورمن. این امر ھم البته طبیعی و پدیده ای بس قدیمی از جھان کفر است

. و راه کفر ھم راه پیچیدگی در جھت انکار است

آیا زن ھم می تواند به این مکتب در آید و عارف شود ؟-س

اتفاقا زن بسیار آسانتر و سریعتر می تواند عارف شود زیرا عارف شدن ھمـان راه و روش رسـیدن بـه -ج

. ز بیخودیھا برھـد تـا بـه خـود برسـد ھستی فی الذاته است که مرد بایستی تمام عمرش را جھاد کند تا ا

ولی زن طبیعتا در مقام ھستی فی الذاته قرار دارد فقط کافیست که زن باشد و با زن بودنش جدال نکند

زن بایستی آنچه کـه ھـست را . و والیت مؤمنانه مردش را با تمام وجود پذیرا گردد تا از خود بیگانه نشود

تالش کند تا تازه به خود برسد و سپس بر خود وارد شـود و خـود را درحالیکه مرد بایستی عمری . دریابد

زن طبعـا . بنابراین زن بطور خود بخودی ھمانجائی ھست که یک مرد عارف به آنجـا مـی رسـد . بشناسد

عارف است و کافیست که زنانیت خود را که در رابطه با مرد مؤمن به فعل می آید تـصدیق کنـد وتـسلیم

. رقابت و جدال با مردش برنیاید مردش باشد و به

اگر زن متأھل باشد و شوھرش ھم مؤمن و اھل معرفت نباشد تکلیف چیست؟-س

او باید امام داشته باشد یعنی تحت تعلیم و تربیت و والیت یـک مـرد عـارف باشـد کـه در اینـصورت بـه -ج

ست مگـر آنکـه شـوھرش شکوفائی طبیعی زنانیت خود می رسد که مطلوب ھر مرد حتی کافری نیز ھـ

براستی یک کافر حربی و دشمن دین باشد که در اینصورت مجبور به جدائی می شود و چاره ای جز این

برای حفظ دینش باقی نمی ماند و چنین طالقی البته امر حق است و خود بخـود رخ مـی دھـد و واجـب

اه نجـات زن مـدرن از اسـارت امـروزه عرفـان تنھـا ر . است زیرا برای حفظ آخرت و سرنوشت ابدی اسـت

و . نیاز زن مدرن به عرفان بسیار اورژانس تـر اسـت . مردواری و بی ھویتی و بازیچگی مردان کافر است

اصوال در طول تاریخ در اطراف امامان و عارفان تعداد زنان مؤمنه و مرید و عارفه بمراتب بیـشتر از مـردان

اصوال ایمان زنانه ھمواره از جـنس امامـت . عرفان در زن است و این بدلیل ذاتی و نقد بودن . بوده است

زنان در عرفان پیشتاز مـردان بـوده . و لذا ھمه زنان مؤمنه در تاریخ عارفه بوده اند . بوده است و نه نبوت

و محمـد ) ع(و عیـسی ) ع(و موسی ) ع(اند و بستر ظھور امامت در انبیای الھی می باشند مثل ابراھیم

) . ص(

بزرگترین مانع و آفت و خطر زنان در قلمرو عرفان چیست ؟-س

ھمانطور که بزرگترین و محوری ترین قلمرو گمراھی و کفر و شیطنت زن ھمان کید عظـیم اوسـت در -ج

قلمرو عرفان ھم این عامل مھمترین عرصه فریب و خودبینی اوسـت بعـالوه اینکـه زن بواسـطه ارادۀ بـه

قلمرو ارادت و تبعیت از مرادش بـسیار پیچیـده و مکارانـه عمـل مـی کنـد و کـل محبوبیت در نزد مرد ، در

معارف عمیق و لطیف را می تواند به خدمت مکر زنانه گیرد که در اینصورت از وی یک ابلیس مجسم مـی

مسلما محبوبیت بزرگترین مانع اطاعت خالصانه است و از آنجا که محبت مراد یک محبت خالص و . پرورد

است زن دچار احساس خدائی شده و اگر مستمرا بر تبعیت خـود نیفزایـد و مراقبـه بـر نفـس خـود الھی

نداشته باشد بی تردید بسرعت به عداوت با مرادش میرسد و فاجعه می آفرینـد مثـل عایـشه و جعـده و

33

نست که در ای. حد وسط ندارد . زن در قلمرو عرفان یا فاطمه می شود و یا جعده . قطامه در صدر اسالم

سنت عرفان اسالمی بسیار بندرت عارفان حاضر به پذیرش مریدان زن بوده اند و برخی از مکاتب عرفانی

پذیرش زن را بکلی نھی نموده ا ند و حتی بر این باورند که زن مطلقـا قـادر بـه طـی طریـق در ایـن وادی

. نیست و بسرعت گمراه می شود

نظر خودتان در این باره چیست ؟-س

ولی ارشاد و ھدایت یک زن بسیار شاقه تـر از . من بعنوان یک مسلمان علوی مخالف این نظر ھستم -ج

کال سرعت رشد زن در عرفان بسیار بیشتر از مـرد اسـت و نیـز امکـان لغـزش زن ھـم بـسیار . مرد است

. مطیـع تـر گـردد بیشتر است مگر اینکه مستمرا در اطاعت و خشوع از مرادش پیشرفت کند و روز بـه روز

زندگی زنان عارفه ای مثل ھاجر و مریم و خدیجه و فاطمه نمونه ھای بارز زنان موفق در این راه است که

اطاعت وعفت فزاینده تنھا ارکان عملی این راه برای . اسوه ھای اطاعت محض و عصمت مطلق ھستند

.زن محسوب می شود

زنان مترادف با آزادی و بی حجابی و استقالل از مرد امروزه بنظر می رسد که عرفان بخصوص برای-س

این به چه معنائی است ؟. می باشد

این ھم از نوع ھمان عرفان دجالی مردان در دکانھای درویشی و ھیپی گری است و عرفان ضد عرفان -ج

و البتـه . زن عارفه بایستی اسوۀ کامل اطاعت و عصمت و حجاب توأم با معرفت و آزادگـی باشـد . است

زنی که خود را می شناسد می داند که ھمه مراحل عرفان برای زن چیزی . آزادگی جدای از آزادی است

. واضح اسوه یک زن کامل و عارف واصل در جھان زنان است ) ع(فاطمه . جز مراحل عفت و عصمت نیست

ه ھیچ مردی را نمی بیند زنی ک« : فاطمه در یک جمله کل مراحل و مدارج عرفان زن را توصیف کرده است

در واقع زنی که به ھیچ مردی در درون . » و نگاه نمی کند و ھیچ مردی ھم او را نمی بیند و نگاه نمی کند

عرفان . و برونش نظر نمی کند ھیچ مردی ھم توان به نگاه کردن به او را ندارد و نسبت به او کور می شود

سـخن . زن عارفه جز مرادش را نمی بیند . در درجاتش زن فقط و فقط یک وادی دارد و آن عصمت است

. آخر اینکه زن عارفه زنی است که بر اراده به پرستیده شدن فائق آمده است و مرادش را می پرستد

چه نیازي به مربی معنوي

او را پیر، امام یا مرشد معنوی ھنگامی بعنوان یک نیاز واجب و مبرم ترین نیاز در انسانی رخ می نمایـد و

نیاز به پیر نیاز . بی تاب می کند و دربدر به جستجوی یک رب وا میدارد که به بیخودی خود پی برده باشد

آنچه که ما در . به رسیدن به خود است زیرا پیر حقیقی انسانی است که خودش ھست و این یعنی موحد

است تا نیاز به خود پدید آید و این این نشریه در یک کالم مشغول ارائه ھستیم ھمانا نشان دادن بیخودی

را بعنوان یک پیر یا امام پدید می آورد و این ھمـان آمـاده سـازی » خود « نیاز طبعا عطش جستجوی یک

زیرا یک پیر و عارف در ھر درجه ای ازتوحید که باشد بـرای . برای ظھور امام مطلق و ناجی موعود است

و ایـن بـه مثابـه تعجیـل در ظھـور و سـبقت . امام مطلق است یک سالک و رھروی حق به مثابه آئینه آن

پس ھر که به جستجوی امامش بعنوان . گرفتن از زمان و رسیدن به امام قبل از ظھور جھانی می باشد

34

مظھر خویشتن خویش ، بر آید بی شک او را در وجود یک آموزگار معنوی و پیر طریقت می یابد بشرط آنکه

. و جدا اطاعت کند و ارادت ورزد سر و دل وجان بسپارد

پس عطش امام یا پیر ھمانا عطش بیخـودی انـسان در جـستجوی خـود اسـت و خـود ھـر انـسان ھمـان

بی امـام : و اینست که گفته شده که . پس جستجوی امام یعنی جستجوی خدا در عالم خاک . خداست

ط آنکه امام دارد با خود است و خود فق. این یک شعار نیست بلکه یک واقعیت وجودی است . کافر است

.است یعنی با خداست

پاسخ به یک نامه)چرا اینقدر پیش پا افتاده حرف می زنید ؟(

چرا اینقدر پیش پا افتاده و عامیانه و سطحی و عقب مانده حرف می زنید؟

گوئید آنھم بچه گوئی با بچه ھا سخن می . طوری حرف می زنید که گویا ھیچکس ھیچ چیزی نمی فھمد

چرا مردم را اینقدر احمق پنداشته اید ؟ . ھای عقب مانده ذھنی

آیا کافر ھمه را به کیش خود نمی پندارد ؟ چرا اینقدر بدبین ھستید ؟ آیا در جھـان مـا ھـیچ نقطـه زیبـا و

س کاری جز روشن و امید بخشی نیست ؟ چرا اینقدر آیه یأس می خوانید ؟ مگر نه اینکه بقول خودتان ابلی

......مأیوس کردن مردم ندارد ؟

:پاسخ

اگر نشریه و مقاالت ما در شأن شما نیست پس آنرا نخوانید و بگذارید فقط آدمھای بقـول خودتـان عقـب

بارھا گفته ایم که نشریه ما برای خود یـک رسـالت درمـانی دارد پـس بـا درد و بـدبختی و . مانده بخوانند

ھمانطور که مثال در بیمارستان یا تیمارستان نمی توان با ساز و دھل و . کار دارد حماقت و درماندگیھا سرو

کار ما خنده درمانی و رقص درمانی و موسیقی درمانی و جک درمـانی و تلقـین . دمبک و ھلھله کار کرد

غـرق در نیست می توانید به یکی از انواع این درمانی ھای مدرن رجـوع کنیـد و خودتـان را .... درمانی و

اتفاقا و دقیقا رسالت ما بازگشت به خویشتن و نگاه کـردن جلـو پـای خودمـان مـی . نشاط و امید سازید

. باشد درست در دورانی که ھمه چشم به آمریکا و مریخ و پشت بام آسمان دارند درحالیکه در چاھند

...... شعر نو و مواد نو رجوع کنید به) ؟(عرفان ما بسیار پیش پا افتاده است برای عرفان مدرن

پاسخ به یک نامه)کالم چون تیر(

: س

آقای دکتر مطالب شما چون تیری قلب آدمی را جریحه دار و زخمی می کنـد کـه جـای آن تـا مـدتھا مـی

.سوزد چرا اینگونه می نویسید آیا نمی شود نرمتر سخن بگوئید

35

: پاسخ ما

یک سئوال از شما داریم اگر پاسخش را بدھید به . البد شکافی کرداز این نرمتر نمی توان نفس آدمی را ک

اگر کسی در خیابان از کنار شما بگذرد بناگاه فحش و تھمتی نثار شما کند در دل شما : جوابتان رسیده اید

چه اتفاقی می افتد؟ یا خونتان بجوش می آید و یکدفعه دیوانه می شوید و بلوا برپا می کنید و یا سرتان

پائین انداخته و کمی خجالت می کشید و می روید و فراموش می کنید ولی تا مدتھا در آن باره فکر می را

و حالت دوم دال بر ایـن . حالت اول دال بر آن است که آن تھمت در نفس شما واقعیت داشته است . کنید

.است که آن تھمت ناروا بوده ولی نفس شما خودش را مبرای از آن ھم نمی داند

یا متوجه شدید؟آ

مـا . ولی ما فحش نمی دھیم زیرا فرد خاصی مخاطب ما نیست که با او مسئله خصوصی داشته باشیم

و این ھم بخشی از وظیفه . نشان می دھیم ھر چند که از این بابت ھزاران دشمن برای خود می تراشیم

از بند و زنجیرش چه غم آنکس که عیاری کند؟. ماست

ه پاسخ به یک نام )آیا خدا هستید(

: س

روبرو شدم که گویا زندگینامه عرفانی شماست که شما » ھستی بایستی « در سایت شما با کتابی بنام

در این کتاب ادعای خدائی کرده اید آیا اینطور نیست ؟منظور شما چیست ؟

: پاسخ ما

مـن در ایـن . و بـیکس و بـدبخت اسـت گمان نمی کنم خداوند در جائی گفته باشد که فقیر و حقیر و بیمار

و لـذا . کتاب ادعای انسانی کرده ام و نشان داده ام که انسان بودن بسیار شـاقه تـر از خـدا بـودن اسـت

و ما ھم خواسته ایم تا آبروی . ھیچکس تاکنون چنین ادعائی نکرده بلکه بسیاری ادعای خدائی کرده اند

بلکه به آن فخر نمائیم زیرا پیامبر ما این درس را بما آموختـه و . فقر و بیماری و بدبختی بشر را حفظ کنیم

پس شما ھم چنین ادعائی کنید که خدا پسندانه ترین ادعاھاست آنھم در دوره ای که حتی مبلغان . است

.دینی و اخالقی ھم فقر را لعنت می کنند و عمال فقط ثروتمندان را به بھشت می فرستند

چنین خدای فقیر و بیمار و بدبخت را به خدائی قبول نمی کند و لذا ھـیچ بھرحال مطمئن باشید ھیچکس

خدشه ای بر عرش او وارد نمی شود خیالتـان راحـت باشـد او خـودش بـه تنھـائی مـی توانـد از خـودش

.حراست کند و نیازی به بادی گارد ندارد

شیبی راھی که خوشـبختی منظور ما از این کتاب آن است که ترمز را بکشید و اندکی مکث کنید در سرا

. نامیده اید

36

ویژگیهاي مکتب عرفان درمانی عرفان ما، عرفان شعر و مثال و تفسیر قال نیست بلکه عرفان منثـور و واقعیـت و بیـان حـال اسـت و لـذا

نشئه پران است و ھرگز ملعبه اھل عیش و رنگ وگنج و کرامت بازی نمی شود زیـرا عرفـان مـا محـصول

.عرفان ما عملی است نه توجیھی و تفسیری. نیستنشئه و بی دردی

عرفان ما عرفان توجیه انفعال نیست بلکه عرفان انقالبی است و لذا اھل منقل از آن گریزانند ھر چند که

عرفان ما برای بیدار سازی وجدان است و نه . این جماعت را ھم برای شفا و نجات با آغوش باز می پذیرد

.تخدیر آن

عرفان اشرافی و اھل فن نیست بلکه عرفان امی و اھل دل است و لذا جماعت اھل مدرسه عرفان ما ،

. و اھل عیاشی را ناخوشایند است

عرفان ما بر خالف عرفان بازار درویشی بدرد توجیه و تقدیس مفاسد وحقارت نمی خورد بلکه بدبختی ھا

عرفان . کنی چرک و سیاھی باطن استرا می شکافد و نفس را کالبد شکافی می کند و موجب برون اف

.ما پھلوان پرور است و نه مفلس نواز

عرفــان مــا . عرفــان مــا، عرفــان ورد و فــوت و خــواب و خیــال نیــست بلکــه عرفــان عقــل ومعرفــت اســت

عرفان ما، عرفان عشق است و . خود براندازی نه خودپرستی. خودشناسی بی انتھاست و نه خودفریبی

عرفان ما، عرفان آسمانی ساختن زمین نیست بلکه . ولذا قھار است ونه ملوسلذا فسق زدائی می کند

. زمینی نمودن آسمان است

.عرفان ما، عرفان فراکنی نیست بلکه عرفان درون افکنی جھان است

عرفان ما، عرفان گوشه گیری و انزوا نیست بلکه عرفان اجتماعی، خـانواده گـی ، اقتـصادی، سیاسـی،

! شکی و در یک کالم عرفان رابطه است عرفان مدنیعلمی ، فنی ،پز

عرفان ما مکتب اصالت معرفت است و لذا حتی خرافات را ھم بعنوان یک واقعیت به قلمـرو و ادراک وارد

عرفان ما تاریخی نیست بلکـه . عرفان ما ، افسانه پرستی نیست بلکه واقعیت پرستی است . می کند

.زندگانی است ومدرن

زیرا چنین امری اگر ھم ممکن . نجات یا ھدایت کسی بصورت فی البداعه و آنی و ابدی نیست رسالت ما

. می بود در شأن انسان نمی بود و این ھمان فرق بین انسان و مالئک است

رسالت ما نمایاندن حجت ھای عقلی وعینی و تجربی درباره حقیقت دین و عرفان است و بیدار سـاختن

جز انگشت شماری ما بقی به راه و روش زندگی عادی خـود بـاز مـی گردنـد منتھـی بـا و آنگاه . وجدانھا

ما در نخستین رابطه بر ھر کسی عقال و عمـال نـشان مـی دھـیم کـه مـی تـوان . چشمی باز ودلی آگاه

کـسی کـه بـا . انسان بود و با شرافت و عزت و اختیار و خدایگونه زیست فقط کافیست که جدا بخواھی

باز به راه ضاللت می رود بسرعت به غایت آن رسیده و برای توبه ای قاطعانه آماده می شود که باز چشم

این مدت برای ھر کسی بسته به سن . این بار او اھل ھدایت وانتخاب صادقانه دین و معرفت است . گردد

یا پنداشته اید کـسی کـه آ« . ما بذری می کاریم که باالخره دیر یا زود به بار می نشیند . و شرایط اوست

آنکه می داند . ھر چند که در یک مسیر حرکت کنند–قرآن » می داند و کسی که نمی داند ھمسان است؟

بنـابراین . و می فھمد دیگر در وادی ضاللت و ظلمت نمی تواند خوش بگذراند و این جوھره رجعت اوسـت

37

بت است به مدد عقل و عرفان وامکانـات و رسالت ما ھمان رسالت انبیای الھی در دوران ختم نبوت و غی

چرا که بزرگترین نعمتی که در عرصه خالقیت وغیبت پدید آمده است ھمان . شرایط و تجربیات بشر مدرن

ھمانطور کـه رسـول . عقل وعرفان است که جانشین وحی می باشد و نھایتا به تصدیق وحی می رسد

. نفس ھستند که به حقایق دین من می رسندزین پس فقط رھروان معرفت : فرمود) ص(اسالم

بنابراین ما احیاء گر دین خدا و نور اولیاء از منشأ عقل وعرفان و فطرت ھستیم و نھایتا ھیچ حرف و ادعای

.تازه ای نداریم

طرح یک نامه)آیا شما ملحد هستید؟(

ر سایت در مدت کوتاھی ایـن قـدرت بنده با مطالعه آثار شما د. با عرض سالم و ارادت خدمت استاد عزیز

روح واراده را پیدا کردم که ھمه مفاسد اخالقی و گناھان کبیره را که تا اعماق نفس من برای تمام عمرم

ریشه دوانیده بود ترک کنم و یکبار دگر صاحب وجدان و شرافت و دین گردم و عالوه بر این اعتیـادم نیـز از

ولی مواجه با واقعه ای حیرت آور شده . ه تمام شده بود احیاء گردیدمیان رفت وزندگی زناشوئی ما ھم ک

من تالش . ام و آن مقابله و عداوت زنم بھمراه پدرش می باشد که مردی روحانی و مدرس نیز می باشد

فراوان کردم که آثار شما را به ھمه فامیل خودم معرفی کنم ولی پدرزنم می گوید که آثار دکتر خانجانی

تعجب مـن از ایـن اسـت کـه ھمـسر و پـدرزنم از ایـن . ر شریعتی است که اوھم کافر و ملحد بود مثل دکت

قابل ذکـر اسـت کـه زنـم . لطفا مرا یاری دھید تا از پس این واقعه نیز برآیم . واقعه بسیار پریشان ھستند

.انسانی متدین و با نماز و با عصمت است

ولـی . لحدش اینگونه باشد تا چه رسد به مومن و موحدش خوشا به حال آن قوم و دینی که م :پاسخ ما

راز مقابله ھمسرت بھمراه پدرش اینست که شما دیگر نقطه ضعفی ندارید ولذا چاپلوسی و مریدی آنھا

یک زن کـافر کـیش ھـر . را نمی کنی و برای اولین بار دارای اراده و مردانگی و والیت زناشوئی شده ای

کشد ھمواره یک شوھر معتاد و پولدار ولی دریوزه و بی اراده و بی غیرت را ترجیح چند که جانماز ھم آب ب

.می دھد

اتفاقا فقط در چنین مواقعی روشن می شود که دین و ایمان بواسطه اعمال به محک زده می شود و نه

.و نیز اینکه شقی ترین دشمنان دین در لباس دین پنھان ھستند. عبادات و شعار و نماز

38

؟....... اگر راست می گوئید

اگر راست می گوئید پـس چـرا خودتـان ھـم از « : عده کثیری از بازدیدکنندگان سایت ما از ما می پرسند

رایانه و اینترنت جھت پیام رسانی استفاده می کنید درحالیکه معتقد ھستید که یک تکنولوژی دوزخـی و

اگر راست می گوید پس چرا خودتان « : از ما می پرسید وحتی یکی از آشنایان قدیمی. »ابلیسی است؟

» تلویزیون دارید وتماشا می کنید؟

شاید بتوان گفت که اکثر قریب به اتفاق این نوع سئوال کننـدگان دارای حـسن نیـت نیـستند یعنـی اصـال

ز ماھیت این نوع سئواالت ا. منظورشان سئوال کردن نیست بلکه فحاشی است منتھی فحاشی منافقانه

اگر راست می گوئید بمن بگوئید کـه تعـداد « : پرسید) ع(سئوال آن منافقی است که در محفلی از علی

» .موھای صورت من چند عدد است

آنھا . » .... اگر راست می گوئید « : اصال مقدمه سئوال این نوع آدمھا رسوا کننده ماھیت منافقانه آنھاست

لذا پرسیدن ھمین سئوال بدان معناست که پاسخی نخواھند داشـت و مرا یک کذاب و دروغگو می دانند

غرض از طرح این سئوال فحاشی است ولی چون دلیلی بر فحـش خـود . اصال قصد دریافت پاسخ ندارند

ندارند اینگونه منافقانه طرح مسئله می کنند و اما دلیل اصلی تر ھمانا بزدلی وفقدان صداقت در آنھاست

. »ھمه حرفھای شما بی دلیل و کذب است« : علنی ندارند که یا الاقل اینکه بگویند که شھامت فحاشی

!ولی کافر یعنی پھلوانی ابله! منافق یعنی ریاکاری ترسو

آیا بنظر شما آدمی که بـه ویـروس : و اما پاسخ آنھا را برای رضای خدا می دھیم با طرح یک سئوال دیگر

این ویروس تحقیق می کند ھر دو ھمسان ھستند و بایستی ھر دو ایدز مبتالست و دانشمندی که درباره

را ایدزی دانست ؟

این پاسـخ بـه گونـه . منافقان ھمینگونه اند . پس می بینید که پاسخی بغایت احمقانه و جنون آمیز است

آیا یک آدم دنیاپرست و آدمی متقی که ھنـوز در قیـد حیـات دنیـا اسـت ھمـسان : دیگری قابل طرح است

؟ آیا ھر آدمی که در جیب خود پولی دارد پول پرست است ؟ کل اگر طبیب بودی حکمت عصر حجر است

. است

پاسخ به یک نامه)همه خود را می شناسند(

: س

ھر کس . استاد گرامی من نمی دانم منظورتان از خودشناسی چیست که آنرا تنھا راه نجات می خوانید

آیا . و می داند که تا چه حدی بزدل و ابله و کافر و دریوزه و بدبخت است در حد نیازش خود رامی شناسد

39

اینکه می فرمائید که معرفت بخودی خود کافی است، یعنی چه؟ من ھیچ . این چه مشکلی راحل می کند

.سر در نمی آورم اگر ممکن است به زبانی بفرمائید که ما ھم فھم کنیم

: پاسخ ما

ولی مھم این نیست که بدانی . ناسی ھم که فرمودید در اکثر آدمھا موجود نیستالبته ھمین حد از خودش

دارای صفات و خصائل بدی ھستی بلکه ببینی و بفھمی که مثال چرا و از کجا اینگونه شده ای یعنی رنگ و

مـی مثال اگر آدمـی فھـم و بـاور کنـد کـه آنچـه کـه او را . ریشه ھای باطنی این صفات بد را در خود بیابی

اگر آدمی فھم . ترساند توھمات خود اوست و نه واقعیت ھای بیرونی، مسلما ترس او از میان خواھد رفت

و باور کند که دروغگوئیھای او بر اسـاس مـصلحت ھـائی اسـت کـه ھرگـز وجـود خـارجی ندارنـد مـسلما

. دروغگوئی راترک می کند و الی آخر

یشه نمی دواند و پایدار نمـی شـود الـی اینکـه در ذھـن فـرد و نکته آخر اینکه ھیچ صفت بدی درانسان ر

نخستین کار در امر خودشناسی ھمانا قداست زدائی از این صفات بد است و . توجیه و تقدیس شده باشد

کسی . و اینست که خودشناسی مشتری فراوانی ندارد. چون قداست زدائی شد دیگر جای ماندن ندارد

آدم کافر یا بزدلی است او خودش در نزد خود باورش ندارد و چنین اعترافی ھم که ظاھرا ادعا می کند که

بنابراین ھیچ صفت زشتی در . یا از روی مصلحت و تبرئه کردن خویش است و یا شکسته نفسی ریاکارانه

.انسان نیست اال اینکه زیبا سازی شده باشد

امکان اندیشه ناب

مابقی ھم استخوان و ریشه ای ای برادر تو ھمه اندیشه ای

»مولوی «

انسانیت انسان یعنی ماندگاری و حیات جاوید بشر روی زمین چیزی جز اندیشه ای نیست که از خود بـر

ن را ھم داشته باشـد بایـستی بجـای ثـروت و آدمی حتی اگر قصد بقای جاوید بر روی زمی . جای می نھد

و اندیـشه ای . قدرت اندوزی به کار خلق اندیشه ھـای نـو بپـردازد تـا در میـان نـسل بـشری بـاقی بمانـد

حتی در قلمرو اندیشه . ماندگارتر است که بقول موالنا منزه از استخوان وریشه باشد یعنی منزه از مادیت

ندگارتر است که برخاسته از جنبه ھای مانـدگارتر جھـان طبیعـت و علوم طبیعی ھم آن اندیشه ھائی ما

و اینـست کـه در میـان دانـشمندان علـوم طبیعـی نیـز فقـط . باشد مثل نظریه جاذبه، نور و زمان و تکامل

ولـی مـثال . کسانی چون نیوتون، داروین و انیشتن از خود نامی باقی نھـاده ومـابقی فرامـوش شـده انـد

ود بیست و پنج قرن پیش فقط بخاطر یکی دو جمله، در تاریخ جھان ماندگار شده حکیمی بنام سقراط حد

!خودت را بشناس : که ھیچ خاصیت مادی ھم ندارد

40

و اما شرایط و امکانات اندیشیدن وتفکر ناب بدون دخالت مادیت وغرایز وطبیعت مـستلزم یـک آرامـش و

واین جز بـا انتخـاب عارفانـه فقـر وتنھـائی . ویشتنیقین و بی نیازی عظیم است ازعالم وآدمیان ونیز از خ

.فقر وتنھائی دو بال اندیشه و عرفان ناب ھستند که انسان را در جھان ابدی می سازند. فراھم نمی آید

.فقر الی روبی کننده ذھن از دنیاست و تنھائی ھم پاک کننده دل از اھل دنیا

ارزش رازگوئی )پاسخ به یک نامه(

ایـن بـدان . فرماید که در ھمه حال صدق پیشه کنید حتی اگر جان خود را در خطر می دانید می) ع(علی

معناست که در خطر یافتن جان یا نان یا آبروی خود بواسطه صدق، یک وسوسه و فریب شیطانی اسـت

وئی و اینھمه راز گ: یکی از سئوالھائی که مکررا از ما می شود اینست که . که مولد دروغ مصلحتی است

افشای اسرار نھان انسان و جھان، چه خاصیتی دارد اال اینکه جان خود را د رخطر می اندازید و ھمـه را

........ دشمن خود می سازید و مرد م نیز دریده تر می شوند و

اول اینکه جان ونان و آبروئـی کـه در نـزد مـردم اسـت ھـیچ اعتبـاری نـدارد . چنین نیست اصال: پاسخ ما

دوم اینکه اتفاقا مردم قلبا اھل معرفت وافشاگران اسرار را دوست می دارند و نمی توانند . احق است ون

ولی کمتـرین خاصـیت . و فحاشی ھای آنان ھم یک ریا و بازی است . ندارند و این نیز یک راز الھی است

نست که مکرھا و دروغھـای ای) ونه افشای اسرار افراد خاصی به نام و آدرس ( افشای اسرار نھان بشر

بشری از خاصیت و کارآئی ساقط می شود که در اینصورت یا انسان توبه می کند ویا مکارتر و پیچیده تـر

می شود که د رھر دو صورت دو نوع رشد است و ھر دو جماعت به سرعت بیشتری به غایـت خـود مـی

بنـابراین . آغاز دیگری برایشان ممکن می شـود رسند وآخرت خود را در دنیا می یابند ونھایتا مجال توبه و

عرفان که به یک معنا چیزی جز آشکار کردن اسرار نھان نیست نھایتا به خیر عارف ومعـروف اسـت و ایـن

. تنھا خیر جاودانه است

!نور معرفت: و توشه آخرت ھم جز این نیست

:چرا خودنمائی می کنید )پاسخ به یک نامه(

امه خود با طرح مکاشفات و کرامات خود به یک خودنمائی و جلوه گری بسیار زننده ای شما در زندگین: س

آیا اینطور نیست ؟. دست زده اید این برخالف موازین اخالقی خودتان نیز می باشد

ھمانطور که در مقدمه و متن این زندگینامه ھای عرفانی متذکر شـده ایـم طـرح ایـن امـور نیـز : پاسخ ما

ودیگر اینکـه در عـصری کـه خـود ھمـه بـه کفـر و الحـاد و . حق دین و معرفت و ادعاھای ماست حجتی بر

41

مفاسد و فنون مادی افتخار می کنند و این افتخارات را بر علیـه معـارف دینـی بکـار مـی برنـد طـرح امـور

عظیمی و نکته دیگر اینکه دعویھای عرفانی و متافیزیکی نمود ن شھامت . متافیزیکی امری واجب است

درحالی که آدمھا معموال حتی شھامت طرح یک رویا از خود . می طلبد چرا که محتاج به پاسخگوئی است

و بعالوه ما با طرح این امور متافیزیکی مگر حق و حقوق چه فرد یا گروھی را ضایع کرده ایم . را ھم ندارند

که بی مزد و منـت تمـام عمـر خـود را وقـف و از این بابت چه مزد و منتی از کسی طلب نموده ایم اال این

حال اگر طرح این معـارف . خدمت به مردم نموده ایم و از این بابت ھم عموما جز عداوت دریافت نکرده ایم

قـصد مـا تحریـک . متافیزیکی موجب تحقیر دعویھای دینی و عرفانی کسی می شـود بـسیار متأسـفیم

. تا موجب تحریک استغیرت دینی و عرفانی است و تحقیر نیز نھای

واما نکته آخر اینکه ما این معارف متافیزیکی را در اواخر عمر خود بیان کرده ایم که دیگر امید و انتظـاری

. دنیوی برایمان باقی نمانده است

؟» اشد« چرا اینقدر

)پاسخ به یک نامه(

نیـد آیـا در جھـان مـا ھـیچ امـر معتـدل و استفاده مـی ک » اشد« چرا در نوشته ھایتان اینقدر از واژه : س

متوسط و عادی وجود ندارد؟

آخر الزمان دوران غایت ھاست . نھاده اند» آخرالزمان«درست به ھمین دلیل نام این دوران را ! خیر: پاسخ

و به ھمت علوم و فنون و صنایع و ارتباطات جھانی، ھمه امور بشری در اشد خود بارز می شود واینست

آخرالزمان ترمینال نفس افراد . ر جھانی بحرانی بسر می بریم و ھمه امور در وضع انقالبی قرار داردکه د

عصر برون افکنـی ھـای انفجـاری اسـت ھمـانطور کـه عـصر انفجـار علـوم و فنـون و . و کل تاریخ است

وضع است که یـا حتی فصول طبیعی سال نیز دچار این. اطالعات و نیز انفجار دل ذرات و کرات می باشد

پس در حقیقت دوران ما دوران اشد شناسی . دچار قحطی ھستیم و یا سیالبھا و طوفانھا و غلیان دریاھا

است و کسی که این علم ونگرش را نداشته باشد از عصر ما و از واقعیت خودش بیگانه وجاھل است و

.و عادی وجود نداردبرای کوچکترین مشکالت ھم عالجی نمی یابد زیرا دیگر مشکل کوچک

درست به ھمین دلیل ما دعوی پدیده شناسی داریم و ھمه امور قدیمی وعادی و روزمره تاریخی بشر را

ھم از منظر یک پیدایش جدید می نگریم و ھر امری یـک مکاشـفه و خلقـت جدیـد محـسوب مـی شـود و

ظھور خدا : ستی روبرو خواھیم شد اینست که در پایان این دوران پایانی ھم با بزرگترین پدیده تاریخ ھ

42

چرا درباره زنان اینقدر بدبین هستید؟ )پاسخ به یک سؤال(

مابه ازای ھر یک مقاله یا کتابی که درباره زن وانتقاد به بدیھای زن نوشته ایم دھھا و بلکه صد ھا مقاله و

فی المثل ھمه مطـالبی کـه . ماست و سایت ما اثبات ادعای . رساله درباره مرد و بدیھای اونگاشته ایم

درباره علم وتکنولوژی و سیاست واقتصاد و تاریخ وادبیات و فلسفه ھـا نوشـته ایـم مربـوط بـه عـوالم و

منتھی شما می توانیـد از مـا . مسائل مردانه است زیرا مردان سازندگان و مدعیان این عرصه ھا ھستند

بدبین ھستید؟ که ما بارھا پاسخ این سئوال را داده ایم و آن چرا اصوال نسبت به ھمه اینقدر : بپرسید که

اینکه نگاه ما از منظر آسیب شناسی و درمانگری است ھمانطور که طبیـب در جـستجوی امـراض بیمـار

عالوه بر این روح حاکم بر کل تاریخ ادبیات و فلسفه و مذھب و فرھنگ بشری . است و نه اعضای سالمش

ز منظر انتقاد و بدبینی است که راھگشائی و خالقیت و مکاشفه و ابداعات رخ می روح انتقاد است زیرا ا

کار ما اینست که نقاط بیمار را پیـدا کـرده و . دھد ونه از منظر خودستائی و فخر فروشی و خودشیفتگی

اکم بـر زیـرا روح حـ . بفشاریم تا آدمھا درد را احساس کنند و الاقل بدانند کـه بیمارنـد و چـاره ای اندیـشند

رسانه ھای مدرن جھان ھمانا تخدیر و فریبکاری و گمراه سازی بشر است تا متوجه دردھای خود نشود و

پس بدبینی ما در واقع نیک بینی . بازیچه امیال آدمخواران جھانی گردد وآنھا را بعنوان ناجیان خود باور کند

.ماست وبشر دوستی

.دارد و بالعکس واینکه ھر چیز زشتی از زن در مرد ریشه

عرفان عملی چیست؟

)مصاحبه اي با استاد خانجانی(

نھاده اید ؟» عرفان درمانی « چرا نام سایت و اصال مکتب خود را :س

من خود از فرط انواع دردھای جسمانی و روحانی به عرفان روی نمودم و نیز اینکه اصـوال ! از فرط درد :ج

ی تواند جدا و خالصانه روی به عرفان نماید یعنی انگیزه الزم و کافی ھر انسانی فقط از روی غایت درد م

برای شناخت بیابد اول شناخت درد خودش و سپس درد مردم و آنگاه شـناخت حیـات و ھـستی و نھایتـا

در جھان ما و مخصوصا کشور » عرفان درمانی« ھر چند که . شناخت کسی که مبدأ و خالق انسان است

ھای رایج در بازار تلقی گردد که از » درمانی« نامی گمراه کننده باشد و معادل یکی از خودمان می تواند

اسـت و یـا » عرفان عملـی « نام حقیقی و جامع سایت و مکتب ما ھمان . بنیاد بر گمراھی و فریب است

!معرفت کافیست : » اصالت معرفت« مکتب

د چه ویژه گی داشته باشد؟ یک سالک حقیقی در قلمرو عرفان چه کسی است وبای:س

! باید درد آدم نبودن داشته باشد که بصورت چو آدم به سیرت چو دیو:ج

و این تضاد بایستی او را بجان آورده واز جان سیر کرده باشد یعنی این درد بایستی کل دنیا و اھلش را از

بھتـر از خـودش بـه لحـاظ چنین کسی اگـر بـه یـک آدم انـدک . چشم دل او انداخته وبی نیاز نموده باشد

43

و چنـین کـسی . و بـه ایـن مـی گوینـد ارادت عرفـانی . ادمیت برسد او را رھا نمی کند تا به حقش برسـد

باالخره حق آدمیت خود را می یابد اگر نه در این پیر در پیری دگر و اگر خسته و نومید نشود چه بسا آن پیر

آنکه . جوینده یابنده است و خواھنده شونده است . درا در خودش بیابد یعنی خداوند خودش امامش شو

. نیافته نه خواسته ونه جسته

یک مرید کامل کیست؟:س

.و پیر را خلیفه خود نموده باشد. کسی که جز وجود پیرش در دو عالم ھیچ نداشته و نخواسته باشد:ج

اده ایـد سـیمائی بـس نومیـد شما در زندگینامه خودتان با گزارشی که از دوستان و اطرافیان خـود د :س

این چیست؟. کننده پیش روی می نھید

این گزارش کسانی است که نه تنھا کمترین نشانی و گرایش به عرفان که ھیچ بلکه به ابتدائی ترین :ج

ارزش ھای عرفی بشر نداشتند وجملگی ساکنان وادی درک اسفل بودند کـه بـسیاری از آنـان در مقـام

بنابراین از دیدگاه معرفت کلی اتفاقا بسیار ھم امیدوار کننده است که سنگی تبدیل .حیوانی ھم نبودند

و آنگـاه در مقـام . به گیاھی شود گیاھی تبدیل به جانوری شود جانوری به تازه گی حس آدمی پیدا کنـد

و رسـالت اتفاقـا ایـن بخـش از فعالیـت . آدمیزادی تازه باید درد بکشند تا شـاید میلـی بـه معرفـت یابنـد

مریـدان خـالص و جـدی . اجتماعی بنده ھزاران بار شاقه تر از ھدایت ھزار مرید و سـالک معرفـت اسـت

اصوال نه تنھا باری و مشقتی بر دوش پیر نمی نھند که پیر را در امر ھدایت دیگران و خدمت به عامه مردم

کـه بـه غلـط خـود را مریـد مـی آن گزارش ھا اساسا کسانی را مخاطب قرار می دھـد . یاری می دھند

پنداشتند حال آنکه دیوانگانی بیش نبودند که شفا یافتند و به تازه گی بسراغ حیات جانوری خود رفتند که

این نیز در معنای کلی مشمول سلوک عرفانی است منتھی سلوکی یک جانبه و فقط . نداشتند سابقا

.تعھد بودند زیرا ھنوز به عرصه تعھد وارد نشده بودندو دیگران فقط مصرف کنندگانی غیر م. ازسوی بنده

عرفان نظری چیست و چرا آنرا خطرناک می دانید؟:س

ومثل ھر خبری و اطالعی . عرفان نظری عبارت است از اخبار و اطالعات درباره عرفان عملی و عارفان:ج

تبـدیل حقـایق و معـارف یکـی : و خطـرش از چنـد جنبـه اسـت . طبعا دچار تحریف و دروغ و توھم اسـت

توحیدی و فوق علیتی و ماورای طبیعی به منطق مادی و قیاسی و ایجاد قیاس به نفس و مشتبه شدن

و دیگر جاذبه توھم . و دیگر بدلیل جاذبه شدید این اخبار در نزد سوداگران و شیاطین و شیادان است. امر

یا انیشتن را حفظ کنـد و امـر بـه او مـشتبه و مالیخولیاست مثل اینکه کسی که فرمول مکاشفات نیوتون

ھـر چنـد کـه ایـن اخبـار و اطالعـات مدرسـه ای و کتـابی یکـی از . گردد که نیوتون و انیشتن شده اسـت

خطرناکترین جنبه از آموزش ھاست بھمان میزان ھم پر برکت ترین آموزه ھاست زیرا ا نسانھای نا اھل را

اده می اندازد ولذا ھر چه سریعتر به غایـت کفـر و جھلـشان مـی ھم در دنیا پرستی به شتابی خارق الع

این خود رشدی کافرانه است و بھتر از رکود وجمود . رساند ولذا امکان توبه وزندگی دگر را پدید می آ ورد

ھر چند که خطرناک و مھلکه این وادی گاه جبران ناپذیر باشد و حداکثر اینست که فرد . کافرانه می باشد

کـه ایـن . را در بازیگری وبولھوسی زودتر ساقط و ھالک می کند وشرش را بـه پایـان مـی رسـاند بازیگر

خطرناک نامیدن این معارف نظری از جانب بنده اساسا جنبه . کمترین خاصیت معارف توحید وعرفان است

.شیر استزیرا ھمچون بازی با دھان . تربیتی و مراقبتی داشته تادقت و جدیت بیشتری پدید اید

44

آیـا » خداست که ھر کس را که خود بخواھد ھدایت یا گمراه مـی کنـد « در قرآن کریم می خوانیم که :س

می توان امر سلوک عرفانی و قرار گرفتن خالصانه در این راه را ھم یک لطف نظر ویژه الھی دانست واین

گرفته اند؟سالکان را براستی برگزیدگان خدا نامید که مشمول توفیق اجباری قرار

ھر « : در جای دیگر قرآن درست امر دیگری آمده که بظاھر بر خالف آیه مورد نظر شماست ! آری و نه :ج

ولی این دو آیه مکمل و ظاھر و باطن یک امر است یعنی -» که بخواھد خودش ھدایت یا گمراه می شود

و یا این . می باشد» ت کنم شما را بخواھید مرا تا اجاب« خواسته خدا و خود بشری یکی است و مصداق

دین خدا وادی الاکراه است و عرفانش وادی اشد اختیار تا -» یاری دھید مرا تا یاری دھم شما را « آیه که

.سرحد عشق است

ھر که بخواھد خدا را اجابت می شودو این اجابت از جانب خداست یعنی ھیچکس بخودی خود نمی تواند

آنانکه ایمان آورده و تالش کردند و صبور ماندند خداوند بر آنـان منـت « ا می فرماید خود را ھدایت کند ولذ

ایـن چنـد آیـه » نھاده واز نزد خودش رسول، امام یا شاھدی را جھت ھدایتشان بسویشان مـی فرسـتد

.مذکور بیان جنبه ھای متفاوت مسئله مورد بحث است

ا سرنوشتی و منوط به اراده یک طرفه خداونـد بـدانیم اصـال اگر امر ھدایت را ذاتی یا ژنتیکی یا جبری و ی

اساس و گوھره و حق ھدایت را نفی کرده ایم زیرا آنچه که حتی برتراز بھشت است ھمانا گوھره اختیار و

. ھمانطور که بھشت ازلی در نزد آدم و حوا به دو گندم فروخته شد چون انتخابی نبود. انتخاب بشر است

بار دگر عرفان را بزبـان سـاده تعریـف کنیـد و حـد و مـرزش را از پوسـتین ھـای وارونـه ممکن است یک :س

عرفانی ومکاتب شبه عرفانی و دجالیتھای عرفانی معلوم کنید؟

عرفان یعنی جستجو وشناخت خدا در خویشتن به یاری و ارادت یک انـسانی کـه بـه چنـین مقـامی در :ج

رفان نیست می تواند سرگرمی، ھنر،فوت و فن و یـا روشـی ھر چه غیر از این ع . درجات نائل آمده است

پس پدیده ھائی مثل تکنولوژی فکر، انرژی درمانی،گیاه . برای درمانگری باشد ولی عرفان اسالمی نیست

درمانی، جن گیری، احضار روح معضله ھاله نوارنی، غیبگوئی و کف بینی و حتی ادبیـات کاسـتاندائی و

عرفان نیست و حداکثر نوعی تفنن ادبی و الفـاظ شـاعرانه و سـرگرمیھای کریشنامورتی و اوشوئی ھم

که البته از نظر ما سرگرمیھای بسیار خطرناکی ھستند که گاه عقل و شعور را تباه . روانی تلقی می شود

تقریبا ھمه ایـن عرفانھـای بـازاری کمـابیش بـا مخـدرات و . می کنند وکار به تیمارستان و زندان می کشد

.اینھا ھر چه ھستند ربطی به معرفت نفس و دین ندارند. ھای توھم زا مربوطنددارو

چرا در آثارتان اینقدر به روی فردریک نیچه تأکید دارید؟:س

این ھر دو در نیچه و آثارش . نیچه ھم می تواند چاھی برای سقوط ابدی باشد و ھم پلی برای نجات :ج

ش در کشورمان و بلکه در جھان ترجمه شده و مطالعـه کننـدگان حضور دارد و مخصوصا که مجموعه آثار

نیچـه یکـی از بزرگتـرین . بسیاری در نسل جدید بھمراه آورده است پس باید نیچه را شناخت و شناسـاند

. تناقضات انسانی در عصر مدرنیزم است و یک پدیده ای که در حال تبدیل به یک فرھنـگ جھـانی اسـت

صـداقت او . درنیزم و انسان آخرالزمان است منتھی انسان متفکر و صـادق نیچه شناسی عین شناخت م

.دام بزرگی برای ابلھان است

آیا می توان نیچه را ھم یک عارف خواند؟:س

45

پس حتما باید او را فھمید . عارفی بی پیر که در ظلمت نفس خود گم شد. عارفی بس عبرت انگیز! آری:ج

مستقیم با خدایند و برای امر خودشناسی وجـود پیـر را منکرنـد شناسـاند و به جماعتی که طالب ارتباط

.وبرحذر داشت مخصوصا به پیروان کریشنامورتی در ایران و مقلدانی ھمچون جناب مصفا

آیا می توان فکر وکال ذھن خورا مدیریت نمود؟:س

م داده می شود ھمین رھبری بر اتفاقا یکی از مھمترین و نخستین امری که به یک سالک عرفانی تعلی:ج

بدون یک پیر فرزانه چنین کاری محال است و بزرگترین روانکاوان جھـان ھـم . ذھن و روان خویشتن است

خودشان موفق به چنین امر خطیری در خودشـان نـشده انـد ولـذا در اواخـر عمرشـان دچـار پریـشانی و

ونــگ، ھورنــای، انیــشتن و حتــی خــود افــسرده گــی و جنــون متفــاوتی شــده انــد مثــل نیچــه ، فرویــد، ی

آگاھی است در اواخـر عمـرش کـل فلـسفه –یک کسی مثل ھگل که خدای فلسفه خود . کریشنامورتی

خود را به زیر سئوال می برد و اعتراف می کنـد کـه ھـیچ آنـرا فھـم نمـی کنـد کـه » پدیده شناسی روح «

بانیان مکاتب روانکاوی و خودشناسی یادمان باشد که ھگل و نیچه دو تن از . منظورش چه بوده است

نیچه دیوانه شد و ھگل دچار تجاھل و حماقت گشت و بیچاره کسانی که ھنـوز از . مدل اروپائی ھستند

.آنان پیروی می کنند

آیا مجموعه آثار شما خود نوعی عرفان نظری نیست و یا باید اینھا را بخودی خود عرفان عملی نامید؟:س

کتاب در ھر حدی ھم که متعالی باشد بخودی خود عرفان عملی نیست و مجموعه ای از بی تردید یک :ج

و حداکثر می تواند کـه طالبـان را مـشتاقتر نمـوده و در . نظریات و گزارش تجربیات عملی در عرفان است

درک مشکالت و معماھای وجودی یاری دھد ولی نمی تواند فردی را فی البداعـه تبـدیل بـه یـک سـالک

حتی قرآن ھم که کاملترین اثر عرفانی در تاریخ بشر است به قول خودش چنین خاصیتی . رفانی سازد ع

مـؤمن بایـد از . ندارد و حداکثر بر ایمان مؤمنان می افزاید و نه اینکه کافران را به ایمان آورد وھدایت کنـد

.امامش اطاعت کند واین روش سلوک است

شاید منحصر بفرد داشته باشد و آن اینکه بخش عظیمـی از معـارف ولی مجموعه آثار بنده یک ویژه گی

حاصل از معرفت نفس و نیز تجربیات و مـشاھدات عرفـانی ام را آنھـم بـه زبـان بـسیار سـاده در اختیـار

ھمگان قرار می دھد که البته این امر خود برای اینجانب ھزینه کالنی ببار می آورد که ھزینه دین و عرفان

به تجربه ادعا میکنم که آثار بنده . ن برخالف بسیاری از عرفا خود را ملزم به پرداخت آن دیده اماست که م

امروز یکی از برانگیزنده ترین و محرکترین در امیال دینی و عرفانی و فطـری بـرای بـشر مـدرن و خاصـه

تا . ارشان نموده ام و فقط به ھمین دلیل تجربی اقدام به انتش. نسل جوان و بی ھویت و گمشده است

. من اساسا بـرای خـودم نوشـته ام . ھمین یکی دو سال پیش ھیچ نیتی جدی در انتشار اثار نداشته ام

بنابراین می توانم ادعا کنم که در میان ھمه آثاری کـه در حیطـه عرفـان .آثارم و قلم من، رب من بوده اند

گیز ترین ھستند وحقایق و شور و عشق عرفـانی را در پدید آمده اند اثار اینجانب عمل گراترین و عمل ان

و این ھمان ادعای مردمی کردن حکمت و عرفان است که بنـده . دسترس ھر با سوادی قرار می دھند

؟!بشرط آنکه در اختیار مردم قرار گیرد و سایت ما دچار ویروس نگردد . به توفیق الھی بدان نائل شده ام

عارف نظری می دانید یا عارف عملی و اینکه در چه مقامی؟ و نیـز پیرتـان چـه آیا شما خودتان را یک :س

کس یا کسانی بوده اند ؟

46

سئوال بسیار سخت و خطرناکی است ولی مجبور به پاسخ صادقانه ام بعنوان یک وظیفه ھرچند پر :ج

القـابی چـون عارف تنھا صفت و لقبی اسـت کـه خـودم را مـسمایش مـی یـابم در نقطـه مقابـل . ھزینه

درباره پیر در زندگینامه ام ...... روشنفکر ، فیلسوف ، حکیم ، طبیب، روان درمانگر، و یا جادوگر و پیغمبر و

. مفصال پاسخ داده ام

خداونـد خـودش رب مـن بـوده و گـاه . ولی ھیچ پیر بمعنای حقیقی کلمه در بیـرون از خـودم نداشـته ام

ت کرده است؟ اری من خودم را یک عارف اھل عمل و سـلوک جـوھری بواسطه ارواح طیبه اش مرا ھدای

می دانم و بسیار اندک عارفی را در تاریخ سراغ دارم که از ھمـان آغـاز زنـدگیش را تمامـا در جـستجوی

و اما درباره مقام عرفانی . حقیقت بوده باشد و حتی یک درصد از زندگیش را به دنیا اختصاص نداده باشد

نمی داند و بھتر است دیگران قضاوت کنند ولی ھمین قدر ھمانطور که در زندگینامـه ام تـا خودم جز خدا

حدودی متذکر شده ام اکثر نشانه ھا و مـشاھدات و مکاشـفات گزارشـی در زنـدگانی سـائر عرفـا را در

در زندگی خود داشته ام که وجه منحصر بفرد مکاشفات بنده ھمانا نشانه ھای قیامت در قرآن است که

.ولذا خودم را عارف عرصه آخر الزمان و قیامت می دانم. جای دیگری نشنیده یا نخوانده ام

که زندگینامه معرفتی و فکری شماست غلو و خودسـتائی عرفـانی » ھستی بایستی « آیا در کتاب :س

نکرده اید که البته در میان عارفان یک سنت بوده است؟

آیا . از مالحظات اعتقادی واجتماعی، بسیار ھم شکسته نفسی کرده امبخاطر برخی . اتفاقا به عکس:ج

را ھم غلو و ترفند شاعرانه می دانید؟ من نمـی دانـم و بلکـه ) ع(شما آن خطابه ھای عرفانی امام علی

ولی نیت من از آن کتاب در درجـه اول . عین واقعیت و حتی کمتر از واقعیت وجودی آن حضرت می دانم

ولی . وده ام خاصه اینکه من پیر بیرونی ندارم و لذا ھمانطور که گفته ام قلم من رب من بوده استخودم ب

قصدم از انتشارش فقط ترغیب انسان جامد شده مدرن به صفات الھی و خـدایگونگی بـوده اسـت یعنـی

ایثار و ھزینه ھای و لذا انتشار این اثرم یکی از بزرگترین . نوعی تحریک غیرت الھی بشر در حال نابودی

انسانی ام تلقی می شود زیرا ھمه شیاطین را بسویم حمله ور می کنـد ولـی تـا خـدا – عرفانی -دینی

و چه خوب که جان حقیر و مریض و ناقابل خودم را که تاکنون دھھا بار از دست داده ام در . ھست چه باک

ستین تن به برون افکنم و دست کسی را مرحله نھائی ھم برای احیای انسانیت و برای رضای دوست از آ

را ) ع(خدا را ھزاران سپاس از اینکه علی. ھم که مرا در این امر یاری دھد ببوسم و تا ابد ممنونش باشم

.می شناسیم

چـرا بـه ایـن سـئوال . از این سئوال آخرم براستی شرمگین ھستم و از شما طلب مغفـرت مـی کـنم : س

احمقانه ام پاسخ دادید؟

و بدانید که ارزشی . ای کاش ھمه حماقت ھا صادقانه باشند و نه مکارانه. از صداقت شما ممنونم من :ج

.ادب درس اول معرفت است ھمانی که امروزه کیمیا شده است. اساسی تر و مقدمتر از ادب نیست

47

اینهمه تناقض چرا؟ )پاسخ به یک نامه(

ی از تنـاقض و تـضاد نیـست کـه عقـل و ادراک را زائـل جناب دکتر مجموعه آثار شما چیزی جز دریائ :س

این چه رازی است؟. نموده و دچار جنون می کند

.در یک جا زن را عین خدا می کنید و در جائی دگر مجسمه شیطان می سازید

.در یک جا عشق را گوھره وجودمی خوانید درجائی دگر مکر ابلیس می نامید

رالزمان معرفی می کنید در جـائی دگـر پـشتوانه درجـه اول ظھـور در یک جا تکنولوژی را تجسم دجال آخ

باالخره تکلیف ما چیست آیا کدام درست است ؟ آیا می تواند در آن واحد ھر دو درست باشد؟. آخرالزمان

ھمانطور که خداوند مظھر اشد مھر وقھر توأمان است و باعث ھستی ومحو کننده آن ! آری می تواند :ج

و لذا انسان . ن صفت ذاتی خداوند در ھمه مخلوقاتش به صور و درجات متفاوت متجلی استای. نیز ھست

معرفت ھر چه که عمیقتـر شـود اضـداد . کامل ھم کسی است که او را وحدت اضداد خوانند ھمچون خدا

ولـی ھنـر در . عـرش معرفـت اسـت ) وحدت اضـداد (راآشکارتر می سازد و اینست که گفته اند دیالکتیک

در درک یگـانگی اضـداد ھـدایت . که یگانگی این اضداد را درک کنیم و صد البته نه تساوی آنھـا را اینست

.است و در تساوی پنداشتن آنھا ھم ھالکت

آیا تکنولوژي حرام است؟

)پاسخ به یک نامه(

ت تکنولوژی حرام نیست بلکه تکنولوژیزم یعنـی تکنولـوژی پرسـتی و تکنولـوژی سـاالری حـرام اسـ ! خیر

. ھمانطور که پول حرام نیست بلکه پول پرستی حرام است

ھمانطور کـه زن . ھمانطور که حکومت وسیاست حرام نیست بلکه حکومت و سیاست بازی حرام است

ھمانطور که بچه حرام نیست بلکه بچه بازی و بچه . حرام نیست بلکه زن پرستی و زن ساالری حرام است

ھمانطور که . حرام نیست بلکه منیت حرام است » من« ھمانطور که . پرستی و بچه خواری حرام است

ھمـانطور کـه س ک س حـرام . غذا حرام نیست بلکه شکم پرستی و مذھب اصالت تغذیه حـرام اسـت

ھمانطور که عشق حرام نیست بلکه بازی . نیست بلکه س ک س پرستی و ابتالی به پائین تنه حرام است

.با عشق حرام است

ھمـانطور کـه . که کار حرام نیست بلکه اشتغال پرستی حرام اسـت و اسـتثمار بـدن خویـشتن ھمانطور

ھمانطور که نماز حرام نیست بلکه نماز پرستی . کامپیوتر حرام نیست بلکه کامپیوتر پرستی حرام است

نیا پرستی حرام ھمانطور که نھایتا دنیا حرام نیست بلکه د. حرام است و نباید بجای خدا، نماز را پرستید

یعنـی . آیا باز ھم روشن نشد؟ ھر پرستشی جـز پرسـتش خـدای امـام حـی حـرام اسـت ....... است و

.پرستش خدای شخصی ھم حرام است

48

و ما متأسفانه امروزه به ھمه این حرامھای مذکور مبتال ھستیم و به ھمین دلیل بنظر می آید که اصوال جز

.د از منظر معرفت بر وضع موجود مرگ و نیستی، ھمه چیز حرام باش

)پاسخ به یک نامه(تساهل در دین

اینگونه که شما معارف دینی را عرضه می کنید و مته به خشخاش می زنید و موی رااز ماست می : س

کشید ھیچ کس قادر به دین داری نیست و مردم از ھمین دین نیمه کاره خود ھم مأیوس شـده و دسـت

نیست که مقداری تساھل در دین داشته باشید؟آیا بھتر . می کشند

تساھل در دین یا تساھل در شرک و نفاق؟ آیا ما در کجا دعوت به ریاضیت ونماز شب و اعتکـاف : پاسخ

نموده ایم وبرای عبادت آنھمه شکیات و وسواس و عذاب درست کرده ایم کـه مـردم از خـدا و دیـن بیـزار

عالوه بر . راقبه و معرفت است و نه ھیچ کاری که آسان باشد یا سختشوند؟ تمام دعوت ما به تفکر و م

این مطمئن باشید که در دین بااکراه و ریا جز کفر پنھان و بدبختی ورسوائی حاصل نمی آید و این نوع دین

اگر تعطیل ھم شود ھم خدا را راضی می کند وھم به نفع مردم است زیرا خداوند می فرمایـد کـه ھرگـز

و نفاق را نمی بخشد وعذاب می کندو بلکه گناه کافران بی ریا را با یک توبه جمعا می بخـشد گناه شرک

ھر .اتفاقا ما دین را بسیار آسان کرده و بلکه شرک و نفاق را سخت وعذاب آور نموده ایم. بی ھیچ عذابی

.که دین خدا را سخت جلوه دھد منافق است

ارتباط با شما چقدر سخت است

کالسھای مکتب و دبستان نمی بود تاکنون کسی سواد خواندن و نوشتن ھم » بر پای بر جای« ان اگر ھم

درست به ھمین دلیل امروزه که این حداقل آداب صوری ھم در حال حذف شدن است یـک . نیاموخته بود

د به علم و فارغ التحصیل دبیرستان را گاه دارای یک سواد دبستانی یا مکتب قدیم ھم نمی یابیم تا چه رس

.معرفت

ادب . تحصیل اجباری که اساس تعلیم و تربیت نوین است بدون یک حداقل ادب اجباری ممکن نمی شود

.اساس تعلیم و تربیت است» با ادب باش تا بزرگ شوی« و لذا . شرط اول کسب ھر نوع دانشی است

شد اگر دارای حداقل ادب باطنی و حال اگر کسی ظاھرا طالب معرفت و علم باطنی و عرفان و امثالھم با

خشوع قلبی در قبال استاد و مرادش نباشد ھیچ نمی یابد تا چه رسـد بـه اینکـه حتـی قـادر بـه تظـاھر

علت سختی . تظاھر به ادب د رھمه حال بھتر از بی ادبی است . حداقل ادب صوری و کالمی ھم نباشد

ست که متأسفانه در نسل جدید که احـساس نبـوغ مـی برقراری ارتباط با ما فقدان حداقل ادب ظاھری ا

طلب علم ومعرفت ھمواره مالزم ادب وخشوع است واصال . کند، ادب تنھا چیزی است که یافته نمی شود

ادب وخشوع و ارادت واخالص نه تنھا شرط اول کسب علم و معرفت است بلکه واضح ترین نشانه طلب

نی ذاتی وخدائی اسـت و مـن آنـرا ابـداع نکـرده ام و از ایـن بابـت بـی و این قانو. آن در فرد نیز می باشد

49

اینست که گاه فردی پس از حدود یکسالی ارتباط دائم با مـا کمتـرین حرکـت و رشـدی د رایـن . تقصیرم

درحالیکـه آنچـه کـه از » . ای بابا این حرفھـا کـشک اسـت « : رابطه نیافته است و آنگاه ادعا می کند که

. ارزش تر است ھویت چنین افرادی است که باید سالھا کشک بسابندکشک ھم بی

بدادم برسید )طرح یک نامه(

آقای دکتر زنی دارم دارای تحصیالت عالی و اھل مطالعه و فرھنگ و شغل خود او نیز امور تربیتی است و

ر ھم بوده ایم و اصـال یکسال است که ازدواج کرده ایم و ھمکار و ھمفک . خود را اھل عرفان ھم می داند

ولی از روز اول زندگی . ھمین امر موجب عالقه ما به یکدیگر شد وھر دو شدیدا مایل به این ازدواج بودیم

تا به امروز ساعتی آب خوش از گلویم پائین نرفته و شبی خواب راحتی نداشته ام و واقعا در این یکسال

راطی مستقیم نیست بھر سازی که مـی زنـد رقـصیده ام ولـی به ھیچ ص. بالوقفه در آتش جھنم بوده ام

و . حتی یک ساعت آرامش و شادی نداشته ام نه به حرفھای من پای بند است و نه به حرفھای خـودش

اصال احساس می کنم که یک بیماری روانی و خود . ھر روز بھانه ای مضحک برای بحث و جدال و قھر دارد

در . ه چشم دیدن خوشی و سعادت خودش را دارد و نه مرا ونه ھیچکس را آزار و سادیستی است که ن–

قبال سالمت و عزت دیگران دیوانه می شود و ھر کسی را می بیند که حالش خوب است انتقـامش را از

ولی او برایش عادی است و بنظر می رسد خیلـی ھـم . بارھا به فکر خودکشی افتاده ام . من می گیرد

اه حلی که بنظرم رسیده و از مشاوران پرسیده ام انجام داده ام ولی روز به روز بدتر و ھر ر. راضی است

لطفا نجاتم دھید و راھی به پیش پایم بگذارید ممکن . بخیل تر و حقه باز تر و متکبرتر و دیوانه تر می شود

.است ھر آن یا خودم را بکشم یا او را

بعد مدتی او را تحریم جنسی کنید اگر به راه نیامد او را . کنید طبق قول خداوند اول نصیحتش :پاسخ ما

.بخصوص تحصیل کرده ھایش. و بدانید اکثر زنھا چنین اند. اگر نشد طالقش دھید. تنبیه بدنی کنید

ما نیز هم فیلتر شدیم

ورده ما نیز ھم فیلتر شدیم ھمچون سایت ھای جنسی و فحاشان به نظام و مقدسات و دشمنان قسم خ

و لذا ما را به جناح بی خودی ھا فرستادند و این از جمله ھنرھای خـارق العـاده و ویـژه . انقالب و اسالم

مسئولین فرھنگی نظام ماست که براستی نوبر است و جای بس تقدیر دارد که ھر روزنامه ای را تبـدیل

به مکر می کنند و ھر دوستی به شب نامه می کنند و ھر حقی را قاچاق می سازند و ھر صدقی را تبدیل

.را دشمن و ھر دشمن قسم خورده ای را برای مذاکره به داالن ھای ویژه رھنمون می نمایند

بھر حال اگر ھدف انجام وظیفه ای برای رضای خدا و خدمت خالصانه به خلق باشـد جـای ھـیچ شـکوه و

مت ما را کم کردند و زحمت خـود را بـه و ما از کسانی که فیلترمان کردند ممنونیم که زح. دعوائی نیست

.درگاه حق زیاد نمودند

50

: ما نیز چند صباحی نالیدیم و عربده ای کشیدیم از سر درد دل و دین تـا در روز قیامـت گفتـه باشـیم کـه

. پروردگارا شاھد بودی که ما به تو و دین تو و انبیاء و اولیـاء و مقدسـات و نـاموس تـو بـی تفـاوت نبـودیم

! بس ھمین و

ولی در حیرتیم که مسئولین فرھنگی نظام ما که شاھد انحطاط فرھنگ و ناموس و ایمان و اخالق مردم

و بدتر از آن چه جوابی بـه . بدھند »عرفان درمانی«ھستند چه جوابی دارند که به بازدید کنندگان سایت

ما چطور ؟ما که در حیرتیم ش. خدا و رسولش می دھند و چه جوابی به وجدان خودشان

.خداوند ھمه را شفا دھد. کسی که دوست خود را نشناسد حتما دشمن خویشتن است

پاسخ به یک نامه »حاال چه کنیم؟«

مطالب شما را عموما متوجه شده ایم ولی ھنوز ھیچ تغییر واصـالح ویـا معجـزه ای بقـول شـما ، در : س

کرد ؟زین پس باید چه. احوال وزندگی خود در نمی یابیم

زین پس بایستی دریافتھای عقالنی خود را شبانه روز نشخوار وزمزمه کنید تا ھضم وجذب شـده ودر : ج

از فھمیدن تا تصدیق نمـودن بواسـطه دل ، راھـی بـسیار طـوالنی در پـیش اسـت . دل شما صدیق گردد

پس . می نشیند وتوسل وصبری عظیم می طلبد وبقول قرآن توسل به حق در وادی صبر است که به بار

یکی از بزرگترین خطاھا . به یاد آورید وتأمل کنید وتحمل ، وشاھد برزندگی خود باشید وآنرا زیر نظر بگیرید

این نوع . اینست که این معارف را در دیگران جستجو کنید وخوبیھا را بخود وبدیھا را به دیگران نسبت دھید

. شاھدیم عرفان از آدمی یک دیو می پرورد ھمانطور که

آنچه را که باور کرده اید به عمل آورید که عمل به علم تنھا راه دل نـشین شـدن علـم اسـت وگرنـه بقـول

ھـیچ چیـزی . ، فقط وبال گردن است وتکبر وغرور می زایـد وآدم را بـه دام مـی انـدازد ) ص(رسول اکرم

. است وعمرعاص تولید می کند عرفان بی عمل قلمرو دجالیت نفس. مھلک تر از عرفان بی عمل نیست

ظلم زدائی را باید از خود آغاز کرد وسپس ایـن ظلـم زدائـی در . اصالح را از خود شروع کنید نه از دیگران

وگرنه نھایتا باز ھم مجبوریم انقالبی شویم ودیگران را سرنگون کنـیم وبـاز بخـود . محیط اشاعه می یابد

. منقلب سازیم بیائیم یک بار ھم خود را. فحش بدھیم

51

فصل دوم

فلسفه شناخت »پدیده شناسی«

)مجموعه مقاالت(

52

: فهرست مطالب ٥٦..............................................................................................فلسفۀ سینما . ١ ٥٧....................................................................................یعنی چھ ؟ » ھستی«. ٢ ٥٨.................................................................................................بود و نبود . ٣ ٥٩..................................................................................فرق عدالت و برابری . ٤ ٥٩....................................................................................دموکراسی و عدالت . ٥ ٦٠................................................................................فلسفۀ تقلید و راز نفاق . ٦ ٦٢..............................................................................................عل اصل و ج. ٧ ٦٣..............................................................................................فلسفۀ صفر . ٨ ٦٤..............................................................................................فلسفۀ پفک . ٩ ٦٥.................................................................................................سر مو . ١٠ ٦٦................................................................................دیالکتیک بود و نبود . ١١ ٦٦.........................................................................................جبر و اختیار . ١٢ ٦٩.................................................................................فلسفۀ جھانی شدن . ١٣ ٧٠..................................................................................ی فلسفۀ دموکراس. ١٤١٥ .E = mc2 ٧١................................................................. یک تفسیر عرفانی ٧٢......................................................................................فلسفۀ رمضان . ١۶ ٧٣.................................................................................فلسفۀ بنی اسرائیل . ١٧ ٧٥...............................................................................» ھوا«و » باد«سر . ١٨ ٧٦ ...........................................................................................فلسفۀ فطر. ١٩ ٧٧............................................................................................بار ھستی . ٢٠ ٧٧...........................................................................ویروس تروریزم : ایدز . ٢١ ٧٨.........................................................................................عقل و قدرت . ٢٢ ٧٩..............................................................................................عقل ناب . ٢٣ ٨٠............................................................................فلسفھ ھای ضد فلسفھ . ٢٤ ٨٠...............................................................................فلسفۀ غرب زده گی . ٢٥ ٨١.................................................................................دیالکتیک چیست ؟ . ٢٦ ٨٣.......................................................................................» حق«معنای . ٢٧ ٨٣........................................................................................فلسفۀ تنھائی . ٢٨ ٨٤..........................................................................................فلسفۀ اراده . ٢٩ ٨٦.......................................................................آنچھ ھست دلیل آنچھ نیست . ٣٠ ٨٧............................................................................ی معمای کتابھای آسمان. ٣١ ٨٨.......................................................................................عشق و عدالت . ٣٢

53

٨٩...............................................................................دین مرده و دین زنده . ٣٣ ٩٠.......................................................................................مؤمنان کفرگو . ٣٤ ٩٠...............................................................................دیالکتیک علم و دین . ٣٥ ٩١....................................................................................فۀ خط راست فلس. ٣٦ ٩٢........................................................................................دروغ راستین . ٣٧ ٩٢...............................................................................چرا حقیقت تلخ است . ٣٨ ٩٣...........................................................................................قاعدۀ بازی . ٣٩ ٩٤.....................................................................چرا کسی کمبود عقل ندارد ؟ . ٤٠ ٩٥........................................................................................دین و واقعیت . ٤١ ٩٥...........................................................................................بود و نمود . ٤٢ ٩٦............................................................................................ذات و ژن . ٤٣ ٩٧....................................................................................فلسفۀ موجودات . ٤٤ ٩٨...................................................................................فلسفۀ آرایش زن . ٤٥ ٩٩.............................................................سر االسرار تمدن بشری : برابری . ٤٦ ١٠٠....................................................................................فکر و واقعیت . ٤٧ ١٠١......................................................................................فلسفۀ عورت. ٤٨ ١٠٤...............................................................................چیست ؟ » نیستی«. ٤٩ ١٠٤......................................................................................فلسفۀ تئوری . ٥٠ ١٠٦.......................................................................................غیرت و عفت. ٥١ ١٠٧! .....................................................................................پس من چی ؟. ٥٢ ١٠٨....................................................................................ی از آئینھ عبرت. ٥٣ ١١٠..........................................................................پدیدار شناسی چیست ؟ . ٥٤ ١١١......................................................................................مطلق و نسبی . ٥٥ ١١٢.......................................................................................انتقام معرفت . ٥٦ ١١٣.................................................................................فلسفۀ شب و روز . ٥٧ ١١٣.............................................................................. دوستی –راز دشمن . ٥٨ ١١٤....................................................................................جھانھای موازی . ٥٩ ١١٥..........................................................................چند سئوال بنی اسرائیلی . ٦٠ ١١٥.....................................................................................حکمت چیست ؟ . ٦١ ١١٦..................................................................................عبور از خط وجود . ٦٢ ١١٦.........................................................................................فلسفۀ بھشت . ٦٣ ١١٧..............................................................................فلسفۀ ماورای طبیعت . ٦٤ ١١٨..........................................................................فتن فرصتی برای وجود یا. ٦٥ ١١٩........................................................................................ممکن و محال . ٦٦

54

١١٩.....................................................................................فلسفھ یعنی چھ ؟ . ٦٧ ١٢٠...................................................................................فلسفۀ اصل و جعل . ٦٨ ١٢١...............................................................................فلسفۀ تفاھم و تناقض . ٦٩ ١٢١....................................................................................راز رؤیتی در ماه . ٧٠ ١٢٢..................................................................................از بایستی تا ھستی . ٧١ ١٢٢..................................................................................فلسفۀ ایمیونولوژی . ٧٢ ١٢٣.....................................................................................فلسفۀ چپ گرائی . ٧٣ ١٢٤.......................................................................................عشق و معرفت . ٧٤ ١٢٥.......................................................................................حقیقت چیست ؟ . ٧٥ ١٢٦..............................................................................................راز صدق . ٧٦ ١٢٦................................................................................ناسی و اخالق روانش. ٧٧ ١٢٧.....................................................................................حقیقت و واقعیت . ٧٨ ١٢٧..........................................................................................تشابھ اضداد . ٧٩ ١٢٨................................................................آیا انسان ھمانست کھ باید باشد ؟ . ٨٠ ١٢٩..............................................................................................حق وجود . ٨١ ١٢٩.......................................................................................حق با چیست ؟ . ٨٢ ١٣٠..................................................................................ماسکی بنام انسان . ٨٣ ١٣١ .................................................................................فلسفۀ جبر و اختیار. ٨۴ ١٣٣............................................................................................فلسفۀ ذھن . ٨٥ ١٣٤.................................................................................تجربھ ای بنام بودن . ٨٦ ١٣٥.....................................................................................فلسفۀ دلتنگی ھا . ٨٧ ١٣٦....................................................................................ھستی در دیگران . ٨٨ ١٣٧.................................................................................................حق غم . ٨٩ ١٣٧.......................................................................................راز نفس ناطقھ . ٩٠ ١٣٨........................................................................................» بینی«فلسفۀ . ٩١ ١٣٩....................................................................................فرق تفکر و تخیل . ٩٢ ١٤٠..........................................................................................فلسفۀ التقاط . ٩٣ ١٤٢..................................................................................فھمیدن برای چھ ؟ . ٩٤ ١٤٣......................................................................................میزان چیست ؟ . ٩٥ ١٤٤...................................................................ذات و صفات خداوند در انسان . ٩٦ ١٤٤.......................................................................................فلسفۀ پارادایم . ٩٧ ١٤٥.................................................................................فلسفۀ غفلت بشری . ٩٨ ١٤٦.................................................................................فلسفۀ تاریخ مذھب . ٩٩ ١٤٦......................................................................................توضیح جھان . ١٠٠

55

١٤٧.................................................................................ذات فرق انسانھا . ١٠١ ١٤٧.....................................................................................حکمت زندگی . ١٠٢ ١٤٨...................................................................................قدرت و معرفت . ١٠٣ ١٤٨............................................................................فلسفۀ سلسلھ مراتب . ١٠٤ ١٤٩.....................................................................آیا زن خداست یا شیطان ؟ . ١٠٥ ١٥٠...........................................................................فلسفۀ متدولوژی دینی . ١٠٦ ١٥١...........................................................................من ، تو را می شناسم . ١٠٧ ١٥٢............................... .......................................................اراده و زمان. ١٠٨ ١٥٣..........................................................تجربیات ماورای طبیعی در عصر ما . ١٠٩ ١٥٣...................................................................................حافظھ و معرفت . ١١٠ ١٥٤................................................................................فرق ھستی و عدم . ١١١ ١٥٤..........................................................................................فلسفۀ دنیا . ١١٢ ١٥٥......................................................................................دو نوع بودن . ١١٣ ١٥٥........................................................................تاریخ وھم و فھم بشری . ١١٤ ١٥٦.......................................................................................فلسفۀ ریش . ١١٥ ١٥٨..................................................................چرا اصال چیزی وجود دارد ؟ . ١١٦ ١٥٩............................................................پایان جنگ ماتریالیزم و ایده آلیزم . ١١٧

56

فلسفه سینما

است که به معنای کوری و بازیگری و لوده گی می باشـد کـه بـا » ساین «سینما در لغت التین از ریشه

.که به معنای نمایش است ماھیت این صنعت و ھنر از بطن لغت آن آشکار می شود»ما«پسوند

است و تأتر نیز که لغتی یونانی است از ریـشه می دانیم که سینما ھمان تأتر صنعتی شده و صنعت تأتر

و می دانیم که این ھنر . به معنای خداست و تأتر به معنای خدا نمائی یا نمایش خدائی انسان است»تئا«

اساسا یونانی است و سابقه ای ال اقل سه ھزار سـاله دارد و رسـالتش نیـز نمـایش اسـاطیر در ھیبـت

.بشری بوده است

ھمائی معنای واژۀ سینما و تأتر بوضوح ماھیت واقعی سینما آنگونه که امروز شاھدیم عیان بنابراین با گرد

.می شود که تلفیقی از نمایش و بازیگری کودکانه انسان به عنوان اساطیر و خدایان است

و نیز می دانیم که نخستین فیلمھای متحرک که پدید آمدند تماما لوده گی و مسخره گی ھنرپیشگان بود و

در واقع سینما بر اساس طنز وھجو و کمدی رخ نمود و درموج دوم روی به داستانھای اسـاطیری نمـود و

نھایتا سر از جنون و جنایت در آورد و در جلوه ھـای ویـژه سـینمائی از انـسان ، خـدایانی دیوانـه و ابلـه و

.مضحک پدید آورد در واقع ذات واژۀ تأتر و سینما را تحقق بخشید

چند دھه اخیر در سینما شاھد پیدایش رسالتی پیامبر گونه و عارفانه می باشیم که گـاه دعـوی و اما در

. نجات بشریت را دارد و گوئی که ناجی آخرالزمان است و قصد کشف حقیقـت و ھـدایت بـشریت را دارد

ه سـینمای فیلمسازانی چون تارکوفسکی ،رنوار ، برگمن و امثالھم از بانیان این سینما می باشـند کـه بـ

حقیقت شھرت یافته است و در کشور ما نیز جایگاھی خاص خود یافته و گوئی میخواھد جایگزین مذھب

.و عرفان شود

آیا براستی سینما میتواند کاشف حقیقت باشد؟ بررسـی ایـن سـینما ی حقیقـت جـو و : مسئله اینست

معـروف سـالی کـه نکوسـت از بھـارش رسوالنه تا به امروز بیانگر آینـده آن نیـز مـی توانـد باشـد و بقـول

. پیداست

ما نیز سئوالی پیش روی می نھیم و آن اینکه آیا کسانی که خود اکثرا و اصوال از مظاھر فساد اخالقی و

بی ایمانی و از اسوه ھای جنون و تکبری مالیخولیایی ھستند می توانند با اسـتفاده از تکنولـوژی و ھنـر

و رھنمای مردم باشند؟بازیگری و سینما کاشف حقیقت

یک ھنرپیشه فاسد و دیوانه و معتاد چگونه می تواند حقیقت را بازتاب دھـد و موجـب بیـداری شـود ؟ آیـا

اصوال چنین چیزی ممکن است؟ پاسخ این سئوال از منظر معرفت دینی و اسالمی پـر واضـح اسـت و آن

.امری مطلقا محال است

ن سینمای حقیقت مثل آقای انتونی کوئین یا چارلتون ھستون را که ھنگامی که فی امثل زندگینامه بزرگا

دینی ترین و به اصطالح حق جو ترین فیلمھای تاریخ سینما را بازی کرده اند می خوانیم در بارۀ ماھیـت و

ھمانطور که شاھدیم که ھرگز کسی از دیـدن ایـن نـوع . اثر سینمای دینی و عرفانی به تردید می افتیم

موفقترین فیلمھای دینی ھم بوده اند اندکی ھم دینی تر و اخالقی تر نشده و بلکه اتفاقـا بـی فیلمھا که

چرا که مثال تبلیغات دینی و عرفانی یک آخوند یا درویش منافق جز در خدمت القای کفر . دین تر شده است

.و نفاق نمی تواند بود

57

. بر و غرور و جنون و مفاسد اخالقی نبوده است تا به امروز شاھد بوده ایم که سینما جز در خدمت رشد ک

و سینمای به اصلطالح دینی و عرفانی ھم بواسطه طبع ھم ذات پنداری سینما مثبت تـرین اثـری کـه بـر

مخاطب می نھد اینست که احساس خدائی و اساطیری و پیامبری را القاء نماید که خود جز کبر و جنون و

فی المثل ھمانطور که در یک سالن نمایش فیلم کارته . و نداده است کفر امر دیگری را اشاعه نمی دھد

ای و قھرمانی ھمه احساس قھرمانی می کنند در تماشلی فیلمھای دینی و عرفانی ھـم جـز احـساس

پیامبری پدید نمی آید و عاقبت آن ھم جز احساس پوچی و بی ھو یتی - خدایی و خود -مالیخولیائی خود

.نیست

جز فرھنگ مالیخولیا و تناسخ را پدید نیاورده است و لذا ھمه سینما زدگان را افرادی شاھدیم که سینما

واین مالیخولیا را اتفاقا در سینمای به اصطالح حقیقت . براستی مجنون و متکبرانی مالیخولیای می یابیم

.بمراتب شدید تر و خطر ناکتر می بینیم

چگونه از طریق ریاکاری . بشر است که قداست یافته استبازیگری سینما تعین و تجسم واقعی ریاکاری

می توان حقیقت را کشف و ابالغ نمود و موجب رشد و ھدایت شد؟ کدام عقلی این ادعا را می پذیرد ؟ اگر

.پیامبران و امامان و عارفان کذاب باعث رشد و نجات مردم شده اند سینمای حقیقت ھم می تواند

سینما چه بسا بسیار شدیدتر و جدی تر از سائر نقاط جھـان قداسـت یافتـه شاھدیم که در کشور ما این

و . است و تالش فراوان می کند تا جای مذھب و عرفان حقه را بگیرد و بی ھویتی دوران را جبـران نمایـد

و اتفاقا بخش قابل توجھی از بی ھویتی ھا . اتفاقا بخش قابل توجھی از بی ھویتی دوران را جبران نماید

سینما بعنوان یک تفریح به اندازه کافی . نفاق ھا و جنون ھا حاصل قداست کاذب این سینما بوده استو

و امـروزه سـخن بـر سـر . جنون آفرین و عامل فساد بوده است تا چه رسد به اینکه بخواھد قدسی شود

ف عصر آخرالزمان سینما یکی از دجاالن بسیار لطی. خدا آخر عاقبت ما را بخیر کناد. سینمای قدسی است

آیا اینطور نیست؟. است

یعنی چه؟» هستی «

کامال بیخود » خود « را دریابیم وخود را بشناسیم به ناگاه می بینیم که » خود « وقتی می خواھیم معنای

نـام وفامیـل مـن از والـدین اسـت «: اسـت وھدیـه اسـت » غیر« است وھمه چیز عاریه ای ویا به زبانی

خوی من بخشی از شرایط اقتصادی واجتماعی وجغرافیائی وتربیتی اسـت ومـابقی ھـم مذھب وخلق و

ونھایتا بدن من که به خاک . وراثتی حتی شغل وباورھا وآرزوھای من وارده ھائی از شرایط وزمانه است

می نامیم » خود«آنچه را که . ھمان عدم من است ولذا من دروغترین ادعاھاست » من«پس . » می رود

خداوند ھستی خود رابه عـالم وآدمیـان بخـشید . است یک ایثار است ازجانب خداوند » داده شده «تانھای

. جھان ھستی محصول فدای خداست. وخودش عرش نیستی را گزید

آیا براسـتی بـشر . اما آنچه که از ھستی مادی وحیوانی ودنیوی بشر مھم است احساس ھستی است

ی کند ؟ مسلما با اندوخت وانباشـت ثـروت وقـدرت وشـھرت مـادی چگونه در درون خود احساس وجود م

58

احساس وجود نمی کندھرچند که می پنداشت که احساس وجود می کندولی چون به آن رسید فقط به

. انسان فقط در از خود گذشتگی وایثارش احساس وجود می کنـد وبـس . احساس نابودیش افزوده شد

. یثار خود است که می توان به ھستی رسیدیعنی به خدا رسید چرا که ھستی از ایثار خداست وفقط باا

ماھیت ھستی تماما ایثار است ولذا انسان . خدا ھمان ایثار است که مطلق وجود است وھستی جاودانه

ھم بمیزانی که ازداشته ھایش می گذرد به جاودانگی آن میرسد ونھایتا آنگاه که از خود می گذرد به خود

. مان ایثار استھستی ھ. میرسد

نبود بود و

بمیزانـی کــه مردمـان درصــورت واطـوار ومعــرف وباورھـای ذھنــی واشـکال زنــدگانی ھمـسان میــشوند

به میزانی کـه یـک زن . تضادھای درونیشان شدیدترشده وتفرقه ھا وتضادھای شدیدتر آشکار می شود

تضادھای بیشتری شده وبرای ھم وشوھر دارای خصائل وراه وروش وکارمشترکی ھستند با یکدیگردچار

تضادھای موجود دربطن یک قوم یا مذھبی واحدشدیدتر از تضادھای بین اقـوام ومـذاھب . غیر تحملترند

. مثال تضادھای بین فرقه ھای شیعه شدیدتروسازش ناپذیرتر ازتضادھای بین شیعه وسنی است . است

تضادبین والدین وفرزنـدان کـه . وبودائیزم است تضاد بین فرقه ھای اسالمی شدیدتر از تضاد بین اسالم

ازیک ژن ویک خانه ویک فرھنگ ویک نوع تغذیه وشرایط برخوردارند بیشتر از تضاد بین آنان با سایر خانواده

چرا؟ این ھمان تضاد بین ظـاھر . شباھت ھای ظاھری موجب تضادھای باطنی می شود . ھا است

تضاد است وھمسانی موجب عداوت می گردد ودرستی واتحاد جز بین چرا تشابه موجب . وباطن است

اشد اضداد ممکن نیست ؟ انسان ھر چه بیشتر به امیال خود می رسد وآنھا را صورت می بخشد شدیدتر

. دچارتضادھای درونی می گردد

چرا وحدت مھد بروز اشد جنگھا می شود ؟

رین دوستی را می کنند ؟چرا؟ خداوند ھم مـی گویـد کـه از غیر مشابه ترین آدمھا در صورت ظاھر عمیقت

دوسـتی بـین اشـد «: ضعیفترین بندگانش برای خود که مظھر وکمال قدرت است دوستانی بر می گزیند

چرا تالش .چرا ضعیفترین انسانھا به لحاظ ظاھر مھد ظھور بزرگترین قدرتھا بوده اند مثل پیامبران » !تضاد

. وز اشد تفرقه وعداوت می شود مثل رابطه زناشوئیبرای وحدت منجر به بر

آیا این مادر ھمه مسائل ومعماھای بشر نیست ؟ بیھوده نیست که افالطون دیالکتیـک را عـرش معرفـت

. می داند

پاکان و مومنان خود را ناپاک . عالمترین انسانھا خود را جاھل می دانند وجاھالن ھم خود را دانا می پندارند

ینند وناپاکان وکافران خودرا پاک ومومن می داننـد وپولـدارترھا ھـراس بیـشتری ازآتیـه دارنـد وکافر می ب

....وازترس نابودی خواب ندارند و

ایـن حقیقـت ھـم شـامل . ایـن اسـت ذاتـی تـرین راز معرفـت : وحدت بین اضداد وتـضاد بـین متـشابھات

ومادی وھم شامل رابطـه بـین امورباطنی ومعنوی وعرفانی می شود وھم شامل پدیده ھای محسوس

. این دودسته امور

59

به نظر می رسد که به لحاظ شناخت شناسی ، حقیقتی برتر وذاتی تر ازاین مسئله نباشد یعنی معمای

ظھور نفرت از عشق ، ظھـور جـاودانگی از فنـا، ظھـور حیـات : وحدت اضداد ونفرت وجنگ بین متشابھات

واین ھمان مسئله ای است که .... عکس ، ظھور کفر وایمان از یکدیگر وجاوید از مرگ ، ظھور شر از خیر وبل

در فلسفه غرب موسوم به دیالکتیک می باشد که غـائی تـرین مـسئله فلـسفه وشـناخت اسـت ومثابـه

. ھسته مرکزی معرفت شناسی می باشد

مـان جـادوی ایـن ھ . آنچه که ھست نیست و آنچه که نیست ھست: و بیان نھایی این معما اینگونه است

است که سر االسرار معرفت است و ما آن را بنا نھاده و تبدیل به یک جھان بینی تمـام عیـار و "بود نبود "

انسان شناسی کامل نموده ایم و ھمه آثار ما برای تبیین این حقیقت است حقیقتی که کامل ترین بیان و

!بود نبود: منطق برای توصیه است

فرق عدالت و برابري

قرن بیستم دو مکتب مشھور بنامھای لیبرال دموکراسی و سوسیالیزم تالش نمودند تا آرمان عدالت را در

یکی در آمریکا و دیگری در شوروی سابق ایـن آرمـان را بـا . در امر برابری و مساوات صوری محقق نمایند

سوسیالیزم . مخواری بودتمام امکانات الزم فراھم آوردند ولی آنچه که حاصل شد اشد ستم و خفقان و آد

پس بـه تجربـه مـسلم . در شوروی فرو پاشید و دموکراسی ھم در آمریکا در آستانه فرو پاشی قرار دارد

شد که عدالت از طریق برابر سازی ممکن نیست چه از روش لیبرالـی و آزادیخواھانـه اش و چـه از روش

.سوسیالیستی و دیکتاتوری پرولتاریا

پر واضح است که ! ھر چیزی را بر جای خودش قرار دادن : را اینگونه تعریف می کند عدالت ) ع(و اما علی

پس نخست بایستی این تعریف را مـشمول انـسان . عامل و مجری عدالت کسی جز انسان عادل نیست

طبق این تعریف مذکور انسان عادل کسی اسـت کـه بـر . نمائیم تا زمینه اجرائی عدالت را فراھم سازیم

بنابر این انسان عـادل یـک انـسان یگانـه و مقـیم در خویـشتن .. یشتن قرار گرفته و خودش باشد جای خو

پـس در . است که در نقطه مقابل انسان بیگانه از خویش قرار دارد که ھمان انسان ظالم است و دیوانـه

را ) ع(علـی درست به ھمین دلیل . اینجا عدل و عقل در یکسو قرار دارد و ظلم و جنون ھم در سوی دگر

.در آن واحد ھم مظھر عدل می یابیم و ھم مظھر عقل و معرفت

و اما انسان مقیم در خویش که از اسارت جھان بیرون و وسوسه ھای دنیوی رھیده و در ذات خویشتن به

جاودانگی وصال محبوب رسیده باشد مسلما انسان اھل معرفت نفس و سلوک روحانی و به معنای کامل

.واصل و موحد است که به خود کفائی و صمد یت وجود خود نائل آمده و خود خودش باشدکلمه عارف

دموکراسی و عدالت

! اینست تعریف دموکراسی:حاکمیت اکثریت و رعایت حقوق اقلیت

آیا چنین واقعیتی تاکنون بر روی زمین در کشوری اتفاق افتاده است؟: سئوال اول اینست

60

. چشمی بینا دارد مبرھن است که چنین اتفاقی رخ نداده و در سمت رخ دادن ھم نیست بر ھر عاقلی که

است که اقلیت کمتر از یک در صد کشورھای به اصطالح دموکراتیک قلمرو حاکمیت ثروتمندان و قدرتمندان

تخابات ولی آنچه که عقول و چشم ھا را فلج و ناکار ساخته است ماجرای ان. جوامع را تشکیل میدھند ن آ

یعنی بنظر میرسد که اکثریـت قـاطع مـردم حـق . و تعداد رأی ھایی است که در صندوق ریخته می شود

در واقع این بدان معناست که دموکراسـی واقعـه . حاکمیت را به اقلیتی ثروتمند و صاحب اقتدار میدھند

دموکراتیک ھمان سلطنت در واقع حکومتھای . ایی است که اکثریت مردم برای خود شاه انتخاب می کنند

ھا انتخابی از جانب مردم است و مردم صاحبان ثروت و قدرت را به خود ارجح می داننـد و خـود را تـا ابـد

در واقع شاھان دموکرات به شیو ه ھایی بس رندانه حکومت می کنند که اھرم . رعیت و برده می خواھند

ر واقع خود مردم خواھان قدرت خود نیـستند پس د . اصلی این حکومت تبلیغات است یعنی مردم فریبی

بنابراین مردم ذاتا شـاه پرسـت ھـستند . چرا که قدرتی در خود نمی یابند و حقی برای خود قائل نیستند

مردم به . االاینکه بقول قرآن کریم در نفس ھایشان تغییر و تحولی پدید آید تا سرنوشت آنان نیز تغییر کند

. کسی که بھتر و بیشتر بیانگر امیال نفسانی آنان باشد بیشتر رأی میدھندنفس خود رای می دھند و ھر

و ازآنجا که طبق تجربه تاریخی و نیز به قول قرآن کریم اکثریت مردم ھمواره جاھل و غافـل و کافرنـد لـذا

ھرگز منافع حقیقی خود را نیز نمی دانند و چون بقول قرآن اکثر مردمان کافر و خصم آشکار خویشتن می

واین عین عدالت است که از ذات مردم بر مردم واقـع مـی . باشند لذا مردم به دشمنان خود رای میدھند

چرا که دوستان واقعی مردم، خدا و رسوالن و اولیاء و مؤمنین ھستند ولی اکثر مردمان بواسـطه . شود

می شود و آنان به کفرشان که ھمان جھلشان است با دین خدا در ستیزند و ھمین ستیزه موجب عدالت

پس در واقع دموکراسی قلمرو ظھور عدالت اجتماعی . دشمنان خود را بر خود حاکم می کنند اراده خود

و این عدالت الھی است که علیـرغم آگـاھی مـردم رخ . خود مردم بر خودشان می باشد از دست و اراده

یم که ھیچکس به شما ظلم نمـی کنـد در اینجا به یاد کالم خدا در قرآن می افت . میدھد ولی بدست مردم

الـدین :پس دموکراسی جبـرا دینـی ھـستند . این ظلم عین عدالت است . بلکه خود بر خود ظلم می کنید

!الواقع

راز نفاق فلسفه تقلید و

:موالی رومی ،تقلیدراعلت العلل تباھی مردم دردین می داند

باد تقلیدداد ای دوصدلعنت براین باد تقلیدشان بر خلق را

بسیاری می پندارند که اطاعت وارادت ھمان تقلید اسـت ، درحالیکـه ایـن دوامـردارای مـاھیتی متفـاوت

اطاعت حاصل ارادت ومحبت قلبی به کسی است درحالیکه تقلید حاصل انکاروبخل . وحتی متضاد است

شـیوخ رانـسبت بـه مثال درصدراسـالم مـی تـوانیم تفـاوت علـی و . وبلکه عداوت نسبت به فرد می باشد

واین امرموجب گمراھی اکثر مردمان شد وازعلـل انـشقاق وتفرقـه . ازاین دست بدانیم ) ص(پیامبراکرم

. درصدر اسالم بود وتفاوت ذاتی بین دوجریان سنی وشیعه محسوب می شود

61

. معرفی کردن پیروی از پیامبر به قصد شبیه اوشدن وبه مقام او رسیدن ونھایتا اورانفی کردن وخود رابرتر

این ھمان تقلید است که فرد یا گروھی راازروی بخل و سلطه گری به پیروی ازیک مرجع دینی می کشاند

. تا مردم را بفریبد ونھایتا آن مرجع رانفی وانکار نماید

می دانیم که ھمه سران جریانات نفاق درصدر اسالم به لحاظ اداواطوار ظاھری سعی می کردند ھمچون

. علی باشند وحتی مثل آنان سنگ به شکم می بستندپیامبر و

».ای مومنان ازمن تقلید نکنید که کافر می شوید«می فرمود )ع(به ھمین دلیل علی

پس پرواضح است که تقلید به معنای پیروی کورکورانه ومن درآوردی ازبرخی آداب واطوار وسخنان است

وتفاوت اھل . ست واین ھمان معنای تشیع می باشد ولی اطاعت به معنای پیروی ازامر یک مرجع دینی ا

سنت درھمین امراست که وجود امام راضروری نمی داند ومعتقد است که ھرکسی باتقلید ازسنت پیامبر

بنابراین مکتب تقلید یا سنت پرستی یک فرمالیزم کور وقشری می باشد که براساس . ھدایت می شود

لباس دینی می پوشاند وموجب نفاق ودوشقه شدن ھویت نفس پرستی شکل می گیردونفس اماره را

. درحالیکه نفس کافر است ولی اعمال مومنانه می نماید. می گردد

اگرکسی ھمه اعمال شـریعت را موبـه مـو انجـام دھـد وھمـه «به ھمین دلیل پیامبر اکرم می فرماید که

ونیز این سـخن . » . کافرازدنیا می رودمستحبات ومکروھات رانیز رعایت کند ولی امام زنده نداشته باشد

این ھمان نفی تقلید کور وخودسرانه ازسنت است که موجب نفاق » . بی امام کافراست « آن حضرت که

بنابراین . » بی امام را نماز نیست« : به ھمین دلیل نیزگفته شده است که . است که بدترین کفرھاست

کل دین وشریعت . ند شیعه نیست واسالمش درنفاق است کسی که مریدانه ازامامی زنده تبعیت نمی ک

-به قصد تربیت نفس وزدودن نفس ازمنیت واراده بوالھوسانه فردی است ولذا اگـراین نفـس متکبروخـود

محوربخواھد بااستفاده ازاحکام دین به پروار کردن منیت بپردازد مسلما دیوانه می شود زیرا ایـن احکـام

شند وفردبه قصد منیت خود به تقلید ازاین احکام می پردازد واین عامل جنون می با» من«دارای ذاتی ضد

. می شود وکسانی چون ابن ملجم مرادی در صدراسالم ازاسوه ھای تاریخی این جنون ھستند

پس واضح است که حتی نماز خودسرانه نیزموجب دوری انسان ازخدا شده وبلکه موجـب ورود شـیطان

! وای برنمازگزاران: روی خداوند درقرآن به این نوع نمازگزاران می گوید برنفس می گردد وازاین

ماامروزه نیز شاھدیم که بسیارند کسانی که اسوه شرع ھستند ولـی ماھیتـا انـسانھائی دیوانـه وعمـال

تبھکارند درحالیکه نمازمی خوانند وروزه می گیرند وخیرات می دھند وبـه مکـه مـی رونـد ولـی ازمظـاھر

. شیطانند

بنابراین نفاق که بزرگترین آفت دین ودنیای مردم است وقلمرو ظھور مسلمانانی امـام کـش بـوده اسـت

. است بدون آنکه تحت امرامامی زنده باشد) ع(حاصل تقلید ظاھری ازسنت پیامبر وائمه

لذا اعمال نیکـوئی . کل دین چیزی جز کبرشکنی نیست ولذا شیطان اسوه تکبروغرورمعرفی شده است

سری وتکبر انجام شود اتفاقا خیلی شدیدتر به تکبروغرورانسان می افزاید وحاصـل ضـددینی -که ازخود

ولذا درطول تاریخ شاھدیم که ھمه قاتالن انبیا واولیای خدااین نوع . دارد وبه اشد کفروشقاوت می انجامد

. دین داران بوده اند ونه کافران شرابخوار وبظاھر المذھب

آنان که سر حسین بریدند

کفاروشرابخوار نبودند

62

رفتند به نمازبعدذبحش

وانگه بدن و رادریدند

اراده به ھمسان دیگری شـدن ھمـان اراده بـه قـدرت وسـلطه وبرتـری . تقلید از طبع میمونی بشراست

حاال اگراین ذات کافرانه بخواھد باسـالح مومنانـه بـه مقـصد . جوئی است ولذا دارای ذاتی کافرانه است

ید که ھمان نفاق دینی درتاریخ اسـت کـه موجـب شـقی تـرین اعمـال برسد فجیع ترین وقایع رخ می نما

شـدید تـرین کفرھـا ھمـان اراده بـه پیـامبر وامـام شـدن اسـت درجھـت برانـداختن . وجنگھا شـده اسـت

. پیامبروامام

تاریخ مذاھب آفتی ھولناکتر از تقلید نداشته است واصوال کافران اطـراف ھرپیامبریـا امـام وعـارفی پـس

بال آنان متوسل به چنین شیوه ای ابلیسی شده ومذھب شرک ونفاق را پدید آورده اند که ازشکست درق

حال اگرفرد یا حکومتی بخواھد به زور برکافران ومشرکان جامعه . می خواھد بواسطه دین با دین بجنگد

درخانواده ھمانطور که مثال . لباس دین بپوشاند عمالشدیدترین عداوت را برعلیه خودش پدید آورده است

ھا والدینی که می خواھند ازفرزندان خود مقلدانی کورنسبت به خودشان بسازند نھایتا از فرزندان خـود

. بدترین دشمنان رابرعلیه خود پدید آورده عذاب روح خود ساخته اند

. ذات تربیت وتزکیه نفس نه تقلید بلکه ارادت قلبی ومحبت است نسبت به معلم ومربی معنوی

ھمسانیھای صوری . ه مسلم است که تقلید از ھر کس وچیزی نھایتا به عداوت باآن امرمی انجامد به تجرب

بطور مثال امروزه درجھانی که کل افراد وجوامع بشری درھمـه امـور زنـدگی بـه .قلمرو اشد جنگھاست

. ھمسانی وشباھت می رسند به اشد کینه ھا وعداوت وجنگ نسبت به ھمدیگر می رسند

وخدایگونگی انسان ... وتعالی انسان سمت یکتائی وبی تائی ھویت است واین ھمان اخالق اسمت رشد

ھرگزدرطول تاریخ دو تاپیامبریا امام وحکیم ومرد حق ھمسان نبوده اند بااینکه دارای ذات ورسالت . است

ه اند به لحاظ آداب حتی دوتن ازامامان مابااینکه دارای یک نژاد ومذھب وسنت بود. وایمان واحدی بوده اند

. گوئی ھریک بانی مکتبی جدید بوده اند. وراه وروش زندگی کمترین شباھتی به یکدیگر نداشته اند

به ھمین دلیل خداوند . تقلید ازبخل وکفرو سلطه وعداوت است وبه نفی وجنگ با مرجع تقلید می انجامد

. عت خالصانه ازرسوالن فرا خوانده استھرگز مومنان را به تقلید از قرآن دعوت نکرده بلکه به اطا

جعل اصل و

درجھان ھستی ھمواره درباره ھرموضوعی یک اصل وجوددارد وتعداد کثیری جعل ازآن اصل پدید آمده اند

که تشخیص وپیدا کردن آن یک اصل درمیان بی نھایت جعـل وکپـی ازآن اصـل ، ھمـان وظیفـه انـسانی .

. ستانسان درجھان است وھدف ازخلقت او

خـوب : این خوب نمایان نیزبـه دودسـته کلـی تقـسیم مـی شـوند . یکی خوب است ومابقی خوب نمایند

نمایان با حسن نیت که براستی می خواھند که خوب بشوند وخـوب نمایـان ریاکـاری کـه مـی خواھنـد از

ست می دارند دسته اول خوبی رابراستی دو. سیمای خوبی که برای خودپدیدمی آورند دیگران را بفریبند

. دسته اول مریدند ودسته دوم مقلدند. ودسته دوم ازخوبی بیزارند ولی ازبازارش استفاده می کنند

ویافتن آن یک وجودحقیقی ھدف ذاتی انسان می باشد .ونھایتا اینکه یکی ھست ومابقی ھستی نمایانند

. تابه ھستی جاویدبرسد

63

پـس اصـالت . رابـشناسد وبیابدوبشودخودانـسان اسـت بھرحال آنکه می خواھد وقرار است که آن اصل

وحقانیت آن اصل درخودانسان حضور داردلذامنشاھراصلی وجودخودانسان است وازھمـین روسـت کـه

درواقع معرفت نفـس . دروادی حقیقت جوئی فقط مکتب خودشناسی است که حرف اول وآخررامی زند

واین ھمان جستجو برای رسیدن به اصل . ھمان راه وروش جستجوی اصل ھستی است وھستی اصلی

وازآنجـا کـه در قلمـرو باورھـا فقـط یـک اصـل وجـوددارد وآن خداسـت لذاخودشناسـی . خویشتن اسـت

ایـن بـدان معناسـت کـه اصـل خودانـسان ھمـان .وخداشناسی راھی یگانه وھدفی واحـد گـشته اسـت

ت ، عزیزاسـت ، جاودانـه زیرافقط خداست که خوبست ، صادق اسـت ، عـالم اسـت ، قادراسـ . خداست

وبـرای . وفقط اوست که واقعا ھست ومابقی از ھـستی اودارای ھـستی ھـائی عاریـه انـد .... است و

. رسیدن به اصل ھستی خویش بایستی درھستی عاریه ای خویش نقب زدوبه ذات رسید

فلسفۀ صفر

در واقع . د که مطلقا وجود نداردطبق تعریف علم حساب و ھندسه اقلیدسی چیزی را گوین(.)صفر یا نقطه

ولی ھمین عالمت و معنـای نھفتـه در آن، . این نقطه ای که روی صفحه کاغذ می گذاریم نماد عدم است

ذات علم و دانش است که تمدن مدرن بر آن بنا شده است ھمانطور که برای نخستین بار در نزد فالسفه و

ن تعریف شد و علم حساب و ھندسه را پدید آورد ھمانطور ریاضی دانان قرون قبل از میالد مسیح در یونا

که تا به امروز تحت عنوان نظریات اقلیدسی و فیثاغورث و بطلمیوس از بنیاد ھای ذاتی ریاضیات بعنـوان

(.) بدین طریق می بینیم که کل تمدن بشری در جھان مولـود عـدم . مادر علوم و فنون محسوب می شود

یعنی ھستی ایـن تمـدن بـر عـدم اسـتوار . است که بیانگر نیستی می باشد یعنی مولود عالمتی . است

است ھمانطور که کل عا لم ھستی و کائنات نیز طبق باور دین به اراده خداوند و از عدم آفریده شده است

بشر ھم به پیروی از خداوند مخلوق خاص خودش یعنی علوم و فنون و صنایع و کل این مدنیت را از عـدم

.استآفریده

این فقط علوم و فنون بشری نیستند که مخلوق صفر می باشند بلکه نخستین فلسفه ای ھم که در مھد

فلسفه یعنی یونان باستان رخ نمود فلسفه اتومیزم بود که کسانی چون طالس و ھراکلیت بانی آن بودند

ھمانطور که . دم استو جھان ھستی را متشکل از ذراتی بی نھایت کوچک می دانستند که مترادف با ع

امروزه در فیزیک ذرات بنیادین ھم نھایتا ذرات تشکیل دھنده پروتون یعنی ھسته اتم ، ذراتی بنام ضد ماده

بنابر این اندیشه ھای فلسفی تمدن مدرن جھان که یونانی است نیز بر عدم . ھستند که ھمان عدم است

ی که در یونان باستان پدید آمد از آن جورجیـاس و نیز می دانیم که نخستین دستگاه جامع . استوار است

حکیم بود که نیھیلیزم نامیده می شود که مکتب اصالت نیستی می باشد که اصال برای کل جھان ھستی

بنابر این باید گفت کـه کـل تـاریخ تمـدن معاصـر . ذاتی جز نیستی قائل نیست و ھستی را توھم می داند

چیزی جز تاریخ نقطه و تمدن صفر نیست و دارای بنیادی جـز عـدم و یونانی است –جھان که تماما غربی

نابودی نمی باشد و به ھمین دلیل است که غایت و کمالش در عصر آخرالزمان که شاھدش ھستیم نیـز

براندازی و پوچی و نابودی است حتی ارزشھای اجتماعی و اخالقی و -ھمه چیز محکوم به ابطال و خود

64

به ھمین دلیل ھم فلسفه حاکم بر قرن بیستم اروپا و جھان ھم . ز این تمدن فلسفی و سیاسی حاصل ا

.نیھیلیزم است که کسی چون نیچه پیامبرش محسوب می شود

. ذات نایافته از ھستی بخش کی تواند که شود ھستی بخش: بقول موالنا

بـه نتیجـه ای »گـودل برھـان «کامل ترین و آخرین فلسفه منطق و ریاضیات ھم در نظریه ای معـروف بـه

!ھر گزارۀایی منطقی بھمان میزان که درست است نادرست است. :مشابه رسیده است

بنابر این شاھدیم که در پایان قرن بیستم میالدی کل ارکان و میوه ھای این تمدن صفر به پوچی و عبث و

در اواخـر عمـرش در علمـی ابطال رسیده است تا آنجا که بزرگترین نابغه تاریخ جدید جھان یعنی انیشتن

ھمـانطور کـه ریـشه انـدیش تـرین فیلـسوف قـرن . بودن علوم اروپا تردید نمود و لذا متھم به جنون گردید

بیستم جھان یعنی ھایدگر ھم پایان فلسفه را اعالن نمود و فالسفه و مـورخین بزرگـی چـون اشـپنگلر و

ریخ آینده را تاریخ حاکمیت پوچی پیش بینی نمود و نیچه نیز تا. توین بی ھم افول تمدن غرب را نشان دادند

.و عوارض جھانی ھمه این پیشگوئیھا را امروزه شاھدیم

ضـد مـاده (ھمه چیز از صفر و نقطه آغاز شده و با یک انفجار عظـیم جھـانی در قلـب یـک ذرۀ پـوزیترونی

و !انفجار نابودی :صفر استو این انفجار . بصورت یک بمب ، کل این تمدن صفر و نقطه را نابود می سازد)

!ناجی:آنگاه وجود حقیقی رخ می نماید

فلسفۀ پفک

به لحاضی دگر تمدن مدرن را بایستی تمدن پفکی نامید که دوران پف کردن و ورم نمودن ھمه چیز ھاست

:

م اشیاء ، مصنوعات ، میوه جات ، آدم ھا ، اندیشه ھا ، عواطف و کل معیشت و اقتصادی که ذاتش بر تور

و این خود یکی از بر جسته ترین شاخصه ھای رشد مدرن می باشد که خود از ویژ گی دوزخ است . است

. که در آن ھمه چیز در حال پخته شدن و پف کردن و نھایتا سوختن و تفاله شدن است

عصر .صورتھای پف کرده ، شکم ھای ورم کرده به ھمراه اندیشه ھا و احساسات متورم و در حال انفجار

جدید عصر انفجار است از انفجارات اتمی تا عصبی و روانی و اجتماعی و انفجار اطالعـات تـا انفجـار کـل

پـاره شـدن ( زمین پف کرده و آسمان نیز پف کرده و در حال انفجار است و منفجر نیز گشته است . زمین

غایت دانـش و تکنولـوژی . است گویی کل تاریخ بشر به غایت تورم رسیده و در حال ترکیدن ). الیۀ اوزون

ھم در علوم ذره ھای بنیادین رسالتی جز پف کردن در دل ذرات ندارد که آنھا را بترکانـد گـویی کـل تمـدن

. مدرن تمدن پف کردن و منفجر ساختن است

فخه خداوند با دمیدن روح خود ، جھان و جان و انسان را آفرید و عدم را بوجود آورد و انسان ھم با دمیدن ن

گویی انسان به تقلیـد از خـالق بـه جنـون . دوزخی نفس و اندیشه خود در حال منفجر کردن جھان است

. پف کردن خدا کجا و پف کردن بشر کجا. افتاده که به جای آفریدن نابود میکند

65

)و اما چه دانی که چیست مو ؟( مو سر

ت و در عین حال سـر ھویـت جمـال اوسـت و بـا موی بدن انسان بی جان ترین و زائد ترین عضو بدن اوس

اندک تغییری در آرایش موی سر و صورت دچار انقالبی در جمال می گردد که کل ذات روابط اجتماعی فرد

مـو ، سـر . ھر آنچه که در انسان موسوم به زیبائی جمال است از مـو مـی باشـد . را دگرگون می سازد

رۀ زن کل راز سرنوشت او محسوب می شود چرا که عشق مرد به ھویت جمال و راز زیبائی است که دربا

. زن که اساس این سرنوشت است چیزی جز عشق به جادوی مو نیست

سر مو در کل ادبیات عرفانی ما از جمله موضوعات محوری بوده و شـاید در ھـیچ اثـری ھمچـون غزلیـات

ندرت در غزلی از حافظ سخن از مـو در به. حافظ به کمال نرسیده است چرا که حافظ عارف جمال است

: میان نیست

. زلف ، گیسو ، طره ، خط ، خال ، مژگان و ابرو

او مو شناس تـرین متفکـر جھـان اسـت و بزرگتـرین کاشـف . به لحاظی بایستی حافظ را عارف مو نامید

. ر موی تو نگفتھمو می گویید که ھیچکس ز س. جمال انسان و بانی علم پدیدار شناسی مو می باشد

ھمو عا لم ھستی را به زلف یار تشبیه می کند که حجاب رخسار اوست و کل جھانیان اسیر ظلمت زلـف

. ھستند و عارف باید این زلف را کنار زده و از جمالش کشف حجاب کند

سلطان من خدا را زلفت شکست ما را تا کی کند سیاھی چندین دراز دستی

جلوه گری و دلبری زن نیز تماما از مو است راز افسونگری جھان و دلبری اش از انسان نیز ھمانطور که راز

بواسطۀ موی یار است که نھایتا بواسطۀ معرفت مو به مو از زلفش بایـستی از آن در گذشـت و ایـن فـرا

. رفتن از وادی معرفت و ورود بر آستانه عشق است

کافی است که انسان ھمه موھای . مطلقا قابل تشخیص نیست ولی یار بی زلف و بی خط و خال و ابرو

در واقع آنچه که علم و . سرو صورت و ابرو و مژه اش را بزند در این صورت ھیچکس او را نخواھد شناخت

. معرفت نامیده می شود چیزی جز مو شناسی نیست

. راز حجاب می باشداھمیت مو و خاصه زلف در شریعت خاصه شریعت اسالمی نیز واضح است که

رصتت باد که دیوانه نواز آمده ایی فای که با سلسلۀ زلف دراز آمده ا

افسانه مو امروزه در آخرین نظریات فیزیک کیھان شناسی و فیزیک ذره ایـی و نـوری مبـدل بـه واقعیتـی

که بیان کالن تا است» طنابی بودن جھان « حیرت آور شده که تصدیق مکاشفات حافظ است و آن نظریه

این نظریه معتقد است که کل جھان ھستی در عرصۀ ماده ونور و فضای تھـی از . رھای نوری می باشد

اجرام دارای بافتی شبیه زلفھای به ھم بافته شده و تو در تو ھمچون طنابھایی به ھم پیچیده شده است

این نظریه اثبات کننده ھمان مثال عرفانی . و جالب اینکه از بانیان این نظریه یک دانشمند ایرانی می باشد

جھان پـشم : ماست که جھان ھستی را زلف یار میداند و تصدیق کننده این ضرب المثل نیز می باشد که

. در قرآن کریم می رسیم) طناب خدا ( در اینجا به مفھوم حبل اهللا ! است و یا پشمش بدان

ایی است پس تاریخ بشر را بایستی تاریخ مو و موپرستی اگر سر نھان تاریخ بشری ھمان عشق آدم و حو

گویی که ھستی روحانی انـسان از افـسون . دانست ھمانطور که سر عشق را بایستی سر مو دانست

. این عضو و بی جان و بی خاصیت و زائد وجود انسان: مو است

66

تخم زلف تو دام کفر و دین است ز کارستان تو یـک شمـه این اس

مشـو حافظ ز کیـد زلفـش ایمن که دل برد و کنون در بند دین است

و این موھایی . و اما اھل معرفت از زلف آشکار او نیمه شبھا شرح دھد غمش را نکته به نکته و مو به مو

) حبـل اهللا ( که ھر شب دزدکی از گیسوانش بر مـی چینـد طنـاب دار خـود را مـی بافـد کـه بـا آن طنـاب

که ھر شب عاشقان لیله القدر است و قدر زلفش را . شقان به سوی رخش باال میروند ھر نیمه شب عا

. می یابند بواسطۀ مالئک که زلفش را بدست میدھند

. آنان که زلفش را می شناسند مو شکافان جھانند

دیالکتیک بود و نبود .عاقل کسی است که خود را جاھل میداند*

. که خود را کافر میداندمؤمن کسی است*

.عاشق کسی است که خود را فاسق میداند*

.مخلص کسی است که خود را مشرک میداند*

. کامل کسی است که خود را ناقص میداند*

. زنده کسی است که خود را مرده میداند*

. آنکه ھست خود را نیست میداند*

)کلیا ت و جزئیا ت(اختیار جبر و

تولـد و مـرگ ، زادگـاه و قـوم و :امور کلی شامل .ه دو بخش کلی و جزئی تقسیم می شود زندگی بشر ب

... خوابیدن ، جماع کردن ، تفریح ،معیشت و. خوردن :است و امور جزئی شامل ....فرھنگ ، ازدواج ، بالیا و

.می باشد

رنوشت نامیده می شود و آنچه که س. بشر در امور کلی زندگی مجبور و در امور جزئی زندگی مختار است

ھمان امور کلی زندگی است که بشر در آن ھیچ اختیـاری نـدارد و بـشر در قبـال کلیـات زنـدگی خـود دو

عده ایی با این سرنوشت می جنگند و آن را حق خود نمی داننـد و عـده ایـی :عملکرد کامال متفاوت دارد

بند و بر این اساس بشر به دو دسته کافر تسلیم سرنوشت می باشند و تالش می کنند که حق آن را دریا

.گروه اول کافران و دسته دوم مؤمنان می باشند. و مؤمن تقسیم می شوند

این خداوند است که کلیات زندگی ھر بشری را تعیین می کند و تمـام سـتیزۀ بـشر بـا خداونـد نیـز از ایـن

اند و در طول تاریخ ھمیشه تالش کرده روست که بشر اختیار در امور جزئی زندگی را در شأن خود نمی د

.است تا امور کلی زندگی را نیز در اختیار خود گیرد که البته ھیچگاه موفق نبوده است

67

از حدود دوران رنسانس که بشر توانست در علوم متفاوت به پیشرفتی چشم گیر دست یابد تصور کرد که

د و آن را در ید اختیار خود گیرد زیرا بـشر اگـر مـی دیگر توانسته است بر امور کلی زندگی خود نیزفائق آی

توانست زمان مرگ خود را حتی اندکی به تعویق اندازد و یا که میتوانست جنسیت جنین را معین کند و یا

بی شک توانسته بود بر کلیات زندگی خود نیز فـائق ... اگر میتوانست زمان تولد ھر نوزادی را معین کند و

ین به نظر می رسید که بشر موفق شده است اما ایـن رویـای زیبـا چنـد صـباحی بطـول آید و تا مدتھا چن

زیرا زمانی که بشر تصورکرد بواسطۀ اکتشافات و اختراعات و علـوم خـود دیگـر ھـیچ مـشکلی . نینجامید

. نیست که نتواند حل کند مواجه با مشکالت و موانعی در زندگی خود گشت که از حل آن عاجز ماند

اینکه بشر در ظرف زندگی خود چه چیزی را بریزد و آنرا با . ظرف زندگی است و جزئیات مظروف آن کلیات

و ایـن ... با محبت یا شقاوت ، با تجاوز یا ایثار ، با راستی یـا دروغ و : چه چیزی پر کند در اختیار بشر است

ما لی کـه در روزمـره خـود ھمان اع. اعمال جزئی است که ماھیت و چگونگی زندگی وی را رقم می زند

.انجام می دھد

زندگی انسان از لحظات و دقایق تشکیل شده است و انسان به میزانی که قـدر لحظـات زنـدگی خـود را

ھر چه انسان زندگی . میداند در حال زندگی می کند که این قدر شناسی ھمان ایمان و شکر خداوند است

از حال زندگی خود دور شده و در گذشته و آینده گم و گور می خود را به ماه و سال و دھه تبدیل می کند

.شود

این ابلیس بود که با بی ارزش کردن زمان حـال و . خروج آدم و حوا از بھشت ھمان خروج آنان از حال بود

وعده خوشبختی در آینده ، آدم و حوا را از بھشت خـارج و بـه جھـنم افکنـد کـه جھـنم چیـزی جـز گذشـته

گذشته پرستی که به شکل نژاد پرستی خود نمائی می کند و آینـده . ده پرستی نمی باشد پرستی و آین

.پرستی که بشکل بچه پرستی خود نمائی می کند

بشر به میزانیکه از حال و اکنون زندگی خود غافل است و تنھا در فکر ساختن بھـشتی در آینـده اسـت از

ر می باشـد کـه ایـن دور شـده گـی باعـث از خـود ذات خود که ھمان خودیت و خدائیت وجودش است دو

و او برای کسب احساس وجود و ھویت ناچار است که یا به نژاد خود . بیگانگی و بی ھویتی وجود اوست

.در گذشته و یا به اوالد خود در آینده پناه برد و بدینگونه برای خود ھویتی بسازد

شیطان چنین در گوش فرزند آدم نجوا . خود غافل کند اما شیطان چگونه می تواند بشر را از حال زندگی

تو باید تمامی دنیا را در . ای فرزند آدم تو بزرگتر از آنی که تمام عمرت را صرف امور روزمره کنی « : میکند

» شمور روزمره مکن و به آینده بیندیپس وقت خود را صرف ا. سیطرۀ خود بگیری

دانسته و از اینکه تمام عمر خـود را صـرف .. و خوابیدن و جماع کردن وبشر ھمیشه خود را برتر از خوردن

اما بشر در لعن . امور غریزی کند رنج کشیده است و به شکلھای متفاوت تالش کرده تا از این غرایز فرا رود

او این غرایز حیاتی با دو مشکل عمده روبرو بود اول اینکه تنھا بواسطۀ ارضای ھمین غرایز ، حیات دنیوی

ھمـین دو . ممکن می شود و از سو ی دیگر تمامی لذت ھای او نیز در ارضای ھمین غرایز پدیـد مـی آمـد

پس او باید تالش می کرد در عین ارضای . عامل مانع این می شد که بشر بتواند دست از این غرایز بردارد

برتـری و بزرگـی خـود داشـته غرایز خود که تمامی روزمرۀ او را اشغال می کرد زمانی را نیز بـرای اثبـات

و بدینگونه بود که بشر عاشق سرعت شد و تمـام ھـم و غـم خـود را بـراین گذاشـت تـا بـا اختـراع . باشد

68

اسبابھای متفاوت ، زمان کمتری را صرف غرایز حیاتی خود کندو به ھمین دلیل آنچه که امروزه تعیین کنده

.که داردکیفیت یک کاالی تکنولوژیکی است میزان سرعتی است

. عمـر خـود را تلـف کنـد ... بشر دیگر وقت نداشت تا برای غذا پختن و تھیه پوشاک و مسکن ورفت و آمد و

حال که او نمی توانست عمر خود را طوالنی کند باید زمانھایی را که صرف ارضای غرایز حیوانی خود می

. برای اثبات بزرگی خود داشته باشدکرد صرفه جوئی می کرد تا عرض زندگی خود را بیفزاید و زمان الزم

اما درست زمانی که بشر تصور کرد با اختراع ماشین موفق شده کـه بـسیاری از زمانھـای تلـف شـده را

صرفه جوئی کند با مشکل دیگری روبرو شد و آن ھم تورم زمان بود زیرا بشر فراموش کرد کـه ایـن ھمـه

. اھھایی جدیدی برای از میان بردن این زمان اضافی بود کارھا برای چه بوده و حال باید او بدنبال کشف ر

زمانیکه بر روح او سنگینی می کرد و امروزه ھر فردی در تالش است که بسته به شرایط خود ایـن زمـان

ھمه و ھمه روشھای بـرای از میـان ... شغل ، تفریحات ، مسکرات ، مواد مخدر و:اضافی را از میان بردارد

.بردن تورم زمان است

درست است که کلیات زندگی در اختیار بشر نیست اما این ما ھستیم که با رفتارھا و کردارھـا ی جزئـی

خود کل زندگیمان را سمت و سو می دھیم و باطن آن را معین می کنیم که اگر چنین نبود تمامی آنچه که

.و باطل بوددین نام دارد و تمام آنچه که مسئولیت و حساب و کتاب اعمال است امری پوچ

گرچه بشر امروز به میزانی که نمیخواھد مسئول اعمال جزئی خـود باشـد تـرجیح مـی دھـد کـه خـود را

.مجبور بداند و بر این اساس تمامی بار گناھان خود را بر دوش سرنوشت بگذارد

زنـدگی در ھر انسانی به میزانیکه به اعمال جزئی خود در روزمـره بھـا مـی دھـد، در حـال قـرار دارد و از

عـین » ھـستی « میگردد که این» ھستی«خاطرات گذشته و تخیالت در آینده می رھد و بدینگونه دارای

اختیار و آزادی است و ھر انسان به میزانیکه دقت و تفکر در اعمال روزمره را در شأن خـود نمـی یابـد بـه

ه اسـت و آینـده ایـی کـه نیامـده گذشته ایی که از میان رفتـ . خاطرات گذشته و تخیالت آینده پناه می برد

احساس نیستی کـه بـه او بـی . در وجود او می گردد» نیستی« است و ھمین امر ایجاد کننده احساس

انسان می تواند لحظات زنـدگی خـود را . چنین انسانی ھمیشه خود را مجبور می یابد . قراری می دھد

تواند برای دست یافتن به بھـشتی موعـود در کند و یا می .. سرشار از محبت ، گذشت ، تواضع و راستی و

آینده، دروغ بگوید ، ظلم کند و شقاوت پیشه کند که در این صورت آنچه که از حال زندگی به او می رسد

آنچه که حال را در وجود انسان تبدیل به مقام وجودی می سازد و لحظات را . تماما تلخی و بار زمان است

است و آنچه که حال را در وجـود انـسان نـابود مـی ...محبت و راستی ودروجودش حل می کند ،عشق و

.است... سازد و لحظات را تبدیل به باری ثقیل بر روح می سازد شقاوت ، دروغ و ظلم و

کرده است تنھا بخاطر جھـنم پـس از مـرگ ... پس اگر خداوند انسان را دعوت به راستی ، خوبی ، پاکی و

. که انسان بتواند از لحظات زندگیش برخوردار شود و بقولی اھل حال گرددنیست بلکه به سبب این است

بنابر این مھم است که انسان کجا زندگی می کند و چه ھوایی را استنـشاق مـی کنـد و مھـم اسـت کـه

انسان چه غذایی می خورد و چه آبی مصرف می کند و مھم است که انسان چه پوشاکی بر تن می کند و

سان کجا و چگونه می خوابد و مھم است کـه انـسان بـا چـه کـسی دوسـتی مـی کنـد و مھم است که ان

لحظات روزمرۀ خود را در کنار چه کسی می گذراند و مھم است که انسان با چـه کـسی و چگونـه جمـاع

69

و حتی مھم است که انسان چگونه اجابت مزاج می کنـد و مھـم اسـت کـه انـسان دقـایق ......می کند و

... چگونه می گذراند وروزمرۀ خود را

. پس بیائید به جزئیات زندگیمان اھمیت دھیم تا باطن سرنوشتمان را آنچنان که شایسته است رقم زنیم

فلسفۀ جهانی شدن

جنبه واقعـی . اقتداری-بی تردید معضلۀ جھانی شدن یک جنبه واقعی دارد و یک معنای کامال سیاسی

مخصوصا در عرصه ارتباطات جھـانی اسـت کـه مولـد اقتـصاد و فرھنـگ آن تماما محصول رشد تکنولوژی

ولی جنبه سیاسی آن امری از جانب ابر قدرتھا و شرکتھای چند ملیتـی اسـت کـه . جھانی نیز می باشد

جھـانی شـدن در یـک . اقتصاد و فرھنگ بومی را دشمن درجه اول خود میدانند که این یک واقعیت اسـت

ن افراد بشری در سراسر جھان نیست که میزان این ھمسانی ھـم بـیش از کلمه چیزی جز ھمسان شد

آنکه تمدن غرب و یا قدرتھای خاصی باشند خود تکنولوژ ی است که قدرت خود را حتی بر ابر قـدرتھا ھـم

در واقع آنچه که تمدن غرب نامیده می شود ھمان تمدن تکنولوژیستی حاکم بر جھان . تحمیل کرده است

امـروزه بـیش از ھـر زمـانی . ودن آن بدان دلیل است که غرب مھد اولیه تکنولـوژ یھاسـت است و غربی ب

فلسفه مارکس از این بابت درست از آب در آمده است که فرھنگ حاکم بر جوامع معلول و روبنای شـکل

یک بطو رمثال شاھدیم که در ھمه جای جھان ھمه کسانی که مثال با. ابزار تولید و روابط اقتصادی است

تکنولوژ ی واحدی سروکار دارند دارای فرھنگ و خلق و خوی واحدی می شـوند و نیـز ھمـه کـسانی کـه

البتـه ایـن یـک ضـایعه . کاالھای مشترکی مصرف می کنـد دارای فرھنـگ مـشترک و واحـدی مـی شـوند

این ھمان قـدرتی اسـت کـه سـنت ھـا را در ھـم شکـسته و . انسانی است ولی متأسفانه واقعیت دارد

فقط یک انسان مؤمن و عـارف مـی توانـد ایمـان و ھویـت خـود را در چنـین . عتقادات را پوچ نموده است ا

و بدینگونه است کـه حتـی ملـی . جھانی حفظ نماید و اکثریت قریب به اتفاق مردمان جھان چنین نیستند

ی تـسلیم مـی شـوند و ترین و دینی ترین حکومتھا و جوامع نیز دیر یا زود در مقابل این قدرت تکنولـوژ یکـ

.دست از مقاومت بر میدارند زیرا بقای خود را در خطر می یابند

و اما از منظر معرفت دینی این واقعه دارای چه حقی می باشد؟ بدون شـک آن دیـن و ایمـان و ھویـت و

فرھنگی که مشروط و مقید به شرایط مادی و اقتصادی و دنیـوی اسـت در ھـر حـال بـی ریـشه اسـت و

و امروزه در آخرالزمان که جز دین خـالص و ایمـان قلبـی ارزش . ندارد و در ھر امتحانی لو می رود عمری

ندارد فرھنگ قھار

. تکنولوژ یستی حاکم بر جھان، ھمه مذاھب و سنت ھای مشرکانه و منافقانه و صوری را نابود می کنـد

تاریخی مـذھب اکراھـی و ریـائی و یعنی عمر . عمر تاریخی این ھویت و فرھنگ بشری بسر آمده است

.موروثی بسر آمده است و این حق جھانی شدن است

امروزه به یاری تکنولوژی بسیاری از آرزوھای بھشتی بشر که قرار بود در آخرت محقق شود در ھمین دنیا

باشد رخ می دھد و این یکی از علل درجه اول ظھور کفر جھانی در قلمرو حاکمیت مطلقه تکنولوژیزم می

کفر بی ریا ھمسایه ایمانی خالص و قلبی . بی تردید این کفر بی ریا بھتر از دین ریائی و بی ریشه است.

70

امـروزه دینـی کـه عارفانـه و . خانه نشین بودن از فرط بی چادری ، ارزشی ماندگار ندارد. می تواند باشد

حق آمد . حق به جبر روی می نمایدعاشقانه نباشد محلی از اعراب ندارد و این حق دین خداست که این

.و باطل رفت زیرا باطل رفتنی بود

آیا براستی کفری جھانی و یکدست و بی ریا بھتر از صدھا فرقه مذھبی ریاکا رانه و بـی ریـشه نیـست ؟

این کفر جھانی زمینۀ یک ایمان جھانی می تواند باشد و بدون شک زمینۀ ظھور امام مطلق و ناجی موعود

! قول موالنا ، کافر نشدی حدیث ایمان چه کنیو ب. است

بدون شک این کفر جھانی ھم امامی جز تکنولوژی ندارد که دعوی نجات و خوشبختی بشریت را دارد و در

ایـن دجـال و صـاحبان جھـانی اش روی در روی امـام آخرالزمـان قـرار . واقع ھمان دجال آخرالزمان اسـت

. سرنوشت نھائی بشریت بر روی زمین را رقم خواھد زدواین نبردی است که. خواھند گرفت

فلسفۀ دموکراسی

دموکراسی نه در تعریف سیاسی آن بلکه در تعریف تاریخی و اجتماعی آن دارای حقی عظیم اسـت کـه

معموال بندرت مورد مالحظه است و آن به معنای مردمی شدن و عمومی شدن امور خاص می باشد کـه

ط مختص افراد و گروھی ویژه بوده است مثل حکومت ، رھبری ،نبـوت ، تحـصیل علـم و در طول تاریخ فق

.بدین لحاظ بایستی عصر جدید را عصر عامه شدن امتیاز خاص نامید. ھنر ، آزادی ، عیش و رفاه و آسایش

خـصوصا و نیز اینکه نخـستین دموکراتھـا حقیقـی در تـاریخ کـه ایـن امتیـاز ات ویـژه را در اختیـار عـوام و م

مستضعفترین طبقات جامعه قرار دادند انبیای الھی بودند که ھمواره در نزدیکتـرین حـد آنـان ، بردگـان و

ایـن ھمـان معنـای . کنیزکان قرار داشتند که به عالیترین مدارج معنویت و علم و رھبـری نائـل مـی آمدنـد

را پیامبران خدا و اوصیای آنان در واقع نخستین بذرھای دموکراسی . است) زیرو روشدن جامعه (انقالب

ولی مردم ھرگز نتواستند این حقوق را برای خود در طوالنی مدت حفظ کنند و بواسطه . در تاریخ افشاندند

.به انقیاد کشیده شدند و خلع ید گشتند) شاھان (زور و تزویر دشمنان تاریخی خود

ی گشتن امتیاز ات ھمانـا توسـعه سـواد بدون تردید مھمترین بستر رشد تاریخی ، مردمی شدن و عموم

در واقع بایستی سواد آموزی را اساس دموکراسی دانست که نخستین بانیان این امر نیـز . آموزی است

انبیای الھی بوده اند که از حضرت ادریس آغاز شد و در پیامبر اسالم بـه اوج اھمیـت رسـید و ایـن امـر از

.فرایض دینی قلمداد شد

واد آموزی یعنی امر خواندن و نوشتن چگونه توانست منشأ کسب سائر امتیازات مادی و و اما براستی س

فی المثل آزادیخـواھی یـا . این واقعه در نفس بشری چه تغییرو تبدیلی پدید می آورد . معنوی دیگر شود

اه بیشتر و این مسئله آنگ. میل به رھبری و اراده به سائر قدرتھای مادی و معنوی چه ربطی به سواد دارد

خود نمائی می کند که بسیاری از پیـامبران خـدا را بیـسواد و امـی مـی یـابیم و نـه اھـل سـواد و علـم و

.در این واقعه خود یک تناقض بزرگ نھفته است. اشرافیت

71

گوئی خداوند نخست قدرت . دموکراسی به معنای تقسیم قدرتھای مادی و معنوی بین ھمه مردم است

تعـویض نمـود و سـپس از طریـق آنـان بـه کـل بـشریت ) انبیـاء ( شماری از انسانھا خویش را به انگشت

.تقسیم کرد و این ھمان جریان خالفت است که مقصود خداوند از خلقت انسان می باشد

دموکراسی به معنای نزول خداوند از آسمان بـه زمـین اسـت ھمـانطور کـه در مقـام الوھیـت ذاتـش نیـز

که مظھر ذات وحدانی اوست ولی صفات خود را بـه سـائر مردمـان ) امام (داردھمواره یک خلیفۀ مطلق

.بخشیده است

در واقع سیر تاریخ بشری چیزی جز ھمین جریان بشری شدن خدا نیست که دموکراسی نامیده می شود

.که غایتش در آخرالزمان ظھور ناجی موعود مستضعفین است

سخن فقط بر سر خواندن و قلـم و تعلـیم ) سوره علق (وحی شد در نخستین آیاتی که به پیامبر اسالم

.است

واما چرا امروزه که امکانات دموکراسی فراھم است مردمـان جھـان ھنـوز ھـم تحـت سـلطه مـستکبرین

ھستند و نظام دموکراتیک، نمایشی دروغین بیش نیست و فقط حاکمیـت مـستکبرین، نـامرئی و پیچیـده

گشته است ؟

دان و نقصان ایمان مردمان است که قادر به حمل این امانت الھی نیستند و قدرت حکومت این به دلیل فق

بر خود را ندارد و دارای اتکاء به نفس نمی باشند و ھنوز در جـستجوی جبـاران ھـستند و شـاھان رامـی

د و ال فقط یک جامعه خداپرست مؤمن می تواند به معنای راستین دموکراتیـک باشـ . پرستند و نه خدا را

.غیر

محقـق خواھـد ) ع(دموکراسی ، اساس و محور و ھدف تاریخی نبوتھا بوده است و در جامعه امام زمان

دموکراســی غیــر دینــی ممکــن نیــست و تــا زمــانی ھــم کــه اکثریــت مردمــان مــؤمن نیــستند حتــی . شـد

.دموکراسی جمال دنیوی دین است. دموکراسی غیر دینی ھم ممکن نیست

E=mc2 فسیر عرفانییک ت

E=mc2 این فرمول را مھمترین . فرمول معروف آلبرت اینشتن می باشد که از اساس نظریه نسبیت است

از ایـن فرمـول جـدال انگیـز عـصر . و در عین حال افسانه ای ترین بیان ریاضیاتی از کائنات نیز دانسته اند

ه سرعت نور برسد تبدیل بـه نـور مـی جدید چنان بر می آید که ھر چیز دارای جرم در جھان ھستی اگر ب

این بدان معناست که کـل کائنـات وعـالم مـاده وطبیعـت . شود که بی وزن ترین پدیده در عالم ماده است

یعنی ھر چیزی در عالم ماده از جنس نور و . حاصل انقیاد وکاھش سرعت نورویاحاصل انقباض نور است

در اینجا به حکمت اشـراق از شـھاب . اختار جھان است دارای ذرات نوری است و نور ھمان ماده اولیه س

. الدین سھروردی می رسیم که حدود ھزار سال پیش جھان ھستی را از نور دانسته است

ولی فرمول مذکور که بیش از آنکه یک فرمول فیزیکی باشد فرمول فلسفی تلقی میشود ودارای ماھیتی

٢ که اگر ھر جرمی در عالم ماده به سرعت مجذور نـور بیان دیگری ھم دارد و آن این . متا فیزیکی است

برسد تبدیل به انرژی مطلق می شود که این حدود سیصد ھـزار مرتبـه ازنـور ) کیلومتر در ثانیه ٣٠٠٠٠٠(

72

در عرفان اسالمی می باشد که به » نور النور«و این ھمان معنای فیزیکی . رقیقتر و سبکتر ومنورتر است

این نور النور در بیان عرفانی و اسالمی . ه نور آفتاب در قبال آن به ظلمت می ماند مثابه ذات نور است ک

از اسماء خداوند است و تنھا اسم » نور«آن ھمان نور ذات پروردگار جھان است ھمانطور که در قرآن کریم

خداوند نیز در دعای جوشن کبیر ) ع(علی . مادی او تلقی می شود که در کائنات حضوری محسوس دارد

. را نور النور می نامد

آلبرت اینشتن یکی از عجیب ترین دانشمندان تاریخ است ھم به لحاظ نبوغ ھم به طرز فکر وروش زندگانی

وی یک یھودی آلمانی وآواره بود که ھمواره از مدرسه فراری و بیـزار بـود و در جـوانی بـا محفـل مـادام .

انقالب روحانی گردید ودر اواخـر عمـرش نیـز دوبـاره روی بالواتسکی عارفه شھیر روس آشنا شد و دچار

قابـل ذکـر . بسوی معرفت نفس نمود و کل علوم وفنون را به مسخره گرفت و لذا متھم به جنـون گردیـد

است که این دانشمند حکیم یکی از با نیان و با عثان ساخت بمب اتم بود واز این عمل خود تا آخر عمرش

ونیـز اینکـه ایـشان از جانـب . شدید گردید وانزوا گزید و در تنھـائی از دنیـا رفـت دچار ندامت و افسردگی

گردانندگان دولت نوبنیاد اسرائیل نخستین کاندید ریاست جمھوری این دولت شد ولی سرباز زد و حتی از

ولی تحـت فـشار افکـار عمـومی آمریکـا وصـھیونیزم مجبـور شـد کـه بـاالخره . تأئید این دولت اکراه نمود

بواسطه پیامی دولت اسرائیل را تأئید کند ولی خداوند او را از این خطای بزرگ باز داشت زیرا در حالیکـه

. مشغول نوشتن چنین نامه ای بود جان سپرد

لسفۀ رمضانف حدیث قدسی» گرسنه شو تا ببینی مرا «

است چرا کـه ) ع(ه علی فلسفه رمضان ، فلسفه گرسنگی است و درست به ھمین دلیل ماه رمضان ما

مـن ھرگـز خـدای «:گرسنه ترین انسان تاریخ است و درست به ھمین دلیل است که می گویـد ) ع(علی

خداوند به پیامبرش در . »نادیده را پرستش نکرده ام و در ھر چیزی اول خدا را و سپس آن چیز را می بینیم

: معراج می گوید

رسنگی ھمان راه و راز معراج رسول نیز بوده است و ایـن واقعـه در واقع گ. » گرسنه شو تا ببینی مرا »

.نیز در ماه رمضان رخ داده است

می ) ع(گرسنگی فقط موجب سالمت روح نیست بلکه موجب سالمت تن نیز می باشد ھمانطور که علی

ن و ایـ . یعنی ھرگز شکم گرسنه بیمار نمـی شـود ».گرسنگی و بیماری در یک جا جمع نمی شود «: گوید

برانـدازی –ادعا درست برخالف دانش مدرن می باشد که امروزه به ابطال ھمـه جانبـه تـا سـر حـد خـود

.رسیده است

بر بشریت عرضه نمود جز از درب گرسنگی قابل حصول نیست زیرا علم او نیز از ھمین )ع(علمی که علی

ائـی از علـم او دسـت یافتنـد نیـز راه عایدش گردید و اصحاب صفه نیز که تنھا کسانی بودند که بـه جنبـه

...سلمان ، کمیل ، مقداد و:جملگی اصحاب گرسنگی اختیاری بودند

73

من فقـط از بابـت فقـر خـود بـر «: بانی این راه بود و از ھمین رو می فرمود ) ص(دوست او یعنی محمد

را تا شکم گرسنه فلسفه رمضان ، فلسفه نزول قرآن بر قلب مؤمن نیز می باشد زی».بشریت فخر می کنم

عطش :در لغت عرب به معنای عطش است » رمض «نشود دل مؤمن تشنه حق نمی شود ھمانطور که

.فلسفه رمضان ، فلسفه معراج است! دیدار حق

ھمانطور که اقامه صلواة برای رسیدن به یاد قلبی خداست و بخودی خـود ھـدف نیـست روزه ھـم بـرای

دائمی است وگرنه ماه رمضان ، ماه عیش و عشرت و شکم چرانـی رسیدن به مقام قناعت و کم خوری

ولـی بـسیار جـای تأسـف . خواھد بود و لذا متعاقب این ماه ، بیماریھا عود میکنند و کفر افزون مـی شـود

نماز ضد ذکـر ، روزه ضـد گرسـنگی و اسـالم ضـد : است که ھمه امور عبادی مبدل به ضد خود گشته اند

. اسالم

و عرفـان علـی ) ص(رسنگی را درک و تجربه نکرده باشد نمی تواند از گوھرۀ دین محمد کسی که حق گ

کسی که فقر و گرسنگی را نکبت می داند و نه نعمت، اصوال از دین خدا بھره . بھره ای داشته باشد ) ع(

حـدیث (کسی که بر سر سفره چرب شاد است و بر سفره ساده ، اخـم مـی کنـد کـافر اسـت . ایی ندارد

.( دسیق

امروزه شاھدیم که ھمه امراض و مفاسد به گردن فقر و گرسنگی افتاده است و از این لحاظ حتی گـوی

سبقت را از فرھنگ غرب ھم ربوده ایم و کمونیزم و ماتریالیزم را رو سفید کرده ایم و به ھمه آموخته ایم

.که ھر فساد و فحشاء و دزدی و تبھکاری را به گردن فقر بیندازیم

معلوم نیست که از میان اینھمه احادیث در عظمت عزت فقر و گرسنگی و قناعـت چـرا فقـط ایـن حـدیث

بـا ایـن حـساب ! آنـرا کـه معـاش نیـست معـاد نیـست؟ : مشکوک ورد زبان عالم و عا می شده است کـه

را و اصحاب صفه را جملگی کافر مطلق بی معـاد دانـست زیـ ) ع(و فاطمه ) ع(و علی ) ص(بایستی پیامبر

آیا معادی برتـر از ایـن . ھمه آنھا از گرسنگی سنگ به شکم می بستند و خدا را به چشم خود می دیدند

ممکن است ؟ شاید ھم منظور از این حدیث این باشد که آدم گرسنه در ھمین دنیا به معاد می رسد و لذا

.معاد اخروی ندارد

چربـی بـدن را بزرگتـرین ) ع(علـی . است کسی که گرسنگی را نمی شناسد از شناخت روحانی بیگانه

. حجاب علم و دین می داند و سالمت تن و اعتالی روح و رشد دین و علم را در گرسنگی آدرس مـی دھـد

! گرسنگی درمانی: این فلسفه رمضان است

کسی که گرسنگی را نمی شناسد امام را نمی شناسـد و لـذا خـدا را نمـی شناسـد زیـرا خـود را نمـی

زیرا امام گرسنه تـرین ) سورۀ ماعون ( ی که گرسنه را دوست نمی دارد دشمن دین است کس. شناسد

.انسانھاست

فلسفۀ بنی اسرائیل

. در قرآن کریم در دو آیه بطور واضح مذکور است که خداوند، بنی اسرائیل را بر جھانیان برتری داده است

ان و آشکار از جمله دخل و تصرفات منافقان یھـود برخی از علما و مفسران جھان اسالم این آیات را در نھ

جمـع آوری )قـرآن (در صدر اسالم و در دستگاه عثمان خلیفه سوم می دانند که تحت نظر آنان این کتـاب

74

تـدوین ) ع(ھمانطور که بسیاری از علمای شیعه بر این باورند که قرآن حقیقی ھمان بـود کـه علـی . شد

واقع نشد و بطرزی اسرار آمیز محو گردید و این قرآن کـه معـروف بـه نمود که مورد قبول دستگاه خالفت

است و از جمله نشانه ھای حقانیت ظھور ) ع(می باشد در نزد امام زمان » کتاب علی «یا »قرآن علی «

.او در آخرالزمان است

نزد مسلمین است و اما برخی دگر از علمای اسالمی و شیعی بر این باورند که این کتابی که بنام قرآن در

ما خود به . کامال درست و مبرا از ھر دخل و تصرفی می باشد ولی برخی آیات در جایگاه خود قرار ندارند

عقل و تجربه ای که دربارۀ این کتاب داریم تا به امروز این نظر یۀ دوم را به حقیقت نزدیکتر می دانـیم ھـر

وعی تدوین ویژه بر اسـاس شـأن نـزول بـوده و گـوئی را نیز تصدیق می کنیم که ن ) ع(چند که قرآن علی

دارای ھفت فصل یا وادی بوده است که مد نظر عارفان شیعی نیز مـی باشـد کـه ھفـت شـھر عـشق و

.معرفت را پدید آورده است

و اما دربارۀ این دو آیه مذکور که بنی اسرائیل را مخاطب ساخته است باید گفت که در این دو آیه از لفظ

استفاده شده که بر طبق معارف قرآنی نوعی برتری می باشد و آنان را بر عالمیان تفـضل داده »فضل »

. است که امتحانی می باشد بر آنان

این یک واقعیت جھانی است که امروزه نیز شاھدیم که اکثریت ارکان علمی و فنی و اقتصادی و سیاسی

می دانیم آنچه که تمدن غرب نامیده . شده است تمدن مدرن بر اساس دستاوردھای دانشمندان یھود بنا

می شود اساسا به لحاظ علمی و فنی و سیاسی و اقتصادی محصول تبدیل و تلفیقی است که از تمدن

یونانی و مسیحی بواسطه دانشمندان و فالسفه یھود صورت گرفته و حتی از عناصر اسـالمی و ایرانـی

.ھم بھره گرفته اند

نشمندان یھود در تکوین و تکامل تمدن اسالمی نیز ازھمان صدر اسالم کامال مبرھن ھمانطور که حضور دا

این حضور و نقش را حتی در تکامل و تطور تمدن ایران باستان و خاصه در عصر ھخامنشی شاھد . است

نقش دین و حکمت به لحاظ قدمت تاریخی آن و پراکندگی ایـن قـوم در سراسـر زمـین در ھمـه . بوده ایم

.رھنگھا و تمدنھای جھان غیر قابل انکار می باشدف

امروزه نیز شاھدیم که بسیاری از ارکان تمدن مدرن غرب بر اساس اندیشه ھای متفکـران یھـود اسـتوار

. آلبرت اینشتن ، کارل مارکس ، زیگموند فروید ، فرانتس کافکا ، ادموند ھوسرل ، اسپینوزاو غیره : است

گان یھود در عصر خود از جانب مرکز مذھبی خود مورد طرد و لعـن و تکفیـر بـوده ھر چند که جمله این بزر

اگر آثار فکری ھمین چند دانشمند و فیلسوف بزرگ را از تمدن مدرن غرب حذف کنیم تقریبا تصوری از . اند

.این تمدن ممکن نخواھد بود

ی ، ذوب فلـز ، بانکـداری و علـم می دانیم که قوم یھود بـه لحـاظ تـاریخی از نخـستین بانیـان سـواد آمـوز

می دانیم که فیلون نخستین فیلـسوفی بـود کـه فلـسفه ارسـطو را . سیاست و کشور داری نیز بوده اند

این قوم از استعداد ویژه ای در تبدیل دین بـه . یھودی ساخت و نظام حکومت کلیسائی را پی ریزی نمود

ایـن واقعیـت . می شود و پدر تمدن مادی غرب است دنیا برخوردار بوده و لذا بانی مدنیت مادی محسوب

اساس فلسفه سیاسی ھرتسل فیلسوف یھودی قرن بیستم آلمان شد که به صھیونیزم موسوم است و

دعوی حکومت جھانی دارد و امروزه نیز شاھدحضور مافیائی آن در پس پرده حاکمیت امپریالیزم غرب می

. باشیم

75

یم که سامری نخستین کسی از یھود بود که در زمان حضرت موسی با ھمانطور که در قرآن کریم میخوان

استفاده از برخی حکمتھای موسوی موفق به اختراع آن گوساله حیرت آور شد که سخن می گفت و ھمه

این تبدیل دیـن بـه دنیـا و تبـدیل حکمـت بـه حکومـت از . پیروان موسی را در زمان حیات خود او فریب داد

وم بوده است و به ھمین دلیل خداونـد در کتـابش آنـان را بـیش از ھـر قـومی مـورد ویژگی تاریخی این ق

سرزنش و وعده ھای عذابش قرار داده است بھرحال این رازی حیرت آور در تاریخ تمدن و مذھب است که

تا به امروز ادامه دارد و ھم اینک نیز بخشی از این قوم در سرزمین فلـسطین باعـث بزرگتـرین تـشنج در

حضور مافیائی و مخوف و بغایت مرموز این قوم در . ن است و میرود که سرنوشت این تمدن را رقم زندجھا

سرنوشت ملل و مذاھب جھان امری بس در خور تأمل است و شایسته اسـت کـه براسـتی فلـسفه ای

صـه مورد مطالعه و تحقیق اھل معرفت باشد زیـرا تـاریخ بـشر و خا » فلسفه بنی اسرائیل «تحت عنوان

.بشر مدرن شدیدا با سرنوشت و ماھیت این قوم گره خورده است و از آن راه گریزی ندارد

به زبان ساده تر باید گفت که این قوم بنیانگزار دجالیت در جریان تاریخ بشر بوده است و دجالن ھر عصری

داسـت کـه متفکـران ایـن قـوم در سر بر آورده از کارخانه تبدیل دین به دنیاو تحریف بسیار مکارانه آیات خ

.رأس این کارخانه قرار داشته اند

»هوا«و » باد«سر

. جھان معلق در ھوا است و مرتبط بواسطه باد است و انواع بادھا

باد را ھمان حرکت وجریان ھوا نامیده اند که بر اشکال گوناگونی برخاسته از مبادلـه بـین اشـیاء واجـرام

باشد که یکی از معروفترین بادھا حاصل مبادله دما بین اجرام و کرات و منـاطق ومناطق متفاوت جوی می

بـدین ترتیـب بادھـا وطوفانھـای مغناطیـسی ھـم داریـم کـه مـشھورترین آنھـا . متفاوت زمینی می باشد

باد یـک پدیـده و معنـای "در اینجا . جاذبه بین کرات ھم از ھمین مقوله است. طوفانھای خورشیدی است

الن است که طیف وسیع و متنوع دارد که ھوای نفس و باد اندیشه و طوفان عواطف و عشق ھم بسیار ک

.نوع بسیار ویژه و انسانی آن محسوب می شود

. و این ھوا به اشکال گوناگونی دارای حرکت است. فاصله و خال بین ذرات و کرات و اشیا را ھوا می نامند

. را به ھم مرتبط می سازد و به وحدتی جھانی می کشاند یعنی حاصل باد است که کل موجودات عالم

می دانیم که طبق مکاشفات و قوانین علم فیزیک جھان ماده از ذرات پدید آمده است که ھر ذره ای چون

ضد " اتم نیز باز متشکل از ذرات کوچکتر است تا آنجا که عاقبت این تجزیه به ذره ای فرضی می رسد که

می باشد در واقع در دل ھر ذره ای ھوا حـضور دارد و " عدم " ود که در واقع ھمان خوانده می ش " ماده

کل عالم ماده بر عدم استوار است که ھمان ھوا و خال مطلق می باشد یعنـی جھـان ھـستی در جریـان

تجزیه مبدل به عدم می شود و ھمه آنچه که به صورت اشیا و کرات حضور دارد یک صورت نمادین و خالف

است و گویا پندار محضی است و وضعیت نھایی ھمان عدم و یا ھوای محض می باشد که ھمان باد واقع

در واقع کل جھان ماده . است " روح " نامیده شده است که اساس " ریح " محض است که در زبان قران

ی ، ارواح ارواح جمـاد : در روح شناور است و صورت روح است وانـواع درجـاتی از انبـساط و انقبـاض روح

76

نباتی و حیوانی و بشری و ارواح بادی و نھایتا روح محض و واحد که کل جھان را در بر گرفته و به ھم متحد

.و متصل نموده است

در فیزیک نظری این قانون تجربه شده است که اگر انسان بتواند حجم ھرچند اندکی از فـضا را مطلقـا از

ه ھمان عدم است و کل کائنات در ھمان حجـم انـدک فـرو مـی ذرات تھی سازد خال مطلق پدید می آید ک

اسـت بـه واسـطه ھمـین مقـدار " نـابودن " ریزد مثال یک میلی متر مکعب خال مطلق پدید آورد کـه ھمـان

نابودی می تواند کل جھان ھستی را نـابود سـازد و مـی دانـیم کـه کـل فیزیـک اتمـی در جریـان سـاختن

یکدیگر و ساختن بمب اتمی حاصل پدید آوردن یک خال نسبی است که رآکتورھای اتمی و تبدیل عناصر به

.اینھمه قدرت تخریب و نابودی دارد

در واقع آنچه را ھم که ریح محض یا روح می نامیم ھمان آستانه عدم است و یک لحظه مانده بر نابودی و

اده او را درک می کنند کـه بدینگونه است که عارفان در وادی فناست که قدرت حضور پروردگار و روح و ار

البته این واقعه حاصل تزکیه نفس از مادیات جھان و پاکسازی دل از ھرچه غیر خدا مـی باشـد یعنـی دل

خود را بر آستانه خال مطلق یا روح می رسانند تا قدرت دریافـت روح الھـی را مـی یابنـد در حقیقـت بنیـاد

خود را به آستانه روح برساند و از این بی بنیـادی نجـات جھان و انسان بر باد است اال اینکه انسان بتواند

.ذات ھستی بر نیستی قرار دارد. یابد

فلسفه فطر

ماه رمضان ظھور عرصه امکان ظھور فطرت الھی ازذات انسان مومن است چراکه نفس بشردراین ماه به

.غایت تقوی رسیده واین ظھور را میسرمی نماید

. ظھور این انتخاب) عید(طرت است تاوعده گاه شب قدرھم شب انتخاب این ف

عید یعنی روز تحقق وعده وعھدی که انسان با خداوند بسته است وصورت زمینی قیامت است که امکان

اگر آدمی بداند که چیست رمضان وچیست شب . ھرساله اش برای مومنان اھل عھد، میسرشده است

.بت اینھمه غفلت کبیر،نمی بخشدقدروچیست عید فطر،ھرگز تا ابد خویشتن راازبا

وشب انتخاب سرنوشت خودورسیدن به )ع(اگرماه رمضان ماه معراج محمدی ونزول قرآن وشفاعت علی

قدرحیات وھستی خویشتن است پس جزازدرب امامت به ھیچ چیزی نمی رسـد چراکـه حـق وقـدرازلی

کـه آن نجـات وھـدایت عظـیم چرا. انسان رسیدن به خدا دریک انسان اسـت کـه امـام نامیـده مـی شـود

جزبواسطه وجود امام ممکن نیست وگرنه ھیچ کس به اندازه ابن ملجم نمازنخواندوروزه ھای مـستحبی

نگرفت ونھایتا امام کش شد واین بود حـق وقدرکـسی کـه حـضور خـدا را دروجـود انـسان نمـی پـذیرفت

. وھمچون ابلیس مقام خالفت ودوستی آدم با اهللا را تصدیق نکرد

فطرت الھی وفطرت ابلیـسی : عید فطربرای اھل عبادت به مثابه رسیدن به یکی از دو فطرت است پس

چرا که عبادت انسان . یکی تحقق عبادات با امام است ودیگری بی امام ! فطرت اعالئی وفطرت اسفلی !

خـدای بـی چراکه ابلـیس بزرگتـرین عابدوپرسـتنده . بی امام ، عبادت کفروسجده برابلیس دردوزخ است

. خلیفه خداست

77

آنکه بی امام نمازخواندوروزه گرفت به فطرت ابلیس باز گشت ووعده گاه ابلـیس گـشت وامـام رادرخـود

. کشت

بار هستی

آنچه که صبر وتحمل وبردباری ورضا وتسامح نامیده می شود مجموعه ای از واژه ھائی است کـه بیـانگر

آن وقوع وجود در انسان ونزول بار ھستی بر دوش روان اوست ابعاد گوناگون یک واقعه در انسان است و

که باید آنرا حمل وتحمل کند واین بار را ببرد وبردباری نماید و بر سنگینی این بار عظیم صبور باشـد وتـازه

انـسان بـه میزانـی کـه چنـین بـاری را مـی کـشد . لبخند ھم بزند وتسامح ورزد وراضی وشاکر ھم باشد

. نیت را درمی یابدانسان است وانسا

ھستی یک بار است که واضح ترین صورتش آن است که کل کائنات از درب ھوش وحواس ووجدان وروح

حمل بار روح دارای سـختی ذاتـی اسـت کـه آنگـاه کـل کائنـات . آدمی بروی نازل شده وفرود آمده است

وبشریت ھم بر این روح سوار می شود واین است که بقول باباطاھر عریان

فلک در قصد آزارم چرائی گلم گر نیستی خارم چرائی

تو که باری زدوشم بر نداری میون بار سربارم چرائی

بیتـی باباطـاھر یکـی از کامـل تـرین وزیبـاترین بیـان در اینجا کل کائنات مخاطب قرار گرفته است وایـن دو

وضعیت وجود انسان وخاصه انسان کامل در جھان ھستی است آدمی ذاتا خلیفه خداست ومسئول عالم

ھستی می باشد وانسان عارف که این مسئولیت را آگاھانه می پـذیرد ومـسئولیتش را مـی پـذیرد تـازه

نطور که آدمی غریزتا نسبت به نزدیکانش وظایف ومـسئولیتی ھما. سنگینی این بار را احساس می کند

. دارد ولی می تواند از زیر بارش شانه خالی کند ویا این بار را بپذیرد

را مـی » کل کائنـات « آیا چه چیزی به انسان امکان وقدرت حمل بار ھستی خود وسپس بشریت وآنگاه

اقـع بـار ھـستی خـود را مـی پـذیرد ودر قلمـرو انسان بـه میزانـی کـه خـود را مـی شناسـد در و . بخشد

خودشناسی جھان را ھم می شناسد وبدین گونه کل بار ھستی را بر دوش خود می یابد زیـرا شـناختن

در قرآن درباره وجود امام آمده اسـت کـه ھـر . ھمان مسئول شدن است مسئولیت حاصل معرفت است

! ارآنچه که ھست متحصن ومتمرکز است در وجود امام آشک

پس معرفت موجب سوار شدن بار ھستی بر انسان می گردد به انسان قدرت حمل این بار را می دھد تا

نیمه راه بار را ننھد ونگریزد زیرا حمل این بار ھمان مقـام جانـشینی او بـر جـای خداسـت ومقـام الوھیـت

: انی رخ مـی دھـد انسان در جھان می باشداین بار تبدیل به ھستی خود انسان می شود وانـسان جھـ

. انسانی که کل ھستی است

ویروس تروریزم: ایدز

ومحصول این تمدن ترور می باشد وبشر تروریست را . ایدز یک مرض تروریست است یعنی وحشت افکن

در یـک کـالم . ایدز ظھور نفس تروریست بـشر مـدرن مـی باشـد . به اشد ترور افکنده است تا مھار نماید

78

یعنی ایدز اصال بیماری نیست که ھیچ . لد ایدز است ھیچ بیماری خاصی پدید نمی آورد که مو HIV ویروس

. ایدز یعنی نابودی سیستم ایمنـی بـدن . نشانه ویژه ای داشته باشد که دال بر حضور این ویروس باشد

اظ یعنی بدن آدمی سپر ایمنی خود در قبال ھر مرضی را از دست می دھد ووجود فرد بی صاحب وبی حف

خیلی جالب است کـه بـه لحـاظ . می شود ولذا یک سرما خوردگی یا یک عفونت کوچک فرد را می کشد

. لفظ ھر سه کلمه ایمان ، ایمنی وایمیونولوژی از یک ریشه واحد ھستند

ایمان به معنای ایمنی وامنیت وجود است ولذا بزرگترین ویژگی ایمـان بـه لحـاظ احـساسی وفکـری ھـم

ھمانطور که از ویژگی جسمانی . بر واحساس امنیت در قبال خطرومرگ ونیستی است آرامش وقرار وص

. یک مؤمن ھم سالمت تن است

در واقع حاصل انھدام ایمان در بشر مدرن است ویک ویروس شـیطانی اسـت کـه از اعمـاق HIV ویروس

ه که از خود این بیماری آنچ. دوزخ به انسان رسیده واورا خلع سالح کرده ودر ھراس نابودی انداخته است

مھلکتر وعذاب آورتر است ھراس حاصل از آن است وبشری را که با حربه وحشت افکنی زندگی می کند

. را به اشد وحشت دچار ساخته است ولذا از نشانه ھای عدالت خداست

ری کـل تـاریخ بنابراین این بزرگترین ومھلکترین وال عالجترین بیمـا . ایدز حاصل بی خدا شدن انسان است

. بشری عالجی جز توبه ورویکرد به پروردگار ندارد وفقط او می تواند قدرت ایمنی را به انسان باز گردانـد

. ایدز حاصل روی برگردانیدن خدا از بشر است

طب مـدرن از درمـان یـک . ھر چند که امروزه تقریبا ھیچ مرضی عالج ندارد مگر اینکه خودبخود بھبود یابد

طب مدرن خود بیمارترین وال عالجترین فرآورده این تمدن است ھمانطور کـه . دگی عاجز است سرماخور

زیـرا تجـارت . اکثریت پزشکان مدرن در رأس کافرترین انسانھایند وخود اشاعه دھنده ناامنی می باشـند

یـستی پزشکی فقط یاقی به استمرار وافزایش ناامنی در بشر است لذا پزشکی مدرن دارای ذاتی ترور

.تولید نمود MIT است وویروس ایدز را ھم خود در مرکز)ھراس افکن (

قدرت عقل و

اراده به قدرت وسلطه ، گوھره واحد علم وجود وشاید تنھا صفت مشترک ھمه موجودات عالم است که در

اسـت ایـن اراده در قلمـرو جـان واضـح تـر وگویـا تـر . ھر گروه از موجودات دارای قوانین خاص خود است

وگویاترین وجه اراده به قدرت در انسان است وشاید ھم شدیدترین نوع این اراده از انسان بروز کرده است

ونیز آنچه که عقل نامیده می شود . که میل به سلطه بر کل جھان را دارد ودر عطش قدرتی جھانی است

عقل ھمان قدرت اراده واراده ای پس در واقع. تدارک وبرنامه ریزی برای رسیدن به این اراده ذاتی است

. است که انسان را به قدرت می خواند وخود نیز امکاناتش را فراھم می سازد

قدرت یعنی قدرت وجود داشتن ؛ . واما قدرت چیست ؟ قدرت یعنی قدرت به اثبات رسانیدن وجود خویش

. ووجود یافتن واین داشته ویافته را به اثبات رسانیدن

. ی یا در خود بودن وھستی در خویشتن است ویا در غیر بودن وھستی در دیگـران اسـت بودن برای آدم

اولی نوع دینی وعرفانی است ودومی ھم نوع کافرانه وسلطه گرانه است سـلطه برخویـشتن وسـلطه

79

عقـل . بردیگران واین دونوع عقل را می طلبد ونیز دو نوع علم را ودوراه وروش از زندگی را پدید می آورد

اولی قدرت در خود قرار گرفتن ومسلط بر خویشتن شدن وخویشتن را قلمرو وجود ساختن وجھان وجود

وعقل دومی قدرت مسلط شدن بر دیگران است که . نھان خویش را تسخیر نمودن وبر آن سلطنت کردن

. عقل فنی وسیاسی است

وعقـل دوم . د فنا شدن در ذاتـش عقل اول قدرت رسیدن به قلمرو کبریائی خدا در خویشتن است به قص

عقل اول ، خدایی است . قدرت رسیدن به مردم است برای مسلط شدن بر آنان وآنان را درخود فنانمودن

ابـزار عقـل اول . عقل اول ھمان دین است وعقل دوم ھم سیاست اسـت . وعقل دوم ھم مردمی است

. خودشناسی است و ابزار عقل دوم ھم فن واقتصاد است

عقل اول با جھان در صلح است وعقـل دوم بـا . اول مردم دوست است وعقل دوم مردم خوار است عقل

. جھان در جنگ بی امان است

عقل ناب

ایمانوئل کانت که یکی از پنج فیلسوف بنیانگذار فلسفه غرب شـناخته شـده اسـت وپـدر فلـسفه نقـادی

نقد عقل تجربی ونقد عقل : ھکار فلسفی دارد خوانده می شود که عقل را به کمال رسانیده است دو شا

این دو اثر وبخصوص دومی یکی از غامض ترین اثر فلسفی می باشد که حتی متخصصین فلـسفه . ناب

بھر حال کانت را پدر منطق عقالنیت مدرن غرب می دانند واصطالح عقل . ھم بندرت آنرا مطالعه می کنند

ت ولی بر خـالف عنـوان ایـن اثـر ، در محتـوایش ھـیچ نـشانی از ناب یا عقل مطلق را ھمو پدید آورده اس

عظمت وقداست نـاب ومطلـق بـودن عقـل نیـست وعقـل مطلـق او طبـق ادعـایش ھرگـز قـادر بـه درک

نیست ولذا این کتاب براستی نوعی تف سرباال ویک خمـاری فلـسفی پدیـد » یگانه«و » ناب«و» مطلق«

وخی وتعارف ندارد او را به یـک عنکبـوت پیـری تـشبیه آورده است که کسی چون نیچه که با ھیچکس ش

. نموده که دام تنیده است ولی حتی قدرت بلعیدن صید خود را ھم ندارد

واما ھگل بزرگترین فیلسوف پس از کانت تا به امروز تالش نمود تا استادش را از این بن بـست وحیرانـی

آگاھی بـر کـل جریـان اندیـشه : یف عبارت است از برھاند وباالخره عقل مطلق را تعریف نماید که این تعر

آگاھی فلـسفی دانـسته انـد کـه در اثـر مـشھور -ولذا ھگل را در فلسفه غرب پدر مکتب خود . وعقالنیت

از خود ھگل در اواخر عمرش سئوال . تبیین شده است » پدیدار شناسی روح«وخوانده نشدنی اش بنام

آنموقع که می نوشتم می دانـستم : ورت چیست ؟ ایشان گفت در اثر مذک » مطلق«شد که منظور تو از

البتـه ایـن اعتـراف شـامل حـال ھمـه آثـار ! که منظورم چیست ولی حاال فقط خدا منظورم را مـی فھمـد

فلسفی جھان است ولذا بودونبود این آثار در سرنوشت بشریت یکسان بوده است وبه ھمین دلیل دکتـر

از این داستان مکرر که بگذریم عقل ناب . » فالسفه پفیوزھای تاریخند « شریعتی از سر لج می گوید که

آگاھی فلـسفی کـه چیـزی جـز تجزیـه وتحلیـل - آگاھی است ولی نه خود -یا مطلق براستی ھمان خود

منطق از راه دور نیست وتماما یک بازی مالیخولیائی با الفاظی مجرد وقراردادی وفرضی است که نام پر

. را یدک می کشد که جنون واژه ھاست»شناسیشناخت «طمطراق

80

ھمان معرفت نفس به راه وروش عرفان اسالمی است که به قلمروآن . عقل ناب ھمان عقل عقل است

. ناب مطلق یکدانه یعنی پروردگار راه می جوید که عقل کل است

فلسفه هاي ضد فلسفه

می باشد کـه ھمـان عـشق بـه ) حقیقت(یاوسوف) عشق(فلسفه در لغت یونانی متشکل از دو واژه فیلو

در یونان باستان افراد دیگری موسوم بـه سوفیـست . حقیقت است وفیلسوف ھم یعنی عاشق حقیقت

بودند که در لغت به معنای مظھر حق یا به حق رسیده می باشد که به لحاظ زنـدگی شـبیه بـه سـوفیان

. ابن سینا وشیخ خرقانی استفرق بین فیلسوف وسوفیست مثل فرق بین . اسالمی بودند

در تمدن غرب ھرگز آثار وجریانی که دال براین معنا باشد پدید » عشق به حقیقت«واما فلسفه به معنای

فقط آثـار . پیروان آنھا در جھان اسالم ھم مثل کسانی چون فارابی وبوعلی ھمینگونه اند . نیاورده است

صیت ترین وجه آثارشان ھمان آثار فلسفی بوده است نه بدین علمی وطبی اینان بکار آمده است وبی خا

دلیل که جریان اجتماعی پدید نیاورده بلکه ھیچکس از طریق آثارشان به ھیچ عشقی از حقیقت نرسیده

است ولذا مثال شفای بوعلی را در طی این ھزار سال جز انگشت شماری آنھم بعنوان تـدریس ومـشغله

د عملی ویا جوھری ھم در آنان پدید نیامده است جز تکبری نخوت بار ومخرب که نخوانده اند که ھیچ کاربر

این چه حقیقتـی اسـت کـه . توانسته احکام دین خدا را به چالش بگیرد وتمام ھنرش جز این نبوده است

. ھیچکس نمی تواند آنرا فھم کند وھیچ خاصیتی ندارد

حقیقی فلسفه به معنای عشق حقیقت ، خـارج سـاخت براستی این افراد وآثارشان را بایستی از قلمرو

اینان را باید بانیـان نفـاق فلـسفی ). نفاق(ودر جرگه فلسفه ضد فلسفه قرار داد مثل مذھب ضد مذھب

. دانست

سقراط که براستی یکی از انگشت شمار فالسفه وسوفیست ھا ی حقیقی در تاریخ است می گوید که

نحراف از فلسفه است ویکی از مھمترین محصوالت فلسفه نیز فلسفه جز خودشناسی نیست ومابقی ا

تعریف دگر باره واژه ھا ومفاھیم کھن است که دارای ھویتی واژگونه گشته اندو فیلسوف بایستی آنھا را

نیز می گوید که عارف بایستی واژه ھا را سرنگون سـازد تـا بـر سـر ) ع(علی. برجای خودشان قرار دھد

. عدالت یعنی ھر چیزی را سر جای خودش نھادن) ع(زیرا بقول علی . جایشان قرار گیرد

فلسفیدن در ذات انسان است وسیر اندیشه تماما سـیر فلـسفه مـی توانـد بـود بـشرط اینکـه در سـمت

خودشناسی ھدایت شود وگرنه موجب واژگونی فکر وتحریف واژه ھا و تولید فلسفه ھای ضد فلسفه می

. کندشود وواقعیت را وارونه می

فلسفه غرب زده گی

اگر بخواھیم انقالبی ترین کتاب عصرجدید ایران زمین را نام ببریم که انقالب اسالمی شدیدا به آن مدیون

البد به این . معلوم نیست که چرا او را انقالبی نمی خوانند . آل احمد است » غرب زده گی « است کتاب

. بگذریم. د نگفته وتفنگ وترقه ای ھم در نکرده است دلیل که فحش نداده وزنده باد ومرده با

81

غرب زده گی به معنای پیروی از غرب یا تقلید از غرب ویا حمایـت از تمـدن غـرب نیـست بلکـه یـک مـرض

وقتی کسی برق ندارد ولی وسایل برقی دارد ، بنـزین در دسـترس نـدارد . روانی واختالل مشاعر است

ولی تلویزیون دارد ، آب ندارد ولی کوکـاکوال دارد ایـن دیگـر ربطـی بـه غـرب ولی اتومبیل دارد ، نان ندارد

ایـن . بیچاره ندارد مثل اینست که تب کردن را تقصیر آفتاب بدانیم ویا سرماخوردن را تقصیر برف پنـداریم

. این جن زده گی وبلکه شیطان زده گی است . نفت زده گی وبرق زده گی وآھن وآسفالت زده گی است

ی انسان از خود بی خود شد ھر شیء بیرونی در او رخنه می کند ووجودش را به تسخیر خود در می وقت

امروزه خود غرب در حال توبه از خویشتن است وما کاسه داغتر . آورد اینم تقصیر سازنده آن شیء نیست

. از آش ھستیم

آخرین اثرش که ترجمه ای از یک اثـر مرحوم آل احمد نیز در ایام آخر عمرش به این راز پی برد ودر مقدمه

آلمانی بود اعتراف کرد کـه او اصـال پدیـده غـرب زده گـی را درک نکـرده اسـت وایـن یـک پدیـده اقتـصادی

که البته بھتر می بود کـه . وسیاسی واستعماری وحتی فرھنگی نیست بلکه یک معضله فلسفی است

. می گفت یک پدیده وجودی است

تی در سرآغاز به راه افتادنش ھر گاه که به زمین می خورد مادرش را می زنـد ھمانطور که یک کودک وق

کشورھای جھان سوم که فقط مصرف کننده محصوالت غرب ھستند به ھنگام زمین خوردن خود به غرب

فحش می دھند در حالی که بیش از پیش به غرب نیازمند می شوند زیرا اینک بایستی دوای زخم زمـین

این انقالبات . این ماجرای انقالباتی است که بر اساس غرب زده گی پدید آمدند . او بگیرند خوردن را ھم از

. به مثابه حمله کودک به مادر است

غرب زده گی حتی یک معضله فلسفی ھم نیست بلکه یک معضله دینی است وحاصل بی ھویتی در دین

غـرب . ا که نور دینی است مختل می کند می باشد که معلول شرک ونفاق در دین است که نھایتا عقل ر

زده گی بت پرستی مدرن جھان سوم است وادامه گاو پرستی ومجسمه پرستی ومـرده پرسـتی وعلـم

. وکتل پرستی وپرستش اشیاء متبرک است یا مثل اسفند دود کردن است بـرای ترکانـدن چـشم حـسود

غرب زده گی ادامه تاریخی . عرصه مدرنیزم است غرب زده گی یک بیماری روانی حاصل از بی ایمانی در

. عرب زده گی ماست واین مرض در جان ماست وربطی به غرب یا عرب ندارد

دیالکتیک چیست ؟

دیالکتیک ! از میانه دو ویا فراسوی دو : دیالکتیک یک واژه یونانی است که معنای لغوی آن عبارت است از

ید این فلسفه است که به معنـای کـشف جـدال ودوگـانگی درجھـان مھمترین واژه فلسفه یونان وشاه کل

. معانی وحتی عالم وجود است

کاشـف . اسـت » وحـدت اضـداد «مترادف فلسفی این واژه به زبان وفرھنگ فلسفه ایران واسالم ھمانـا

د کـه در دیالکتیک را نخستین صوفیان قرن پنج وشش قبل از میالد در بندر الئات از یونان باستان می دانن

واگزنوفانس وزنون قرار داشتند که کاشف معنای بود ونبود در عالم اندیشه )برامنداس(راس آنھا پارمنیدز

این حکیمان که . اندو این تضاد را منشاھمه تفکرات فلسفی ساختند ووحدت اضدادرا درفلسفه بنا نھادند

82

کتیکی در میـان مـردم وخاصـه جوانـان قـصد خود تحت تاثیر مغان ایران باستان بودند با طرح مفاھیم دیـال

این تحرکات موجب نگرانی . شناسی بود -تحریک اندیشه وتعمق را داشتند وھدف اصلی آنھا تحریک خود

حکام آن دوران گشت ولذا این حکیمان را به تحریک مردمان ، مورد آزار قرار می دادندوآنان را کافر وجادوگر

لفظ واتھام . بر ھم زدن نظام اجتماعی وسیاسی آن دوران را داشتند ویاغی می خواندند که گوئی قصد

یکی از مشھورترین شاگردان . به معنای مغلطه وفریبکاری به این حکیمان نسبت داده شد » سفسطه«

شناسی بود که به ھمـین جـرم محاکمـه -این مکتب سقراط حکیم بود که بانی فلسفه غرب ومکتب خود

افالطون راه تقیه وپنھانکاری پیشه نمود وبا حکومت یونـان راه مـصالحه در پـیش وشھید شد ولذا مرید او

گرفت وپیروان وی بتدریج به دربارھا وارد شدند واین جریان موجـب تحریـف حکمـت اصـیل یونـانی گـشت

ومورد سوءاستفاده قرار گرفت که یکی از مشھورترین این تحریف کنندگان وسازشکاران که مکتب سقراط

افالطـون ، . که حکمت را به خدمت حکومت گرفت واز میان تھی ساخت . دگرگون کرد ارسطو بود را بکل

در جھان اسالم نیز ھمه فالسفه وحکیمان این مسئله را در راس . دیالکتیک را عرش معرفت خوانده است

ن ھستی را قلمـرو اندیشه خود قرار دادند وتالش نمودند تا اضداد جھان معانی را به توحید برسانند وجھا

. اثر موالی رومی نیزدال برھمین دوگانگی است»مثنوی«معنای . حاکمیت خداوند یگانه معرفی کنند

دیالکتیک به معنای جدال یا تضاد، مھمترین مـسئله در امـر معرفـت نفـس مـی باشـد زیـرا موتـور محـرک

رفت شناسی است کـه در دیالکتیک شناسی به مثابه غایت مع. اندیشه واحساسات واعمال بشر است

قدرتمندترین متفکران تاریخ کسانی بوده انـد کـه . عرفان به اوج کمال رسیده وتوحید را آشکار می سازد

درمیان فالسفه عصر جدید اروپا نیزھگل بزرگترین دیالکتیک شناس . دارای اندیشه ای دیالکتیکی ھستند

فلـسفه تـاریخ وسوسـیالیزم را بنـا نھـاد ونقـش مدرن است ومارکس نیز با تکیه برھمین اھمیت بـود کـه

.سرنوشت سازی در تاریخ جدید جھان ایفا نمود

در قرن بیستم اروپا نیز نھضت اگزیستانسیالیزم بر اساس ھمین اصل فلسفی وتالش بـرای فـرا رفـتن از

ل ودوگانگی را به مثابه تنھا راه رھائی ازجدا ) عروج –جھش (این دوگانگی ، پدید آمد ومفھوم ترانسدانس

نفس پیش روی نھاد که مقدمه ای بر عرفان است ومترادف واقعه کشف وشھود می باشد که یک سالک

. را به قلمرو یگانگی ارتقاء می دھد

حضرت زرتشت اسـت کـه تـضاد )دوگانگی(قابل ذکر است که به لحاظ تاریخی نخستین کاشف دیالکتیک

امزدارا وارد فرھنگ بشری نمود ولـذا او را بایـستی بـانی بین نور وظلمت ونیز نیکی وبدی واھرمن واھور

به ھمین دلیل حکیمان یونان باستان نیز ایـن راز را از مغـان . حکمت واندیشه وتعقل درتاریخ بشردانست

درحقیقت بایستی فلسفه یونان را که اساس تمدن غرب است از ایران باستان دانست . زرتشتی آموختند

. واز مذھب زرتشت

ته آخر اینکه ، ھرکسی که تضاد ھای درونی خودرا بیشتر درک می کند ودر آن تامل می نماید عمیق تر نک

می اندیشد وجدی تراست ودرمسیر رشد معنوی وعرفانی قرار می گیرد زیـرا درک تـضاد منـشا عطـش

.بشربسوی وحدت وتوحید است

)ع (علی» .ھرچیزی به ضدش شناخته می شود«

83

»حق«معناي . ھمانا حق ھمان چیزی است که واقع می شود»حق«

گوئی واقعیتھا پرده ای برجمال حق ھستند ولذا انسان با واقعیت ھـا . پس حق ھمان حق واقعیتھاست

به جدال می افتد ونیرویش را مستھلک می کند ورنجور ومعذب می شود که این بدلیل در افتادن بـا حـق

. وقایع است

وعارف کسی است که حق ھر واقعه ای را درک وتـصدیق مـی کنـد ولـذا بـا جھـان پس انسان اھل حق

وعلـم . وایـن مـستلزم معرفـت دربـاره واقعیـت اسـت .وجھانیان ونیز با کل زندگیش در صلح واتحاد است

. ومعرفت حقیقی ھمین است که موجب رضایت انسان می شود

باشد خوششان می آیـد وآنـرا حتـی مـی داننـد ولی عامه انسانھا از ھر آنچه که موافق نفس خودشان

در واقع جبرھا وآدمھاووقایع برحـق ونـاحق نـداریم یـا . ومابقی را ناحق می پندارند وبه جدال بر می آیند

پس باطـل ھمـان نـاحق . تقسیم جھان به حق وناحق ھمان باطل است . ھمه حق است ویا ھمه ناحق

ای حـق اسـت وآن حـق ابطـال مـی باشـد کـه لطیـف تـرین دیدن امور است ھرچند که این باطل ھـم دار

آنکـه برخـی را حـق . آنکه ھمه امور را ناحق می داند کافراست . وعمیقترین جنبه از درک حقیقت است

وآنکـه ھمـه را حـق مـی دانـد مخلـص اسـت یعنـی واقـع گـرا . وبرخی را ناحق می دانـد مـشرک اسـت

. داشناس می باشدواین انسان موحد وخ. ورئالیست است وحق شناس

پس باطل امـری صـرفا . باطل ھمان ناحق دیدن وناحق پنداشتن است . پس باطل واقعیت بیرونی ندارد

وانـسان از طریـق . مربوط به قلمرو ادراک ومعرفت بشر اسـت ویـک نقـصان وخلـل شـعوری مـی باشـد

درواقع باطل دیدن ھمان . د شناخت خویشتن برقلمرو باطل بینی خود وارد شده وآنرا اصالح ومنور می کن

. ندیدن است ونفھمیدن

ای اھل ایمان ھرگاه در کار جھان وجھانیان ناحقی دیدید توبه کنید که از غفلت شماست: علی می فرماید

فلسفه تنهائی

آدمی تن است وبا تن است که موجودیت وشخصیت یافته است این قاعده شامل ھمـه موجـودات عـالم

روح نیز یک موجود دگر است کـه در ظـرف تـن حـضور . دمی موجودی صاحب روح است ولی آ. می باشد

روح ، لطیف ترین وفرارترین موجود عالم است ھمانطور که . یافته است ولذا انسان موجودی دوگانه است

روح بـه . به معنای نسیم وباد است ولی ھزاران بـار از بـاد وھـوا رقیقتـر وپـران تـر اسـت »ریح«از ریشه

لحاظی ھمان موجودیت نور است ونور دارای شخصیت وانسجام می باشد کـه قـرار اسـت در ظـرف تـن

. اقامت کند

کل مشکل آدمی از قرار دادن وساکن سـاختن ومقـیم نمـودن روح در تـن اسـت تـا روح را رفیـق وھمـدم

ایـن ! ن درویش شـد : شدن است »در خویش «واین ھمان کمال انسان است ومقام . ومظروف تن سازد

. گشتن است ونجات از بیگانگی وغربت ودربدری»خود«ھمان مقام

84

نیز » ھو«از اسماء ذات خداست که »ھا«و. » ھا«میرسد به»آه«واما آنگاه که روح در تن قرار گرفت تن به

.ھمچون خدا! تنھا: میشود » ھا«واینک تن صاحب . از ھمین منشأ است

ھو از میانه من . ای آنکه اوئی : یا من ھو : می کشد » ھو«صل شد حا» ھا«وآنگاه که تن به روح رسید و

! ھـاھو : وھوازمیـان برمـی خیـزد ! تو خـود حجـاب خـودی از میـان برخیـز : برمی خیزد که ) روح(وتو) تن(

. وھیاھو برپا می شودوخواب خلق را برمی آشوبد

ھمه در این وآن گدائی می کنند ونام .ھیچکس در خود قرار ندارد . مردمان ارواح سرگردان ودربدر ھستند

وتاخالیق تورا طرد ولعن کنند به خانه وجود باز نمی گردی ومقـام تنھـائی را . است » عشق«این گدائی

وآنکه بیشتر عشق ورزد شدیدتر طرد ولعن می شود وزودتر به . نمی پذیری ودست از گدائی نمی کشی

!بازگشت بخود: است این ھمان رجعت الی اهللا. خانه باز می گردد

فلسفه اراده

اراده آن کانون از روان بشر است که قدرت تحقق امیال وآرزوھای بشر را به واقعیت دارد ، یعنی آن مجرا

بدین ترتیب این ھمان عنصری است که قدرت ھر انسانی به آن سنجیده می . وتبدیل ایده به عمل است

!اراده به قدرت: جز تقویت این قوه ندارد شود وتالش ھر انسانی در کل زندگی ھدفی

تفاوت کمی انسانھا در تفاوت ایده ھائی که می خواھند . تفاوت انسانھا یکی کمی است ودیگری کیفی

وامـا تفـاوت کمـی . واما تفاوت کیفی انسانھا در شدت قدرت تبدیل ایده به واقعیت اسـت . به عمل آورند

یعنی ھر انسانی به میزان قدرت اراده ای که در خود سراغ دارد ویـا مـی .معلولی از تفاوت کیفی است

وقدرتمند ترین انسانھا . طلبد ایده ھائی سخت تر ونا ممکن تر وماورائی تر را به قلمرو واقعیت می کشاند

لیـاء آن است که قدرت تحقق وتعین وجود پروردگار را در واقعیت دارد واینان ھمـان مـردان حـق وانبیاءواو

. وعرفا ھستند که غیبی ترین امور را به عین می آورند واین تبدیل ماوراءطبیعت به جھـان طبیعـت اسـت

واین ھمان تنزل آسمان به زمین است ویا تعین ذات به صفات است وتبدیل مطلق ترین معانی به امـوری

انـسان را جانـشین واین ھمان اراده پروردگار وھدفش در خلقت انسان است که می خواھد . محسوس

این ھمان قدرت خالقه خدا در پیدایش جھان وانسان است که اشد این قدرت اراده در . خود در جھان سازد

وکـل تـاریخ بـشر . رخ داده است که پیدایش جھان از عدم به وجـود اسـت در یـک آن » کن فیکون «واقعه

یعنـی انـسانھا مجـاری . انـسان اسـت چیزی جز تحقق این اراده نیوده است که مجرای آن ھمـان وجـود

پس آدمی بخودی خود ھیچ اراده ای ندارد وآنچـه را کـه . تحقق اراده پروردگارند در انواع ودرجات خلقت

می پندارد جلوه ای از اراده خدا در اوست ھمانطور که موجودیت انسان نیز جلوه ای از تعین » خود«اراده

از صورت واحده اوسـت وروح انـسان نیـز جلـوه ای از انـوار روح وجود خداست زیرا صورت آدمی جلوه ای

ھمانطور که ھمه صفات وافعال بشری نیز جلوه . اوست پس اراده انسان نیز غیر از این نمی تواند باشد

. واین بدان معنی است که انسان منھای خدا ھمان عدم است. ای از صفات وافعال اوست

85

وایـن . اسـت » اراده بـه اراده «چیست؟ اراده کـردن ھمـان »اراده کردن«واما . پس اراده ھمان خداست

زیرا چنین اراده کردنی به منظور فـائق . ھمان خداخواھی بشر است ولی خداخواھی کافرانه وجاھالنه

. آمدن ومسلط شدن بر اراده است یعنی مرید نمودن خدا در خویشتن است

سـت کـه اراده بـه اراده کـردن ، منـشأ نیھیلیـزم وپـوچی مارتین ھایدگر فیلسوف شـھیر آلمـانی معتقـد ا

این ھمان صفت استکبار اسـت کـه . واحساس نابوده گی وتباھیھای بشر است واین کامال درست است

درثروتمندان موجب ویرانگری وتباه سازی است ودر فقراءھم موجب ویران شده گی وانحطاط وظلم پذیری

در نقطـه مقابـل اراده بـه اراده کـردن ، . ه دو جلوه از کفر بشر اسـت واین دونوع نابوده گی می باشد ک .

بـه » اسـالم « ھمان درک اراده خدا درخویشتن وتسلیم ومرید محض این اراده شدن است که این ھمان

این خداخواھی مؤمنانه وعارفانه است که انسان را با خداوند . معنای تسلیم بودن در قبال اراده خداست

ولی در حالت اول جنگ با خدا رخ می دھد زیـرا اراده فرضـی بـشر در . ودوست می سازد ھمسو ومتحد

اراده یکی . مقابل اراده خدا قرار می گیرد که در این جنگ مسلما پیروزی با خداست ونابودی از آن انسان

ار اندکنـد از مھمترین ارکان وجود انسان است ولی در طی بیش از دوھزار سال تاریخ فلسفه غـرب بـسی

ولی در . فالسفه ای که اصال در این باب سخن بمیان آورده اند جز کسانی چون شوپنھاور ونیچه وھایدگر

عوض محوریترین موضوع بحث عرفان اسالمی ھمین اراده انسان است چرا که اساس تفکر عرفان ھمانا

ھسته مرکزی ذاتش یعنی این غفلت عظیم در فلسفه غرب دال برانحراف فلسفه از. معرفت نفس است

خودشناسی است که سقراط حکیم آنرا تحکیم نمود ولی پیروانش به انحراف گرائیدند وفلسفه را از ھدف

. ذاتی اش تھی ساختند ولذا تاریخ فلسفه غرب بسوی الحاد رفت

پـس کـل خودشناسـی برمحـور . نامیده می شود درواقع ھمان اراده فرد اسـت » من«یا»خود«آنچه که

نامیده می شـود ھمـان اراده خداونـد » حق«در معرفت قرآنی آنچه که . راده شناسی در گردش است ا

. دربشراست

قرآن کریم» .حق آمد وباطل رفت زیرا باطل رفتنی بود«

ودرست به ھمین دلیل ھمواره طبع کافرانه بشر بـا حـق سـازگار . وباطل، اراده فرضی انسان می باشد

گ دارد وبانزول ھر مر تبه ای از حق ، ابطال عظیمی در نفس واراده بـشری رخ مـی نیست وبا آن سر جن

حق ھمواره از وجود انسانھای مخلص وعارف بروز می کند ولذا موجب جدال وانکـار متکبـرین مـی . دھد

. به لحاظی کل تاریخ بشری چیزی جز این جدال نبوده است. شود

نیست وقلمـرو القـای اراده بـشری در »اراده به اراده کردن « جز ھر آنچه که ظلم نامیده می شود چیزی

. است که بستر ھمه ظلم ھاست» منت«و»منیت«این ھمان . قبال اراده خدا

برای انسان ھیچ چیزی شاقه تر از منت نیست وبرای رھائی از منت دیگران راھی جز تـسلیم اراده خـدا

. ستشدن نیست واین تنھا راه نجات از ظلم ا

. بـشری ذاتـا دروغ اسـت وواقعیـت نـدارد »مـن «زیرا . دروغ نیز بعنوان ام الفساد چیزی جز منیت نیست

. بزرگترین دروغھا ومنشاھمه دروغھاست» من«

حق . ھمان قلمرو دروغ است واراده به اراده نکردن ھم قلمرو صدق می باشد »اراده به اراده کردن«پس

قدر است که انسان بین خود وخدا انتخاب کند واین ھمان انتخاب بین کفروایمـان اراده خدا در بشر ھمین

البته که . اینکه خود را تسلیم خداسازد ویا اینکه خدا را تسلیم خود کند ! خودپرستی وخداپرستی: است

86

ن دومی محکوم به ابطال خواھد بود ولی خداوند این اختیار را به آدمی داده است وتـا حـدودی ھـم امکـا

. تحقق آنرا به کافران بخشیده است

بھر حال آدمی ھمواره کمابیش دارای این ھردووجه اراده می باشد ھمانطور که کفروایمـان دو طبقـه یـا

بدون شک آدمی در نخستین تجربـه اراده ، کفررابـر مـی گزینـد ولـی انـسان . طیف از اراده انسان است

. شده واز آن توبه می کند وتسلیم اراده حق می گرددخردمند بتدریج به ابطال این انتخابش آگاه

واما اگردرشناخت اراده دقیقتر شویم درک می کنیم که در وجود آدمی دو کانون متفـاوت از اراده حـضور

واین دو اراده بمیزان رشد وبلوغ عقالنی بتدریج متفاوت شده ونھایتا به ضدیت با یکدیگر ! دل و ذھن : دارد

دل آدمی طبـق حکـم . می باشد )عقل(با اراده ذھنی )احساس(ین ھمان تضاد اراده قلبی می رسند وا

واین ھمان جریان اسـالم . خداوند مأمور است که اراده عقالنی خود را براراده قلبی مسلط وحاکم سازد

زیرا اراده فردی وحیوانی بشر در دلش احساس می شود ولی اراده عقالنی برخاسـته از فطـرت . است

درواقع تـسلیم نمـودن دل بـه عقـل . ووجدان وآموزه ھای دینی انبیای الھی می باشد که حکم خداست

واین جریان به آنجا می رسد که اراده قلبی . وحکم دین ھمان جریان حق است وتحقق اراده خدا بر بشر

. م توحیـد ورضاسـت وفردی بشر نیز با اراده عقلی ودینی او متحد می شود ویگانه می گردد که این مقـا

. خداشناسی است–این ھمان واقعه خودشناسی

آنچه هست دلیل آنچه نیست

ü ادب ناپذیری دلیل فقدان وجدان است .

ü نصیحت ناپذیری دلیل فقدان دین است .

ü محبت ناپذیری دلیل فقدان دل است .

ü وظیفه ناپذیری دلیل فقدان عھد است .

ü ناپذیری دلیل فقدان آدمیت استعرف .

ü آرامش ناپذیری دلیل فقدان ایمان است .

ü ھمسر ناپذیری دلیل فقدان عصمت است .

ü دین ناپذیری دلیل فقدان عقل است .

ü میھمان ناپذیری دلیل فقدان عزت است .

ü اعتماد ناپذیری دلیل فقدان صدق است .

ü دلیل فقدان حرمت استحجاب ناپذیری .

ü امامت ناپذیری دلیل فقدان جان است .

ü فنا ناپذیری دلیل فقدان وجود است .

87

معماي کتابهاي آسمانی

بي ترديد كتبي كه در جھان معروف به كتابھاي آسـماني ھـستند ھرگـز بواسـطه مالئـك از آسـمان نـازل

. بعالوه مالئك با قلم وكاغذ نمي نويسندنشده اند وكسي شاھد برچنین نزولي نبوده است و

ونیز اينكه در ھیچیك از اين كتابھا نیامده است كه اين كتاب را خدا يا مالئك نوشته باشند ويا حتي رسوالن

كتابھائي بدستھاي خود مي نويسند وآنرا به خـدا نـسبت «در قرآن آيه اي حیرت آور داريم كه مي گويد .

ور ھمین كتابھاي آسماني ھستند چون كتابھائي ديگر دال برچنین ادعـائي بدون شك منظ. » .مي دھند

. وجود ندارند

درباره اوپانیشاد كه يكي از كھن ترين كتابھاي آسماني محسوب شـده واضـح اسـت كـه گـروه كثیـري از

در عـصر درباره اوستا نیز واضح است كـه اساسـا . نويسندگان در طول تاريخ نوشته وآنرا تكمیل كرده اند

ودر دوران ھخامنشي ھرگز سخن . ساسانیان نگاشته شده است وفقط فصولي از گاتھا قديمي تر است

درباره تورات ھم معلوم است كه عمده عھد عتیق افسانه ھائي درباره . از وجود چنین كتابي نبوده است

كوك اسـت ھـم داراي اناجیـل چھارگانـه كـه تعدادشـان ھـم مـش . موسي وقومش در اعصار بعـد اسـت

تناقضاتي نسبت به ھمديگرند وھم در بطن خود داراي تناقض واضح تاريخي ھستند وحتي درباره ماھیت

خـود اناجیـل نیـز در بطـن خـود . مسیح بعنوان خدا يا پسر خدا ويا پسر انسان نیز علنا تناقض وجـود دارد

نش ، بلكه نقل و قولھائي از حواريون استواضح كرده اند كه اين كتاب نه از مسیح است ونه حتي حواريو

.

. واما درباره قرآن ، ماھیت امر روشن تر است كه نه رسول كتابي نوشته ونـه امامـان وخلفـاي راشـدين

بلكه محفوظات برخي از حافظان آيات به امر عثمان وتحت نظارت يك يھود منـافق بـه نـام كعـب االحبـار ،

كه کاتب وحي پیامبر است نبود وگرنه خود ايشان مبادرت به مكتوب ) ع(مكتوب شده كه مورد قبول علي

قرآني كه به مسجد آورد ولي مردمـان وي را مـسخره نمودنـد وبـا ھـسته خرمـا . نمودن قرآن نمي نمود

راندند وديگر كسي آن كتاب را كه معروف به قرآن علي يا كتاب علي بود ، نديـده اسـت وبـه روايتـي ايـن

. زمان است وبا ظھورش آشكار مي كند واز جمله نشانه ھاي اوستكتاب در دست امام

پس اين كتابھا چیستند وچه ماھیتي دارند وچه كرده اند ؟

متأسفانه اين كتابھا يا از چشم قداست نگريسته شده اند ويا بكلي انكار گشته اند وكسي از چشم علم

. وخرد وتحقیق به آن نگاه نكرده است

یني بودن اين كتب يا وحیاني وغیر وحیاني بودن آنھا وسواي دسـتكاريھائي كـه در سواي آسماني يا زم

آنھا شده ويا نشده ، يك واقعیت وجود دارد و اينكه كل بشريت در مجموع اين كتابھا را آسماني وقدسـي

مي پندارد وجنبه عقالني وعلمي وحكمتي محتواي ايـن كتـب ھـم مطلقـا مـد نظـر نیـست وبلكـه اصـوال

یده مي شوند وسجده مي گردند ونگرش عقالني به اين كتب در مذاھب يكي از زمینه ھـاي تكفیـر پرست

. والحاد بوده وخون بسیاري از مفسران را ريخته است

واقعیت ديگر اينست كه اين كتب واقعا نخستین كتابھائي بوده اند كـه در ھـر قـوم وتمـدني كتابـت شـده

قداست اين كتب اساسا برخاسته از قدمت آنھاست چرا كه . ه اند را نھاد)سواد(واساس خواندن ونوشتن

واصـوال . در ذات مذاھب ، قداست عین قدمت است ھمانطور كـه قداسـت وجـود پروردگـار چنـین اسـت

88

قدمت پرستي از اصول ذاتي مذھب وباورھاي ديني بوده كه خود جاي بس تفكر دارد وبندرت در اين باب

. تفكر وتحقیقي شده است

بنابراين يكي از خواص كتب آسماني اينست كه كل تمدن مدرن ما در جھان را پديد آورده است تنھا وتنھا

بدلیل اينكه اساس سواد آموزي بوده است ونیز جنبه ھاي حقوقي وحكومتي واخالقـي آن كـه آفريننـده

. سنت ھا وقوانین بوده كه از اركان مدنیت مي باشد

رانه مشغول الغا وابطال ھمه اين قوانین اسـت ولـي قـانون سـازي را از ايـن ھر چند كه تمدن مدرن مص

. كتابھا به ارث برده است وتعلیم وتعلم را كه ركن ذاتي ديگر اين تمدن مي باشد ودر حال انقراض است

در واقع اين كتب را بايستي كتب مدنیت بشر بـر روي زمـین دانـست ونفـي وانكـار ايـن كتـب متـرادف بـا

. لزمان است كه قلمرو مرگ مدنیت است وھمچون واقعه اي اجتناب ناپذير مي باشدآخرا

پر واضح است كه اين كتابھا بواسطه خداوند امالء نشده وبدست پیامبرانش نوشته نشده وحتي قديسین

وام بلكه برخي نويسندگان اقـ . ومريدان انبیاي الھي ھم مبادرت به نوشتن يا ديكته كردن آنھا ننموده اند

در قرآن نیز بارھا سخن از . گوناگون بشري آنھم تحت امر ونظارت حكومتھا وشاھان اين كتب را نوشته اند

پس واضح است كه كتاب آسـماني در . است كه در آن ھنگام ھنوز چیزي مكتوب نشده بود » اين كتاب «

. عالم غیب ويا سینه انبیاي الھي وجود داشته است

در دوره ھاي گوناگون ھستند ؟ اين امريست كه براسـتي نیازمنـد تحقیـق وتـأمالتي آيا اينھا ھمان كتاب

. عظیم است واز اسرار دين وتاريخ وبشريت است

عدالت عشق و

شاید ھیچ واژه ای در فرھنگ بشری ھمچون عشق وعدالت تا این حد مورد سوء اسـتفاده وتفـاھم قـرار

دی کامال وارونـه گردیـده وقلمـرو واژگـون سـاالری بـشر شـده نگرفته باشد تا آنجا که دارای معنا وعملکر

. واینھمه جنون پدید آورده است که منجر به نابودی نسل بشر بر روی زمین می شود

قرار گـرفتن ھـر : که عالیترین وکاملترین وذاتی ترین تعریف است عبارتست از ) ع(عدالت در تعریف علی

الم ھستی عادل ھستند وبر جای خود قرار دارند اال انـسان ھمه موجودات ع ! چیزی بر سر جای خودش

ودر خود بیقراری می کند ومیل فرار از ) از جھلش(که بقول قرآن ، ظالم است وبه حق خود راضی نیست

خویشتن دارد ومیل پناه بردن به سائر موجودات را دارد تا در آن موجودات قرار گیـرد وآنھـا را مالـک شـود

ر حالیکه وجود خودش را از دست داده و بـه اسـارت وتملـک اجنـه وشـیاطین سـپرده ووجود خود سازد د

عشق در تعریف حقیقی وعرفانیش . نامیده است تا آنرا تقدیس نماید » عشق«این ظلم را آدمی . است

وبه جای خود باز گشتن و در ) عدالت(به معنای گذشتن از جھان غیر خویش وجھان را بحال خود گذاشتن

پس می بینیم که این تعریف از عشق در عمـل ھمـان عـدالت . رار یافتن واز غیر خود بی نیاز بودن خود ق

. است وعشق وعدل واقعی علت ومعلول یکدیگر وحقی واحد است

گذشتگی که تعریف جاھالنه –از خود . عشق حقیقی از خود گذشتگی نیست بلکه از دنیا گذشتن است

ایثار وطلبکاری از عالم وآدم می شود وسـپس بـرای ارضـای ایـن وظالمانه عشق است موجب احساس

می » عشق«طلب ناحق به جان دیگران می افتد ومی خواھد جھان واھلش را ببلعد واین جھانخواری را

89

عـشق . این عشق ھمان مکتب توجیھی ابلیس اسـت . نامد در حالیکه ھمان فسق وستم وتجاوز است

اصوال چرا انـسان بایـد از . باشد و منشأ ھر ستم وجنونی می باشد نام مستعار ابلیس در نفس بشرمی

آدمی بایـد ھـستی . خود بگذرد ؟ چه کسی چنین گفته است وکدام عقلی این را درک وتصدیق می کند

پس تعریف . اینست حرف خدا به انسان . خود را بپذیرد وشاکر باشد ومسئولیت آنرا بپذیرد وپاسخگو باشد

انسانی که . ز عشق عین کفر است که لباس ایثار برتن کرده است تا ستم را تقدیس نماید مالیخولیائی ا

خود یک مخلوق است ودر مانده ترین ونیازمند ترین مخلوقات است چـه چیـزی دارد کـه از آن بگـذرد وبـه

د می انسانی که از دنیا می گذرد وبر جای خو. حساب عشق بگذارد وخدا وخلق را ھم بدھکار خود سازد

وحق وجود برایشان قائل باشد ودست به تخریـب ونـابودی . نشیند می تواند دیگران را ھم دوست بدارد

. جھان نزند

دین مرده و دین زنده

دینی که به ارث گرفته می شود و در بستر تـاریخ و شـجرۀ نـژآد : ھمواره دو نوع دین وجود داشته است

ه یکـی نـژآد پرسـتی اسـت و دیگـری اخبـاریگری و لـذا ریـشه در حرکت میکند و لذا دو عنصر ذاتی دارد ک

این . گذشته دارد و از عالم اموات به ما می رسد و به صورت سنت ھا و آداب و شعائر خود نمایی می کند

دین ربطی به وجود افراد پیرو خود ندارد و در آنان بی ریشه است و این دین کفر است که بر اسطوره ھا و

پدران استوار است که قرآن کریم ان را مذھب کفر نامیده است که خدای این مـذھب ھـم قدمت و سنت

این دین مرده است . طبق کالم قرآن در جایی بسیار دور است در جایی از ازلیت تاریخ و پشت بام آسمان

ل و بـه بھانـه ایـی محـو مـی گـردد فـی المثـ . و ھیچ دخالتی در زندگی عملی و جوھره حیات فرد نـدارد

بواسطه دوری فرد از نژآد و یا پیدا شدن اخبار و احادیث ضد و نقیض در تاریخ و یا بواسطه یک فلسفه ضد

لذا پیروان این نوع دین خواه ناخواه دچار تناقض و ریا و نفاق و عذاب می شوند زیرا دارای ایمان . مذھب

. این دین عاریه ایی است) ع(قلبی نیستند و بقول علی

دیگری وجود دارد که البته ھمواره بسیار کمیاب است و آن دین مؤمنان است که دارای رسول یا و امادین

امام و یا پیری زنده ھستند که نور ایمان را در قلوبشان برافروخته است ایـن دیـن قلبـی و زنـده و حـی و

شرعی درک و تصدیق حاضر است و اتفاقا فقط در این دین است که حقانیت رسالت انبیای الھی و احکام

شده و صادقانه و بی ریا به فعل می آید و قدرت نژاد و اخبار و فلسفه نمی تواند این ایمان را به بازی گیرد

دین زنده می تواند بطور طبیعی در زندگی جاری شود و بواسطه شـعور قلبـی در ھـر . زیرا خودی است

ه ایی یا توسل به صده ھا آیه و حدیث و خبار و عصری حالل و حرام را تشخیص دھد ولی دین مرده و عاری

. فلسفه ھم قادر نیست حتی درباره یک امر به فتوای یقینی نائل آید

دین تاریخی مشمول مرور زمان است و در گذار دورانھا به تدریج رنگ می بازد و از خاطره ھا می رود ولی

چ بھانه بیرونی منقرض نمی شود ایمان دین قلبی خود جوش و عاشقانه است ھمانطور که عشق به ھی

. ھم چنین است

در طول تاریخ ھمواره شاھد نبرد دین مرده بر علیه دین زنده بوده ایم و نیز اینکه بسیاری از حامالن دیـن

. زنده در این نبرد شھید شده اند

90

. عرفاتی است– شرعی از دین قلبی –این ھمان تفاوت بین دین عرفی

آخر اینکه دین کفر که وجه مسلط بر اکثریت بشر بوده است نیز بر حقی عظیم استوار است که و اما نکته

حداقل این حق ھمانا حراست از عالئم و شعائر مذھبی می باشد و حافظ سنت ھایی است و عرفھایی

پدید می

را نیز بـدانیم کـه این. آرود که بستر مدنیت و قوانین اجتماعی است که بدون ان این نظم نابود می شود

. کفر نیز وجھی از دین است ھمانطور که دوزخ

مؤمنان کفر گو

اکثر حکیمان و عارفان و خداپرستان مخلص ، کفرگوترین انسانھای تاریخ بوده و با صدای بلند این کفر را بر

الیـان جاھـل زبان رانده و حتی مکتوب نموده اند و لذا ھمـواره تحـت اذیـت و قتـال مردمـان و مخـصوصا م

بوده است ؟براستی این چه پدیده ای. ده اند مذاھب بو

مؤمنان حقیقی خداشناسان و خداپرستان دل خویشند ھمانگونه که خداوند قلب مؤمنان را خانۀ خودش

ولی در نقطۀ مقابل ، کافران کـسانی ھـستند کـه خداونـد را در آسـمان و خیـاالت مـاورای . نامیده است

در واقع خدای ذھنی که با . این تفاوت در قرآن کریم مذکور است . کنند و می خوانند طبیعت جستجو می

فلسفه و منطق قابل نفی و اثبات است بزرگترین دشمن خدای واقعی است که در قلب مؤمنان است لذا

مؤمنان عارف ھمواره بر علیه این خدای ذھنی که خدای کفر است و در واقع نام مـستعار ابلـیس نفـس

اصال شھامت نفی ابطال خدای ذھنی فقط در قدرت . ست در ستیز بوده و او را رسوا و باطل ساخته اند ا

ایمان قلبی است وگرنه آدمی در ھیچ مقامی توان انکار خدا را ندارد و حتی کافرترین کافرھا ھـم بـدون

بابت خداوند اطمینان دارند فقط مؤمنانی که از . چنین خدایی قادر به توجیه زندگی و اعمال خود نیستند

. می توانند او را از قلمرو ذھنیت و نفسانیت مشرک خود بزدایند و این ھمان اخالص است

در میان بسیاری از عارفان و حکیمان بزرگ تاریخ این نوع توصیف آشکار است که مشھورترین آنان در جھان

رگ معاصر جھان نیز از ایـن مؤمنـان کفـر گـو و بـه و اما در میان فالسفه بز. اسالم از موالنا و حافظ است

ظاھر بی خدا بسیارند به مانند کی یر گارد ، نیچه ، ھایدگر و سارتر که اصال در قلمرو منطق و فلسفیدن

چه بسا نامی از خدا ھم نمی برند و گویی که او را انکار می کنند و لذا به فالسفه ایی ملحد مشھورند که

ایـن بزرگـان در طـول تـاریخ . آنان قرار دارد که علنا مرگ چنین خدایی اعالن کرده است نیچه که در رأس

. و در واقع بایستی آنھا را فیلسوفانی مالمتی نامید. شھیدان وصف توحیدی خداوند ھستند

دین دیالکتیک علم و

. دیالکتیک به زبان ساده ھمان وحدت اضداد است

رمینال اجرائی آن اسـت ذاتـا در جنـگ بـا دیـن خـدا و ھویـت انبیـای الھـی و علوم دنیوی و تکنولوژی که ت

ھر چه که علوم دنیوی موفق به تحقق ارمانھایش که ھمان بھشت دنیوی است . حکیمان پدید امده است

91

شده ماھیت پنھان کافرانه اش را علنی تر نموده است و لذا فلسفه ھای کافرانه خود را نیز مدون ساخته

....ل ماتریالیزم ، ناتورالیزم ، لیبرالیزم و سوسیالیزم واست مث

واضح است که بانیان اولیه و کاشفان علوم پایه کافران نبودند و بلکه در میان عامه مردمـان از بزرگتـرین

کافران : قرآن کریم ھم می فرماید . مؤمنان تلقی شده اند ولی دچار نخستین تذبذبھا و شرکھا شده اند

آنچه که دانشمندان بزرگ را بتدریج دچار . که دنیا را می پرستند ولی علم دنیا در نزد مؤمنان است ھر چند

شرک نمود غرورشان درباره علمشان بود که بتدریج در طول تاریخ آشکارتر شد تا انکه از ایمـان دینـی در

دین است و امروز ه دین خدا قلمرو علوم وفنون اثری باقی نماند و به عصر مدرنیزم رسید که انکار آشکار

دشمنی آشکارتر از پیروان علوم و فنون ندارد و این است کـه دانـشگاھھا بزرگتـرین مھـد ضـدیت بـا دیـن

. ھستند

و اما در عصر مدرنیزم که اصول و ارکان بھشت زمینی پیدا شده است بتدریج از بطن این بھشت صنعتی

پس از دیگـری اصـول و ارکـان علـم را باطـل مـی کنـد از شاھد گشایشی دربھای دوزخ ھستیم که یکی

اینجاست که از بطن این کفر علمی و فنی شاھد پیدایش گرایشات نوین مذھبی و عرفانی می باشیم که

وجود نوابغی چون اینشتن ، پالنک ، ھایزنبرگ و دیگران دال بر این حقیقت است که گاه ماھیت علم را به

ی بینیم که از بطن اشد عداوت با دین تصدیق برتری از دین در حال پیـدایش بدینگونه م . چالش می گیرد

. است که تا حدودی دست و دل از بھشت پرستی شسته و حقیقت جھان را جستجو می کند

فلسفه خط راست

امروزه به لحاظ علمی مسلم شده است که خط راست وجود ندارد و یا ال اقل برای انـسان چنـین خطـی

این واقعیت حیرت آور تحت الشعاع نظریه نسبیت انیشتین و تئوری انحنای فـضا تبـدیل بـه . یستممکن ن

.یک اصل کیھان شناسی در فلسفه شد

علتش وجود میدانھای مغناطیـسی . ھیچ چیزی در فضا بر روی خط راست حرکت نمی کند چون نمیتواند

گویی خط راسـت فقـط در . خط راست ممکن نیستتا چیزی وجود دارد . حاصل از قوه جاذبه اجرام است

خالء مطلق که مترادف با عدم است ممکن می شود که آنھم ممکن نیست زیرا طبق ھمین نظریه مذکور

. اگر حتی یک میلی متر مکعب خالء مطلق پدید آید کل کائنات در این نقطه فرو می ریزد و نابود می گردند

است و بدان معناست که عدم وجود ندارد ولی قبل از خلقت جھان وجود یعنی عدم یک امر کلی و جھانی

.پس عدم ھرگز وجود نداشته و نمی تواند باشد. داشت ولی این وجود عدمی ھمان خدا بود

حتی نور که سریعترین پدیده ھاست نیز نمی تواند بر خط راست . بنابراین عالم ھستی عالم انحناء است

.ت ترین مسیر حرکت از آن نور است و نور دارای حد اقل انحناء می باشدھرچند که راس.طی کند

خط راست ھمان صراط المستقیم است که در دین ھمان راه ھدایت بھشتی بشر به سوی خداست و این

می فرماید که براستی ) ع(خط محال فقط در قلمرو دین و معرفت نفس ممکن می آید ھمانطور که علی

در . ھمان خودشناسی است که فاصله بین از خود تا خود است و این فاصله صفر است صراط المستقیم

در واقع خط راست فقط فاصله بین . واقع به لحاظ ھندسی ھم تنھا خط راست ممکن ھمان نقطه است

92

پس خط راست فقط در وجود آدمی و از طریق مذکور ممکن می . خود تا خداست که در ذات انسان است

.اه بھشت است و مابقی راھھا جملگی استھالک و دوزخ استآید و ر

دروغ راستین

تنھاواقعه ای که در آن ھمه صفات متضاد وارزشھای متناقضی جمعند وبـه راسـتی وحـدت ھمـه اضـداد

است ، عشق است که در رأس ومحور ھمه این اضداد ھمانا وحدت راسـت ودروغ اسـت ولـذا مـی تـوان

واین دو وجه راسـت . ویا دروغترین راستی ھا وراست ترین دروغھایش نامید عشق را یک دروغ راستین

ودروغ عشق را ھر دو طرف واقعه در تمام مراحلش شاھدند ولذا عـشق یکـی از مرددتـرین ومذبـذبترین

وحیرت انگیز ترین تجربه بشر است ولذا آنرا قلمرو جنون الھی می نامند وتنھا جنونی که از عقل برتر است

. عقل به معنای تسلط بر اراده است وعشق عین بی اراده گیزیرا

ماه عسل عشق تماما راست می نماید ودر آن شکی پیدا نیست ولی بتدریج راست ودروغ بـه ھـم مـی

عـشق عرفـانی ھـم دارای ھمـین مراحـل . آمیزد ونھایتا فقط دروغش می ماند وپرونده بسته می شـود

. ودیالکتیک است

واما دروغش از این است که اثبات . ین روست که از آن گریزی نیست وچون جادوست راستی عشق از ا

یعنی راستی عشق از جنونش می باشـد ودروغـش ھـم از عقـل . یعنی عقالنی نیست . شدنی نیست

. است

از زمانی که توقعات متقابل پیدا می شود دروغش خودنمائی می کند ولی در عین حال اگر توقعات نباشد

یعنی . معناست که تعھدی در میان نیامده ویک بازی غیر متعھد است واین امر مترادف با مرگ است بدان

. اگر عشق بخواھد تماما راستین باشد بایستی غیر متعھد باشد واین امر در تقابل با وجود عشق است

وبھمـین دلیـل . عشق قلمرو یگانگی راسـت ودروغ ، جفـا ووفـا، مـرگ وزنـدگی ونھایتـا بـود ونبـود اسـت

ماندگارترین تجربه حیات بشر است ودر غایت فروپاشی وخیانت ھم نـابود نمـی شـود وایـن واضـح تـرین

. فقط در عشق است که فرد می بیند که خود نیست ، خداست. معنای وحدت بود ونبود عشق است

. عشق ، محسوس ترین وتجربی ترین وبشری ترین درک انسان از خداست

. ت که بود ونبودش یکسان می نماید زیرا فراسوی بود ونبود استعشق ، خداس

چرا حقیقت تلخ است ؟

. زیرا جھل ما را می شکند

. زیرا غرور ما را خدشه دار می کند

. زیرا دروغ ما را رسوا می کند

. زیرا فریب ما را باطل می کند

. زیرا ادعای ما را پوچ می سازد

. زیرا مرگ ما را خاطر نشان می کند

93

. زیرافنای ما را به یادمان می آورد

. زیرا واقعیت مارا آشکار می کند

. زیرا خدارااثبات ومارا نفی می کند

قاعده بازي

ز ھر نوع فعالیت بشری بخصوص در عصر مدرنیزم برای خـود دارای قاعـده وقـانونی مـدون اسـت وایـن ا

ویژگیھای مدرنیزم است که حتی غریزی ترین اعمال بشری ھم تحت الشعاع قوانین خاص انجام می شود

. وآدابی معین دارد که حتی آموزش داده می شود مثل روابط جنسی

واما بازیھا که یکی از مھمترین فعالیت بشر مدرن ھستند وبرای خود دارای سازمانھای ملی وبین المللی

قاعده بازی چیست . گاھھا نیز تدریس می شود دارای چه قاعده ای اصولی وبدیھی است است ودر دانش

؟....؟ ورزشھا ، ھنرھا ، تفریحات و

اصوال فرق بازی از سائر اموری که جدی تلقی می شـود ھمانـا بـی قاعـده گـی وبـی قـانونی آن اسـت

زیرا بـازی مربـوط بـه پـر کـردن . ود وھمین امر ذات بازی را تشکیل می دھد وگرنه از ذاتش بیگانه می ش

زمان خارج از قاعده وقانون است ولذا به معنای استراحت وتفریح است تا بتواند خستگی حاصل از فشار

. قانون را دفع کند

ولی شاھدیم که امروزه بازیھا ھم دارای قواعد وقوانینی مدون ھستند وطبق اصولی تدریس می شوند

این . باشند وبصورت حرفه رسمی بسیاری از افراد بشری در آمده است ودارای دستگاه قضائی ھم می

یعنی چگونه یک عمل غیر قانونی که ذات وجودیش بر بی قاعـده گـی . تضاد ذاتی چگونه فھم می شود

ولی بھرحال چنین اتفاقی افتاده است . چطور می شود بازی را جدی کرد . است می تواند قانونمند شود

این به چه معنائی است ؟. توسعه می باشد وبسرعت در حال

از طرفی دیگر شاھدیم که بسیاری از فعالیتھای جدی بشر که جزو جدیت ذاتی وتاریخی او بوده در حـال

این ھمان جریانی است که . شوخی وبازی شدن یعنی در حال بی قاعده شدن وغیر قانونی شدن است

ه است زیرا ھر ارزشی بدان دلیل ارزش اسـت کـه دارای بسیاری از ارزشھای تاریخی بشر را باطل نمود

مثال شاھدیم که عشق وازدواج که یکی از جـدی تـرین احـواالت . جدیت مستحکم وھویت قانونمند است

ویـا شـاھدیم کـه بـدن . واعمال بشر بوده تبدیل به بازی شده وھمه قواعد خـود را در حـال بـاختن اسـت

ویـا کـل . زی شده وبا آن ھر کاری می شود مثل جراحیھای پالستیک واعضای بدن تبدیل به یک اسباب با

جامعه بشری تبدیل به موش آزمایشگاھی واسباب بازی وآزمون تئوریھا وخیالبافی ھای گروھی گردیده

دوستی که مبدل به یک بازی دائمی شده . فنی –است مثل ایدئولوژیھای آرمانشھری وآزمونھای علمی

ای از عمر ھر فردی را مشغول می کند در حالی که یک رفیق واقعـی ومانـدگار ورفیق بازی بخش عمده

. ...رخ می دھد و) شاه بازی(یا کل جریان حکومتھای دموکراتیک که ھمچون یک بازی کودکانه . نیست

پس باید گفت که امروزه جای بازی وجدی یعنی جای قانون وبی قانونی عوض شده است یعنی واقعیت

به ھمین دلیل است که امروزه شـاھد سـلطه مطلقـه سـینما برھمـه . شین ھمدیگر شده اند ومجاز جان

94

زیرا سینما ذاتا بر بازی است ومکتب اصالت بازی می . ارکان زندگی بشر ھستیم حتی در تعیین حکومتھا

. باشد وبه ھمین دلیل پر جاذبه ترین حرفه ھاست

ولذا عصر مدرنیزم عصر جنگ بالوقفه برروی . » ده است ھر جنگی اولش بازی بو « می فرماید ) ع(علی

این حاصـل مکتـب . زمین است وھیچ جای زمین بدون جنگ نیست واین جنگ تاقلب خانواده ھا جاریست

یعنـی بـت ، » مـد «اصال مدرنیزم حتی در معنای لغتش دارای این ماھیت اسـت زیـرا . اصالت بازی است

ھمانطور که عـصر بـت پرسـتی . ی کودکانه است مثل عروسک بازی واین قاعده ھر باز . صورت ، ماسک

بشر ، عصر کودکی تاریخی او تلقی می شود امروزه ھر چیزی یک بت است ومدرنیزم یعنی مکتب اصالت

. مدرنیزم یعنی عصر تجسم بخشیدن به امیال وتوھمـات وتخـیالت . بت ومد ، عروسک وشکالک وماسک

ولذا شاھدیم که امروزه ھر . واین ماسک پرستی است . بی ارزش است وھر چه که دارای صورت نباشد

ماسک ، قاعـده . واین بازی ماسکھاست . مرد وزنی یک ماسک است ماسکی که مستمرا تغییر می کند

. بازی است

چرا کسی کمبود عقل ندارد؟

بـرای ایـن . ی کنـد براستی که آدمی وخاصه انسان مدرن جز کمبود پول ھیچ کمبود دیگری احـساس نمـ

یکی اینکه خداونـد بـه ھمـه آدمھـا عقـل کامـل بخـشیده اسـت ولـذا . سئوال دو جواب متضاد وجود دارد

در اینصورت پس کامال مسئول حیات وھستی خویش است وباید . ھیچکس احساس نقص در عقل ندارد

ثریت مردم احساس کمبود واما پاسخ دوم اینست که چون اک . خوب وبد سرنوشت خود را به گردن بگیرد

عقل نمی کنند ھرگز بدنبال رشد عقالنی نمی روند وبه ھمین دلیل این ھمه بدبخت ھستند وجھان تبدیل

به دیوانه خانه شده است وھیچ جائی برای عقال نیست وعاقالن یا محکوم به مرگند ویا در انزوا وسـکوت

. ز ھمچون بھلول باید تجاھل کنند تا زنده بمانند زندگی می کنند ولذا عقل قاچاق ترین چیزھاست وعقال نی

. بنظر ما این ھر دو پاسخ به ظاھر متضاد درست است وبه مثابه دو روی یک سکه واقعیت بشری اسـت

ولـی ایـن عقـل مثـل . خداوند به ھمه عقل کامل بخشیده ودرست به ھمین دلیل از ھمه مأخذه می کند

صرف باشد ومثل غذا مواد حیاتی را تأمین کند ھر چند که بشر حتی کاالئی نقد وبیرونی نیست که قابل م

. در امور تغذیه ھم جاھل تر از حیوانات است

مسئله اینست که عقل مثل یک ذخیره وگنج نھان در گوھره وجود بشر است که بایستی کاویده واستخراج

این .... . در خود تفکر نمی کنید وواینست معنای این آیات که پس چرا در خود نظر نمی کنید ، چرا . شود

آنچه کـه . عقل چیزی نیست که در مدرسه وبازار قابل اکتساب باشد . دعوت به استخراج نور عقل است

آدمی با . در مدرسه وکتاب کسب می شود اطالعات واخبار گذشتگان است ومحصوالت عقالنی آنھاست

عقل ھمان علم زیستن است ودر مدرسه . نمی دھد مصرف میوه درختان ھرگز به بار نمی نشیند ومیوه

شناسی وتأمالت درونی ودقت وتفکر در –عقل بواسطه خود . تحصیل می شود ) اموات(علم گذشتگان

بھمین . کارگاه عقالنیت بشرمعرفت نفس است . احوال وامیال واعمال وتناقضات خویشتن پیدا می شود

واین یعنی فقدان عقل . نمی شناسد ھیچ چیز را نمی شناسد کسی که خود را : می گوید ) ع(دلیل علی

. عقل وحکمت گمشده انسان است) ع(بقول علی .

95

واقعیت دین و

بنظر ما ھیچ آیه ھمچون این آیه مذکور دیـن را » .براستی که دین ھر آن واقع است « : قرآن می فرماید

از . دین است ودینی که بیان واقعیت است جھانی که عین. بعنوان یک جھان بینی کامل عرضه نمی کند

در «:این منظر دین یک ایدئولوژی آرمانشھری وباید ونبایدی نیست ھمانطور که در جای دیگری می گویـد

در واقع کل جھان وجھانیان در دین است وکل عالم ھستی ھمان دین به معنای . »دین ھیچ جبری نیست

کس را از این راه گریزی نیست ھمـانطور کـه قیامـت کبـری است راھی که به خدا می رسد وھیچ » راه«

. ھمه به حضور خدا می رسند خواه ناخواه

وانسانھا یکی از ایـن سـه روش . ھمانطور که بھشت ودوزخ وبرزخ وھمه طبعات وطبقاتش در دین است

. ومکتب را در دین انتخاب می کنند وھمه به خدا می رسند

که دین ھمان مکتب رئالیزم است منتھی رئالیزمی صرفا مادی بلکـه یـک از آیه مورد بحث درک می شود

رئالیزم کامل که ھمه ابعاد ووجوه واعماق وطبقات عالم ھستی را شامل می شود ولذا آنـان کـه دیـن را

بواسطه معرفت انتخاب می کنند از راه بھشت بخدا می رسند ولذا با واقعیت جھان آشنا شده ودرباره اش

بند ومابقی که دین را انتخاب نمی کنند از راھھای دوزخی وبرزخی وارد واقعیت جھان شده ولذا علم می یا

واین راه را ظالمانه طی . آن را فھم نمی کنند وعلومشان تماما فرضی وتوھمی ومحکوم به ابطال است

.می کنند یعنی بازور

نتخاب می کند دچـار صـفات کافرانـه ، ولذا در دین بسته به راه وروشی که انسان برای زیستن وبودنش ا

وھمه اینھا در دین ھـستند وخـواه نـاخواه در مـسیر . مشرکانه ، منافقانه یا مؤمنانه ومخلصانه می شود

این راه یا بواسطه معرفـت طـی مـی . ھدایت می باشند منتھی یا ھدایتی در ظلمت است ویا روشنائی

ق ویا بافحش ، یا با تسلیم ورضا ویـا بـا اکـراه وزور ، یـا یا باشو . شود وبابصیرت ویا بواسطه جھل وتوھم

. انسان دین را انتخاب می کند ویا دین ، انسان را انتخاب می کند

. واقعیت عالم وآدم ، دین است وفقط بواسطه دین درک می شود

مود بود و ن شناسـی ھوسـرل و یکی از مباحث محوری فلسفه جدید اروپاسـت کـه مکتـب پدیـدار » بودن و نمودن «

پیروانش بر ھمین امر تکیه دارد که بایستی از طریق نمود پدیده ھـا بـه بـود آنھـا رسـید و ایـن ھمـان راه

ولی در این مکتب آنچه که از ذات . کاھش منطقی یا صفت زدایی است تا ذات یگانه ھر چیزی آشکار شود

در جھـان ) نیـست انگـاری ( نیھیلیـزم و این اسـاس پیـدایش . یگانه پدیده ھا آشکار شد پوچی و عدم بود

. فلسفه و ھنر و حتی اخالقیات شد که ھیپی گری یکی از نتایج اجتماعی آن است

« : جورجیاس حکـیم مـی گویـد . » آنچه که ھست داللت دارد بر آنچه که نیست « : می فرماید ) ع(علی

جھـان ھـستی ، « مـی گویـد فلوطین بزرگترین فیلسوف عارف مشرب غـرب . » آنچه که ھست ، نیست

عجیب است که نیھیلیزم به عنوان پایان و کمال فلسفه غرب کـه در قـرن بیـستم رخ » .صورت عدم است

نمود یکی از کھن ترین حکمتھای یونان و ایران باستان بوده است و در عرفان اسالمی ، مقدمه اشراق و

96

را به پایان رسانید در جھان اسالم سر آغاز یعنی آنچه که در غرب کل جریان تفکر . کشف و شھود است

.فکر حقیقی است و زمینه توحید محسوب می شود

بدون تردید در کل جھان ھستی فقط یکی است که ھست و خودش است و مابقی ھست نمایند و آدرس

.کسی ھستند که ھست) آیات( و عالئم

یعنی خود را با ھستم تعریف می . » ستم ھستم آنکه ھ« می گوید ) ع(خداوند در معرفی اش به موسی

کند به گونه ای که بغیر او نیست و این امر را عمـال بـه واسـطه اژدھـا نمـودن عـصا و منـور کـردن دسـت

.، به او ثابت می کند) ع( موسی

بر روی زمین درعالم بشری ھم ھمواره فقط یکی است که ھست و مابقی بشریت از تقلید وی ھـستی

خوب و پاک و حکیم و مھربان ھموست و مابقی فقط تالش می کننـد تـا خـوب و پـاک و . نند نمایی می ک

حکیم و مھربان باشند و بسیاری در این تظاھر به وجود خسته شده و کافر می شوند و بدی را انتخاب می

است کـه .. .زیرا برای آدمی ھستی ھمانا خوب بودن و حکیم بودن و مقتدر بودن و . کنند یعنی نابودن را

در ھر دورانی و در ھر اجتماعی و در . است » امام « جملگی صفات آن کسی است که واقعا ھست و او

» وارث آدم « درست به ھمین دلیل امامان را . و آدم فقط ھموست و مابقی ھمه آدم نمایند . ھر گروھی

.ا آدم ھستندمی نامند یعنی تنھا کسانی ھستند که آدمیت را به ارث برده اند و واقع

ولی فقط کسی استحقاق آدم بودن را دارد که برایش زحمت کشیده و سپس از آدمیت صادقانه توبه کند

از اینجاست که آدم شدن آغاز می شود و نمود به بود . توانم آدم و خلیفه تو باشم خدایا من نمی: و بگوید

.می انجامد

ذات و ژن امروزه در . ثابت وازلی وتغییر ناپذیر ھر چیزی از جمله انسان است در لغت به معنای اصالت وجنبه »ذات«

است وگوئی که ذات ھر کسی باالخره کشف شده وحتی قابل تبـدیل » ژن«قلمرو علم این معنا مترادف

به ھر چیز دیگری است زیرا ھمه صفات وخلق وخو وشرایط وویژه گی جسمی وعصبی وروانی واخالقی

ھمان مادیت ضمیر ناخودآگـاه اسـت : »ژن«در واقع . منوط به ژن او می دانند مثبت ومنفی ھر کسی را

بدین ترتیب جبری بودن وجود وسرنوشت انسان مسجل شـده وبـه . وقلمرو سرنوشت ازلی ھر انسانی

لذا معضله ای بعنوان تعلیم وتربیت واصالح ورشد وتکامل و اختیار وانتخاب . اثبات علمی ھم رسیده است

در واقع بایستی ایـن علـم . ل می آید الا از طریق دستکاری در ژن او از طریق مھندسی ژنتیک بکلی مھم

وتکنولوژی را نوعی دخالت در ذات بشر وکارگاه خلقت ازلی دانست وعالی ترین علم وفنـی دانـست کـه

این علم . د این ادعائی است که علم ژنتیک اقامه می کند وبرآن اصرار می ورز. بشر بدان نائل آمده است

به بیانی اثبات مکتب جبر مطلق است که تالش می کند این جبررا بشکند وھر کسی زین پـس براسـاس

این ادعـای کمـی نیـست وبلکـه بزرگتـرین . آنچه که دوست می دارد به خلقت وذاتی دگر دست می یابد

ردیف ذره ھـای بنیـادین علم ژنتیک در قلمرو علم حیات ھم . ادعای بشر در کل تاریخ علم واندیشه است

از فیزیک اتمی که تا به امروز جز فساد وفتنه صادر نشده وبقای مادی بـشر را در . اتمی در فیزیک است

جھان مواجه با نابودی کرده است امیدواریم علم ژنتیک موجب فساد وفتنه ای در قلمرو جھان نباشد ھـر

97

ولی از آنجا که ایـن علـوم در اراده . د نیاورده است چند که تا به امروز جز ادعاھای نمادین ھیچ خیری پدی

قدرتمندان جھانخوار وضد بشر است نمی توان به آن امیدی داشت حتی اگر خود این علوم دارای ماھیتی

. بر حق باشند

بنظر می رسد که علم ژنتیک بتواند نسل آینده بشر را بر اساس ژن بزرگان تولید کند وھمـه بـشریت را از

بھر حال این یـک آرمـان . ن وافالطون وپیامبران ونوابغ خلق نماید وبدین گونه بشر رستگار شود ژن انیشت

بسی کودکانه ومضحک است آنگاه که مـی بینـیم تـالش بـرای درمـان سـرماخوردگی منجـر بـه پیـدایش

بقول انیشتن بـشر مـدرن بازیچـه کـور وکـر دانـش . ویروسھائی مھلک شده ونسل بشر را تھدید می کند

. جدید است وکمترین احاطه ای برآن ندارد

این سخن تصدیق آن کالم خداست که علومی که در نزد کافران است اسباب بازی مھلک است که کافران

. را بازیچه ورسوا وھالک می سازد

فلسفه موجودات

فلسفه موجودات ھمان فلسفه چیزھا وچیزیت است فلسفه ای که بر اساس آن ھر چیزی خـودش مـی

واقـع (به بیـان فلـسفه اروپـائی ھمـان رئـالیزم . باشد یعنی ھر چیزی ھمان است که باید باشد وھست

است منتھی رئالیزم اروپائی فقط محدود به محسوسات است آنھم محسوسات پراگماتیستی که ) گرائی

این رئالیزم جھان را .بتواند مولد درآمد وپول باشد وغیر از این از قلمرو موجودیت خارج است وباید نباشد

به سه شقه مفید ومضر وبی خاصیت تقسیم می کند که یک شق آن را نگـه مـی دارد ودو شـق دیگـررا

قلمرو عمل این انشقاق ھمان علوم وتکنولوژی وصنعت . نابود کرده وبعد به خدمت شق اول در می آورد

ش ، دچار استحاله وتبـاھی مـی است که حتی وجوه مفید جھان را ھم در جریان نابودی شق ھای دیگر

بلکه یک برھـوت مرگبـار اسـت کـه در . سازد ونھایتا آنچه که باقی می ماند دیگر نه جھان است ونه جان

رایانه متمرکز وفرماندھی وابالغ می شود وتبدیل به وضعی بین بود ونبود می گردد که در آن ھر چیزی نه

. ھست ونه نیست از جمله خود انسان

یزم عرفانی که از حکمت توحیدی بر می خیزد جھان را ھمان گونـه کـه ھـست درک کـرده ومـی ولی رئال

ایـن رئـالیزم در سـطحی تـرین بیـان . پذیرد وبلکه ستایش می کنـد و آنـرا عرصـه ظھـور خـالق مـی یابـد

اسـت ولـی در معنـای نھـائی ھمـان جـان گرائـی وھـستی داری ) طبیعـت گرائـی (وخاصیتش ناتورالیزم

این وجود محـض از کـاھش منطقـی وحـسی وعـاطفی صـفات موجـودات . ود محض است وپرستش وج

حاصل می آید ویگانگی موجودات را بر می تابد که ھمان حضور احدیت است که در آن ھـر چیـزی ھمـان

یکی است یعنی واقعیت وحقیقت یکی است » بایستی«و»ھستی«در اینجا. است که ھست وباید باشد

اینھا قلمـرو حـق . ی است واین نگاھی فراسوی زمانیت است وفراسوی نیک وبد وقدیم وجدید وآینده یک

. است

از منظر رئالیزم عرفانی کل رئالیزم ماتریالیستی ومصرفی غرب یک فضولی وبـازیگری ابلھانـه در عرصـه

م ھستی است که فقط مقداری گرد وخاک به پای کند وظھور حق را برای عامه به تأخیر می اندازد واین ھ

. حق است منتھی حق ابطال

98

فلسفه موجودات در قلمرو سکون روان آدمی وانفعال اختیاری نمایان می شود وآنگاه آن سخن خداوند به

! منم آنکه ھستم: شنیده می شود ) ع(موسی

فلسفۀ آرایش زن

ئی طبیعـی آرایش زنان دو جنبه وماھیت دارد که یکی به منظور نظافت وپاکیزه گی است که موجب زیبـا

جمال است ودیگری نوعی نقاب وتغییر چھره است که گاه تا مرحله جراحی پالسـتیک بـه پـیش مـی رود

یعنی اولی موجب ظھور طبیعت جمال است ودومی پنھان کردن جمال . وآناتومی جمال دگرگون می شود

گی ونظم وحتی بھداشت واتفاقا این دسته دوم در زندگی روزمره ودرباره نظافت وپاکیزه . واقعی است

بدن خود بسیارالابالی وکثیف ھستند وآنچه که نظافت نامیده می شود در نزد آنان فقط زرق وبرق ظاھری

اینھا فقط بخش بیرونی وآشکار خود و. وی زندگیشان تماما کثیف وآلوده می باشد تپس وفریبنده است و

. وناپاکی قرار داردمابقی در ظلمت وزشتی زندگی خود را برق می اندازند و

جنبه اول زیبائی زن امری واجب وغریزی وبر حق است وخداونـد ھـم ایـن امـر را بـه زنـان مؤمنـه شـدیدا

سفارش نموده وعدم آنرا دال بربی ایمانی می خواند ھمانطور که پیامبر اسالم ، نظافت را از نشانه ھای

. ایمان نامیده است

نان کافر یکی از نیازھای کافرانه آنھا برای ادامه زندگی وروابط اجتماعی واما ماسک نمودن صورت در نزد ز

آنھا از دیدن جمال طبیعی خود در آئینه وحشت دارند زیرا بسیار کریه وزننده ومرده ودفع کننده نگاه . است

به عکس جمال زنان مؤمنه که بسیار جذاب است ولـذا خداونـد انـواع حجـاب لبـاس ونگـاه ورفتـار . است

. وگفتار را به آنان سفارش نموده تا مردان ھرزه را به ھوس نیندازند

ھیچ جمالی ھمچون جمال زن گویای ھویت او نیست زیرا زن به لحـاظ خلقـت سـیمای آشـکار بـاطن آدم

بنابراین کفر وایمان . است وھمچون روحی عریان است ولذا حجاب برای او امری ذاتی ونیاز وجودی است

زن مؤمنه برای حراست از این . زشت وزیبا وحیوانی وانسانی او در صورتش ھویدا است وامیال وصفات

زیبائی آشکار روحش در قبال نگاه ھرزه وشیاطین مجبور به حفظ حجابھای گوناگون است وزن کافر ھـم

برای مخفی داشتن ماھیت زشت عریان شده اش مجبـور بـه نقـاب زدن بواسـطه رنـگ ولعـاب وجراحـی

پس زیبائی زن مؤمن بواسطه حجاب مخفی . مصنوعی است تا بتواند مردان را به دام اندازد وآرایشھای

بـه ھمـین . می ماند تا از دسترس نامحرمان مصون باشد وآرایش زن کافر اتفاقا برای جلب مردان اسـت

ھیچ مردی دلیل شدیدترین آرایشھا وغلیظ ترین ماسک ھا را در زنان ھرزه وروسپی می بینیم که بدون آن

. حتی خودشان. به آنان نمی نگرد

. بنابراین آرایشھای مدرن زنان یکی از ارکان واجب حیات اجتماعی زن مدرن در جوامع کفر است

99

سراالسرار تمدن بشري: برابري

گشته اسـت )شھرھا(تمدن به معنای گردھمائی وتجمع افراد بشری ھست که موجب پیدایش مدینه ھا

وقتی قرار است که دو نفر یا چند نفـر . نخستین این گردھمائی ازدواج وتشکیل خانواده است که ھسته

انسان برای ھمیشه کنار ھم زیست کنند یا بایستی یکدیگر را دوست بدارند ویا بایستی مساوات را رعایت

نیـازی بـه وقتـی عـشق ومحبـت باشـد . کنند یعنی برابری نمایند وبطور مساوی وظایف را تقـسیم کننـد

مساوات نیست وکافیست ھر کسی خودش باشد وتفاوتھا بخودی خود بواسطه گذشت ھا وایثار متقابل

جبران می شود بشرط اینکه محبت دو طرفه باشد وگرنه فرد اھل محبت باالخره خسته می شود ورابطه

. این قاعده از خانواده تا کالبد کل جامعه را در بر می گیرد. از بین می رود

ولی اگر محبت نباشد که اکثرا نیست تالش برای برابری منجر به جدال فرھنگ می شود وتمـدنی کـه رخ

ولی اگر تالشی برای .می نماید تمدن جنگ است وجنگ تمدنھا که جنگ افراد وگروھھای بشری می باشد

ی آیـد ودوران برابری نباشد وھر کسی بمیزان قدرت واستعدادھایش زیست کندالبته تبعیض ھـا پدیـد مـ

بنابراین جنگی جز برای برابری نیست وایـن جنـگ بـی پایـان اسـت . بس طوالنی برده داری رخ می دھد

زیرااین برابری امری تصنعی وتقلیدی وتبعیضی نیـز مـی باشـد زیـرا قـوی تـر بایـستی خـود را مھـار کنـد

ت که از خانه تا حکومت در جریان پس برابری علت وعلل جنگھاس. ومحدود نماید تا ضغیفتر با او برابر شود

است وذاتا بی پایان است مگر اینکه ژن بشریت براساس یک نژاد واحدی تبدیل گردد وھمه ذاتا یکی شوند

این مسئله را بطور واضح . برابری واقعی عمال مترادف با نابودی انواع است . واز طبیعت خود تھی گردند

یم که ھر دو از ماھیت خود ساقط شده وھمین امر اصل ومقصود تری در جریان برابری زن وشوھر شاھد

در واقـع آنچـه کـه قـرار بـود گردھمـائی را . بر ابری یعنی گردھمائی وتشکیل خانواده را نابود می سازد

ممکن کند اصال فرد را نابود ساخته ولذا گردھمائی را ھم محال می سازد این تضاد ذات گردھمائی وتمدن

. س محبت متقابل نباشداست که بر اسا

می دانیم کل ھر آنچه که دانش وتکنولوژی نامیده می شود از مھمتـرین محـصوالت تمـدن اسـت وجالـب

(=) اینکه در ذات دانش وتکنولوژی ھم آنچه که اساس ومحور می باشـد عالمـت ومعنـائی بنـام تـساوی

وبـاز مـی بینـیم کـه ایـن . باشـد است که پایگاه نخستین منطق وریاضیات بعنوان مادر علوم وفنـون مـی

مھمترین فرآورده مدنی بشر که مدنیت را عملی ساخته وتوسعه می دھد ھمان راز محـال وتـضاد ذاتـی

حضور دارد وبشر برای اجرای علوم وفنونش مجبور به تخریب وتبدیل جھان طبیعت است تاصنعت را پدید

. بخشدآورد تا بتواند شھرھا را تغذیه کند وتوسعه دھد وسامان

شود یا بایستی یکی ثابت بماند تا دیگری کامال نابود گردد وھمـسان آن شـود X=Y وقتی قرار است مثال

بھرحـال تـساوی بـرذات تخریـب . ویا باید ھر دو از جایگاه وجودی خود خارج شوندتا به ھـم نزدیـک گردنـد

ھـای حیـرت آوری مثـل ویروسـھا ودر جریان این تخریب وتباھی طبیعت نیز پدیده . وتباھی عمل می کند

وبمب ھا رخ می نمایند وبجان موجوداتی بنام بشر می افتند که می خواھند ھمـه چیـز را بـه ھـم تبـدیل

لذا می بینیم که انسان متمدن ھم دردرون وروابط خودش با یکدیگر برای برابر شدن در حال . وبرابر سازند

جنون برابر سازی بشر مبتال شده نیز موجوداتی به انسان جنگ تا نابودی است وھم از جھان بیرون که به

. حمله ور می شوند تا او را نابود کنند

100

بنابراین درس اخالقی از این پدیدار شناسی آنست که دست از برابری برداریم وبه دوستی ومحبت روی

. کنیم وگرنه بدست خود مان نابود می شویم

اریم بھتر است دوباره مثل میمونھای اولیه به غارھا وجنگلھا بـاز واگر ھم نمی توانیم یکدیگر را دوست بد

. ویا آنقدر برای برابری بجنگیم تا نابود شویم. گردیم وبه زندگی جانوری رجعت کنیم

فکر و واقعیت

)نقدي بر فلسفۀ غرب(

لسفه در قلمرو علم فلسفه اروپائی تالش فراوان نمود تا کل قوه ادراک بشر را به مغزش بدھد ولی این ف

یعنی اینکه دریافتھای حواس پنجگانه بشر در مغزش درک می . پزشکی کمترین پاسخ مثبت نداده است

شود وامری اثبات شده بلحاظ علوم تجربی نمی باشد وعجب اینکه این ادعا ھمچون جدول ضرب توسـط

گی است که از قدیم االیام کـل این ھم از عجایب مالیخولیائی غرب زده. کل جھانیان پذیرفته شده است

آنقـدر . فالسفه اسالمی را ھم تحت تأثیر قرار داده ویونانی کرد تا به امروز که کل جھان را اروپائی نمـود

که ما غیر اروپائیان ادعاھای به اصطالح علمی آنھا را می پرستیم ودرباره اش تردیدی نـداریم علمـای آن

کل علوم وفلسفه غرب را به زیر سئوال کشیده وکسی چون انیشتن دیار چنین نیستند وگاه ھمچون نیچه

. ذات علوم اروپائی را به سخره گرفته است

چه کسی می تواند ثابت کند که انسان در مغزش می بیند و می شنود ومی گوید ولمس می کند ؟

در مغـز بـشر فقـط . این ادعا به غایت احمقانه است زیرا خود شعور مغزی انسان این ادعا را نمی پـذیرد

افکار وآرمانھا وتخیالت حضور دارند که درباره دریافتھای حواس پنجگانه می اندیشند وآنرا تجزیه وتحلیـل

ھر یک از اعضا وحواس وجوارح وذرات بدن انسان دارای ھوش مستقل خویـشند ودر . وتعمیم می دھند

ی ھم نھایتا در قلمرو ساماندھی حیات در مغز مبادله تجربه می کنند وھماھنگ می شوند که این ھماھنگ

. قلب ودل رخ می دھد ونه مغز

مبدأ ومعاد این ھوش وساماندھی دل انسان . مغز آدمی حائل ورابط بین دل وھوش حواس و اعضا است

فکر آدمی در مغزش واقعیت جھان را به سمت حقیقت واحده می کشاند . است که مرکز جان ھم ھست

واحدی نماید ومعنای مطلقی استخراج کند واین قلمرو معناگرائی انسان است کـه امـری تا تبدیل به امر

. بکلی مستقل از ھوش حواس وادراکات اعضاء وجوارح وذرات بدن است

بـه ) بـرخالف تقـسیم بنـدی ارسـطو (مغزھای متفکر دریافتھای حواس بدن را که فقط ھم پنج تا نیـستند

از آن آرمان ومعنا وحق یگانه مـی یابنـد وایـن ھمـان جریـان تعقـل تسبیح می کشند ومرتبط می سازند و

. است) تسبیح نمودن(است که به معنای به بند کشیدن

منتھی فکر می تواند بواسطه معانی استخراج نموده از مواد اولیه حواس ، برعـالم حـواس فرمـان برانـد

مان فرماندھی عقـل بـرنفس اسـت زیـرا وقلمرو عملکردشان را تعیین وتکلیف نموده ورھبری کند واین ھ

. آنچه که نفس بشری نامیده می شود قلمرو دریافتھای حسی است

101

بنظر ما دستگاه گوارش آدمی یک حس جداگانه است ھمینطور کلیه ھا وعضو تناسلی وریه وکبد وسائر

اس یأس یا امید مثال کلیه ھا وغدد فوق کلیوی موجب احس. بنابراین دھھا حس داریم . غده ھای داخلی

. ویا کبد آدمی موجب حس شادی یا غم وحس بخل یا تصدیق است. ھستند وبدبینی وخوش بینی

ھمانطور که دل آدمی موجـب حـس اراده کـردن وخواسـتن ونخواسـتن ھـر امـری اسـت وسـائر حـواس

جھازھاضـمه یا مثال اشتھا یا بی اشتھائی یک حس مربوط بـه . واعضاءرا فرمان به انجام وظیفه می کند

. ولوزالمعده است

واقعیت مادی جھان نه بواسطه فکر ومغز که بواسطه این حواس مذکور درک می شوند واتفاقا مغز آدمی

بواسطه تفکر این واقعیت را به ھزاران صورت در می آورد و مـی توانـد کـل جھـان ھـستی را بـر آسـتانه

فیلسوف عصر جدید جھان یک بالھت مضحک است پس این ادعای ھگل بعنوان بزرگترین . نیستی بکشاند

که فکر را واقعیت می داند ویا ھمه فالسفه دیگر اروپا که مغز را محل دریافت واقعیت ھستی می پندارند

کار . با کمال معذرت حماقت فالسفه اروپائی که بر کل جھان سایه افکنده ومولد این تمدن احمقانه است .

نیچه ، غرایز وھوش وحواس طبیعی بشر را اصال در شأن بشر نمـی دانـد و را به جائی رسانیده که بقول

واقعیت انسان وجھان را آنگونه که خودش می خواھد نقاشی می کند وھر که آنرا نپذیرد وحشی تلقـی

.می گردد

. واقعیت جھان نه در مغز واندیشه که در حواس در یافت شده وبدن انسان چون آئینه ای آنرا برمی تاباند

پس برخالف ادعای ھگل که تکامل یافته ادعای کل فالسفه غرب است ، فکر ، واقعیت نیست وواقعیت در

فکر نقش نمی بندد بلکه در فکر نقش می بازد وبسوی مجردات ازلی می رود ونھایتـا بـه مطلـق معـانی

سـت ونـه مادیـت فکـر الوھیـت انـسان ا . فکر ، خدائیت جھان است ونه واقعیـت آن . یعنی خدا می رسد

. انسان

مثال در مغزاست که شھوت جنسی تبدیل به عشق می شود وتصویر طبیعت که بر چشم می تابد تبدیل

.....به جمال یار می گردد واصوات یار مبدل به ندای حق می شود و

ل حواس چندین گانه بدن انسان واقعیت جھان را ھمانگونه که ھست می یابد وفکر ھم این ھستی را مبد

. فکر قلمرو رئالیزم نیست بلکه سورئالیزم اسـت . به یک بایستی آرمانی ومطلق وماوراء طبیعه می کند

واقعیت را با فکر کاری نیست واتفاقا فکر آدمی ضد واقعیت است تا آنجا که در کمال نفی مطلق واقعیت

واحـده بیابـد کـه ایـن است که در واقعیت جھان وھستی موجود آن بایستی مطلق را بصورت جمال وامر

کمال فکر است ومقام کشف وشھود ومعراج روح می باشد که فکر این حق وجمال واحده را برای دریافت

. دل که قلمرو روح است مھیا می کند

) عضو جنسی(فلسفۀ عورت

عورت یا آلت جنسی بشر یکی از اعضای بدن اوست که بخـودی خـود یکـی از حـواس و مھمتـرین غریـزۀ

. نمایندگی میکند ی بشر راحیات

معلوم نیست که در تقسیم بندی پنجگانه حواس بشری که از یونان باسـتان تـا بـه امـروز ازجملـه ارکـان

معرفت بشری محسوب شده و در تعداد آن نیز کمترین تردیدی وارد نگشته چرا حـسی بنـام شـھوت بـه

102

است که حس شـھوت کـه در آلـت جنـسی درست . حساب نیامده مثل حس بویایی ویا شنوایی یا غیره

درک می شود خود نوع و درجه ایی از حس المسه است ھمانطور که سائر حواس نیـز انـواعی از حـس

المسه محسوب می شوند مثل لمس صوتی و لمس نوری ، ولـی حـسی کـامال مـستقل مـی باشـد کـه

در این باره . ممکن می سازد بایستی آن را حس شھوانی نامید که لمس و درک انسان از جنس مخالف را

. بحث شده است» فکر و واقعیت« در مقالۀ

و اما لمس شھوانی به چه معنایی است ؟ می دانیم که لمس و درک شـھوانی فقـط ھـم بواسـطۀ آلـت

جنسی نیست و بلکه ھمه اعضای بدن و سائر حواس کمابیش دارای این حس می باشند و این حـس را

ھمانطور که اگر چشم خود را ببندیم بـا لمـس اشـیاء بواسـطۀ . صودش نائل آید حمایت می کنند تا به مق

این مسئله دربارۀ سائر حـواس . انگشتان خود میتوانیم نوعی بینایی خاصی دربارۀ اشیاء داشته باشیم

یعنی ھر کدام از حواس به تنھای قادر است به نوعی و درجه ایی کار سـائر حـواس را . نیز مصداق دارد

. ام دھد یعنی حواس جملگی مکمل ھمدیگرندانج

حس شھوانی چیست ؟ حس شنوایی به منظور دریافت اصوات پدیده ھا مـی باشـد کـه مـا را نھایتـا بـه

و نیز ھمـه تشخیص ھویت پدیده ھا می رساند سائر حواس نیز چنین ھستند یعنی ھر حسی به تنھایی

و اما آیا به واسطه عضو جنـسی و حـس . را ندارند جز تشخیص ھویت موجودات حواس تواما وظیفه ای

شھوت به چه تشخیص و ادراک و ھویتی از جنس مخالف میرسیم ؟ این یک کنکاش و پدیده شناسی نو و

کانون دریافت اشد لذت و شھوت در قلب ماست ھمانطور که عشق جنسی ھم . مکاشفۀ عرفانی است

ز می شود و آلت جنسی وسیله تحقق این میل اسـت و در قلب رخ می دھد و میل جنسی ھم از دل آغا

در واقع عضو جنسی بشر چه ادراکی را برای دل ممکن می سازد ؟ ھمه حواس دیگر . نه کانون تحقق آن

آنتن ھای جمع آوری اطالعات برای ذھن آدمی ھستند و نھایتا ذھن است که به تشخیص ھویـت چیزھـا

د و اما حـس جنـسی آنـتن اطالعـات از جـنس مخـالف بـرای دل می رسد و پدیده ھا را شناسائی می کن

نام و شخصیت طرف مقابل را درک می ) کمال دریافت شھوانی ( آیا دل در لحظه ارگاسم . انسان است

این کار ذھن است پس دل چه وجھی از وجود جنس مخالف را می یابد ؟! کند ؟ مسلما خیر

اشید که ببینید در دل چه واقعه ایـی رخ مـی دھـد و چـه امـری دقت کنید نگاه کنید حضور قلبی داشته ب

در لحظۀ اوج ادراک شھوانی، ذھن فرد در وضعیت فنا و صـفر قـرار مـی گیـرد و دچـار . دریافت می گردد

نوعی حالت کما می باشد و به اصطالح سفید است در صورتی که رابطۀ جنسی سالم و متقابلی رخ داده

ی در طرفین رابطه نباشد یعنی ھیچ فـرد سـومی در ایـن رابطـه حائـل نباشـد باشد و ھیچ ابتالی نفسان

فلمثل اگر درحا ل صحبت کردن با کسی بوسیلۀ تلفن به ناگاه یک خط دیگری به میان آید رابطه مختل می

. شود

در واقع فقط در لحظات اوج رابطۀ جنسی است که ذھن در انفعال کامل قرار گرفته و کل قـوای ادراک و

محسوسات طرفین رابطه در دلشان متمرکز می شود چنین وضعی در ھیچ تجربه دیگری در بشر ممکن

نمی آید که قلب کانون مرکزی تمام وجود گردد پس لحظـۀ ارگاسـم جنـسی یـک وضـعی منحـصر بفـرد و

خارق العاده و توحیدی است که کل وجود را بـر محـور دل متمرکـز و متحـد سـاخته و بـر آسـتانه مـاورای

لذا در چنین وضعی است که نطفه خلقت نوینی امکان بسته شدن دارد زیـرا وجـود . طبیعت قرار میدھد

و ایـن اسـت . انسان بر آستانه خالق قرار گرقته و آماده خلقتی جدید است زیرا خدا در میان آمده اسـت

103

ت و نه تو فقط لحظه ایی که نه من اس. معنای آن حدیث که ھر گاه که دو دل یکی شود سومی خداست

. او حضور دارد

پس واضح شد انچه که به واسطۀ عضو جنسی و حس شھوانی درک می شود و ھویتی که آشکار مـی

پـس . یعنی من و تو در ھمدیگر فنا می شـود و او بـه میـان مـی آیـد . است یعنی خداست » ھو « گردد

خـالق اسـت یعنـی ایـن واضح است که آلت جنسی و حس شھوت قلمرو حضور خـدا و شـناخت حـسی

. عالیترین و متافیزیکی ترین حواس بشر است

در واقع ارگاسم جنسی به مثابه معراج غریزی انسان است یعنی در یک رابطه پـاک و صـادقانه و ھمـدل

عالیترین حد عبادت ممکن می شود که موجب خلق یک انسان سوم اسـت و کـاری خـدایی تـرین از ایـن

داست که درک می شود بشرطی که رابطه ایی حالل و پاک و صدیق باشد نیست پس در رابطه جنسی خ

. در غیر این صورت این رابطه قلمرو حضور ابلیس است و نتیجۀ این رابطه دوزخی است که رخ می نماید

پس واضح شد که رابطه جنسی قدسی ترین رابطه غریزی بشر است و نیز آلت جنسی مقدسترین عضو

ی ھم الھی ترین غرایز است و این است کـه کـل دیـن خـدا بـر حقـوق زناشـویی بدن است و غریزۀ جنس

و بـه . مـرد در آغـوش زن بـه معـراج مـی رود ) ص(استوار است و اینگونه است که به قول پیامبر اسالم

ھمین دلیل است که زنا در رأس ھمه گناھان کبیره قرار دارد و نخـستین حـرام ھمـه مـذاھب و فرھنگھـا

کید پیامبر اسالم دربارۀ امر ازدواج و زناشویی و رابطه جنسی را بھتر درک می کنیم و اینکه اینک تأ. ست

.« به خدا سوگند که شبی نبوده با یکی از ھمسرانم جماع نکنم« فرمودند

پس رھبانیت که در اکثر مذاھب نفاق پدید امده که ازدواج را عملی شـیطانی و زن را خـود شـیطان مـی

و اینکه ازدواج برای مؤمنان بسیار واجبتر آمده بـه دلیـل قـدرت . ور تماما ضد دینی می باشد پندارد یک با

پـس اگـر روابـط جنـسی نامـشروع را اسـاس ھمـۀ . حیات قلبی انھاست که آنان را به معراج می خوانـد

. بدبختیھا و انحطاط بشر می یابیم حقیقتی واضح است

نوان امانت ھای الھی ، تماما مظلوم اسـت و در قیامـت از دسـت در نزد انسان کافر کل اعضای بدنش بع

. صاحبش دادخواھی می کند بخصوص عضو جنسی که مورد اشد ظلم و سوء استفاده قـرار مـی گیـرد

باالتنـه آدمـی . رعایت حقوق و وآداب پایین تنه به مثابه رعایت اساس دین و سرنوشـت خویـشتن اسـت

اگر این تغذیه مسموم و فاسد باشد دل را سیاه و ذھن را مجنون . شود بواسطه پایین تنه اش تغذیه می

سرنوشت ھر کسی بر روی عضو جنسی او نوشته می شود و در دل و ذھن خوانده و یافتـه . می سازد

. می گردد

عضو جنسی زن ومرد تنھا عضوی است که مکمل ھمدیگر است که مرد این عضو را بصورت زائده ایی به

رد که بخودی خود ھیچ خاصیتی ندارد و زن ھم این عضو را بصورت فضایی خالی حمل میکند که ھمراه دا

این دو عضو با یکدیگر چون متحد شوند اتحاد وجود انسان را ممکن می . بخودی خود ھیچ ارزشی ندارد

ارش بـه زن این عضو اضافی در مرد منشاء عشق و ایث . مرد چیزی اضافه دارد و زن ھم کم دارد . سازند

است و این کمبود در زن ھمان نیاز او به محبت و والیت مرد اسـت و لـذا ایـن افزونـی و نقـصان در ازدواج

موجب تعادل می شود و عشق عرصه عدالت است اگر حقوقش رعایت شود در غیـر ایـن صـورت عرصـه

. است اشد ظلم و ظلمت

104

ن بیماری یعنـی ایـدز محـصول عـدم رعایـت حقـوق امروزه شاھدیم که العالج ترین و کاملترین و مخوفتری

عشق و آلت جنسی است که بزرگترین غریزه و نیاز و لذت جان را مبدل به اشد زجر و وحشت نموده است

ایدز جزای حاصل از دادخواھی عضو جنسی بشر در نزد خداسـت و قـصاص دل ادمـی از اوسـت زیـرا .

خته است و وجود را در قحطی انداخته و روح را از ادراک حق انسان ذاتی ترین نیاز دل خود را ناکام سا

. محروم نموده است

چیست ؟» نیستی «

بیندیشد از عجایب خلقـت بـشر و از معمـای بـزرگ » نیستی«ھمینکه انسان می تواند به موضوعی بنام

ر حـضور روح در اصال اینکه چگونه آدمی نیستی را متصور می شـود دال بـ . معرفت شناسی می باشد

. آگاھی بشر است کـه بـشر را از سـایر حیوانـات مجـزا کـرده اسـت -انسان است و این معنا منشاء خود

ھمین مسئله ثابت می کند که نیستی یک وضعیت خاص و واقعیتی ممکن و موجـود اسـت ھـر چنـد کـه

ین تفکر درباره خداوند و تفکر درباره نیستی ع. ذھن انسان در درک ان عاجز است ولی از ان رھایی ندارد

در واقع نیستی نام دیگر خدا در ذھن بشر است و چون خدا وجود دارد لذا نیستی قابـل . ذات حق است

تفکر است چرا که قبل از خلقت جھان ھستی فقط خدا بود و خدا از منظر ادراک محسوس بشری ھمان

از ھستی و برتر از ھستی و در پس نیستی یک ھستی قبل از ھستی و بعد . نیستی محسوب می شود

تمام اندیشه ھای معنـوی و معنـاگرایی بـشر . زیر پوست ھستی می باشد که گویی ذات ھستی است

. ایـن نیـست انگـاری عـین خـدا انگـاری اسـت . آگاه برخاسته از نیست انگاری بشر اسـت –آگاه و ناخود

لذا بزرگترین فالسفه تاریخ بر ھمین محور عمیقترین اندیشه ھا برخاسته از اندیشه درباره نیستی است و

انسان . اندیشیده اند و این است که حکیمان و عارفان جھان جملگی سا لکان و عاشقان وادی فنا ھستند

از نیست شدن به معنای نابودن مطلق نمی ھراسد بلکه از انچه که به طـرزی فـوق ھـستی وجـود دارد

راین نیستی ھمان ھستی مطلق و جاودانه و ناب و ھمه جایی بناب. می ھراسد مثل ترس از روح یا خدا

اندیـشه دربـاره نیـستی موجـب . است که انسان حقیر را می ترساند این ھمـان تـرس از عظمـت اسـت

. توسعه و تعمیق و تعالی ھستی انسان می شود

فلسفۀ تئوري

» جهان به مثابه آرزو«

بـه معنـای خـدا مـی باشـد و لـذا » تئـو « یونانی است که مصدر به لحاظ لغت ) theory( » تئوری «واژه

آدمی از طریق تئوریھا به ایده الھا . تئوریزه کردن موضوعی به معنای الھی نمودن و مطلق کردن آن است

و ارمانھا و نیازھای برتری از حیات و ھستی اش می رسد و بدین وسیله گـام بـه گـام بـه حقیقـت پنھـان

. تا به خدای جھان برسد یعنی به تئو جھان راه می یابد

105

در . جھان پیش روی ھرکسی نقش نیازھا و آرمانھـای اوسـت کـه در آگـاه و نـاخود اگـاھش حـضور دارد

حقیقت جھان واقعی و خودبخودی و منھای نگاه ذاتی انسان ، اصال معلوم نیست که چگونه جھانی است

. و یا اینکه اصال ھست یا نیست

سوف المانی جھان را نقش ایده ھا و نمایانگر ارمانھای انسان می داند به زبان دیگر جھـان شوپنھاور فیل

گـویی جھـان ھـستی در . ھر کسی مال خود اوست و مخلوق ارمان اوست و درست اندازه خود اوست

و محسوسات و ادراکات مشترک انسانھا برخاسته از. کارگاه روان ادمی بالوقفه در حال خلق شدن است

می دانیم که حیوانات ما ھم مثل ما حواس پنجگانه را دارا ھستند ولی . غرایز و نیازھای مشترک انھاست

علوم جدید ثابت کـرده کـه جھـان پـیش روی انـان بـسیار متفـاوت از ماسـت یعنـی پرنـدگان و خزنـدگان و

ه ایـن جھانھـا ھمـان پستانداران ھر یک با جھانھای متفاوت روبرو ھستند و شاید تنھا عناصر مشترک ھمـ

فضا ، ثقل ، نور و سرعت باشد که تازه ھمین عناصر ھم برای ھر یـک از جانـداران دارای حـس و معنـای

به ھمین . ھمانطور که جھان پیش روی یک عارف بکلی متفاوت از جھان یک عامی است . متفاوتی است

ست در حالیکه برای او عین واقعیات است دلیل مثال جھان اشعار حافظ در نظر ما جھان تخیالت و توھمات ا

جھان پیش روی انبیای الھی نیز ھمان است که در کتب اسمانی بیان شده است یعنی جھان بھـشت و .

ولی برای ما این جھان غیر قابل تصور است و فقط مـی تـوانیم ایـن .... دوزخ و اجنه و مالئک و شیاطین و

ھمانطور که ابن سینا در باره . مانھا نماییم تا بتدریج به ان برسیم جھان را برای خود تبدیل به ایده ھا و ار

پس جھان او از جھان ما متفاوت » انچه را که ما حدس می زنیم او می بیند « شیخ خرقانی می گفت که

جھان ملکوت و جبروت و الھوت جھانھایی است که بواسـطه حکیمـان دیـده شـده و بیـان گردیـده . است

. است

بـسیاری از . اسـت » تئـوری « ایـن ھمـان حقیقـت . چه کی بخواھد ببیند دیر یـا زود مـی بینـد آدمی ھر

تئوریھای کھن بشری دھھا قرن و بلکه ھزاره ھا بطول انجامید تا محقق شد مثل تئوری اتم کـه حـدود دو

.ھزار پانصد سال قدمت دارد

بـرای . وریھای انبیای الھی قابل تحقـق اسـت بنابراین تئوری معاد و قیامت نیز بعنوان یکی از نخستین تئ

برخی پیش از این محقق شده است و برای مابقی مردم نیز بالخره محقق خواھد شد ولی ارزش در این

است ک آدمی بتواند به برخی از تئوریھای زندگیش در ھمین دنیا نائل اید وگرنه پس از مـرگ بـسیاری از

. تئوریھا رخ خواھند نمود

لذا جھـان بیـرون مـا . براستی جز این نیست » آیا انسان جز تمناھای خویشتن است « رماید قرآن می ف

ھمواره جھان ایده ال ماست منتھی ایده الھای ما انتھا ندارد و مستمرا در حال تغییر وتکامل است بنابراین

سـت و کارگـاه خلقـت جھان بیرون ما ھم به واسطه تئوریھای ما تکامل می یابد زیرا انسان جانـشین خدا

. است

جھان بیرون از ما جھانی تماما انسانی است و این معنای حقیقی اومـانیزم یـا مکتـب اصـالت انـسان در

انسان جھانی و جھـان : معرفت دینی است و این ھمان انسان مداری جھان و جھان مداری انسان است

! انسانی

لیزم نیز پایان می یابد یعنی این بحـث کـه آیـا انـسان معلـول در اینجا جدال بین فلسفه ماتریالیزم و ایده ا

در حقیقت جھان ھستی ھر ان در کارگاه وجود انسان در حال خلق شدن است اگر . جھان است و بلعکس

106

این ھمزمانی را درک کنیم می فھمیم که انسان نیز بواسطه خلقت جھان است که خلق می شود و این

این نکته را ھم بوضوح درک میکنیم که انسان کمی از جھان دیرتر یعنی جوان و نیز . دو خلقتی واحد است

.تر است

» ای انسان ھر انچه که ھستی ھمان است که می خواستی ولی افسوس که فراموش کرده ایی «

مارتین بوبر عارف شھیر یھود المانی

غیرت و عفت

)ام المعانی اخالق (

حتی در جھـان حیوانـات . و ھمین امر منشاء پیدایش اخالقیات بشر است . رت است انسان حیوانی با غی

تـا کنـون . ھم شاھدیم که پیشرفته ترین حیوانات یعنی پستانداران باغیرت تر از رده ھـای دیگـر ھـستند

نشان داده ایم که ھمه ارزشھای مادی و معنوی بشری و کل تمدن بشر بروی زمین برخاسته از رابطه آدم

و حوایی و پدیده ازدواج و تشکیل خانواده است در یک کالم محصول معنایی بنام غیرت در مرد اسـت کـه

زن راھم به عفت می کشاند یعنی به غیرت مرد که برخاسته از محبت اوست متعھد شده و لذا بین خود و

ھمـه قردادھـای یعنـی اگـر . سائر مردان و نیز جامعه دیواری از غیریت می کشد که موجب عفت اوست

اجتماعی اساس مدنیت بشرند ریشه در میزان غیرت و عفت زناشویی دارند که مالک ھر نوع عھد و وفا و

اگر این غیرت از جانب مرد در زن پذیرش نگردد و به صورت غیریت نسبت به دیگران اشـکار . وظیفه است

ه بسا از انجا که شھامت طالق نـدارد نشود مرد ھم طبعا از وظایف خود نسبت به زن سر باز می زند و چ

این بی مسئولیتی را تحت عنوان آزادی به زن می دھد تا او را مـدیون خـود نیـز بنمایـد و زن نیـز در قبـال

تجارت به غایت مکارانه ، شوھر خود را نیز تطمیع می کند و لذا برای مـدتی یـک رابطـه عاشـقانه بغایـت

.و خانواده فرو می پاشد . انه ایی گندش در میاید ریایی پدید می اید که به ناگاه به بھ

و در ھر جامعـه ایـی ایـن امـر تحـت ھـر عنـوانی . غیرت مرد و عفت زن ام المعانی کل اخالق بشر است

کتمان شود آن جامعه به سمت بی اعتمادی و لذا تبھکاری و توحش و حاکمیت قھارانه قا نون به پیش می

ه حقوق مدنی تماما بیانگر حدود و افتراق و تفکیک مرز بین انسانھاست که ارزشھای اخالقی و ھم . رود

به تجربه شـاھدیم کـه دزدی و ھیـزی و خیانـت و . انسانھا را ملزم به رعایت وظیفه و مسئولیت می کند

و اینکـه چـرا افـراد متعھـد در ھـر . خشونت تماما از محصوالت فقدان غیـرت و عفـت در زناشـویی اسـت

. و تشکیالتی از اعتبار بیشتری برخوردارند و قانونمند ترند سازمان

آن محبت ویژه ایی که منجر به قرارداد زناشویی می شود فقط بواسطه غیرت مرد و عفت زن قابل اثبات

غیرت محصول خویشیت نسبت بخود و مسئولیت نسبت به ھمسر است و دژ محکمی است که از . است

بی غیرتی و کفر دو صفت ھمـسو و . پس بی غیرتی عین بی ھویتی است ارزشھای فطری دفاع میکند

.علت و معلول یکدیگرند

مردان بی غیرت مردانی بلھوس و ھرزه ھستند و لذا به زنان خود نیز آزادی روابط نامشروع می دھند تـا

در حالیکـه بـه . دھانشان را ببندند این تجارت زنا ست که تحت عنوان آزادی و استقالل تقدیس می شود

تجربه نیز می دانیم زن به میزانی که دارای احساس امنیت و ضمانت معیشتی است می تواند در جامعه

107

از اعتقادات و عزت خود بی ھیچ نگرانی دفاع کند در غیر این صورت در ھمه جـا مجبـور بـه پـذیرش سـتم

یت معیشتی است که زن را تبدیل ستم پذیری زن مدرن در جوامع سرمایه داری به دلیل فقدان امن. است

. پس ان ازادی که از بی غیرتی مرد بر می خیزد ضد ازادی زن اسـت . به شئی محض سکسی می کند

این ازادی که مرد به زنش اعطاء می کند تماما برخاسته از نفرت و مکـر و بـی مـسئولیتی او نـسبت بـه

. زندگی است

یک خانواده یا جامعه . و این عین واقعیت است » کفر اوست بی غیرتی مرد ھمان« می فرماید ) ع(علی

بی غیرت دارای ھویتی ظالمانه و ھرج و مرج طلبانـه اسـت و حکـومتی دیکتـاتور و خـشن را بـر خـودش

انچه که زن را نسبت به محبت و مسئولیت مردش به یقین می رساند و به روحش احساس . واجب میکند

حتـی . شد مـشاھده غیـرت مـرد اسـت و دال بـر تـک ھمـسری مـی باشـد امنیت و لذا استقالل مـی بخـ

. حیواناتی که تشکیل خانواده می دھند در جھان طبیعت باھوش ترین و قدرتمندترین حیوانات ھستند

!پس من چی ؟

ھر گاه آدمی بر علیه و یا در ورای من خودش اقدامی می کنـد سـاختار شـکنی مـی کنـد و مـن خـود را

ان راه و . ھیچ رشد معنوی و ھویتی جز این برای نفس بشری ممکن نیست . الی می بخشد توسعه و تع

است از من فرد یک دیو می پرورد که فقط » من « روشی از زندگی که فقط در خدمت پروار کردن کمی

چوب من ھر ارزو یا باور و فعلی در ھر مقطعی از زندگی در چار. غرایز کور حیوانی اش تشدید می شود

غریزی و نژادی و اقتصادی فعالیت می کند فقط بواسطه خود شکنی ھاست که دچار رشد کیفی مـی

شـکنی –حتی رشد کمی و مادی ھم اگر قرار باشد از تنگنای شرایط فراتر باشـد محـصول خـود . شود

شکنی – خود مطالعه زندگی ھمه صاحبان قدرتھای بزرگ مادی و معنوی گزارش از یک دوره حاد. ھاست

. ھای خواسته و ناخواسته است که به ھویت فردی انان امکان یک جھش بزرگ را داده است

که یکی از رایجترین نجوای مستمر نفس ھر بشری است بزرگترین دشمن رشد اوست » پس من چی «

نـد کـه ولی یـک انـسان اھـل معرفـت نفـس مـی دا . و نجوای ماندن در حقارتھا و جبرھا و بیچارگیھاست

مـن نـژادی ، سیاسـی ، : رشدی جھش وار و عروجی جز در شکستن من ھـای قـدیمی ممکـن نیـست

. عقیدتی ، طبقاتی ، عاطفی و غیره

است و این من یک نقطه اسرار امیز و فرضی است که فقط در محدوده » من « انسان تنھا حیوان صاحب

لـذا مـن ھـای حقیرتـر ، مغرورتـر و تغییـر . شـود ھای تنگ و حقارتھا و غایت بیچارگیھا شـدیدتر درک مـی

به لحاظ تنازع بقا نیز راز استمرار بقای بشر در ھر شرایطی منـوط بـه تغییـر در چـار چـوب و . ناپذیرترند

یعنی من ھر فردی حتی بـرای حفـظ منیـت موجـود . مفاھیم خصوصی من است یعنی رشد بالوقفه من

–به پذیرد و مورد انتقاد قرار گیرد و این ھمان انواع و درجات خود خودش مجبور است که توسعه یابد و ضر

من تنھا معنایی از وجود انسان است که به انسان احساس وجود مـی بخـشد و فقـط بـا . شکنی است

من ھای حقیر و محافظه . شکسته شدن و نابود گشتن است که ھمواره ریشه دارتر و قوی تر می شود

فراموشی شده و در جبرھای محیط فنا می شـوند و صـاحبش را ھمچـون –ر خود کار به مرور زمان دچا

. مھره ایی بی خاصیت در خدمت من ھای مقتدر قرار می دھد

108

دارای ذات عدم است که بواسطه معانی بوجود می اید و لذا به میزانی که این عدمیت من درک » من «

و مستمرا در جستجوی معنایی بنیادی تر و جھانی تر . می شود ھستی پذیرتر می شود یعنی معنا پذیرتر

ھمان منظر خدا در انسان و مدخل دمیده شدن روح خدا در نفس بشر است و » من « به بیان دیگر . است

است پس دارای ذاتی جاودانه و المتناھی است و لذا خوراکی جز معانی ماورای » او « من حقیقی ھمان

انسان به میزانی که از موجودیت ظاھری دنیا و از اسارت حصار تنگ جھان . طبیعی و فوق جھانی ندارد

خداسـت » منـان « که ذات من است وارد می شـود زیـرا ) ھویت ( ماده خارج می شود به عرصه اوئیت

یعنی اوست که منی را اثبات و یا باطل می سازد و ھر که رو به او باشد روی بـه مـن جاودانـه خویـشتن

. به وسعت عالم ھستی می باشد است که منی

ھر چه که منیت فرد وسیعتر و عمیقتر و جھان شمول تر باشد به ھمان میزان شکـست ناپـذیرتر اسـت و

این ھمان معنای ظرفیت وجود می باشد یعنی من ھای تنگ و تاریک تر مجبورند نیروی بیشتری را بـرای

از انرژی معنوی در این حراست به ھدر می رود حفظ خود خرج کنند و به ھمان میزان چون بخش عظیمی

پرسـتی اسـت در قبـال –بھرحال صفتی بنام غرور که ھمان خود . این من ھا بی حفاظتر و شکننده ترند

ارزشھاو من ھای برتر بایستی خاشع گردد و در قبال ارزشھای پست تر بایستی غیور و متکی به نفـس

. نی فرو می پاشد و این فرو پاشی عرصه تباھی بشر است عمل کند در غیر این صورت بی ھیچ تضمی

ھر منی در رابطه با تو ھایی خلق می شود که نخستین تو ھا والدین و اعضای درجه یک نژاد ھـستند و

در طول زندگی این من در رابطه با ھر توی جدیدی مواجه با یک خلقت جدید و یک ھویت جدید است ولی

کـه آخـرین او ...... جامعه ، حکومت ، علوم و فنون ، مـذھب و : انا او ھا ھستند منبع تغذیه این ھویت ھم

بدون تردید او ھای فنا پـذیر دنیـوی موجـب رشـد بـی . ھمانا خداوند و یا یک معلم روحانی و امام است

منیت بنیاد من ھا می باشند یعنی ھر چه که غذای ھویت بشر معنوی تر و جھانی تر و ابدی تر باشد این

امروزه یکی از محوریترین غذای ھویت مدرن افراد بشری علـوم و . ھم پاینده تر و شکست ناپذیرتر است

بـشر . فنون و زرق و برق مدرنیزم است به ھمین دلیل منیت ھای مدرن تا این حد بی بنیاد و بازیچه انـد

قلمرو احساس و نیازھای بشری ھرگز ھمچون امروز محتاج یک اوی جاودانه و ناب نبوده است این او در

این مردان حامالن ان مـن . قبل از اینکه خداوند باشد مردان خدا ھستند که بازتاباننده حضور پروردگارند

. الھی می باشند

)آئینۀ عرفانی(عبرتی از آئینه

. فیزیکی است آیینه یکی از قدیمترین اختراعات بشر است و از ھمۀ مصنوعات بشری رازوار تر و حتی متا

نیاز ذاتی انسان به مشاھدۀ جمالش انگیزۀ این اختراع بس قدیمی می باشد پس در حقیقت معنوی ترین

اختراع بشر است و ھمانطور که ھر اختراعـی بـه تقلیـد از یکـی از مخلوقـات خداسـت اختـراع آیینـه نیـز

.برگرفته از آب است

آور رخ مـی نمایـد کـه ھـیچ تفـسیری علمـی نـدارد و می دانیم که در آیینه خطایی بسیار بـزرگ و حیـرت

و آن اینکه اشیایی که در مقابل آیینه قرار می گیرند بـه . ھمچون یک جادو و واقعه ماورای طبیعی است

لحاظ جھت یابی افقی کامال معکوس می شوند یعنی دست راست ما در آیینه تبدیل به دست چپ ما می

109

آیینه وارونه و ناخوانا می گردد و این به مثابه یـک فریـب عظـیم و غیـر شود ھمانطور که کلمات در مقابل

بھرحال در مجموعۀ اختراعات و اکتشافات علمی بشر فقط آیینه است که دارای چنین . قابل تفسیر است

خاصیتی غیر علمی می باشد و نیز تنھا اختراعی که ما را به ما نشان می دھد ان ھم بطرزی جادوئی که

نیز در طی اعصار و قرون بتدریج کشف گردیده است و چه بسا ھم اکنون نیـز بـسیاری از مـردم این جادو

ولی در عین حال از قدیم االیام در ھمۀ فرھنگھا نگریـستن طـوالنی . این جادوی آیینه را کشف نکرده اند

برخـی مدت در آیینه مخصوصا در تنھایی و خاصه در شب مخاطره آمیز تلقی شـده اسـت و حتـی سـبب

. جنون دانسته شده است

عالوه بر جادوی مذکور که جابجایی شرق و غرب اشیاء است اگر در تنھایی و آرامش در آیینه برای مدتی

مات شویم به طرزی جادوئی جمال ما در آیینه دچار استحاله و دگردیسی لحظه به لحظه شده و بینھایت

می شود که در حقیقت صورتھای تکاملی ما در طول تاریخ صورت حیرت آور و مخوف از ما در آیینه آشکار

و اما مسئله ایـن اسـت . خلقت است و نیز صورتھایی از ماھیت باطنی ماست که تفسیری عرفانی دارد

آیینه بنمود چون : اگر واقعا آیینه نمایانگر بی دخل و تصرف جمال ماست و مظھر و مثال صداقت است که

پس باید باور کنیم که شرق و غرب ھیکل ما . ن ایینه شکستن خطاست نقش تو راست خود شک

و دست چپ و راست بدن ما ھمان است که آیینه نشان می دھد و نه آنچه که ما بواسطۀ محسوسات و

ادراک ذھنی خود درمی یابیم یعنی در حقیقت آنچه را که ما سمت راست و شرق می دانیم ھمانا سمت

بر ھمین اساس نیز به لحاظ معنوی و مسیر زندگانی خود می توانیم باور کنـیم کـه . ت چپ و مغرب ماس

آیینه راست میگوید زیرا ھمۀ افراد بشری بر اساس جھت یابی و انتخاب راه زندگی خود نھایتا و مخصوصا

ور فریـب در اواخر عمر به این نتیجه می رسند که کل راه زندگیشان معکوس بوده است و بطرزی حیرت آ

ایـن احـساس . خورده اند زیرا ھیچ سعادت و رضایتی از راھـی کـه پیمـوده انـد نصیبـشان نـشده اسـت

حسرت و ندامت و شکست و فریب خورده گی در ھویت ذاتی اکثریت قریب به اتفاق افراد بـشری امـری

شـعور و ادراک و این مسئله ثابت می کند که حق با آیینه است و یـک وارونگـی عظـیم در . بدیھی است

. حسی ما وجود دارد

در تاریخ فلسفه و علم و مخصوصا شناخت شناسی بسیاری از خطاھای حواس پنجگانه و ادراک ذھنـی

بشر ثابت شده است و ما در اینجا فقط به یک نمونۀ معروف اشاره می کنیم که شباھت زیادی به جادوی

کل جھان بیرون ما در شبکیۀ چشم ما وارونه می شود و آیینه دارد و آن اینکه می دانیم که به لحاظ علمی

ما بایستی بر اساس فیزیک نور و قانون عدسیھا ھمه اشیاء را وارونـه ببینـیم یعنـی شـمال و جنـوب ھـر

شئی بایست برعکس باشد و ھر چیزی بر روی سر خود قرار داشته باشد ولی یـک تحـول و واقعـۀ فـوق

ما ھر چیزی را بر سر جایش ببینیم که البته ما این وضعیت را واقعی علمی در روان ما موجب می شود که

می دانیم ولی ھیچ قانونی نمی تواند ثابت کند که باال و پایین ھر شئی و شمال و جنوب جھان کجاسـت

بخصوص که در نظریات جدید علم فیزیک از جمله نظریۀ نسبیت و نظریۀ عدم قطعیت ادراکات حـسی مـا

زمان ھمۀ اعتبـارات حـسی مـا قـراردادی -باشند و در فضای المتناھی و قانون فضا جملگی نسبی می

. ھستند و اعتبارشان فقط بسته به عادت ماست

بنابراین می توان گفت اگر جھت یابی جغرافیایی برای انسان تا این حد غیر ممکن و بی اعتبار است پس

اگر چشم ما . که سرنوشت ابدی ما را می سازد جھت یابی معنوی تا چه حدی لطیفتر و پیچیده تر است

110

که مطمئن ترین حواس پنجگانه محسوب می شود تا این حد ما را به حیرت و تردید می انـدازد و ابتـدایی

ترین ادراک ذھنی ما را به شک مبتال می کند پس سائر حواس امکان خطای بیشتری دارنـد مـثال از کجـا

و لمس ما از چیزھا جملگی غیر از آن باشند که ما بواسطۀ ذھن خود در معلوم که اصوات و مزه ھا و بوھا

. می یابیم

از اینجاست که یک بار دگر مثل ھمیشه محتاج یک آیینه مطمئن و یک میزان و مقیـاس معتبـر ھـستیم تـا

ب بـه بتوانیم به یک معرفت یقینی و یک انتخاب یقینی در زندگی دست یابیم تا حیات جاودانۀ ما به جای آ

سراب منتھی نشود و آن چیزی جز یک آیینۀ انسانی و عرفانی و الھـی نیـست یعنـی پیـر معنـوی و امـام

. می رسیم کـه بـی امـام ، کـافر اسـت ) ع(و علی ) ص(و یک بار دیگر به اعتبار این سخن پیامبر . ھدایت

. یعنی گمراه است

پدیدار شناسی چیست ؟

.»بود شناسی«است در مقابل »نمودشناسی«از پدیدار یا پدیده شناسی نام دیگری

بود یا بودن ھمان جوھره و اساس عالم ھستی و زیربنای کـل موجـودات و پدیـده ھـای جھـان اسـت کـه

برخی از فالسفه آن را ھمان خداوند و یگانگی ذات دانسته اند کـه موجـودات عـالم کـه ھمـان پدیـده ھـا

.ھستند مخلوقات بود یگانه ھستند

را ھمـان ذات دانـسته کـه کـل موجـودات بـه مثابـه نمودھـای آن »بودن«السفه و حکیمان نیز برخی از ف

بنابراین نمودشناسی یاپدیده شناسی عبارت است از علم یا حکمت و بینشی که بتوانـدذات یـا . ھستند

معنـای به زبانی دگر علمی که بتواند آن ذات یگانـه و . بود مطلق یا خدارا در ھمه مخلوقاتش نشان دھد

به زبان اسالمی این ھمان علم توحید نیـز مـی باشـد و . مطلق را در ھمه پدیده ھای جھان آشکار سازد

.شناخت خدا در ھر چیزی

سه قرن اخیر خاصـه –واما آنچه که در عصر جدید به پدیده شناسی مشھور است اساسا از فالسفه دو

ان یعنی ھوسرل به شکوفائی رسیدو مبدل بـه یـک کانت و ھگل آغاز شده و در فیلسوف قرن بیستم آلم

.دستگاه مستقل فلسفی شده است

خود ھوسرل در یک کالم ، پدیده شناسی را یک روش منطقی برای کشف ذات جھان نامیده است که آن

این روش .که عمال صفات زدائی از پدیده ھاست تا رسیدن به ذات »کاھش منطق «روش عبارت است از

مکتـب اصـالت (ی اساس مشھورترین فلسفه قرن بیستم جھان یعنی اگزیستانسیالیزم فلسف –منطقی

ولی آنچه کـه عمـال در ایـن فلـسفه رخ ).صفات(گردید که ھمان اصالت ذات است در مقابل ماھیت )وجود

به ھمین دلیل ھمه فالسفه ایـن مکتـب یـک روش عرفـانی و . نمود نه ذات بلکه پوچی و برزخ و عدم بود

مـی باشـد کـه متـرادف » ترانـسدانس « را برای جھش از این برزخ مطرح نمودند که موسـوم بـه روحانی

.اشراق یا معراج عرفانی و شھود قلبی است

در واقع این مکتب به مثابه غایت فلسفه مشاءارسطوئی در غرب است کـه بـاالخره بـه فلـسفه اشـراق

قیاسی ھرگز نمی توان به حقیقت پدیده منتھی شده است و باور کرده است که بواسطه منطق وعرفان

.ھا رسید

111

اگر دقت کنیم در می یابیم که این فلسفه مدرن در جھان اسالم و حکمت یونان باسـتان و ذن بـودائیزم از

سابقه تاریخی بیش از دو ھزار سال برخوردار اسـت کـه رسـیدن بـه ذات جھـان را جـز از طریـق تزکیـه و

ن ھمان راه تجرید و توحید نفس است که موفق به درک یگانه در کثـرت ای. معرفت نفس ممکن نمی داند

این ھمان راه و روش جستجوی خدا در جھان است که در فلسفه و منطق غرب بـه بـن . جھان می شود

.بست رسید و یکبار دگر نیازمند دین و تقوا و عرفان شد و حق آنرا جبرا تصدیق نمود

ن فلــسفه معتقــد اســت کــه بــرای رســیدن بــه مقــام ترانــسدانس جالــب اینکــه ھوســرل بــانی نــوین ایــ

.بایستی از روش سقراطی یعنی رابطه مراد و مرید بھره گرفت و جز این راھی ندارد ) شھودقلبی(

ھایدگر، : جالب توجه است که ھمه فالسفه بزرگ عصر جدید اروپا برخاسته از تکاپوی این مکتب ھستند

.... .یخ ، بوبر و یاسپرس ، سارتر ، مارسل ، تیل

است که می ) ع(و کالم آخر اینکه پدیده شناسان کامل تاریخ جھان ، عارفان اسالمی و در رأس آنھا علی

.این مقام ترانسدانس کامل است . در ھر آنچه که می نگرم اول خدا را و سپس آن چیز را می بینم : گوید

در لفظ و عمل در این نشریه بنا نھاده ایم که بیانگر را برای نخستین بار»پدیدار شناسی عرفانی«اصطالح

پیوند کمال فلسفه غرب با حکمت اسالمی می باشد و در این راه جز پروردگار حکیم استادی نداشته ایم و

وتمام تالش ما اینست که بتوانیم فلسفه و حکمت و عرفان را از عرش به روی . جز از ھمو مدد نمی گیریم

. سترس ھمگان قرار دھیم و علم توحید را به معنای واقعی کلمه امی و مردمی سازیم فرش آورده و در د

.تا چه قبول افتد و چه در نظر آید

مطلق و نسبی

یکی دیگر از اتھامات ما ھمانا مطلق گرائی وناب گرائی است که گوئی در تضاد با واقعیت زندگی روزمره

. و ارزشھاست بشر مدرن می باشد که قلمرو نسبیت امور

:و اما پاسخ ما اینست

انسان ذاتا مطلق گراست و حتی کافرترین آدمھا ھم در امیال کافرانه خود در جستجوی کمال مطلق می

نارضایتی انـسان در ھـر درجـه ای از رفـاه و کمـال مـادی و . قانع نیستند »ھمه چیز «باشند و به کمتر از

تالش ما اینست که این ذات مطلق را به معنا و بیانی واحد . ست معنوی بواسطه مطلق گرا بودن ذاتی او

.ما بیانگر این مطلقیت ھستیم . و جھانی که درخور انسان باشد بکشانیم

و اما در قلمرو اخالقیات که اموری نسبی ھستند نیز باید گفت که اخالق در ذات خود نظر به غایتی مطلق

پس این . داوند ھم می فرماید که از من اطاعت کنید تا مثل من شوید و خ. دارد که ھمان اخالق اهللا است

.دعوت خود مطلق در ذات انسان است که انسان را مطلق گرا کرده است

ھر انسان عاقلی می داند که ھر ارزش اخالقی حتی در پائین ترین مرتبـه ھـم نمـی توانـد دارای اعتبـار

.وه مطلق را می جوید باشد الا اینکه آبشخوری مطلق دارد و اس

در واقع نسبیت اخالقی و اخالق نسبی فقط باقی به بقای ارزشھا و اسوه ھای مطلق اخالق می باشند

.و الغیر

112

بمیزانی که در جامعه و فرھنگی ارزشھای مطلق و ناب ھرمعنا وحقیقتی در اذھان زنده و مقبـول اسـت

ه که ارزشـھای مطلـق خدشـه دار شـوند و نفـی ھرگا. ارزشھای نسبی اخالقی امکان اجرائی می یابد

.گردند حداقل اخالق نسبی ھم نابود می شوند

این امر حتی در فلسفه نظری و فیزیک مدرن و پراگماتیزم فلـسفی ھـم . نسبیت مخلوق مطلقیت است

ات ضد ھنگامیکه امروزه در فیزیک اتمی این امر تصدیق می شود که عالم ماده از ذر. مورد تقدیس است

حتــی نظریــه . تــشکیل شــده اســت پــس جھــان نــسبی ھــم مخلــوق امــر مطلقــی اســت )عــدم(مــاده

بیش از ھر نظریه علمی دیگری به مطلق بودن ذات جھان ماده »عدم قطعیت«انیشتن و نظریه »نسبیت«

ذات منطق برخاسته »برھان گودل«ھمانطور که در آخرین فلسفه ریاضیاتی منطق ، معروف به . معترفند

امـروزه مطلـق . ریاضیاتی دال بـر نادرسـتی آن اسـت –از غیر منطق است و درستی ھر گزاره منطقی

بودن حقیقت در قلمرو دانش بشری بیش از قلمرو عرفان خودنمائی می کند تا آنجا که انیشتن بزرگترین

ذات علم است که این دال بر مطلق بودن . نابغه دانش مدرن کل علوم را متھم به غیر علمی بودن می کند

کشی که بزرگترین اپیدمی عصر جدید است دال -خود. براندازی می گردد -بر خود می شکند و دچار خود

.بر مطلق بودن انسان است زیرا حامل روح خداست

در ھر عصری اگر انسانھای مطلق و مطلق گرا نباشند جوامع بشری قـادر بـه ادامـه حیـات نـسبی خـود

.نیستند

رفتانتقام مع

قرآن » !آیا پنداشتید آنکه می داند با آنکه نمی داند ھمسان است «

در قرآن کریم منظور از علم آن دانائی ھای عاریه ای و کتابی و اخباری نیست بلکه علوم تجربی و خودی

این علم ھمچون چشمی در وجود انسان . است درباره درستی و نادرستی امری که موجب ھدایت است

.اظر اوست و چون قاضی عمل می کند مراقب و ن

آنکه به معرفت خود پای بند نیست و از آن پیروی نمی کند و تالش دارد تا آنرا تبدیل و تحریف به خالف امر

این مؤاخذه امکان عیش و ارضـای . نماید تحت الشعاع نگاه آن قاضی وجدان مورد مؤاخذه قرار می گیرد

. ن انتقام معرفت است که امکان عیش جاھالنه را از انسان می گیرد نفسانی را از فرد می گیرد این ھما

این سرکوبی به دو روش . فرد خاطی برای فرار از این نگاه مجبور می شود که وجدان خود را سرکوب کند

احمق سازی تا سر حـد –و بدینگونه فرد دچار تجاھل و خود . انجام می گیرد یکی تحریف و دیگری تخدیر

ردد و عالوه بر این به انواع مواد مخدر داروئی و قاچاقی ھم معتاد می شود که عذاب دیگری جنون می گ

. نور معرفت ھمچون موجودی زنده و صاحب رسالت در وجود انسان است . است

اینست کـه قـرآن کـریم . ھر معرفتی یا موجب ھدایت است و یا موجب ضاللت بدانگونه که شرحش رفت

این کتاب مؤمنان را ھدایت می : ھم شامل حال این قاعده کرده است و می فرماید حتی آیات خودش را

.کند و کافران را گمراه و منافقان را رسوا می سازد

این از ویژگی معارف توحیدی می باشد که فرد را یا بسوی حق رھنمون می سازد و یا بـه قھقـرای دوزخ

!دو نوع رشد: می فرستد و ھمنشین شیطان می کند

113

فلسفۀ شب و روز

فلسفه شب و روز فلسفه خواب و بیداری است و فلسفه سیر انفس و آفاق تحت الشعاع نور باطن و نور

).آفتاب(ظاھر

در قرآن کریم پیامبر و مؤمنان شدیدا دعوت به شب زنده داری برای فکـر و ذکـر شـده انـد و دلیـل آن ھـم

در حدیث معراج ھم آمده . لوب شدیدتر دریافت می شود اینست که بقول قرآن ، در شب ھا کالم خدا در ق

است که سریعترین راه ھدایت اینست که انسان شب و روز را برای خود تغییر دھد یعنـی روزش را شـب

در . و می دانیم که شب زنده داری سنت ھمه انبیاء و اولیاء و عرفا بوده است . کند و شب را ھم روز نماید

بنابراین کسی که . ب ھنگام به موقع خواب نفس انسان بسوی خداوند باال می رود قرآن کریم آمده که ش

. شب زنده دار باشد این سیر الی اهللا را در بیداری و ھوشیاری طی مـی کنـد و بـر آن معرفـت مـی یابـد

ھمچنین آمده است که خواب یک مرگ خفیف است و لذا در شب زنده داری به ھنگام فکر و ذکر آدمی پـا

عالم غیب و آن سوی جھان می نھد و عوالم اخروی را سیر و سیاحت می کند و علوم غیبی می یابد و به

. بدینگونه بر ایمانش افزوده می گردد و ایمانش عرفانی می شود

سیر و سلوک و تالشھای روزانه تماما موجب دریافت علوم و تجربیات دنیوی و مادی است کـه فقـط بکـار

می آید ولی سیر و سلوک شبانه سفری به باطن و تحت الشعاع نور معرفت است که حیات دو روزه دنیا

شـب کـه نـور . موجب مکاشفات عرفانی و دریافت علوم حقیقی و اخروی و حکمت توحیـدی مـی باشـد

آفتاب پنھان می شود امکان ورود به جھان غیب باطن خویشتن پدید می آید و غواصـی در ظلمـات نفـس

آدمی با تجربه و معارفی که در روز و عوالم دنیوی اندوخته به باطن می رود و بـه حـق . میسر می شود

.شب ھا قلمرو یوم الدین است و صراط المستقیم. ابدی این معارف نائل می آید

دوستی–راز دشمن

دشمن دوستی و دوستی کردن با دشمن اساس اخالق بشری است و ذات اخالق خدا در خلقت انسان

زیرا خداوند کافرترین و منکرترین موجودات را با بخشیدن صورت و روح و علم خودش به او ، به . اشد می ب

. دوستی برگزید و اشرف مخلوقات و جانشین خود در جھان نمود

و اما آدمی نیز دانسته و نادانسته و خواه . دوستی خداست –پس خلقت انسان تماما برخاسته از دشمن

آدمی در مرحله نخـست دشـمنان . ھمین قانون و اخالق خداست چرا که حامل روح اوست و ناخواه تابع

و این دشمن دوستی جاھالنه است و لـذا . خود را دوست می پندارد و بخدمت آنان در می آید نادانسته

. آنگاه که آگاه شد از آنان روی بر می گرداند و چه بسا انتقام می ستاند

دوست آگاه و مختار اسـت و او براسـتی جانـشین خـدا و خـالق اسـت و –ک دشمن و اما انسان عارف ی

. بدینگونه موجب خلقت انسانی مردمان می شود و آنان را از حیات جانوری ارتقاء می دھد

اکثر مردمان کسانی را دوست می پندارند که حامی نفس شان باشد در حالیکه حـامی نفـس آدمـی در

. وست حقیقی کسی است که مخالف نفس آدم باشد و د. حقیقت دشمن اوست

. براندازی بود –زیرا خداوند ھم با نفس خودش جھان و انسان را آفرید و آفرینش نتیجه این خود

114

آدمی مطلقا نمی تواند خودش را دوست بدارد و این دشمنی با خود ھمان گـوھرۀ خلقـت او از عـدم بـه

واند خودش باشد اال اینکه خود را کامال نفی نماید در آگـاھی و و اینست که ھیچکس نمی ت . وجود است

. و این اخالق خداست . اختیار کامل

. انسان خواه ناخواه و آگاه و نا آگاه ضد خودش می باشد پس بھتر است که با اختیار و آگاھی چنین باشد

ه خداونـد را تـسبیح و سـجده این واقعه مصداق آن کالم خدا در قرآن است که ھمه موجودات خواه ناخوا

. می کنند

.پیرو مراد عرفانی کسی است که تو را در تحقق این راز خلقت و اخالق الھی یاری می دھد

جهان هاي موازي

جھان درون و : می گویند که ھر انسانی در آن واحد دارای دوزندگی کامال مستقل و موازی از یکدیگر است

جھان پنھان : جھان آگاه و جھان ناآگاه : دو جھان نیز دارای دو جھان دیگر است ھر یک از این . جھان برون

. موضـوعات ھـر یـک از ایـن جھـان اکثـرا مـشترکند ولـی فعـل و انفعالتـی متفـاوت دارنـد . و جھان آشکار

ا انسانھائی که می توانند قوانین مشترک این جھان ھا را در زندگی خود کشف کننـد و ارتبـاط بـین آنھـا ر

بدست آورند و این جھان ھای موازی را متحد و ھمسو نمایند بسیار اندکند و جز عارفان قادر بـه ایـن امـر

مثال ھمسر ما ، در درون ما یک موجودی است و در بیرون از ماچیز دیگر یست . عظیم و اسرار آمیز نیستند

دل ما یک چیز است و در ذھن مـا در . در خلوت ما یکجوراست و در روابط اجتماعی موجود دیگری است .

و نیـز در زنـدگی بـا مـا . درخواب ما به نوعی بروز می کند و در بیداری ما به نوع دیگری . کس دیگریست

این مثال شامل حال ھمه . با ما به نوعی و بی ما به نوعی دگر است . نوعی متفاوت از بعد مرگ ماست

پـیش روی داریـم دارای ھمـین دوگـانگی ھـای تـو در تـو و مسائل و وقایع زندگیست ونیز کل جھانی کـه

ھر چیزی و کسی در آن واحد و نیز در جریان زمان دارای ھویت ھا و صور و معانی . متفاوت و موازی است

که ھر یک از این جھان . حکمت باستان جھان ھای متفاوتی را تقسیم بندی کرده است . گوناگونی است

مثال . جھان ناسوت ، ملکوت ، جبروت ، الھوت و ھاھوت: و ظھور دیگری است ھمان جھان دیگر با کیفیت

در یکی زشت . ھر یک از ما در آن واحد در یکی از این جھان ھا بدبخت ھستیم و در جھانی دگر خوشبخت

این جھـان ھـا یکـی بعـد از .در یکی مؤمن ودر دیگری کافریم و الی آخر . ھستیم و در جھانی دگر زیبائیم

.یگری در مسیر زمان بر روی آگاھی ما گشوده می شوندد

چه خوبست که آدمی بتواند تا حد امکان درحیات این دنیا با ما بقـی جھـان ھـای دگـر کمـابیش ارتبـاطی

برقرار نماید تا بتواند جھان محسوس و مادی خود را توسعه بخشد و امکان و ظرفیت حیات خود را باالبرد

و این کار بزرگ جز به یاری خودشناسـی ممکـن نمـی آیـد زیـرا . ان را جبران کند و حقارت خود در این جھ

وجـود انـسان دروازه ورود بـه ھمـه . دربھای اینھمه جھـان ھـای متفـاوت از درون مـا گـشوده مـی شـود

جھانھای متعالی و غیبی است و ھمه این جھان ھا در واقع طبقات و ابعاد جھـان جـان انـسان ھـستند و

. زمین و آسمان وجودند ھفت طبقه

ھر یک از ما در آن واحد در ھمه این جھان ھا حضور و حیات داریم ولی اکثر ما فقط محـصور و محـدود بـه

. جھان مادیت تن و غرایز حقیر دنیوی خود ھستیم واز بخش عمـده ای از حـضور و جھانیـت خـود غـافلیم

115

ھـر یـک از مـا ھـم . این درب وارد نمی شود انسان درب غیب عالم ھستی است ولی متأسفانه ھرگز از

و در ھـر یـک از ایـن جھـان . لجن ھستیم ھم حیوانیم ، ھم جن وھم فرشته و ھم شیطان و ھـم خـدائیم

وآنچه که موجودیت ما را در مجموعه این جھان ھا رقم می زند طرز فکر و نگرش و کردار . موجودی دیگریم

. ھم در قلب ذرات حضور داریم ھـم در کـرات و کھکـشانھای برتـر . ماست در ھمین دنیای حقیر و محدود

ولـی انـسان غافـل از . واینست که قرآن می فرماید که کل جھان ھستی در تسخیر وجود انـسان اسـت

مـا در آن واحـد بـسیاریم ولـی اکثـرا . خویشتن و کافر بر این عظمت المتناھی وجود خود در جھان اسـت

ھستی ما از ماھـست شـد ، . ھا و جھان ھا ھستیم زیرا کافرو بخیل و بزدلیم محدود به یکی از این جان

! نی ما ازو

چند سئوال بنی اسرائیلی

اگر می گوئید که صنعت تعین دوزخ زمین است پس چرا خودتان از محصوالت صنعتی اسـتفاده

می کنید ؟

را خودتان فیلم تماشا می کنید ؟اگر می گوئید که سینما قلمرو ظھور دجال است پس چ

اگر می گوئید رایانه اینھمه امراض جسمی و روانی ببار می آورد پس چرا خودتان از آن بھره می

گیرید ؟

اگر می گوئید دنیا بازیچه و فریب است چرا خودتان در دنیا زندگی می کنید ؟

چرا خودتان ھم مقایسه می کنید ؟اگر می گوئید که قیاس ، منطق ابلیس است پس

.......و

: پاسخ ما

این نوع مسائل جز در دوزخ و بواسطه عذابھا پاسخی نمی یابد زیرا اگـر تقـوی مـی داشـتند و خویـشتن

داری و قناعت را تصدیق مـی کردنـد و اصـال بـا دیـن خـدا سـتیزی نمـی داشـتند دچـار ایـن مـسائل بنـی

با این جماعت اگر ھمچون خودشان باشی و . پاسخ این سئواالت آتش دوزخ است . ئیلی نمی شدند اسرا

و . » او ھم که مثل ماست پس چرا حرفھای نامربوط مـی زنـد « با زبان خودشان سخن گوئی می گویند

ت و بھانه ھای سئواال» . او بیگانه است و ما را درک نمی کند « اما اگر به گونه ای دگر باشی می گویند

. بنی اسرائیلی فقط بواسطه عذاب النار برطرف می شود

حکمت چیست ؟ حکمت نوعی دانائی نیست ، فلسفه ھم نیست و عرفان نظری ھم نیست و کلمـات قـصار ھـم نیـست و

حکمت نوعی توانائی روح است و یک مقام معنوی می باشد . اصوال چیزی قابل اکتساب از دیگران نیست

آنگاه که موسی به کمال رسالت رسید از جانب خداوند حکمت و کتاب و : نطور که قران می فرماید که ھما

در روایت است که گروھی از دانشمندان به نزد پیامبر اسالم آمدند و دربارۀ حکمـت دیـن او . فرقان یافت

ل حکم خدا ھستیم و ھـر ما حامل حکمت برای مردم نیستیم بلکه حام : پیامبر فرمودند که . سؤال کردند

116

در واقـع حکمـت نـوری اسـت کـه حاصـل عمـل بـه حکـم . که این احکام را عمل کند به حکمت آن میرسد

خداست و حکیم مظھر حکم خدا می باشد و لذا دارای نور شفاعت و معرفت و کرامت است و این نور را به

القای نور دین است ھمانطور که قرآن این شفا حاصل . قلوب مردمان می تاباند و چه بسا شفا می یابند

. به ھمین دلیل در روایتی از حضرت رسول آمده است که کل مؤمنان دارای شفاعت ھـستند . شفاست

کالم حکیمانه یکی از سطحی ترین بروز حکمت از وجود حکیم اسـت . این شفاعت نوری از حکمت است

یعنی کالم حکیم در . ی باشد و بر قلوب اثر می کند که البته دارای بالغت و قدرت نفوذ خارق العاده ای م

حکمت نور اعمال . وجود مخاطبان بطرزی حیرت آور به فعل در می آید و این ھمان کرامت و شفاعت است

خالصانه از وجود مخلصین است و لذا چیزی بنام فرمولھای حکیمانه وجود ندارد و مقلدین حداکثر مبدل به

.کالم و دست حکیم شفا بخش است به ھر بھانه ای . دان می شوندعطاران و رماالن و شیا

عبور از خط وجود آدمی با تولدش پا از خط وجود بیرون می نھد و دچـار غربـت و از خـود بیگـانگی و لـذا احـساس ھـراس و

ولـی ھـیچ چیـز و کـسی . نابودی می شود و بھر چیزی پناه می برد و این پناه جستن را عشق می نامد

لذا نفـرت آغـاز مـی . ر نیست که دیگری را برای ھمیشه در خود جای دھد و وجودش را به او بخشد حاض

بسیاری در این دربدری و نفرت تباه و ھـالک مـی شـوند و انگـشت . شود و آدمی دوباره دربدر می شود

موجودیـت مـی شماری راه خانه وجود خود را می یابند و یکبار دگر از خط وجود می گذرند و پا به عرصـه

نھند اینان موحدانند و عارفان واصل که کل عالم و آدمیان را ترک نموده و دل از ھمه شسته و الیق وجود

اینان . اینان امامان وجودند . اینان تنھایان و بی تایان ھستند که کل بشریت را امامت می کنند . شده اند

. ھای فقر و تنھائی و عشق و کرامت و شفاعت تنھا موجودھای عالم برزخ و ھیات خاکی ھستند و اسوه

اینان خدایان روی زمین . اینان خودشان ھستند ومابقی بیخودند . اینان خلفای خدا بر روی زمین ھستند

! خدائی اسیر خاک بشر : ھستند

گیری آنگاه که بخویشتن خویش بازگردی و خطه عدم را در نوردی و بر قلمرو وجود وارد شوی و در آن قرار

و خلیفه خدا شوی ھمه کسانی که تورا ترک گفته بودند بسویت می آیند و محبت تو را درک و تصدیق می

آنکه نیست عشقی ندارد بلکه متجـاوز و اشـغالگر . محبت از آن کسی است که موجود شده باشد . کنند

.وجود دیگران است و خود را عاشق می پندارد

در بهشت باشد ؟چه کسی می تواند »فه بهشت لسف« آدمی اگر ھمه نیازھایش برآورده باشد و ھیچ نگرانی نداشته باشد آنگاه چه کار می کند و به چه چیزمی

کاری . کاری ورای نیاز و فکری ورای ھر گرفتاری چیست ؟ این باید ھمان کار ناب و فکر بکر باشد . اندیشد

کاری برای وجودی بی نیاز و فکری برای وجودی . برای خویشتن خویش و فکری برای خویش و از خویش

حاال نوبت خود خودم است که دست بکاری زنم که بکار وجود آید و وجود را پربار کند و بـه فکـری . بی بار

حال که از نگرانی نابودی رھیده ام و وجودم تأمین شده است و ھیچ . بپردازم که وجودم را برایم معنا کند

117

و ھیچ خطری تھدیدش نمی کند حال بایستی خود وجودم را بکاری بـرای برتـر از چیزی آزارش نمی دھد

این ھمـان کـار بیکـاری و فکـر بیفکـری . وجود بکشم و برای وجودم فکر بکری نمایم که اصال چکارش کنم

آیا کاری در ورای نیاز وجود دارد ؟ آیا فکری در ورای گرفتاری ممکـن اسـت ؟ آیـا در شـرایط بکـام . است

رسیدگی و رضایت ھیچ انگیزه ای برای بودن باقی می ماند ؟ اگر باقی بماند اینست که بیندیشیم که اصال

. چرا ھستیم و این ھستی چیست و آنگاه کاری برای بودن محض خود انجام دھیم

کنند تا ولی آدمھا چون نمی توانند به چنین فکر و کار نابی بپردازند ھمواره برای خود گرفتاری درست می

انـسان بارھـا و بارھـا بـه چنـین وضـعی . ھرگز با وجود مخفی خود روبرو نشوند و به آن پاسخگو نباشند

میرسد ولی چون نمی داند یا نمی تواند که کاری و فکر بکری برای وجود مخفی خود نماید و اصـال وجـود

ای خودش مشغله و سپس گرفتاری مخفی بدون گرفتاری و نیاز و دغدعه را نمی تواند بپذیرد بالفاصله بر

. درست می کند تا بخودش بگوید که من ھرگز فرصت نکرده ام تا به اصل حیـات و ھـستی خـودم برسـم

ایـن ھمـان گریـز از . ھمه برای چنین لحظه ای تالش می کنند ولی به محض رسـیدن بـه آن مـی گریزنـد

بھـشت دانـشگاه . نند زندگی کننـد در بھشت فقط عاشقان معرفت و تفکر وجودی می توا . بھشت است

پذیرش بی نیازی و درک و دریافت و حل آرامش و امنیت کار . عرفان است نه قلمرو بولھوسی و عیاشی

ھمه آدمھا به محض رفع یک گرفتاری بالفاصله بـه عمـد . ھر کسی نیست و بزرگترین مقام انسان است

رام و قرار گیرند و ھستی خود را در یابند زیرا رھائی گرفتاری دیگری می تراشند زیرا نمی توانند در خود آ

رھائی از امور فرعی و حاشـیه اسـت و . از گرفتاریھا به معنای رھائی از غیر و بازگشت به خویش است

این ھمان مقامی . وارده ھای ناھنجار بیرون و رجعت به اصل خویشتن و در خویشتن آرمیدن و خود شدن

درخویش بودن و با خویش بودن و برای خویش بودن و خویش بودن :امالن است است که از آن عارفان و ک

اینست ھمان کاری کـه جـز انگـشت شـماران بـر روی زمـین تـاب ! بودن برای بودن : و نھایتا بودن محض

ھیچ کاری نکردن و به ھیچ چیـزی . انفعال و انبساط کامل ! کار بیکاری و فکر بیفکری : پذیرش آنرا ندارند

ھمه ھمین وضع را آرزو مـی کننـد و جـز ایـن آرمـانی ! در بھشت زیستن کار ھر کس نیست . ندیشیدن نی

ندارند ولی به محض نزدیک شدن به حریم آن می گریزند و به بھانه عبث و فریبکارانه حتی به بھانه خدمت

ھیچکس تاب تحمل حیات در واقع . به دیگران برای خود اشتغال و امکان فرار از خویشتن فراھم می کنند

می باشد یعنی با ھستی غنودن و » به ھست « بھشت در زبان فارسی ھمان . و ھستی بھشت را ندارد

چون ھر فعالیت کاری و فکری برای غیر است و . ھستی دار بودن و در قلمرو ھست زیستن و خود بودن

. ھر گرفتاری به غیر خویش است

فلسفه ماوراي طبیعت

کـل دانـش و ھنـر و فرھنـگ و احـساسات بـشری بیـانگر .یعت نیز در بطن طبیعت حـضور دارد ماورای طب

اصوال آدمی رسالتی جز درک ماورای طبیعت را از طبیعت . دریافتھای ماورای طبیعی بشر از طبیعت است

ق، عـش : ھمه صفات بشری ماورای طبیعی ھـستند . ندارد و میزان انسانیت نیز میزان این دریافتھاست

حتی دریافتھای حسی بشر مثل مزه و بو و صدا جملگی دریافتھای . اندوه ، شادی ، رؤیاھا ، باورھا و غیره

متافیزیکی ھستند و لذا ھر کسی بمیزان لطافت و دقت و معرفت خود دریافت ماورائی بیشتر و عمیقتری

118

بطه یابد و حتی با خداوند بعنوان مظھر دارد تا آنجا که می تواند با عوالم ملکوت و موجودات کامال غیبی را

. غیب الغیوب مربوط شود

آنچه که تحت گردش زمان در مقابل حواس ما قرار دارد و ھر لحظه . طبیعت دقیقا صورت عالم غیب است

انسان موجودی تماما مـاورای . ای صورتی از جھان را می یابیم دال ماورائی و غیبی بودن طبیعت است

وقتی ازمعنا یا حقیقت چیزی سخن می گوئیم در واقع . و معنویت او بیان این حقیقت است طبیعی است

ھـر یـک از حـواس پنجگانـه و ھـوش واحـساسات و رؤیاھـا و . از غیب و ماورای آن چیز سخن می گوئیم

وجود انـسان مـاورای طبیعـی تـرین موجـودات در جھـان . تخیالت ما دربی به جھان ماورای طبیعت است

ت و لذا مقدس ترین موجودات عالم است و ارزش خودشناسی نیز در فھم ھمین حقیقت قدسی است اس

انسان غیبی ترین و ماورای طبیعی ترین وجود است که در ثقیل ترین طبیعت سقوط کرده و بایـستی از .

! طریق حواس و ھوش و معرفت به ذات ماورائی خود برسد و اینست رستگاری

یافتنفرصتی براي وجود زندگی لزوما ھمان زنده بودن و وجود داشتن نیست بلکه فرصتی فوق العدمی است که بما داده شده تا

حیات و ھستی دنیوی ما یک وضعیت بینابینی و برزخی بین بود و . وجود را بیابیم و موجودی ابدی شویم

الا اینکه در ایـن فرصـت فـوق ما ریشه در عدم داریم و بسوی عدم می رویم. نبود و مرگ و زندگی است

. عدمی بتوانیم نور زندگی جاوید و گوھره ھستی را بیابیم که با مرگمان نمیریم و نابود نشویم

نبردی بر علیه عدم تا ریشه عدم را از خود براندازیم و خود را بـه . زندگی نبردی برای ھستی یابی است

. ھستی مطلق و جاوید ملحق کنیم

و رگ و ریشه ھا و عناصر عدم ما چیستند تا از خود برکنیم و از آن فاصله گیریم ؟ و نیز اینکه و اما عدم ما

ھستی چیست که بسوی آن حرکت کنیم و بدستش آوریم؟

ھر آنچه که رفتنی است و به یقین می دانیم که با مرگمان از ما می رود مسلما عوامل و حوزه ھای عدم

ھمه تعلقات مادی و معنوی و عاطفی و فکری و مالکیت ھا و ریاست : شویم ما ھستند که باید از آن رھا

و اما نور وجود و ھستی محض چیست که بسویش رویم ؟ مسلما وجود چیزی در بیرون ! ھا و داشته ھا

تا از این تعلقات . از ما نیست و نباید ھم باشد ولی آنچه که ما را از آن غافل نموده تعلقات عدمی ماست

و دست و تن و جان نشوئیم آن نور را در خودمان نمی یابیم و آن نور امکان ظھور نمی یابد و بدست ما دل

. نمی آید

آنچه را که وجود می پنـداریم در واقـع صـور عـدم و . فھم و احساس ما از وجود و عدم کامال وارونه است

و بالعکس آنچه را که نابودی مـی پنـداریم . عرصه نابودی ما ھستند و به مرور زمان از دست ما می روند

عالم خاک و امیال . ھمان ھستی مطلق است مانند خدا که نور وجود و عین وجود و موجود مطلق است

حیـات دنیـوی مـا . تا به آن دل داریم اسـیر عـدم ھـستیم . خاکی ما صور عدم و عدم گرائی ذاتی ماست

.عرصه امتحان و شناخت وجود است و وجود یابی

119

ممکن و محال

یکی از محوری ترین مباحث فلـسفه بـوده و در عرصـه فرھنـگ عامـه ھـم از » امکان و ضرورت « مسئله

مسئله اینست که ھر امری که ضـروری . مسائل اساسی ذھن است که ھمه غریزتا به آن می اندیشند

تـصدیق کننـدگان و . د باشد ممکن ھم ھست و نیز ھر امری که ممکـن باشـد در قلمـرو ضـرورت قـرار دار

حامیان ایـن . منکران این ادعا دو گروه متفاوت از فالسفه را پدید آورده و نیز دو جماعت متفاوت از بشر را

زیرا آن حلقه ای که ضرروت را به . باور در جرگه مؤمنان ھستند و منکرانش ھم در جرگه کافران قرار دارند

و لـذا . میزان باور به این ھمـان میـزان ایمـان اسـت . است امکان میرساند یک قدرت خالقۀ فوق علیتی

مؤمنان در عرصه تبدیل یک ضرورت به امکان ، صبورند و دست به تالشھای مذبوحانه و ظالمانه نمی زنند

، چون ممکن کننده را خدا می دانند ولی کافران معتقدند که بـرای ممکـن سـاختن یـک ضـرورت بایـستی

آورد و بدینگونه آنگاه که امکانات الزم پیـدا شـد آن نیـاز بکلـی از یـاد مـی رود و اگـر امکانات مادی را پدید

ولی مؤمنان روی بسوی منشأ امکان مـی کننـد کـه . بظاھر تحقق یابد مطلقا برآورنده آن ضرورت نیست

انـد زیرا امری غیر ممکن تر از بوجود آوردن از عدم نیست و کسی که خـود را مخلـوق خـالق بد . خداست

پس در واقع فقـط آنچـه . ھیچ ضرورتی را ناممکن نمی داند و وجود خود او دلیلی کافی بر این باور است

و اتفاقـا نـاممکن تـرین . که محال است ھمان محال است و ھیچ امر محالی جز ایدۀ محـال وجـود نـدارد

د از رگ گـردن بـه انـسان ضرورتھا به امکان نزدیکترند ھمانطور که نـاممکن تـرین موجـودات یعنـی خداونـ

.نزدیکتر است

. ھر که به این ناممکن مطلق نزدیکتر باشد محال شکن است

فلسفه یعنی چه ؟

که فیلو به معنـای عطـش و عـشق و شـوق . یک لفظ یونانی است متشکل از فیلو و سوفیا » فلسفه «

ن فیلوسـوفیا یعنـی عـشق بـه بنـابرای . است و سوفیا به معنای خرد و حکمت و حقیقت و راز مـی باشـد

در یونـان . پس فیلسوف یعنی عاشـق حقیقـت و راز . حقیقت و عطش راز دانی و شوق به اسرار وجود

باستان انگشت شماری ھم بودند که سوفیست نامیده می شدند که مقامی برتر از فیلـسوف محـسوب

لفظ صوفی در . قت باشد سوفیست یعنی کسی که به حقیقت رسیده و خود مظھری از حقی. می شدند

یکی از مشھورترین سوفیـست ھـای یونـان باسـتان . جھان اسالمی ھمان معرب شدۀ سوفیست است

در واقع مرید یک سوفیست را فیلسوف می نامیدند مثـل افالطـون کـه مریـد سـقراط بـود . سقراط است

یم ، سوفیا یعنی حکمت سوفیست یعنی حک: مترادف واقعی این مفاھیم در جھان اسالم بدینگونه است .

ولی فیلسوف کسی است که در ارادت و تربیت یک حکیم بسر می بـرد و بـسوی حکمـت مـی رود و در .

ولی کسانی که از طریق مدرسـه و اسـتاد و تحقیـق ، دربـارۀ حکیمـان . واقع سالک وادی حقیقت است

اینان . ه سالک وادی حقیقت یعنی نه اھل حق ھستند و ن. مطالعه می کنند نه حکیم ھستند نه فیلسوف

فی المثل کسانی چون حالج و بایزید و شـمس را . دربارۀ حقیقت واھل حق جستجو و تحقیق می کنند

بایــد حــیکم یــا سوفیــست نامیــد و کــسانی چــون بــوعلی ســینا و موالنــا و ابــن عربــی و مالصــدرا را ھــم

120

. نھایتا به حکمت نائل آمده اند مثل مولـوی البته گاه برخی از این فالسفه خود . فیلسوفانی بزرگ خواند

بنابراین واضح است که آثار این بزرگان را نمی توان حکمت خواند بلکه فلسفه است یعنی جستجو دربارۀ

این ھمان فرق اسـم و . چیزی بکلی متفاوت از خود آن چیز است » دربارۀ « ھمانطور که . حکمت است

ه حداکثر می توان به مقام طلب و عشق به حکمـت نائـل آمـده و بـه از طریق فلسف . مسمی می باشد

فلسفه ای که به . این ھمان جستجوی امام است . جھت رسیدن به حکمت .جستجوی حکیمی پرداخت

.امام نرسد فلسفه نیست بلکه سفسطه است

فلسفه اصل و جعل)زمینه اي بر پدیده شناسی (

محسوسات است جھان جعل و جعلیـات اسـت ھمـانطور کـه در کل جھان ھستی پیش روی ما که جھان

استفاده شده که در ترجمه و » جعل « قرآن کریم نیز در ھر کجا که سخن از آفرینش پدیده ھاست از لفظ

در صورتیکه ھر پدیده ای در ایـن جھـان ،جعلـی از یـک اصـل . تفسیر به غلط مترادف با خلقت آمده است

صورت ھر پدیده ای اصل خود آن پدیده نیست بلکه . گزینی ھا و قراردارھاستعوالم جعل تماما جای. است

بـس » جعـل « البتـه دراینجـا معنـای . این صورت بر جای اصلش جعل شده است و جعلی از اصـل اسـت

فی المثل می خوانیم . گسترده و لطیف و عمیق است و از نوع جعل اسناد و اشیاء در نزد بشری نیست

یعنی ھمسر ھر کسی جعلی از خـود . کرده است » جعل « فس ھر کسی برایش زوجی که خداوند از ن

به ھمین دلیل ھر کسی بھمان شدت که ھمسر خود را دوست مـی دارد و مـی . اوست ولی نه خود او

پرستد به او مظنون و از او بیگانه و بدبین است ونھایتا این ظن به عداوت می رسد زیرا نھایتا در می یابـد

این امر شـامل حـال ھمـه ادراکـات و . ه عوضی گرفته است و جنس اصلی نبوده بلکه جعل بوده است ک

تجربیات ما درباره ھمه پدیده ھای جھان و زندگی ما می شود از جمله خود زندگی و ھستی ما نیز جعلی

ست بلکـه از اصل زندگی و وجود ماست درست به ھمین دلیل می خوانیم که زندگی حقیقی این دنیا نیـ

و لـذا رسـالت آدمـی در ایـن جھـان کـاری جـز . آخرت است و این زندگی بازی و بازیچـه ای بـیش نیـست

ولی نخست بایستی به جعلیت امور آگاه و مطمئن شویم تا از . دستیابی به اصل امور از روی جعل نیست

و تـا از . ود خـود مـا بایستی باور کنیم که ھمه چیز ما جعلی است مخـصوصا خـ . جعل پرستی رھا شویم

علم پدیده شناسی نیز دقیقا بر ھمین مبنا و باور بنـا .جعل ھا دست ودل نشوئیم به اصل آن نمی رسیم

پدیده به معنای جعل یک اصل است و لذا پدیده شناسی آن روشی از شناخت اسـت کـه از . شده است

ر مـی باشـد کـه موسـوم بـه منطـق و تمام ھنر ھمانا طبیعت زدائی از امـو . روی جعل به اصل می رسد

سیر تاریخ علم بطور غریزی بر اسـاس . نقطه مقابل منطق استقرائی می باشد ) deduction( کاھشی

پدیده شناسی عمل کرده است که بطور مثال از صورت ظاھری مادۀ جھان به اتم و ذرات بنیادین رسیده و

. یعنی اصـل مـاده دقیقـا ضـد آن اسـت . اشددر غایتش به ضد ماده دست یافته است که ذات ماده می ب

ولی متأسفانه . بنابراین قانون ذاتی در پدیده شناسی ھمان شناخت علم دیالکتیک یا وحدت اضداد است

این قانون در قلمرو علوم انسانی و ادراک معنوی و اخالقی ومتافیزکی ھرگز جدا بکار گرفته نشده است

ع عارفان پدران علم پدیده شناسی در عرصه معنویت و انسان شناسی در واق. الا بواسطه عارفان بزرگ

121

و خداشناسی بوده اند و لذا برای شناخت ھر چیزی آن چیز را از چیزیت انداخته و بورطه فنا کشیده اند تا

پدیده شناسی ھمان مکتب اصالت فنا در قلمرو معرفت و شـناخت . حق ذاتی و اصل آن چیز را یافته اند

می باشد تا آنجا که برای رسیدن به ذات و اصل شناخت بایستی تمامیت شناخت را مورد تردید شناسی

پدیده شناسی نیز دو عرصه دارد . و نفی جدی قرار داد که این ھمان مکتب اصالت عشق در عرفان است

ملـی آن ھـم بـه نوع نظری آن نھایتا به اگزیستانـسیالیزم و نیھیلیـزم انجامیـده ونـوع ع . نظری و عملی :

.عرفان و یقین و توحید

فلسفه تفاهم و تناقض آنچه که کالم یا رفتاری را در رابطه ای مورد تصدیق یا تکذیب و یا بی تفاوتی قرار می دھد قدرت منطق و

حجت ھای تجربی نیست به زبان ساده تـر علـت تفـاھم یاعـدم تفـاھم در یـک رابطـه میـزان درسـتی یـا

یعنی انسانھا . یاعملی نیست بلکه میزان تعھد به محبت در معنای وسیع کلمه است نادرستی یک منطق

آنھائی که محبت را درک و تصدیق نموده و به آن متعھدند و یا : بطور کلی به دو دسته تقسیم می شوند

ئی مـی فرمایـد کـه در روز قیامـت میـزان نھـا ) ع( میزان نھائی محبت است ھمانطور کـه علـی . نیستند

اینکـه انـسان در حیـات خـود بـه محبـت چـه . محاسبه و تعیین تکلیف ھر سرنوشتی ھمانا محبت اسـت

محبـت پـذیری یـا انکـار : آری یا نه ھمه تفاھمات بشری نیز بر ھمین مبنـا قـرار دارد : پاسخی داده است

کران محبت نیز در جناح محبت پذیران در یک جناح قرار دارند که انگشت شماری بیش نیستند و من. محبت

ایـن ھمـان . تفـاھم بـر اسـاس محبـت یـا بـر اسـاس انکـار محبـت . دیگری قرار دارند که اکثریت مردمنـد

آنکه محبت را درک . چرا که کل حیات و ھستی انسان محصول محبت خداست . خداشناسی و کفر است

کل حیات و ھستی خود در صلح است و و تصدیق و اطاعت می کند خدا را تصدیق و اطاعت می کند و با

تفـاھم : ایـن ھمـان ایمـان و کفـر اسـت . در غیر اینصورت با ھمه چیز از جمله با خودش در جـدال اسـت

و لـذا ذات منطـق و نگـاه و زیـستن ایـن دو . تفاھم دوستانه و تفـاھم خـصمانه . مؤمنانه و تفاھم منکرانه

! وفا و جفا: منطق عشق و فسق : منطق داریم پس دو نوع . دسته از انسان بکلی متفاوت است

راز رؤیتی در ماه اھل دقت و نظر و مکاشفه در شب ھای چھاردھم ھر ماه و حول و حوش این شب در ماه شاھد دو جمال

اولی غرق اندوه و پیر کامل و دومی اسوۀ شوق و نشاط . پیرمردی ھزارساله و دختری نوجوان : روبرویند

نمی دانم آیا کسی دیگر ھـم ایـن دو . حتی می شود قطرات اشکھایش را ھم دید . گریان و جوانی ولی

. جمال را در ماه می بیند

مه پرستی عاشقان و عارفان و شب زنده داران حق امری قدیم است در مکتب عرفـان شـیعی ، روایـات

و اینکه مشاھده ماه . ه زندگی می کنند شیعیان ما با ما: فراوانی از ائمه اطھار دربارۀ اسرار ماه داریم که

و از ھمه مھمتر . و اینکه چشم بصیرت را می گشاید . یک عبادت ویژه است و آداب و حضور و وضوع دارد

این شقه شدن گوئی منجر به پیدایش این دو جمال شده اسـت کـه . است » شق القمر « واقعه قرآنی

122

و اینکه خسوفھا از . ه آئینه گردان جمال حق یا امام زمان است و به روایتی ما. ظاھر و باطن دل عارفانند

. جمله نشانه ھای ظھورند که در این دھه اخیر به کرات داشته ایم

و اما اگر در شب چھاردھم از حضور قلبی و نگاه سوم برخوردار باشیم از فراسوی این دو جمال مذکور و از

آشکار می شود که تمام مـاه را اشـغال مـی کنـد و جمـال از یگانگی این دو جمال، جمال سوم و واحدی

این جمال واحده البته یک جمال محـض و مطلـق . روبروست در حالیکه آن دو جمال روبرو نیم رخ ھستند

گـوئی جمـال . است که نه مرد است و نه زن ولی انسان است ، نه شـاد و نـه غمگـین ، روحـانی اسـت

باشد که . ال نامگذاری نکنیم تا موجب پیدایش گمراھی و خرافه نشود و بھتر است اص . مطلق روح است

در این آئینـه خـود را . بھرحال از ماه غافل مباشید که آئینه جمال یار است . این جمال را شما ھم دریابید

. تماشا کنید

از بایستی تا هستی

او . است » بایستی « می کند که یک آدمی با ھستی خود زندگی نمی کند بلکه با تصور و آرمانی زندگی

کـل تـاریخ . ھستی را در ذھن خود تبدیل نموده و تمام تالشش اینست که این بایستی را واقعیت بخشد

بشری تالشی جز این نبوده است و جھانی که امروزه پیش روی داریم محصول این تالش اسـت کـه یـک

یل اکثر انسانھا با مرگـشان بـر جھـان بـرزخ وارد به ھمین دل. برزخ می باشد چیزی بین ھستی و نیستی

اینگونه است که ھر چه که متمدن تر می شویم وحشی تر می شویم ھر چـه مرفـه تـر مـی . می شوند

شویم ،بیشتر عذاب می کشیم ،ھر چه بھداشتی تر می شویم ،رنجورتریم ھر چه بیمه تر می شـویم بـر

تی فراھم تـر مـی گـردد بـدبخت تـریم و ھـر چـه بیـشتر بیم ما افزوده می شود و ھر چه شرایط خوشبخ

آدمی تا . این ھمان بود نبود است و ھستی بایستی . خودمان را اثبات می کنیم بیشتر باطل می شویم

. بایستی ھمان نیستی انسان است و قلمرو ھالکت . از آرزوھایش دست نکشد به آن نمیرسد

به ھستی جاوید نقد دست می یابد و حق جاودانه و آرمانی اگر آدمی از بایستی ھای خود دست بکشد

بین انـسان و ھـستی . خود را در آنچه که ھست می یابد و بایستی اش در ھستی وجود آشکار می آید

آرمان آدمی نقد است ولی انسان نسیه پرست است زیـرا دچـار نـسیان . اش ھمانا بایستی حائل است

ایـن . خدا را ھم در پشت آسمان می خوانـد و نـه در ھـستی نقـد نسبت به ھستی واقع می باشد و لذا

کـل راه دیـن و تعـالی بـشر ھمانـا رسـیدن بـه . انکار انسان با ھستی ھمان کفر و جنـگ او بـا خداسـت

. بایستی در واقعیت نقد ھستی است

فلسفۀ ایمیونولوژي

مھمتـرین معـضله در کلیـه امـور ایمیونولوژی به معنی امینی شناسی است که درتمدن مدرن تبـدیل بـه

در ھمـه مراکـز پژوھـشی . بھداشتی و درمانی و اقتصادی و سیاسی و حتی تکنولوژیکی شـده اسـت

. در رأس پژوھشھا و حساسیت ھا قرار دارد » ضریب ایمنی « جھان مسئله

123

درن حاصـل کـاھش اکثـر امـراض العـالج مـ . به زبانی بایستی عصر جدید را عصر ناامنی فزاینده نامیـد

ضریب ایمنی در تن و روان انسانھاست که بیماری ایدز در رأس این امراض قرار گرفته است که خود مولد

ویروسی است که سیستم ایمنی بدن انسان را کامال نابود ساخته و بدن انسان را برای ھر مرضی آماده

را ایمان چیزی جز احساس ایمنی و آرام در یک کالم ایمیونولوژی ھمان ایمان شناسی است زی. می کند

. و قرار نیست

این کفر فزاینده جھانی است که ضریب ایمنی را . عصر جدید عصر شکو فائی و افتخار انواع کفرھاست

.کاھش ضریب ایمنی ھمان کاھش ایمان است . در افراد و جوامع و تمدنھا نابود ساخته است

لوم و فنون و حقوق و قـوانین در قلمـرو افـزایش یـا جبـران ضـریب ایمنـی امروزه بخش عمده و پیشتاز ع

در قلمرو دانش پزشکی این تالش مذبوحانه منجر به تولید انواع واکـسن ھـا و . مشغول فعالیت ھستند

مسکن ھا و مخدرات و سموم مھلکی شده است که بجای باال بردن ضریب ایمنی قدرت حیات را کاھش

در قلمرو قوانین قضائی ھم . برای نابودی ویروس ھا به نابودی جان انسان می پردازند میدھد و در واقع

وضع به ھمین منوال است و ھر چه که قوانین دقیقتر و قـاطع تـر مـی شـوند مفاسـد و جـرم و جنایـات

نیـز در جھان استعاره امپریالیزم و سلطه جھـانی ابرقـدرتھا . پیچیده تر می شوند درست مثل ویروس ھا

و لذا شاھد پیدایش گروھھای مافیائی و تروریستی از بطن . واقعه ای مشابه در حال روی دادن است

سازمانھای اطالعاتی و امنیتی می باشیم و نیز شاھد پیدایش انقالبات ضد انقالب که در ایـن سـازمانھا

. طراحی می شوند

جان و سالمت و شرف و حقیقت را با انواع واکسن ھا اینھا انواع و اقسام واکسن ھا ھستند که در واقع

ولـی ھـر کـدام از ایـن واکـسن ھـا مولـد . و سموم بمباران می کنند تا بتوانند ضریب ایمنـی را بـاال برنـد

ویروسھائی مھلکتر می شوند مثل ایدز ،القائده ، عـراق ، ویروسـھای کـامپیوتری ، مخـدرات شـیمیائی و

.امثالھم

حل ھم ما ارائه میدھیم تا ضریب ایمنی را در ھمه امور باال برد و آن توبـه از ایـن راه و روش ولی یک راه

.است ، توبه از اینھمه دروغ و تبھکاری و خود فریبی و دنیا پرستی و بولھوسی

ویروسی جز کفرو کبر و. امروزه بشر مدرن جز یک انقالب معرفتی و اخالقی ھیچ راه نجات دیگری ندارد

این سیستم جز . غرور نیست که سیستم ایمنی حیات فردی و جمعی و مدنی بشر را به نابودی می برد

. با ایمان نجات نمی یابد

فلسفه چپ گرائی چپ گرائی در نگرش فلسفی و اجتماعی و سیاسی واکنش غریزی و کوری در قبال راست گرائی نفس

رالیزم ، اشرافیت در نقطه مقابل ریاضت گرائی ، خداپرستی کمونیزم در نقطه مقابل لیب . خویشتن است

مجرد وایده آلیستی در نقطه مقابل الحاد و ماتریالیزم خشونت و ترور در مقابل سازشکاری بھر قیمتی و

...

به تجربه دیده ایم آنانکه در شعار و نسخه ھای اجتماعی شدیدا چپ و رادیکال و خشن ھستند در زندگی

راست گرائـی و چـپ . پس پرده خود شدیدا سازشکار و ملوس و بولھوس ھستند و بالعکس خصوصی و

124

دیده ایم کـه شـدیدترین شـعارھای . گرائی کالمی و شعاری و ایدئولوژکی دو نماد نفاق و ریا می باشند

ه ھمـانطور کـ . الحادی برخاسته از قشری ترین نوع مذھب در خانواده یا طبقه ای مـی باشـد و بـالعکس

این نفاق در . مادی ترین آدمھا در زندگی شخصی خود بسیار خسیس ھستند و مرتاضانه زندگی می کنند

عین حال موجب نوعی تعادل در زندگی می باشد و این ھمان حق نفاق است که بصورت وحدت منافقانۀ

ن و مـادی تـرین مثال در اکثر جریانات درویشی و ھیپی گری شـاھد حـضور ملحـدتری . اضداد بروز می کند

. آدمھا ھستیم

ھمانطور که در نگاھی به سیر پیدایش ماتریالیزم و کمونیزم می بینیم که ایـن مکتـب از قلـب لیبرالیـزم و

چپ گرائی در ادعـا و راسـت . سرمایه داری و اشرافیت بورژوازی اروپا پدید آمد و نه از بطن طبقه کارگر

چـپ گرائـی بزرگتـرین . چپ به مثابه ماسکی بر راست است .گرائی در عمل یک واقعیت جھانی است

نفاق عصر مدرنیزم است و تماما سر بر آورده از غایت بت پرستی عصر مدرن می باشد و نقـابی بـر ایـن

ھمانطور که نمـایش . دوران محسوب می شود از جمله گرایشات مدرن عرفانی که نقابی بر الحاد است

.خود پرستی است ھای ایثاری نقابی بر غایت

عشق و معرفت

زیـرا فھـم . کسی که عشق را نمی فھمد اصال از فھمیدن بیگانه است و جز بازی کردن را نمـی شناسـد

درغیـر ) ذات خـدا ( زیرا اصال موجودیت عالم و آدمی حاصـل تجلـی خـویش . یعنی درک خویش در بیگانه

آنچه . درک و دریافت وجود است به معنای واقعیت لذا عشق به معنای. است ،تجلی وجود در عدم است

پس واقعیت جھان تماما . که واقعیت نامیده می شود حاصل تجلی ذات در صفات است ، تجلی خدا درعدم

و . آنکه عشق را انکار و طرد می کند حیات و ھستی خود را لعن کـرده اسـت . واقعه ای عاشقانه است

پـس . و خـود را در مھلکـه نـابودی مـی انـدازد . ستی را درک نمـی کنـد آنکه عشق را درک نمی کنـد ھـ

چـون وجـود معلـول . شناخت بمعنای شناخت واقعیت ھمانا شناخت تجلی است یعنی شناخت عـشق

. عشق است

. معرفت ، حاصل درک و تصدیق و تأمل در عشق بمعنای عرصه خلقت است

عنای وقوع کل خلقت ازلی انسان است و اینست که ماجرای و اما عشق یک انسان به انسانی دیگر به م

کـسی کـه بـه عـشق خیانـت کنـد . عشق در ھر انسانی به مثابه تعیین و تکلیف کل سرنوشـت اوسـت

کـسی کـه عـشق را . ھستی خود را لعنت نموده و خود را در درک اسفل السافلین ساقط کرده است

. ست دروغ می داند ھستی خود را تکذیب کرده ا

کسی که به . معرفت ، بر عشق معرفت بر خویش در بیگانه است و تصدیق این واقعه بعنوان حق خلقت

این حق رسید و حقوقش را ادا نمود این قدرت را می یابد تا ھمچون خدا به ھستی یگانـه و خـودی خـود

رفت بر از خود بیگانگی معرفت بر عشق مع. بازگردد و خود شود و ھستی دار گردد یعنی خلیفه خدا شود

.وجود خویش است و یافتن راه رجعت به خویشتن خویش

125

حقیقت چیست ؟ حقیقت نوری است که در بطن واقعیت ھا و موقعیت ھا و شرایط و حوادث حضور دارد که این نور بواسطه

قـع در وا. معرفت درک می شود و چون درک شود منجر به تصدیق و دوست داشـتن واقعیـت مـی گـردد

محک حق پرستی و حق بینی ھمان دوست داشتن محض و بی قید و شرط واقعیت در ھمه حال اسـت

پس نور حقیقت در انسان بصورت محبت بی . مخصوصا واقعیت وجود آدمھا در ھر شرایط و ظھور و بروزی

.محبت ھمان نور حقیقت انسان در جھان است . قید و شرط آشکار می شود

اقعیت است که بواسطه معرفت یافته می شود و بصورت محبت آشکار می گردد حقیقت ھمان حقیقت و

. پس حقیقت در انسان قرین صدق و محبت و تـسلیم و رضاسـت . و به تصدیق عالم و آدمیان می انجامد

. ولی اکثر آدمیان از آن روی گردانند و لذا به سوی کذب و ریا و شقاوت و خیانت می روند

و انـسان اھـل معرفـت نفـس در درک و . ھمان وجود انسان اھل معرفت اسـت پس منشأ حقیقت جھان

تصدیق بدیھا و شرارت نفس خود می تواند برخود وارد شده و از قلمرو نفس اماره عبور نموده و به عرصه

و . خیر و نیکی برسد و سپس از آن عرصه نیز بگذرد و به قلمرو و ذات یگانه اش برسد که قلمرو حق است

دوست داشتن بزرگترین اجر . ز این منشأ می توان حق جھان را دید و تصدیق نمود و آنرا دوست داشت ا

این انکار موجب . حق جوئی و معرفت است زیرا عذابی بزرگتر از انکار و جدال و عداوت با واقعیت نیست

فون مـی گـردد زیـرا تکفیر دل و شقاوت قلب و نھایتا مرگ عاطفه می شود و آدمی در درون خویشتن مد

جھان واقعیت را از روی جھل منکر است و جھان ھم او را منکر شده و طرد میکند و در بدن خودش محبوس

انسان حق پرست در جـان جھـان جـاری اسـت و . واین محصول جنگ انسان با حقیقت است . می سازد

الیترین حد حقیقت و حـق و اما ع. پس انسان عارف محل ظھور حق جھان است . انسانی جھانی است

زیرا باطـل نیـز از انـسانھا بـر مـی خیـزد کـه بـصورت انکـار و .بینی ھمانا درک و تصدیق حق ابطال است

ھمانطور که انسان حق پرست ھم انسانی مؤمن . کفرشان نسبت به جھان واقعیت خودنمائی می کند

و و قـایع احـساس امنیـت دارد و مؤمن بمعنای انسانی که در کل جھان ھستی و در ھمه شرایط . است

و . پس انسان اھل باطل ھمان کافر است . ایمن است زیرا حق واقعیت ھا را می بیند و تصدیق می کند

اما شاقه ترین و کاملترین مرحله از حقیقت ھمانا درک حق انسانھای باطل است و تصدیق بطالت و کفر

عنا که چرا و چگونه اکثر بشریت با واقعیت و حق وقایع بدین م. این انسانھا که اکثریت را شامل می شود

درک این وجه از . در جدال است و با آن می جنگد و اینکه چنین عداوت و کفری نیز در خدمت حقیقت است

واقعیت بشری ھمان حق توحید و توحید حقیقت اسـت کـه از ورای خیـر و شـر و بھـشت و دوزخ و کفـر و

این ھمان حقیقتی است که کل جھان و جھانیـان بـر آن . عارفان واصل است و این مقام. ایمان می نگرد

درک حق این واقعیت که چرا اکثریت قریب به اتفـاق بـشریت کـافر و ضـد حـق اسـت و آن . استوار است

انگشت شماری ھم که ایمان می آورند و روی به حق می کنند تازه مشرک می شوند یعنی حق و باطل

.را بھم می آمیزند

آن امامی که نـاجی بـشریت اسـت زیـرا . رسیدن به حق کل بشریت ھمان رسیدن به مقام امامت است

و چنین انسانی جمال حق بشریت است یعنی جمال . حق کل بشر را دریافته و ھمه را دوست می دارد

یت را و فقـط چنـین کـسی کـه کـل بـشر . ذات یگانه انسان است و این ذات یگانه البته جز خداوند نیست

126

. و در واقع چیزی جز این محبت توان نجات بشریت را ندارد. دوست می دارد می تواند ناجی بشریت باشد

.در معنای نھائی حقیقت ھمان حق محبت است بخصوص محبت به دشمنان خود

راز صدق

و اساس ھمه ارزشھای اخالقی و اجتماعی در ھمه فرھنگھای بشری و فراسـوی ھـر اعتقـاد و مـذھب

صدق بعنوان محور ھمه ارزشھای معنوی و دینی و انسانی برخاسته . مکتبی ھمانا صدق و راستی است

از یک ارزش ذاتی در موجودیت جھان ھستی و وجود مادی بشر است و آن تصدیق متقابل و ھمه جانبـه

ابـدی یکـدیگر چون ھمه چیز در تصدیق بالوقفه و . ھمه اعضاء و ذرات و کرات در عالم ھستی می باشد

پس صدق آن گوھر موجودیت و نظام کائنـات و آن تـار و . است لذا جھان ھستی امکان وجود یافته است

تـصدیق . پود بین ذرات و اعضاء می باشد که بدون حضور این روح ھیچ موجودی قادر به ادامه بقا نیست

اعـضاء در بـدن انـسان موجـب چشم و گوش وزبان و احساس و اندیشه و جریان خون و عملکرد امعـاء و

استمرار حیات است و بمیزانی که این قدرت در موجـودی انـدکی دچـار اخـتالل شـود آن موجـود بـسوی

پس صدق ھمان حق بودن و استمرار بقاست و آن چسب و جاذبه . ناھنجاری و بیماری و انھدام می رود

موجودی را در درون خودش و با کل ھر شی و. ای می باشد که ھمه چیز را بھم متصل و متحد می سازد

.موجودات عالم ھستی مربوط ومتصل و ھماھنگ می کند

عالوه بر این سنگ زیر بنای اندیشه و علم و ادراک بشری ھم صدق است بدانگونه که مثال در ریاضیات که

. ی آورد ھمانی را پدید م–خودنمائی می کند و قانون این (=) اساس علوم است بصورت عالمت تساوی

تـصدیق . آنچه که جریان اندیشه و فھم نامیده می شود چیزی جز تصدیق امور در رابطه با یکدیگر نیست

بنابراین گوھره فھم و لذا قضاوت و اراده بشری و . شدن دو امر در ذھن انسان مترادف با فھم شدن است

.ینکه صادق است ھیچ چیزی وجود ندارد اال ا. ھمه علوم و فنون نیز صدق می باشد

پس صدق آن روح واحدی است که علت موجودیت پدیده ھا و نظم کائنات و سپس روح اخالق و معنویات و

.ادراک بشر می باشد

روانشناسی و اخالق می گویند که روانشناسی در قلمرو اخالق و عواطف بـشری رسـالتی جـز پـوچ سـازی وانھـدام منطقـی

این ادعا به نوعی درست است . و به اصطالح گند ھمه چیز را در می آورد ارزشھا و عواطف انسانی ندارد

کاری جز تقـدیس غرایـز و ) و نه علمی ( روانشناسی مدرن اتفاقا بطور ایدئولوژیک . و به نوعی نادرست

حتی مفاسد اخالقی ندارد و اینست که مدرنیزم و اخالق مدرن بدون استفاده روزمره از مکاتب تـوجیھی

ولی آنچه که براستی گند اخالقیات و عواطف قشری و قرار دادی و . کاویھا قادر به ادامه حیات نیست روان

سنتی را در می آورد معرفت نفس است که بر پایه اصول اخالق الھی به انسان نظر مـی کنـد و نـسبیت

ولی این . می کند ھای ارزشی را در مقابل مطلق قرار داده و لذا ھمه عواطف و ارزشھای عرفی را پوچ

پوچ سازی امری خالق و امیدوار کننده و محرک بسوی اخالقی برتر و عمیقتر و خالص تر و عارفانه است و

127

کـه یکـی از ! عرفـانی کـردن عـرف : این ھمان تبدیل ارزشھای عرفی به حقایق و اسرار عرفـانی اسـت

ه ای عمیق و پویـا الزم اسـت کـه بی تردید برای حصول اخالقی خالق و عاطف . رسالتھای نشریه ماست

اخالق پوسیده و ریائی و عواطف غریزی و جانوری کالبد شکافی شود تا امراض و آفتھایش دفع گـردد تـا

صدقی عارفانه و محبتی جاودانه ممکن گردد تا در گذار حوادث و بحرانھای ھویتی این دوران و طوفانھای

فروپاشـی ارزشـھای سـنتی ، بنیـاد اخـالق و معنویـت برکنـده نیھیلیستی روح انسانیت از میان نرود و با

انسان مدرن در شرایطی بسر می برد که اگر ھر روزه مترصد کشف معنائی برتر و ذاتی تر نباشد . نشود

و جز بواسطه معرفت نفس نمی توان از تباھی . براندازی است -ھر آن محکوم به پوچی وتباھی و خود

. روانکاوی مدرن نجات یافت

حقیقت و واقعیت

حقیقـت . حقیقت ھمان معنائی است که از واقعیت بر می تابد بشرط آنکه به تصدیق واقعیت منجر شـود

حقیقـت . حقیقت ھمان تصدیق ھر آن چیزی اسـت کـه ھـست و رخ مـی نمایـد . ھمان حق واقعه است

یابـد در ظلمـت اسـت و آنگاه بایستی را خالف ھـستی مـی ! یعنی بایستی ھستی و ھستی بایستی

آن ایده و آرمانی که در تنازغ و انکار واقعیت ھا باشد ناحق است و لذا محکوم به ابطال . ظالم و ظلم پذیر

آنچه که ھمواره ایده آلھا و آرمانھا و آرزوھای بشر را باطل می کند وقایعی است کـه رخ مـی . می باشد

آنچـه کـه بـین . پندارھای آرمانی و ضد واقعیت است باطل ھمان . حق آمد و باطل رفت : دھد به مصداق

. انسان و حقیقت حائل می شود بایستی ھای اوست

در این تعریف از حقیقت از منظر قضاوتھای اجتماعی و سیاسی و ایدئولوژیھای آرمانگرا مواجه با فلسفه

در حالیکه واقعیت . د تسلیم و رضا می شویم که می تواند مترادف با ستم پذیری و توجیه ھر ظلمی باش

ھرگز چنین رخ نمی نماید زیرا آدمی در سودای آرزوھا و آرمانھای خویش است که تن بھر ستم و فریبـی

ظلـم چیـزی جـز تـالش مذبوحانـه در تغییـر . می دھد و ھمراه ظلم می گردد و ظلم را تقدیس مـی کنـد

آنکه . نه واقعیت است که ستم می آفریند تغییر جبارانه و مزدورا . واقعیت به نفغ آرزوھای خویش نیست

حق خود را در واقعیت آنچه که ھست می یابد ھرگز با ستم ھمراه نمی شود و ھمواره بر واقعیت شرایط

ظلم نیز و جھی از واقعیت است و تا سـتم پـذیر نباشـد . و اوضاع احاطه دارد و مشروط به شرایط نیست

ری معلول و تالش مذبوحانه در تغییر و تبدیل واقعیت زنـدگی و ستم پذیری بش. ستمگری ھم نخواھد بود

ظلم محصول زیستن مشروط بـه . کسی که بر ظلم نفس خود فائق آمده باشد ظلم ناپذیر است . است

. و حقیقت در ھر شرایطی حضور دارد . شرایط است

تشابه اضداد

بطور مثال سرمای شـدید نیـز مثـل . تند بسیاری از صفات متضاد دارای تشابھی حیرت آور و فریبنده ھس

و یـا انجمـاد بـیش از حـد موجـب . و یا شیرینی خیلی شدید به تلخی و تیزی می زنـد . آتش می سوزاند

و اما در عرصه صفات بشری نیز چنین تشابھاتی بین صفات متـضاد دیـده مـی ...... فروپاشی می شود و

128

بغایت کافر و متکبـر نیـز مثـل انـسانھای بـسیار مخلـص و بـا مثال افراد . شود که بمراتب فریبنده تر است

یا تواضع بیش از حد ھمچون تکبر شدید اسـت ھمـانطور کـه مـثال . محبت دچار انزوا و تنھائی می شوند

و یـا ریاکـاری و فتنـه کـه از حـد . را متھم به تکبر می کردند درحالیکه اسوۀ تواضع و محبت بـود ) ع(علی

و یا علم و معرفت چون به . لودگی و رسوائی و فحشاء می رسد که گوئی صداقت است بگذرد به نوعی

و نیز اینکـه ھـر امـری در ذاتـش ضـد . کمال رسد موجب سکوت می شود که به بالھت ونادانی می ماند

.خویش است

ند گوئی ھر صفتی در غایتش به نقطه عطفی می رسد و دگرکون شده و ھویتی ضد خود را آشکار می ک

اینست که گفته می شود اشد کفر ھمسایه ایمان است و یا غایت ایمان بقول عرفا به بت پرستی می .

پروردگارا اگر حقیقت خود را عیان کنیم ما را به جرم بت « می فرماید ) ع(انجامد ھمانطور که امام سجاد

ھمانطور که عشق در . امد ھر امر و صفتی در کمالش به ضد خود می انج. » پرستی سنگسار می کنند

غایتش به نفرت می انجامد و مھر درغایتش به قھر می رسد و زندگی ھم در غایت خود به مرگ و ھستی

.به نیستی ونیز نیستی به ھستی

ھر چه نزدیک آمد ستی دور شد ظلمت اندر مطلق خود نور شد

گشت ملعون و زیارش دور شدچونکه ابلیس اھل بیت یار گشت

آیا انسان همانست که باید باشد ؟ ھسته مرکزی نبرد درونی انسان که در کل فعالیتھای بیرونی اش آشکار است ھمانا نبرد بین ھـستی و

یرون به حیات و آنچه که ھست و آنچه که باید باشد واقعیتھائی که از ب !واقعیت وحقیقت : بایستی است

ھستی او تحمیل شده است و حقیقتی که انسان در درون خود می طلبد تا آنرا در بیـرون محقـق سـازد

.این کل دیالکتیک وجود بشر است . ولی جھان بیرون مانع این تحقق است

مـی ولی آیا براستی آدمی به یقین می داند که چه میخواھد باشد ؟ آدمھامعموال فقط می دانند که چـه

بنظر میرسد که بودن در آدمی به نسیان ! بودن و داشتن : خواھند که داشته باشند نه اینکه خود باشند

و لذا داشتن ھا ھم موضوعاتی بیرونی ھستند و در . رفته است و میخواھد این غفلت را با داشتن پر کند

کل جھان وجھانیان بجنگد و اگر ھم حیطه اراده فرد قرار ندارند و آدمی برای بدست آوردن آن بایستی با

انسان بمیزانی که نیست می خواھد داشته باشد و بمیزانی . بدست آورد به قیمت نابودی خویش است

گوئی ھستی بـاطنی خـود را فروختـه تـا . که میخواھد داشته باشد و دارد ، وجودی در درون خود ندارد

من خانه دارم ، ماشـین دارم ، : یزھا احساس وجود کند چیزھائی در بیرون داشته باشد و با نگاه بر آن چ

و این ھستی ھر آن در معرض خطر و . پس ھستم ........ تلفن دارم ، مدرک دارم ، ھمسر و فرزند دارم و

از دست رفتن است و عالوه بر این احساس وجود حتی در یک لحظه ھم در درون فرد رخ نمی دھد بلکـه

ولـی چنـین . ر آینده رخ دھد آنگاه که این داشته ھا به اندازه کفایـت برسـد احساس است که می تواند د

یک ھستی مفروض و خیالی » بایستی « لذا . کفایتی یک فریب وجنون محض است و ھرگز رخ نمی دھد

بایستی « . و آرمانی است و آدمی تا ابد در یک قدمی آن قرار دارد و ھرگز به آن نمیرسد ھمچون سراب

129

ھستی ھمان بی نیازی انسان است که در درونش حضور دارد ولی بایستی عرصه . بلیس است ھمان ا»

نیازھا ھرگز در عرصه ارضای خود به بی نیازی نائل نمی آیند و بلکه بالعکس . دریوزه گیھای فزاینده است

قـرار ھستی در نیـستی . بی نیازی یعنی ھستی حی و حاضر آدمی که در نداشتن ھایش حضور دارد .

. آنچه که دارای دلیل آن چیزی است که نداری. دارد

حق وجود

عالیترین حق و ارزش وجود داشتن و خلقت انسان از عدم به وجود ھمان معنا و حقیقتی است که ھمـه

اجر ما انبیاء در نزد خدا « . انبیای الھی بخاطر آن مبعوث شده اند و آن حق انتخاب و آزادی و اختیار است

–قرآن » . بس که زین پس ھر که بخواھد خودش به راه ھدایت یا ضاللت می رود ھمین

آن فالسفه ای که خود وجود را بزرگترین جبرھا و منشأ جبرھا می خوانند اگر امکان و آزادی خودکشی را

اھـد ھم به این امر بیفزایند آنگاه وجود انسان عین اختیار و عرصه انتخـاب اوسـت کـه مـی توانـد اگـر بخو

ولی اگر انسان به جاودانگی وجود باور داشته باشد آنگاه ایـن جـاودانگی قلمـرو . دوباره به عدم بازگردد

از این منظر برترین حق وارزش . المتناھی انتخاب تلقی می شود و در اینجا وجود مترادف آزادی می آید

ودرک می کند جاودانگی را در خود وجود ھمان آزادی است زیرا آدمی بمیزانی که آزادی انتخاب را تجربه

و از آنجـا کـه آدمـی ھـر چـه کـه بـه . در واقع جاودانگی محصول آزادی انتخاب اسـت . احساس می کند

آستانه عدم و نابودی و مرگ و فنا نزدیکتر می شود جاودانگی را و لذا آزادی را ھم عمیقتر و وسیع تر در

ی ازدنیاست که در وحله نخست احساس نابودی می بخشد و این ھمان تقوی و راه وروش دور. می یابد

و اینـست کـه اکـراه و اجبـار در دیـن . و سپس نور جاودانگی رخ می نماید و حضور خداوند درک می شود

آنکه بخواھد آزادی را تـا سـر حـد جـاودانگی –) قرآن ( بزرگترین مالک گمراھی و ستم تلقی شده است

.د و روش تقوی و عشق فنا را بیازماید راه دین را کشف می کن

.پس حق وجود داشتن آزادی است و حق آزادی ھم عشق به فناست

حق با چیست

: در تجربه وادارک بشری در طول تاریخ ، حق با سه میزان متفاوت از سه نگاه متفاوت تعریف شده است

ا با قدرت و صـاحبان قـدرت اکثریت عامه بشری عمال حق ر) . ایثار( حق قدرت ، حق عدالت و حق عشق

این نگرش بـه حـق برخاسـته نـوع . می داند این نگرش ھمواره حق را به صاحبان زور و سلطه می دھد

این ھمان حـق . خاصی از موجودیت و اندیشه واحساس در بشر است که از منظر دین ھمان کفر است

اقلیت ھستند حق را به عدالت می دھند و اما گروه دیگری از مردم که ھمواره . کبر و استکبار بشر است

این نگاه برخاسته از نگرش دینی است و بانیانش نیز پیامبران خداھـستند و حامیـانش ھـم مؤمنـان مـی

. و اما نگاه و نفس سومی وجود دارد که بسیار کمیاب است و آن حق عـشق و ایثـار مـی باشـد . باشند

ط به عشق و عاشقان می دھند و بر عدالت و قدرت خط حامیان این نگاه عارفان می باشند که حق را فق

برخـی جھـان را عرصـه ظھـور . تعریف از حق تعریفی از ذات جھان ھستی می باشـد . بطالن می کشند

130

برخی جھان ھستی را مظھـر عـدالت مـی خواننـد و ارزشـی اساسـی تـر از . قدرت می دانند مثل نیچه

ا مظھر عشق و ایثار می خوانند و می فھمند و پیرو این و برخی ھم جھان ھستی ر. عدالت نمی شناسند

از این سه نگاه سه نوع جھان و سه نوع انسان و سه نوع زیستن و فھمیدن پدیـد آمـده . حق می باشند

ولی ! حق با ما است : انسان عادل می گوید ! حق با من است وبس : انسان اقتدارگرا می گوید . است

و . این مثلث حقیقت است . من ، ما و تو سه مظھر حق است ! با تو است حق : انسان عاشق می گوید

اما حق چھارمی ھم در برخی از حکیمان الھی رخ نموده است و آن حق فناست که آن سه حق دیگـر را

.این حق کامل و برتر است . نیز در خود داراست

ماسکی بنام انسان»فلسفه نیچه «

این بدان معناست که او در جستجوی یک معنـا و ھویـت حقیقـی در . ی نامد نیچه انسان را یک ماسک م

به لحاظ . را بنا نھاده است ) نیست انگاری ( خویشتن به ھیچ امر راستین و پایداری نرسیده و لذا نیھیلیزم

این ھمان نگاھی است . معرفت عقلی و منطق بشری فلسفه ای صادقانه تر از نیھیلیزم پدید نیامده است

. که اساس حکمت باستان و عرفان راپدید آورده است

ایـن ماسـک . آدمی یک ماسک ھزار تو می باشد که با برداشتن ماسک نھائی چیزی جـز فنـا نمـی مانـد

و در دوران جدید شاید . شناسی و ماسک براندازی حرفه اھالی معرفت و باطن گرایان حق جو می باشد

در مقام سخن بایـستی . ی تمام ماسکھای وجود خویش نشده باشد انسانی ھمچو نیچه قادر به برانداز

.نیچه را از صدیقین وکرام الکاتبین دانست

نیچه انسانی بود که درتمام عمرش بالوقفه در حال کشتی گرفتن با خویش بود و باالخره توانست خود را

: این حکمـت باشـد شکست دھد و خاموش سازد و ده سال آخر عمرش را در خموشی بسر برد و اسوه

! خموشی، راز پوشی ، زھر نوشی

نیچه ھمه ماسکھای . زھر حقیقتی که او نوشید ھیچ ارزش و معنائی در این جھان برایش باقی نگذاشت

. صورت بشر را برگرفت و پیامبر پوچی آخرالزمان شد

ستمرار او در وفا بود و آنچه که به او چنین قدرتی بخشید صداقت و وفای او در عشق و خیانت معشوق وا

! انتقامش از خویشتن

او پیامبر قھر عشق . او عاشق انسان بود و لذا به انسان کمترین ترحمی ننمود تا او را به حقش برساند

و نیچـه . کسی که نتواند بر محبوبش قھار باشد عاشق نیست بلکه فاسق اسـت . آخرالزمان نیز ھست

. ریخی و مدرن انسان را برانداخت و حقش را ادا نمود عاشق بود و لذا ھمه ماسکھای تا

131

فلسفه جبر و اختیار جبر و اختیار از قدیمی ترین مباحث قلمروحکمت و فلسفه و روانشناسی بوده اسـت کـه ھرگـز پاسـخی

در قلمـرو . روشن نیافته تا اینکه بتدریج از عرصه اندیشه بـشر حـذف و بفراموشـی سـپرده شـده اسـت

معضله جبر و اختیار در رأس ھمه امـور قـرار دارد ولـذا درمکتـب عرفـان علـوی ھـم جایگـاه خودشناسی

ولـی مـسئله . برجسته ای داشته است که پاسخ نھائی بر این دوگانگی و تضاد امری مابین و برتر است

اساسی اینست که جبر واختیار در قلمرو نفس و عملکرد و اندیشه بشر براستی درک نشده است و لـذا

. پاسخی ھم نیافته است

می دانیم که ھمه فلسفه ھا در تاریخ بشری و نیز ھمه فرقه ھای مذھبی بر اساس اصالت یکی از ایـن

دو امر پدید آمده است و یا امری سوم و بینابینی مثل فلسفه مشاء و اشراق و عرفان و یا فلـسفه ھـای

الم نیز بر یکی از ایـن وضـعیت ھـا پدیـد آمـده ھمه فرقه ھای بنیادی در جھان اس. اصالت وجود و ماھیت

.است مثل مکتب قدریه ، جبریه ، معتزله و امثالھم

از . مجبور به وجود داشـتن : در قلمرو خلقت انسان و در قبال خداوند در یک کالم ھمه مخلوقات مجبورند

ت ھمان مخلوقیت منظر وجود و عدم که اساسی ترین مسئله می باشد انسان نیز مجبور است و مجبوری

وقتی وجود انسان جبری باشد صـفات و اعمـال واحـساسات و افکـارش نیـز معلـول ایـن جبرنـد و . است

از این دیدگاه انسان از ھر مسئولیتی . مختارانه ترین اعمال بشری ھم تحت الشعاع جبر وجود قرار دارند

ه لحاظ فلسفی معتقد به انواع مبراست و درست به ھمین دلیل است که ھمه مکاتب ضد دینی و ملحد ب

جبر وجود ، جبر تاریخ ، جبر اجتماعی ، جبر اقتصادی ، جبر روانی ، جبروراثتـی ، جبـر : جبرھا می باشند

گوئی آدمی فقط در قلمرو و آگاھی و باورھای خـود دارای . ژنتیکی ،جبر طبیعی ،جبر متافیزیکی و غیره

نوع اولش . و تصدیق کند و یا اینکه منکر شود وبا آن جدال نماید اختیار است و آن اینکه این جبر را بپذیرد

اعمال بشر معلول اندیشه اوسـت و اندیـشه او ھـم .باور دینی است و دومی ھم باور کافرانه می باشد

معلول احساسات و امیال ناخودآگاه و ناخواسته اوست زیـرا دل آدمـی بعنـوان مھـد بـروز خواسـته ھـا و

پس آدمی به لحاظ احساس و اندیشه و . نفرتش مطلقا تحت اراده و کنترلش نیست گرایشات و عشق و

و این بدان معناست که انسان تماما مخلوق است و بتدریج بواسطه احساس . اعمالش تماما مجبور است

ار ولی انسان مختار است که این مخلوقیت را بپذیرد و یا انکـ . و اندیشه و عملش خلق و تربیت می شود

مجبور بـودنش . و این تنھا اختیاری است که داراست یعنی مختار است که مجبور باشد و یا مختار . نماید

ولـی مختـار . ھمان تسلیم و مسلمان بودن و مرید اراده خدا بودن است تا آن حد که جبر الھی را بپرستد

ب تضاد و جنگ انسان بـا خـودش بودنش بمعنای نبرد با اراده خدا در خویشتن است و لذا این اختیار موج

. اولی ایمان است و دومی ھم کفر . می باشد با افکار و احساسات و کردارھایش

برخی حتی ھمین حد از اختیار بین مختار بودن و مجبور بـودن را ھـم امـری جبـری ومـشروط بـه شـرایط

جا که دارای امکانات و آزادی تربیتی واقتصادی و اجتماعی و سیاسی می دانند بدین معنا که انسان تا آن

. باشد ھرگز مجبور بودن را بر نمی گزیند و لذا اختیار کردن جبر الھی ھم از سر ناچاری وناتوانی می باشد

به ھمین . یعنی مؤمن یا کافر بودن ھم امری مربوط به شرایط است و لذا نوعی جبر است و نه از اختیار

132

دنیوی بسیار بندرت اھل ایمان ھستند و اگر ھم باشند از مکـر و دلیل ھمه ثروتمندان و صاحبان قدرتھای

اینست که دین متعلق به طبقات ناچـار و فقیـر و . نمایش است و مذھبی مشرکانه و منافقانه می باشد

انتخاب . تحت سلطه می باشد تا وضع خودشان را توجیه وتقدیس نموده و خود را با شرایط تطبیق دھند

و حتی در عرصه روایات مذھبی . از توجیه شرایط و تطبیق با موقعیت خویشتن است کفر ھم نوع دیگری

ھمه وقایع سرنوشت ساز زندگی انسان جبری و . ھم برای ھر دو جناح منطق و احادیث کافی وجود دارد

تولد ، مرگ و عشق که موجب ازدواج و یا ناکامی می شود که کـل زنـدگی را : ناخواسته و وارده ھستند

. تحت الشعاع قرار می دھد

و اما واقعه مختار بودن چه وضعی است ؟ آیا بدین معناست که انسان مرید امیال و غرایز خود باشد ؟ اگر

چنین باشد آیا مجبور است یا مختار ؟ چنین نوعی از پیروی از خویشتن در آن واحد با دونوع تفسیر منطقی

جبر است زیرا انسان چاره ای جز ایـن نـدارد و قـدرت امیـال و . ھم می تواند جبر تلقی شود و ھم اختیار

و اختیار تلقی مـی شـود زیـرا . غرایز بشری او را وادار می کند تا از منشأ این ارادۀ ناخود آگاه پیروی کند

انـسان اگـر از ارادۀ . برای نفس بشر ایجاد راحتی می کند و جـدال بـا آن موجـب سـختی و فـشار اسـت

یروی نکند و به اصطالح تقوا پیشه نماید اختیار تلقی می شود زیرااز جبر نفس خود رسته نفسانی خود پ

پس جبر واختیار فقط دو نوع تفسیر از یک واقعه است و آنچه که مھمتر از معنای جبر و اختیار می . است

سانی و غریزی جبر و اختیار دو معضله صرفا ذھنی ھستند و نه نف. باشد مسئله راحتی یا ناراحتی است

و اکثر آدمھا پیروی از نفس خود را آزادی واختیار می دانند و می پسندند زیرا احساس راحتی و . و وجودی

به کام رسیدگی می کنند و عده ای اندک ھم در این پیروی احساس ناراحتی می کنند و آنرا جبر می دانند

و می دانیم که ایمان نیز امری قلبی است و . امند و لذا با آن می جنگند و این اندک آدمھا را مؤمنان می ن

پس با تقوا و با حیا بودن ویا آزاد و ھوسباز بودن ھم . بقول قرآن ھیچ دلی بی اذن خداوند ایمان نمی آورد

. دو امر کامال جبری و قلبی و ناخودآگاه است لذا کفر و ایمان ھم دو نوع وضعیت روانی و جبری می باشد

د را آزاد می دانند و کافران را مجبور و بدبخت می خوانند وکافران ھم چنین نظری را دربارۀ لذا مؤمنان خو

از این دیدگاه ھمه آدمھا درجایگاه و نگاه خودشان آزاد و مختارند و ھیچکس مجبور نیست و . مؤمنان دارند

ایـن . ان نزدیکتـر اسـت در شرایط جبری ھم باالخره مطلوبترین وضع را انتخاب می کنند که به اختیار شـ

نگرش خودشناسانه است و از این دیدگاه ھمه مختارند پس ھمه در قبال خداوند و وجدان خـود وجامعـه

.مسئولند

یکـی . یکی پیروی از نفس را آزادی می داند و دیگری ھم مخالفت بـا نفـس را : پس دو نوع انسان داریم

یکی کفر را و دیگری ھم ایمان . دین و اخالق فطری را نفس و غرایزش را بر می گزیند و دیگری ھم عقل و

پـس جنـگ بـین . در واقع جبر این نوع انسان اختیار نوع دیگری از انسان تلقی مـی شـود و بـالعکس . را

. دعوا بر سر نامگزاری است . فلسفه جبر واختیار در واقع جنگی لفظی و صرفا فکری و سلیقه ای است

. مر است که آیا انسان بایستی مرید امیال خود باشد یا مریـد احکـام دیـن خـدا دعوای اصلی بر سر این ا

. یعنی مرید خود باشد یا مرید خدا

عده ای جبر را انتخاب می کنند و . عده ای مجبورند که مختار باشند و عده ای ھم مختارند که مجبور باشند

انسان دارای اختیار است بین جبر و اختیار یا بین پس نھایتا انتخابی در میان است و.عده ای ھم اختیار را

133

اھل دل کسانی ھستند که خـود را . و از این میان دو جناح اھل عقل و اھل دل پدید آمده اند . خود و خدا

. انتخاب کرده اند و پیرو امیال قلبی خود ھستند و اھل عقل ھم کسانی ھستند که خدا را انتخاب کرده اند

اینکه به تجربه می دانیم که اھل دل و آزادیخواھان بتدریج به انوع جبرھـا و غـل و زنجیرھـا واما نکته آخر

مبتال می شوند و نھایتا دلشان مجبور و مقید و رنجـور مـی شـود و اھـل عقـل و دیـن بتـدریج از جبرھـای

اختیاریون ھم یعنی جبریون به اختیار می رسند و. بیرونی آزاد می شوند ودلشان رستگار و رھا می شود

.به جبر

پس خالصه کالم اینکه . آزادیخواھان مجبور می گردند ومتقیان ھم آزاد می شوند از اسارت دنیا و اھلش

جبر از اختیار بر می خیزد و اختیار ھم از جبر، آدمی یا مجبور است که مختار باشد و یـا مختـار اسـت کـه

ر و برتر می رسد و ھر اختیاری ھم بـه جبـری دیگـری مـی و نھایتا ھر جبری به اختیاری دگ . مجبور باشد

امری بین ) ع(پس واضح است که حق آدمی امری براستی فوق جبر واختیار است و یا بقول علی .انجامد

عـشق : این دو امر می باشد و به نظر ما فراسوی این دو امر است و آن امر ھم چیزی جز عشق نیست

. الھی در ذات بشر

دی عملـی و کـردار دنیــوی خـود آزادی واختیـار را انتخــاب مـی کنـد در وادی جھــان روح و روان آنکـه در وا

واحساس واندیشه خود به بند کشیده شده و به غل و زنجیر می افتد و عقیم و تباه می گردد و ھیچ می

ون خـود بـه و اما آنکه در عمل بیرونی خود را مقید و متعھد به اصول عقل واخالق می نمایـد در در . شود

آزادی دنیوی یا اخروی، : آدمی بین این دو نوع آزادی انتخاب می کند . رستگاری و آزادی و اختیار می رسد

وعاقالنه آن است که انسان آزادی واختیار وجه جاودانه وجودش را . آزادی تن یا روح ، اختیار عمل یا اراده

. د و امکان رھائی از قبر را داشته باشد برگزیند تا بعد از مرگش به اسارت ونابودی دچار نشو

آنکه تن خود را به . این ھمان وسوسه شیطان است . ھیچ فریبی ھولناکتر از آزادی اعمال ظاھری نیست

زنجیر عقل و تعھد و حقیقت می کشد روحش را از اسارت آزاد مـی کنـد و در کـل جھـان ھـستی صـاحب

ولی پرستنده آزادی عملی در تن خـود محبـوس ومجبـور . اختیار می شود و به وجودی جھانی می رسد

. است و اعمالش از بدنش فراتر نمی رود

فلسفۀ ذهن

ذھنیت آدمی دو روی و دو مرحله دارد که اولش محصول گریز و انکـار انـسان از واقعیـت بیـرون اسـت و

.دومش محصول رویکرد و رجعت انسان به واقعیت بیرون است

که حاصل رویکرد انسان به جھـان اسـت و تا سن بلوغ و عقل پدید می آید ن از بدو تولد اولین ماھیت ذھ

محصول تجربه مستقیم انسان از جھان طبیعت و محیط زیست و جامعه و خانواده می باشـد و ایـن یـک

.ذھنیت واقع بینانه و بکر است

ایش ذھن دگر است که قلمرو ایده آلھا و و اما آدمی از سن عقل و بلوغ وارد عرصه جدید از ذھنیت و پید

این یک ذھنیت ایده آلیستی است . آرمانھاست که حاصل گریز و انکار انسان از واقعیت جھان می باشد

.که ذھنیتی کامال خصوصی و در بسته می باشد

134

و انکار با ذھنیت رویکردی و تصدیقی ھمواره در گذشته جای دارد ولی ذھنیت ایده آلی که حاصل جدال

این ذھنیت آینده گرا حاصل ایده آل سازی ذھنیت طبیعی است که در . واقعیت است در آینده قرار دارد

به بیانی ذھنیت ایده آلی حاصل ناکامی انسان در . حافظه حضور دارد و منبع تغذیه ذھنیت آرمانی است

ناکامی در تصرف جھـان بیـرون . ین ناکامی است و تالش برای جبران ا) واقع بینانه ( ذھنیت رئالیسیتی

لذا ذھنیتی ایده آلی ھمان ذھنیت خودی و محرمانه . منجر به پیدایش ذھن خیال پرداز و ایده آل گراست

تالش برای خودی کردن و مالکیت بر جھان منجر به پیدایش ذھنیت ایده . است » من « است که کارخانۀ

.آلی وآینده گر است

ل ھستی گراست و قلمرو دانـش و تجربـه اسـت و ذھنیـت دوم بایـستی گراسـت و قلمـر و ذھنیت او

به بیان دیگر ذھنیت اولی ھمان حافظـه جمعـی اسـت و . فلسفه و ایدئولوژی و مدینۀ فاضله می باشد

. ذھنیت دوم ، حافظه فردی می باشد

چگونه : اساسی برای تأمل می باشد شناخت ذھن بعنوان اولین مرحله از خودشناسی دارای سه محور

و چگونه این ھستی را ) حافظه ( ذھن آدمی از جھان بیرون دریافت می کند و آنرا ثبت و ضبط می نماید

.تبدیل به بایستی ھا می کند و نیز رابطه بین ھستی و بایستی در ذھن

با اندک توجـه در . یخواھد بکند ذھن آدمی می تواند با جھان واقعیت و از جمله با صاحبش ھر کاری که م

ماھیت ذھنی در می یابیم که بخش بسیار سطحی و گذرائی از آن در خدمت ارادۀ بشر است و بلکه خود

براستی که ذھنیت آدمی دارای فرماندۀ فوق آدمی است . اراده بعنون یکی از عناصر ذھنی بکار می آید

رابطه بواسـطه جھـان ھـستی انجـام مـی شـود جھـان که سعی میکند با آدمی رابطه برقرار کند و این

.ھستی به مثابۀ رسانه بین این فرمانده و انسان است

»بودن « تجربه اي بنام عالم ھستی عرصه تجربۀ بودن است و ھمه فعل و انفعاالت و صفات و تنوعات عملی وانواع زیستن نھایتا

ن حس ھستی و فھم ما از این واقعه است ، واقعۀ وجود به تجربه ودرک و دریافت واحدی می انجامد که آ

. داشتن و موجود بودن

خوب : بودن چیست ؟ ما بودن را در چیزی بودن در می یابیم که انواع صفات را به عرصه ادراک ما می آورد

قوی بودن بودن ، بد بودن ، زیبا ومھربان بودن ، زشت و خشن بودن ، راستگو و یا دروغگو بودن ، ضعیف یا

ولی اما خود بودن چیست ؟ ھمانطور که ھر صفتی ..........، سیر یا گرسنه بودن ، عاشق و متنفر بودن و

با ضدش دریافت می شود بودن نیز با نبودن درک می شود و اینست که ھمواره احـساس نـابودن را نیـز

ن ما جاودانگی است یعنـی جاودانـه بھمراه خود داریم که در ھراس ھا و مرگھا تجربه می کنیم و لذا آرما

این آرمانی است که ھم در فطرت وذات خود داریم و ھم مذھب بما تعلیم و تلقـین . بودن و بودنی جاوید

. می کند

135

تنھا صفتی . جاودانگی ھمان بودن است . آدمی بمیزانی که در جاودانگی خود تردید دارد در ھراس است

پـس تجربـه بـودن ھمـان تجربـه . ن معقـول مـی آورد جـاودانگی اسـت که بودن را وصف می کند و به بیا

و اما این تجربه در چه امور و اعمالی بھتر و شدیدتر دریافت می شود ؟ اعمالی که بما . جاودانگی است

احساس جاودانگی می بخشند چیستند ؟ بدون تردید آن اعمالی که بما امکان تجربـه نـابودی شـدیدتری

و ایـن نـوع اعمـال . شرایط و احساس نابودی است که جاودانگی را دریافت می کنیم می دھند و در اوج

گذشتن از نان و جان و نام و عواطف و ھویت : آنھائی ھستند که عرصه انواع از خود گذشتگی می باشند

انه بریدن از این پیونـدھا مـا را بـر آسـت . و احساس و ھمه بستگی ھائی که ما را به جھان پیوند می زنند

نابودی می کشانند و در این آستانه است که اشد ھستی و جاودانگی را تجربه می کنیم و بـه آن ایمـان

می آوریم و این گوھره در ما پایدار و حاضر می ماند و این گوھره ھمان پروردگار است زیـرا نـور وجـود در

. ورای جھان وجھانیان ھموست

و این ھمان تنھـائی . رسیدن به وجود محض خویشتن است گسستن از غیر و رسیدن بخود ھمان تجربه

تنھا : یعنی تنھائی عرصه تجربه بودن جاودانه است و اینست که در حدیث قدسی آمده است که . است

و این غایت بخود رسیدن و خود . واین ھمان رسیدن به وجود و یافتن جاودانگی است ! شو تا بمن برسی

.را شناختن است

نگی هافلسفۀ دلت

اینان ھمان جماعت بقـول معـروف الکـی . در قرآن کریم می خوانیم که گروھی از مردمان را دلی نیست

خوش روزگاران ھستند زیرا ھرگز دل تنگی ندارند زیرا دلی ندارند که بسته کسانی باشد که در فراقشان

زیـرا انـسان . گردان و بی وفایـان اینان عیاشان ھستند و ول. تنگ شده و به اندوه وحزن فراق دچار شوند

ایـن ھمـان . و مابقی عزیزان را بر این کانون جمع می کند . اھل دل فقط یک کانون دل می سپارد و بس

ھر کجـا کـه عـیش . جماعت ھرزه ھا و فواحش است که ھیچ فرقی نمی کند که در کجا و با کی باشند

آنچه که اینان را جابجا می کند میزان عیش و . ستند اینان در مقامی پست تر از حیوانات ھ. باشد خوشند

در روایات دینی این جماعت را ولد زنا گویند زیرا محصول بیوفائی و خیانت و رابطه . پول و بولھوسی است

امروزه این جماعت بسرعت . ای بدون دل ھستند و فقط بواسطه لحظه ای عیش و مستی پدید آمده اند

دل تنگـی قلمـرو . دن می باشند که جھانی شدن بی دلی است و بی دینـی در حال توسعه و جھانی ش

کل ھویت معنوی انسان برخاسته از عھد و وفای او در روابط است و آن برخاسته از . معنویت بشر است

دل تنگـی محـصول وفـای دل اسـت و قلمـرو . احساس قلبی است زیرا کانون عھد و وفا ھمان دل است

دلی که از کانون محبت دور می شود تنگ می شود زیرا دچار قحطی و گرسنگی .ھویت قلبی می باشد

. محبت می شود و در واقع دچار ریاضت میگردد

.این ریاضت صاحبش را به منشأ جاودانه محبت یعنی خدا متصل می کند

136

ی می شود وتنگ آنگاه که عزیزی می رود کل دنیا و عیش دنیا ھم با او می رود دل در این فراق از دنیا تھ

آنکه بر این دلتنگی بماند و دنیای دیگری را جایگزین . و تنگ می گردد تا مبدل به نقطه ای شده و فنا گردد

.نکند این دل او را بخدا می رساند که در قلمرو فنا در انتظار است

و جاکـشی ایـن ھمـان ھـرزه گـی دل . در مواقع دل تنگی کاری احمقانه تر از جستجوی جایگزین نیست

و . کردن بر ای دل است و روسپی نمودن دل بعنوان کانون حیات و ھستی و معنویت و عشق می باشـد

لذا در چنین مواردی شاھدیم که بناگاه از یک آدم دل تنگ و محزون و یا داغدیده یک غول رنجـور و دیوانـه

.پدید می آید

د تا در خانه دل تو مسکن گزیند ولی دلـت گاه عزیزی به لحاظ جسمانی می رود ولی روحش باز می گرد

. ظرفیت پذیرش او را ندارد و لذا احساس تنگی دل می کنی

زیـرا . خداوند می فرماید که دلھای تنگ و محزون را دوست می دارد واز قلوب مشنگ و ملنگ بیزار است

انه علـم روان پزشـکی متأسـف . که دل محزون از دنیا بیزار است و روی به عالم غیـب و پروردگـارش دارد

. جدید بطرزی احمقانه و شیطانی در صدد شنگول کردن قلوب محزون است آنھم با داروھای جنون آور

این شعبه از علم طب براستی دشمن دل و معنویت بشر است و یا جریـان موسـوم بـه تکنولـوژی فکـر و

. انرژی درمانی و غیره

هستی در دیگران

مـن فقیـرم پـس ! من شکـست خـورده ام پـس ھـستم ! ن بیمارم پس ھستم م! من بدبختم پس ھستم

من در حال مـرگم ! من فاحشه ام پس ھستم ! من منفورم پس ھستم ! من احمقم پس ھستم ! ھستم

آنگاه که . این ناز دوم ھویت یابی بشر در رابطه با دیگران است ! من نیستم پس ھستم ! ..... پس ھستم

بت به دیگران احساس وجودم به اوج رسید بناگاه در چشم و زبـان دیگـران مـی بواسطه برتری ھایم نس

. شکنم و می بینم که این ھویت و احساس وجود از ھمان آغاز امری دروغین و نمادین و ریائی بوده است

آنگاه نیروی مرموزی بجانم می افتد که خود را بدست خود براندازم تا شاید بدینوسیله جلب نظـر دیگـران

مایم و بواسطه ترحم دیگران احساس وجود کنم و لذا تراژیک نمائی آغاز می شود ولی این تراژدی بناگاه ن

. واقعیت می یابد واین ھویت نیمه دوم عمر ھر بشری است

حقیقت اینست که ھستی در دیگران و از نگاه دیگران ھمواره امری عاریه ای و نمادین و بی ریشه است و

و خوشبختی خود ھردو جان می کنـد تـا از دیگـران جـو از وجـود دریافـت کنـد، وجـودی آدمی در بدبختی

منحصر بفرد و استثنائی بگونه ای که اگر نباشم گوئی کل کائنات فرو می پاشد و کل بشریت بی معنا می

در حالیکه ھر بشری براستی بخودی خود دارای وجودی بی تا و غیر قابل تکرار است و در خویشتن . شود

ولی بمیزانی که انسان تالش مـی . دارای ھستی است و برای این ھستی نیازی به مجوز دیگران ندارد

کند که خود راھمرنگ دیگران ومشابه کسی دیگر سازد از ھستی در خویشتن غافل شده وھـستی اش

خوشـبختی و بـازی و تئـاتر . و آنچه را که دارد از دیگران گدائی مـی کنـد . بازیچه انظار عمومی می گردد

انسان برای در خـود مانـدن و خـود . بدبختی محصول این از خود بیگانگی است و علت تباھی بشر است

137

بدون او نمی توان دارای احساس وجودی در . بودن محتاج خداوند است زیرا خداوند ھمان نور وجود است

. خویشتن بود

حق غم

ز مکتب غم پرستی و اصالت حزن وانـدوه بـی پایـان به یک لحاظ عرفان ھمه مذاھب تاریخ جھان چیزی ج

. فراق نیست

ترسم ز غم بمیرم و غم بی پدر شود این طفل ناز پرورده ام دربدر شود

گوئی غم خود یار است که در دل . گوئی غم و حزن قلبی تنھا یادگار یار در عالم خاک است در نزد عاشقان

: نھان گشته و رخ نمی نماید

وی بنما و وجودم ھمه از یاد ببرر

گوئی غم دل و نه حرص و ناکامی ھای ذھن ، تنھا کار و بـار دل اسـت و دل در ایـن جھـان جـز غـم ھـیچ

و غم محصول عشق است چرا که . خوراک و حیاتی ندارد و دل زنده الجرم غمگین و محزون و خونین است

–) قرآن(یدتر دوست می داری اگر کسی را براستی دوست بداری خداوند را بسیار شد

دلی کـه غـم نـدارد دم از . غم دل باعث آرامش جان و تسالی روان و تمکین اندیشه و رضای وجدان است

. پروردگارش ندارد

و شاید دل بعنوان خانه خدا غمگین خانه بی خدای خویش است و در انتظار اوست که غمبار است چرا که

غم به لحاظ معنا دارای دیالکتیکی عظیم و حیرت . جاودانه می کشاندقلوب و اصل صاحبش را به سماعی

. آور است

. قلوب غمبار قلوبی آرام بخش جانھای مردمان ھستند زیرا حامل یاد یار ھستند اگر میزبان خود یار نباشند

.گفتم غم تو دارم گفتا غمت سرآید

.ست و اینکه غمگین بودن جدای متشنج و افسرده و متوحش بودن ا

.حق با غم و غم با حق است . غم حق انسان است وانسان ھم حق غم است

راز نفس ناطقه . ارسطو، انسان را حیوان ناطق نامید بدین معنا که نطق بزرگترین تمـایز انـسان از سـائر حیوانـات اسـت

یوانـات ارسطو متوجه حقیقت عظیمی در انسان شده بود ولی براین حقیقت علمـی نیافـت زیـرا ھمـه ح

. دارای نطق ھستند که انسانھا در نمی یابند ھمانطور که ھر قومی نطق اقوام دیگـر را درک نمـی کنـد

نفس ناطقه انسان بدلیل سخن گفتن انسان به زبان نیست بلکه بدان معناست که نفس آدمی حتـی در

انـسان تنھـا فقط از ایـن روسـت کـه . ھنگام سکوت ھم سخن می گوید و صاحبش رامخاطب می سازد

این ھمان . جانداری است که دارای نفس ناطقه می باشد و این نطق نفس انسان با صاحب نفس است

ایـن حقیقـت انـسانی . در واقع انسان تنھا حیوانی است که با خود سخن مـی گویـد . حدیث نفس است

138

طقـه را حـضور آنـرا مقـر الوھیـت در بـشر مـی دانـد و نفـس نا ) ع(ھمان رازی است که امام محمـد بـاقر

به ھمین دلیل است که در عرفان اسالمی خودشناسی را خداشناسی . پروردگار در وجود انسان می نامد

می دانند یعنی شناخت ذات این نفسی که در انسان سخن می گوید و انسانیت فرد را مخاطب می سازد

الھی البتـه نـه در ذھـن و این نطق. ھمان شناخت پرودرگار است که شبانه روز انسان را تربیت می کند

بنابراین ھر کـسی لزومـا ایـن نطـق را . آگاھی بشر که در دل و ضمیر ناخودآگاه با انسان سخن می گوید

زیرا دل آدمی ھمان دل نفس . نمی شنود و در نمی یابد اال اھل معرفت نفس آنھم در عرصۀ معرفت قلب

لوامه، نفـس ملھمـه ، نفـس مطمئنـه ، نفـس نفس اماره ،نفس : اوست و نفس نیز دارای طبقات است

و لذا شنیدن و فھم نمودن نطق نفس واحـده ھمـان مقـام کلـیم اهللا . راضیه، نفس مرضیه و نفس واحده

. است

»بینی « فلسفه

راز دماغ

می باشد که عضو » بینی« بویائی نھاده شده است ھمان - با مسماترین نامی که بر این عضو تنفسی

) . قلبی(است ھم بینائی بصری و ھم بصیرتی بینائی

چشمان انسان بواسطه نوک بینی است که از دوبینی امکان یگانه بینی اشیاء را می یابد و گرنه چشمان

. بدون وجود بینی ھر چیزی را دوتا می دیدند

دون بینـی عالوه بر این بینی انسان درست مرکز دایرۀ صورت اوست و لذا مرکز ھویت جمالی اوست و بـ

یعنی جمال واحده ھر کـسی از نگـاه دیگـران . دونیم رخ آدمی بصورت یک رخ واحد قابل دریافت نمی شد

این یک معضله صرفا روانی و متافیزیکی ھم نیـست یـک . ھم درست از نقطه بینی او، دریافت می شود

فردی بر مدار بینی ھمانطور که جمال واحده ھر . بحث ھندسه بصری است که بخشی از علم تقارن است

اش رقم می خورد قضاوت بر کل زشتی یا زیبائی یک صورت ھم بر محور شکل بینی است به ھمین دلیل

یعنی بینی . در قلمرو زیبائیھای صوری، بینی تنھا عضوی است که اینقدر دستکاری و جراحی می شود

. از بینـی متـصاعد مـی گـردد است که تکلیف نھائی یک جمال را روشن می کنـد گـوئی روح ھـر جمـالی

.که ریشه روح است از بینی دم و بازدم می شود) ھوا(ھمانطور که براستی ھم ریح

عالوه براین آدمی با بویائی خود نوعی بینش ذھنی ھم درک می کند یعنی با دریافت بوی ھر چیزی می

یـست بلکـه شـعوری ھـم که این فھـم فقـط ھـم صـوری ن . تواند صورت آن چیز را مجسم نماید و فھم کند

گـوئی . ھست و درست به ھمین دلیل بینی را دماغ ھم می نامیم که معنای دیگـرش قـوۀ ادراک اسـت

ھمانطور که مثال نیچه می گوید کـه مـن بـا بوئیـدن مـی . بینی مدخل ادراک معنوی انسان از جھان است

. فھمم

ھمسان بـوده انـد کـه معـروف بـه بینـی ھمانطور که ھمه حکیمان و نوابغ بزرگ جھان دارای بینی بسیار

. عقابی است که البته انواع کثیری دارد

بنده بعنوان یک درمانگر بتدریج متوجه شدم ھمه کسانی که بینی خود را جراحی پالستیک نموده اند دچار

. اختالل روانی و دماغی گشته اند و این امر بر نظریه من در اھمیت روحانی بینی یک حجت آشکار شد

139

انسان براستی کل جھان را از نوک بینی اش می بیند و نیز ھر چیزی را ھم از ھمین طریق دریافت و فھم

گوئی چشمان آدمی در قلمرو بینائی یک عضو درجه دوم ھستند زیرا نوک بینی در ھر صورتی . می کند

و ھـر چیـزی اول بـه بلندترین اعضای بدن است و نزدیکترین عضو بھر چیزی در جھان بیرون نزدیک اسـت

. بینی ھمچون آنتن ھمه حواس دیگر است. بینی و از آنجا به سائر حواس میرسد

این مواردی از معرفت تن بعنوان جنبه ای از معرفت . نگریستیم » مو« در مقاله ای قبال با ھمین نگاه به

مورد بررسی و مکاشـفه از ھمین منظر می توانید ھر عضو دیگری از بدن را . نفس و خودشناسی است

. قرار دھید

فرق تفکر و تخیل

ھمانطور که آدمی در عالم خـواب بـر آنچـه کـه رخ مـی دھـد ھـیچ . عالم خیال نوعی خواب خفیفتر است

احاطه و اراده ای ندارد عالم خیال ھم عرصه عملکرد بی اراده و یا بسیار کم اراده از اندیشه و ذھن بشر

.است

انسان دارای اراده و احاطه است و می اندیشد ولی در وادی خیال آدمـی اندیـشیده مـی در وادی تفکر،

و لذا اعمال برخاسته از خیالپردازی عموما منجـر بـه تنـایجی نـامطلوب شـده و . شود یعنی مفعول است

اده و سرنوشت بیرونی فرد را از حیطه اراده و عقل خارج می کند و دریافتھای خیالی منجر به اعمال بی ار

.غیر عقالنی می شود

البته پرواز بی قید و شرط اندیشه در عالم خواب رخ میدھد و انسان بایستی رویاھـایش را بـه یـاد آورد و

مرور و فھم نماید و از این طریق به بسیاری از امیال ناخودآگاه و وقایع پنھان زنـدگی آگـاه مـی شـود تـا

. ارادی تر بیندیشد وعمل نمایدبتواند در بیداری خود بطور آگاھانه تر و

ولی در عالم بیداری و واقعیت خود، زندگی و اراده را در دست خیاالت خود دادن گاه منجـر بـه مـسائلی

.غیر قابل جبران می شود

تخیل در بیداری نیز امری بس مفید و خالق می تواند باشد بشرط اینکه آدمی دارای قدرت شھادت بر این

قــدرت اراده اندیــشیدن و مھــار نمــودن جریــان اندیــشه بخــشی از . ود را زیــر نظــر بگیــردعــالم باشــد و خــ

خردمندی و فضیلت و رھبری سرنوشت خویش است و انسان بمیزانی که دارای چنین قدرتی است می

جب تواند و شھادت آنرا دارد که بالھای خیال را بگستراند وبه عوالم برتر برود و در غیر اینصورت ھراس مو

.حقارت خیال می شود و جز تخیالت حقیر بسراغ آدمی نمی آید

آنچه که وحی و کشف و شھود روحانی نامیده می شود حاصل پرواز خیال تحت الشعاع معرفت نفـس و

در غیر اینصورت ھمه جنونھا و اعمال جنایت بار حاصل خیالپردازیھای بدون . حکمت و احاطه بر وجود است

که تحت تأثیر مخدرات تبدیل به مالیخولیا شده و گاه بکلی آگاھی را مـی گـسلد و معرفت و حکمت است

تخیالت محصول ورود جھان بر انسان است کـه انـسان را بـا خـود مـی بـرد و اگـر . جنون عارض می گردد

.انسان در مقام شاھد بر خویشتن نباشد چه بسا دیگر بر نمی گردد واین جنون است

140

نسان به جھان است که آنھم اگر توأم با معرفت نفس نباشد آدمی را بدام پدیده ولی تفکر محصول ورود ا

.ھا اسیر می سازد

پس تخیل و تفکر دو وجه و دو روش و دو جریان متقابل و متنـاقض از اندیـشه و روان بـشر اسـت یکـی از

.درون به برون و دیگری از برون به درون

ه آن خودشناسی است می باشد از این ھر دو جریان اندیشه بمیزانی که انسان دارای آن چشم سوم ک

محصول تفکری با نگاه شاھد، دانش است و محصول تخیلی با . سود می برد و خود را توسعه می بخشد

در غیر اینصورت آنچه که عایـد مـی گـردد فـن بـازی و ھـذیان و الابـالیگری و . چنین نگاه ھم حکمت است

. وجنایت و بزھکاری واسارت و تسخیر شده گی استبازیچگی است و نھایتا جنون

و در قلمرو تفکر بی معرفت، آدمی از خود . در قلمرو تخیل بی معرفت، آدمی به تسخیر جھان در می آید

بیگانه می شود و در بیرون از خود به بت پرستی مبتال می گردد و به بھانه تملک جھـان خـود بـه تملـک و

. این دو نوع اسارت در درون و در بیرون است. آیداسارت جھان بیرون در می

کسی که شاھد درونی ندارد بی صاحب است و لذا ھمواره در خطر تسخیر شده گی و یا به دام افتـادن

انسان بی . این شاھد درونی یا چشم سوم، ھمان خداست که از جریان خودشناسی رخ می نماید. است

. گم می شود و یا وجودش النه اجنه می گرددصاحب و بی نگاه یا بی نور، در جھان

فلسفه التقاط

باشد که عبارت است از گزینش بھترین ھای ھر مکتب و مذھب ، که Eclecticismاگر به معنای »التقاط «

عین ھدایت است و حق است آنگونه که قرآن کریم می فرماید که براستی ھدایت یافتگـان و رسـتگاران

ولی اگر التقـاط بـه . و این شعار حسینیه ارشاد بود . ین سخنان را بر می گزینند کسانی ھستند که بھتر

معنای اختالط امور و مفاھیم و ارزشھای متناقض باشد و در ھم آمیختن حق و ناحق یا خدا و خرما باشد

که ھمان شرک است که مکتب ابطال و ناکامی و رسوائی می باشد و بقـول قـرآن عـین نجـسی و ظلـم

. و نابخشودنی است عظیم

ما مسلمانان بھتر است که برای ارزیابی امور فکری به معارف و شاه کلیدھای عرفانی قرآن رجوع کنیم و

به دام این اصطالحات فلسفی غرب نیفتیم که ذاتـا دارای مفـاھیمی مـشرکانه و منافقانـه مـی باشـند و

ی فلسفی از یونان است کـه ترجمـه بـسیار که ترجمه اصطالح »التقاط«گمراه کننده اند مثل ھمین واژه

.غلطی ھم می باشد که آقای محمد علی فروغی مرتکب شده و ھمه از ایشان تقلید نموده اند

مـی داننـد کـه Eclecticismدر فلسفه غرب لوکرتیوس فیلسوف سده سوم قبل از مـیالد را بـانی مکتـب

فیزم فلسفی است و شباھت بسیار به بودائیزم بزرگترین مرید اپیکور بانی مکتب رواقی بود که مکتب سو

.دارد

این فیلسوف که در چھل سالگی بواسطه عشقی ناکام خودکشی نمود عارفترین فیلسوف یونان باستان

پس از افالطون است که به معنای واقعی امور ماورای طبیعی را در جھان طبیعت جـستجو و تبیـین مـی

141

یکـی از عـالیترین اثـر » طبیعـت اشـیاء «کتـاب . مطالعه قـرار داده بـود نمود و آثار خدایان را در بشر مورد

عرفانی در کل تاریخ اندیشه بشر است که متأسفانه بکلی به بوته فراموشـی سـپرده شـده –فلسفی

است زیرا اندیشه غربی قدرت درک این مکتب را نداشته است و بر عرفای اسالمی است تا این اثر را در

ام مکتب گزینه ای بر فلسفه این فیلسوف نھاده شده حاصل عدم درک کل این اثر است زیرا این که ن. یابند

پنداشته اند که ایشان خواسته تا امور متافیزیکی را بـا مـسائل جھـان مـاده در آمیـزد و یـک جھـان بینـی

مشابه ھمان حال آنکه این اثر دقیقا یک فلسفه تأویلی در مذھب اساطیر یونان است و. تصنعی پدید آورد

و . را نھاده اند »وحدت وجود«کاری است که برخی از عارفان ما مثل محی الدین عربی انجام داده و بنای

ربطی به التقاط به معنای شرک و نفاق ندارد و بلکـه اتفاقـا »وحدت وجود«ھر اھل معرفتی می داند که

ین جھان معانی را از میان برده و دیـن و تنھا دستگاه عرفانی است که ھمه خالء ھا و فواصل و نفاقھای ب

تالشھای . ھمانی عرضه می کند و امکان شرک و نفاق را محال می سازد –دنیا را بصورت یک قانون این

.وحدت وجودی را شرک و نفاق نامیدن عین نابخردی و ناآگاھی از علم توحید است

در صورتی علمی و منطقی تر منجر بـه ایجـاد و اما مکتب معرفت گزینه ای نیز می تواند به روشی دگر و

وحدت موجودات مخصوصا در قلمرو فرھنگ جھانی باشـد و عناصـر فرھنگـی را تحـت الـشعاع معرفتـی

. ھمانی و بین فرھنگی و بین مذھبی و بین فلسفی شود –توحیدی پیوند زند و منجر به جھانی از این

و نظریه پردازی بـه لحـاظ اعتقـاد اسـالمی دارای ھـیچ بھر حال حتی شرک و نفاق ھم در قلمرو فلسفه

گناھی شرعی نیست ھر چند که در قلمرو عمل فردی ھم گناھش بر خود فـرد اسـت و جـزایش ھمـان

مگر اینکه کسی بخواھد افکار و اعمال مشرکانه و منافقانه اش را به جبر بر سائرین . ابطال اعمال اوست

.اوت است وارد نماید که این امری بکلی متف

التقاط به معنای شرک یا بھر معنائی ملعون و ضد دین عبارت است از باطل را لباس حـق پوشـانیدن و یـا

مثل نماز خواندن و ربانمودن ، روزه گرفتن و شکمباره گی ، حج . بالعکس و یا حق و باطل را مخلوط کردن

م فریبـی و یـا در قلمـرو ایـدئولوژی مثـل و تجارت ، امربه معروف و نھی از منکر و ریاسـت ، خیـرات و مـرد

...مخلوط لیبرالیزم و تقوی ، مخلوط خداپرستی و تکنولوژی پرستی ، مخلوط جنگ با آمریکا و تجارت با آن و

این التقاط به معنـای گمراھـی . به لحاظ معرفتی شرک عبارت است از چند منظوره کردن یک عمل واحد

یا مبارزه با طاغوت ھم بـه نیـت . خدا خواندن و ھم رضای مردم محله مثال نماز را ھم برای رضای . است

التقاط دینی به معنای تقلب و دغل بازی در دین است ... . نجات مردم و ھم رسیدن به ریاست و قدرت و

اصوال در ھر امری ، که دنیا بعنوان ابزاری در خـدمت دیـن . مثل استفاده ابزاری از دین برای منافع دنیوی

. نباشد آن عمل مشرکانه است و نه مؤمنانه

ولی پر واضح است که از مکاتب و علوم و فنون و معارف سائر مذاھب و فلسفه ھا در جھـت پـیش بـردن

اسـت کـه ) ص(این ھمان معنای سخن رسول . اھداف دینی نه تنھا شرک نیست که احق اخالص است

را بخدمت یک ھدف سیاسی و اقتصادی گرفتن شرک ولی یک امر دینی. » علم را بجوئید حتی در چین «

شرک خود بخود محکوم به ابطال است و لذا ھرگز در قرآن و احکام شرع ھیچ حکم جزائی بر علیه . است

.شرک وجود ندارد در حالیکه خداوند شرک را ظلم عظیم نامیده است

ت یعنی حاصل دینی که قلبی اس)ظنی(و کالم آخر اینکه در منطق قرآنی شرک حاصل خداپرستی ذھنی

نشده یعنی تبدیل به یک شوق و عشق نشده است زیرا آدمی با خدا و دین ذھنی می تواند ھـر بـازی و

142

و لذا دین صرفا فلسفی مھمترین و قدیمی ترین قلمرو ایدئولوژی شرک است و بستر . فریبی صورت دھد

. کننده اش خیرش انواع ایده ھای به اصطالح التقاطی در معنای گمراه

لیبرالیزم دینی ، سوسیالیزم : می پردازیم ) التقاطی(اینک به ذکر چند اصطالح و مکتب مشھور مشرکانه

این مکاتب به لحاظ بینش شیعی فقط در صورت وجود امام ممکن اسـت . دینی ، دموکراسی دینی وووو

. که رھبری جامعه را با عشق متقابل مردم در اختیار داشته باشد

فهمیدن براي چه ؟»یا اعرف «

فھمیدن بیشتر به قصد خوشبخت تر شدن ؟ خوشبختی چیست ؟ اگر معلوم است پس دیگر نیازی به فھم

بیشتر نیست و اگر معلوم نیست پس فھمیدن به قصد امر جاھالنه ای است یعنی فھمیدن برای نفھمیدن

!؟

و معرفت نام دارد و لذا غایتی جز جھل مرکب و اینست جریان حاکم بر کل تالشی که فھمیدن و کسب علم

. جنون و عبث ندارد و نھایتا به مکتب اصالت جنون میرسد که رسیده است

اگر فھمیدن به نیت فھمیدن نباشد مطلقا از ذات خود بیگانه و مضحکه است و دریائی از معارف و علوم و

عبه خود کرده و وبالی ابدی بر گردن صـاحبش فلسفه ھا یک اسباب بازی ذھنی است که اراده فرد را مل

می باشد و بقول نیچه چون خری است که در زیر بار کمرش خمیده کـه نـه تـاب حمـل بـار دارد و نـه رھـا

.کردنش را

عشق به فھمیدن برتر بی ھیچ مقصودی غیر فھمیدن است که موجب راھیابی انسان بـه جھـانی برتـر و

جھان و پدیده ھائی که تا قبل از آن کمترین تصور و احـساسی از مکاشفه پدیده ھای غیبی است یعنی

!اینست معرفت . آن نداشته است

است که بالفاصله اجابت می شود و این دعـا بـه مثابـه اسـم » یا اعرف « فقط دعای ) ع(لذا بقول علی

. اعظم عرفان است

. این مکتب اصالت معرفت است! پرودرگارا مرا بفھمان : یعنی

راده به فھم بیشتر و برتر اگر نیتی جز خود معرفت داشته باشد و خود معرفت مقصود نباشد مھمترین و ا

..... زیرا فھمیدن به قصد پولدار تر شدن و رئیس شدن و مشھور شدن و مطلوب شدن و . تالش بشر است

لکـه آن قـسمت رزق احمقانه ترین مقصود است زیرا نه تنھا کمترین کمکی به این نوع مقاصد نمی کنـد ب

. طبیعی و استعداد طبیعی برای رزق اقتصادی و اجتماعی را ھم مختل و فلج می سازد

از آنجا که معرفت، نابترین و الھی ترین نعمت و گوھره ذات انسان است و نزدیکترین اراده به خداست اگر

ھا و ناکامیھا را تا سرحد بخدمت دنیاپرستی باشد شدیدترین شرکھا و ظلم ھاست و لذا شدیدترین بطالت

در تجربه تاریخی تا به امروز شاھد بسیاری بوده ایم که به قصد رسیدن به قدرتھای . جنون بوجود می آورد

بزرگ به کسب علم و معرفت پرداخته اند آن انگـشت شـماری ھـم کـه بـه قـدرتی بـزرگ رسـیده انـد نـه

مکر و تبھکاری و جنایـاتی بـوده کـه در ایـن راه بواسطه آن به اصطالح تحصیالت خود بوده بلکه بواسطه

مرتکب شده که البته تحت الشعاع علم نھائی بوده است و نھایتا مبدل به شیاطین آدمخواری مثل خواجه

143

در اینجا تنھا خاصیت این . و ارسطو می شوند) فیلسوف وزیر تبلیغات ھیتلر(نظام الملک و برمکیان و گوبلز

غورباغه نسخه پزشکان مدرن و یا دعا نویسان قدیم – درست مثل خط خرچنگ به اصطالح علم و فلسفه

و ایـن ھمـان . است که مخاطب را حیران و مدھوش ساخته و خود را مقدس و اسرار آمیز جلوه می دھـد

خاصیت سواد و کتابی است که با نیت غیر معرفت کسب می شود و عـین سـیاه کـردن و سـیاه بـازی بـا

اینست فھم بیـشتر بـه قـصد سـیاه کـردن . نطور که سواد به معنای سیاھی می باشد دیگران است ھما

. دیگران که قبل از ھمه خود فرد را سیاه می کند

اھدافی (زیرا خداپرستی به قصد غیر خود خدا . معرفت برای معرفت عینا ھمان خداپرستی برای خداست

. ھمان شرک و اساس پوچ شدنھای بشر است) دیگر

ند در صدھا کالم دینی در کتب مقدس و خاصه قرآن و احادیث شیعی، انسان را فقط به قصد معرفت خداو

پس ذات انسان و نیت خدا ذره ذره و لحظه به لحظه خلقت انسان معرفتـی . برخالقش خلق کرده است

ق خودش بوده است یعنی آدمی از نور معرفت رب آفریده شده است پس معرفت برای معرفت ھمان عش

ھمان خداست لذا این ھمان خداپرستی برای خود ) ع(به خودشناسی است و چون ذات خود بقول علی

یعنی عشق انسان به خودشناسی ھمان عشق او به خداشناسی است و این شناختن دارای . خداست

ذاتی بیگانه است و لذا فقط خودشناسی یـک علـم یگانـه اسـت کـه شناسـنده و راه و ابـزار شـناخت و

بنابراین تنھا علم توحیـدی . صود شناخت جملگی یکی است و آن خود انسان است که نورش خداست مق

تنھا ذکر توحیدی ناب اسـت و نزدیکتـرین نیـت بـه » یا اعرف« ھمان معرفت نفس است و اینست که ذکر

دون اجابت زیرا معرفت ھمان عنصر ذاتی و اولیه خلقت انسان اسـت پـس یـا اعـرف یـا خـدا را خوانـدن بـ

. واسطه و از طریق وجود خویشتن خویش است و خدا ھم که گفته از رگ گردن به انسان نزدیکتـر اسـت

. پس این نیت ھمان صراط المستقیم است و فاصله بین از خود تا خود است

–پس واضح است که فھم و علم و معرفت به نیـت غیـر از خـدا معرفـت و خودشناسـی ، موجـب از خـود

.است و از انسان یک دیو با سواد می پرورد) سواد(تالء انسان به ظلمت بیگانگی و اب

پرودرگارا مرا بفھمان تا نفھـم نمـانم : پس کمترین نیت و دعای انسان در کسب معرفت باید این باشد که

! ونفھم از جھان فھم نروم

میزان چیست ؟

ناعت، سخاوت، از خودگذشتگی، صبر، آیا محک ارزیابی ارزشھا چیست؟ چرا ارزشھائی ھمچون صدق، ق

شجاعت و عفت و عدالت و محبت نیکویند وفضیلت شمرده می شوند؟ اصال آنچه که انسانیت نامیده می

شود در یک کلمه بر چه معنا و حقی ذاتی قرار دارد؟ ذات معنویت چیست؟ اصال آنچه که ھویت نامیده می

برای انسان چیست؟» حق« ؟ و نھایتا اینکه شود در یک کلمه چه نمادی دارد و چه می گوید

!!انتخاب : پاسخ ھمه این سئواالت یک کلمه است

144

ای : کل رسالت انبیای الھی نیز طبق نص صریح قرآن برای رسانیدن انسانھا بر آستانه انتخاب بوده است

که بخواھد خودش رسول بگو که مرا از بابت رسالتم ھیچ اجر و منتی بر شما نیست اال اینکه زین پس ھر

!راه ھدایت یا ضاللت را بر می گزیند

بھشت و جھنم . این ھمان راز الاکراه فی الدین است که قرآن آنرا میزان درست و نادرست قرار داده است

راه خداسـت بـه معنـای رھـا سـازی آنچه که تقوا نامیده می شود. نیز دومحصول از این حق می باشند

از آنجـا کـه نفـس غریـزی انـسان ذاتـا جبـار و جبرپرسـت و . نی وبیرونی است نفس از انواع جبرھای درو

وراثتی و ژنتیک و ترسو است و از مسئولیت می گریزد لذا تقوا به معنای نبرد بر علیه این نفسانیت اساس

و . است و اینست میزان خیر وشـر » خود«اختیار و قلمرو انتخاب به معنای آزادسازی خویشتن از اسارت

ارزشھای اخالقی و احکام دینی در خدمت این امر قرار دارند و ماھیت و خصلتی جز این برای انسان ھمه

اینست که خداوند حتـی بـر کـافران آشـکار بـسیار مھربـانتر از . ندارند وانسان را به حق انتخاب میرسانند

و ھمواره یک بام و دو مشرکان و منافقان است که ھرگز نمی خواھند انتخابی واضح و قاطع داشته باشند

.ھوا ھستند و مذبذب نامیده می شوند و غرق در تردیدند و ھالک می گردند

ذات و صفات خداوند در انسان)فلسفه خودپرستی (

چرا خودپرستی و خود محوری در انسان علت العلل ھمـه بـدبختی ھـا و شـقاوتھا و ھالکتھاسـت ؟ چـرا

ده و نھایتا به جبر او را به خودبراندازی می کشاند؟ چـرا کفـر خودپرستی موجب عداوت فرد با خودش ش

دقیقا ھمان خودپرستی است و ھمه موازین دینی و اخالقی براساس تمرین از خود گذشتگی بنـا شـده

.اند

انـسانیت انـسان . این ھمان راز موجودیت انسان در جھان به مثابـه خلیفـه خداسـت و اشـرف مخلوقـات

خداست زیرا خداوند از صورت و روح و علم و صفات خود به انسان بخشید و انسان حاصل از خود گذشتگی

.را برجای خود نشانید و خود بر عرش فنا مستقر شد و لذا اینک انسان است و خدا نیست

پس ذات ھستی آدمی ھمان از خود گذشتگی خداست لذا انسانی که خودپرستی پیشه کنـد بـه جنـگ

.است و طبیعی است که به خودبراندازی برسدبرعلیه ھستی خود پرداخته

. انسان بایستی از خود بگذرد تا بخود برسد. پس انسان بایستی از ھمه صفات خود بگذرد تا به آن برسد

.این خود جدید ھمان خداست و ھستی جاوید و خدایگونه

( paradigme ( فلسفه پارادایم

پس این یک . ھستند » قبل« جملگی پارادایم مصدر ...... ل و قبل ، قبله، قبیله، قابل، مقبول، قباله، قبی

اصطالح زبانشناسی است و خود شاخه ای بس مھم در زبان است که ریشه ھر واژه ای را معلوم می کند

145

وامروزه که عصر بلوا و ھرج و مرج و نیھیلیزم زبان والفاظ و شعارھاست بیش از ھر زمانی بکار می آید و

ن دلیل متعھد ترین متفکران عصر جدید در قلمرو فلسفه و روانشناسی متوسل به این امر درست به ھمی

شده و مکتب فلسفی نوینی پدید آورده اند کـه علـم ھرمنوتیـک مـی باشـد و نیـز مکتـب اصـالت زبـان در

و و لذا ھمه فالسفه خالق عصر ما بر این محور فلسفیده انـد مثـل نیچـه، ھایـدگر، ویتگنـشتاین . فلسفه

.پیروانشان

عصر ما به لحاظی عصر فروپاشی پارادایم و زبان است به ھمین دلیل یک دوجین از واژه ھائی که اصـال

بھم مربوط نیستند مترادف قرار می گیرند و چه بسا موجبات یک جنون ملـی و جھـانی مـی شـوند مثـل

حتـی .... االری، روشـنفکری و آزادی، دموکراسی، عدالت ، برابری ، حقوق بشر ، سوسیالیزم ، مردم سـ

امروزه واژه ھا براستی مثل علف خرس ھستند و ھرگز در ھیج کجای تاریخ چنین جنونی بر زبان . عشق

و لذا یکی از اھداف درجه اول ما ھمین تعریف دگر باره واژه ھای بنیـادین . بشری حکمفرما نبوده است

!رجعت به پارادایم . فبائی مفاھیم زبان و فرھنگ و اخالق و مذھب می باشد، تعریف ال

فلسفه غفلت بشري

می گوید اگر انسان بتواند به لحاظ ذھنی و » من وتو« مارتین بوبر عارف مدرن یھود در اثر مشھورش بنام

.روانی به اکنونیت برسد ودر آن مقیم شود نابود می شود و اکنونیت برای ذھن انسان مترادف عدم است

است و » حال«فان اسالمی محور ھمه امور است و لذا انسان کامل انسانی مقیم در این مسئله در عر

و این بدان معناست که آدمی ھرگز در حال حضور . این بمعنای زنده گی حقیقی در واقعیت جمادی است

ندارد و مقیم در گذشته است و تمام شناختھای او ھم از گذشته است و این راز غفلت ذاتی بشر و نسیان

.غریزی اوست

به لحاظ علم کیھان شناسی مدرن نیز این امر کامال ثابت شده است که درک مشاھده عینی ما از فضا و

کھکشانھا مربوط به میلیونھا سال پیش است یعنی آنچه را که ما در جھان المتنـاھی بواسـطه حـواس و

اکنونیت . ا عدم پرست و ویرانگر استعلوم آزمایشگاھی در می یابیم دیگر وجود ندارد ولذا شناخت ما ذات

.نامیده شده است» الساعه« در معرفت قرآنی و عرفانی ھمان قیامت نفس است و لذا قیامت در قرآن

یعنی یک انسان عارف انسانی مواجه با قیامت و لذا رویاروی پروردگار است و جز خدا نمی بیند ھمانطور

. بزرگ ادعا کرده اندو ائمه اطھار و برخی عارفان) ع(که علی

در حقیقت ادراک بشری اسیر جبر گذشت زمان است و جبر زمان مادر ھمه جبرھا وغفلتھای بشر است و

لذا انسان کامل انسانی بر زمان است نه در زمان ، یعنی پسا تاریخ است و امام زمان بمعنای پیـشوای

.وستو این رھبری جھانی و کیھانی ا. زمان و پیشاپیش تاریخ

146

فلسفه تاریخ مذهب انبیاء و اولیای الھی مظاھر شعور دین خدا ھستند ولی دین خدا در نـزد عامـه مردمـان چیـزی جـز شـعار

از اسـالم . نیست شعارھائی که در صحنه ھای گوناگون تئاتر عرضه می شـود کـه بـه نـام شـعائر اسـت

مثال نماز عامه . ب است زیرا آخرین مذھب استمثالی می زنیم که تازه زنده ترین و لذا شعوری ترین مذاھ

مسلمانان فقط شعار الفاظ الھی در نمایشی است که اقامه صلوة نامیده می شود در حالیکه این اقامه

و یا مراسم حج کـه در حقیقـت . صلوة برای پیامبر اسالم و ائمه اطھار واقعه معراج در درجات بوده است

ھاجر واسماعیل است ولی مسلمانان آن واقعه را بصورت یک تئاتری بنام واقعه جھاد وعرفات ابراھیم و

و یا روزه را بنگرید که در ماه رمضان مصرف و شکم بـاره گـی بـه . حج با مقادیری شعار انجام می دھند

اوج خود می رسد و در این یک ماه به اندازه سه ماه مواد بلعیده می شود ولـی فقـط مراسـم سـحری و

آیا براستی این . ورت نمادین اجرا می گردد و سائر واجبات و محرمات جملگی به ھمینگونه اندافطاری بص

چه رازی است؟ پر واضح است که نام این نوع مذاھب ھمان مذھب ضد مذھب یعنی نفاق است که اشد

اھب چیـزی کـه تـاریخ مـذ . و این کل ماجرای تبدیل شعور به شعار و واقعه به تئـاتر اسـت . کفر می باشد

نامیده می شود در ھمه جای زمین و زمان جز این نبوده است و انگشت شمارانی ھم که براستی دارای

ولی اگر ھمین شـعارھا و تئـاتر ھـا . شعور دینی بوده اند بنام ملحد و مرتد، محاکمه و گاه کشته شده اند

.واقع دین بازی استو این در . ھم نمی بود ھیچ نشان و نام و یادی از خدا و دین او نمی بود

به ھمین دلیل ھر چه که مردم باطنا کافرتر می شوند بازار شعر وشـعار وتئـاتر و سـینما ھـم داغتـر مـی

.شود

توضیح جهان

)فلسفه بیان(

اراده به فھم جھان و مبدأ و معاد آن و چگونگی ساختار کائنات و عملکرد آن زمینـه وعلـت العلـل پیـدایش

تالش برای بیان جھان اسـاس فرھنـگ وتمـدن و دانـش و . و فنون و عرفان استمذھب و فلسفه و علوم

بیان احساسی، بیان منطقی : و ھر فردی به نوعی از بیان می گراید و قانع می شود. معنویت بشر است

و امـا از میـان ھمـه . و فلسفی، بیان مذھبی و متافیزیکی ، بیان ریاضیاتی ، بیان فنی، بیان ھنری وغیره

ع ادراکات و بیانھا در طول تاریخ، بیان عاشقانه وعارفانه ھم ماندگارترین وھم قانع کننده تـرین بیانھـا انوا

بوده است تا آنجا که نھایتا حتی فالسفه و دانشمندان و علمای مذھبی ھم به این نوع بیان روی می آورند

تی عوام را بدور خود جمـع مـی کنـد و این بیان ح. و این آخرین بیان است که روح انسان را ارضاء می کند

و لذا بیان عاشقانه و عرفانی است که مبدل به بیانی جھانی شده است و کل بشریت . راضی می سازد

را به دور خود جمع می کند و ھمه اختالفات را از بین می برد زیرا انواع بیانھا علت ھمه اختالفات و جنگھا

جھان، عیان شده تا بیان شود وانـسان ھـم . توجیه کرده استبوده است و حتی جنگھای طبقاتی را ھم

و ھر که بیانی عالیتر و محسوستر و ماندگارتری داشته باشد خود نیز ماندگارتر . مسئول بیان جھان است

در معنای لغتش » تئوری«انسان مسئول تئوریزه کردن جھان است و . است و محور بیان انسانھا می شود

147

بمعنای خداست پس تئوریزه نمودن ھر چیزی بمعنای خدائی کردن آن چیز است و » Theo« نیز از ریشه

انسان مسئول کشف خدا در جھـان اسـت و خـدائی تـرین . لذا بیان جھان بمعنای الھی کردن جھان است

.بیان ھم بیانی عاشقانه و عارفانه است که ذات بیان مذھبی می باشد

ذات فرق انسانها

ھمان فاصله بین آنھاست واین فاصله به لحاظ جغرافیائی وفیزیکی ھر چه کمتر شود فرق بین دو انسان

آدمھا ھر چه که به لحاظ فاصله جغرافیائی بھم نزدیکتر می شوند وبه لحاظ . این فرق شدیدتر می نماید

د و این فرق آنگاه کـه بـه اشـ . خصائل و رفتار فیزیکی ھم شبیه تر می شوند فرق آنھا شدیدتر می شود

پس آدمھا ھر چه که ظاھرا و . خود می رسد و منجر به تضاد می شود که بین آنھا دلداده گی ھم رخ دھد

. و این سر االسرار رابطه انسانھاست. باطنا بھم نزدیکتر می شوند فرقشان بیشتر می شود

علـت پیـدایش آدمی برای رھائی از انزوا و تنھائی اش تالش می کند که به سـائرین نزدیـک شـود و ایـن

و ھمه قوانین و نھادھای اجتماعی ھم در ھمین راستا پدید آمده اند ولی نتیجه این . مدنیت وشھرھاست

تالش تاریخی بشر کامال معکوس بوده است و لذا ھر چه که مدنیت شدیدتر می شود فرق ھا وتضادھا و

می شوند و تالش می کننـد بیـشتر دوانسان بمیزانی که بھم نزدیکتر . لذا جنگ ھا ھم شدیدتر می شود

این قانون از کانون خانواده تا کل پیکـره جامعـه تـا قلـب حکومتھـا .شبیه و ھمراه شوند عدوتر می شوند

گوئی که گردھمائی وازدواج و تجمع و تمدن امری ضد انسانی و بر خالف طبیعت ذاتی انسان . جاریست

نـاحق اسـت مگـر اینکـه در ایـن تـضاد و جنگھـا است و بر خالف صلح و سالمت عمـل مـی کنـد وتالشـی

.وعداوتھا حقی برتر جستجو کنیم برتر از صلح و سالمت و لذت و عزت

گوئی ھر چه که آدمی در تالش خود جھت فائق آمدن بر تنھائی و گریز از خویشتن و پناه بردن به دیگران

ناکامی را به گردن دیگـری مـی انـدازد و و اتحاد و فنای در دیگران ناکامتر می شود تنھاتر می شود واین

مگر اینکه آدمی در روابط و تجمع ھم . گوئی گریز از تنھائی امری ناحق است. عداوت و جنگ در می گیرد

فرق ھا و تنھائی ھـا حـدود و حقـوق . تنھائی خودبپذیرد که در این صورت دیگر نیازی به این روابط ندارد

. آن نیستوجودند و کسی قادر به نابودی

. و حتی عشق ھم نمی تواند آنرا نابود کند و بلکه خودش نابود می شود

حکمت زندگی )براي چه زندگی می کنی؟(

براستی برای چه زندگی می کنیم؟ در یک کلمه باید گفت برای این زندگی می کنیم تا ببینیم که برای چه

ذاتی را در خود و زندگی فراموش می کنند دچار به ھمین دلیل کسانی که این مسئله . زندگی می کنیم

خود فراموشی و نسیان کامل می شوند و فقط در لحظه مرگ یکبار دگر به یاد می آورند که اصال برای چه

.زیسته اند

148

انسان تنھا موجودی است که فقط برای این امر خلق شده تـا بفھمـد کـه بـرای چـه خلـق شـده اسـت و

. و منوط به درگیری او به این مسئله استانسانیت انسان فقط مرھون

این سئوال ممکن است که ھرگز پاسخی نیابد و ھر چه که بیشتر ادامه یابد بی پاسخ تر شود ولی فقط

گمراھی انسان . بواسطه این سئوال است که انسان بر جای خودش حضور دارد و از خود گم نمی شود

ه موجودیت فرد را به چالش می کشد و این رویاروئی سئوالی ک. چیزی جز فراموشی این سئوال نیست

بـرای چـه : و اما آن کیست که این سئوال را از تو می پرسد که . با تمامیت حیات و ھستی خویش است

پس کـسی . پس او کیست؟ او خدای توست. زندگی میکنی و اصال ھستی؟ بی تردید او خود تو نیست

. را ندارد و فراموش کرده است ولذا به خود فراموشی دچار شده است که این سئوال را با خود ندارد خدا

.و لذا خودشناسی یک واقعه است و واقعه ای الھی در انسان

قدرت و معرفت

انسان بدین دلیل تنھا حیوان فکور ودارای اراده به فھمیدن و گرایشات متافیزیکی است کـه در آن واحـد

است که این دو ویـژه گـی نیـز رابطـه ای متقابـل دارنـد یعنـی حـرص حریص ترین و ضعیف ترین حیوانات

انسان به لحاظ عقل غریزی جھت تنازع بقا نیز .موجب ضعف می شود وضعف ھم حرص را تشدید می کند

ضعیفترین حیوانات است یعنی نادانترین و ناتوانترین حیوانات در قلمـرو ارضـای نیازھـای حیـاتی خـویش

به . و اراده به فھمی برتر از حیات حیوانی و گرایش ماورای طبیعی در انسان است است واین انگیزه تفکر

و اگر در عصر مدرن . ھمین دلیل آدمھای ثروتمند تر نیاز کمتری به تفکر و متافیزیک دارند و لذا المذھب ترند

ه از بابـت ھم شاھد کفر جھانی بشر ھستیم به دلیل بی نیازی و قدرت و ثروت و رفاه بیشتری اسـت کـ

علوم و فنون عاید بشر شده است و به ھمین دلیل در دھه ھای اخیر که نا امنی ھا و بیماریھا و ھراس ھا

و ھالکتھای جدیدی از بطن علوم و فنون جدید پدید آمده یکبار دگر شاھد گرایشات متـافیزیکی و معنـوی

.البته در طبقات فقیرتر ھستیم

آنھا با انتخاب فقر و ضعف . ه ریاضت و زھد و تقوا درمردان حق آگاه شد از این دیدگاه می توان به فلسف

پس اراده به . در واقع آگاھانه خود را در شرایط تفکر و معنویت و مکاشفات ماورای طبیعی قرار می دھند

قدرتی برتر و متافیزیکی محصول درک اشد ضعف در حیات فیزیکـی اسـت و ایـن منـشأ اراده بـه فھـم و

بقول نیچه اراده به قدرت علت العلل ھمه فعل و انفعاالت انسان است و لذا میل . ی روحانی است معرفت

به دین و عرفان و متافیزیک نیز معلول اراده به قدرت معنوی و ماورای طبیعی می باشد تا ضعف فیزیکی

.را جبران کند

فلسفه سلسله مراتب

»علم درجات«

. معنا درجھان ھستی ،ھمردیف و ھم مقام و ھمسان به لحاظ وجودی نیست ھیچ دو کس یا دو چیز یا دو

یعنـی ھـر چیـزی یـک چیـزی منحـصر بفـرد خـویش اسـت .یعنی ھیچ تکراری در این جھـان وجـود نـدارد

149

ھمانطور که ھر چیزی یک چیز است و این راز چیزیت یا موجودیت است و راز حضور وحدانی و بی تائی

یعنی ھر چیزی نشانی از احدیت ذات خداست و چون چنین است پـس . ھستی است پروردگار در جھان

یعنی بودن ھمان یکی بودن است و یکی بودن ھم بی تا بودن است و بی تا بودن ھم بی علت و . ھست

و آنچه که رابطه بین . پس بودن ھمان الوھیت است. معلول بودن است و مستقل و بی نیاز بودن است

پس علیت امری درون . نماید نه شباھت چیزھا که ھمان وحدانیت چیزھاست و بی تائی آنھاچیزھا را می

یعنی ھر چیزی علت خودش می باشد و این منشأ علم توحید و مکاشفه است که حجـابی . ذاتی است

. حسی است– معرفتی –جز شباھت پرستی ندارد که ھمان قلمرو شرک علمی

و لذا . این امر درباره ھمه چیزھا مصداق دارد. خالق چیزھا از عدم است خداوند علت چیزھا نیست بلکه

و لـذا . چنین نگرشی منجر به درک حضور خدا در ھـر چیـزی مـی شـود و قلمـرو معرفـت توحیـدی اسـت

مسئله سلسله مراتب نیز از منظر علم توحیدی امری باطل و توھم است و این بدان معناست که بگوئیم

علم درجات علمی غیر توحیدی است . حلم اوست و یا عدل او برتر از محبت اوست و غیرهعلم خدا برتر از

درجات درجھان بشری حاصل تفـاوت در . و لذا ھمین علم غیر توحیدی بایستی از منظر توحید درک شود

علیم ولذا امر مربوط به قلمرو ت. ادراک توحیدی است و لذا مسئله ای معرفتی و علمی است و نه وجودی

.و تربیت و تزکیه و تعالی است

آیا زن، خداست یا شیطان؟

)طرح یک نامه(

آقای دکتر مجموعه آثار شما چیـزی جـز جمـع شـدیدترین تـضادھا و ھـذیانھا نیـست و ھـر خواننـده ای

در برخی . ولی بدترین این تضادھا را درباره ھویت زن نگاشته اید. براستی عقل خود را از دست می دھد

موارد زن را ظھورجمال خدا در عالم خاک و مظھر فطرت قدسی می خوانیـد و در جـائی دگـر او را مظھـر

چنـین حـدی از . باالخره تکلیف ما را و در واقع تکلیف خودتان را روشـن کنیـد . پلیدی و شیطان می نامید

.ن معما را پاسخ گوئیدلطفا ای. تناقض گوئی البته در ھر موضوع دیگری ھم در آثار شما یافت می شود

: پاسخ ما

این یـک . در معرفت قرآنی انسان در عالیترین مقام خلق شده ودر پست ترین شرایط ساقط شده است

من فقط این واقعیت را تفسیر و معنا کرده و آشکارتر . واقعیت تجربی بشر ھم ھست و تقصیر بنده نیست

عاری و سیاسـی و مـصلحتی بیـزارم و اتفاقـا حقیقـت ساخته ام زیرا از وحدت نمائی و توحید سـازی شـ

آیـا نـه اینـست کـه آدمـی در . توحیدی را بایستی در اشد اضداد جستجو کرد و کار آدمی جـز ایـن نیـست

جستجوی خدا وبھشت است که به شیطان و دوزخ مبتال می شود؟

اضـداد را درک و بـاور تـا ایـن . جھان ھستی عرصه ظھور اضداد است که از قدرتی یگانه برخاسـته اسـت

این . انسان ھم می تواند مظھر خدا باشد و ھم شیطان . نکنیم برای رھائی و عروج از آن تالش نمی کنیم

زن ذاتا جمال قدسی پروردگار در عالم خاک است ولی برای تجلی و تحقق به . شامل زن و مرد می شود

ایـن خـدا مـی . جلی می گردد و برای زن ھم در مردبرای مرد ، جمال خدا در زن مت .این امر باید جھاد کند

.تواند شیطان ھم باشد

150

فلسفه متدولوژي دینی )روش شناسی(

پس ھر روشی بایستی در ھر . بمعنای آداب و شیوه وفوت وفن راه پیمائی است به سوی مقصد» روش«

ی از راه و مقصد روش جدا. مرحله از عملکردش نشان دھنده بخشی از راھی باشد که پیموده شده است

نامیده می شود که ) مکتب اصالت فن(چیزی جز بازیگری و بازیچگی محض نیست که امروزه تکنولوژیزم

یعنـی راه و مقـصد . خودش تبدیل به ھدف شده است وراه ھم چیزی جز فاصله بین دو فـن آوری نیـست

.د که به جائی می رودتماما ھمان روش است مثل کسی که در یک نقطه در جا می زند و می پندار

انسان اھل دین، راھی جز دین ندارد ودین ھمان راه است کـه مقـصدش ھـم خداسـت و روش او ھمـان

از آنجا که مقصدش . احکام و آداب و معارف اخالقی است که لحظه به لحظه زندگیش را تشکیل می دھد

از آنجا که این راه ھمـان فاصـله امری مطلق است لذا ذات روش او در این راه پیمائی نیز مطلق است و

بین خود تا خداست و خانه خدا ھم جز در ذات خود نیست پس این راه به لحاظ کمیت صفر است زیرا راه از

ولذا . و لذا روش ھم تماما کیفی و باطنی و معنوی است زیرا این حرکت جوھری است . خود تا خود است

واحکام و معارف و صفات حضور دارد یعنی در گـوھره صـدق ، خداوند بعنوان مقصد در دل ھر یک از آداب

و چون برای رسیدن . قناعت ، صبر ، از خود گذشتگی، پاکدامنی و عصمت و بصیرت و حکمت و توحید ذات

به خود بایستی از خود گذشت پس ھر یک از این روش ھا دارای بی نھایت بطن است که در دل ھر بطنی

ونه ای حضور دارد زیرا او خود وعده داده که بر صراط المستقیم در انتظار بوده از این روش ھا خداوند به گ

.است و این ھمان فاصله بین خود تا خوداست که کوتاھترین راه است

یک روش محـسوب مـی شـود کـه خداونـد را از ھمـان نخـستین گامھـا ) دین(ھر حکمی از احکام راه خدا

صلح وصـفا و وفـا و عـصمت و بـصیرت و معرفـت یـک پـرده از معرفی می کند ھر مرتبه از صدق و صبر و

این مقصد مطلق در عین حال در ھمه مراحل راه حضور دارد ولذا مقصدی . حجاب روی دوست بر می دارد

ولذا در راه دین، روش عین مقصد است زیرا فاصله صفر است و معاد از مبدأ . توھمی وناکجا آبادی نیست

ی به توجیه سازی وسیله بر اساس ھدف نیست بلکه خود ھـدف در ھـر لحظـه ولذا اصال نیاز . نقد است

گوئی . و ھر یک از وسائل بخودی خود مقصد را متجلی می سازد. وسیله را یعنی روش را تصدیق می کند

.ھر یک از وسائل و روش ھا، راھی بسوی خداست

ولـوژیزم شـرعی نـدارد و اینـست راز بنابراین روش شناسی در دین خدا دشمنی بزرگتر از فرمالیزم و تکن

واینست کـه شـریعت بـدون . تقابل تاریخی اھل شرع با اھل عرفان که سالکان صراط المستقیم ھستند

معرفت و سلوک باطنی تبدیل به مذھب اصالت روش شده و در واقع تکنولوژیزم دینی محسوب می شود

عرفت نه تنھا بخدا نمـی رسـد بلکـه دچـار شریعت روشی است که بدون م . که مقصد را از یاد برده است

!راه آسمان: زیرا راھی را برگزیده که قابل پیمودن نیست . نفاق می شود یعنی کفر پنھان و ریاکارانه

شریعت فسیل شده مذاھب آسمان پرست و تکنولوژی، دو روشی است که خود تبدیل به مقـصود شـده

.است

151

من، تو را می شناسم

)شناسینگاهی به پدیدار (

ظھور ماورای طبیعت در طبیعـت، ظھـور خـدا در ! ظھور حق : پدیدار شناسی ، علم یا حکمت ظھور است

!ظھور مطلق در نسبی، ظھور یگانه در کثرت! در ھستی» بایستی « بشر ، ظھور

در تاریخ جدید جھان پدیدار شناسی بعنوان غایت فلسفه از زبان کسانی چون ھگل و ھوسـرل و ھایـدگر

و در حکمت شرقی و اسالمی ریشه ای بس قدیم دارد و آن فلسفه وحدت وجود است و . ان شده است بی

کال مکتب تصوف ھمان حکمت پدیدار شناسی عملی است درحالیکه پدیدار شناسی مـدرن در اروپـا یـک

ر فلسفه صرفا نظری می باشد و با اینحال معروف است که کسانی چـون ھوسـرل ھـم بـا مطالعـه آثـا

و مـا امـروز بایـستی درس مـذھب و مکتـب . کسانی چون شیخ سھروردی با این فلسفه آشنا شده انـد

کـه بیگانـه یـار مـا را بھتـر مـی . خودی را از بیگانه یاد بگیریم که این ھم جای حسرت است وھـم حیـرت

در ھر چه « که است زیرا او را در ھر چیزی می بیند) ع(ولی بنظر ما خدای پدیدار شناسی علی! شناسد

پس زبان ساده پدیدار . و این پدیدار شناسی عملی است و غایت این علم » می نگرم اول خدا را می بینم

ھر چند که پدیدار . شناسی ھمان خداشناسی عینی و د رطبیعت و بشر است و نه درعالم غیب وخیال

مـن تـو را در ھـر کجـا و ھـر « ! یچیده شناسی اروپائی ھنوز یک علم خیالی است و درک آن چه ثقیل و پ

اینست سر لوحه حکمت پدیدار شناسی و کل راز و معنای این آخـرین » لباس و بھر صورتی می شناسم

.فلسفه جھانی

و اما پدیدار شناسی در قلمرو علم اخالق که در فلسفه اروپائی ھنوز جائی ندارد، به مثابه غایت عملی

نیست که اخالق علیین و اولیای خداست چرا که دشمن » دشمن دوستی« این علم است و آن چیزی جز

تو مخالف اراده توست پس او مظھر اراده خدای توست که تو را امر به برخاستن از میان خویشتن می کند

پـس . بنابراین غایت پدیدار شناسی علمی ھمان دیـدن دوسـت در دشـمن اسـت . آنھم به قھر و غضب

اتش ھمان مذھب عشق است و بدون درک این راز نمی توان در این علم بـه جـائی پدیدار شناسی در ذ

رسید جز نیھلیزم ھمانطور که کل این نھضت در اروپا در قلمرو فرھنگ واخالق به پوچی رسیده است و لذا

پایـان : نداین علم ھنوز به راه نیافتاده از حرکت ایستاده است و ھایدگر و سارتر این پایان را اعالن کرده ا

.فلسفه و اخالق را

ریشه تاریخی پدیدار شناسی اروپائی ھمان مسیحیت است ھمانطور که این ریشه در تاریخ ما به وجود

بنـابراین علـم پدیـدار شناسـی مـی توانـد آن علمـی باشـد کـه اسـالم و . باز می گـردد ) ع(پیامبر و علی

و ھمین علم است که متفکـران اروپـائی را بـه . مسیحیت را به وحدت برساند وبلکه ھمه مذاھب حقه را

گوته را به ارادت حافظ کشانیده و ھوسرل را به ارادت . صلح وتفاھم با متفکران اسالمی رسانیده است

این ھمان رازی است که مسیح و مھـدی را در ظھـور . سھروردی و سوروکین را به ارادت شیخ خرقانی

ھستی عرصه پدیدار شناسی است وکمال این علم در قیامت کبری عالم.نھائی در کنار ھم قرار می دھد

ولی بنیانگزار پدیدار شناسـی نظـری و صـرفا فلـسفی در جھـان غـرب فیلـسوف ! لقاء اهللا: رخ می نماید

از اوسـت و بـه » طبیعـت اشـیاء « است و کتاب مشھور از شاگردان اپیکور » تیوسلوکر«ام جوانمرگی بن

152

التقاط نامیده اند بلکه تالش او در کتاب مذکور نشان دادن ظھور اراده و صفات خدایان غلط او را پدر فلسفه

اساطیری یونان و روم در جھان طبیعت و زندگی انسان بر روی زمین است و این ھمـان فلـسفه ظھـوردر

رون مکتب این فیلسوف جسور در تاریخ فلسفه غرب ھرگز پیگیری نشد تا ق. اندیشه یونان باستان است

شاید ھم علت . جدید که کسانی چون نیچه و ھوسرل و ھایدگر یکبار دگر به فلسفه کھن یونان بازگشتند

انزوای فلسفه این فیلسوف جوانمرگ ارتکاب او به خودکشی باشد کـه درچھـل سـالگی موجـب مـرگش

.گردید

زنـدگی کـسانی چـون کال خود کشی در میان فالسفه یونان باستان امـری بـسیار رایـج بـوده اسـت و در

شاید ھم یـک دلـیلش آن باشـد کـه تـاب تحمـل . سقراط و افالطون و ارسطو به گونه ای دیده می شود

شاید ھم به ھمین دلیـل ، افالطـون مـصرف افیـون را بـرای اھـل . مکاشفات فلسفی خود را نمی یافتند

.فلسفه ضروری می داند

وی زمین است که عامه مردم آنرا تاب نمی آورند ولذا بھرحال پدیدار شناسی عرصه ظھور اسرار حق بر ر

متفکرین این مکتب را ملحد و طرد می نمایند وایـن علـت اصـلی کـشته شـدن بزرگـان ایـن مکتـب اسـت

.ھمچون خود سھروردی

.عارفان مظاھر این علمند. ھر حقیقتی برای آشکار شدن گوئی که قربانی وشھید می طلبد

اراده و زمان

زمان سنجشی و زمـان حـضوری، : زمان نجومی و زمان کنونی : آدمی دو نوع زمان حضور دارد در وجود

اولی ھمان جریان گذشت زمان است که در حافظـه . زمان کمی وزمان کیفی، زمان ذھنی و زمان قلبی

. ستاگاه می گذرد که چیزی جز حسرت گذشته و آروزی آینده نیست یعنی زمانی ناکام ونسیه و مرده ا

. و دومی زمان قلبی است که بصورت احساس جاودانگی و حضور اکنونیت زنـدگی احـساس مـی شـود

انسان بمیزانی که اسیر زمان نوع اول است و بدان مبتالست دارای اراده ای مقید ومحدود واسیر و دربند

ا ھمواره مشغول است و لذا اراده ای متشنج و وحشی وغضبناک است که جز نابودی را در نمی یابدو لذ

تالشھائی مذبوحانه جھت رھائی از این نابودن است و مستمرا این وضع تشدید می شـود زیـرا ایـن نـوع

زمان ھمواره بوی مرگ می دھد وبه مرگ نزدیکتر می گردد ولذا اراده ای ترسو و ناکار آمـد و میـان تھـی

ت و ابدیت وجود را درک می کند ولی زمان قلبی که قلمرو احساس حضور در حیات و ھستی اس. است

مولد اراده ای غنی وبی نیاز و زنده و صبور است که مستمرا بر جبر زمان فائق مـی آیـد و بـسوی آزادی

اراده قلبی اراده ای آزاد وغنی وبی نیاز است و اراده ذھنی که اسیر زمانیت گذرنده است اراده . می رود

می کند و فریاد می زند و ھر عملی در این قلمرو تبدیل بـه غـل ای اسیر است و لذا ھمواره آزادیخواھی

.وزنجیری بر اراده اوست

آنانکه اسیر زمان گذرنده اند و از زمان حضوری دل غافل و بیگانه اند دچار آبـاء و اجـداد پرسـتی و آرمـان

ولی آنکه بـه . دنیوی پرستی آتیه می باشند و مستمرا در بیم بسر می بر ند و نیازمند بچه ھا و تأمینات

» اھـل حـال « زمان قلبی و جاودانگی اتصال دارد در حریم امنیت الھی قـرار دارد و بـه اصـطالح عرفـانی

153

است و در اکنونیت زندگی می کند و رستگاری ھمین است بمعنای رستن اراده از جبر زمان شمارشی و

. کاھنده و ویرانگر

تجربیات ماوراي طبیعی در عصر ما

ارشات خبزی در سراسر جھان مدرن دال بر این حقیقت است که انسان مدرن بـیش از ھـر دورانـی بـا گز

تجربیات و حوادث و ادراکات ماورای طبیعی در خواب و بیداری مواجه شده است که در زمانھای قبل فقط

ا، گنجینه ای از ھر انسانی با ھر اعتقادی در عصر م. برای انگشت شماری از مؤمنان و عارفان رخ می داد

مشاھدات و حوادث ماورای طبیعی است که متأسفانه عموما این وقایع را نادیده گرفته و یا جـدی نمـی

این واقعیت دال بر این حقیقـت اسـت کـه انـسان مـدرن بـیش از ھـر . گیرند و لذا بسرعت از یاد می برند

که از جمله نـشانه ھـای آخـر الزمـان زمانی به آستانه قیامت و متافیزیک و عالم غیب نزدیک شده است

این حوادث می تواند انسان سرگشته و کافر را براستی ھدایت کند در صورتیکه آنھا را جدی گرفته . است

و درباره شان تفکر نموده و نشانه ھائی برای اعمال و اقدامات خود در زندگی نماید و ارتباط بین این وقایع

ف دینی بدست آورد و از این طریق مسیری روشن برای نجات خود از مادیت را به قوه تفکر و ایمان و معار

این آیه امروزه در » .دوزخ آشکار شد و بھشت بسیار نزدیک شد « : قرآن می فرماید که . دنیا، کشف کند

حال تحقق است و لذا درآن واحد ھم اخطارو ھم نویدی به انسان مـدرن اسـت کـه از طریـق مـشاھدات

ز دوزخ فاصله بگیرد و مسیر زندگی خود را تغییر دھد واین بـه یـاری معرفـت نفـس دو صـد بھشتی خود ا

.چندان آسانتر و ممکن می آید

)تبدیل مرگ به زندگی(حافظه و معرفت

بـه یـاد (بـه منطـق قرآنـی مـواد اولیـه ذکـر . حافظه آدمی مخزن مواد اولیه علم و معرفت و یقین اوسـت

حافظه تا زمانیکه در قلمـرو ذکـر و خـرد و تفکـر تبـدیل بـه معنـائی یگانـه و ھر موضوعی در . است)آوردن

حکمتی الھی و معرفتی یقین نشده دست از سر آدمی بر نمی دارد و مستمرا با او در جدال و نزاع است

یعنی ھر مسئله و واقعه ای از زندگی آدمی که در حافظه ثبت . و به او امکان آرامش و اطمینان نمی دھد

در واقـع علـت ھمـه . ست تا تبدیل به نـور یقـین نـشود موجـب تردیـد و تزلـزل و دغدغـه و ھـراس اسـت ا

بیقراریھای آدمی ھمین مواد حافظه اند که راکد و بی معنا و مفھوم نشده باقی مانده اند و تـا حقـا فھـم

بیقرارنـد و اگـر تـا تبـدیل بـه نـور حکمـت نـشوند ) سـواد (این مواد سـیاه حافظـه . نشوند قرار نمی گیرند

صاحبش ھرگز بسراغشان نرود و آنھا را بفراموشی سپارد در ذھن تبدیل به ثقل و جمود فکری و انقباض

اندیشه می شوند و روان فرد را از جریان می اندازند و این ھمان حماقت ذھن اسـت کـه بتـدریج موجـب

ھرگـز فرامـوش نمـی شـود ولـی آنچه که اساسا و تا به انتھا فھـم نـشود خـودش . نسیان نیز می شوند

ھمچون نقطه سیاھی سائر مناطق ذھن را ھم فرا . موجب نسیان امور دیگر در واقعیت زندگی می شود

تبدیل حافظه به کارخانه معرفت و حکمت ھمان تبدیل زمان گذشته . می گیرد و اندیشه را تیره می سازد

154

کارگاه تبدیل مرگ : مان مرده به زمان زنده و جارییعنی احیاءگری ز. به نور اکنونیت است و چراغ راه آینده

!و این ھمان جبران زمان و عمر از دست رفته است و راز جوانی و جاودانگی. به زندگی

)خلقت دوباره(فرق هستی و عدم

اھل قلم یعنی کسی که با جھان تفکرات مکاشفه ای سرو کار دارد و الفبائی می اندیشد و بر وجود نظر

داند که نوشتن ھمان بدعت از عدم است چرا که اھل چنین نگرش و نگارش سالک وادی فناست دارد می

زیرا عشق به معرفت . و از منشا عدم بروجود نظر می کند و این ھمان خلقت دوباره دروادی معرفت است

ھمان عشق به وجود شناسی است و آن وجودی که دروادی معرفت یافتـه مـی شـود خلقتـی دگربـاره

.ست، خلقت انسانیا

مگر نه اینکه عالم وجود محصول ادراک و معرفت بشر است پس معرفت کارگاه خلقت است و این آن قلم

و این ھمان قلم خداسـت کـه بـر لـوح سـفید . ازلی است که در اندیشه اھل قلم از عدم وجود می آفریند

. یت را در اکنونیت یگانه ساخته استاین قلم اھل حال است که ازلیت و ابد. عدم، وجود را نقش می کند

این حتی بازیافت جھان نیست بلکه در لحظه ازل قرار گرفتن است . این اکنونیت قلم ھمان عرش خداست

.این ھمان جادوی ذکر است که یاد را تبدیل به واقعه می کند. و ازلیت خود را یافتن است

یعنـی آن . ی انسانی مخلوق قلم استھست. جھان قدیم و ھستی ازلی، آن ھستی حیوانی بشر است

چنین . ھستی ای که در تسخیر انسان است و مالئکش آدم را سجده می کنند و انسانش خلیفه خداست

. قلم، مرز بین ھستی و عدم است! علم االنسان بالقلم :انسانی مخلوق قلم فی البداعه است

فلسفه دنیا

ده ھـا و معـانی و ارزشـھایش بـین بـود و نبودسـرگردان حیات دنیا یک حیات برزخی است یعنی ھمه پدیـ

خیر و شـر، . ھمینکه حیات دنیا بر نظام خیر وشراستوار است دال بر این حقیقت برزخی می باشد .است

دو چیــز یــا دو وضــیعت و جغرافیــای متفــاوت و مــستقل از یکــدیگر نیــست بلکــه تافتــه وبافتــه ھــر امــری

یعنی درھر امری که خیر بیـشتری سـراغ داریـم بھمـان . آن است یعنی خیر ھر چیزی به اندازه شر .است

و لذا در پس ھر پیروزی یک شکست بھمان میزان درانتظار است و نیز . میزان مواجه با شرش می شویم

در پس ھر مھری بھمان شدت قھر نھفتـه .بالعکس از پس ھر زیبایی یک زشتی بھمان شدت حضور دارد

و آنچه که رستگاری نامیده میـشود نـه رویکردخیـر امـور . این دیا لکتیک است و آدمی بازیچه ........است و

رسـتگاری یعنـی خیـر دنیـا را بـه شـرش بخـشیدن در .بلکه رھایی از خیر امور است جھت نجات ازشرش

رستگاری که قلمرو توحیدو یگانه پرستی است به لحاظ ارزیابی نظام فراسوی خیر و شر .رھایش کردن

فلسفه حیات دنیا،فلـسفه .ن عارفان موحد است که به یاری معرفت از این دنیا می رھند است و این جھا

ارزش دنیا .بطا لت است که بر آیند نھایی آن صفر است زیرا خیر بعالوه شر مساوی با صفر و ابطال است

امید خیـرش نیز بیش از این نیست که آدمی آنرا سکوی پرش به جھان برتر قرار دھد و نه اینکه در آن به

155

وآدمی جز با توسل به وجود انسان عارفی که ورای خیر و شر است از این ابطال رھایی .بماند و پوچ شود

.ندارد

دو نوع بودن

ھمه آدمھا ھستند ولی بسیار اندکند کسانی که در ھستی خود ھستند و احساس ھستی می کنند و

ی مابقی مردم در ھستی خود نیستند و این ھستی بر ایشان ول. اینان مؤمنانند. لذا آرامند و قانع و راضی

احساسی جز نیستی ندارد و لذا بـی تـاب و بیقـرار و شـاکی ھـستند و ھـیچ چیـزی بـه آنھـا لحظـه ای

. اینان کافرانند. احساس وجود نمی دھد

ادی مـؤمن برخی مادرز. این دو ماھیت از ھستی است که ھیچ ربطی به شرایط و امکانات بیرونی ندارد

ولی این وضع مادرزادی چه بـسا بناگـاه دچـار تحـولی در ذات مـی . ھستند و برخی ھم مادرزادی کافرند

تجربـه و مطالعـه نـشان میدھـد کـه مؤمنـان . گردد یعنی مؤمنی کافر می شود یا کافری ایمان می آورد

خـوردار بـوده انـد و کـافران مادرزادی از نطفه ای پاک و رزقی حالل و تربیتـی الھـی در خـانواده خـود بر

ولی آدمی این امکان و اختیـار را دارد کـه در دوران عقـل و انتخـاب خـود بـه راه و . مادرزادی ھم بالعکس

ھـر مـؤمنی . و مالک ارزیابی در نزد خدا ھمـین اسـت . روشی دگر برود و ذات وژن خود را دگرگون سازد

یمانش را ببازد وھرکافری ھم امکان ایمـان آوردن را دچار شرایط و انتخاب کافرانه می شود و می تواند ا

.می یابد و می تواند مؤمن شود

ایمان به زبان ساده چیزی جزاحساس وجود در خویشتن و قرار و آرام و اتکـاء بـه ذات نیـست و کفـرھم

گریز از خویشتن و دربدری و بیقراری در جستجوی وجود یابی است

تاریخ وهم و فهم بشري

ش انسان برای تحقق آرمانھایش در حیات دنیا موجب تخدیر فھـم و تبـدیلش بـه وھـم و خرافـه و خـود تال

این وضعیت بخش عمده ای از جوانی و اقتدار و عشق ھر فردی را بخود مشغول میدارد . فریبی می شود

و تراژیک مواجه تا آنگاه که وھم انسان بر سر و دل و جانش می شکند و یکبار دیگر او را بطرزی ناخواسته

واقعیت بعنوان قلمرو توھم و فریب و شکست و سپس ظھور حقیقت از بطن این : با فھم واقعیت می کند

.وھم

زین پس آدمی دست و دل از آرما نخواھی خود در حیات دنیایش می شوید و اگر به جنون و جنایت حاصل

و این اعتقاد و دین با اکـراه و تلخـی . کنداز این حقیقت تلخ نرسد خالصانه روی به خدا و حیات آخرت می

و لذا این نوع دین موجب ھدایت و رشد نیـست کـه . احساس و اندیشه است و نه از روی انتخاب و شوق

ولی اگر آدمی دوباره دچار شرک بین دین و دنیا و خدا و خلق نشود بناگاه از سوی . »ال اکراه فی الدین «

دگری از حیات و ھستی را آشکار می کند که آن دین و خدائی بی سوئی نوری می درخشد و حس و فھم

و اما تعداد آدمھائی که به این نوع معنویت و مـذھب مـی رسـند . ورای حساب و کتاب و خیر و شر است

156

ھمواره انگشت شمار است که عموما از منظر مذھب عامه مورد اتھام و ارتداداست زیرا شالوده توھمات

از ایـن انگـشت . شان را بر آن زندگی می کنند مـورد سـئوال و نفـی قـرار مـی دھـد مردم را که تمام عمر

شماران اکثرا مابقی عمرشان را به دور از مردم و با حقیقت خصوصی خود زیست می کنند تا عافیت خود

ولی یکی ھست که اراده میکند که این حق را بجان باطل افکند و فھم خود . را از گزند تھمت مصون دارند

و مردم او را . را چون شمشیری برسر وھم خلق فرود آورد و بیدارشان کند و این راه انبیا و اولیای خداست

و آنگاه حق رفته او را می پذیرند و دست از وھم خود برمی دارند وبه راه او مـی . می کشند در شیوه ای

.روند و این سنت تاریخ بشر است

فلسفۀ ریش

ه است که در میان انواع موھای بـدن قـوی تـرین ریـشه ھـا را دارد و از ھمـه ریش از جمله اعضای مردان

به تفصیل بحث شده که می توانید » سر مو «درباره اصل مو در مقاله . موھای بدن زودتر سفید می شود

اما موھای صورت مرد محور ھویت جمالی مرد . به ان رجوع کنید که اساس ھویت جمالی در انسان است

البته در آخرالزمان مثل بسیاری دیگر از پدیده ھا دارای ارزشی واژگون شده و اکثر مـردان از آن است که

بیزاری می جویند که این خود نشانی از بیزاری مردان از ھویت مردانگی خویش است ھمانطور که زنـان

. ھم از ھویت زنانه خود بیزارند

پوست صورت و بھداشت ریشه دندانھا و ھمچنین عالوه برخاصیت فوق فوائد بھداشتی ریش در سالمت

و نیز اینکه یک سابقه کھن در ارزشھای مذھبی دارد که . بینایی چشم به لحاظ علمی نیز ثابت شده است

در شرع اسالمی تراشیدن کامل ریش از مکروھات تلقی شده است ھر چند که دراز نگـاه داشـتن ریـش

بھرحال بین ریش و تقوا و دین داری و ھمچنین علم . ه است بیش از حد چھار انگشت دست نیز مکروه شد

محکم بوده است چرا که یکـی از ارکـان دیـن حفـظ مردانگـی و رعایـت اندیشه از قدیم االیام رابطه ای و

گویی کـه . حقوق ان است و ریش ھم که باعث ھویت جمالی مرد است به ارزشھای دینی مرتبط است

ا سازی جمال مرد است ھمچون ارایش صورت زنان که ھویت زنانـه را مـی ریش و آرایش ان به مثابه زیب

بھرحال انواع ریش و ارایشھای متفاوت ان ھمواره نشانه انواع ھویت ھا و حتـی حرفـه ھـا بـرای . پرورد

ھمانطور که انواع سیبیل ھا و آرایـش آن . مردم بوده است مثل ریش آخوندی و ریش پروفسوری و غیره

بھرحال ریش با ھویت مردانه رابطه ایی اسرار آمیز دارد که سیبیل ھم . ع ھویت ھا بوده است نماینده انوا

بخشی از ان است و زدن کامل موھای صورت خود بیانگر ھویت دیگری از مرد می باشد که امروزه در اکثر

ی زند و زن ھمناطور که زلف و گیسوان زن ھمواره حرف اول را در ھویت او م . مردان جھان مسلط است

با لمس و نوازش گیسوان خودش گویی با خودش رابطه برقرار می کند مرد ھم با لمس و نوازش ریش و

این بی خاصیت ترین و زائد ترین . سبیل خود ھمین احساس را دارد و گویی ذات خودش را لمس می کند

. یزیکی و عرفانی اسـت و بیجان ترین عضو بدن انسان سر احساس وجود است و براستی که رازی متاف

آدمی ھر چیزی را در .براستی که معرفت بر بدن و اعضای آن به مثابه عالیترین حد از خود شناسی است

. این جھان بیشتر از خودش می شناسد و ھمین امر دال بر گمشد ه گی انسان در جھان است

157

. به از فلسفه وجـود انـسان اسـت فلسفه ریش و زلف یکی از مھمترین و لطیفترین و اسرار آمیزترین جن

گویی که ریش ھمان تجلی ریشه وجود است که از صورت انسان که عالیترین وجه وجـود اوسـت ظـاھر

شده است و جمال ذاتش را آشکار می سازد و بھرحال سخن در باب مو براستی به باریکی مو و ظریفتر

ولی ھمینقدر به تجربه . ان عاجز است از مو است و در ظرف منطق نمی گنجد و دانش فنی بشر از درک

می دانیم که تا چـه حـدی آرایـش موھـا در شخـصیت و روان انـسانھا اثـری جـادوئی دارد و ھمچنـین بـر

روان شناسی مو از روان شناسی ضمیر ناخود اگاه لطیفتر و . شاھدان به طرزی فوق منطقی اثر می نھد

. حیرت آور تر است

مرد به میزانی که ریش و زلفھایش را بلند نگه می دارد در احساس و رفتار و بطور کلی می توان گفت که

حتی نگرش جدی تر و خشن تر می شود یعنی مردانه تر می شود و به لحاظی معنوی تر و متقی تر می

البته رابطه ریـش و خلـق و خـوی بـاطنی یـک . گردد مثل دراویش و صوفیان و حکیمان در سراسر جھان

معلولی است مثال می توان گفت مرد به میزانی که پشت به دنیا می کند و مذھبی تر مـی رابطه علت و

شود به طور طبیعی ریش و زلفھایش را بلند نگاه می دارد و به میزانی که این موھا را کوتـا تـر مـی کنـد

. لطیف تر شده و خلق و خوی زنانه اش تقویت می شود

مثال زرد پوسـتان مـشرق زمـین . ھویت اقوام را بررسی کرد بر ھمین اساس حتی می توان شخصیت و

مثل ژاپنیھا و چینی ھا و ھمچنین سرخ پوستان آمریکا که به لحاظ نژادی ھم شباھت ھای زیادی دارند و

دارای اعتقادات اساطیری بسیار مشابه ای ھستند موھای بـسیار کمـی بـر بـدن خـود دارنـد و ھمچنـین

تر از اقوام سامی می باشد و لذا می دانیم این اقوام کم مو دارای طبیعتی صورت ھایشان بسیار کم مو

به ھمین دلیل مثال سامورائی ھا که جنگجوترین طبقـه در ژاپـن و چـین . آرام تر ، رئوف تر و صلح جو ترند

محسوب می شدند موی سر و ھمان ریش اندک خود را بلند نگه می داشتند و آن را بـصورت زلفـی بلنـد

در نقطه مقابل اقوام سامی در خاورمیانه و ھمچنین بخشی از ایرانیان که بسیار پر مو ھستند . بافتندمی

اروپائیان نیز عمومـا . اصوال قومی بسیار جدی و جنگجو بوده اند و به ھمین نسبت قومی متفکر و عمیق

ی انبوه بوده اند که بتدریج در قومی پر مو ھستند و تقریبا ھمه متفکران و حکیمان اروپایی دارای ریشھای

قرون اخیر به ھمان نسبت که به سمت لیبرالیزم و دموکراسی گرائیده اند ریشھای خود را نیز زده و زلف

.خود را نیز کوتاه کرده اند

و اما نکته ایی دگر درباره رنگ موی اقوام گوناگون به تجربه می دانیم به میزانی کـه موھـای انـسان بـه

. می گراید یعنی روشن تر می شود یعنی پیرتر می شوند آرامتر و محافظه کارتر مـی شـوند رنگ سفید

.این قاعده شامل حال رنگھای متفاوت مو در اقوام گوناگون می باشد

مـثال . و اما درباره زن نیز قاعده مذکور عموما مصداق داد ھرچند که ھیچ قاعده ایـی بـی اسـتثنا نیـست

مو دارند به نظر می رسـد کـه زنـانی جـدی تـر و دارای خلـق و خـویی مردانـه انـد و زنانی که صورتی پر

بـه ھمـین دلیـل از دوران . ھمچنین زنان بور و کال انھایی که مویی روشن تر دارند زن تر به نظر می آینـد

ی کھن تا به امروز ھمواره زن بخصوص به ھنگام ازدواج می بایستی زن تر از ھـر دوره ایـی باشـد موھـا

.سرخاب و سفیداب از اختراعات قدیم زنان بوده است . صورتش را بر می کند و یا ان را رنگ می نماید

بھرحال تأمل و تحقیق در این باب بسیار وسیع و عمیق و لطیف است و بخشی از مھمترین مباحـث روان

.شناسی و انسان شناسی و نژاد شناسی می باشد که در این مقاله نمی گنجد

158

؟ وجود دارديزیاصالچچرا این سئوالی است که ھر کودکی تمام سالیان دوران قبل از بلوغش را مستمرا به آن مشغول و مـسئول

و نیز اینکـه . این سئوال یکبار دگر در دوران کھولت و آستانه مرگ به سراغ برخی انسانھا می آید . است

ریخ بوده است که وجود را مورد سئوال قرار می این سئوال اساس ھمه مسائل حکیمان و عارفان بزرگ تا

چرا اصال چیزی ھست بجای اینکه نباشد ؟: دھد

این سئوال در طی قرون و اعصار حتی از اندیشه فالسفه ھم پاک شده بود تا اینکه مارتین ھایدگر آلمانی

مھمترین نھضت فلسفی یکبار دگر در قرن بیستم آنرا به میان آورد و اساس فلسفه خود قرار داد و منشأ

!وجودگرائی : عصر جدید گردید که به اگزیستانسیالیزم موسوم است

و چند ھزار سال است که پاسخی دیگر پدید نیامده اسـت و ! وجود است : وجود چیست ؟ پاسخ اینست

منم آنکـه : که پاسخ می شنود » تو کیستی«:از خداوند است که می پرسد ) ع(ھمچون سئوال موسی

.یعنی من وجود ھستم ! م ھست

این امر در فلسفه مالصدرا اساس قرار گرفته است و او نیز . از منظر معرفت دینی ،وجود ھمان خداست

وجود را ھمان خداوند می داند و لذا نخستین فیلسوف اگزیستانسیالیست مذھبی تلقـی مـی شـود کـه

.مقدم بر ھایدگر است

ن مثل جورجیاس و یا فلوطین که بعد از او آمده اسـت وجـود را صـورت و اما برخی از حکیمان یونان باستا

عدم می دانند و بدینگونه اساس فلسفه و حکمت توحیدی را بنا نھاده اند و یگانگی را بـه منطـق آورده و

یگانه دانستن وجود و عدم در قلمرو ارزشھا منجر به یگانگی خیر وشر می . بود و نبود را یکی دانسته اند

ولی یگانگی در عرصه استنباط عامیانه و غیر حکیمانه مولد تساوی گری بوده که عین ابطال و عبث . شود

راز این امر ھزاران بار باریکتر از مو مـی باشـد و آن تـشخیص بـین . و کفر و فساد اندیشه و اخالق است

ی وجودی اسـت ولـی یگانگی امر. یگانگی و مساوات می باشد چرا که یگانگی ربطی به مساوات ندارد

مساوات مربوط به قلمرو ماھیت و صفات می باشد که نھایتا به عالم صور مـی رسـد و در عـالم صـفات و

.صور مطلقا دو چیز مساوی وجود ندارد

این بزرگترین سـوء تفـاھم تـاریخ . مساوی پنداشتن یگانگی مولد منطق ریاضی و کل علوم و فنون است

بـه مثابـه قلـب = و تکنولوژی و مدرنیزم شده اسـت ھمـانطور کـه عالمـت اندیشه موجب پیدایش دانش

ریاضیات است امروزه تبدیل به آرمان اخالقی و اجتماعی بشر شده است و در شعار مساوات و عدالت و

برابریھا خودنمائی می کند و مولد ھمه فتنه ھای عصر جدید است که به مالیخولیای مساوی سازی ھـر

زن و مرد ، خوب و بد ، کفر و ایمان ، عقل و جنون ، مرگ و زندگی : دیگری انجامیده است چیزی با ھر چیز

.و نھایتا تساوی بود و نبود که بانی تخریب و جنگ و ویرانگری است

زیرا وجود و عدم دو چیـز نیـستند کـه مـساوی . وجود ھمان عدم است نه اینکه وجود مساوی عدم است

ھمانطور کـه . وجود ھمان خداست . که دو تا نام و معنای متضاد پدید می آورد باشند بلکه یک چیز است

عدم است که وجود یافته . وجود خدا در عدم اوست عدم ھمان وجود است و وجود ھمان وجود عدم است

یعنی خداست که آشکار شده است و اگر بعنوان یک موجود واحد به حس ما نمی آید بـدان دلیـل . است

سوسات و عقل و فھم ما ناقص است و باید تربیت شده و کامل گردد تا جمال وجود را در یابد است که مح

159

و این وظیفه انسان در جھان است تا چشم و گوش و ھوش خود را وجود فھم کند ھمانطور که پیامبران .

.صدای وجود را شنیدند و امامان ھم جمالش را دیدند

ھر آنچه که می بینیم چیزی . ماما از جنس نور معرفت است پس وجود مخلوق محصول معرفت است و ت

پس وجود ھمان فھم انسان است در انواع و درجات و ابعاد . جز نور ادراک ما نیست و از جنس درک است

خداوند در عرصه ما قبل از خلقت و . پس خداوند چیزی جز نور فھم و آگاھی و ادراک ما نیست . گوناگون

ش و معرفت محض نبود و قدرت خلاقه او نیز وجھی از ایـن علـم و آگـاھی او بـوده ظھورش چیزی جز ھو

.است

برای آدمی . آنچه که عدم نامیده می شود نیز ھمان عدم معرفت و ادراک است درباره گوھره و ذات وجود

.پس واضح است که وجود ھمان معرفت است . آنچه که فھم نمی شود وجود ندارد

صالت فنا در عرفان و تصوف جھان از آن روست که ھوش و معرفت بشر را متوجـه ذات قدر و حق مکتب ا

مطلقه وجود یعنی خداوند می نماید و این ھمان سکوی پرش ادراک انسان است که معرفت شـھودی و

ھمه حق پرستان و کاشـفان بـزرگ . روحانی نامیده می شود که درک توحیدی و خدابینی پدید می آورد

.فنا پرستی یعنی راه رسیدن به یگانگی بود و نبود . انا فنا پرستانند حقیقت ھم

پایان جنگ ماتریالیزم وایده آلیزم

قرنھا یکی از مھمترین جنگھای جھان فلسفه این بود که آیا جھان بیرون محصول انسان اسـت یـا انـسان

. ز آن ایده آلیزم جناح اول متعلق به فلسفه مادی است وجناح دوم ھم ا. معلول جھان

ولی به لحاظ معرفتی ، جھان معلول . به لحاظ تاریخی انسان معلول جھان است زیرا آخرین مخلوق است

یعنی این جھانی که انسان با آن روبروست وآنرا در می یابد جھان ویژه انسان است یعنی . انسان است

ھر موجـود زنـده ای . مالبه اثبات رسیده است ھیچ حیوانی دیگر چنین جھانی را ندارد واین امر امروزه کا

. ولی جھان انسانی کاملترین جھانھاست . جھان خاص خودش را دارد وانسان نیز

چیزی دربیرون از انسان وجود دارد ولی این ھوش وحواس انسان است که انرا تبدیل به جھانی میکند که

د انسان می باشد چرا که انسان صاحب روح بدین لحاظ جھان ھستی معلول وبلکه مخلوق وجو. شاھدیم

خداست واین روح است که جھان بیرون را اینگونه که ھست برای انـسان مـی آفرینـد ولـی چنـین جھـان

وآفرینشی در اراده خصوصی ومنی فرد بشری نیست بلکه در اراده خالقه روح انـسان اسـت کـه ھمـان

ه این وجود است که جھـان بیـرون را ھـر آن مـی یعنی خداوند در وجود انسان وبواسط . اراده حق است

در واقـع ادعـای فلـسفه مـادی وایـده . وجود انسان کارگاه خلقت جھـان اسـت . آفریند ومستمرمی دارد

جھانی که ھرکسی در ھمین دنیا دارا است توشه آخرت او نیز ھمین . آلیستی ھردومکمل حقیقت است

س ومعرفت ومکاشفه روحانی اش ھمین جھان ثابـت وانسان قادر است که بواسطه ھوش وحوا . است

شکوفا نماید واز آن پرده برداری کند وجمال برتر وقدسی بیابد وبدینگونه جھـان موروثی اش را دگرگون و

. خاص خود را داشته باشد

160

فصل سوم

فلسفه خودشناسی و خداشناسی

خودشناسی عرفانی

)مجموعه مقاالت(

161

:لبفهرست مطا

١٦٥................................................................................بیانیھ جھانی معرفت نفس .١ ١٦٦........................................................................................مصاحبھ ای با خدا .٢

١٦٧...........................................................................................روانشناسی کفر .٣ ١٦٨..............................................................................چند راز درباره دروغ و ریا .٤ ١٦٨...................................................................................درد دل یک خودپرست .٥ ١٦٩............................................................................................فلسفھ خودکشی .٦ ١٦٩...............................................................................................آخرین محک .٧

١٧٠.............................................................خ دعا را اشتباه گرفتھ اندآنان کھ سورا .٨ ١٧٠..........................................................................................مستی و راستی .٩ ١٧١.................................................................................................دو نوع آدم .١٠ ١٧١........................................................................................صدق با خویشتن .١١

١٧١.......................................................................................مصاحبھ ای با من .١٢ ١٧٢......................................................................»عصر پوچی«احساس نابودی .١٣ ١٧٣..............................................................................آیا شما ھم حیف شده اید .١٤ ١٧٤.................................................................................................درد تنھائی .١٥

١٧٦.............................................................................تبدیل ماده بھ معنا» ایثار« .١٦ ١٧٦.........................................................................................فلسفھ خوشبختی .١٧ ١٧٨......................................................................چگونھ می توان خود را شناخت .١٨ ١٧٩................................................................................................خود چیست .١٩

١٧٩..........................................................................................سخنی با جوانان .٢٠ ١٨٠.............................................................................................بیماری مقدس .٢١ ١٨١............................................................................من خوبم زیرا دیگران بدند .٢٢ ١٨١.................................................................................از گفتن تا باور داشتن .٢٣

١٨٢...............................................................................آنگاه کھ بخت در می زند .٢٤ ١٨٣..........................................................................ین دوستان شھر بیکسیبھتر .٢٥ ١٨٣.......................................................................................فلسفھ نفس ناطقھ .٢٦ ١٨٤...................................................................................................دل مؤمن .٢٧

١٨٥.........................................................................................روانشناسی قاطر .٢٨ ١٨٥..................................................................................زنان متنفر از خویشتن .٢٩ ١٨٦................................................................................................ظلم چیست .٣٠

162

١٨٧......................................................................چھ کسی می تواند صادق باشد .٣١ ١٨٧..........................................................................................چھ می خواھی .٣٢ ١٨٧..............................................................................................فلسفھ اراده .٣٣

١٨٩...............................................................................................صبر و جبر .٣٤ ١٩٠..................................................................چگونھ نفس انسان تبدیل می شود .٣٥ ١٩١.........................................................................................آیا خدا کافیست .٣٦ ١٩١............................................................................ک الابالیمصاحبھ ای با ی .٣٧

١٩٢.....................................................................لطفا! ببینید کھ چقدر مھم ھستم .٣٨ ١٩٣............................................................................................تنبلی و منبلی .٣٩ ١٩٣.................................................................................................فلسفھ ناز .٤٠ ١٩٤.........................................................................مشیت الھی و مشیت انسانی .٤١

١٩٥....................................................................................چشمان کور حسود .٤٢ ١٩٦...................................................................................انواع و درجات خود .٤٣ ١٩٦........................................................................چگونھ انسان منافق می شود .٤٤ ١٩٧...................................................................آنگاه کھ حتی نمی توانی بخواھی .٤٥

١٩٧...........................................................................................تفاوت انسانھا .٤٦ ١٩٨.................................................................................گفتگوی بین دل و ذھن .٤٧ ١٩٩...............................................................................................کافر کیست .٤٨ ١٩٩............................................................................................امید یعنی خدا .٤٩

٢٠٠.........................................................................................عذاب انکار حق .٥٠ ٢٠٠.........................................................................................آدمیت و عدمیت .٥١ ٢٠١....................................................................جھان بھ مثابھ قلمرو اخالق خدا .٥٢ ٢٠١..........................................................................................آیا خدا کافیست .٥٣

٢٠٢................................................................بمان ای بی وجود لحظھ ای در خود .٥٤ ٢٠٢.......................................................................................زن خوب و زن بد .٥٥ ٢٠٣...................................................................................آیا شدن ممکن است .٥٦ ٢٠٤.......................................................................................راز تنھائی خوبان .٥٧

٢٠٤............................................................................................بد بینی _ خود .٥٨ ٢٠٥.............................................................................................فلسفھ عدالت .٥٩ ٢٠٦..........................................................................................ھمھ تنھایند ولی .٦٠ ٢٠٦...................................................................................محکی در خودشناسی .٦١

163

٢٠٧................................................................................................فلسفھ ادعا .٦٢ ٢٠٧........................................................................................... او – تو –من .٦٣ ٢٠٨................................................................................................زن و کینھ .٦٤

٢٠٨................................................................................................فلسفھ نیاز .٦٥ ٢٠٩........................................................................................واھی مذھب دلبخ .٦٦ ٢١٠...............................................................................................فلسفھ امید .٦٧ ٢١١........................................................................................خطرات خاطرات .٦٨

٢١٣......................................................................................فلسفھ خودپرستی .٦٩ ٢١٣.......................................................................................تھمتی بھ نام من .٧٠ ٢١٤............................................................................انواع افکار و احساسات .٧١ ٢١٤......................................................................................حماقت و شقاوت .٧٢

٢١٥...........................................................................انواع و مراتب خودشناسی .٧٣ ٢١٦.......................................................................................شاھد و مشھود .٧٤ ٢١٦..............................................................................................خود و خدا .٧٥ ٢١٧...................................................................چگونھ انسان بخودش می رسد .٧٦

٢١٧.............................................................................................آبروی خدا .٧٧ ٢١٨..............................................................................پس کی خودم می شوم .٧٨ ٢١٨......................................................................................انسان شھید خدا .٧٩ ٢١٩...................................................................................غایت صبر کجاست .٨٠

٢٢٠...............................................................................................دل شناسی .٨١ ٢٢٠....................................................................................ترس از تنھا شدن .٨٢ ٢٢١....................................................................................مالیخولیای عشق .٨٣ ٢٢٢.........................................................................انسان برای چھ آفریده شد .٨٤

٢٢٣..........................................................................تفاوت انسان مرده و زنده .٨٥ ٢٢٣.....................................................................با ناتوانائی ھای خود چھ کنیم .٨٦ ٢٢٤.................................................................................آیا براستی تو کیستی .٨٧ ٢٢٤....................................................................................عجایب خودشناسی .٨٨

٢٢٥...............................................................................................من و غیر .٨٩ ٢٢٥..............................................................................................دل شناسی .٩٠ ٢٢٧........................................................................از خودشناسی تا خداشناسی .٩١ ٢٢٨...........................................................................................خدا با کیست .٩٢

164

٢٢٨.............................................................................د خدای قدیم و خدای جدی .٩٣ ٢٢٩...............................................................................فلسفھ یأس و راز امید .٩٤ ٢٢٩........................................................................آیا زن تاب خودشناسی دارد .٩٥

٢٣٠........................................................................................انسان و شیطان .٩٦ ٢٣٠.......................................................................................از بودن تا شدن .٩٧ ٢٣١.....................................................................................یت نشانھ ھای ھدا .٩٨ ٢٣١...........................................................................خداشناسی در روزمره گی .٩٩

٢٣٢.....................................................................................کوشش و ارزش.١٠٠ ٢٣٢......................................................آیا خداوند نمی تواند ھمھ را مؤمن سازد .١٠١ ٢٣٣..................................................................چگونھ خدا را در خود بشناسیم .١٠٢ ٢٣٣..............................................................رتر از ھزار نصیحت یک مصیبت ب.١٠٣

٢٣٤............................................................................ارکان مادیت و معنویت .١٠٤ ٢٣٥.......................................................................نشانھ ھای دوست و دشمن .١٠٥ ٢٣٥......................................................................................خودشناسی دینی.١٠٦ ٢٣٦....................................................چگونھ از خودشناسی خدا شناختھ می شود.١٠٧

٢٣٦..........................................................................................با خدا زیستن.١٠٨ ٢٣٧..............................................................انسان بعنوان خالق سرنوشت خود .١٠٩ ٢٣٧..............................................................................................موت آخر .١١٠ ٢٣٨......................................................................................ھویت و الوھیت .١١١

٢٣٨..............................................................................................زن و خدا .١١٢ ٢٣٩....................................................................................اشد عذاب چیست .١١٣ ٢٤٠..........................................................چند دقیقھ می توانی بھ خودت فکر کنی.١١٤ ٢٤٠..........................................................................اونی کھ دنبالشی خداست .١١٥

٢٤١...........................................................................................خدا کجاست .١١٦ ٢٤١..............................................................................................مرگ خدا .١١٧ ٢٤٢.............................................................................خدا قبل از خلقت جھان .١١٨ ٢٤٣....................................................................مطمئن ترین روش خداشناسی.١١٩

٢٤٤ ......................................................................اگر انسان از مرگ نھراسد .١٢٠

165

» بیانیۀ جهانی معرفت نفس«

سقراط حکیم. خود را بشناس تا جھان در مقابل تو به سخن آید*

)حکیم چین باستان( الئوتزو . خود را بشناس تا خدا را بشناسی *

)کتاب مقدس ھندو(اوپانیشاد. ای انسان ، تو خود تمام جھانی *

ودا. بھشت در درون توست پس روی بخود نما*

قرآن کریم. ای مؤمنان چرا در نفس خود نظر و تفکر نمی کنید*

قرآن کریم. ای مؤمنان بدانید که از شماست که بر شماست *

قرآن کریم. بدانید که خداوند از رگ گردن به شما نزدیکتر است*

)ص(به تحقیق زین پس فقط پیروان خودشناسی به حقایق دینی من میرسندحضرت محمد*

)ص(حضرت محمد . ھر که خود را شناخت خدا را شناخت*

)ع(حضرت علی . ھر که خود را نشناخت ھیچ چیزی را نشناخت*

)ع(حضرت علی . ھر که خود را شناخت مشکلش حل شد *

)ع(حضرت علی . ھر که خود را شناخت پیروز و رستگار شد*

)ع(حضرت علی . ھر که خود را نشناخت نابود شد*

)ع(ق امام صاد. صراط المستقیم ھمان خود شناسی است*

ابن عربی. ختم نبوت سر آغاز معرفت نفس بعنوان تنھا راه ھدایت است *

ھگل. آگاھی است-ھستی خاص انسان حاصل خود*

مارکس. آگاھی است-تنھا راه فائق آمدن بر جبر تاریخ ، خود*

166

انیشتن. علم حقیقی و پایدار جز از طریق خود شناسی ممکن نمی شود *

یونگ. کاوی درک نمی شود-راز مقدسات و اساطیر جز از طریق خود*

دستیابی به مقام والیت برھمگان ممکن است وآن راه خود شناسی است عالمه طباطبایی*

کریشنا مورتی. آدمی بمیزان خود شناسی اوستاراده و اختیار *

دکتر شریعتی. آگاھی ممکن نیست-نجات انسان از جبر ھای بیرونی جز بواسطه خود*

گاندی. از زمانی که روی بخود نمودم راه خدا را یافتم *

آیت اهللا خمینی. ھمه مردم وصیت می کنم که به خود شناسی روی آورندبه*

مصاحبه اي با خدا خداوندا چرا مرا آفریدی ؟*

! برای اینکه ھمین را بپرسی:ج

****

خداوندا مرا از چه آفریدی ؟*

! از خود خودم: ج

****

خداوندا چرا اینسان کافرم ؟*

از جای من. ی من نشسته ای و خودت را با من اشتباه گرفته ایزیرا بر جا:ج*

! بر خیز

****

خداوندا از من چه می خواھی ؟*

! خود خودت را:ج

****

خداوندا وعده نموده ای که دعاھایم را مستجاب نمائی پس چرا نمی نمائی ؟

! تو در نسیانی. نموده ام :ج

167

****

ت ؟خداوندا اینھمه تضاد از چیس

!از جھل توست:ج

****

خداوندا آیا مرا دوست می داری ؟

!این سئوالی است که ھر کس از محبوب خود دارد:ج

****

خداوندا پس کی و کجا تو را خواھم دید؟

! ھم اکنون و ھمین جا:ج

»روانشناسی کفر«

. کافر بخیل است مخصوصا نسبت به سالمت و عزت خودش*

. مخصوصا واقعیتھای وجود خویش راکافر منکر است *

. کافر ،دشمن دوست خویش است و دوست دشمنان خویش*

. کافر از آرامش بیزار است*

. کافر از بدبختی دیگران احساس خوشبختی می کند و از خوشبختی دیگران ھم ا حساس بدبختی*

. کافر نمی تواند قلبا عزیزانش را دوست بدارد*

. ر وقاحت را صداقت می داند و ادب را ریاکاریکاف*

. کافر از تنھایی ھمچون مرگ می ھراسد*

. کافر ارزش ھر امری را در قیمت آن می یابد*

. کافر یا منکر عالم غیب است و یا خرافاتی*

. کافر یا چاپلوسی می کند و یا فحش می دھد*

. می کندکافر در انجام وظیفه احساس ایثار*

. کافر از خود گذشتگی را جنون می داند*

. کافر فراری از واقعیت و عاشق شعر و افسانه و خواب و خیال است*

. ثروت و آزادی بی قید و شرط: کافر دو آرمان دارد *

. کافر ھر کاری که می کند برای جلب نظر دیگران است*

. می کندکافر در قبال محبت احساس حقارت *

.کافر از نظم و نظافت دچار کالفگی می شود*

168

»چند راز دربارة دروغ و ریا« دروغ می گوئی و ریا می کنی که کسب اعتما د کنی در حا لیکه باالخره آنرا نابود می سازی زیـرا دروغ *

.پس دروغگوئی ، حماقت است. محکوم به رسوائی است

****

. دیگران زیبا ولی در نزد خودت زشت شویدروغ می گوئی تا در نزد*

****

دروغگوئی و ریا موجب دو گانگی و تناقض در سیستم اعصاب و روان شده و نھایتا این جدال بـه بـدن و *

دروغگـوئی تـن و روان را بـه فـساد مـی . ھمه اعضاء و جوارح سرایت میکند و تن را نیز بیمـار مـی سـازد

.کشاند

****

.غ خود را باورمی کند و این اسا س نسیان و ھذ یان و جنون استدروغگو بتدریج درو*

****

آنچه که موجب دروغ و ریا می شود تال ش برای گرفتن تأیید از دیگران است یعنی مـردم پرسـتی علـت *

.العلل دروغگوئی بعنوان ام الفساد و اسا س کفر است

****

دروغ «پـس . ه نھـا یتـا موجـب نفـرت مـی شـود تالش برای محبوب شدن علت دروغ و ریا می بـا شـد کـ *

.براستی دروغ است»

****

تالش برای اثبات ھستی خویش منـشاء ھمـه دروغھـاو ریاکاریھـا سـت زیـرا فقـط خداسـت کـه صـاحب *

.ھستی است

****

ۀ زیرا فردی می خواھد ثابت کند که خداوند فقط با او و فرق)نفاق (ریاکاری دینی، بد ترین ریا کاریھا ست *

.یعنی خدا مال اوست. اوست و ال غیر

درد دل یک خود پرست

و بـدترین . بنظر من بدترین مـردم دنیـا ایرانـی ھـا ھـستند «:روزی یکی از بستگانم چنین درد دل می کرد

به اینجـا کـه »...واما بدترین ھمشھریان ما ھم فامیل خود ما ھستندو . ایرانی ھا ھمشھریھای ما ھستند

! بخدا که نتوانم : گفت! یک جام دگر بگیر :نگ از صورتش پرید و به لکنت افتاد که گفتم رسید به ناگاه ر

169

»فلسفۀ خود کشی«

کشی نیز نامید ھمانطور که کل این تمدن را بایستی تمدنی –به لحاظی عصر جدید را بایستی عصر خود

لذا ھـر کـسی . نای انکار خویشتن است بر انداز دانست زیرا دارای ذاتی کافرانه است و کفر به مع–خود

کـشی –که از اصول کافرانه این تمدن که دارای ماھیتی غربی است بیـشتر پیـروی کنـد زودتـر بـه خـود

و بصورت فرھنگی .کشی نیز مثل اکثر پدیده ھای این دوران از غرب آغاز شد –می دانیم که خود . میرسد

–لسفه ھائی از اروپا ھستیم که توجیه و تقدیس خـود در قرن بیستم حتی شاھد بروز ف . جھانی در آمد

.کشی است

می دانیم که به لحاظی ، ارسطو پیامبر غرب است و بسیاری از پیروان او مثل لوکرتیوس و از جمله خـود

در کشور ما نیز کسی چون صادق ھدایت به دام فلسفه نیھیلیستی سارتر و . او مرتکب خود کشی شدند

.د و خود کشی کردکامو و کافکا افتا

محـوری مـی باشـد تـا آنجـا کـه – پرستی و خـود –به لحاظ روانشناسی ، خود کشی حاصل غایت خود

و به لحاظ معرفت دینی می . خودیت فرد ھمچون دیوی به جانش می افتد و از صاحبش انتقام می ستاند

پرسـت بجـای اینکـه –رد خـود در واقع یک فـ . دانیم که کفر ھمان خود پرستی و منیت افراطی می باشد

و منیت را در نفس و اعمال خود سر کوب و ادب نماید و آنرا تـضعیف سـازد و بکـشد، تـن خـود را » خود «

در حقیقـت نفـس او از تـن او کـه قلمـرو اعمـال خـود . بجای نفس خود اشتباه گرفته و به قتل می رساند

فردیت و خود پرستی و آزادیھای بی قید و شرط تمدن مدرن قلمرو اصالت . پرستانه است انتقام می گیرد

.خود کشی معلول آزادیھای بی قید و شرط است. است و ھمین امر زمینۀ روانی خود کشی می باشد

»آخرین محک« جمع ھستی را بزن بر نیستی از حسابت تا خبر دارت کنم

)صفی علیشاه(

قلمروفلـسفه عـین نیھیلیـزم اسـت کـه فلـسفه نیـست به لحاظی عرفان به مثابه مکتب اصالت فنـاء در

به ھمین دلیل ھمه عارفان بزرگ جھان را به لحاظ فلسفی بایستی نیھیلست . انگاری ھم نامیده می شود

دانست که جز ارزشھای مطلق و توحیدی، مابقی را نفی و باطل می سازند و لذا در نزد عامه مردمان به

بـه ھمـین دلیـل جـز عاشـقان . را ھیچ ارزشی را در دنیا بھـا نمـی دھنـد جنون و الحاد متھم می شوند زی

حقیقت در این وادی دچار تناقضات عظیم تا سر حد جنون می شوند زیرا مفاھیم توحیدی ھیچ امکان بازی

به ھمین دلیل ھمه کسانی که به دالیل دنیوی و بالھوسانه وارد ایـن عرصـه مـی شـوند . به بشر نمیدھد

. و خسارت ھای بزرگی می شوند زیرا به بطالت و رسوائی و ناکامی بزرگ مبتال می گردنددچار ندامت ھا

واقعیت اینست که عرفان و مکتب نیست انگاری کمترین امکان خـود فریبـی بـه انـسان نمـی دھـد و ھـر

ه کسی اگر بخواھد با خود صادق باشد و بداند که در ھر مرحله از زندگی به چه چیز ماندگاری رسـیده کـ

بـه »نیـستی «جاودانه باشد و توشه آخرتش شود کافیست که کل مفاھیم و داشته ھای زندگیش را به

و اگر چیزی باقی نماند باید بداند کـه فقـط بـازی . محک بزند و ببیند که با مرگش از وی چه باقی می ماند

. ت وارد خواھـد شـد کرده و خود را فریفته است و با مرگش براستی بر عرصه نابودی که ھمان دوزخ اسـ

زیـرا . جمع ھستی را بر نیستی زدن موجب می شود که فقط ارزشھای خدائی بشر باقی بماندو ال غیـر

170

جاودانه فقط خداست و فقط ارزشھا و تالشھای خدا پسندانه است که جاودانه اسـت و مـابقی بـا مـرگ

فان در قلمرو منطق و مفاھیم صرفا عر. در واقع نیھیلیزم مقدمه ای الزم بر عرفان است. انسان نابود است

جاودانگی مفاھیم عرفانی تماما قلبی وروحانی می باشدو ولذا کمال ذھنیت . ذھنی عین نیھیلیزم است

.بشر به نابودی میرسد وزان پس امکان توان رجوع به دل و روح خود را دارد که قلمرو جاودانه است

آنان که سوراخ دعا را اشتباه گرفته اند

. سوراخ دعای زنان کافر پایین تنۀ آنھاست*

. سوراخ دعای مردان کافر جیب آنھاست *

. سوراخ دعای اھل رشوه ، درز قلک خیریه ھاست*

. سوراخ دعای جھان خواران ، دھان آنھاست*

. سوراخ دعای بخیالن ، بینی آنھاست*

. سوراخ دعای دزدان ، سوراخ قفل است*

. پرستان قبر استسوراخ دعای مرده*

. سوراخ دعای بی ھویت ھا ، تلویزیون است *

***

سوراخ دعای حقیقی دل انسان است که خانه خداست که دربش جز به توبه و عمل صالح و معرفت نفس

. گشوده نمی شود

مستی و راستی

در مـستی بـر آری این درست است ولی آن راسـتی کـه ! مستی و راستی : در ضرب المثلی می گویند

زبان میآید فتنه آفرین است زیرا به اراده نبوده و در سیر طبیعی زندگی رخ نداده است و لذا موجب عداوتھا

به ھمین دلیل در قرآن کریم آمده . شده و به تھمتھامی گراید و چه بسا آن راستی تحریف و انکار میشود

زیـرا آدمـی در . ما فتنه و عداوت مـی افکنـد آنگاه که با دوستان خود خمر می نوشید شیطان در میان ش

مستی اعترافاتی می کند که در ھشیاری پشیمان میگردد ولی رازی را به نا اھلی سپرده و ھمواره می

به ھمین دلیل . لرزد و ھمان حداقل اعتماد ھم از دست می دھد و کینه میکند و این است القای شیطان

آن راسـتی ای بـر حـق و سـفینۀ نجـات اسـت کـه . یع دارنـد دوستیھای محافل عیش و نوش عاقبتی فج

و میدانیم که امروزه د . بواسطۀ عقل و اراده و اعتماد و ھوشیاری باشد نه به مدھوشی و از سر ناچاری

. ربسیاری از زندانھا از مواد سکر آور برای اعتراف گرفتن استفاده می کنند

171

دو نوع آدم

و آنان که از مردم میترسـند . که از خود می ترسند ولی از مردم ھراسی ندارند آنان : آدم ھا بر دو نوعند

. دسته اول متقیان ھستند و دسته دوم فاسقان. ولی از خود ھراسی ندارند

و آنـان کـه از خـود . آنان که به خود مفتخرند و در ھر آنچه که می اندیشند و می کنند ھیچ تردیدی ندارند

. و در پندار و کردار خود شدیدآ تأمل کرده و از حماقت نفس خود ایمن نیستندشرمنده و ھراسانند

آنان که رضای وجدان را که ھمان رضای خداست مد نظر دارند و آنان کـه بـه حـرف و قـضاوت مـردم مـی

. و آنان که ھمواره نگران جھل خویشند. آنان که در عقل خود شکی ندارند . اندیشند و نگران مردمند

آنان که اھل معنا و ھدایت . و آنان که فقط اسیر فوت و فن می باشند . نان که اھل معرفت نفس ھستند آ

. می باشند و آنان که رشد خود را فقط در میزان قدرت نمایی ومانور دادن می دانند

. این دو نوع آدم ھمان میزان کفر و ایمان ھستند

صدق با خویشتن

ن می گوییم در وھلۀ نخست می پنداریم که براستی اگر با ھر کسی که صادق وقتی از صدق با خود سخ

نباشیم با خود صادقیم که البته منظور از چنین صدقی ھمان پیروی از ھوسھای آنی می باشد که ھمواره

ولی اگر اندکی در این معنا تأمل کنیم در میابیم که این ادعـایی بـس گزافـه . منجر به پشیمانی می شود

دل و احساسات آنی خود ، : زیرا صدق با خود به معنای درک و موافقت و با کدام جنبه از خود است است

اندیشه و باورھای علمی خود ، غرایز حیوانی خود ، آرزوھا و آرمانھای خود ، خواب و خیـال خـود ، آمـوزه

کدام خود ؟ بدون .... وھای اخالقی و اجتماعی خود ، وراثت خانوادگی و نژادی خود ، وجدان و فطرت خود

بنابراین . شک نمیتوانیم در آن واحد با ھمه این خودھای ضد و نقیض در خویشتن صادق و موافق باشیم

واضـح اسـت کـه بـرای . اگر صدق با خویشتن تا این حد ناممکن است صدق با دیگران نـاممکن تـر اسـت

ود را شناخت و سپس آنھا را متحد نمود و صادق بودن با خود نخست باید ھمۀ این ارکان و طبقات وجود خ

آیا اینطورنیست ؟ اگر اینطو راست پـس صـدق بـا خـود از ھفـت . نھایتا با آن ھویت یگانه به توافق رسید

و اما راه عملی این صدق ھمان راه عرفان . خوان رستم سخت تر است مگر اینکه راه دیگری داشته باشد

و . از یک یار عرفانی است که خود انسانی موحد و صادق است اسالمی است که اطاعت بی چون و چرا

از آنجا که ھمه انسانھا دارای نفس واحده ھستند پس اطاعت از یک انـسان صـدیق تنھـا راه رسـیدن بـه

. مقام صدق است

»من«مصاحبه اي با

چرا کسی مرا دوست ندارد ؟: س*

172

.زیرا تو خودت ھم خود را دوست نداری:ج

مردم اینھمه بمن تھمت می زنند ؟چرا :س*

. زیرا تو خودت اینھمه بخود تھمت می زنی:ج

چرا کسی قدر مرا نمی داند ؟:س*

.زیرا تو خودت قدر خود را نمی دانی:ج

چرا کسی مرا درک نمی کند ؟:س*

. زیرا تو خودت را درک نمی کنی:ج

چرا کسی بمن اعتماد ندارد ؟:س*

. نداریزیرا تو بخودت اعتماد:ج

چرا من خودم را قبول ندارم ؟:س*

.زیرا وجود نداری:ج

پس آنکه وجود دارد کیست ؟:س*

.او خداست:ج

»عصر پوچی«احساس نابودي

!دردم از ھیچ است ودرمانم به ھیچ

امروزه ھر کسی از پیر و جوان و فقیر و غنی و . به لحاظی عصر جدید را بایستی عصر نابودی بشر دانست

ی وغربی و کافر و مؤمن به نوعی دچار چنین احساسی است کـه عمومـا ھـیچ دلیـل منطقـی ھـم شرق

این وضعیت روانی از احساس پوچی آغاز شـده و بـه احـساس ھـراس از نـابود شـدن میرسـد کـه . ندارد

. آستانۀ اعتیاد و خود کشی و جنون و جنایت است

نیـست ( جدیـد را عـصر حاکمیـت جھـانی نیھیلیـزم نیچه بزرگترین فیلسوف آینده تاریخ تمدن غرب ، عـصر

خود او نیز در قھقرای این ھیچی و پوچی سقوط کرد و . و خود را ھم پیامبر این عصر نامیده است) انگاری

او تراژیکتـرین سـیمای . ده سال آخر عمرش را در جنونی بس عجیـب ، خـاموش مانـد و فقـط نظـاره کـرد

لق کفر تا غایت ایمان حضور دارد و لذا ھر کسی می تواند خود را با در فلسفۀ او از مط. فلسفۀ غرب است

برخی او را نابغه و برخی او را دیوانه می خوانند برخی ھم قدیسش می پندارند برخی . او ھم ذات پندارد

بھرحال او ھمه وجوه انسان مدرن را در خود دارا بود و کاملترین انسان مدرن محسوب . ھم عین شیطان

.می شود

: بھرحال احساس پوچی و نابودی بشر مدرن چند علت منطقی دارد

.شکم سیری و عیاشی و مصرف پرستی و آزادیھای بی قید و شرط-1

.به کام رسیده گی سریع-2

173

دانائی و اطالعات بی خاصیت و بی معنا که حاصل سواد آموزی اجباری و رسانه ھای جھانی و انفجار -3

.اطالعات است

.اینده طبقاتی بین فقیر و غنیتضاد فز-4

.ناامنی حاصل از امراض ال عالج و سالحھای امحای جمعی-5

.نابودی اعتماد و وفا و محبت مخصوصا در خانواده ھا-6

.سبقت تکنولوژی از اراده بشری-7

.آثار روانی آلوده گیھای محیط زیست مثل وآب و ھوا و آلوده گیھای صوتی و امواج ماھواره ای-8

ولی بنظر ما علت العلل این پوچی و نابودی واقعه ایی است که ما آنرا آخرالزمان و قیامت می نامیم کـه

عرصه ظھور اعماق نفس بشر بواسطه تکنولوژی می باشد و قلمرو ظھور حق و رویاروئی با خداونـد کـه

امیـال و آرزوھـا و ظھور حق منجر به ابطال نفس بشر گشته اسـت و بیھـوده گیھـای . غایت قیامت است

بسیاری از قواعد . بسیاری از اصول بدیھی علم در حال ابطال است. باورھای دیرینه انسان در طول تاریخ

بسیاری از باورھا و مقدسات کھن در حال فروپاشی می باشد و . و قوانین اجتماعی در حال انقراض است

است و بسیاری از آرمانھا و ایدئولوژیھا در ورطه بطالت و دروغ بسیاری از ایده الھای بشری محقق گردیده

عمل به پوچی رسیده اند و بسیاری از ادعاھا رسوا گردیده اند و ھر کسی در نزد خودش ھیچ و پوچ شده

و این نتیجه اجتناب ناپذیر عصر خرد گرائی و علم پرستی است که بسیاری از عرفـای قـدیم قرنھـا . است

.الت عقل علیتی را درک نموده بودندپیش از این به آن رسیده و بط

ولی تـا . بشریت بر آستانه عقل و علم و عشق و آرمان برتری قرار دارد و نیز دین و آئین برتر و تمدنی دگر

یافتن درب این انسان و جھان دگر قربانیان بسیار خواھند بود و نسل ھای میلیونی و میلیاردی فدا خواھند

خ یک دوره از تاریخ رخ نمـوده و بـشریت را بـه فراسـوی تـاریخ مـی خوانـد و و نیھیلیزم ھمچون مسل . شد

برای نجات از این مسلخ تاریخی . پروندۀ مدرنیزم را می بندد وجھان براستی پست مدرن را افتتاح می کند

.دیگر مذھب شرک و نفاق بکار نمی آید. ایمانی ناب و معرفتی قلبی و عشقی خالص میطلبد

ف شده اید ؟آیا شما هم حی

ھر کسی اعم از فقیر و غنی ، عالم و عامی ، کافر و مـؤمن ، شـھری و روسـتائی و زن ومـرد دارای ایـن

ایـن . احساس است که گوئی عمرش حیف و ھدر شده و کسی قدر او را آنگونه که بایـد نـشناخته اسـت

م نیـست کـه ایـن ولـی معلـو . احساس اساسا مربوط به قدر نشناسی دیگران نسبت به خویشتن اسـت

و اگر شناخته است آن قـدر و . انسان حیف شده آیا خودش قدر خود را آنگونه که باید شناخته است یا نه

حق چیست؟

این احساس که یک احساس جھانی نیز ھست دال بر حقیقتی اسرار آمیز است و آن حق و عظمـت روح

ن و نه بواسطه خود ھر کسی شـناخته خداوند در وجود انسان است که براستی ھرگز نه بواسطه دیگرا

بدون شک دیگران قرار نیست و نمی توانند حق و قدر ما را بھتر از خود ما بشناسند و تصدیق . نمی شود

.کنند

.را بھمان نسبت که من خودم می شناسم خواھند شناخت» من«دیگران ھم قدر

می فرمایـد ) ع(علی . گی استاین احساس حیف در ھر بشری به نوعی احساس نابودی و ھالک شده

« .ھر که قدر خود را نشناخت نابود شد«

174

ھمه تالشھای آدمی در زندگی فقط به این مقصد است که قدر و حق و عظمت خود را آشکار ساخته و به

یک ھدف ذاتی در ھر انسان است که » خود شناسی «در واقع . دیگران بشناساند و نیز بخودش بباوراند

می کند ولی از انجا که عموما بھمراه تعمق درونی و مکاشفات روحـانی و شـناخت عرفـانی غریزتا عمل

نفس نیست مواجه با شکست و ناکامی می شود و انسان را از حق و قدر و منزلت خویش راضـی نمـی

.سازد

آدمی ذاتا دارای احساس خدائی است چون حامل روح خداست و کل تکبر و غرورش از ھمین بابت است

آدمی انتظار . و توقعش از دیگران نیز ذاتا بر حق است ولی عجب است که چنین توقعی را از خودش ندارد

دارد که دیگران زندگی خود را رھا کنند و به شناخت او بپردازنـد در حالیکـه خـودش چـه بـسا سـاعتی از

ی و ثابت کند ولی نـه او فقط می خواھد خودش را به دیگران معرف. عمرش را ھم صرف این کار نمی کند

گوئی که ھر کسی در درون خودش آن ذات کبریـایی خـود را درک کـرده و اطمینـان دارد و لـذا . بخوادش

.در حالیکه این یک احساس کور و غریزی است و آدمی را کفایت نمی کند. نیازی به تعمق و معرفت ندارد

وجود . م باالخره قدر او را تصدیق خواھند کردانسان به میزانیکه خودش قدر خود را درک میکند دیگران ھ

ھر که قدر خود را بشناسد دیگران ھم دیر یا زود قدرش را . انسانھای بزرگ تاریخ دال بر این حقیقت است

.ھر که خود را بشناسد دیگران ھم او را خواھند شناخت. تصدیق می کنند

درد تنهایی

دوران، بشر اینچنین احساس تنھایی نکرده است و گویی تـن ، شاید در ھیچ برھه ایی از تاریخ مانند این

.ھمان زندانی است که ما را در خود محبوس ساخته است

ھیچ کس ما را درک نمی کند و حتی ھنگامی که می خواھیم برای دیگری درد دل کنیم تنھا باید شنوندۀ

نگامی که بدنیا آمدیم ما را نصیحت ازھ. اما ھمۀ ما از نصیحت خسته شده ایم . نصیحت ھای وی باشیم

و ما ھر چـه در ...... کردند و به ما گفتند خوب باشید ، راستگو باشید ، با گذشت باشید ، بخشنده باشید و

به ما گفتند . را بعنوان الگو بیابیم ، نیافتیم... اطراف خود گشتیم تا انسانی مھربان ، باگذشت ، راستگو و

که اگر ھم چنین بوده . سال است که دیگر پیامبری ظھور نکرده است١٤٠٠ اند اما پیامبران خدا چنین بوده

است ما را چکار ؟

کسی که ما را با تمام زشـتی .در تمام عمرمان در جستجوی انسانی بودیم که بتوانیم به او اعتماد کنیم

. ھایمان دوست داشته باشد و به چشم حقارت به ما ننگرد

. دیم اما ھیچکدام به ما وفا نکردند ھمانطور که ما نیز به آنھا وفا نکردیمدوستان زیادی پیدا کر

دوست نداشتیم دیگران به چشم حقـارت و اھانـت بـه مـا بنگرنـد پـس مجبـور بـودیم تمـامی ضـعف ھـا،

شکست ھا و یأس ھای خود را در درونمان پنھان کنیم و ھنگامی که به دیگران میرسیم نمایشی از لبخند

.ختی بر پا کنیمو خوشب

و آنقدر در اثبات خوشبختی و شادیمان به دیگران نقش بازی کردیم که خودمان نیز فراموش کردیم که درد

و به ھمین دلیـل . واقعی امان چیست و تنھا چیزی که از خودمان، بیادمان ماند این بود که آرامش نداریم

می دانید آنان به ما چه . امان را از آنان بپرسیممجبور شدیم دست به دامان مردم شویم و علت بی قراری

گفتند ؟

175

ما نیز حـرف آنـان را پـذیرفتیم و . گفتند تمام درد شما از بی پولی است اگر پولدار شوید آرامش می یابید

برای پولدار شدن دست به ھر کاری زدیم و سپس خانه خریدیم ،ماشین خریدیم و لوازم لوکس برای خانه

چند صباحی جمع آوری پول ما رابه خود مشغول داشت اما دیری نگذشت که دریافتیم . م امان تھیه کردی

چرا؟. که پول نیز نتوانسته تنھایمان را از میان ببرد و ما ھمچنان در درون خود غریب و بی کسیم

د و شـاید برای اینکه ھمان ابتدا پاسخ را داده باشیم باید بگوئیم که تنھایی بشر امروز، ھیچ عالجی نـدار

.بتوان گفت که تنھا راه عالج آن ، پذیرش آن می باشد

دورانی کـه آخرالزمـان نامیـده . تنھایی بشر امروز نشأت گرفته از دورانی است که در آن زندگی می کند

قیامت ان گاه است که ھر کـسی تـک و تنھـا مـی شـود و «:ھمانطور که در قرآن می خوانیم . می شود

«.ی به دیگران نیست و جز خدا یاوری نمی یابدھیچکس را یاری کمک

و حـال ھمـان . تجربۀ تاریخی نشان داده است که بشر تا زمانی که مجبور نـشود روی بـه خـدا نمـی کنـد

دورانی است که بشر مجبور است برای رسیدن به آرامش ، به خداوند روی کند زیرا دیگر ھیچ چیـز بـه او

.آرامش نمی دھد

روزمرۀ خود دقیق شویم در خواھیم یافت که بسیاری از اعمالی که ھر روزه آن را تکرار اگر کمی به اعمال

می کنیم تنھا برای این است که نمی خواھیم تنھایی امان را بپذیریم و به ھمه چیز پناه می بـریم بـه جـز

.خداوند

خـود القـا مـی کنـیم کـه ساعتی در خیابان ھا ول می گردیم و پسر بازی و یا دختر بازی می کنیم ویا به

عاشق شده ایم ،ساعتی پای کامپیوتر می نشینیم و چت می کنیم و یا بـه موبایلمـان ور مـی رویـم ، بـه

میھمانیھای کسل کننده و یا دوره گردیھای مضحک می رویم و با کسانی کـه از آنھـا خوشـمان نمـی آیـد

.....رابطه برقرار می کنیم و

تنھایمان را نابود سازیم اما ھیچ موفقیتی حاصل نمی شود و باز تنھایی چون تمام اینھا برای این است که

.باری سنگین بر روحمان فرود می آید

و در انجام ھمین تالشھای مذبوحانه برای فراراز تنھایی است که مبتال به بسیاری از گناھان مـی شـویم

.بدون اینکه واقعا اراده به انجام آن داشته باشیم

.ر ھیچکس نیست که ما را درک کند وھمه ما ،در درون خود محبوس شده ایمآری دیگ

اما تمام احساس تنھایمان به این دلیل است که فراموش کرده ایم که در درونمان یکی وجود دارد که از

اگر ھمیشه او را فراموش می کنیم به این دلیل است که او از خـود جـز . ھمان بدو تولد در انتظار ماست

او از ھمان زمانی که جھان ھستی را خلق کرد در انتظارمان بـود کـه شـاید .نامی باقی نگذاشته است

روزی به او روی کنیم و تنھا او را دوست داشته باشیم و تنھا از او یاری بخواھیم زیرا تنھا او بود کـه مـا را

.دوست داشت به ھمین دلیل خلقمان کرد

او . ساس می کردیم اما ھیچگاه نخواستیم به نگاه منتظر او پاسخ دھیم ھمیشه نگاھش را در درونمان اح

ھمیشه و در ھمه حال با ما بود امـا آنچنـان صـداھای بیـرون بلنـد بـود کـه ھیچگـاه صـدای خـاموش او را

. به ھمه لبخند زدیم و چاپلوسی ھمه را کردیم و فقط به او لبخند نزدیم. نشنیدیم

ھمه به ما خیانت کردند ، ھمه به چشم ابزار به ما نگاه کردند وتنھا او بود که ما ھمه ما را تنھا گذاشتند ،

. را تنھا نگذاشت و به ما خیانت نکرد

پس بیایید تنھایمان را در دنیا با تمام تلخی اش بپذیریم و دست از تالشھای مذبوحانه برای اثبات شادمانی

با خودمان خلوت کنیم و برای ساعتی تلویزیون را خاموش و خوشبختی امان برداریم و در این شبھای قدر

و تمامی ......کنیم ، موبایلمان را خاموش کنیم ، با کسی چت نکنیم و به خیابان نرویم ، چیزی نخوریم و و

از ...)دوست ، ھمسر و فرزند و معشوق ،ھمکار و(آدم ھایی را که وارد خود ساخته ایم تحت ھر عنوانی

یم و از ھمه مھمتر به پول فکر نکنـیم کـه اگـر توانـستیم چنـین کنـیم آنگـاه او را در درونمـان خود بیرون کن

.خواھیم یافت و با یافتن او دیگر ھیچگاه تنھا نخواھیم بود

176

بگذارید ھمه بفھمند که چقدر تنھا و محزونیم و بگذارید که ھمه بفھمند که آدم خوشبختی نیستیم و اصال

... که چقد رجاھل و احمق و دیوانه ایم وبگذارید ھمه بفھمند

. دیگر ھیچ چیز اھمیتی ندارد زیرا اکنون او را که تنھا کس بی کسان است در خود یافته ایم

تبدیل ماده به معنا»ایثار«

معنای وجود ھر انسان و معنویت او ھمان ماده و دنیایی است که بـا آگـاھی و اختیـار بخـاطر ارزشـی از

ین ماده از دست رفته تبدیل به معنای ماندگار در وجود فرد مـی شـود و بـه او احـساس ا. دست می نھد

یعنی وجود انسان محصول ایثـار مـی . پس احساس وجود ھر کسی بمیزان ایثار است. وجود می بخشد

باشد ھمانطور که موجودیت مادی او در جھان نیز حاصل ایثار خداوند نسبت به اوست تا آن حد که خداوند

. کل موجودیت مادی خود گذشته و تبدیل به معنای مطلق شده استاز

ھمانطورکه آدمی آنگاه که معنویتی از خود را می فروشد و تبدیل به دنیا میکند دچار قحطی وجـود مـی

. اینست که خداوند مـی فرمایـد کـه ایمـان خـود را مفروشـید . گردد و این خسارتی غیر قابل جبران است

وجود جاودانه است که با تبدیل بـه امـور دنیـوی دچـار نقـصان شـده و آدمـی را بـه ایمان ھمان احساس

.قحطی وجود می اندازد که انواع عذابھاست

ایثار به معنای از خود گذشتگی بی توقع است که ماده میرای وجود بشر را تبدیل به معنای جاودانه می

که میتواند صاحب وجودی محض و جاودانه سازد و این توشه آخرت است یعنی معنایی بدون ماده است

این ھمان خودی است که خالصانه ازماده وجود انسان جدا شده و بدون آن استقالل و وجود یافته . باشد

آدمـی در یافتـه ھـا و . این وجودی خدایگونه است که به پیروی از اخالق خدا حاصـل شـده اسـت . است

عالم . حق با ایثار است. از انھا احساس وجود می یابدداشته ھایش احساس نابودی می کند و در انفاق

ھستی قلمرو ایثار است زیرا ھیچ چیزی برای خودش نیست و بدینگونه است که ھر چیزی خـودش مـی

.باشد

و نکته آخر اینکه ایثارگر واقعی نه تنھا ھرگز طلبکار نمی شود و کینه نمی کند بلکه از کسانی که ایثار او

.لبا ممنون است و منت می کشد زیرا اجرش را از خدا می گیردمی پذیرند ق را

فلسفه خوشبختی

این واضح ترین ومحسوس ترین وجھانی ترین تعریف از ! احساس رضایت : خوشبختی یک احساس است

!خوشبختی است وامامسئله اینست که احساس رضایت ازچه ؟

کـسان اززنـدگی اقتـصادی واجتمـاعی وسیاسـی به تجربه می دانیم که انـسانھای متفـاوت درشـرایط ی

درشـرایطی یکـسان یکـی .واعتقادی دارای احساسات متفاوت وبلکه متضاد دربـاره بخـت خـود ھـستند

پس مسلم است که موضوع این . احساس خوشبختی دارد ودیگری بدبختی ، مثل دوفرزند ازیک خانواده

یعنی احساس خوشبختی یا . خود فرداست احساس یک پدیده بیرونی نیست بلکه وجود وماھیت باطنی

بدبختی مربوط می شود به احساس رضایت یا عدم رضایت از خویشتن ونه ازدیگـران وشـرایط اقتـصادی

ھرچند که اکثرآدمھا بواسطه جھل وغفلت ازخویشتن ھمواره علت بدبختی خود را عوامل ... . وفرھنگی و

. وسرنوشـت وحتـی خـدا .... اقتصاد ، سیاست ، زمانه ووالدین ، حکومت ، فرھنگ ، : بیرونی می پندارند

177

وکاذب بودن این احساس واندیشه ھمین بس که چنین انـسانھائی . اینھا ھمه عوامل غیرخودی ھستند

ھرگـز علــت خوشــبختی خـود را دیگــران وعوامــل غیرخـودی نمــی داننــد وبلکـه اتفاقــا ھــوش واســتعداد

بـه . یعنی خوبی راازخود وبدی را از غیرخـود مـی داننـد . وپشتکارخود راعلت خوشبختی خود می دانند

لحاظ اعتقاد دینی این ھمان کفراست که درقرآن نیز ذکرش رفته است که کافران علـت بـدبختی خـود را

میدانند که این دروغ است وخود می دانند که دروغ مـی ... والدین وفرزندان ومردمان ورھبران ومعلمان و

.گویند

اس خوشبختی یا بدبختی ھمان احساس رضایت یـا شـکایت ازخویـشتن اسـت درنفـس دریک کالم احس

به بیان دیگر این احساس حاصل رضایت یا شـکایت وجـدان انـسان ازعملکردوافکـاروراه . وآگاھی انسان

کسی که وجدانش ازاوراضی باشد درھرشرایط کمـابیش احـساس خوشـبختی دارد کـه . وروش اوست

. ....تکابه نفس ، قناعت ، صبر ، عزت نفس وعبارت است از آرامش ، ا

واماوجدان چیست ؟ گوئی وجدان کانونی ازروح ودل وروان انسان است که ھرگز قابل فریب نیست وبـه

گوئی وجدان ھمـان منظـر پروردگـار بعنـوان . ھیچ فلسفه ورفتاری نمی توان به دروغ وی را راضی نمود

. ی وبصیرت وآگاھی روح است ونه آگاھی ارادی اندیـشه گوئی وجدان نوعی ھشیار . قاضی ذات است

بھرحال دعوابرسرجایگاه وجودی وجـدان تفـاوتی پدیـد . برخی معتقدند که وجدان ھمان دل انسان است

نمی آورد ومھم اینست که چنین کانونی دروجود انسان حضور دارد ودرواقع ھمان الوھیت وجود انـسان

. استوجدان ھمان شاھد وجود . می باشد

فریبـی یااســتمرار درسـتم ، وجــدان -برخـی ایـن اعتقــاد رادارنـد کــه انـسان مـی توانــد بـه واســطه خـود

تبھکاران واشقیای حرفه ای نمونه ای براین مدعا تلقی شـده . خودرابکشد ویا به خواب برد وازکاربیندازد

ولی بـه . ر می رسنداند که به آسانی دست به ھرستمی می زنند وبسیار ھم شاد وازخود راضی به نظ

نظر ما امکان ندارد وجدان انسان نابود شود یا حتی به خواب رود بلکه آنگاه کـه بـشری حجتھـای عقلـی

ودینی واخالق را درطوالنی مدت نادیده گرفت وبه ستم اصرار ورزید وجدان ھم ازاوقھرکرده وبـه اعمـاق

بیان چنین وضعی درقرآن کریم . م شود ناخودآگاه فرو می رودوافسارصاحبش را به خودش می دھد تا گ

مذکوراست که خداوند برخی از کافران را بحال خود می نھد که تاپایان عمرشـان غـرق درحیـات جـانوری

ولی می دانیم وشاھدیم که حتی تبھکـاران حرفـه ای . باشند وآنگاه پس ازمرگ به حسابشان می رسد

لذتی ندارند ولذا مجبورند خود راغرق درمـسکرات وبه اصطالح بی وجدان ھا ھم براستی آرامش وعزت و

یعنی وجدان حتی درحالت قھر . ومخدرات وداروھای مسکن وروان گردان کنند تابتوانند خودرا تحمل کنند

. وغضب ھم به صاحبش اجازه نمی دھد که حتی در عین عیاشی خوش بگذراندولذت برد

وجـدان ھمـان . مـی باشـد » وجـود «که مـصدر است » وجد«درواقع وجدان ھمان کانون وھسته مرکزی

به زبان ساده تر وجدان ھمان روح خدا درانـسان اسـت وایـن بـه . آشیانه گوھره وجود است که خداست

. غیراز روان بشری می باشد

مـی نامنـد ، یعنـی خـودبرتر یـا آگـاھی Alter ego یـا Super ego درفرھنگ روانشناسی مدرن ، وجدان را

. ماورائی

وصاف می تـوان گفـت کـه میـزان رضـایت یـا شـکایت خـدا ازانـسان ھمـان میـزان احـساس وجـود بااین ا

. واحساس خوشبختی یا بدبختی است زیرا احساس بدبختی ھمان احساس پوچی ونابودی است

انسان به میزانـی کـه تقـوی وسـخاوت ونیکوکـاری وگذشـت . وامارضای خدا از بشر بر میزان دین اوست

ار می کند به رضای وجدان یعنی احساس خوشبختی می رسد ھرچندکه فقیر وتنھا وقناعت ومحبت اختی

را تاآن حد شکنجه کننـد ) ع(آنچه که موجب می شود تا امام موسی کاظم . وبلکه زندانی ودرزنجیرباشد

. احساس رضایت ولبخند وی نسبت به زندان وشکنجه بود زیرا خدایش یعنـی وجـدانش ازوی راضـی بـود

فرماید میزان رضایت خدا ازشما ھمان رضایت شما ازخودتان است زیرا خداوند ھمان خـود می ) ع(علی

. خود خویشتن شماست

178

وجود انسان برقوانین وفطرتی خلق شده است که نمی تواند به واسطه شقاوت وخودپرستی وستم و بد

دن دیـن ایـن امـردال بـر فطـری بـو . عھدی وحرام احساس خوشی داشته باشدواحـساس سـعادت کنـد

. واخالق الھی است

چگونه می توان خود را شناخت؟

)ع(علی ." ھرکه خود را شناخت ھمه چیز را شناخت"

خودشناسی به لحاظی امری سھل وممتنع می نماید بدین معنا کـه عامـه مردمـان مـی پندارنـد کـه اگـر

خودشناسی در نزد اکثریت و لذا دعوت به .ھیچکس و ھیچ چیز را ھم نشناسد ال اقل خود را می شناسند

چـرا کـه ھرکـسی بـه .مردم عامی و حتی تحصیل کردگان و علما دعوتی مھمل و تعارفی شاعرانه است

من خود را به خوبی می شناسم زیرا می دانم که نامم چیست؟و شماره شناسنامه و :خودش می گوید

. اینکه می دانم که چه کنمو خالصه... حساب بانکی ام را می دانم و بخوبی بر آرزوھایم واقفم و

خود شناسـی خـدا " درست بر ھمین اساس است که ھر کسی که این سخن عرفانی را می شنود که

بالفاصله این امر بر او مشتبه می شود کـه پـس خـدا را ھـم مـی شناسـد و اصـال خـود " شناسی است

گـاه احـساس بیگـانگی ولی آدمی فقط اواخر عمر خویش ازپس دریائی ناکامی است که بـه نا .خداست

نسبت به خود پیدا می کند و باور می کند که براستی ھرگز خود را نمی شناخته است و ھمیشه از خود

.بیگانه بوده است

ھر چیزی به ضدش شناخته " ھمو می فرماید .خود شناسی کم مشتری ترین علمھاست ) ع(بقول علی

کم مشتری بودن خود شناسی .ز بدیھیات است این حقیقت در وادی فلسفه و تجربه بشری ا" می شود

بدان دلیل است که انسان برای شناخت نقس خویش بایستی خود را به ضـد امیـال نفـس خـویش مبـتال

.و این ھمان مکتب انبیای الھی یعنی راه تقوی است. سازد و بر علیه خویش جھاد کند

دا و مقصود دین اسـت تـا انـسان در بنابر این پر واضح است که مکتب خود شناسی ھمان فلسفه دین خ

.این وادی به خداشناسی برسد که ذات خود انسان است

ولی این فقط مقدمه راه است و .پس ورود به دین و قلمرو تقوی ھمان ورود به عرصه خود شناسی است

بـه دو آنکه در این راه به پیش می رود اگر صادق باشد درک می کند که بیش از این توان ادامه راه نـدارد

اول اینکه به تجربه می بیند که بخودی خود توان بسیاری از خویشتن داریھا و رعایت تقـوی را : دلیل کلی

در بسیاری از امور ندارد و نفس اماره او را به ارتکاب بسیاری از خطاھا و گناھھا می کشاند و به گرفتاری

دوم اینکه درک می کند که تا چـه حـدی و.و خالصه اینکه خودش حریف خود نمی آید .و تباھی می اندازد

.قدرت خود فریبی دارد و می تواند خطاھایش را برای خود زیبا سازد و دچار غرور و جھل و جنون گردد

امر کلی دیگر اینست که ھدف از دین و تقوی شکستن تکبر و غرور به عنوان اسـاس کفـر و فریـب اسـت

ه کبر و غروری بسیار ویژه و لطیف می گردد و گاه مبـدل ولی آدمی چه بسا به واسطه احکام دین مبتال ب

ھرکسی ذاتا خود پرست و خود فریب است و »خود«یعنی اینکه. به یک دیو مقدس مثل ابن ملجم میشود

پس در اینجا بطور طبیعـی نیازمنـد یـاری یـک انـسان . بقول حافظ خود ھر فردی حجاب خویشتن اوست

ایـن ھمـان معنـای امـام یـا پیـر و یـا .دوست بدارد و به او اعتماد کندصدیق و عارف و پاک است که وی را

یعنــی یــک انــسان مـومن دیگــری کــه ال اقــل انــدکی از مــن صــادقتر و عــارفتر .مرشـد معنــوی مــی باشــد

. ھمانطور که قران کریم مومنان را اولیای یکدیگر نامیده است و این حق امام و پیر طریقت می باشد .باشد

179

ان سد خود و منیت را شکست و به باطن خویشتن راه یافت و روی بسوی خدا نھاد کـه و بی پیر نمی تو

.انسان است" خود " ھمان ذات و حق

چیست ؟» خود« . پرستی است-عشق ھمان خود*

. انکاری است–کفر ھمان خود *

. فراموشی است–جنون ھمان خود *

. شناسی است–عرفان ھمان خود *

.ئی است خدا–توحید ھمان خود *

. داری است–تقوی ھمان خود *

. رھائی است–آزادی ھمان خود *

. براندازی است–عبادت ھمان خود *

. رضائی است–خوشبختی ھمان خود *

. کفائی است–تنھائی ھمان خود *

. فریبی است–غرور ھمان خود *

. خواری است–بخل ھمان خود *

. برتر بینی است–تکبر ھمان خود *

. کاری است–ھمان خود عادت *

. سازی است–تزکیه ھمان خود *

. کشی است–تخدیر ھمان خود *

. فنائی است–خواب ھمان خود *

. مھاری است–عقل ھمان خود *

. زنی است–استمناء ھمان خود *

. باوری است–ایمان ھمان خود *

. آئی است–خدا ھمان خود *

.ھمان عدم است»خود »*

وانانسخنی با ج

) ساعتی در خود نگر تا کیستی(

180

عـشق و . یک جوان حدود بیست ساله ، زنده ترین ، پاکترین ، و ھوشیارترین موجود عالم ھـستی اسـت

ایمان و قدرت ادراک و جھان بینی و حق پرستی بطور فطری در وجودش در حال غلیان و جوش و خروش

ی است و لذا ھمـۀ اھـل جنـت جـوان مـی شـوند و در جوانی به این معنا یک ارزش الھی و روحان . است

در گزارشی از معراجش ، جمال پروردگار را بـه یـک ) ص(حضرت رسول اکرم . جوانی جاودانه می گردند

جوانی در گوھره اش دارای کمال است و مطلق را می جوید و آنکـه ایـن . مرد جوان تشبیه نموده است

و آنکـه آن را بـه . ن را به بـار نـشانده و جاودانـه سـاخته اسـت گوھره را به راه عشق و معرفت بکشاند آ

غفلت و بازی بگذراند جاودانگی را به ھدر داده است که احیای دوباره اش به ھزار جـان کنـدن اسـت کـه

. بندرت ممکن می آید

ھره را در این گو. پس شما ای جوانان ، جاودانگی خود را به بازی نگیرید که برای بازی آفریده نشده است

. بازار آزادیھای احمقانه ھدر ندھید و قدرش را بدانید که جوانی شما الوھیت شماست

بدانید که ھیچ راه وروشی ھمچون خود شناسی قـادر نیـست کـه ایـن گـوھرۀ الھـی را شـکوفا سـازد و

این گوھره را حیف ھیچ چیزی چون بازی. جوانی را دریابید تا ھرگز به کھولت نرسید . ھزاران ثمر ببار آورد

. و ھدر نمیکند

بیماري مقدس

» بیماری مقدس «بقراط حکیم پدر علم طب در دسته بندی امراض بشری نوعی از بیماری را تحت عنوان

. تفکیک نموده که از آن مؤمنان و انبیاء و اولیاء و قدیسین است

ھـا در مرحلـه ایـی از کمـال معنـوی بـه در مطالعۀ زندگانی ھمۀ بزرگان دین و معرفت شاھدیم که ھمۀ آن

در . مرض عجیبی دچار می شدند که گاه تا پایان عمر تحملش می نمودند و آن مرض را پـاس میداشـتند

و ! پروردگارا سخت بیمارم : قرآن کریم نیز می خوانیم که حضرت ابراھیم روی به آسمان کرده و می گوید

م عمرشـان اسـتخوان درد و دل درد داشـتند مـشابه ایـن در تمـا ) ع(می دانیم که حضرت مریم و مـسیح

در زنـدگی بایزیـد بـسطامی نیـز . شـاھدیم ) ع(بیماری را در پیامبر اسالم ، حضرت فاطمه و نیز در علـی

در زندگی ابن سـینا . بیماری عجیبی گزارش شده که با وارونه آویزان کردن خود تسکین می یافته است

و ھمه . لعمری ھستیم که با مصرف شراب و افیون تحملش می نموده اشت نیز شاھد یک بیماری مادام ا

. امامان ما کمابیش دچار امراض عجیبی بوده اند که امام چھارم از ھمه مشھورتر است

این بیماریھا به مثابه زنجیر صبری است بر بالیا و امتحانات الھی کـه جـان وتـن را پـاالیش نمـوده و آمـاده

ــذیرش ارادۀ حــق مــ ــد پ ــرای درک . ی کن ــسان را ب ــن بیمــاری از آنروســت کــه وجــود ان ــودن ای مقــدس ب

. حضورقدسی پروردگار آماده میسازد

به نظر ما ھمه امراض بشری ذاتا مقدس ھستند و اصال انسان تنھا حیوان بیمار است و این بیماری حاصل

ق تر باشد تن و جان را میفرساید حضور روح خدا در اوست و این روح ھرچه در وجود کسی حاضر تر و خال

آن یکـی موجـب . ولی اکثر انسانھا بیماری را طرد و لعن می کنند و با آن می جنگنـد الـا مؤمنـان عـارف .

. ھالکت است و این یکی موجب اعتالی روح

181

!من خوبم زیرا دیگران بدند

. دن ودیگران را خوب دیدن ھنر استخود را خوب ولی دیگران را بد دیدن ھنر نیست بلکه خود را بد دی

ایـن . یکی از روشھای توجیه وتقدیس بدیھای خویشتن ، تقبیح ولعن کردن ھمان بدیھا در دیگـران اسـت

ھمان فرافکنی زشتی ھای خویش بـه سـمت دیگـران اسـت واز دیگـران بعنـوان دسـتمال کاغـذی خـود

گـران اسـت ومتوجـه نیـست کـه خـود چنین نگرشی ھمواره در عطـش تبـاھی دی . استفاده کردن است

. نیزیکی از این دیگران ومبتالی به این تباھی است

واین . اگر عیبی در دیگران دیدی بخودت باز گرد وآن عیب را در خودت ببین وپاک کن : می فرماید )ع(علی

. ائینه بنمود چو نقش توراست خود شکن آئینه شکستن خطاست یعنی

ت مردمان روشی کامال معکوس بکار می گیرند یعنی عیب خود را در دیگران می بینند وبا لعـن ولی اکثری

بدیھای دیگران ما را زیبا نمی سازد واتفاقا رسوا می کند . کردنش گوئی که آن عیب را از خود می زدایند

. ولذا در بدیھا غرق می سازد و به بدی مفتخر می نماید

طرح بدیھا ونقـصان . عوام نیست بلکه خواص فرھنگ را ھم مبتال کرده است این جھل عظیم فقط شامل

ما بجای اینکه بگوئیم که مثال دین ما اسالم ما وفرھنـگ . وجھل دیگران اثبات برتری وبھتری ما نمی شود

ملی ما اینست وبرتری ھا وعظمت خود را بیان ومحقق کنـیم بـه فحاشـی سـایر فرھنگھـا ومکاتـب مـی

بجای اینکه دین وآئین خود را تبیین وتدوین کنیم دین ومکاتب دیگران را به لجن می کشیم ومـی .پردازیم

بجای نقد ونفی ولعن لیبرالیزم وماتریالیزم بیائیم ومکتب خود را بیان . پنداریم که این اثبات حقانیت ماست

متأسفانه ما . حاکم است متأسفانه چند دھه است که چنین روندی برکل جھان روشنفکری دینی ما. کنیم

مدتھاست که در عرصه الاله در جا زده ایم تا آنجا که در این عرصه پوچ ورسـوا گـشته ایـم زیـرا ھرگـز بـه

انقالب در فاز اول به معنای انفجار الاله است وچون به عرصه االاهللا نمی رسد مبدل به . االاهللا نرسیده ایم

ت ھای جامعه ما در دوران پس از انقالب است وماھنوز ھم می این کل علت بن بس. ضد انقالب می شود

بدیھای دیگران باعث خوب شدن ما نخواھد . الاله تبدیل به ھویت نخواھد شد . خواھیم نان الاله را بخوریم

. اینگونه است که از بطن مرگ برآمریکا ، زنده باد آمریکا رخ می نماید. شد

از گفتن تا باور داشتن

اکثر ما مستمرا آیات الھی واحادیث رسول وائمه را برزبان می آوریم وبا اینحال غرق در ھزار جھل امروزه

چرا؟. وبدبختی ومفاسد اجتناب ناگریزیم

اینھمه سخنان الھی وآسمانی آیا نباید ھیچ خاصیتی بخـشند ؟ آیـا ایـن کـالم فقـط بـرای مؤعظـه ودرس

یا فنـی یـا سیاسـی بـسیار بـیش از ایـن خاصـیت دارد واشتغال وتوجیه زندگی ماست ؟ یک سخن طبی

براسـتی ایـن چـه رازی اسـت ؟ خداونـد آیـات قـرآن را . والاقل برای لحظاتی ذھن ما را مشغول می کند

رحمت وشفا برای مؤمنان خوانده است پس این خاصیت چه شده است ؟ آیا به مرور زمان از دست رفته

است ؟

: حضرت رسول می گوید . واین فقدان ایمان است . ه می گوئیم باوری نداریم مسئله اینست که به آنچه ک

مجتھد یعنی کسی که می تواند مسائل را درک کرده وحل . ھر کس چھل حدیث از مارا بداند مجتھد است

182

چگونه است که ما کل قرآن وچھل ھزار حدیث از برھستیم وروز به روز گرفتارتریم ومشکالت ما را . نماید

این فقـدان بـاور اسـت وآنچـه مـی گـوئیم درس ومـشق وشـغل . یستی علوم وفنون غرب پاسخ گویند با

اگر باور می بود امروزه می بایستی با اینھمه رسانه ھای دینی وعرفانی ، یک ملت نجات . وتبلیغات است

. یافته وبھشتی می داشتیم که الگوی بشریت باشد

. پس بیائیم فکری بحال ایمان کنیم

آنگاه که بخت در می زند

می گویند که بخت ھر کسی فقط یکبار در می زند که اگر باز نکردی دیگر باز نمی گردد ھر چند اگر صد بار

آدمی فقط در یـک دوره خاصـی از . دگر ھم بیاید باز نخواھی کرد زیرا امکان خوشبخت بودن را باخته ای

آنچه که موجب می شود . ت پذیری ھمچون قمار است بخ.زندگی قدرت وروح وشھامت بخت پذیری دارد

. که اکثرآدمھا ھمواره پشت درب بسته بخت خود بمانند حسابگری ھای نامعقول وبزدالنه است

گوئی که گوش دل کر شـده اسـت . گاه ندای بخت چنان داد می زند که ھر کسی می شنود الا خود فرد

وبی بنیاد زمانه امکان پاسخگوئی به انسان را نمی دھد بخت ویا نجواھای دنیا پرستانه وحسابھای روتین

ھمواره در سیمای یک نعمت الھـی رخ میدھـد کـه صـورتی مـردم پـسند وکلیـشه ای وبیمـه شـده نـدارد

ومستلزم توکلی خالصانه است ودل به دریا زدن ویک بار ھم که شـده نـدای فـوق حـسابی دل را گـوش

. دادن وبرشھوات وحرص خود فائق آمدن

بسیارند که حتی بر دروازه بخت خوش خود وارد شده و در آن واقعا با دلی خوش زیست مـی کننـد ولـی

وسوسه ھای شیطان و تبلیغات زمان و القاعات بخیالن نمی گذارند که به دل خود اعتماد کنی و احساس

زندگی با عزت و ھر چند و دل خوش و آرام و . لذا به قیاسھای احمقانه می پردازی. واقعی خود را بپذیری

.و بعد تا قیامت آه و حسرت می کشی. ساده را به یک زرق و برق ابلھانه و بی خاصیت می فروشی

از حماقت آدمی . گاه وجدان آدمی تا پایان عمر ، حماقت و کفر بشر را نمی بخشد و او را سرزنش می کند

بی دنگ و فنگ را باور نمی کند و سعادت یکی این است که ھرگز بخت خوش و سعادت بی مزد و منت و

و عزت را ھم قیمت گذاری می کند و لذابخت خود را می بازد زیرا بخت ھر کسی مفت به سراغ او می آید

. و این است که آدمی را فریب می دھد و احمق می کند. و منت نمی نھد و حتی منت ھم می کشد

بخـت . جـادوی پـول اسـت . بخت مات و مبھوت نموده اسـت آنچه که بشر مدرن را تا ابد پشت درب بسته

آیا براستی با چه چیزی می توان این جادو را خنثی نمود و بخت بـسته را . بشر مدرن را پول بسته است

باز کرد؟ خدا پول را لعنت کند که انسان را تا این حد بد بخت و احمق نموده است و دربھای بخـت را یکـی

.ر می بنددپس از دیگری بر روی بش

183

بهترین دوستان شهر بیکسی

خداوند در قرآن به مؤمنانش وعده می دھد که دین را برای خدا خالص کنند ھر چند که تنھا وبـیکس مـی

ایـن . شوند ولی خداوند انبیاءوشھداءوصدیقین را با آنان محشور می کند واینـان خـوب رفیقـانی ھـستند

این بدان معناست که آنھازنـده انـد ومخلـصان را تنھـا نمـی گذارنـد . حشر با مخلصین است در حیات دنیا

. ویاریشان می دھند

به لحاظ معرفتی این واقعه حیرت آور بدان معناست که عالم وجود دارای درجات وطبقاتی است وھر کس

الی بمیزان سعی در دین ومعرفت وصدقش به لحاظ باطنی در مقامی ویژه از جھان قرار دارد وبا ھمه اھ

. ھمان طبقه از جھان محشور است چه زنده وچه مرده

تـن آنھـا در ایـن دنیـا مـشغول انجـام وظیفـه اسـت . مؤمنان از اھالی آخرت ھستند حتی در ھمـین دنیـا

. ومرارتھا می کشد ولی دل وجانشان در جھانی دگر اقامت دارد وبا ھمطرازان خود ھمزیستی می کنـد

واین تن در این جھان به . ذا گفته شده که حیات دنیا حبس مؤمنان است تن آنھا محبوس در خاک است ول

واینانند خلفای . غایت استضعاف می رودوفقیر وبیمار وبیکس می گردد وامتحانی بزرگ برای خالیق است

. خدا ووارثان زمین

نـد وخوشـا بحـال کـسانی کـه بـا او زنـدگی مـی کن . ھرچند که بھترین دوست ھمنشین آدمی ، خداست

این . وھمچون چوپان مولوی ، دستانش را می شویند وپاھایش را می مالند وموھایش را شانه می کنند

. یاران ، مرا به شما نیازی افتاده است تا پاھـای شـما را بـشویم : حدیث شام آخر مسیح ھست که گفت

می معطل ومنتظر مانـد در آنجا ک. پاھایش را شست وآنگاه از صلیب باال رفت تا رخسارش را نظاره کنند

پروردگارا چرا تنھایم نھادی پس کجائی ؟: وکم کم تردید آمد وگفت

. واما بزرگترین تراژدی عرفانی اینست که یار در خانه دل باشد ومحروم زرویش

فلسفه نفس ناطقه

در وجود بشر )تجلی پروردگار(نخستین شکافنده علم ، نفس ناطقه را قلمرو الوھیت ) ع(امام محمد باقر

یعنی نطق ومنطق بشری ھمان حضور خداست وسیطره القای اراده وعلم وفعلش در انسان . می داند

ایـن گفتگـوی . با اندک دقتی در نفس خود در می یابیم که مستمرا دو نفر در حال گفتگو ھـستند . است

کـه آدمـی بـه جریـان مـی افتـد از میانه این گفتگو واز سنتز این تز وآنتی تز اسـت . خالق ومخلوق است

. وشدن آغاز می شود

در ذات نطـق بـشری مکاشـفه نکـرده وتـا ذات الفـاظ ) ع(ھیچ متفکری در تاریخ بشر ھمچـون امـام بـاقر

آنچـه . وحروف به پیش نرفته است ودر ھر یک از حروف واصوات یکی از صفات پروردگار را نمایانده است

. جاری می شود ترمینال این گفتگوستکه در ذھن ما می گذرد وبه زبانمان

ھمینکه آدمی درباره آرزوھا وافکار خود وحتی کالم خود باید بیندیشد که منظورش از آنچه که می خواھد

و می گوید چیست ھمینکه انسان ھمواره درباره پندار وگفتارش مردداست دال برحضور یک ناطق دیگر در

دیشه وگفتار آدمی ھمچون اعمالش ھمـواره مخلـوق ومفعـول یعنی این واقعیت که ان. نفس بشر است

184

زیرا بخوبی درک می کنیم که خود ما ھم در آن نقش داریم ولی یک . است منتھی نه بطور کامل ومطلق

. پس آن نیمه دیگرش خداست. نقش نسبی ونیمه آگاه ونیمه ارادی

یگر در ارتباطند وگفتگو می کنند وعلـت به طور کلی سه کانون نطق در وجود انسان حضور دارد که با یکد

ھرچند که در بطن رفتارھای مـا نیـز نطقـی دیگـر . نطق دل ، نطق ذھنی ونطق زبان : ومعلول یکدیگرند

اعمال ما ترمینال نھـائی سـه کـانون نطـق وجـود . نھفته است که ھمان نطق زبان ودل واندیشه ماست

گران عرضه می شود وکـاملترین نطـق محـسوب است وبه مثابه منطق عینی ومحسوس است که به دی

می شود که با دیگران سخن می گوید ودیگران نطق ما را بدینگونه در می یابند که حاصل نھائی مجموعه

. نطق ھای ماست وبر آیند گفتگوی بین انسان وخداست

واقع نفس در. به بیان دیگر نطق آدمی در ھمه قلمروھای پنھان وآشکارش حاصل نطق روح باطن است

. بشر برآیند تداخل واتحاد روح وتن است که ناطقه است

. سخن دل به گوش ذھن می رسد وسخن ذھن به گوش زبان می رسد ونیز به گوش سائر اعضای بـدن

واعمال بشر نیز نھایتا برای خود عامـل ونیـز سـائر مخاطبـان . واعضای بدن مجری سخنان مذکور ھستند

ونطق اسـت . گری می شود واین یک دور دائم است ودایره نفس ناطقه انسان تبدیل به نطق ومنطق دی

که از انسان باقی می ماند وبقول فروغ فرخزاد تنھا صداست که می ماند وبقول حافظ خوشترین صداھا

واما صدای عشق آنگاه در می آید که آدمی از میانـه تـن وروح خـویش . ھمان صدای سخن عشق است

. برخیزد

دو متحد ویگانه شوند وھم صدا این از میانه برخاستن ھمان واقعه عشق است وآنکه بر مـی خیـزد تااین

! دوست: تجلی حضرت حق است

دل مؤمن

» .در کل عالم ھستی مخلوقی حیرت آورتر از قطعه گوشـت خـون آلـوده ای کـه دل نـام دارد ندیـده ام «

)ع(علی

دل آدمی قلمرو جھان غیـب ومخلوقـات . مظھر نور خداست ولی حیرت آورترین دلھا دل مؤمنان است که

ماوراء طبیعی است ودل مؤمن کانون عالیترین غیب الغیوب یعنی نور حق می باشد وبیھوده نیست که در

احادیث اسالمی ، دل مؤمن را خانه خدا نامیده اندو مھمتر از این کتاب قرآن است که بایستی به یک لحاظ

دانست که ھمه مسائل وصفات واعمال ومقامات مـادی » اصالت دل «وتنھا مکتب آنرا کتاب دل شناسی

وبھمین دلیل ھمه احکام خدا برای مؤمنان در جھت احیای دل وتوسعه . ومعنوی بشر را از دل او می داند

. وتعمیق وتزکیه دل ومصون ماندن دل از آفات دنیا والقاعات اجنه وشیاطین ووسوسه ھای مردمان است

الم ھستی پدیده ای لطیف تر وحساس تر از دل انسان وخاصه انسان مؤمن وجود ندارد در یک کـالم در ع

وظیفه یک مؤمن چیزی جز مراقبت از دل خویش نیست این مراقبت ھمان آداب واحکام فردی واجتماعی

ی وتبھکار فی المثل دل یک مؤمن در روابط با افراد وجریانات کافر وشق. ومعیشتی وعبادی وعلمی است

دل قلمرو عواطف است ولذا دشـمنی مھلکتـر از روابـط نادرسـت بـا . سیاه می شود وچه بسا می میرد

گناه ھر عملی نھایتا بدان دلیل است که دل را سیاه وچرکین وعقده ای ورنجور مـی . آدمھای بد کار ندارد

. سازد و گاه ھالک می کند

شت وایثار وانفـاق موجـب توسـعه وعمـق دل اسـت تقوی وخویشتن داری موجب مصونیت دل است گذ

ھمنشینی با کودکان ودرد دل نمودن با آنـان . عبادات وخاصه تفکرات تنھائی موجب منور شدن دل است

185

موجب تقویت وتزکیه وتسکین دل است حکمت موجب یقین واطمینان دل است ونھایتا آنچـه کـه کـافر یـا

. قیر یا عظیم است دل انسان استمؤمن ، عالم یا جاھل ، لطیف یا شقی وح

دل بایستی آنچنان پاک ووسیع ولطیف وعالی وعاشق شود تا الیق اقامت خداوند گردد واینـست کمـال

! انسان مؤمن

واما بدترین عاقبت برای دل یک مؤمن ھمان نفاق است که حاصل استمرار در شرک ودین فروشـی مـی

ه را به جان شقه دیگر می اندازد ووجود فرد را در جنگی بی امان باشد که دل را دو شقه می کند وھر شق

با خودش قرار داده ونھایتا ھالک می سازد وعمیقترین نفاق حاصـل روابـط عـاطفی بـا کـافران ، اشـقیاء

. ودشمنان دین است که در دل رسوخ می کنند ودل را به قتل می رسانند

روانشناسی قاطر

. از افراد بشری مصداق یک مقام حیوانی است مثل خـر، خـوک ، سـگ وغیـره در مثنوی مولوی ھر گروه

می دانیم که قاطر تنھا چھارپائی است که نه نر است ونه ماده ودر واقع به لحاظ ھویتی یک موجود عقیم

وسرگردان است وموجودی بسیار موذی می باشد وبه سختی به صاحبش خدمت می کنـد وھـر کـسی

کشی از قاطر نیست ولی آنان ھم که باالخره بـر او مـسلط مـی شـوند مـی تواننـد قادر به نگھداری وکار

ضرب المثلی درباره قاطر . شاقه ترین کارھا وبیشترین بارھا را در بدترین شرایط جغرافیائی از او بکشند

ی از او مـ » .مگـر مـن خـرم «: وجود دارد که از او می پرسند که چرا بار نمی کشد که در پاسخ می گوید

مـی دانـیم کـه قـاطر حاصـل . » .مگـر مـن اسـبم «:که در پاسخ می گوید . پرسند چرا سواری نمی دھد

. جفتگیری خر واسب است ودر واقع به لحاظ ژنتیکی یک موجود مصنوعی وبه نوعی حرام زاده است

ردند ونه غرض از روانشناسی قاطر ھمانا شباھتش با زنان فمینیست وداعیان برابری با مرد است که نه م

نه مسئولیت ووظایف زنانه را در شـأن خـود مـی داننـد ونـه ھویـت مردانـه دارنـد وقـادر بـه پـذیرش . زن

وھیچیـک را . نه ھمسرند ونه مادرند . نه بار می کشند ونه سواری می دھند . مسئولیت زندگی ھستند

یه داری است که از پس ولی فقط جامعه امپریالیستی ونظام بھره کشی سرما. در شأن خود نمی دانند

اینان بر می آید وآنھا را برای خود تربیت می کند واز آنان با کمترین مزدی بیشترین کار را مـی کـشد وتـن

. وروح وناموس آنھا را غارت می کند وفقط به آنان مرحبا می گوید ودستشان را می بوسد

مدرن است وچون مھـره ای بـی خاصـیت امپریالیستی –این نه مرد ونه زن ، مخلوق نظام تکنولوژیستی

وبی عاطفه وبی ھویت وبی اراده مفت ومجانی تمام ھستی اش را وقف می کند ودلش خوش است که

در حالیکه تبدیل . برابر وبلکه برتر است ومعلوم نیست که با چه چیزی برابر شده واز چه چیزی برتر است

انالحق مـی زنـد ودر عطـش یـک مرحبـای اربـاب به یک ربات افسرده ورنجور وعقیم گردیده است وکوس

. گویا فمینیست ھا مصداق قاطر در آخرالزمان ھستند. مردش ھر کاری می کند

زنان متنفر از خویشتن

نفرت انسان از جنسیت خویشتن ھمان نفرت از حق وحقوق ووظایفی است که در آن جنـسیت ، حـضور

فرت منشأ از خود بیگانگی انسان وعلت تقلیـد او از جـنس این ن. دارد وصاحبش موظف به ادای آن است

186

ایـن از خـود بیگـانگی ھمـان جھـل وغفلـت انـسان دربـاره حـق . مخالف است ونیز دلیل ھمجنس گرائی

خویشتن ونیازھای خویش است وگریز از جنس مخالف بعنوان جنسی که بدان محتـاج اسـت وبایـد ادای

لف می پردازد تا به گمان خویش از جنس مخالف بی نیاز گردد واما ولذا به تقلید از جنس مخا. وظیفه کند

ھمجنس گرائی که برخاسته از عقیم شدن روانی وناکارآمدی جنسی است بعنوان یک عذاب حاصل از این

یعنی کـسی کـه از جـنس خـودش بیـزار اسـت بـاالخره بـه آن مبـتال . کفر وانکار خویشتن روی می نماید

. یک نیازمندی ھالک کننده وبغایت زجر آوراستونیازمند می گردد که

زنان بیزار از زنانگی ، ھمسرانی بس ثقیل ومتکبرند که تالش می کنند تا شوھر باشند ولذا فقط مجذوب

ولـذا امـروزه شـاھد . مردان متنفر از جنس خویشند یعنی مردان زن صفت وفـراری از مـسئولیت مردانـه

کـه اشـد عـذاب چنـین . آن زنھا شوھرند و مردھا ھـم زن ھـستند زناشوئی ھای فراوانی ھستیم که در

واقعه ای در رابطه جنسی خودنمائی می کند که ھر دو رایـا بـسوی فـسق زنـا مـی کـشاند ویـا بـسوی

چنین زن وشوھرھائی بایستی محترمانه چشم فرو بندنـد وبـه یکـدیگر اجـازه زناکـاری . ھمجنس گرائی

اشد کفر بشری در نفرت از جنسیت خویـشتن رخ مـی . ئی استمرار یابد بدھند تا این زناشوئی مالیخولیا

نماید که امروزه شاھدش ھستیم که معنای انکار خلقت خویشتن وجنگ تن به تن با پروردگار خالق است

.

چنین زنانی عـالوه برعـذاب زناشـوئی دارای عـذاب مـضاعف وبغایـت تلـخ تـری نیـز ھـستند وآن مادریـت

زندان این زنان از مادران خود نفرت دارند واین مادران جز از طریق خدمات روزافزون مالیخولیائی است فر

ودفع کردن آنھا از خود به شیوه ھای گوناگون ھیچ چاره ای دگر ندارند که نھایتا به گریز از خانه بـه قـصد

ویا طلسم شده فرزندان چنین مادرانی ھمان فرزندان فراری از خانه ھستند. تحصیل واشتغال می انجامد

. وھمه این ماجرا به حساب پیشرفت ومدرنیزم نوشته می شود وعشق وایثار. در پای تلویزیون وکامپیوتر

ظلم چیست؟

ظلـم بـه معنـای بـه ظلمـت . برخی گمان می کنند ظلم کردن فقط مال مردم خـوردن یـا زور گفـتن اسـت

پس دروغگوئی وریاکـاری ، اسـاس ھـر . انداختن وموجب گمراھی وفریب وتحمیق شدن است )تاریکی(

وبیھوده نیست که دروغ را ام . ظلمی است وسائر ظلم ھا جملگی معلول وفروع این ظلم عظیم ھستند

. الفساد نامیده اند

فی المثل دزدی کردن بدان دلیل ظلم است که زمینه گمراھی را پدید می آورد که یکی بدگمانی وتھمـت

مضیقه افتادن مالی است که خود امکان گمراھی دارد وبدگمانی وھراس نیز به دیگران است ودیگری به

. دلیل دیگر ظالمیت این عمل را به نوعی ودیگران را به روش دگر بر ظلمت می اندازد

. بنابراین ھرگناھی یک ظلم است وگناه بـودن ھرعملـی بـدلیل ظلمـانی بـودن وگمـراه سـازی آن اسـت

. ه باعث به تاریکی وجھالت افتادن انسان می شودوفریب می آفریندھرعمل بدی بدان دلیل بداست ک

. بنابراین زورگوئی ودروغگوئی به یک اندازه ظلم ھستند

187

چه کسی می تواند صادق باشد ؟

: کسی که شھامت از دست دادن را داشته باشد

. ری می یابدیعنی کسی که بداند از بابت ھر چه که از دست می دھد چیز بھت

: کسی که جرات تنھا شدن داشته باشد

. یعنی کسی که بداند دروغگویان اورا رھا می کنند وصادقان بسویش می آیند

: کسی که از مرگ نھراسد

. یعنی کسی که به زندگی آخرت ایمان داشته باشد وبداند که بھرحال بھتر از دنیاست

: که به خدا ایمان داشته باشد واورا دوست بداردکسی

. راآشکار کند ومعرفی نماید) خدا(یعنی کسی که بخواھد حق

کسی که بخواھد خود را ثابت کند ھرگز نمی تواند صادق باشد ، زیرا خودی جز خدا وجود ندارد

. فقط خداپرست می تواند صادق باشد

چه می خواهی ؟

حـق چیـست ؟ : پیر گفت ! ای پیر مرا به سوی حق رھنمون نما: جوان سالکی به نزد عارفی آمد وگفت

پس اگر نمی دانی که حق چیست : پیرگفت ! نمیدانم اگرمی دانستم که از شما نمی جستم : جوان گفت

ی دانم چیست ای پیر من بدنبال گمشده ای ھستم که نم: پس از چه روی آنرا می خواھی ؟ جوان گفت

فقط می دانم که چیزی را گم کرده ام وسرگردانم آیا می توانی مرا بسوی آن راھنما باشی ؟ پیر گفت من

ھم مثل تو ھستم وتمام عمرم را در جستجوی این گمشده بوده وھنوز نیافته ام آیا حاضری که با یکـدیگر

ل که موھایت را سـپید کـرده ای ھنـوز اگرتوپس از یک عمرکام : به این جستجو ادامه دھیم ؟ جوان گفت

ای جوان من دیگر پیر وکاھل وخـسته ام وتوجـوانی بیـا : پیر گفت . نیافته ای زین پس ھم نخواھی یافت

وبمن یاری رسان تا شاید با ھم بیابیم ، از تو خواھش می کنم برای رضای خدا مرا یاری ده تا تـو را یـاری

: اندکی بعد به خود آمد ونشست وگفـت . حضر پیر به سجده افتاد جوان به ناگاه منقلب شد ودر م . دھم

حق ھمان دوستی ومحبت وعمـر عاشـقانه بـرای جـستجوی حقیقـت . ای پیر من حق را ھم اینک یافتم

. حقیقت ھمان عشق است. حقیقت ھمان عشق به حقیقت است وعشق به جویندگان حقیقت . است

فلسفه اراده

ان بشر است که قدرت تحقق امیال وآرزوھای بشر را به واقعیت دارد ، یعنی آن مجرا اراده آن کانون از رو

بدین ترتیب این ھمان عنصری است که قدرت ھر انسانی به آن سنجیده می . وتبدیل ایده به عمل است

!اراده به قدرت: شود وتالش ھر انسانی در کل زندگی ھدفی جز تقویت این قوه ندارد

188

تفاوت کمی انسانھا در تفاوت ایده ھائی که می خواھند . یکی کمی است ودیگری کیفی تفاوت انسانھا

وامـا تفـاوت کمـی . واما تفاوت کیفی انسانھا در شدت قدرت تبدیل ایده به واقعیت اسـت . به عمل آورند

ارد ویـا مـی یعنی ھر انسانی به میزان قدرت اراده ای که در خود سراغ د. معلولی از تفاوت کیفی است

وقدرتمند ترین انسانھا . طلبد ایده ھائی سخت تر ونا ممکن تر وماورائی تر را به قلمرو واقعیت می کشاند

آن است که قدرت تحقق وتعین وجود پروردگار را در واقعیت دارد واینان ھمـان مـردان حـق وانبیاءواولیـاء

. این تبدیل ماوراءطبیعت به جھـان طبیعـت اسـت وعرفا ھستند که غیبی ترین امور را به عین می آورند و

واین ھمان تنزل آسمان به زمین است ویا تعین ذات به صفات است وتبدیل مطلق ترین معانی به امـوری

واین ھمان اراده پروردگار وھدفش در خلقت انسان است که می خواھد انـسان را جانـشین . محسوس

ه خدا در پیدایش جھان وانسان است که اشد این قدرت اراده در این ھمان قدرت خالق. خود در جھان سازد

وکـل تـاریخ بـشر . رخ داده است که پیدایش جھان از عدم به وجـود اسـت در یـک آن » کن فیکون «واقعه

یعنـی انـسانھا مجـاری . چیزی جز تحقق این اراده نیوده است که مجرای آن ھمـان وجـود انـسان اسـت

پس آدمی بخودی خود ھیچ اراده ای ندارد وآنچـه را کـه . انواع ودرجات خلقت تحقق اراده پروردگارند در

می پندارد جلوه ای از اراده خدا در اوست ھمانطور که موجودیت انسان نیز جلوه ای از تعین » خود«اراده

وجود خداست زیرا صورت آدمی جلوه ای از صورت واحده اوسـت وروح انـسان نیـز جلـوه ای از انـوار روح

ھمانطور که ھمه صفات وافعال بشری نیز جلوه . اوست پس اراده انسان نیز غیر از این نمی تواند باشد

. واین بدان معنی است که انسان منھای خدا ھمان عدم است. ای از صفات وافعال اوست

وایـن .اسـت » اراده بـه اراده «چیست؟ اراده کـردن ھمـان »اراده کردن«واما . پس اراده ھمان خداست

زیرا چنین اراده کردنی به منظور فـائق . ھمان خداخواھی بشر است ولی خداخواھی کافرانه وجاھالنه

. آمدن ومسلط شدن بر اراده است یعنی مرید نمودن خدا در خویشتن است

مارتین ھایدگر فیلسوف شـھیر آلمـانی معتقـد اسـت کـه اراده بـه اراده کـردن ، منـشأ نیھیلیـزم وپـوچی

این ھمان صفت استکبار اسـت کـه . نابوده گی وتباھیھای بشر است واین کامال درست است واحساس

درثروتمندان موجب ویرانگری وتباه سازی است ودر فقراءھم موجب ویران شده گی وانحطاط وظلم پذیری

کـردن ، در نقطـه مقابـل اراده بـه اراده . واین دونوع نابوده گی می باشد که دو جلوه از کفر بشر اسـت .

بـه » اسـالم « ھمان درک اراده خدا درخویشتن وتسلیم ومرید محض این اراده شدن است که این ھمان

این خداخواھی مؤمنانه وعارفانه است که انسان را با خداوند . معنای تسلیم بودن در قبال اراده خداست

زیـرا اراده فرضـی بـشر در ولی در حالت اول جنگ با خدا رخ می دھد . ھمسو ومتحد ودوست می سازد

اراده یکی . مقابل اراده خدا قرار می گیرد که در این جنگ مسلما پیروزی با خداست ونابودی از آن انسان

از مھمترین ارکان وجود انسان است ولی در طی بیش از دوھزار سال تاریخ فلسفه غـرب بـسیار اندکنـد

ولی در . اند جز کسانی چون شوپنھاور ونیچه وھایدگر فالسفه ای که اصال در این باب سخن بمیان آورده

عوض محوریترین موضوع بحث عرفان اسالمی ھمین اراده انسان است چرا که اساس تفکر عرفان ھمانا

این غفلت عظیم در فلسفه غرب دال برانحراف فلسفه از ھسته مرکزی ذاتش یعنی . معرفت نفس است

حکیم نمود ولی پیروانش به انحراف گرائیدند وفلسفه را از ھدف خودشناسی است که سقراط حکیم آنرا ت

. ذاتی اش تھی ساختند ولذا تاریخ فلسفه غرب بسوی الحاد رفت

پـس کـل خودشناسـی برمحـور . نامیده می شود درواقع ھمان اراده فرد اسـت » من«یا»خود«آنچه که

امیده می شـود ھمـان اراده خداونـد ن» حق«در معرفت قرآنی آنچه که . اراده شناسی در گردش است

. دربشراست

قرآن کریم» .حق آمد وباطل رفت زیرا باطل رفتنی بود»

ودرست به ھمین دلیل ھمواره طبع کافرانه بشر بـا حـق سـازگار . وباطل، اراده فرضی انسان می باشد

واراده بـشری رخ مـی نیست وبا آن سر جنگ دارد وبانزول ھر مر تبه ای از حق ، ابطال عظیمی در نفس

189

حق ھمواره از وجود انسانھای مخلص وعارف بروز می کند ولذا موجب جدال وانکـار متکبـرین مـی . دھد

. به لحاظی کل تاریخ بشری چیزی جز این جدال نبوده است. شود

در نیست وقلمـرو القـای اراده بـشری »اراده به اراده کردن «ھر آنچه که ظلم نامیده می شود چیزی جز

. است که بستر ھمه ظلم ھاست» منت«و»منیت«این ھمان . قبال اراده خدا

برای انسان ھیچ چیزی شاقه تر از منت نیست وبرای رھائی از منت دیگران راھی جز تـسلیم اراده خـدا

. شدن نیست واین تنھا راه نجات از ظلم است

. بـشری ذاتـا دروغ اسـت وواقعیـت نـدارد »مـن «یرا ز. دروغ نیز بعنوان ام الفساد چیزی جز منیت نیست

. بزرگترین دروغھا ومنشاھمه دروغھاست» من«

حق . ھمان قلمرو دروغ است واراده به اراده نکردن ھم قلمرو صدق می باشد »اراده به اراده کردن«پس

اب بین کفروایمـان اراده خدا در بشر ھمین قدر است که انسان بین خود وخدا انتخاب کند واین ھمان انتخ

البته که . اینکه خود را تسلیم خداسازد ویا اینکه خدا را تسلیم خود کند ! خودپرستی وخداپرستی: است

دومی محکوم به ابطال خواھد بود ولی خداوند این اختیار را به آدمی داده است وتـا حـدودی ھـم امکـان

. تحقق آنرا به کافران بخشیده است

کمابیش دارای این ھردووجه اراده می باشد ھمانطور که کفروایمـان دو طبقـه یـا بھر حال آدمی ھمواره

بدون شک آدمی در نخستین تجربـه اراده ، کفررابـر مـی گزینـد ولـی انـسان . طیف از اراده انسان است

.خردمند بتدریج به ابطال این انتخابش آگاه شده واز آن توبه می کند وتسلیم اراده حق می گردد

ا اگردرشناخت اراده دقیقتر شویم درک می کنیم که در وجود آدمی دو کانون متفـاوت از اراده حـضور وام

واین دو اراده بمیزان رشد وبلوغ عقالنی بتدریج متفاوت شده ونھایتا به ضدیت با یکدیگر ! دل و ذھن : دارد

دل آدمی طبـق حکـم . شد می با)عقل(با اراده ذھنی )احساس(می رسند واین ھمان تضاد اراده قلبی

واین ھمان جریان اسـالم . خداوند مأمور است که اراده عقالنی خود را براراده قلبی مسلط وحاکم سازد

زیرا اراده فردی وحیوانی بشر در دلش احساس می شود ولی اراده عقالنی برخاسـته از فطـرت . است

درواقع تـسلیم نمـودن دل بـه عقـل . ت ووجدان وآموزه ھای دینی انبیای الھی می باشد که حکم خداس

واین جریان به آنجا می رسد که اراده قلبی . وحکم دین ھمان جریان حق است وتحقق اراده خدا بر بشر

. وفردی بشر نیز با اراده عقلی ودینی او متحد می شود ویگانه می گردد که این مقـام توحیـد ورضاسـت

. خداشناسی است–این ھمان واقعه خودشناسی

صبروجبر

مـی گـذاریم »صـبر «بسیاری از ما صبرھا وبن بست ھا وعذابھای اجتناب ناپذیر زندگی خود را به حـساب

فریبـی آن اسـت کـه –خطای این توجیه وخود . وبدینگونه آن عذاب را توجیه وبلکه تقدیس ھم می کنیم

دانیم تا آنرا اصالح وجبران کنیم تا از ھرگز این عذاب جبری واجتناب ناپذیر را معلول خطا وگناھان خود نمی

. آن شرایط جبری وخفت بار نجات یابیم

صبر آنست که آدمی در شرایطی سخت قرار گیرد وبالئی فرود آید ولی راه گریز داشته باشد ولی نگریزد

چنین وصفی که ھمان صبر بر بالست البته موجب رشد وتوسعه معنوی انسان. وآن شرایط را تحمل کند

در حالیکه عذاب امری جبری واجتناب ناپذیر است وبایـستی . می شود وآن بال ھم باالخره رفع می گردد

. انسان را به خود آورد تا در ماھیت افکار واعمال خود بیندیشد وخود را اصالح کند

190

از گنـاه بنابراین عذابھای این دنیا نیز می تواند موجب اصالح ورشد باشد بـشرطی کـه آنـرا عـذاب حاصـل

. بدانیم نه اینکه آنرا تعبیر به صبر کنیم وگناه خود را تقدیس نمائیم

. صبر، صبر برجبرنیست بلکه صبر براختیار است

چگونه نفس انسان تبدیل می شود ؟

چگونه ادعائي تبديل به ھويت مي شود ؟

– قرآن».آيا انسان چیزي جز تمناي خويشتن است «

» .ھر كه خدا خواست خـودش خـدا شـد « ما مي گوئیم كه -» لقمه ناني ، ناني گردر طلب«بقول موالنا

در اين آيه . يعني مرا دعوت كنید تا بیايم » .ادعا كنید مرا اجابت كنم شما را «وخداوند ھم مي فرمايد كه

زيرا اگر ».از من چیزي بخواھید تا به شما بدھم « بر خالف برداشتھاي غلط ھرگز اين معنا وجود ندارد كه

معناي اين آيه مشھور چنین باشد كذب بودنش مبرھن است زيرا بسیار چیزھا از خدا مي خواھیم كه ھر

اين برداشت غلط موجب كفر گروھھاي كثیري بوده . گز اجابت نمي شود وبلكه معكوسش اتفاق مي افتد

. است زيرا فھم غلط خود رابه خدانسبت داده وآنگاه اورا انكار مي كنند

در اينجـا اساسـا منظـور مـا . آدمي چیزي جزادعاھـايش نیـست كـه برخاسـته از آرزوھـايش مـي باشـد

في المثل ھر كه دعوي صدق ومعرفت وانسانیت كند اگر براستي صـادق باشـد . ادعاھاي معنوي است

نـد از منظور خداو. وقصد فريبكاري نداشته باشد حتما به اين ارزشھا مي رسد ونفس او تبديل مي گردد

خـدا را فراخوانـدن در قلمـرو انديـشه وادراك . است نیـز ھمـین اسـت »دعا«آيه مذكور كه معروف به آيه

بشري ھمانا دعوي صفات واخالق الھي نمودن است دعوي عشق وعدل وبي نیازي واقتدار معنوي وعلم

ن دعويھـا بزرگتـر وخداوند دعوي كنندگان بزرگ وصادق را دوست مي دارد وھر چند كـه ايـ .... وقداست و

خواستن ، توانستن است « . ومحالتر باشد اتفاقا به اجابت نزديكتر است زيرا خدائي تر وخالصانه تر است

مـن مـي خـواھم صـادق وخردمنـد وپـاك : بنابراين اگر كسي بگويد كـه . قاعده اي در قلمرو دين است »

نم ، دروغ مي گويد ومي داند كه دروغ مي باشم ولي نمي توا... وعارف وبي نیاز وعادل ومتكي به نفس و

آنكه بد است بدان دلیل . ھیچ ادعائي به اجابت نزديكتر از ادعاھاي معنوي وديني واخالقي نیست . گويد

. است كه خوبي را بد مي داند ونمي خواھد خوب باشد ولذا بد است

نفس او رخ نمي دھـد بـدان پس اگر كسي دعويھاي بزرگ معنوي واخالقي مي كند وھرگز اين صفات در

دلیل است كـه ريـا مـي كنـد وايـن ارزشـھا را بـراي نفـس خـود نمـي خواھـد بلكـه بـراي رياسـت طلبـي

وفخرفروشي مي خواھد واز دين ومعرفت حربه اي براي سلطه ورياست وتحقیر ديگـران سـاخته اسـت

. ولذا نه تنھا چنین صفاتي در نفس فرد رخ نمي دھد بلكه رسوا ھم مي شود

بسیار آگاھانه دروغ مي گويـد وبـه ديـن » .ما در دين ومعرفت زحمت كشیديم ونشد «:آنكه مي گويد كه

چنین . خدا تھمت مي زند ودچار ظلم وگناھي عظیم است وبزودي به عذاب وغضب الھي مبتال مي گردد

. شته استكسي مي خواسته از دين خدا وسیله فريب مردم را فراھم كند ورياست نمايد كه رسوا گ

ما اسـالم را : راھي آسانتر وعزيزتر از دين ومعرفت نیست ھمانطور كه خداوند در كتابش مي فرمايد كه

وآنانكه مي گويند . نازل كرديم تا سختي ھا را برشما آسان نمائیم ونه اينكه زندگي را برشما سخت كنیم

. كرده اند ومردم را به خود دعوت مي كنندراه دين سخت ومحال است منافقانند وراه خدا را برمردمان سد

191

اگر دين خدا سخت باشد راه كفر والابالیگري بسیار سخت تر وعذاب آورتر است وتن وجـان را مـي كاھـد

. وھالك مي سازد

بسیارند كه از فرط حرص وجاه طلبي وستم خود دنیا را كافي نمي دانند ولذا ديـن را ھـم دسـتاويز مـي

يكـي از . ت دينـي وعرفـاني بـراه مـي اندازنـد ولـي بـزودي رسـوا خواھنـد شـد سازند وچه بسا نمايشا

ويژگیھاي اين نوع آدمھا اينست كه دين وكالم آنھا ھرگز بردلي نمي نشیند وھمین امر موجب كینه شـان

. نسبت به دين وخدا ومؤمنان راستین مي شود ولذا نھايتا كل دين را دروغ ومؤمنان را رياكار مي خواننـد

. فر ھمه را به كیش خود پنداردكا

خداوند حتي به افكار وامیال . راه رسیدن به خدا و اخالق الھي ، سريعترين وآسانترين راھھاي زندگیست

. چگونه مي شود كه تالش انسانھا در دين را ضايع نمايد . زيبا ونیكوي مؤمنانش بدون عمل ، اجر مي دھد

. قبتي جز ھالكت ندارداين تھمتي به خدا وجنگ با اوست كه عا

آیا خدا کافیست ؟

اين ھمان قلمرو اول وآخر در قلمرو دين باوري مي باشد وامتحان اھل دين در ھمه مراحل تكامل ايماني

: بر ھمین يك مسئله استوار است كه در عرصه ھاي متفاوت زندگي به میان مي آيد وبه محك مي خورد

وھرگـز بـشر در طـول تـاريخ . زت ، عاطفـه ، جـان ومـرگ ونیـستي قلمرو معیشت ، حیثیت ، سـالمت ، عـ

. ھمچون امروزه محتاج اين معنا نبوده است زيرا ھمه تضمین ھاي بشر در حال ابطال است

اين ھمان ھويت ذاتي . » خود كافیست «در قلمرو نفس بشري در واقع مترادف است با » خداكافیست»

سان در جھان است ومعضله تنھائي را در انواع ومراتبش به محك واتكاء به نفس ووحدانیت وبي نیازي ان

آيا خدا رزق مرا خواھد داد ، آيا خدا سالمتي مرا كفايت خواھد كرد ، آيا خدا آبروي مرا حفـظ : مي زند كه

خواھد نمود ، آيا خدا جان عزيزانم را حراست خواھد كرد ، آيا خدا مرا دوست خواھد داشـت ، آيـا خـدا بـا

وانسان بمیزاني كه خدا را در دل خويشتن احساس ودرك مـي . را رھا نخواھد كرد ؟ وآياھاي دگر مرگ م

كفائي است نائل مي آيد وگرنه خداي خیالي وآسـماني ھرگـز در - كفائي كه ھمان خدا -كند به اين خود

نـاكس شـده امتحاناتي كمتر از اين ھم كفايت نمي كند وآدمي با اندك تزلزلي دست به دامان ھر كـس و

. وبه شیاطین پناه مي برد تا نان وجان ونام وھويت خود را حفظ كند ودر اين پناه جوئي به دام مي افتد

آدمي يا با يك ايمان قلبي يقین باري مي تواند به خدا اعتماد الزم وكافي را دشته باشد وخدائي زندگي

ومحبت با او قرار دارد قادر اسـت تـا چنـین كفا وخداپرستي كه در ارادت-كند ويا با مشاھده يك مرد خود

وگرنه . اتكاء به نفسي را بدست آورد واز ھراس فزاينده حیات مدرن نجات يابد وآرام وقراري داشته باشد

فقط با پول بیشتر وبیمه ھاي متنوعتر ودار ودسته وتكنولوژي پیشرفته تر مي تواند براي لحظاتي خود را

كه به ناگاه با اتفاقي كوچك اين احساس امنیت از بین مي رود ومجبور است به لحاظ رواني ايمني بخشد

. به مخدرات وداروھاي روان گردان پناه برد تا اصال وجدان وفكرش از كار افتاده وبي خیال شود

مصاحبه اي با یک الابالی

طرافت را گرفته است ؟چرا اینقدر الابالی وبی نظم وبرنامه ھستی وگند ھمه ا: از آدم الابالی پرسیدم

. اراده ام در دست خداست ومن جز تحت امر او عمل نمی کنم: گفت

192

! از کجا معلوم که در دست شیطان نیست: گفتم

. من اھل دل ھستم واز دلم پیروی می کنم ودل ھم خانه خداست: گفت

ی تـوان فھمیـد کـه از زندگی ھر کسی مـ . دل مؤمن خانه خداست ودل کافر خانه شیاطین است : گفتم

. دلش خانه کیست

. زندگی من خیلی ھم خوبست: گفت

پس چرا به عالم وآدم فحش می دھی ولحظه ای قرار نداری ؟: گفتم

. زیرا ھمه دزد ودروغگو وریاکارند: گفت

آیا خدای دل تو حریف آنھا نمی شود تا تو را از شرشان نجات دھد وآرامش بخشد ؟: گفتم

. ھمه امتحان صبر استاینھا : گفت

. ولی تو که اندک صبر وقراری نداری: گفتم

. آقاجان ولم کن اصال من خود شیطان ھستم:گفت

وشیطان دشـمن انـسان . شیطان نیستی ولی تحت فرمان اوئی وگرنه به خودت رحم می کردی : گفتم

. است وانسان را به الابالی گری می کشاند

! جناب حضرت حق الابالی است: ست که جناب مولوی فرموده ا: گفت

بعـالوه . مگر تو جناب حضرت حق ھستی ؟ جناب حضرت حق از چشم احمق ، الابالی می نمایـد : گفتم

می بینم که دعوی خدائی داری اینطور نیست ؟

. خودشناسی ھمان خداشناسی است: گفت

خدا کل کائنات را اداره می . نداشته ای را حذف کرده ای ولذا خود را خدا پ»شناسی«تو متأسفانه : گفتم

. کند وتو از پس خودت بر نمی آئی

من حریف زبان تو نمی : وسپس سرش را بلند کرد وگفت . کمی به من نگاه کرد وسرش را پائین انداخت

. شوم

»لطفا! ببینید که چقدر مهم هستم «

ایـن شـعار بـه لحـاظ شـدت . جمعـی اسـت این شعار سرلوحه ندای قلبی والتماس آدمھا در ھر رابطه و

ووسعت ھرگز ھمچون عصر جدید خودنمائی نکرده است وتبدیل بـه عمیقتـرین وملتمـسانه تـرین تمنـای

! لطفا نظری ھم به من بی وجود کنید تا وجود یابم: قلبی ھر انسانی شده است که

. وبدون این نگاه گوئی که نیست انسان ھمواره به لحاظ وجود باطنی وروحی ، مخلوق نگاه دیگران است

این مسئله را در وجود یک کودک بھتر می توان درک نمود ولی در آدمھای بزرگ سال بسیار پیچیده وغیـر

گاه وقتی کسی کشته می شود دلیلش اینست که قاتل را نگاه نکرده است وبه تمنـای . مستقیم است

آدمی بمیزانی که نگاه خدا یا . ھمین امر است منشأ ھمه کینه ھای عمیق. قلبی اش پاسخ نداده است

مردان خدا را از دست داده وبه ظلمت گرفتار شده دچار قحطی وجود است ونگاه ھزاران نفر ھم اندکی از

این نابوده گی ھمان فقدان ایمان به معنای آرام وقرار در خویشتن واحـساس . این نابوده گی نمی کاھد

193

در خود نیست پس اصال نیست ودر این وآن التماس می کند تا به او نظری انسان بی ایمان . وجود است

. کنند واو را به حساب آورند واھمیت بودنش را تصدیق کنند

انسانھای مدرن از بس که بی ھویت ومیان تھی وکپی ھمدیگرند دیگر نظر ھیچکس را به خود جلب نمی

ھر انسانی ذاتا بی تـا وخدایگونـه اسـت بـه . ی است کنند آنچه که نظری را جلب می کند ھویت وبی تائ

. شرطی که حق این امر را که حق وجود است ادا کرده باشد ودر محـیط وزمانـه گـم وگـور نـشده باشـد

انسان مدرن در بیرون از خانه وجودش گم شده ودیگر راه خانه را ھم فراموش کرده وبلکه اصال خانه را از

جود در نزد ھر کسی وجود را گدائی می کند وکسی ھم ندارد که ذره ای به او ودر غربت و. یاد برده است

. بدھد الا به مکر ونیرنگ وبرای بدام انداختن

. انسانی که دوستی صدیق ندارد در واقع ھستی ندارد

ھستی ھمان ! اینست تنھا تعریف انسانی از معنای ھستی انسان . »من یک دوست دارم پس ھستم »

. ولی دوست کجاست وخانه اش در کجا . دوستی است

تنبلی ومنبلی

واما من ھر فردی دروغتـرین معنـای . بلی است چرا که تن ھمان ظرف من است - بلی محصول من –تن

وجود اوست چرا که تن او نیز تماما یک مخلوق است ومال او نیست اگر مال خدا ھم نباشد واضـح اسـت

زیست اوست واو خودش موجب خلـق تـن خـود نبـوده اسـت وگرنـه مـی که مال والدین وطبیعت ومحیط

. توانست نمیرد

من ھر فردی محصول احساس خالق بودن خویشتن است ولذا دروغ است وھر چه که بعنوان دروغ وریا از

تـن پـروری ومـن . اسـت » مـن «فرد تولید می شود محصول این احساس وباور دروغین است ومحـصول

آدمی عاشق مخلوق خویش است لذا اگر خود را خالق . ت وعلت ومعلول ھمدیگرند پروری امری واحد اس

تن خود پندارد تن پرست می شود واین تن پرستی موجب بیماری وتباھی تـن اسـت وھمـین امـر نـشان

دھنده دروغ بودن این پندار است چون انسان نمی تواند بدینگونه حتی سالمت ظاھری تن خود را تـأمین

ه بر این تن پروری نیز خود یکی از زمینه ھای دروغگوئی می شود زیرا فرد حاضر به ادای ھیچ وعالو. کند

وبعـد بـه ) . مرض نمـائی (حق ووظیفه ای نیست وباید برای گریز از انجام وظیفه دروغ بگوید مثال تمارض

ض روانی حاصل ناگاه این مرض نمائی تبدیل به نوعی بیماری عجیب والعالج می شود که در واقع یک مر

. از دروغ ومن پرستی است که تن را مبتال نموده است ومن را ھم رسوا ساخته است

. بلی موجب بیماری وزجر تن می شود– بلی باعث رسوائی وانحالل من است ھمانطور که تن –من

فلسفه ناز

: ناز به معنای کتمان نیاز است منتھی با دو نیت متضاد

وقناعت پیشه سازد به دالیلی مثل تزکیه نفس وتقوی ، منت نکشیدن از نااھل وزیـر یکی نیت اینکه صبر

که این ھرسه دلیل برحق است ومی تواند بـا . بار ستم نرفتن ، ویا طرف مقابل را تحت فشار قرار ندادن

194

ت این ناز در قبال یک فرد دیگر اسـت کـه نـاز حـق اسـت ومھمتـرین عنـصر دیـن ومعرفـ . ھم جمع باشد

. وشرافت وتعالی می باشد

اما ناز دیگرداریم که ناز ناحق است وتماما بر مکر وستم است که ویژگی عامه زنان است یعنی انکار نیاز

وخود را بـی نیـاز جلـوه . خود بدلیل منت نکشیدن ویا متعھد نبودن وانجام وظیفه نکردن از فرط تکبر وکفر

بور به انجام نیازش نمودن وتازه منت ھم نھادن بر شوھر ویـا ھـر دادن وشوھر را بطریقی بس رندانه مج

. فرد دیگری

معضله ناز از مھمترین عناصر روابط بشری است در ھمه حوزه ھـای خـانوادگی واجتمـاعی کـه از جملـه

واما این عنصر در قلمرو خانواده ومخصوصا زناشوئی بـه . تعیین کننده ترین عوامل سرنوشت بشر است

. کل سرنوشت استمثابه

ناز نوع اول با حفظ وظیفه شرعی ووجدانی خود باعث سعادت وتعالی فرد است ولی ناز دوم که ناز ناحق

وابلیسی است وھمان نـاز ابلـیس بـرای خداسـت کـه موجـب لعنـت ابـدی شـد وموجـب تبـاھی رابطـه

. اردومخصوصا زناشوئی می باشد وجز سوءتفاھم وکینه وجنون وانتقام حاصلی ند

واما ناز انسان در مقابل پروردگار ماجرای دیگری است وپـر واضـح اسـت کـه انـسان تـا سـر حـد توانـائی

تقوائی خود وقناعت که گمراه نشود نبایستی از خداوند چیزی مادی برای ارضای نیاز بخواھد مگـر اینکـه

. ت وجز عذاب حاصلی نداردنیازی واجب باشد که در این صورت ناز کردن ھمان کفر وکبر در مقابل خداس

وآدمـی بھتـر اسـت دربـاره . وکالم آخر اینکه ناز از آن بی نیازاست وبی نیاز ھم خداست واو را سزاسـت

وبخـش . نیازش صادق ونیز متواضع ووظیفه شناس باشد که صراط المـستقیم سـعادت وسـالمت اسـت

. تعمده ای از بدبختی ھای بشر از ناز اوست که تلطیف کبر وکفر اس

مشیت الهی ومشیت انسانی

یکی از مھمترین وبغرنج ترین والینحل ترین حکمت وباور مذھبی در طول تاریخ جھان ، مسئله ای بـه نـام

اینکه خداوند در روزازل سرنوشت نھائی ھرکسی . مشیت الھی درباره سرنوشت ازلی افراد بشر است

. ب وکفر ونفاق گشته است وبدترین تھمت به خداسترا معلوم کرده است مبدل به مھمترین خرافه وفری

در قرآن کریم مطلقا معنائی دال برچنین امر ناحقی وجود ندارد وھر کجا که سخن بـر سـر مـشیت الھـی

. درباره ھدایت یا ضاللت بشر است بالفاصله ویا در آیه ای دگر اصل اختیار انسان خاطر نشان شده است

خداونـد ھـر کـه را «:نین تفسیر گمراه کننده ای شـده اسـت اینـست کـه مشھورترین آیه ای که موجب چ

ولی آیه دیگری وجود دارد که چنین استنباط جبری وظالمانه را بوضوح » .بخواھد ھدایت یا گمراه می کند

ھیچ دلی بدون اجازه : ونیز آمده است که » .ھرکه بخواھد خود ھدایت ویا گمراه می شود «:نفی می کند

یمان نمی آورد وآنچه که مانع ایمان آوردن کافران است اعمال زشتی است که ھم اکنون مرتکب خداوند ا

این آیات برای اصل جبر الھی در امر انتخاب بشری محلی از اعراب باقی نمـی گـذارد در غیـر . می شوند

. اینصورت کل دین خدا بیھوده وستم تلقی می شود واصل مسئولیت وحساب وکتاب باطل می شود

حتی درباره علم خداوند در باب سرنوشت نھائی ھر فردی نیز آیه ای وجود دارد که سند قطعی در ابطال

خداوند ھر سالی یک یا دو بار مؤمنان را امتحـان «:این باور کافرانه است که لباس دین برتن نموده است

به لحـاظی علـم خـدا دربـاره حـال این آیه که » .می کند تا بداند که آیا در ادعای خود صادق ھستند یا نه

وآینده ھر مؤمنی را نیز به چالش می گیرد وگوئی که خداوند بر احوال مؤمنانش آگاه نیست مگر آنکه آنان

195

این بمعنای ناآگاھی خدا براحوال مؤمنان نیست بلکه دال بر اختیار مطلق است کـه بـه . را عمال بیازماید

. بین کفر ودین مجددا انتخاب کنندمؤمنان داده است که ھر آن می توانند

خداوند به ھمه مردمان قدرت اختیار وانتخاب سرنوشت را بخشیده واین قدرت درمؤمنانش دوصد چنـدان

. است واین امر دال بر حقانیت الاکراه فی الدین می باشد

ت را بـر اساسـی برتـر این کالم خداوند اصل انتخاب وھدای–قرآن » .یاری کنید مرا تا یاری کنم شما را »

درک این آیه به مثابه درک مغز . ولطفی عالی تر قرار داده است وآن دوستی ویاری متقابل با بندگان است

اراده وانتخاب و ایمان وھدایت است که معمای تاریخی تقابل بین اراده بشر واراده خدا راپاسخ میدھد وبر

ویـا حقـی فراسـوی جبـر » امر بـین االمـرین « این ھمان . اساس یاری وعشق ودوستی تفسیر می کند

حتی قدرت اراد ه وانتخاب بشر نیـز از گـوھره محبـت الھـی تغذیـه مـی شـود وانـسان بـه . واختیار است

میزانی که پروردگارش را در امر دین یاری می دھد واطاعت می کند یاری می شود یعنی صـاحب اختیـار

وع انتخاب مستمرا تعالی وپاالیش مـی یابـد ونردبـانی بـی وقدرت انتخاب برترمی گردد واین قدرت وموض

. انتھاست

حتی مجبور بودن نیز امری انتخابی در بشر است یعنی انسان مختار است تا جبر را انتخاب کنـد کـه ایـن

«.براستی که اھل جبر اھل دوزخند« ھمان راه کفر است ھمانطور که رسول اکرم می فرماید

ھر چند کـه ایـن اختیـار را ھـم . واین تنھا جبر حاکم بر ذات بشر است . تخاب کند آدمی مجبور است که ان

. دارد که ھر گز انتخاب نکند وخود را اسیر شرایط وزمانه سازد که بنوعی ھمان انتخاب جبر است

ھم آدمی یا اختیار را بر می گزیند ویا جبر را اولی راه اطاعت از عقل ودین وامتحانات الھی است ودومی

وفقط آنکه اختیار را برمی . اطاعت از جبرھای اجتماعی وتاریخی واقتصادی وسیاسی وامثالھم می باشد

. گزیند از ھمه جبرھا رھیده است واین راه دوستی با خداست

چشمان کور حسود

ودر قـرآن اسـت کـه جمـاعتی از کـافران پـس از مـرگ کـور . می گویند که چشمان حسود کور می شود

به اینان گفته می شود کوری شما . پروردگارا ما که در آنجھان بینا بودیم : یخته می شوند ومی گویند برانگ

. از این روست که چشم خود را برنعمات خدا فرو بستید وآنرا انکار نمودید

معموال صفت بخل وحسد درباره ارزشھای میرای دنیوی پدید نمی آید وحداکثر اینست که در تقلید وپیروی

ولی آن بخل وحسدی که انسان را . از صاحبان قدرتھای مادی میروند به درجه ای از آن قدرتھا می رسند

به انکار وتھمت می کشاند در قبال نعمات خداست که ارزشھای ماندگار معنوی وصفات برجسته انسانی

. ھستند ونشانه ھائی از حقیقت را دارا می باشند

دنیوی ھم دارای ھوش وحواسی بسیار ضعیف وکرخت می شوند وآنقدر چنین انسانھائی حتی به لحاظ

بر کفر وانکار خود اصرار می ورزند که چشم وگوش وھوش ودلشان از بـین مـی رود ومـصداق ایـن کـالم

واین بدترین عاقبتی است که انسان . اینان کورند وکرند واللند ودیگر بسوی حق برنمی گردند : خدایند که

. در آخرت ھم از آن رھائی نداردمبتال می شود و

چه عاقالنه است که آدمی در قبال نعمات وجودی دیگران علیـرغم امیـال کافرانـه نفـس خـود جھـاد کنـد

وبجای انکار واتھام به مراکز این نعمات وگریز از آنھا ، بسویشان برود وبا آنان دوسـتی نمایـد وخدمتـشان

. لش که بدترین امراض است معالجه گرددکند تا از این نعمات برخوردار شود ولذا بخ

196

انکار علم وھنر وصفات حسنه دیگران موجب تحمیق وجنون وبسیاری از امراض العالج می شود وبراستی

. که حسد یکی از انواع آتش دوزخ است که روح را می گدازد وشعور ووجدان وعاطفه را زائل می کند

از یک ارزش خوب ، آنرا تخطئه کند وخود را از آن محروم چه احمقانه است که آدمی بجای برخوردار شدن

. آیا ظلمی بزرگتر از این به خویشتن ممکن است. نماید

قرآن» .ودر آن روز سئوال می شود که آیا با نعمات خدا وصاحبان این نعمات چه کردید »

. آدمی فقط بدبخت بخل خویشتن است

انواع و درجات خود

عده ای ھم فقط . ود زندگی می کنند و این خود محدود به ھمان ھیکل خودشان استعده ای فقط برای خ

برای خانواده خود زندگی می کنند که این ھمان خود در محدوده بزرگتر از ھیکل آنھاسـت ولـی بـر محـور

.ھیکل آنھاست

. عده ای ھم برای نژاد خود زندگی می کنند منتھی بر محور خود

و . ود زندگی می کنند که ھمان خود با شعاعی بزرگتر اسـت ، خـود اجتمـاعی عده ای ھم برای جامعه خ

و نیز انگشت . عده ای برای کل بشریت زندگی می کنند که خودی به شعاع کل زمین است ، خود بشری

آ می باشد که خودی برتر از خـود –شماری ھم ھستند که فقط برای خدا زندگی می کنند که ھمان خود

خود و یا در ذات خودکه نقطه ای نا متناھی در اعماق خویشتن است و لذا کوچکترین دائره است و ماورای

. در واقع اینان بی خود زندگی می کنند. از خود است مثل نقطه

چگونه انسان منافق می شود ؟

به جان منافق شدن به معنای در نفاق افتادن رابطۀ ذھن و دل انسان است که وجو د را دو شقه نموده و

یکدیگر می اندازد و این اشد عذاب ممکن برای انسان است و در خالء بین ذھن و دل سقوط می کنـد کـه

: اینگونه است که کسی در چنین چاھی سقوط میکند. ھما ن درک اسفل السافلین است

. دین را حربه ایی برای تحقیر دیگران و برتری خود می سازند*

. کند و از آن فقط برای بازار معیشت و ھویت و ریاست استفاده می کندبه معرفت خود عمل نمی*

. سائر مؤمنان را مسخره می کند و ریا کار می خواند*

. به منشاء معرفت و دین خود تکبر نموده و حقوق تعلیم و تربیت را ادا نمیکند*

. دین را سخت و محال جلوه می دھد و برای سائرین ره زنی می کند*

197

. از معرفت برای توجیه و تقدیس اعمال زشت خود بھره می گیرد*

. بیانش دینی و عارفانه است ولی عملش کافرانه و فاسقانه*

. اسرار کافران را محفوظ می دارد و لی اسرار مؤمنان را به کا فران می فروشد*

. جھان بیرونی منافق ھمچون درونش دو شقه متضاد و در جنگ است

آنگاه که حتی نمی توانی بخواهی

و فقط کافی . آدمی عمری را می تواند حقیقت را طلب کند ، اراده نماید ، دوست داشته باشد و بخواھد

. است که دوست داشته باشد که این ھمان خواستن است و این خواستن ذاتا ھمان جریان شدن است

ھا وقـت داری و ھـیچ عجلـه ایـی بـرای درسـت زیـستن حاال حاال« : ولی با خود وسوسه کنان می گوید

نیست زیرا ھر گاه که اراده کنی می توانی، فعال خوش بگذران و با ھوسھای خودت زندگی کن ھر وقـت

و بدین گونه عمرش را به ھدر می دھد و . » که خوشی دلت را زد انگاه توبه می کنی و زاھد می شوی

و قدرت جوانی اش را صرف ھوس بازی می سازد تا اینکه در اوج عیش ارادۀ حق را در خود به بازی گرفته

،عذاب فرا می رسد و آنگاه یادش می اید که حاال نوبت توبه است ولی افسوس که جا، تر است ولی بچه

زیرا اراده به خوب بودن از میان رفته و شیاطین در دلش رخنه نموده و دیگر ھیچ قـدرت انتخـابی . نیست

ن بدان معناست که مھلت توبه را از دست داده است و جھنم را بر خود واجب نموده است و فقط ای. ندارد

. با عذابھا می تواند پاک شود تا یک بار دیگر اگر عمری باقی مانده باشد بتواند دارای ارادۀ به نیکی گردد

روی آزادی انتخاب و اختیار حق ، قلم. گویی که حقیقت برای اکثر آدمیان یا خیلی زود است و یا خیلی دیر

حق را ھرگز نمی توان از سر ناچاری برگزید . است یعنی انگاه که می توانی آن را برنگزینی باید برگزینی

. زیرا ذات حق بر اختیار است و حق ھمان حق انتخاب است

تفاوت انسانها

: رسد مربـوط بـه دو امـر اسـت ھمه انسانھا دارای نفس واحدی ھستند و آنچه که بعنوان تفاوتھا بنظرمی

شرایط بیرونی ھمان جبرھای اقتصادی وفرھنگی وسیاسی وخانواده گی . شرایط بیرون یو میزان تقوی

و اما تقوی نیز عامل درونـی . میباشد که ازھرفردی درشرایط متفاوت ھویت ھائی متفاوت بارزمی نماید

ازدرجـات متفـاوت تقـوی ھویـت ھـائی متفـاوت است که میتواند ظھور وبروز نفس را تحت فرمـان آورد و

ونیـز . وگرنه در شرایط یکسان اگرتقـوائی نباشـد ھمـه انـسانھا بـه یـک گونـه بـروز میکننـد .آشکار نماید

.درشرایط یکسان بیرونی آنچه که موجب تفاوت انسانھاست ھمان میزان تفاوت درجه تقوا میباشد

قدرت ایمان تعیین کننده شدت و . ت از ایمان و معرفت است واما تقوییا خویشتن داری معلول درجات متفاو

.قوت خویشتن داری است و اما میزان معرفت ، تعیین کننده صورت اعمال و شیوه زیستن میباشد

198

عمل به معرفت متضمن ایمان است و عمل به معارف توحیدی تر و عمیـق تـر و خالـصانه تـر نیـز متـضمن

ایمـان بـه . ھرمرتبه از معرفت مستلزم ھمان درجه وشدت از ایمان است عمل به . ایمان عمیق تر است

مثابه جوھره اعمال و زندگی است و بدون آن اعمال آدمی ھرچند که عارفانه باشد دارای جوھره و قـوت

. وروح نیست و میان تھی و نارسا میگردد وحتی ھمچون ریا می نماید و جذابیت و قـدرتی پدیـدنمی آورد

بزرگ و خالصانه مستلزم ایمان عظیم است و در غیر اینصورت فردرادچار مخمصه میکند و در مواجه اعمال

ھمانطور که ایمان ھای قوی اگربھمراه معرفت نباشد . با نتایج اعمالش دچار دغدغه وحتی ندامت میسازد

.مولد خرافه واعمال جنون آمیز است

دین را به بن بست و بلکه نفاق میکشاند فقـدان معرفـت الزم آنچه که تقلید از اعمال و راه وروش بزرگان

.برای آن نوع اعمال است

و نیزآنچه که انسان را از اسارت جبرھای زمانه نجات میدھد و استقالل می بخشد و صـاحب ھویـت مـی

آنچـه کـه بـین . برای اھل دین توازن بـین ایمـان ومعرفـت امـری واجـب اسـت . نمایدایمان ومعرفت است

.منان تفاوت می اندازد تفاوت ایمان استمؤ

زیرا این تعادل ھمان توحیـد . واماتعادل بین ایمان و معرفت ممکن نیست االدراطاعت یک پیر و امام موحد

ووحدت وجود انسان درخویشتن است که فقط در ارادت عرفانی ممکن میگردد تا ذھن و دل یعنی ضـمیر

.آگاه وناخودآگاه متحدگردد

شمارانی که در قلمرو دین ومعرفت دچار تبدیل وتحول در ذات نفس می شوند وتقوا و معرفت جزانگشت

.جزء طبیعت نفس آنھاست ما بقی مردمان یا به جبرھای بیرونی تغییر میکنند ویا به جھادنفسانی

اصـل نیایـد وتازمانیکه ذھن و دل یگانه نشود و مقـام توحیـد ح .کھنوع اول ریا میباشد و نوع دوم ھم تقوی

.ھویتی پایدار وثابت رخ نمی دھد

گفتگوي بین دل و ذهن

چرا اینقدر دروغ می گوئی ؟: دل

.این دروغ نیست بلکه به مصلحت است اگر راست بگویم تک و تنھا می شوم : ذھن

.حال ھم تک و تنھائی به ھمین دلیل خودت را در شلوغی گم و گور کرده ای : دل

بری ؟چرا اینقدر متک:دل

.این تکبر نیست بلکه غیرت و عزت است : ذھن

.اگر غیور و عزیز می بودی نیاز به تظاھر به آن نمی داشتی و جان نمی کندی : دل

چرا اینقدر خبر چینی می کنی ؟: دل

.این اشاعه اخبار و اطالعات است : ذھن

پس چرا اخبار خودت را اشاعه نمی دھی ؟: دل

199

ر بدبینی ؟جرا اینقد: دل

. چاره ای نیست زیرا ھمه بد شده اند : ذھن

خودت چی ؟ پس چرا بخودت اینقدر خوش بینی ؟: دل

تو که خودت را اھل دل می خواندی پس چرا اینقدر با من جدال میکنی ؟: دل

. من میانه رو شده ام نه من نه تو بلکه راه وسط : ذھن

.اری و نه دل پس در نفاق افتاده ای نه عقل د: ذل

کافر کیست ؟

لذا کافر می خواھد کل جھان . انسان کافر دشمن خدا و خلقت او و خصم رحمت و عزت او به خالیق است

چون نمی تواند ، با آدمھا ھـر یـک بـه گونـه ای رابطـه . و جھانیان را تصاحب نموده و سپس منھدم سازد

. نھا را تباه می کند و انتقام ناکامی خود را از آنـان مـی گیـرد برقرار می کند و آنھا را به دام می اندازد و آ

لذا اشد عداوت ذاتی او نسبت به مؤمنان و کسانی است که . انتقام ناآرامی خود را از دیگران می ستاند

. دارای عزت نفس و آرامش و سعادت ھستند و از احساس زندگی و ھستی برخوردارند

ی حیات و ھستی اسـت و قحطـی آرامـش و عـزت اسـت و لـذا فقـط در کافر بواسطه کفرش دچار قحط

. تماشای عذاب و تباھی و انھدام دیگران موقتا احساس رضایت می کند و کفرش ارضاء می گردد

در ھر کجا و ھر کسی که عزت و قناعت و شرافتی باشد او را عذاب می دھد و برای نابودی این ارزشـھا

او حتی به وادی علم و دین ھم می رود تا از آموزه ھا و آدابش بر علیه آن . دازد فتنه می کند و دام می ان

. استفاده کند

بیشترین عداوت و کینه یک کافر نسبت به کسی بروز می کند که به او محبت نماید و حرمت نھد و دعـوت

درد وجدان انـسان و کفر العالجترین. به عزت و عصمت کند یعنی نسبت به رسوالن و مخلصان و عارفان

. و رسوالن الھی جز برای شفای این درد نیامده اند . در واقع منشأ ھمه دردھای بی درمان اوست

ھر کجا که عذابھای عظیم و العـالج . برای چنین آدمی جز عذابھای فزاینده دوزخ عالج و شفاعتی نیست

رین رحمـت خـدا نـسبت بـه ایـن اشـقیاء و دیدید افسوس نخورید و ترحم نکنید بدانیـد کـه ایـن عـذابھا آخـ

سنگدالن می باشد تا شاید دلشان نرم گردد و دست از جنگ با انسانیت ومعنویت بکشند و رحمت خدا را

کـافر دشـمن . طالب شوند و دست از جنگ با او بردارند و به خودشان رحم نمایند و طالب رحمـت شـوند

. قسم خوردۀ خویشتن است

!امید یعنی خداحتی اگر امید و انتظاری . مید ھمان خداست و نومیدی نیز بی خدا شدن و خدا را از خود دور کردن است ا

با ھزاران دلیل در حیات دنیوی محال آید باز ھم نبایستی نومیدی را به دل خود راه داد کـه نومیـدی دل را

لیتی و بی سبب خداوند چشم ھمواره بایستی به لطف برتر و فوق ع. می میراند و النه شیطان می کند

چه بسا آرزوھائی که پس از مرگ محقق می « ) ع(و عالوه بر این بقول علی . داشت و معجزه را باور کرد

. پس نومید شدن به ھیچ وجه معقول نیست و به صالح ھم نیست حتی اگر محال و واھی باشد » شوند

200

تا زمانیکه به دیگران امیدواریم نومید . ود خدا باشد بشرط اینکه مرجع امیدواری ما دیگران نباشند بلکه خ

خداوند ھرگز امیدواران بخودش را نومید نمی کنـد بـشرط اینکـه امیـدی خالـصانه و توحیـدی . می شویم

. خرمائی –باشد و نه مشرکانه و مخلوط و خدا

ان را بخداوند مربوط امید بخدا ھمان عرصه امتحان ایمان بخداست زیرا فقط نیازھای انسان است که انس

. انسان بی نیاز از خدا انسان کافر و بی خداست . بین انسان و خدا چیزی جز نیازھایش نیست . می کند

از دسـت دادن امیـد ھمـان . لذا غایت ایمان آدمی بخدا در غایت ناکامی و نومیدی ھا امتحـان مـی شـود

زیرا این ابلیس است که حامل نومیدی است زیرا نومیدی را باید لعنت نمود. باختن ایمان و عین کفر است

» نومیـد شـده «به لحاظ لغـت ھـم بمعنـای » ابلیس«ابلیس نخستین نومید شده و بانی نومیدی است و

.است

عذاب انکار حق

آنکه آگاھانه حقیقتی را انکار می کند این انکار حق او را جبرا بسوی ارتکاب اعمال بر خـالف مـیلش مـی

آنکه حقی را انکار می کند خود را انکار می کند و مجبور می . ینگونه اراده اش انکار می شود کشاند و بد

شود اعمالش را انکار کند و کل سرنوشت خود را منکر خود می سازد و بر علیه اراده اش زندگی می کند

آنکه حق را انکار .زیرا ھر حقی ھمانا حقی از وجود انسان است و حق وجود است . و ضد خود می شود

می کند حیات و ھستی اش را بطرزی جادوئی نفی و باطل می سازد و ھمه زحماتش را جنون آسا بھدر

. می دھد و گوئی دشمن خویش است و این حق انکار است

انسان به این قـصد خلـق شـده کـه حـق را . حق وجود انسان معرفت دربارۀ این حق است و تصدیق آن

آنکه معرفت خود دربارۀ حق را منکر مـی شـود حـق . شتر می شناسد مسئولتر است آنکه بی . بشناسد

. وجودش را و علت ھستی اش را انکار می کند و لذا به ضاللت و حماقتی ھولناک مبتال می شود

ھیچ سرنوشتی ھولناکتر و عبرت انگیزتر از کسانی نیست که حق را شناختند و انکـار نمودنـد و حماقـت

وجـود چنـین کـسانی قلمـرو سـلطه . عذابی که ھیچ شفا و شفاعتی نمی پذیرد . نکار است عذاب این ا

شیطان است و اینان شیاطین مجسم می شوند و مأمور گمراه سازی دیگران ھستند و این گمراه سازی

از طریق القای یأس از رحمت خدا و دین او صورت می گیرد بواسطه برانگیختن احساس ترحم در دیگران

اینان ھمچون دیوھای افسرده اند . ان را از خدا و دین او باز می دارند و به فساد و کفر تشویق می کنند آن

اینان . اینان از یکسو حق را تأئید می کنند به زبان و از سوی دیگر این راه را غیرممکن معرفی می کنند .

. محاق حق ھستند

. ردم است بر اساس آن حق انکار شده واما انکار حق خود عذاب بخل نسبت به ھدایت م

آدمیت و عدمیت

ایـن ادراک . آدمیت ھمان درک عدمیت و حضور و یاد دائمی این ذات ازلی و خود بخودی خویـشتن اسـت

دائمی انسان را بر مخلوقیت خود آگاه و بینـا نمـوده ولـذا روبـه روی خـالق در مقـام عبودیـت و خـشوع و

201

وضـع . خویـشتن اسـت » وضع« تواضع بمعنای قرار گرفتن در . ا مولد تواضع است واقعیت قرار داده و لذ

و لذا فقط این حضور و معرفت است که خصائل آدمی را شـکوفا مـی کنـد و . آدم حضور بر عدمیت است

ارزشھائی پدید می آورد که موسوم به آدمیت یا اومانیزم است که زندگی انسانھا در کنار یکدیگر را ممکن

از : زیرا منشأ تفاھم ھمانا فھم و یاد این عدمیت می باشد بدین معنا که . محبت آمیز و با تفاھم می کند و

پس بدینگونه بر غول تکبر و غرور خود فائق آمده و کفر خود را که ھمان . عدم آمده ایم و به عدم می رویم

یـم و بلکـه بعنـوان میھمانـانی در یـک انکار عدمیت و مخلوقیت است مھار می کنیم و ھمـدیگر را نمـی در

میھمان خانه بزرگ بھم حرمت می نھیم و ھمدردی می کنیم و بـا ایـن درد و احـساس و حـضور مـشترک

پـس آگـاھی مـا بـر عـدمیت ماسـت کـه راه . راھی بسوی ابدیت می یابیم که سوی حضرت خالق است

آموزاند در حضور خالقی که مـا را از عـدم بـر ابدیت را بما می نمایاند و راه خلق شدن انسانی را بما می

آورد تا طالب ھستی جاوید شویم در غیر اینـصورت در بـرزخ بـین بـود و نبـود ھراسـانیم و از فـرط ھـراس

. یکدیگر را زیر پاھایمان له می کنیم

جهان به مثابه قلمرو اخالق خدا

عرصه ظھور اخالق اوسـت و آدمـی خداوند جامع جمیع ھمه صفات در کمال مطلق است و عالم ھستی

از من اطاعت : مأمور است تا اخالق او را بشناسد و از این اخالق تبعیت کند تا ھمچون او شود که فرمود

! کنید تا ھمچون من شوید

اخالق اهللا ھدف خلقت جھان است و خلق کردن ھمان اخالق خداست و اخـالق خـدا ھمـان خلـق کـردن

. است تا معرفی شود

بھمـان میـزان کـه . ھمانقدر که بخشنده است منتقم اسـت . ھمان میزان که مھربان است قھار است او ب

بھمان میزان که صـبور و گـشاده . بھمان میزان که آفریننده است مخرب است . لطیف است خشن است

ت بھمان میزان که جدید اس. بھمان میزان که عاشق است عادل است . دست است غیور و متعصب است

و انسان باید بتواند که این مطلق ھا را دریابد . قدیم است و بھمان میزان که ھست گوئی که اصال نیست

آنانکه فقط یک . و اینست خلقت انسانی این حیوان دوپا . و تجربه کند و به نسبتی به اخالق او خلق شود

د را انکـار کـرده و از اخـالق و خالقیـت وجه اخالق او را گرفته اند باالخره انکارش می کنند و بدینگونه خـو

آنانکه خیر را از او . خیرو شر ھمه از اوست : بقول قرآن . ھستی تماما اخالقی است . ساقط می سازند

انسان بایستی در انتظار غیرت . می دانند و شر را از ابلیس می دانند مشرکند و نھایتا او را انکار می کنند

اتفاقـا کمـال . د و آنرا درک کند وگرنـه خلـق نمـی شـود و او را نمـی شناسـد و خشم و قھر خدا ھم باش

. مھرش در قھرش محقق می شود و جمال ھستی اش از نیستی اش رخ می نمایاند

آیا خدا کافیست ؟آیا براستی کدامیک از ما داعیان خداپرستی خداوند را در زندگی خود و مخصوصا در گرفتاریھای خودمان

خدایا فقط : می دانیم و جز از او یاری نمی طلبیم و مغز سورۀ حمد را در زندگی بکار می گیریم که کافی

؟ اگر چنین نیست پس نمازھایمان ریائی و کذابانه است و مصداق این آیه است که !از تو یاری می جوئیم

! وای بر نمازگزاران ریائی :

. خالصه می شود و مابقی تعارف است » خدا کافیست « دین و مسلمانی فقط در کلمۀ

202

کدامیک از ما به ھنگام بیماری فقط از خدا یاری می جوئیم ؟ کدامیک از ما به ھنگـام نـداری فقـط از خـدا

یاری می جوئیم ؟ کدامیک از ما به ھنگام اضطرار و درماندگی فقط خدا را یاد می کنیم و می نشینیم تا او

درست است که ھمه چیز از خداست ولـی بایـستی تـالش : ه می گویند که البت......به دادمان برسد ؟ و

؟ این ولی ھا و اماھـا اسـاس شـرک و نفـاق ....تا خدا به دادمان برسد و .... کرد و به این در و آن در زد و

. ماست

اگر چنین است پس مرز بین شرک و دین کجاست ومحک خدا پرسـتی چیـست جـز الفـاط و توجیھـات تـو

آدمی تا ال اقل فقط یکبار ھم که شده اگر در مواقع گرفتاری بر سر جای خود . و ادعاھای نمایشی خالی

ننشیند و دست یاری بسوی کسی دراز نکند و یاری خدا را نبیند کل دیـنش ریـا و نفـاق اسـت و خـدایش

.مردمند و ایمانی بوجود خدا ندارد

لحظه اي در خود بمان اي بی وجود

دمی حتی یک آن در انزوا و حتی عالم خواب ھم نمی تواند درخود و با خود و خود باشد و عجب است که آ

تصورش از خود حتی غیر ممکن تر از تصور خداست و آنگاه شبانه روز مدعی خـودم خـودم و مـنم و مـنم

واند فارغ است و جز اثبات خود کاری ندارد ، اثبات چیزی که مطلقا نمی داند که چیست و لحظه ای نمی ت

. از خیال غیر خویش باشد

چیست ؟ من کیست ؟» من « این خیال محال و این تصور بی مثال و این ادعای وصال از برای

این نقطه ال متناھی و نابوده که آدمی برایش جان می دھد تا بدسـتش آورد چیـست ؟ ایـن ھمـان عـدم

. و لذا کفر و جنگ او با ھستی خویش نیست است چرا که آدم از عدم است و منیت آدم جز عدم پرستی

آدمی جز غیر نیست و غیر را خود پنداشته و می پرستد تا شاید تسخیرش نماید و نام خود بر آن نھد و این

. دزدی و مالیخولیا را عشق می نامد

طھارت کار آدمی در جھان ھستی چیزی جز غیر زدائی از خویشتن نیست و این ھمان راه تقوی و تزکیه و

خود آدمی خداست و آدمی جز خدا . نفس و مقام عصمت است تا به خود برسد خودی که جز خدا نیست

. ھمه را می جوید و می پرستد و نھایتا لعنت می کند

بیائیم از ھمه دل بکنیم تا بتوانیم . این دیگرانند که در ما و بجای ما زندگی می کنند و لذا از ھمه متنفریم

. ت بداریم و خود باشیم ھمه را دوس

زن خوب و زن بد

اگر تایخ بیانگر وجھی از حقیقت انـسان باشـد ھرگـز زن خـوب و مانـدگار بعنـوان یـک معنـا و اسـوۀ قابـل

اینھا جملگـی ارزشـھای مردانـه . ستایش ،زنی فرمانروا یا دانشمند وھنرمند و یا حتی مبارز نبوده است

اندگارند ھر چند که گھگاھی زنانی ھنرمند و فرمانروا و عالم ھم پدید است و برای مردان موجبات ھویت م

203

زنـان در قلمـرو ارزشـھای مردانـه بـسیار . آمده اند ولی ھرگز بدینوسیله دارای اعتبار جاودانه نشده انـد

خ مثال زنان فرمانروا شقی ترین فرمانروایـان تـاری . بندرت قابلیت و واکنش مثبت و شریفی پدید آورده اند

بوده اند و یا زنان ھنرمند بواسطه ھنرشان دچار غرور وتباھی عظیمی شده و اصالت زنانگی خود را باخته

. اند مثل کلئوپاترا و سوفا

در یک کالم زن خوب فقط و فقط در یک معنا و ارزش درخشیده و منحصر بفرد شده است وآن عصمت و وفا

فاطمه و امثالھم جملگی از ھمین بابت تبدیل به اسوه ھای بوده است زنانی مثل ھاجر ، مریم ، خدیجه و

برای زن و مخصوصا زنان با استعداد دامی ھولناکتر از تبعیـت و تقلیـد از ھویتھـای . ھویت زنانه بوده اند

ایـن عقـیم شـدگی . مردانه نبوده است که امروزه اکثر زنان مدرن را مبتال ساخته و عقـیم نمـوده اسـت

. انه است ھویت و روح زن

ھمانطور که زنانگی به لحاظ جنسی امری اندرونی و باطنی و پنھان است ھویت زنانه ھم ھمواره رمزوار

و پنھان است و به ھمین دلیل از ھویت بزرگانی چون ھاجر و مریم و فاطمه تقریبا نشانه و تظاھر چنـدان

تالش زن برای . و تصدیق می شوند قابل بیانی وجود ندارد و بلکه چون نوری مقدس و بخودی خود درک

زن خـوب بواسـطه نـور . مشھور شدن که ھویتی مردانه است قلمرو رشد تباه شدگی و ھالکـت اوسـت

. عصمت خود می درخشد نه شھرت بازاری

ممکن است ؟» شدن«آیا

و ھر انسانی بخودی خود در حقیقت باطن نفس خود چیزی جز معجونی از کبـر و جھـل و بخـل و شـھوت

ولـی اکثـر . این طبع غریـزی عامـه بـشر اسـت . وحشت و حرص و بازی و مکر و حقارت و ناتوانی نیست

انسانھا یا به اختیار خود و بر اساس آرمان خواھی و ارزش طلبی و یا بواسطه جبرھای اجتماع تالش

ایـن . اثبـات برسـانند می کنند تا این صفات درونی خود را تا حد امکان بروز ندھند و بلکه خـالف آنـرا بـه

ولی بسیاری پس از مدتی از این تالش خسته می شوند زیرا ھیچ . است » شدن « ھمان اراده انسان به

تبدیلی در ماھیت نفس خود نمی یابند و بلکه نفس خود را عقده ای و رنجور و متشنج و حریص تر

لیبرال مـی شـوند و لـذا بـسوی افـراد یـا می یابند و لذا دست از ارادۀ به شدن بر می دارند و به اصطالح

. گروھھا و جوامعی می روند که از جنس ھمانھا باشند

بی تردید کسی که به اختیار خودش بر علیه نفس اماره و جاھل خود جھاد نکند و فقط بواسطه جبرھای

دش ولـی کـسی کـه بـرای خـو . عرفی و شرعی و قانونی ریا کند ، بسیار زود خسته و ھالک مـی شـود

میخواھد نفس خود را تغییر دھد و یا قابل مھار و متعادل سازد و تلطیف نماید طبـق تجربـه بـشر بخـودی

خود قادر به این کار نیست و در این راه که ھمان راه شـد و تعـالی اسـت نیازمنـد یـک یـار روحـانی و پیـر

کـه نفـس بخیـل . شود عرفانی است که تحت الشعاع محبت و کرامت و یاری او قادر به تبدیل نفس می

خود را سخی می کند و غرور را به تواضع می آورد و ھـراس را بـه شـجاعت مـی کـشاند و شـھواتش را

لطیف و عالی

تبدیل نفس شـرور بـه نفـس خردمنـد و متعـالی و . می کند و بر جھل و ستم نفس خود مسلط می گردد

.به نفاق و یا کفری شدید تر می انجامد مھربان بدون ارادتی عرفانی مطلقا مقدور نیست اال اینکه

204

راز تنهائی خوبان

آدم کافر نمی تواند آدم مؤمن را دوست بدارد . آدم بخیل نمی تواند آدم سخاوتمند را دوست داشته باشد

. ولی آدم خوب می تواند آدم بد را ھم دوست بدارد .

تر است بخصوص اینکه او ھمه را کمابیش دوست آدمی ھر چه خوبتر ، پاکتر ، مؤمن تر و عارفتر باشد تنھا

آدمی ھر چـه کـه خـالص تـر و بـا . می دارد و کسی نیست که بتواند او را آنگونه که ھست دوست بدارد

وفاتر باشد تنھاتر می شود زیرا دیگران در مقابل او احساس حقارت می کنند و حقارت نفس خود را

تنھائی ھمان اجر خوبی خوبان است زیرا انسان تا تنھا نشود روی به این . می بینند و لذا از او می گریزند

خداوند خوبانش را بدینگونه برای خودش اختـصاص . یگانه عالم نمی کند و الیق دوستی با او نمی شود

آنکه تنھائی را دوست نداشته باشد خوبی را دوست نمی دارد و . می دھد و دوستان خودش می سازد

صورت دیگراین مسئله آن است که انسان ھر چه تنھاتر می شود خوبتر . و ریای اوست خوبیھایش از مکر

. می شود

خوبان عالم شھیدان زنده ھستند و بسیاری از آنان کشته می شوند چون آئینـه بـدیھای مـردم ھـستند و

بـان از ھمـین بابـت عداوت تبھکاران نسبت به خو. مردم آنھا را طرد می کنند تا خود را نبینند و توبه نکنند

واینست که خوبان بدست کسانی مورد آزار و تھمت قرار می گیرند و چه بسا به قتل میرسند کـه . است

فقط . خوبی ھر چه خالصتر باشد عداوت انگیزتر است و تنھا کننده تر . بیشترین خوبی را به آنھا نموده اند

زیـرا خوبـان . خوبی یعنی خوبی در حـق بـدی .از طریق خوبی کردن با بدھاست که بدی از بین می رود

خوبی کردن با بدھا موجب برون افکنی بدیھایشان می شود و بدینگونه از . نیازی به خوبی دیگران ندارند

. بدی پاک می شوند

بدبینی–خود

طبعـا زیرا کسی که خود را بـد ببینـد . بد بودن خود و خوب دیدن دیگران از عالئم معرفت و فرزانگی است

ھمانطور . میل به خوب شدن پیدا می کند و ھمین اراده در ذات انسان موتور محرکه تکامل و تعالی است

بنابراین . که کسی که خود را خوب می داند راکد و ھالک است و حرکت و رشد و تعالی در او مرده است

کسی . خود شناسی است بدبینی اساس تربیت و تعلیم و معنویت و رشد بشراست که محصول –خود

که خود را بد می بیند و جز جھل و جنون و کبر و شقاوت در خود نمی یابد ھمـین بـصیرت بطـور اتوماتیـک

بنابراین کسی که . و این معجزه خودشناسی است . موجب جھش و فرا رفتن از این خود بد و زشت است

کار می کند وزشتی ھا و جھالـت ھـا را بی ھیچ مرضی و منتی اعماق نفس واحده بشر را به ھمگان آش

و خدمتی بزرگتر از این نیست ھـر چنـد کـه . می نمایاند ھمه را می جھاند و تکامل می دھد خواه ناخواه

پس این عملی بغایت ایثارگرانه است که کسی برای رشد و . ممکن است مورد تھاجم شیاطین قرار گیرد

عـشق بـه . جوم و تھمت ھا و عداوتھای شـیاطین قـرار دھـد تعالی و خوب کردن دیگران ، خود را مورد ھ

خوبی و تعالی دیگران ھمواره مستلزم ایثار است

205

فلسفه عدالت

بـر ھمـین مبناسـت کـه جھـان ھـستی . عدالت در معنای فلسفی اش ھمانا تعادل بین بود و نبود اسـت

یان شده اسـت چـرا کـه خداونـد در قرآن کریم ھم عدالت بمعنای آن قانون و اصل خلقت ب . استوار است

بعنوان ھستی ازلی و مطلق، کل بودنش را در جھان متجلی ساخته و خودش بر عرش نابودی نشـسته

بنابراین عدالت در مفھوم نھائی ھمانا تعادل بین خدا و . است و انسان را خلیفه وجود خود ساخته است

پس عدالت یعنی . ر آن وخلیفه خداست جھان است ولی عرش این جھان ھمان انسان است که سکان دا

–در جنبه معرفت شناسی ھمان تعادل بین خود و خدا می باشـد عـدالت خـود . تعادل بین خدا و انسان

ایـن تعـادل در ذات . پس انسان عادل کسی است که بین خود و خدا تعـادل برقـرار کـرده باشـد ! خدائی

. افت و جھان ھم نمی توانست وجـود داشـته باشـد انسان نھفته است وگرنه انسان امکان وجود نمی ی

واقعه ای کـه جھـان را . بنابراین عدالت فقط یک معنا یا صفت و مقام معنوی نیست بلکه یک واقعه است

.این واقعه ھمان حق است و لذا حق و عدل ھمواره مترادف یافته می شود . واقعیت بخشیده است

ک عدالت در خویشتن و مستقر شدن بر آن و متعھد گشتن به آن می ولی در قلمرو معنا، عدالت ھمانا در

واصـال عرفـان بمعنـای معرفـت دربـارۀ عـدل . و این کار مردان خدا و موحدان و عارفان کامل است . باشد

ولی اکثر مردمان از این مقام گریزان ھستند و اینست که خداوند به آنان . است و بر مقام عدل قرار گرفتن

اینست که می فرماید اگر خداوند می خواست به .اده و آنان را مشمول رحمت خود ساخته است تحفیف د

.عدل خود عمل کند ھیچکس باقی نمی ماند و طومار بشریت پیچیده می شد

عارفان کسانی ھستند که بتدریج از قلمرو رحمت خدا خارج شده و روی به نعمت ھـای او مـی کننـد کـه

ست که مردان حق به لحاظ حیات دنیوی در فقر و فاقه و تنھائی کامل زیست می این. قلمرو عدالت اوست

.کنند و این ھمان مقام عدالت است

بعنوان عادلترین انسان کامل در تاریخ بشر بھترین و کاملترین تعریف از عدالت را بیان کرده است ) ع( علی

سان عادل ھم کسی است که بر جـای خـودش و لذا ان! و آن اینست که بر جای خود قرار دادن ھر چیزی

کـسی کـه در . قرار گرفته است یعنی مقیم در خویشتن است و لذا مظھر تنھائی و یگانگی اسـت و فقـر

خویشتن مقیم شود دست و دل ازغیر خویش شسته است و خودش شده است یعنی بر جای خدا قـرار

ا و خدا ھم بر جای انسان نشسته اسـت و انسان بجای خد. گرفته است و این تعادل بین خود و خداست

.ھم بر جای عدم ) خداوند ( بر جای وجود قرار گرفته و وجود ) آدم ( یعنی عدم . عدالت ھمین است

برای آدمی ھمانا قرار گرفتن بر عدمیت خویشتن است و فنای » بر جای خود نشستن « معنای دیگری از

ھمانطور که خداوند در خلقـت ازلـی وجـودش را بـه آدم . دن خود را پذیرفتن است و وجود را به خدا سپر

و عدالت جز این نیست که . بخشیده حاال آدم ھم بایستی وجودش را به خدا برگرداند و عدم خود را بپذیرد

به زعم قرآن ( ولی در این واقعه ھم رحمت خدا بر عدلش سبقت می گیرد . ھر کسی بر جای خود باشد

جودش را به آدم اعطا می کند و این بار آدم براستی ھم قدر وجود را می دانـد و ھـم و خداوند باز ھم و )

یعنـی آن خالفـت ازلـی در خلقـت را بـه . حق وجود را می یابد وبراستی موجود و خلیفه خدا مـی شـود

خلقـت : خداوند وا می گذارد و خداوند دوباره به او ھستی می بخشد و این خلقت جدیـد و دوبـاره اسـت

! سانی و عرفانی ان

و این واقعـه تمامـا . در واقع رجوع انسان عارف به عدل ھمانا پاسخ دادن به عشق و کرم خدا می باشد

یعنی عدل برای انسان عارف واقعه ای تماما عاشقانه می باشـد و قمـار . عشق ورزی با پروردگار است

بنـابراین مقـام عـدل بـه . نمی یابند در واقع عدل خدا کمال عشق اوست که جز عارفان در . عشق است

206

در آن واحد مظھر کمال عشق و عـدل و عرفـان ) ع( و اینست که علی . مثابۀ کمال عشق و عرفان است

وجود را کسی درک می کند و حقش را می یابد که آنرا به صاحب وجود یعنی خداوند بازگرداند . می باشد

حق گردد و نور حق را متجلی نماید که ھمان نور عرفان است ودوباره از خداوند دریافت کند و مظھر وجود

این بیان ساده و کاملی از عدالت است که . انسان باید به تمام و کمال از ھستی خود بگذرد تا آنرا بیابد .

.جز عشق تفسیری ندارد

همه تنهایند ولی

را در پس دیگران پنھان داشته اند تا خود ھمه تنھایند ولی فقط اندکی بر تنھائی خود آگاھند و مابقی خود

.را نبینند

ھمه تنھایند زیرا ھر کسی یک تن است از آنان که بر تنھائی خود آگاھند فقط اندکی تنھائی خود را پذیرا

.ھستند و مابقی آنرا طرد می کنند و به این و آن پناه می برند

در خـود وارد شـده انـد و مـابقی در پـشت درب خـود و از آنان که تنھائی خو را پذیرا ھستند فقـط انـدکی

.سرگردانند و راه ورود به خود را نیافته اند

و از آنان که بر خود وارد شده اند فقط انگشت شماری محل جلوس خود را یافته و در خود قـرار گرفتـه و

. خودشدگان اینان انسانھای کاملند و موحدان واقعی یعنی یکی شدگان با خود و. خود شده اند

محکی در خود شناسی

درستی یا نادرستی راه و روش زندگی خود ھمواره دارای یک محک دوگانه در درون و بـرون از خویـشتن

محک درونی ھمان رضایت وجدان است که بصورت آرامش و قرار و صبر و قناعت واتکاء به نفس در . است

خود آرام و قرار داریم در راه درست و برحقی گـام بـر بمیزانی که در . درجات متفاوت خودنمائی می کند

و اما محک بیرونی ھم وجود دارد که مردمان ھستند که ھمان میـزان . می داریم ونشانه رضای خداست

امــام . تأئیــد و تــصدیق عــاقالن و مؤمنــان و پاکــان اســت و تکــذیب و لعــن احمــق ھــا و دزدان و تبھکــاران

کـه ایـن خـود » خدا را شکر که دشمنان ما از احمق تـرین مردماننـد « که در کربال می فرمود ) ع(حسین

. دلیلی بر حقانیت راه او محسوب می شود

بنابراین رضایت وجدان که ھمان آرام و قرار درونی است و بصورت رضایت از زندگی بروز می کند و رضایت

یز بمیزانی که آرام و قرار و رضای وجدان و ن. خوبان و خردمندان دو نشانه از درستی راه ماست و بالعکس

نداریم و احمقان و تبھکاران ھم از ما راضی و خشنود ھستند و ما را تصدیق می کنند نشانه نادرستی راه

.ماست

207

فلسفه ادعا

.ھر انسانی صاحب ادعائی است و بواسطه ھمان ادعا زندگی می کند و شناخته می شود

ولی آیا کسی ھم از نزد خـودش و بـرای . وست در نزد کسی و یا کسانی ادعای ھر کسی ھمان دعای ا

ادعـای اکثـر انـسانھا عاریـه ای . خودش دعا و ادعائی می کند ؟ چنین موارد و انسانھائی بـسیار اندکنـد

در واقع اکثر انسانھا ظرف تحقق ادعای . از نزد دیگران به آنان القاء شده و نیز برای دیگران است . است

. بندرت کسی شھامت ادعائی از نزد خودش و برای خودش را دارد چرا کـه اصـال خـودی نـدارد . گرانند دی

و اینست که انسان به بھانه ای ھیچ و پوچ . قرضی و نذری و فرضی است . خودیت او نیز عاریه ای است

. می شود و از دیگران کینه می کند و احساس خیانت دارد

در . اھای ما از جانب والدین و جامعه و حکومت ھـا و تبلیغـات و امثـالھم مـی باشـد دعویھا و دعاھا و ادع

ادعاھائی که نیاز . واقع پیامبران خدا آمده اند تا ادعاھای راستین و بر حق را به بشر تلقین و تعلیم دھند

. خشد ذاتی خود بشر باشد و نھایتا به بشر خودیت و ھویت ذاتی اعطا نماید و ھستی انسانی ب

یعنی ادعا کردن . به ھمین دلیل خداوندمی فرماید که به نزد رسوالن و مؤمنان بروید تا برای شما دعا کنند

بسیار اندکند انسانھائی . را به شما بیاموزند تا بدانید که چه چیزی بخواھید زیرانمی دانید که چه بخواھید

و مـابقی ھـم فقـط . ظورشان از زندگی چیست که براستی و به یقین می دانند که چه می خواھند و من

ادعونی : خداوند بما می گوید که فقط او را دعا کنیم . بازی با ادعاھای دیگران ! ادعا بازی : بازی می کنند

) .مرا بخواھید ! (

او– تو –من

)زمینه اي در خداشناسی اجتماعی (

ر در قلمرو عرفان و روانشناسی اجتماعی ، اساس برای نخستین با» خود آموز تربیت عرفانی « در کتاب

فصل محوری این کتاب . نامیدیم » خداشناسی اجتماعی « یک خداشناسی جدیدی را در افکندیم که آنرا

نام دارد که مثلث وجود را توصیف و تشریح می کند که ھویت ھر فرد بشری را بر مبنای » او – تو –من «

این ھویت که ھمان اوئیت است فقط ھم امری مربوط به قلمرو عرفا . ازد روابطش با دیگران آشکار می س

نیست بلکه شامل حال ھر ھویتی در ھر فردی می باشد که بر اساس معرفت نفس شکوفا و خالق می

. گردد

حوائی به امر ھویت پرداخته شـده ولـی –ھر چند که در این کتاب اساسا از منظر زناشوئی و رابطه آدم

جھانشمول است که شامل حال ھر رابطه ای می شود و معنای وجود انـسان را فقـط منـوط بـه قانونی

فرزندان ، والدین ، ھمسر ، دوست ، معلم : رابطه با دیگری می داند که این دیگری برای ھر فردی بسیارند

در مقابـل و اسـت » تـو « طرف مقابل ھمواره یـک . ، امام و نھایتا کل جامعه بشری و کل جھان ھستی

توئی یک –فقط یک معنا و ماھیت نیست بلکه در آن واحد برای ھر رابطه من » او « در اینجا . رابطه با من

.اوی معینی وجود دارد

208

کتاب مذکور یک مکاشفه عظیم در قلمرو فرھنگ بمعنای وسیع کلمه اسـت کـه کـل معنویـت و مـذھب و

اب دھھا دکترین فرعی از بطن مثلث مذکور پدید آمده که ھر یک در این کت. تمدن و تاریخ را در بر می گیرد

متأسفانه اشتغال وسیع و بسیار متنوع این جانب در عرصه . به تنھائی مستحق یک رساله حجیم است

امیـدوارم دیگـران بـه آن . مسئولیتھای مبرم مجال پرداخت عمیق تر و جامعتر این نظریـه را نـداده اسـت

این دیگران بعید است که از میان ایرانیان و مسلمانان باشند زیرا پای چراغ تاریک است بپردازند ھر چند که

.

زن و کینه

بخـش . نیچه یکی از بزرگترین زن شناسان تاریخ ، زن را به لحاظ صـفت بـه کینـه تـوزی متمـایز مـی کنـد

ی زنان و فتنه ھای آنھاست عظیمی از فتنه ھائی که در جامعه بشری جریان دارد در نھان معلول کینه توز

اکثـر آثـار مانـدگار ادبیـات اسـاطیری جھـان مثـل آثـار ھـومر، . که مردان احمق به اجرای آن مـی پردازنـد

در قرآن کریم ھم زن مظھر . فردوسی و شکسپیر بر محور فتنه ھای کینه توزانه زنان شکل گرفته است

.کید عظیم است

کینه بعنوان یک صفت شیطانی نمی تواند معلول یک سابقه درست و و اما کینه زن از چیست ؟ بی تردید

شکست زمینۀ کینه ھاست ولـی شکـست در قلمـرو دیـن و شـرافت و محبـت و . شرافتمندانه ای باشد

مؤمنان از کینه مبرایند زیرا کینه موجب مرگ دل و انجماد روح می . معرفت ھرگز منجر به کینه نمی شود

.مان و خرد است شود که ھمان تباھی ای

کینه زن بعنوان یک عذاب عظیم و سوزاننده ،محصول شکست او در کیدھای اوست جھت فریب و به دام

زنی که برای بدام انداختن مرد تن به خـود فروشـی . انداختن مردان بواسطه ناز و عشوه و خود فروشی

و کینه او از . سر الدنیا و آخرت است می دھد و نھاتا رسوا و ناکام می شود در واقع یک زن نابود شده و خ

کینه او شامل حال ھمه مردان می شود و او زین پس مبدل به یک کاالی جنسی محض . این بابت است

ھر فتنه ای که در جھان است یـا حاصـل . می شود تا فقط از مردان انتقام بستاند زیرا او را نپرستیده اند

!علم عاریه ای و عشق ریائی : حاصل زنان مکار و حیله گر مردان عالم بی عمل و ریاکار است و یا

فلسفه نیاز

آگاھی ذاتی بشر دچار حرص و –نیازھای بشری اساس از خود بیگانگی اویند زیرا این نیازھا به دلیل خود

فزونی طلبی و قحطی می شوند و بدینگونه ھر نیازی تبدیل به نوعی عشق می گردد و این عشق ھمان

آگاھی غریزی است و بدین ترتیب انسان از حیوانات ھم –یگانه شدن انسان و از دست رفتن خود عرصه ب

. پست تر و درمانده تر می شود زیرا حیوانات دارای حدود غریزی ھستند

209

از طرفی دیگر انسانی که تحت تعالیم عقلی و اخالقی زندگی می کند قادر است کـه خـود را در دیگـران

آدمی خود را فقط در غیر خود می یابد . ران در عرصه نیازھا مبدل به آئینه فرد می شوند بشناسد زیرا دیگ

ولی شناخت خود در غیر خود در مرحله نھائی چیزی جز عبث و نابودی خود را به ارمغان . و درک می کند

د و روی ولی اھل معرفت می تواند در این احساس پوچی و عدم طالب حیات و ھستی جاوید شو . ندارد

این ھمان خلقت . بخدا نماید که ذات خویشتن خویش است و انسان را از بیگانگی و نابوده گی می رھاند

. جدید در وادی معرفت نفس می باشد

اینست که آدمی ھر چه که در نیازھایش ناکامتر شود رویکردش به خدا بیشتر می شود که مظھر وجـود

یعنی نیازھای ما می توانند عناصـر حرکـت بـسوی بـی . دم ھستند است، چونکه نیازھا عالئم و عناصر ع

. نیازی و خدایگونگی باشند و یا ھالکت ما

انسان بر مقعد عدمیت خود نشسته و روی به وجود دارد و ھـر چـه ایـن عـدمیت یعنـی نیازھـا شـدیدتر و

ند از ضعیفترین انسانھا برای و اینست که خداو. ناکامتر شوند بالقوه امکان وجود یابی را شدیدتر می کنند

آنکـه در قبـال . ضعفائی که روی بخدا می کنند و نه غیـر او . خودش بر می گزیند و خلیفه خود می سازد

. نیازھای خود به خدا ناز بفروشد البته ھالک می شود

مذهب دلبخواهی

ثل مؤمنان مریـدی کـه دارای و یا خانۀ اولیای خداست م . دل آدمی یا خانه خداست مثل دل اولیای الھی

. در غیر اینصورت خانه شیاطین و اجنه است . امام و پیری زنده ھستند

آنکه دلش خانه خداست از عباداهللا المخلصین در قرآن است که ارادۀ او ھمان ارادۀ خداست و ھرگـز بـه

اذن امام کـاری نمـی و اما آنکه دلش خانۀ امام است بی . خطا نمی رود و این ھمان مقام عصمت است

و اما سائر انسانھا دلشان النه شـیاطین و اجنـه اسـت و امـور دلبخـواھی آنـان عـین . کند که خطا باشد

اعمال و امیال شیطانی و جنونی آنھاست و این جماعت بھتر است ھرگز دلبخـواھی تـصمیمی نگیرنـد و

ننـد و یـا بـه تقلیـد از یـک مرجـع دینـی الاقل به ھمان عقل دنیوی و در مشورت با مؤمنان و عقالء عمـل ک

. بپردازند

« اسـت و پیـروانش معـروف بـه » عشق و حال « پس پرواضح است که مکتب دلبخواھی که موسوم به

مـی نامنـد » حـال « جملگی پیرو شیاطین ھستند و آنچـه را کـه آنھـا ) به دروغ ( می باشند » اھل حال

قوط عقل و ارادۀ عقالنی را عشق و حال مـی پندارنـد و ھمان بولھوسی و جنون و عیاشی آنھاست و س

. معموال بزھکاران و فاسقان حرفه ای می باشند

اھل حال حقیقی اولیاء و مخلصین ھستند که از پس و پیش پاک شده و به مصداق قـرآن نـه حـسرتی از

انیت خارج و مقیم در اکنون گذشته و نه اضطرابی برای آینده و نه ھیچ آرزوی دنیوی دارند و لذا از قلمرو زم

. ھستند که عرصه جاودانگی و آستانه حق است

210

فلسفه امید

نـا امیـدترین آدمھـا ھـم کـه . اگر امید نباشد انسان قـادر بـه ھـیچ کـاری نیـست حتـی خوابیـدن و مـردن

سان چـون انـ . خودکشی می کنند ھنوز به حیات بعد مرگ امیدوارند و گرنه قـادر بـه خودکـشی نیـستند

دارای آگاھی ذاتی نسبت به وجود خویش است و از این آگاھی مرگ و نیستی خود را ھم در ھر لحظـه

یعنی . می داند لذا با انقطاع نور امید حتی امکان نفس کشیدن را ھم از دست می دھد و نابود می گردد

جز امید نیست امید به در واقع گوھره ویژه حیات آدمی چیزی . ھراس نابودی موجب نابودی او می شود

در اینجا امید چیزی بسیار بدتر از امید به چیزی یا کسی یـا . لحظه ای دیگر ، به فردا و آینده و بعد از مرگ

این ھمان امید به نابود نشدن است و امید به بھبودی و ارتقاء و نجات از ھراس که ھمان . واقعه ای است

ھی ذاتی بشر مولد ھراس است و ھر چه این آگـاھی بیـشتر آگا–خود . ھراس از نابود شدن می باشد

در اینجا امیـد بیـان دیگـری از یـک ایمـان . باشد ھراسناکتر است و لذا مستلزم امیدی شدید و برتر است

. ریشه ای تر از ایمان دینی می باشد و ھمان امر ذاتی است که موجب بقای بشر در تاریخ بوده است

. یشتر شود نیازمند امیدی عمیق تر اسـت در غیـر اینـصورت ھالکـت بـار اسـت آگاھی و معرفت ھر چه ب

خودکشی در میان فالسفه و متفکران بزرگ که بھمان میزان آگاھی خود به امیدی عمیق تر و برتر نرسیده

زیرا آگاھی از ھر نـوعی و مخـصوصا آگـاھی بـاطنی و عرفـانی حاصـل . اند امری بسیار رایج بوده است

نقب زدن در وادی فناست و لذا بر شدت و عمق ھراس می افزاید و انسان بر عدمیت ذاتی خود تعمیق و

ھمانطور که بشر مدرن بواسطه رشـد ھمـه جانبـه . بینا می شود و لذا کافرتر یعنی مأیوس تر می گردد

ھمه سـو آگاھی ھا نومید ترین و ھراسان ترین و لذا متوحش ترین بشر کل تاریخ است زیرا خطرات را از

بشر مدرن به لحـاظ باورھـای دینـی نـه تنھـا . درک می کند بی آنکه بر امید و ایمانش افزوده شده باشد

کافرتر از بشر قدیم نیست بلکه بسیار مؤمن تر است ولی علت بـروز اینھمـه جنایـت و جنـون و تـوحش و

ھر خبر و علم و معرفتـی تخدیر و خودکشی چیزی جز افزایش فزایندۀ انواع آگاھی نیست و در آن سوی

ھمانطور که مثال جماعت پزشکان بیش از سائر مردم از . یک خطر بزرگ در کمین است که درک می شود

عصر مدرنیزم و آخرالزمان به لحاظی دورۀ عدم توازن علم و . ویروس ھا و امراض مھلک در ھراس ھستند

و ایـن از ھـراس و . ی بندرت خوابی عمیـق دارد و لذا بدون استفاده از داروھا و مخدرات کس. امید است

به ھمـین دلیـل بـاور بـه ظھـور نـاجی . نومیدی است که حاصل انفجار اخبار و اطالعات و علوم می باشد

. موعود در این دوران بسیار بیشتر از سدۀ قبل است که برخاسته از نیاز بشر مدرن به ادامه زندگی است

منبع امید بـشر در درون . آن مستمرا ما را نومیدتر و ھراسانتر می سازد جھان بیرون و علوم برخاسته از

لذا بشر امروز بیش از ھر دورانی نه برای تعالی معنوی که برای ادامه . خود اوست و جاری در ذات است

آنچه که عصر ما را . حیات حیوانی خود نیز محتاج خودشناسی و باطن گرائی و تعمیق و استغراق است

ھر حیث بحرانی و انفجاری ساخته است عدم توازن رشد درونی و برونی است که ھمـان عـدم تـوازن از

مثل درختی که به ناگاه صدھا متر قد کشیده و شاخ و برگ گسترده ولی در زمـین . علم و امید می باشد

. ھیچ ریشه ای ندوانیده است

ھای شیادی متافیزیکی و خودشناسی ھای کاذب پیدایش قارچ گونه انواع و اقسام عرفانھای قالبی و دکان

و فریبنده و رویکرد جھانی مردمان به این دجالھا نشانه دیگری از نیاز بشر ھراسان مدرن برای دسـتیابی

ھمچنین رشد جھانی انوع بیمه ھای عجیب و غریب . به یک منبع باطنی امید آفرین و ایمنی بخش است

. ار است نیز نشان دیگری از این ھراس مرگب

211

بشر مدرن بیش از حد از خودش دور شده و از منبع ذاتی امید و ایمان و روح و جاودانگی بیگانه گـشته و

به ھمین دلیل اصطالح خودشناسی یا بازگـشت بـه . چه بسا اصال آدرس وجودش را ھم گم نموده است

رن حتـی ھیکـل خـودش را بـشر مـد . خود برای بسیاری از آدمھا امری بسیار غریب و حتی مھمـل اسـت

فراموش کرده است و در مقابل آئینه نیز صورت واقعی خودش را نمی بیند بلکه تصوراتی را تماشـا مـی

. کند مثال تصویری از فالن ھنر پیشه را

بمیزانی که در خود ھیچ ریشه ای نداریم نیازمند توسعه کمی و . خانه امید ھمان خانه وجود خودماست

تماعی ھستیم که امروزه بواسطه اینترنت بطرزی مالیخولیائی فراھم آمده که بر قحطی عددی روابط اج

زیرا اینترنت، قلمرو نومید تـرین انـسانھاست و برھـوت و سـراب محـض . امید دو صد چندان افزوده است

. است

از این منظر اسـت کـه اھمیـت حیـاتی رجعـت بخویـشتن و بـاطن گرائـی و معرفـت نفـس دو صـد چنـدان

. درگیر و جدال با خود بودن بسیار بھتر از بیگانه بودن با خود است . خودنمائی می کند

خطرات خاطرات

ھمانا خاطرات گذشته . نخستین و نقد ترین پرده از ذھن انسان که بر تمامیت طبقات ذھنش مسلط است

تاریخی –ناخودآگاه و جمعی اوست که البته وجه عمیقتر این خاطره ھمانا تاریخ و وراثت است که حافظه

ولـی خـاطرات زنـده ھـر کـسی در محـدودۀ عمـرش کـل اندیـشه و آرمـان و باورھـا و . نامیده مـی شـود

به لحاظی ھر کسی بندۀ خاطرات خویشتن اسـت و اندیـشه ھـر . قضاوتھایش را تحت الشعاع خود دارد

ھر فردی می باشـد و از آن رھـائی فردی از خاطرات خود تغذیه می کند و این مھمترین منبع تغذیه ذھن

و . خاطرات ما مثل رویاھای عالم خواب ما در حیطه ارادۀ ما نیستند و جبرا بر ما حکم مـی راننـد . ندارد

ولی آیا . این معنای گذشته پرستی و ارتجاع فکری به معنای واقعی کلمه است که بر بشر حاکم است

ه و خاطرات خود وجود دارد ؟ بسیاری از خـاطرات مـا را آزار مـی ھیچ راه نجاتی از قدرت قھار انه حافظ

دھند و مثل کابوسی بر روان ما سایه می افکنند ولی ھر چه می کنیم از آنھا رھائی نداریم و گاه آرزوی

برای ذھن . نسیان و فراموشی می کنیم و از این بابت به الکل و مخدرات و داروھای مھلک پناه می بریم

چـه . ن بشری خطری مھلکتر از خطر خاطرات وجود ندارد و جبری جبارتر از سلطه خطورھا نیـست و روا

بسا کل آینده ما قربانی خطورھای حاصل از خاطرات ھستند و ھرگز نمی توانیم راه و اندیشه و احساس

ند و مـانع نوینی برای خود پدید آوریم و بھر راه که می رویم سلطه شـوم خـاطرات پـیش روی مـا ھـست

این ھمان جبر زمان و اسارت گذشـت زمـان اسـت کـه . پیشرفت روانی و فکری و ھویتی ما می باشند

بنظر ما اساسی ترین جبرھای درونی وجود انسان می باشند و ھمه جبرھای بیرونی را نیز تحت فرمان

از دسـت رفتگـی و خاطرات ما چه خوش و چه بد جملگی حامل نـوعی حـسرت و احـساس . خود دارند

مرگ و نیستی می باشند و سایه یأس را بـر روح و دل و جـان مـا مـی گـسترانند و مـی دانـیم کـه یـأس

بیھوده نیست که جبر زمان و زمان زدگی و گذشته پرستی به . اساسی ترین صفت ابلیس در بشر است

ه جبـر تـاریخ یـا نگـرش مثابۀ لطیف ترین سلطه ابلیس در بشر اسـت کـه در قلمـرو فلـسفه موسـوم بـ

زمان براستی چشم زخم ابلیس در بشر است کـه احـساس جـاودانگی و حـضور در . تاریخیگری است

اکنونیت را از انسان می رباید و احساس مرگ و نابودی و یأس و ھراس القاء می کند کـه مقدمـه ابلـیس

آتیه پرستی و آرزوھای فریبنده می شود زدگی است زیرا این فرار از گذشته موجب پناه بردن به آینده و

212

و انسان را از حال و حضور وجودش غافل می کند و این اصل و اساس معنای غفلت و نسیان بشری می

. باشد و عامل کفر است

آنچـه کـه . جز با فھم عمیق و جامع و عرفانی وقایع گذشته زندگی خود قادر به رھـائی از آنھـا نیـستیم

ل حل و ھضم و جذب می کند معرفت در باره آنان است و شـناخت حـق وقـایع گذشـته و خاطرات را در د

زندگی خاطراتی که دائم در مقابل چشم ما قرا ردارند ھمان وقایع فھم ناشده و ھضم ناشده. تصدیق آن

. نمائیم ماست که بصورت اوھام و اشباحی مارا احاطه کرده اند تا آنھا را به درستی به یاد آوریم و درک

این ھمان معنای ذاتی ذکر . تا حقشان را درک و تصدیق نکنیم از ظلمت و ثقل حضورشان رھائی نداریم

در قرآن است که موضوع اصلی خودشناسی است زیرا در شناخت گذشته خود بدون تردید خدا را خواھیم

بـه حـضور خـدا در ایـن خودشناسـی مـا را . خداشناسی از ھمین بابت اسـت –شناخت و خودشناسی

خودمان میرساند که اکنونیت و جاودانگی و حضور مطلق در حال اسـت و مـا را از اسـارت یـأس ابلـیس

حاصل از احساس بر باد رفتگی می رھاند و ما را به آینده ای نامعلوم با آرمانھائی محال نمـی رانـد بلکـه

ده ای که حضور خـدا را تـداعی نمـی در واقع خاطرات فھم ناش. مقیم در حال و حضور خویشتن می کند

کنند موجب از خود بیگانگی ما ھستند و ما را از حضور در اکنون باز می دارند که یـک پایمـان در گذشـته

یعنی کل وجودمان اسیر عـدم و نـابودن اسـت . است و پای دیگرمان در آینده ای که ھنوز نیامده است

. بلکه فقط حال ھست که از آن غافل و بیگانه ایم. ای زیرا نه گذشته ای وجود دارد و نه آینده

اگر راه دین را تماما عرصه ر جعت نامیده اند بمعنای رجوع به خاطرات گذشته و کـشف و درک اعمـاق آن

است تا آنجا که آدمی به اعماق تاریخ وارد شده و به سر منزل ازل و لحظه خلقت و حضور خدا میرسـد و

این کل معنای ذکر در قرآن است که مؤمنان به آن امر شـده انـد و . عراج روح است این به معنای واقعه م

مؤمنان انسانھای اھل ذکرند درست بر عکس کافران که از گذشته خود بطور مذبوحانه می گریزند تا حق

بـه گـرایش .آنرا تصدیق نکنند و این گریز از گذشته موجب جنون و ھالکت است و به اعتیادھا می انجامد

الکل و مخدرات و روان گردانھا تالشی شیطانی برای فھم نکردن وعدم تصدیق وقایع گذشته اسـت و در

اگر به یاری یک پیر معنوی بر وادی ذکر گذشته خود . واقع راه فرار از خداست و از خدا نمی توان گریخت

جنون خود و رحمت و لطف و وارد شویم جز حضور الھی و اراده حق نمی یابیم و بوضوح کفران و جھل و

حراست الھی را درک می کنیم و اعتراف می کنیم که او مراقب و رزاق و حافظ و ھادی ما تا به اینجا بوده

و لذا این ذکر منجر به توبه از گناھان و رجوع بخدا می شـود و بدینگونـه از ظلمـت خـاطرات خـود . است

یای خدا کسانی ھستند که از پس و پیش پاک شده اند و نه در قرآن کریم مخلصین و اول. نجات می یابیم

حسرتی از گذشته و نه نگرانی از آینده دارند زیرا خدا را یافته و در حریم امن الھی ھستند که اکنونیت و

آنچه که بخشودگی نامیده می شود ھمانا معرفت دربارۀ گذشته و توبه از خطاھا . وادی توکل و رضاست

این ھمـان معنـای اخـالص بمعنـای خـالص و پـاک شـدن از . است و بخشوده شدن از آن و جھل و جنون

ھر آنچه . گذشته و رھائی از اسارت جبرھا و وراثت ھای تاریخی و اجتماعی و تربیتی و خانوادگی است

ه سوق که از گذشته آزارمان میدھد فھم و تصدیق نشده است و لذا ما را به آرزوھای جاھالنه تر در آیند

. می دھد

در قرآن داریم که کافران وارثان و پیروان گذشتگان خود ھستند و این ھمان جبر تاریخ و وراثت است که

آنچه که جبر و بی ارادگی نامیده می شود ھمانا تاریکی حاکم بر . اساس اسارت و بی ارادگی می باشد

آن می توان این ظلمت را روشن نمود و از آن فقط با نور معرفت بر گذشته و تصدیق حق . گذشته ماست

و این امر جز با راز دل نمودن در . خارج شد و به حال رسید که قلمرو حیات و ھستی و جاودانگی است

. » مؤمن آئینه مؤمن است « محضر یک دوست صدیق و عارف بمثابه پیر معنوی ، ممکن نیست که

213

فلسفه خود پرستی

چیز دوست داشتنی نیست » خود« د ذاتا خودش را دوست بدارد و بپرستد زیرا اصوال ھیچکس نمی توان

از والدین ، جامعه ، : چونکه اصال خودی در میان نیست و ھر آنچه را که از خود می دانیم از دیگران است

» خود« زیرا آنچه که اینست که آدمی فقط می تواند دیگران را دوست بدارد .... تاریخ ، وراثت ، آموزه ھا و

حال با این وصف آنکه تالش می کند تا خود را دوست بدارد و بخودش . می نامیم تماما دیگری و غیر است

. فخر کند جز جنون و رسوائی عایدش نمی شود زیرا چیزی رامی پرستد که وجود ندارد

عاشق خودش باشـد کـه فقط کسی براستی می تواند خودش را بی ھیچ نمایشی دوست بدارد و بلکه

و . خدا را در خود یافته باشد و خداوند مقیم در دل او باشد که این مقام انسان کامل و عارف واصل است

این مقام خود پرستی عارفان است که البته شباھتی به خود . این ھمان تکبر کبریائی خدا در بشر است

خویش است و اصال جز خدا کسی نمـی بینـد کـه در این مقام آدمی فنای در ذات. پرستی جاھالن ندارد

.بخواھد به او فخر بفروشد

بنـابراین دو . خود پرستی یک نیاز ذاتی و برحق در بشر است بشرط آنکه این حق در او پیدا شده باشـد

خود پرستی جاھالنه ھمان کفـر بـشر اسـت و مولـد سـتم و ! جاھالنه و عارفانه : نوع خودپرستی داریم

: و خود پرستی عارفانه که مولد عدل و محبت در میان خلق است . ه حقوق دیگران می باشد تجاوز ب

! خود پرستی اموی و خود پرستی علوی

»من « تهمتی به نام

ھمه ما با اندک تأملی در ماھیت و افکار و کردار و زندگی خود در می یابیم که بزرگترین دروغ و تھمتی که

است و این کارخانه ھر دروغ دیگری است زیرا در تالش برای اثبا ت مـن بـه » من « نا بخود می زنیم ھما

تـن : آیا براستی چه چیزی از ھویت من از من است . خودم ھم بخودم دروغ می گویم و ھم به دیگران

ز رابطـه ؟ تـن مـن کـه ا ..... من ، نام و نشان من ، خاندان من ، علم و فن من ، افکار و احـساسات مـن و

نام و مذھب و . والدین پدید آمده و نھایتا با مرگ از بین می رود و لذا ھمه متعلقاتش ھم عاریه ای است

افکـار و . فرھنگ و شرایط من جملگـی از تـاریخ و طبیعـت و جامعـه و القاعـات و جبرھـای زمانـه اسـت

انستم آنھا را از بین ببرم و یا فکر و احساسات من ھم اگر از من بود بر آن احاطه ای می داشتم و می تو

پس ھیچکدام از آنچه که من آنرا از خـودم مـی دانـم و بـدان وسـیله . احساسی جدید در خود پدید آورم

و چون از من نیست برای حفظ و دفاع و اثباتش مجبور به دروغ و ریا .خودم را اثبات می کنم از من نیست

بایستی مـابقی عمـرم را مـشغول ریاکاریھـای دیگـر باشـم و لـذا در و بعد برای حفظ دروغھایم . ھستم

دروغھای المتناھی غرق و گم و گور می شوم و نھایتا کوھی از دروغ و تظاھر و ریـا و ادعـا را کـه ربطـی

بمن ندارد من می پندارم که با مرگم نابود شده و با این نابودی بر حیات آخرت وارد می شوم که ورود بـه

!وای بر مکذبین : و اینست که خداوند می فرماید . زخ و ھیچی است عالم بر

زیرا خود انسان ھمان خداست بقول علی . آدمی تا زمانیکه خدایش را در خود نیافته بیخود است و کذاب

) . ع(

214

انواع افکار و احساسات

سفی، اخالقی ، طبی ، تربیتی آیا چند نوع فکر یا احساس داریم ؟ افکار اقتصادی ، سیاسی ، علمی ، فل

احساس جاذبه و دافعه ، احساس امید و یأس ، احساس عشق و . انواع نظامھای فکری ما ھستند .....و

نفرت ، احساس شادی یا غم ، احساس قدرت یا ضعف ، احساس مرگ و زندگی و احساس بود و نبود نیز

ھمه این انـواع نظامھـای فکـری و عـاطفی ولی. انواع نظامھای احساسی و عاطفی ما بشمار می آیند

مـادی یـا معنـوی ، دنیـوی یـا . درون گرا یا برون گرا : بطور کلی به دو دسته و ماھیت تقسیم می شوند

ایـن حرکـت یـا . ھر فکر یا احساسی یک حرکت است و مقصدی را پـیش روی دارد و مـی جویـد . اخروی

می کند و یا بسوی برون است و ھدفی را در بیـرون بسوی درون ماست و پاسخی را در خود ما جستجو

افکار و احساسات بیرون رونده دیریا زود مواجه با شکست و ابطال می شوند و بدینگونه منشأ . می جوید

فکر و احـساسی کـه از وجـود مـا بـه . تولید فکر واحساس در وجودمان را مأیوس و پوچ و عقیم می کنند

ما خارج است و ما را بازیچه شرایط و آدمھای بیرونی می کند و اسـیر خـود بیرون می رود دیگر از احاطه

ولی فکر و احساسی که به اعماق درون ما نقـب مـی زنـد ھمـواره در . می سازد و به بردگی می کشد

ھر فکر و احساسی مثـل نـوری اعمـاق مـا را مـی شـکافد و مـا را بـه . احاطه و نظارت و رھبری ماست

و این جھان خـودی و . یت می کند و اعماق ھزار توی باطن ما را بر ما آشکار می کند ظلمات باطن ما ھدا

ھـر فکـر و . این ھمان جھان اخروی و جاودانه ماست و قلمرو سـلطنت معنـوی ماسـت . وجودی ماست

آنچه که بسوی . احساسی مثل تیر و شھابی است که یا بسوی برون پرتاب می شود و یا بسوی درونمان

ولی آنچه که بسوی درون پرتـاب . تاب می شود ھمواره به سنگ اصابت می کند و پوچ می شود برون پر

. می شود تا ابد در جریان است حماقت و شقاوت

)چگونه دلی سنگ می شود (

آدمی ھرگز خود را در قبال عدم درک مسائل نجومی و زمین شناسی یا پزشکی و یـا سیاسـی ، احمـق

حماقـت صـفتی در . طر عدم فھم یک مسئله ریاضی ، احمـق خوانـده نمـی شـود کسی بخا. نمی خواند

پـس . قلمرو روابط و عواطف انسانی است آنھم آنگاه که محبتـی درک نـشود و حـق دوسـتی ادا نگـردد

حماقت معلول شقاوت دل است زیرا محبت بواسطه دل درک می شود نه فرمولھای علمی و فلـسفی و

رادف با عدم شناخت محبت است که منجر به اشتباه گرفتن از دشمن و اصل حماقت دقیقا مت . سیاسی

ھمـه . از جعل می شود و نھایتا موجب فریب و گمراھی و قضاوت ناحق و گاه جنون و جنایـت مـی گـردد

تراژدیھای انسانی حاصل چنین نوعی از جھـل مـی باشـد زیـرا شـناخت دوسـت ، شـناخت ھـدایت و راه

. لبی می باشد سعادت است که امری ق

و برای نزدیک شدن بـا کـسی . و اما آنچه که موجب شناخت درست ما از کسی می شود نزدیکی است

آنچـه کـه موجـب گمراھـی و حماقـت در رابطـه اسـت عـدم صـداقت و . بایستی با او صادق و بی ریا بود

ھری کـه یـک چه بسا زن و شو. نزدیکی جسمانی ھرگز موجب شناخت نمی شود . صمیمیت می باشد

فقدان معرفت قلبی را حماقـت گوینـد کـه . عمر زیر یک سقف زندگی می کنند و یکدیگر را نمی شناسند

215

آنگاه که . شقاوت به معنای سنگدلی و ثقل و سیاھی دل است . محصول دل ندادن به دوست می باشد

پیـشه نکنـد و مکـر انسان بھر دلیلی به کسی به لحاظ جسمانی نزدیک می شود اگر صداقت و صمیمیت

پـس . ورزد دل تحت فشار قرار گرفته و سخت و ثقیل می شود و لذا شناخت قلبی ھـم از بـین مـی رود

و آنچـه کـه دل را . آنچه که موجب لطافت دل و روشنائی و معرفت قلب می شود صدق در رابطـه اسـت

و عذابی بزرگتر از شقاوت دل . سنگ می کند و لذا وجدان را می میراند ریاکاری و مکر و دوروئی می باشد

دلی که در میان نیاید در سینه تبدیل به سنگ می شود و انسان . نیست ، عذاب ریا و مکر در روابط نزدیک

. احمق می گردد

آنکه دلش را می دزدد و پنھان می کند تا به دوست ندھد دلش در . سوء استفاده عاطفی دل را می کشد

.د خفا می میرد و شقی می شو

انواع و مراتب خودشناسی

: در ھر یک از شعب و تخصص ھای علمی و فنی وجھـی از خودشناسـی افـراد بـشری نیـز حـضور دارد

سـاختار خـونی و ھورمـونی و (، خودشناسـی شـیمیائی ....) وزن و قـد و رنـگ و ( خودشناسی فیزیکی

انواع آسیب ھا (شناسی پزشکی ،خود) حوادث دورۀ عمر ما ونیاکان ما (،خودشناسی تاریخی )ژنتیکی

خودشناسی اقتصادی و ) مجموعه خصائل و صفات (،خودشناسی اخالقی )وامراضی که داریم یا نداریم

و ھمه اینھا را در یک کلمه می توان خودشناسی عددی یـا .... سیاسی و فرھنگی و نژادی و اعتقادی و

زیرا ھمه این انـواع خودھـای مـا محکـوم بـه . ریاضیاتی وکمی نامید یعنی خودشناسی دنیوی یا عدمی

ھر چـه « ) ع(فنایند و با مرگمان از ما ساقط می شوند و چیزی از خود ما باقی نمی ماند زیرا بقول علی

و اما خود و خودشناسی دیگر ممکن است و آن خودشناسی . » که قابل محاسبه است فناشدنی است

ر یک کلمه خودشناسی خدائی ماست یعنی آن خودی که وجودی و ابدی یا جوھری و اخروی ماست که د

آن خودشناسی ھا جملگی در واقع بی خودی شناسی ماست و . در خدا و یا در نزد خدا و برای خداست

.این یکی براستی خودشناسی ماست

بی خودی ھای خود را می شناسیم که عدم ماست و در رویکرد به خداست که خـود –در رویکرد به غیر

زیرا آنگاه که . ولی رویکرد به خدا از منظر محسوسات ما عین رویکرد به فناست . دی را در می یابیم وجو

و اما آنکه . جمع خود را رو به فنا می کنیم براستی جز خدا باقی نمی ماند که ھمان خود خویشتن ماست

ود را بیابیم یک انسان خدائی و اینھمه بی خودی ھای فریبنده ما را از ما می گیرد تا بتوانیم خود حقیقی خ

فنائی است که پیر یا امام نامیده می شود که دشمن بی خودی ھای ماست و بی خودی ھای ما را بمـا

.می نمایاند تا از آن دست و دل بشوئیم و از خود ساقط کنیم تا به خود حقیقی برسیم

ن جنبۀ بیتائی و بی نیازی و خودشناسی به لحاظی ھمان ھویت شناسی است زیرا ھویت ھر فردی ھما

و در . و بحران ھویت ھمان بحران خودشناسی و خودیابی و احساس وجود است . استقالل اوست از غیر

عصر جھانی شدنھا که عصر مشابه شدن امور است این بی خودی بشر بیش از ھر دورانـی خودنمـائی

اقتصادی و سیاسی و ژنتیکی و اعتقادی در دورانی که ھمه آحاد بشری به لحاظ علمی و فنی و . می کند

.شبیه ھم از آب در می آیند احساس گمشدگی شدید تر است

.عصر مدرنیزم عصر آشکاری بی خودی انسان است و این معنائی دگر از قیامت می باشد

216

شاهد و مشهود

کور است و دارای ھر انسانی دارای یک نفس یا روان است که معجونی از صفات وامیال و فعل و انفعاالت

عملکردی خود بخودی ودمدمی است ھر چند که این عملکرد در ذاتش دارای قوانین اسرار آمیزی است و

.بنوعی وحدت اضداد را آشکار می کند

و اما در وجود انسان و در باالی سر این نفس یا خودیت یک نگاھی حضور دارد که شاھد بر نفس است که

نفس ( ھی و یا معرفت نفس می نامیم که سعی در فھم و نظارت و رھبری بر خود آگا–آنرا وجدان یا خود

این نگاه در ھر انسانی دارای قدرت و بصیرت خاصی است و میزان انسانیت بشر است و قلمرو . را دارد )

. ت و اما این نگاه چه بسا در خیلی از انسانھا ھنوز کور است و موجود نیس . معرفت و ھدایت می باشد

آ نامید –این نگاه شاھد را می توان خود . آگاھی نشده اند – آئی و خود –یعنی بسیاری دارای این بخود

این نگاه ھمان ذات نفس . و در حقیقت نگاه خداست که نفس بشر را مشھود و معلوم و معروف می سازد

بمیزانی که نفس آدمـی تحـت .است که بر آمده است و از آن خروج کرده و آنرا تحت والیت قرارمی دھد

نفس . الشعاع و فرمان این نگاه قرار می گیرد بتدریج تبدیل می گردد و این ھمان امر رشد و تعالی است

این خود محصول . ، بیخود است و این نگاه به مثابۀ خود نفس است یا خدای نفس و یا مربی و امام نفس

کسی که امام زنـده ای نـدارد خـودی ھـم نـدارد یعنـی بـی . تقوا و ایمان و اطاعت از امر امام می باشد

.صاحب وبی اراده و کور است

خود و خدا

و ایـن بیـان سـخن . تعریف وتوصیف ھر کسی دربارۀ خدا بطور ناآگاه دقیقا تعریف او از خودش می باشد

. خداوند ھمان خود خود انسان است : است که ) ع( علی

وعالم غیب می داند و می خواند به ھمین دوری از خودش دور و بیگانه و بیخود آنکه خداوند را در آسمان

آنکه اصال وجود خدا را منکر است در حقیقت برای خودش یک ھستی خودی قائل نیست و بکلـی . است

آنکه خدا را در صفات می خواند خودش مجموعه ای از صفات ضد . مجنون و از خود بیگانه ای دیوانه است

ولی ) . ع( ض است ودر کل زندگی دچار ابطال است که این ھمان معنای شرک می باشد بقول علی ونقی

آنکه خدا را در ذات خود می شناسد و می خواند انسانی موحد و یگانه ودارای ھویت خودی و مـستقل و

. بی نیاز و براستی خدایگونه است

نات بخشیده و به آن ھستی داده اسـت ولـی خداوند صفاتش را به کل کائ . عالم ھستی خلیفه خداست

.ذاتش را به انسان بخشیده است به انسانھای مخلص و یگانه پرست

. یعنی انسانھای صفات پرست بخشی از طبیعت و حیوانات ھستند ھمانگونه کـه در قـرآن مـذکور اسـت

فات مبرا می باشند و فقط انسانھای ذات پرست خلیفه ذات وحدانی پروردگارند و مظھر ھوی اویند واز ص

لـذا ذات پرسـتان کـه . شبانه روز او را از صفاتش مبرا می کنند که این ھمان معنای تسبیح و تنزیه است

. مظھر خود پروردگارند و صاحب ھو و ھویت می باشند به لحاظ صفات که ھمان دنیاست فقیرند و تنھا

217

پروردگـار اسـت و مـابقی مخلـصین بـه مثابـۀ و اما در ھر عصری فقط یک نفر است که مظھر جمال یگانه

آن یکی ھمان امام دوران است و مابقی مخلصین ھم مریدان و اولیای او . حریم و قلمرو ذات می باشند

. ھستند

انسان بمیزانی که به خدا نزدیک است خود است و مابقی در طیف بیخودی و بی ھویتی وجبرھا وجنونھا

. قرار دارند

بخودش می رسد چگونه انسان

آدمی در صدھا . ھمه موارد و مراحل معرفت نفس چیزی جز کشف انواع و درجات بیخودیھای خود نیست

و ھزاران اشیاء و آدمھای محیط خود گم و گور است ولی متوجه نیست و ھمواره در ھـر بـاره ای خـود را

تال به عشق یک زیباروئی بغایت شقی و می فریبد و بیخودیھایش را رنگ و لعاب خود می زند تا آنگاه که مب

سنگدل شود و تمام قوای وجودش در وجود معشوق متبلور و متجلی شـده و ھمـه بیخودیھـایش در یـک

نقطه جمع و متمرکز گردد که آن وجود معشوق است تا آنجا که جز معشوق ھیچ چیز دیگری در زندگیش

.باقی نماند و جز معشوق نبیند و نخواھد

و ایـن . وق از فرط چنین عشقی دچار مالیخولیا گـشته و بطریقـی خیانـت مـی کنـد و میـرود وآنگاه معش

در اینجاست . سرآغاز رویاروئی با نابودی و بیخودی کامل خویش تا سر حد نیستی و پوچی محض است

و اگـر . که فرد عاشق اگر دارای قدرت ایمان و معرفت نباشد خودکشی اش بـه ھـر روش حتمـی اسـت

ایمان و معرفت باشد الجرم جز بازگشت بخویشتن خویش چاره ای ندارد و باالخره برای اولـین بـار دارای

و ایـن اجـر عـشق و ھـدف . مجبور است تا ره خانه وجود خود را بجوید و خود گردد و صاحب وجـود شـود

عشق این غایت عرفان است که به قدرت. عشق است که جز به قدرت ایمان و نور معرفت ممکن نیست

میسر می آید که بی وجود پیر طریقت البته محال است و حاصل چنین عشقی برای عامه مردم جز تباھی

.و نابودی نیست که البته مقدمه وجود یابی است

آبروي خدا

. آبروی ھر انسانی در مواقع ضعف و فقر و بیکسی و بیماری در معرض خطر قرار می گیرد

ان است دیگرانی که در صف دوستان قـرار دارنـد دوسـتان در واقـع دوسـت آبروی ھر کسی در نزد دیگر

ھمـه نبردھـا و تـالش ھـا . آبروی آدمی ھستند ھمانطور که دشمنان ھم خصم آبرو محسوب می شوند

و اما خداوند ھم آبروئی دارد و آبروی او در نزد انسان اسـت زیـرا جمـال و روح خـود را بـه . برای آبروست

.وانسان را جانشین خود در جھان ساخته است انسان بخشیده

واما انسانی می تواند آبروی خداوند را درجھان حفظ کند که بتواند در مواقع ضعف و بحرانھا و فقروتنھائی

. و شکست ھایش عزت نفس و صمدیت ذات و شرافت جان وقداست روح خود را حفظ کند و نفروشد

218

یوسف در زندان ، ھاجر در صحرای عربـستان ، عیـسی بـر صـلیب ، . عاشقان ھمانا آبروی خدا در جھانند

. پرچمداران آبروی خدا بر روی زمین ھستند ....... حسین در کربال ، زینب در شام ، و

و اما آیا البته وصد دریغ بر من و تو که حتی آبروی سگ و خر و گـاو و خـوک و حـشرات را ھـم بـرده ایـم و

. ایم و زمین را به رعشه انداخته ایم درختان را شرمنده ساخته

»پس کی خودم می شوم ؟ «

این ھمان ارادۀ به . این مسئله به مثابۀ ام المسائل وجود بشر در طول تاریخ و ھمه جای زمین بوده است

و آدمی بمیزان معرفتش بر این بیخودی . خدا شدن است زیرا فقط خداست که خود است و مابقی بیخود

اه شده و مستمرا اعماق وآفاق این بیخودی را در خود کشف مـی کنـد تـا بـه مقـام فنـای خـویش خود آگ

حال آدمی یـا ایـن بـی خـودی و بـی . و این کمال معرفت است . میرسد و می بیند که اصال وجودی ندارد

اوست وجودی اش را در حضور خدا تصدیق می کند و در این مقام می ماند که ھمو دوست خدا و خلیفه

کل سیر و سلوک معنوی بـشر در طـول عمـر و تـاریخش درک و . و یا با آن می جنگد که دشمن خداست

» پس من چی ؟ « . این ھمان ماجرای کفر وایمان بشر است . تجربه وتصدیق یا تکذیب این حقیقت است

! من ھیچی : و پاسخ اینست . اینست آن موتور محرکه تکاپوی انسان در زندگی

! من نیستم : » چیستم ؟ –من «

و آنکـه از ایـن حقیقـت . و ھر که بر این ھیچی و نیستی مقیم شد انـسان کامـل اسـت و مـؤمن حقیقـی

. گریخت ھمو کافر است ودر جدال و جنگی که در آن ھالک می گردد

ای خود نمـی آنکه زیر نظر خدا قرار گیرد جز فن. انسان بمیزانی که می پندارد که خود است جاھل است

. از این منظر پیروان آزادی و استقالل و من پرستی ، پیروان ابلیس ھستند . یابد

شهید خدا: انسان

معلوم است » انسان« و اما انسانیت چیست ؟ ھمانطور که از واژۀ . انسان، شھید انسانیت خویش است

انس با که و چه ؟ . است » انس« ،انسانیت بمعنای

و . چرا که انسانیت ھمان حضور روح خدا در حیوان دوپائی بنام بشر است . وح خدا در خویشتن انس با ر

اما انس گرفتن یعنی چه ؟ انـس گـرفتن بـا کـسی بمعنـای اتحـاد بـا اوسـت بگونـه ای کـه دارای اراده و

ی و پس انس گرفتن با روح بمعنای اتحاد تن و روح بشر اسـت ،ھماغوشـ . احساس واحدی شده باشیم

. صلح و ھماھنگی بدن و روان ، وحدت ظاھر و باطن

اتحاد تن و روح یعنی اتحاد بقا و فنا، اتحـاد نیـاز و بـی نیـازی، . و انسان شھید تالش برای این انس است

.انسان کامل یعنی انسان موحد بمعنای یگانه شده با خدا . اتحاد ماده و معنا

) خود( انسانیت بشر نیز ھمان نفس . ن جدال و سازش است نامیده می شود قلمرو ای» نفس«آنچه که

و نه روح خویش که روح ھم اراده . آدمی نه تن خویش که تن محکوم به فناست و یک ھدیه است . اوست

219

خداست و امانت خدا در نزد بشر است ، ھمان امانتی که زمین و آسمان از پـذیرش آن سـرباز زدنـد و ابـا

.رفت بدون آنکه بداند اصال چه چیزی را پذیرفته است ولی انسان پذی. کردند

انسانیت ھمان خدایگونه شدن بشر است ولی چنین واقعه ای ھرگز رخ نمیدھد و قرار ھم نیست کـه رخ

ولی بشر در تالش برای خدا شـدن اسـت . دھد زیرا قرار نیست که خدا شریک و مشابه ای داشته باشد

آدمی در جریان اراده . از حیوان و خداست و لذا جانشین خدا می شودکه انسان می شود که مقامی برتر

در اینجا فقط بشر نیست که شھید . به خدا شدن شھید می شود و در این شھادت انسانیت رخ می نماید

! ھوالشھید : خدایگونگی خود می شود بلکه خدا ھم شھید انسانگونگی خود می گردد که

ۀ کامال مشرکانه است که متأسفانه در علمای دینی و اسالمی از روی سھو ایدۀ خدایگونگی بشر یک اید

ولی در تالش برای خداشدن کـه ھمـان . انسان قرار نیست که ھمچون خدا شود . وجھل بر زبان می آید

ذات کفر و جھل بشر است ، انسان می شود که در نزد خدا برتر از خداسـت و لـذا خداونـد او را جانـشین

. و این مقصود خداوند از خلقت است .ند خودش می ک

ایـن انـدک . باشد حتـی انـدکی .... انسان کامل کسی نیست که عالم و عارف و رحیم و حکیم و خالق و

ولی در تالش برای متخلق شدن به اخالق اهللا است که انسان پدید می آید درست در . عین شرک است

. وتصدیق این شکست و درک این شکست غایت شکست و ناکامی در این تالش واعتراف

اراده به خدا . معرفت بر این شھادت عین عرفان است و انسانیت . انسان شھید اراده به خدا شدن است

ھـر چـه کـه ایـن اراده . شدن عین کفر است ولی از بطن ھمین کفر است کـه انـسانیت خلـق مـی شـود

میدھد و از بطن اشد کفر است که نـور انـسان پدیـد شدیدتر و این تالش جدی تر باشد انسانی برتر روی

. می آید

غایت صبر کجاست؟

صدق : در میان ھمه ارزشھای اخالقی در قلمرو دین و عرفان دو ارزش است که در رأس ومحور قرار دارد

صدق ھمانا مقصد راه اسـت و بمعنـای رسـیدن بـه حقیقـت ھـر چیـزی اسـت مخـصوصا حقیقـت ! وصبر

مـی فرمایـد » عصر« ھمانطور که سورۀ . اما فقط با پای صبر می توان به این مقصد رسید و . خویشتن

صبر در عین . و می دانیم که صبر شاقه ترین امر است . برای رسیدن به حق بایستی متوسل به صبر شد

صبر بمعنای صبر بـر . صبر محصول حق پرستی است. حال میزان ایمان و عشق انسان به حقیقت است

حق تا لحظه ظھور و تحقق آن و پیروزی آن و نیز رسیدن به یقین در آن و ملحق شدن به آن و خود اسـوه

. حق گردیدن

و صبر فقط یک دشمن . ھمه امتحانات در دین و معرفت و تالشھای بشری چیزی جز امتحان در صبر نیست

. م پوشیدن و به آن پـشت نمـودن یأس بمعنای بدبین شدن به حقیقت و از آن چش . دارد و آن یأس است

صبر برحق ھمانا صبر بر ظھور بیرونی وسلطه حق . حق یک امر و باور و نور و حس غیبی و باطنی است

پس دشمن حق ھمانا بدگمانی دربارۀ حق است . است که انسان حق جو را به یقین در باره آن میرساند

حان در میزان حق پرستی و صدق نسبت به حق است این تأخیر ھمان عرصه امت. بواسطه تأخیر در ظھور

انسانی که حقی را ادعا می . ظھور حق ھم صدق آن و یکتائی ظاھر و باطن آن است یعنی ظھور حق .

ولـی مردمـان ھمـواره دشـمن انـسان . کند و برایش جھاد و صبر می کند به این امید است تا تحقق یابد

لذا تنھائی آخرین امتحان حـق و . ند تا از این ادعا دست بکشد مدعی حق ھستند و او را محاصره می کن

!صبر بر تنھائی : غایت صبر است

220

دل شناسی

انسان حیوانی اھل دل است و انسانیت انسان ھـم چیـزی جـز . ھر انسانی چیزی جز دل خویش نیست

اما در دل انـسان جـز داغ و . ھر آنچه که در دل می ماند ، باقیست و مابقی فانی . وقایع قلبی او نیست

میزان انسانیت و رشد و تعالی و کمال ھـر بـشری ھمـان میـزان قـدرت و وسـعت و ! نمی ماند، داغ فراق

. عمق و روشنائی و معرفت قلبی اوست

ذھن آدمی قلمرو دنیاست و لذا ھیچ امر ذھنی باقی نمی مانـد و جملگـی محکـوم بـه بطالـت و نـابودی

عرصه آن کسی که مـی بایـد مـی بـود ولـی . و درک آخرت و جاودانگی است ولی دل آدمی قلمر . است

!بود نبود : نبود

دل انـسان عرصـه . ذھن او قلمرو غیر اسـت آنھـم غیرھـائی عـدو و دروغـین . انسان دل خویشتن است

زندگی بـشر چیـزی جـز دلبـستگی ھـا و دل گسـستگی ھـا ! ھستی بایستی اوست و بایستی ھستی

چرا که در دل کندن است که فردی یا . انگی دل برخاسته از گسستگی ھای دل است ولی جاود . نیست

دل کارگاه تبدیل عدم به وجودی جاودانه و المتناھی و دست نیافتنی در . چیزی در دل جاودانه می شود

. دنیاست

راقی انسان داغ ھر ف. دل آدمی قلمرو درک فراق و فناست و ھمین امر منجر به بقای جاودانه می شود

. آنرا که دلی نیست و داغی نیست ھستی نیست . را بخویشتن خویش نزدیکتر می سازد و خود می کند

دل کنـدن نـامی وارونـه بـر دل . دل گسستگی راز جاودانه سازی آن اموری است که از آن دل می کنـیم

واقع آنرا در دل حک و جاوید بمیزانی که تالش می کنیم از چیزی دل بکنیم در. بستن جاودانه و ناب است

.فعل و انفعاالت دل در قیاس با منطق ذھن ، وارونه می آید . می کنیم

ترس از تنها شدن

ترس از مرگ ھم بعنوان مادر ھمـه ترسـھا ذاتـا . منشأ ھمه ترسھای بشر ھمانا ترس از تنھا شدن است

ترس را بزرگترین گناه نامیده اسـت تـرس از ) ع(ھمانطور که علی . برخاسته از ھراس تنھائی می باشد

بشر ذاتـا از چیـزی مـی ھراسـد و مـی گریـزد کـه عمـال بـه آن . تنھا شدن منشأ ھمه گناھان بشر است

مبتالست ولی نمی خواھد این واقعیت را در خود آشکارا ببیند و لذا بھر ترفندی ایـن واقعیـت را از چـشم

آدمی خواه ناخواه در این دنیـا غریـب و . از این واقعیت ھاست تنھائی نیز یکی . خودش مخفی می دارد

مدنیت و گردھمائی ھای فزاینده بشر تالش برای پنھان داشتن این واقعیـت و مخفـی . بیکس و تنھاست

. شدن پشت سر دیگران و گم شدن در ازدحام است و تمدن یعنی خود را گم نمودن در جمعیت ھا

ذاتی انسان از ھر چه که بگریزد و بھراسد باالخره به آن مبتال می شود تنھائی ولی از آنجا که طبق قانون

بشر متمدن نیز اجتناب ناپذیر است و در غوغای جمعیت ھا باز ھم تنھاست و باالخره در نیمه دوم عمرش

ائی اش را و بشر به خود که رسید و تنھ. به این تنھائی از بیرون ھم مبتال می گردد و ھمه از او می گریزند

که دید انگاه نوبت پناه بردن به مخدرات و داروھای روان گردان ومستی زاست تا از خود گم شود و بیخود

. و این آخرین گناه است و غایت ھمه گناھان . گردد

221

عصر آخرالزمان در یک کالم عصر تنھائی جبری بشر است و لذا عصر حاکمیت فزاینده مخدارت و مسکرات

. فرار از تنھائی فرار از خداسـت . آخرالزمان عرصه رویاروئی با خداست . وش کننده است و داروھای بیھ

.فرار از تنھائی منشأ ھمه گناھان است زیرا فرار از خداست

. آدمی در گریز از تنھائی در یوزه وستم پذیر و مفلس و ھیچ و پوچ می گردد

لھی اوست و این قدرت است کـه مـانع ارتکـاب بـه تنھائی قلمرو خدائی انسان است و لذا عرصه اقتدار ا

فراموشی است و این عین خـدا فروشـی و کفـر –ھر گناھی نوعی خود فروشی و خود . گناه می شود

. و بشر به لحاظ روانی کفری جز این ندارد . بشر است

ھـستی دار فرار از تنھائی فرار از رویاروئی با وجود خویشتن وتحویل گرفتن ھستی خـویش و ھـراس از

آیا این حماقت نیست ؟ کفر عین حماقت است و ھر گناھی وجھی از فرار از ھستی خویش . شدن است

. است

آن . این ھمان امانت الھی است که خداوند به انسان بخشید که زمین و آسمانھا از پذیرش آن ابـا نمودنـد

ری ھمان خداپذیری در خویـشتن ھستی پذی . و وجود ھمان خداست . است » وجود« امانت الھی ھمان

و آدمی . است و خدا را در خویشتن یافتن و تحویل گرفتن و او را بر جای خویش نشاندن وخلیفه خدا شدن

پس گریز از تنھائی گریز از مقصود خلقت است و لذا انکار و جدال با . جز برای این امر خلق نشده ا ست

پس انسان کافر و منکر خویشتن . نبرد با ھستی خویشجھان ھستی و جنگ با خدا در خویشتن است و

انسان موحد به معنای انسان یگانه شده انسانی است که تنھائی خود را پذیرفته باشد یعنی خدا . است

. را در خود یافته باشد

مالیخولیاي عشق

ی عمدا و آگاھانه از ھنگامیکه کسی فرد دیگری را مورد تمجید و ستایش قرار می دھد اگر این امر پدیده ا

ھـر . روی فریبکاری نباشد باز ھم یک فریب غریزی و ناخودآگاه در میان اسـت کـه راز عـشق مـی باشـد

این امر شامل . کسی ھر نیکی وزیبائی و عظمتی را که در دیگری می بیند در واقع خودش را دیده است

. حال ھر زشتی و بدی ھم می شود

نیکی خود را به دیگری نسبت می دھد و دیگری . ک بینی در دیگران نیست عشق در یک کالم چیزی جز نی

بطرزی جادوئی تحت تاثیر این تلقین قرار می گیرد و برای مدتی بر اساس آن نیکی به فعل می آید تا آنجا

که آن نیکی به قلمرو امتحان می رسد و در این امتحان است که معشوق بناگاه ھویت زشت خود را عیان

. ند و آن نیکی عین بدی از آب در می آید می ک

عاشق کسی است که نیکی خود را به دیگـران . عشق یعنی زشتی و صفات منفی دیگری را نیک دیدن

ولی آنگاه که محـک . می بخشد و بدی او را می گیرد و اینست راز مالیخولیائی رابطه عاشق و معشوق

. فریب واقعه آشکار می گردد و نفرت رخ می نماید و. ھر کسی خودش می شود . امتحان پیش می آید

او ھمان می نماید کـه عاشـق مـی خواھـد ولـی در عرصـه . ریاکاری معشوق عموما امری غریزی است

عـشق در نیمـه اول یـک تئـاتر محـض اسـت . امتحان عملی و سرنوشت ساز کاری از نمایش بر نمی آید

عشق ھمان ارادۀ ذاتی انسان به پرستیدن . کرده است منتھی تئاتری که ھر کسی نقش خودش را باور

و پرستیده شدن است و تمرینی زمینی و مادی برای خداشناسی و خداپرستی می باشد ھمـانطور کـه

ھمـانطور کـه انـسان . انسان خداپرست بایستی خدا را بعنوان کسی که نیست تمام ھستی خود سازد

222

را که مطلقا به حس و فکر و لمـس نمـی آیـد تنھـا موجـود بایستی نیستی را مظھر ھستی سازد و آنچه

. واقعی و کامل سازد و بپرستد ، تجربه عشق زمینی مقدمه ای به خداپرستی و وجود شناسی است

لذا واقعه عشق انسان را به غایت از خودبیگانگی تا سرحد مالیخولیا می رساند و شکـست و خیانـت در

معشوق می شود و این سرآغاز واقع نگری و باور به بطالت دنیا و آئی عاشق و –عشق ھم موجب بخود

. عالئق مادی می باشد و رویکرد به عالم غیب و شناخت و پرستش خداوند

حضور روح پروردگار در انسان علت عشق و پرستش در انسان است و او را در خود بیقرار و از خود بیگانه

که در این غیر تـا مـورد . از خویشتن و پناه بردن به غیر است می سازد که عشق به مثابه غایت این گریز

بیوفائی و خیانت واقع نشود بخود باز نمی گردد و با روح الھی خود ھمنشین نمی شود تا خدا را در خـود

. جستجو کند و معشوق را در خود بشناسد

ه عرفان ھمواره با اینست ک. پس عشق زمینه اصلی و امر واجبی در خداشناسی و خودشناسی است

انسان تا عاشق نشود و در عشق شکست و ناکام نگردد و بخود بـاز نیایـد اھـل . عشق قرین بوده است

عشق الیق کسی است که خـودش باشـد یعنـی عـشق بـه خـدا و یـا . معرفت و خداشناسی نمی شود

.اولیای او و عارفان واصل

و واجب تـر از آن پنـاه نبـردن بـه . ق است پس عشق امری واجب است و واجب تر از آن شکست در عش

معشوق ھای دیگر است و بلکه به جستجوی عارف و امـامی بـر آمـدن اسـت تـا راه بازگـشت بخویـشتن

. خویش را نشانت دھد و خدایت را در تو به تو معرفی کند

انسان براي چه آفریده شد ؟

پرسـتش محـصول عـشق . ای آنکـه او را بپرسـتد خداوند در کتابش می فرماید که انسان را نیافرید الا بر

عشقی کـه از : و اما دو نوع عشق داریم . در واقع علت ذاتی انسان ھمانا عشق بخدا می باشد . است

عشق به پول غایت ھمه . روی نیاز است مثل عشق به جنس مخالف و یا عشق به قدرت و رفاه و لذا پول

را عشق به جنس مخالف ھم که لطیف ترین وانـسانی تـرین عشق ھای دنیوی ونیازمندانه بشر است زی

و عشق دیگر از روی بی نیازی است و پرستشی را پدید . عشقھاست جز بواسطه پول امکان وصال ندارد

این عشق برخاسته از عظمـت وعـزت و قداسـت . می آورد که الیق معشوق است و در خور حق اوست

منشأ دین عشق ھمانـا صـفات و . ا او الیق پرستش است آدمی کسی را می پرستد زیر . معشوق است

این عشق . پس عاشق بمیزانی که معشوق را می شناسد می پرستد . ارزشھای وجود معشوق است

ایـن عـشق . مستلزم معرفت دربارۀ معشوق است و محصول معرفت است و حاصل معشوق شناسـی

و تا زمانیکـه . نیاز است و حقارت و در یوزه گی آن یکی تماما . حقیقی و برحق است و اصال عشق است

این پرستش تماما تبدیل بـه عقـده . معشوق مشغول بر آوردن نیازھای عاشق است پرستیده می شود

. حقارت و حسادت و کینه می شود

ولی عشق و پرستش انسان نسبت به خداوند نمی تواند از روی نیاز باشـد زیـرا خداونـد ھمـه نیازھـای

پـس انـسان . و واجب و اصولی بشر را بدون ھیچ ایمان و اطاعت و پرستـشی بـر آورده مـی کنـد غریزی

بواسطه نیازھایش قرار نیست که خدا را بپرستد واصال خداوند در خور چنین پرستشی نیست این تجارت

. سـت و اما ھمین امر ھم که خداوند بدون پرستش انسان بـه او رزق میدھـد مـستلزم معرفـت ا . است

پرستش اکثر انسانھا از روی نیاز و برای انواع رزق است و لـذا پرسـتش کافرانـه و مـشرکانه اسـت زیـرا

مثل اینکه کسی را به دلیل ثروت و یـا سـکس پرسـتش . پرستش صفات و خواص خداست و نه خود خدا

223

نه بخاطر اینکه او را . خداوند انسان را خلق کرده تا او را بخاطر خودش بپرستد و نه بخاطر صفاتش. کنیم

پس درک می کنیم که خداپرستی چه امر عظیم و لطیف و حیرت آور و غیر قابل . آفریده و رزق می بخشد

.توصیف است

براستی چه کسی می تواند عاشق به پروردگارش باشد ؟ عشق به خداوند در معنای حقیقی مذکورش

اس و ھوش و اندیشه بشری جای نمی گیرد و به به معنای عشق به کسی است که مطلقا در قلمرو حو

کسی که مطلقا نیـست ولـی ھـست و کـل عـالم ھـستی از اوسـت و او مالـک : مانند عشق به فناست

پس بایستی چنین کسی در یک جائی از وجود انسان درک شود و . ھستی است و خود برتر از ھستی

جائی که خداوند درک می شود کجاسـت ؟ این. چون درک شود بی تردید معشوق و پرستیده می شود

و اما چنین ادراکی چگونه ممکن می آیـد ؟ . مسلما جائی در اعماق ذات است و در ذات دل و جان و روح

آنچه که حجاب و مانع چنین ادراکی است بستگی انـسان بـه جھـان محـسوسات و اندیـشه گـری و دنیـا

فات پاک می شود قدرت درک ورای صفات را پیدا می انسان بمیزانی که از ظلمت عوالم ص. پرستی است

قدرت پاکسازی خویشتن از جھان و سپس پاکسازی : چنین ادراکی مستلزم عظیم ترین قدرتھاست . کند

.قدرت فنا سازی خویش و عشق به فناھمان عشق بخداست . خویش از خویشتن

تفاوت انسان مرده و زنده

ندگی را یعنی روح را و جمال جان را می بیند و مـی شـنود و مـی انسان زنده کسی است که زنده را و ز

یعنی حضور پروردگار را در ھر جان و جاندار و حتی بیجانی مخصوصا آدمھا که حامل . بوید و لمس می کند

و لذا انسان زنده انسانی خدابین است و خدا فھم و حق بین است و حـق پرسـت و . روح خداوند ھستند

جمال یاب که در وجود انسانھا حضور ذات و قداست روح و طھارت جان را مـی یابـد و مـی زیبائی بین و

و نیز به ھمان میزان آفت و چرک و فساد و زشتی ھائی که جمال جان را کثیف کرده است و با این . بوید

و لـذا . حال او جمال قدسی حق ر ا زیر این چرک ھم مـی بینـد و آنـرا مـدنظر و مخاطـب قـرار مـی دھـد

آ می نماید و به حرکتی الھی و قدسی وا می دارد –انساھا را خدائی می کند و به خود می آورد و خود

ولی انسان مرده را اگر با عرش پروردگار و ملکوت و مالئک روبـرو . و دل زده و قلبی و انقالبی می سازد

ان مـرده جـز مـرداب نمـی یابـد و از و لـذا انـس ! اوھـام و طلـسم و خیـالی بـیش نیـست : کنی می گوید

خویشتن نفرت دارد و فراری اسـت و لحظـه ای تـوان بـا خـود بـودن و بـا خـود مانـدن و تنھـائی را نـدارد

آدم مرده مستمرا خودش را بزک . ھمانطور که آدمی قادر نیست لحظه ای با جسد گندیده ای تنھا بماند

اشد و در ازدحام گم و گور می شود تاجسد گندیـده خـود را می کند و گریم می نماید و عطر و گالب می پ

و برای این مقصود مجبور است که . نبیند و بتواند گندیدگی و تعفن و فساد خود را به دیگران نسبت دھد

مستمرا دعوی عشق نماید تا دیگران به وی امکان پنھان شدن در پشت سرشان را بدھند و برای لحظاتی

. و به وی جایزه بدھند و تبریک بگوینداز وی تمجید کنند

.سخن بر سر تفاوت انسان مؤمن و کافر بود ؛ انسان زنده دل و مرده دل

با ناتوانائی هاي خود چه کنیم ؟

منظور از ناتوانی این نیست که چرا نمی توانیم کوھی را جابجا کنیم و یا یک روزه میلیاردر و شاه شویم و

.دنیا را فتح نمائیم

224

مسئله اصلی بشر ناتوانی در قلمرو توانائی است که قاعدتا باید بتوانیم ولی نمی توانیم این ھمان جنبه

از ناتوانی است که موجب حقارت ما در نزد خود و دیگران است و جرم و گناه محسوب می شود و مطرود

وظـایف عـادی روزمـره و فرھنگ عمومی می باشد مثل ادای نظم و نظافت یا حفظ حیا و حرمت و انجـام

ایـن نـاتوانی در . برقراری رابطه ای عرفی و پایدار با آدمھای محیط زیست خود و تأمین حـداقل معیـشت

چرا در قبال عقل و وجدان خود ناتوانیم ؟ . قبال بایدھای عرفی و شرعی و فطری و اخالقی و عقلی است

اری کنیم ؟چرا نمی توانیم راستگو باشیم چرا نمی توانیم خویشتن د

ایـن . بسیاری کارھا را نمی خواھیم و لذا نمی توانیم و بسیاری دگر را ھـم مـی خـواھیم و نمـی تـوانیم

این نتوانستن که گاه بسیار . این نتوانستن حاصل آن نخواستن است . دسته دوم معلول دسته اول است

می خواھد ترک کند و نمی تواند مثال ھر معتادی واقعا. مضحک و کودکانه است عذاب آن نخواستن است

این ناتوانی از اراده است و . این نتوانستن عذاب نخواستن بسیاری از اصول عقل و دین و وجدان است .

. آنکه وجدانش را زیر پا می نھـد بـی اراده مـی شـود . ارادۀ بشر محصول بیرونی از عقل و وجدان است

.ت بازگشت به عقل و وجدان بازگشت به اراده اس

آیا براستی تو کیستی ؟

خبر چینی که نقش مشوق یا خدمتگزار را ایفا ..... دزدی که نقش عاشق و مرید یا محقق را بازی میکنی

..... ورشکسته ای که نمایش ایثار می دھی ...... کالھبرداری که لباس مشاور بر تن کرده ای .... میکنی

مـوش مـرده ای کـه طالـب طریقـت و ..... دوش مـی کـشی جنایتکاری که کباده آزادی و دموکراسـی بـر

یک بیمار روانی که بخون خالیـق ...... قاچاقچی ای که لباس پلیس بر تن نموده ای .... حقیقت گشته ای

زناکار از کار افتاده ای که جانماز آب می کشی ..... تشنه ای و مدرک طبابت بر باالی سر خود آویخته ای

خود فروختۀ تمام شده ای که اسـطوره ھـا را مـی .... ه نامت مادر یا ھمسر است موشی خانگی ک ......

تبھکاری ملوس ، بزھکاری عاشق پیـشه ، قدیـسی جنایتکـار ، .... شریک دزد و رفیق قافله ...... پرستی

یک از آیا براستی تو کیستی ؟ اگر می پنداری که ھیچ......... ماری در رختخواب ، رفیقی در کمین انتقام ،

..... حتما ......... اینھا و امثال اینھا نیستی

عجائب خودشناسی

. ھر که خود را فھم کند ھمه را فھم می کند زیرا ھمه انسانھا از نفس واحده اند

. ھر که خود را فھم کند خدا را ھم فھم می کند زیرا خداوند ذات خود است

. از سائر علوم بی نیاز می شود زیرا ھمه علوم از خودشناسی اندھر که خود را فھم کند

. ھر که خود را فھم کند ھمه را دوست می دارد زیرا ھمه را ھمچون خود می بیند

. ھر که خود را فھم کند دروغ نمی گوید زیرا دروغ محصول نیاز است و او بی نیاز

. ی خورد زیرا به صدق رسیده استھر که خود را فھم کند فریب نم

. ھر که خود را فھم کند در خود قرار می گیرد و از دریوزه گی و دربدری می رھد

225

من و غیر من شناسـی در غـرب اسـت کـه –فیخته فیلسوف عارف مشرب آلمانی و از جمله معدود فالسفه اھل خود

ه عارفانه ترین فلسفه کل تمدن غرب محسوب می فلسفه ای مدون تحت عنوان من و غیر من پدید آورد ک

.شود

از نظر او کل جھان ھر انسانی دو وجه دارد که وجه خودی و وجه غیر خودی اوست که رو در روی یکدیگر

جھان غیر خودی ھم مخلوق خود است که ھنوز به تصرف خود در نیامده . و در تضادی دیالکتیکی ھستند

.است

ھمان خداست که غیر خود را از خود می آفریند و بتدریج تحت فرمان و اراده و » دخو«در این فلسفه ذات

در این فلسفه ، وجود انسان کارگاه خلقت خداست و انسان چیزی جز مجـرای . مالکیت خود در می آورد

گاه از این دید. این خلقت و شاھد بر آن نیست که باید بر آن نظارت نموده و حقش را درک و تصدیق نماید

در . انسان شاھد و عارف در مقامی برتر از خدا و مخلوقاتش قرار دارد زیرا ظرف حضور این دو می باشد

ایـن فلـسفه شـبیه . اینجا انسان در جایگاھی برتر از عالم وجود است و از جنس معرفت ناب مـی باشـد

ه اسـت و حتـی نـام ترین فلسفه بر عرفان اسالمی است که در غرب بکلی مھجور و بـی خاصـیت افتـا د

.فیخته را ھم بندرت کسی شنیده است

دل شناسی

، معرفت قلب را کمال معرفت نفس می داند و چون معرفت نفس اعظم علوم است لذا معرفـت )ع(علی

.قلب غایت این کمال است

و مخلـوق به اندک دقتی در وجود خود در می یابیم که ھمه افکار و اعمال و اقدامات ما در زندگی معلول

احساسات قلبی ما ھستند و در واقع مالک و صاحب اراده و سرنوشت ما در دل ماست و براستی دل ما

. خانه خداست

و اما احساسات ما چیستند؟ آیا قابل کنترل و تحت اراده ما ھستند؟ خشم ھا، عشق ھا، تعصبات، غرور

ھر آری ونه از دل ما بـر مـی خیـزد و اندیـشه و ھا ، باورھا، تردیدھا، نفرت ھا و خواستن و نخواستن ھا و

.اعضای ما به مثابه قوه مقننه و قضائیه و اجرائیه اراده مطلقه دل ھستند

و قـدرت فکـر ھمـان قـدرت ایـن ترجمـه و . در واقع تفکر کردن چیزی جز خوانـدن احـساسات دل نیـست

تا دل را راضی کنند وبسیار بندرت کل قوای وجود ما بطور جبری در خدمت دل ما ھستند . خوانائی است

. دل راضی می شود و اگر ھم شود برای مدت کوتاھی است

در واقع دلی که به مقام رضا رسیده باشد صاحبش را در انفعال کامل قرار می دھد و صاحبش دیگر ھیچ

.فکر وتالش و کاری و وظیفه ای ندارد

226

و تمام منظور انسان از ھر فعالیتش آن است . اندازددل بمیزانی که شاکی است صاحبش را به تالش می

مقام رضا یا رضوان در معرفت دینی در واقـع . که دل را راضی سازد تا خودش برای مدتی استراحت کند

.چیزی جز رضایت دل انسان نیست

در . ھمه آدمھا مرید مطلق دل خود ھستند و ھرسرنوشتی معلـول ارادت واطاعـت از دل خـویش اسـت

.پس براستی او خود خداست. قع آنکه سرنوشت ھر کسی را می نویسد و خلق میکند در دل استوا

آدمی اگر براستی و صادقانه و خالصانه مرید دل شود و تا به آخر در این ارادت و اطاعت کامل بماند بدون

آدم شاید یکی دل ولی از ھر میلیونھا . تردید رستگار است و به مقام رضای دل که رضای خداست میرسد

مابقی در میانه راه می برند ومی گریزند یعنی کافر می شوند و به دیگران . را به تمام و کمال مریدی کند

زیرا دل وقتی . ولی دل از طریق غیر، صاحبش را به دام می اندازد یعنی از طریق عشق ھا. پناه می برند

.سخن بر تنازع ذھن و دل است.که عاشق شود اراده ذھن صاحبش را ھم از او می ستاند

اینھا ھم اندکنـد ھـر . برخی دیگر فقط ذھن خویشند. برخی از انسانھا دل خویشند و انسان بسیار اندکند

ولی اکثریت مردمان در تبعیتی مشرکانه از دل و ذھن می باشند و . چند که بیشتر از اھل دل می باشند

. ین ھمان وضع ریا و نفاق و دوگانگی استبین ذھن و دل در تردد و تذبذب می باشند و ا

اھل دل کامل انگشت شمارانند و آنان مخلصین و اولیاء ھستند ولی اھل ذھـن کامـل صـاحبان قـدرتھای

اکثریت مردمان بین این دو وضع سرگردانند گاه روی به مردان . دنیوی ھستند یعنی کافران نسبت به دل

.وتحق دارند و گاه به صاحبان قدرت و ثر

ذھنی که مرید غرایز و ھوس ھا و وسوسه ھای . ذھنی که مرید دل می شود به حکمت و عرفان میرسد

مردمان وحکومتھا می شود ذھن دمدمی و مذبذب و پریشان است و به ھیچ باوری نمیرسد و نھایتا دل را

رش به دنیاست و ذھنی که یک رویش به دل است وروی دیگ. فراموش می کند و چه بسا دلش می میرد

.دچار بطالت و ناکامی است و ھمواره دل نگران است

انسان به لحاظ اراده شخصی ھمان ذھن خویشتن است اگر مرید دل شود و اعضاء و امکانات دنیویش را

تحت امر دل آورد بسوی ھماھنگی و اتحاد در زندگی میرود زیرا کل زندگیش را به اراده ای غیبی و واحد

.سپرده است

ولـی اطاعـت از دل موجـب پـشت کـردن بـه . اطاعت از دل نھایتا به خدا میرسد و با خدا روبرو می گـردد

دنیاست و لذا اکثر آدمھا از اراده دل سرباز می زنند و از خانه وجود می گریزند و اسیر دامھا در دنیای برون

اطین می شود و این نیروھـای دیوانـه و تا آنجا که خدایشان از دل میرود و دل النه اجنه و شی. می شوند

این جماعت نیز چه بسا ادعا می کننـد کـه اھـل دلنـد . شر و رذل، صاحبش را به بازی مھلکی می گیرند

.ولی دلی که دارای اراده واحد و بر حق ومؤمنانه ای نیست و قلمرو وسواس ھا و جنونھاست

و یـا النـه . یـا دلـشان افـسرده شـده و مـی میـرد آنان که به دل خود پشت می کنند و رھایش می کننـد

اینـان . دسته اول افـسردگانند ودسـته دوم اشـرار و دیوانگـان و تبھکـاران حرفـه ای . بیگانگان می گردد

ولی این وحی شیطانی » بما ھم وحی می شود« ھمانھائی ھستند که بقول قرآن مدعی می شوند که

.و جنی است

227

ی طبیعه است و نھایتا می توانـد عـرش خـدا شـود وایـن مقـام خلیفـه اللھـی دل، درب عالم غیب و ماورا

.انسان است

و ذھـن چنـین انـسانی ھـم . دلی که خانه خداست قلمرو محبت محض است و عاشق خـدمت بـه خلـق

.عرصه حکمت و معرفت توحیدی است

م دیـدن ھـیچکس دلی که دارای بعض ھا و کینه ھا و خشم ھاست النه اجنـه و شـیاطین اسـت و چـش

.مخصوصا مؤمنان را ندارد

مؤمنان سلسله مراتب ارادت و اطاعت از دل ھستند و ھیچ مؤمنی ھم بی امام یا پیرعرفانی نیست زیرا

.فقط دلی که عاشق و مجذوب یک انسان خداپرست می باشد می تواند دارای اراده ای واحد باشد

و . پروردگارند ودلشان براسـتی خانـه و عـرش خداسـت انگشت شماری از مؤمنان تحت ربوبیت مستقیم

و مابقی مؤمنان تحت ارادت این اولیـاء ھـستند و قلوبـشان از . اینان اولیای او و مربیان و امامان مؤمنانند

قلب پیرشان اطاعت میکند و اراده و احساس می گیرد بمیزانی که تحت اطاعت بی چون و چرای پیر خود

.ھستند

خداشناسیاز خودشناسی تا

وقتی گفته می شود که خودشناسی ھمان خداشناسی است و یا به خداشناسی می رسد بسیاری با

شنیدن این سخن بالفاصله احساس خدائی می کنند و خود را عارف باهللا می دانند و کوس انالحق مـی

اسـم و ھـیچکس من اگر ھیچ چیزی را نشناسم بدون شک خودم را می شن « زنند زیرا با خود می گویند

» .مرا بھتر از خودم نمی شناسد پس خدا ھستم

اگر در جامعه شاھد موجی عظیم و مجنون از کسانی ھستیم که احساس می کنند که ھر چه که ھوس

می کنند ھمان اراده خداست و لذا ھمه اعمالشان برحق است بایستی درک کنیم که از کجا دچار چنـین

یت شعر یا حدیثی بناگاه خدا شده و خود را اھل عشق و حال می دانند و در با چند ب. مالیخولیائی شده اند

ایـن جنـون البتـه بـه یـاری مـواد محـرک و روان گـردان و . ھر امری خود را عالمه دھر و نابغه می پندارنـد

دکانھای درویشی مملو از چنین بیمارانی خطرناک است و در . مخدرات دو صد چندان شدیدتر بروز می کند

ولی راز ماجرا در اینست کـه اتفاقـا آدمـی ھـر چیـزی را بھتـر از . افل ھنری و ادبی و شعر خوانی نیز مح

منزل از ھزار مقام ٩٩٩و حقیقت دیگر اینکه . خودش می شناسد و از خودش بیگانه تر از ھر چیزی است

آنانکـه بـه ایـن و تـازه . معرفت ھمانا شیطان شناسی در درجات می باشد و منزل آخر حریم حـق اسـت

و نکته دیگر اینکه ھـیچکس بخـودی . حریم رسیده اند اسوه تقوی و پاکدامنی می باشند و نه بولھوسی

.خود بر وادی معرفت نفس وارد نشده است وگرنه ھمه خدایان بودند و نه شیاطین و مجنون و آدمخوار

228

خدا با کیست؟

ی کـه بـاورش دارنـد حـضورش را مـی یابنـد و گرنـه در واقع کسان. خدا با کسانی است که باورش دارند

، خداونـد ) ع(بقول علـی . خداوند با ھر موجودی در جھان ھست و ھیچ چیزی بی او نیست حتی نیستی

.باطن وظاھر ھر چیزی است ھمانطور که قرآن نیز چنین می گوید

چرا؟. در قرآن می خوانیم که خداوند با صابران و صادقان و متقین است

ار تقوا و صدق و صبر حاصل نبرد انسان با منیـت و نفـس امـاره و خـود کامـه خویـشتن اسـت و انـسان زی

بمیزانی که منیت را از نفس خود می راند خدارا در خود می یابد زیرا بین انسان و خدا جز منیت او حاصل

ل ظھور اراده اوست و و لذا کسی که منیـت را در خود نابود کند وجودش تماما عرش خداست و مح. نیست

و ھیچکس نمی تواند . می فرماید که بر علیه خودم زیستم و به خدا رسیدم) ع(علی . در او جز خدا نیست

بخودی خودش بر علیه خودش باشد اال اینکه خودش را می فریبد واینست که انسان بدون یاری یک پیـر

یعنی بی امـام ھمـان بـی » امام، کافر استبی « عارف قادر به این عمل کبیرنیست ولذا گفته شده که

خداست زیرا امام کسی است که به تو یاری می دھد تا بر منیت خودت فائق آئی و نفس خود را مغلـوب

.سازی و عقل وایمان را سلطان وجود نمائی

آدمی بخودی خود، عافیت طلبی و بزدلی خود را به حساب صبر می گذارد و وقاحت و افسار گسیختگی

کـسی از خـودش فرمـان مـی بـرد بـا . را صدق می نامد وجانماز آب کشیدن را ھم تقوا مـی پنـدارد خود

در حالیکـه . البته این معنا کامال در تضاد با معنای آزادی و اسـتقالل در مکتـب لیبرالیـزم اسـت . خدانیست

.آدمی اسیر نفس خویش و لذا برده صاحبان قدرت است

خداي قدیم و خداي جدید

ی مذاھب و باورھای دینی یک خدای بغایت قدیمی و ازلی اسـت و لـذا خـدائی بـسیار دور و بیگانـه خدا

. یا در قدیم و ازلیت حضور دارد و یا بعد از مرگ و ابدیت . است و لذا ھرگز نقد و حاضر در زندگی ما نیست

.ولی ھرگز در حال ما نیست

و نقد و شاھد وفاعل در لحظه به لحظه اعمال و و اما خدای معرفت نفس است که خدای حی و حاضر

در واقع انسان بواسطه خودشناسی می تواند خدا را از اعماق تاریخ ھستی بـه قلمـرو و . احوال ماست

و این ھمان جریان به یاد آوردن مستمر خداسـت تـا آنجـا کـه ایـن یـاد . حال آورد و زندگیش را خدائی کند

آستانه ظھور به پیش می آید که واقعه لقاء اهللا است و ایـن کمـال عرفـان تبدیل به حضور می شود و تا

.خدا از طریق یادش به سوی انسان می آید و در انسان حاضر می شود . است

انسان در این طریق نه تنھا خدا را از قلمرو نیستی به ھستی می آورد بلکه خودش را از عرصه نـابودی

ات زنده و حاضر می کند و این خلقت جدید و کار انسانی انـسان در جھـان نجات می دھد و دراکنونیت حی

و بدینگونـه اسـت کـه انـسان از . این خلقت انسان بدست خویشتن است . است تا آنجا که بجز خدا نبیند

آدمی به دو شقه در . اسارت گذشته و توھم آینده نجات می یابد و این ھمان مقام اخالص و توحید است

229

آینده تقسیم شده که ھیچکدامش وجود ندارد و با معرفت نفس این دو شقه در حال ، یکی می گذشته و

.شود

!انسان زنده و خدای زنده : و ھستی واقعی انسان و نیز خدای واقعی در این توحید رخ می نماید

فلسفه یأس و راز امید

رباره آرزوھای ناکام خود دگر مجالی نمی از اینکه می بیند که د. منشأ ھمه نومیدیھای بشر مرگ است

پـس عمـر . یابد و در گامھای خود نیز بزودی ناکام خواھد شد و ھر آنچه را که یافته از دست خواھـد داد

کوتاه و کم زمان و مجال کم علت العلل یأس انسان در جھان است و نیز می دانیم که یأس تخم ابلیس در

از یأس است و او نخستین کسی بـود کـه مـأیوس شـد از خـدا و » لیساب« بشر است ھمانطور که واژه

پس واضح است آنچـه کـه ایـن . منشأ ابلیسیت بشر است » زمانیت«پس . شرایط زیست وھستی خود

از این رو یأس اساس کفر محسوب . یأس را از بین می برد زمان نامحدود حیات یعنی جاودانگی می باشد

یعنی اگر انسان حیات . قادی یا تردید درباره حیات جاوید بعد از مرگ استشده است که بمعنای بی اعت

بعد از مرگ را ھم به حساب زندگی آورد و بلکه آنرا به لحاظ کیفیت و ارزش و خلوص حیاتی بھتر بداند که

ھـد در آن قلمرو به بسیاری از ناکامی و محدودیت و موانع بواسطه رفع شدن سدی بنـام تـن ، غلبـه خوا

یعنـی یـأس از مـرگ موجـب . نمود از شر یأس و کفر و شیطان نجات می یابد و سعادتی جز ایـن نیـست

و اما چگونه و با چه حجتی می توان به این باور رسید؟ آیـا . افسردگی و عذاب حیات دنیا ھم خواھد بود

ی زمان خواب ما بھترین براستی ھر انسانی لذیذترین اوقات عمرش را ساعات خواب نمی داند؟ آیا رویاھا

.دلیل بر حقانیت حیات بھتربعد از مرگ نیست پس بیائیم با حق خواب، ابلیس را از بیداری خود دور سازیم

آیا زن تاب خودشناسی دارد؟

. زن مظھر اراده به پرستیده شدن است و این ذات کفر است آنھم کفری عریان و غیر قابل توجیه و تقدیس

زیـرا مـی . زن مخصوصا در رابطه با مرد جز مکر و حیله و بازی ھیچ ھنر و علمی ندارد و از این روست که

این ھمان راز کید زن است که در زن بسرعت در . خواھد این کفرش را پنھان سازد تا در معرض دید نباشد

سازد و زن رابطه با مردان تبدیل به ھویت شده و تا به آنجا می رسد که امر را بر خود زن ھم مشتبه می

حال اگر زن به قلمرو معرفت نفس و تزکیـه و تربیـت وارد شـود پرواضـح . مکرھای خود را نیز باور می کند

واینست . است که چه جھاد کبیری درپیش دارد که ھزاران بار شاقه تر و پیچیده تر و ظریف تر از مرد است

ی گیرد زیرا شیطان ھم کـانون کفـر اسـت که زن در قلمرو دین و تقوا و معرفت مترادف با شیطان قرار م

واینست که در تاریخ . ولی تالش می کند تا کفرش را زیبا و مقدس سازد و لذا جز فریب ھنر و علمی ندارد

بشر تعداد زنان مخلص در دین و عارف انگشت شمار است ھر چند که ھمان اندک زنان ھم که بـه کمـال

فا کردند از صدھا پیامبر و عارف مرد بیشتر بوده است مثل رسیدند نقشی که در سرنوشت تاریخی بشر ای

این زنان مھـد امامـت مـردان خـدا بـوده انـد و پیـامبرانی چـون . ھاجر و مریم و خدیجه و فاطمه و امثالھم

.ابراھیم بدون چنین زنانی به کمال نبوت یعنی امامت نمی رسیدند که نبوت باطنی و ذاتی است

230

یب و زشتی به افتخار و زیبائی در وجود زن براستی جادوئی است و بطور تمام کارخانه تبدیل و تلبیس ع

و اینست که معرفت نفس برای زن تا این حد ناممکن جلوه کرده و او را ھم شـأن . اتوماتیک عمل می کند

.شیطان در تاریخ معرفی کرده است

انسان و شیطاندمی ندارد وانکار و اعمال زشت و نادرست رابرای در قرآن می خوانیم که شیطان کاالئی جز غرور برای آ

آدمی برحق و زیبا می سازد و بدینگونه انسان در قبال کردارھای نادرست خود مغرور و خودسـتا مـی

و اما آیا این کارخانه زیباسازی اعمال زشت در کجای انسان قرار دارد؟ بدون شک این کارخانه جائی . شود

در ایـن . این ھمان کارگاه غـره شـدن انـسان اسـت . و توجیه و تحلیل نیستجز ذھن و قوه اندیشه گری

کارگاه یک میل و عمل فاسقانه لباس عشق بر تن می کند یک عمل تجاوزگرانه لباس خدمت وایثار به تن

می کند ھرزه گی و بولھوسی تحت عنوان آزادی و اختیار و استقالل اراده توجیه می شود، ترس و عافیت

ولـی آیـا . پـس شـیطان در مغـز و اندیـشه ماسـت . ی با واژه صبر وتوکل تقدیس می گردد و الی آخر طلب

چگونه می توان حد و مرز و ماھیت تفکر و تعقل را از توجیه گری و تبدیل صوری مفاھیم و خـودفریبی و

ین دو امر شیطنت تشخیص داد ؟ در قلمرو فلسفه و خودشناسی منطقی ھر چند که صدھا مالک بین ا

معلوم شده است ولی نھایتا ھمواره جائی برای فریب فکر وجود دارد و ھیچکس از وسوسه شیطان مبرا

نیست و گرنه اطاعت از رسوالن و امامان ھدایت امری بیھوده می بود و اصال کل دین محلی از اعراب نمی

.مذھب قرار گیردداشت و فلسفه ودانش بشری می تواند انسان را کفایت کند و بر جای

احکام اخالقی و عملی دین واضح ترین محک برای چنین تشخیص می باشد ولی این احکام نیـز در ھـر

مذھبی و فرقه و فلسفه دینی متفاوت ھستند و عالوه بر این در ھر نظام شرعی و اخالقی نیز دریائی از

ھمـین احکـام قلمـرو خـودفریبی ھـای احکام در درجات متفاوت وجود دارند که ضد و نقیض می نماینـد و

خواسته و ناخواسته بشرند و لذا کفایت نمی کنند واینست که آخرین پیامبر خدا ،یک انسان متشرع بدون

.میزان امام است و نه احکام. امام ھدایت را ھم کافر می خواند

از بودن تا شدن

خوشبختی را مترادف با چیزی شدن می دانند اکثریت قریب به اتفاق آدمھا، مسئله ای بنام رشد، تکامل و

» من «چیزی که مجموعه ناھماھنگی از انواع چیزھا در این جھان است ونام نھائی این چیز واحد ھمان :

حتی اگر مقدس و پاک ! شدن چیزی که به چشم آید: است » اراده به شدن« این ماھیت ! این منم: است

ش و تجسم امری واحد است و اصوال چیزی شدن خواه ناخواه به شدن و نمای. و عارف و عالم شدن باشد

سمت مجسم شدن می رود که ھمان دنیا پرستی است و لذا چنین آدمھائی اگر اھل سواد و علم و دین

ھم باشند تبدیل به یک نمایش کاریکاتوری از ھویت ھای مشھورمی شوند بـا تیپـی سـمبلیک و لبـاس و

ر نمادین و بھمراه دکوراسیونی از زندگی مادی که عموما مجموعه ای از تناقض آرایش ویژه و الفاظ و رفتا

ولی آدمھای معمولی نھایتا علنا و ...... مبلمان عالمانه و مقدس، اتوموبیل عاشقانه و شاعرانه و : است

ھا ھـم مبدل به اشیائی در محیط زیست می شوند و حتی فرزند و ھمسر آن» شدن«رسما د رجریان این

مبدل به اشیائی صاحب ھویت سمبلیک ھستند که بتوانند این خوشبخت شدن، عالم شدن، موفق شدن

231

چیزی شدن . شدن ھا ھمواره قالبھائی فنی دارند و تماما فوت و فن ھستند. را به دیگران ثابت کنند... . و

ود را ھـستی خـود مـی این آدمھا رشد و تکامل اشـیای محـیط خـ . عمال به سمت چیزی داشتن می رود

و اما اراده دیگری وجود دارد که مختص انگشت شماران اھل ایمان . پندارند ولذا در قحطی بسر می برند

این اراده تالش می کند که در وضع موجود خودش در باطن . است » اراده به بودن« ومعرفت است و آن

ایـن اراده ھمـواره یـک دریافـت . اس وجود نمایـد خود معنائی حاضر و زنده ای بیابد که بتواند در آن احس

آنکـه ھـست نیـازی بـه . بودن ھمواره بی نیاز از داشتن است . باطنی و خصوصی و غیر نمایشی است

شدن امری نسیه و مربوط به آینده است که ریشه در گذشته دارد ولـی بـودن امـری نقـد و . شدن ندارد

.اکنونی است

نشانه هاي هدایت

» ھیچکس نمی داند که رزقش از کـدامین سـو مـی آیـد .... چکس نمی داند که فردا چه خواھد کرد ھی«

-قرآن کریم

راه رشد و ھدایت آدمی بسوی پروردگارش و آنچه که رستگاری نامیـده مـی شـود و راه و رسـم ھـدایت

تــرین عرفـانی و توحیـدی اســت بـی نـشانه تــرین راھھـا و بـی ســوترین سـوھا و غیـر قابــل پـیش بینـی

مسیرھاست و از بطن نامحسوسترین ادراکات می گذرد ولی درست در زیر پوست تو ودر جریان خون تو و

در دل تو و از تار و وپود تن و جان تو عبور می کند واز فراسوئی دانـائی وھوشـیاری و اراده ات خوانـده

.می شوی

ه نشانه تقوا وصدق توست در حد کمالش آنچه که علم حضوری و معرفت نامیده می شود ونیز ھر آنچه ک

ھر . نیز فقط ال اله را ترجمه می کند وآنچه که نباید باشد و نیست را پیش پای تو می نھد تااز آن فرا روی

. چه که به او در خودت نزدیکتر می شوی حیرانتر و نادانتر می شوی و در خودی خودت ھیچ تر مـی آئـی

و تنھائی و بی نیازی و خود کفائی خود در می یابی و نیز نگاه غیر اعم درستی راه را فقط در میزان فقر

.از دوست و دشمن

بایستی بالوقفه خودت را با یاد او از ھر آنچه که ھستی و می شوی تسبیح کنی و بدینگونه از خود بـاال

از او مـستمرا قھاریـت و اگر مراد و معلمی داری. روی و خود را بخصوص از زیباترین وجوه زیر پا بگذاری

راه ھدایت از مسیری می گذرد که مستمرا تو را ناخوشایندتر می آید . ونفی او را نسبت بخودت طلب کنی

!راه ھدایت ھمواره بر شکست تو می گذرد از موتھای اراده تو .

خداشناسی در روزمره گی

.الف میل خود عمل کردم و به خدا رسیدمھمواره برخ: پرسیدند که چگونه بخدا رسیدی فرمود) ع(از علی

در زندگی روزمره خود درھر موردی که مواجه با اموری مخالف میل خود می شویم در واقع بـا اراده خـدا

پس اگر اھل معرفت ھستیم بایستی ھمواره به این امور تن در دھیم و با آن جدال نکنیم و . روبرو ھستیم

بسپاریم و صادقانه به این امر عمل کنیم واز سرزنش خصم نترسیم ھمیشه حق خود را به مخالفان خود

.زیرا بزودی سلطانی از نزد خدا به حمایت و ھدایت ما خواھد رسید

232

ھر چیزی که راه ما را سد می کند بایستی دور بزنیم و به راه خود ادامه دھیم و اگر کل راھمـان مـسدود

این راه بزدلـی و خودفروشـی نیـست زیـرا اتفاقـا قـرار . یمشد باز ایستیم و متوسل به مکر و جدال نشو

است که از حقوق الھی خود دفاع کنیم وعزت وشرف و ایمان ومعرفت خود را به معاملـه نگـذاریم تـا بـه

از ھر حقی از خود که بگذریم حقی برتر از باطن ما سربر می آورد و در مقابل . ھوس و آرزوی خود برسیم

برتری را فراسوی مخالفانم بما می نمایاند راھی میانبر که کسی در آن نیست که مانع ما قرار گرفته وراه

گذشتن از امیال و حقـوق دنیـوی مـا را بـه حقـوق . ادامه راه ما باشد اال مؤمنان که ھمراه ما خواھند بود

ز تنھا شدن و در این راه ا. معنوی و اخروی می رساند که حقوقی ماندگار و بدون رقیب و خصم می باشند

.خداجوئی راحترین و مستقیم ترین راھھاست. نھراسیم زیرا تنھائی راه خداست

کوشش و ارزش

گر چه وصالش نه بکوشش دھند ھر قدر ای دل که توانی بکوش

تالش و پایداری جھـت . این سخن حافظ یکی از گوھرھای جھان حکمت و معرفت عملی و علم دین است

رسیدن به ارزشھا و مقامات معنوی و عرفانی و تقوائی امری واجـب اسـت و ھـیچکس مـادر زاد بـا ایـن

نبی به دنیا آمده بدون تالش و جھاد پیگیر قادر ) ع(مقامات بدنیا نیامده است و اگر ھم کسی چون مسیح

.به حفظ نبوت خود نبوده است

لولی نیست بلکه جھشی و عروجـی و اشـراقی مع–ولی راه رسیدن به این ارزشھا راھی خطی وعلت

است که با نظری از حضرت حق نفس تالشگر و مجاھد را تبدیل می کنـد وبـه تقـوا و معرفتـی بـاطنی و

ذاتی می رساند و تا قبل از این واقعه ھمه ارزشھا عاریه ای و جمادی اسـت و بـه بیـانی ظـاھری و بـی

ریافت لطف و نظر الھی آنگاه است که فرد سالک و مجاھد و اما آن عرصه آماده گی د. ریشه می باشد

راه حق در تالشھایش ناکام شده و نھایتا از خودیت خود در این راه کامال مأیوس گردیده و جـز خـدا ھـیچ

چرا که ھر صفت نیکو و مقامی معنوی در انسان حاصـل انھـدام جنبـه ای از منیـت . امیدی نداشته باشد

غولترین و لطیف ترین منیت ھا حاصل تالشھای دینـی و اخالقـی اسـت کـه غـروری و اتفاقا . نفس است

کسی که در این تالشھا ناکام شد اگر کافر نشود و روی برنگرداند به غایت خشوع . ابلیسی پدید می آورد

باطنی می رسد و این عرصه لطف خدا و نظر خاص او به دل مؤمن است که بناگاه او را متحول وتبدیل می

.کند ویا امامی را برایش می فرستد تا ھدایت شود

آیا خداوند نمی تواند همه را مؤمن سازد؟

خداوند در کتابش می فرماید که اگر اراده کند به یک آن ھمـه انـسانھای روی زمـین تبـدیل بـه مؤمنـانی

ه است و آن ولی خداوند حق و ارزشی ورای ایمان و رستگاری و بھشت در آدمی نھاد . خالص می شوند

آن حق . حق چیزی است که انسان را خلیفه خدا و اشرف مخلوقات نموده و مسجود مالئک ساخته است

خداوند ،ایمان واخالص و عشق و عبودیـت ویگانـه پرسـتی و مجموعـه . ھمانا حق اختیار و انتخاب است

233

ایـن ھمـان معنـای . کنـد فضائل حاصل از آنرا به یک آن به کسی اعطا مـی کنـد کـه آنـرا بخواھـد و اراده

ایـن . آدمی ھنری جز خواستن ندارد و ھر چـه کـه بخواھـد مـی یابـد . می باشد» بخواھید تا اجابت کنم «

و اما خواستن ھر چیزی حاصل معرفت . توانائی از جانب خداست ولی خواستن باید از خود انسان باشد

پـس ایـن . کند اراده نمی کند ولذا نمـی یابـد درباره آن چیز است و آدمی تا چیزی را به تمام وکمال درک ن

تا انسان در جریان خودشناسی به فقـدان . خواستن تماما برخاسته از معرفت است یعنی خودشناسی

تا آدمـی بـه عـدم خـود نرسـیده . نیکی و فضیلت و حقیقت در خود نرسیده باشد جدا آنرا طلب نمی کند

پس دعا و اراده و . را در خود ندیده باشد حق را طلب نمی کند تا آدمی بطالت . باشد وجود را نمی طلبد

خداوند آدم و حوا را انسان کامل آفریده بود ولی چون . ھمه ارزشھای الھی محصول خودشناسی است

.انسان درباره اش معرفت نداشت آنرا از دست داد تا دوباره طلب کند

چگونه خدا را در خود بشناسیم؟

و کسی که . موسوم به ندای وجدان است ھمان صدای خداست که با آدم حرف می زندآنچه که در انسان

از این ندا پیروی می کند بتدریج بازبان خدا در خود آشنا می شود و خداوند ھم نشانه ھای خود را بر او در

د نھایتـا بـه ھمه وقایع حیات روزمره آشکارتر می کند وعالئم غیبی و متافیزیکی را در می یابد و این رونـ

. آنجا می رسد که آدمی حضور بالوقفه او را در خود درک می کند ودر بیرون از خود نیز جز خدا نمی بیند

راھـی . این ھمان راه و روش عرفان عملی است و فقط کافی است که انـسان اھلـش باشـد و بخواھـد

ون آدمی ندای دیگـری بـه مـوازات ولی در در. آسانتر از این برای رستگاری و تقرب الی اهللا ممکن نیست

و این ندای شیطان است که سعی . ندای وجدان حضور دارد که معموال در نقطه مقابلش سخن می گوید

میکند که از ندای وجدان شانه خالی کند و روش او ھم توجیـه و تحریـف و خـود فریبـی اسـت و فلـسفه

پیـر معرفـت دارد کـه عـارف بربـاطن باشـد و یـک از اینجاست که فرد سالک و حق جو نیاز به یـک . بافی

شیطان شناس تمام عیار که خط بین حق و باطل را بنمایاند ونیز اینکه به انسان آن قدرت روحی عمل به

ایـن . و لذا ھیچ انسان حق جو وصادقی ھرگز خود را بی نیاز از یک مـراد معنـوی نمـی یابـد . حق را بدھد

.ر و مریدی استھمان مکتب عرفان علوی و مذھب پی

یک مصیبت برتر از هزار نصیحت

)مکتب اهل کفر(

) به یاد آوردن( در قرآن کریم در قبال ھر آیه ای مؤمنان امر به تفکر و عبرت می شوند که ھمان معنای ذکر

مؤمن انسانی خردمند و صاحب ذکر است که ھمه حقایق وتجربیات و مفاھیم دینی و دنیوی را به . است

د و از آنھا در ھدایت خود بھره می گیرد و ایـن بـدان معناسـت کـه مـؤمن ھرگـز نـه تنھـا خطاھـای یاد دار

گذشته خود را تکرار نمی کند بلکه خطاھای دیگران را در جامعه و در طول تاریخ، تکرار نمی کند وبدینگونه

ازسعادت و ھـدایت به لحاظ معرفت و رشد انسانی از جامعه وزمانه خود جلوتر است ولذا خود یک اسوه

234

ولی کافران و یا مؤمنانی که اھل ذکـر و عبـرت نیـستند ھرگـز بـر اسـاس معرفـت و . ورشد یافتگی است

تجربیات و شناخت خود اقدام نمی کنند و تا خودشان به دام نیفتند و دچار عذاب و ھالکت نشوند حقیقتی

مصائب و بدبختی ھا وتبھکاریھا دریافت مـی کافران باور و فھم خود را از دل. را باور و تصدیق نمی کنند

ھمین آدمھا اتفاقا بیـشتر از سـائرین . کنند گوئی که نه حافظه دارند و نه اندیشه و نه قدرت باور و عبرت

دعوی اندیشه و خرد و استقالل و آزادی عمل دارند درحالیکه عمال ھمواره مقلد مکرر جھالت و خطاھای

خود ھستند و اتفاقا از خودشان ھیچ اراده و اسـتقالل رأی ندارنـد و بقـول قـرآن از دیگران و آباء و اجداد

.مؤمن اھل نصیحت است و کافر اھل مصیبت. جامعه پیروی می کنند که اکثرا گمراه ھستند

ارکان مادیت و معنویت

)باال تنه وپائین تنه(

شـکم و : رد که غریزه جنسی و شکمی است آدمی ھمانطور که دو پا دارد دو رکن مادی در حیات دنیا دا

دل : و نیز دو رکن معنوی دارد که برآن دو رکن مـادی قـرار دارد کـه بـاال تنـه نامیـده مـی شـود ! زیر شکم

ایـن . منبع تغذیه دل است و غریزه شکمی ھم منبع تغذیه ذھن است ) زیر شکم ( غریزه جنسی ! وذھن

جـنس : کـل جاذبـه دنیـا بـرای انـسان از دو بابـت اسـت . ت یکدیگردو ماده و معنای یکدیگرند یا دنیا و آخر

که جنس مخالف جذب غریزه جنسی می شود و طبیعت ھم در لذیذ ترین وجه به مصرف . مخالف و طبیعت

رابطه با جنس مخالف باید مولد نور محبت دردل باشد و رابطه با طبیعـت ھـم بایـد مولـد . شکم می رسد

بـه زبـان سـاده شـھوت . و معرفت دو رکـن معنویـت و توشـه آخـرت اسـت محبت. معرفت درذھن باشد

جنسی باید در دل تبدیل به نور محبت شود و غذا ھم در ذھن تبدیل به نور معرفت گـردد ، وامـا چگونـه؟

یعنی آن رابطه جنسی و غذائی کـه . مکانیزم این تبدیل و تحول چیست؟ ھمان راه و روش دین خداست

در جھان است و راز بقای بـشر در تـاریخ محـسوب مـی شـود اگـر بـر اسـاس دیـن اساس حیات انسان

واحکام الھی وفضائل اخالقی باشد مولد نور محبت خدا در دل و معرفت حق در ذھن می شود که توشه

جاوید حیات است و از بشر دو پا یک انسان خدایگونه می پرورد ودر غیر اینصورت بشر در پائین تنـه خـود

دل کارگـاه . دلش می میـرد و ذھـنش فـسیل مـی گـردد واز کـار مـی ایـستد . و ھالک می شود ساقط

پائین تنه ، زیر بنای حیات وھستی بشر است این زیر بنا . شقاوت می شود وذھن عرصه جنون و وحشت

ت اگر بر حقوق الھی پی ریزی شود کاخ و جود سر بر می آورد و به آسمان می رسـد و در غیـر اینـصور

حتی خود غرایز پائین تنه ای ھم تباه و ھالک شده ودر عذاب می افتد و باال تنه ھم در قحطی وجود می

.افتد و این دوزخ است

235

نشانه هاي دوست و دشمن

)روانشناسی تقوي(

او . دوست شما کسی است که قلبا مجذوبش ھستید ولی عمـال و ذھنـا از وی ھراسـانید و مـی گریزیـد

و دشمن شما کسی اسـت کـه از او قلبـا بیزاریـد ولـی در عمـل . ی و یاور سعادت شماست دوست وناج

او دشمن سعادت حقیقی شماست و در واقع . بسویش جذب می شوید و ذھنا در وی مصالحی می یابید

.شیطان شماست

د از کـسی پس اراده ذھنی خود را مھار کنید و بسوی کسی بروید که قلبا شما را جذب می کند و بگریزیـ

به دل خود اعتماد کنید که خانه و منظـر . که قلب شما از او بیزار است و ذھن شما او را تصدیق می کند

ذھن . ذھن شما دنیای شماست و دل شما ھم آخرت شماست. خداست و ذھن خود را تسلیم دل نمائید

عاقـل آن . بـدی مـی کنـد شما قلمرو ھوسھا و فریبھای شماست و دل شما امر به حق و تعالی و منافع ا

است که ذھن را تسلیم دل می کند و احمق آن است که دل را در قبال ذھن خود سرکوب نماید تا آن حد

دل . و آنگاه روشنائی و رھنما و حق و وجدان خود را کشته اید و در تخسیر شیاطین ھستید. که دل بمیرد

دل . ن سرنوشت شما میل می کندشما به سوی دوست سرنوشت شما میرود و ذھن شما بسوی دشم

به دل خود اطمینان کنید و از ذھن خود . شما باطن آدمھا را می بیند و ذھن شما فریب ظواھر را می خورد

البته این قانون درباره کسی که دلش را میرانـده اسـت . این روانشناسی تقوی و ھدایت است . بپرھیزید

این عذاب کسی است که آگاھانه به دوست حقیقی مصداق ندارد زیرا دلش در تسخیر شیاطین است و

.خود خیانت کرده است

)کافرید یا مؤمن؟( خودشناسی دینی

خدای خودی که در درون فرد است و خدای بی خودی کـه بـر پـشت بـام آسـمان : خدا دوتاست و دو نوع

عضاء و جوارح و اعمال خدائی که می توان او را در تن و دل و جان و روان و خون و نفس کشیدن و ا: است

و امیال و خوشی وناخوشی و امید و یأس و کام و ناکامی و مرگ و زندگی و دوست و دشمن و عـشق و

و خدائی که نه قابل وصف است و نه قابل تصور ونه قابل لمس، و نه قابل درک و کال .نفرت، درکش نمود

و نیستی جستجو کرد وطبعا از چنین خدائی ھیچ جائی در عالم ھستی ندارد و فقط بایستی او را در قلمر

آن خـدای خـویش . آن خدای ھستی است و این خـدای نیـستی . ھیچ نشان و پیامی ھم حاصل نمی آید

این خدای حاضر و ناظر و موجود و . این خدای زندگی است و آن خدای بعد از مرگ. است و آن خدای بیگانه

است و آن خدای نابودن است و مقدس تر از آن است که اصال زنده وفاعل و خالق و رزاق و مھربان و قھار

بتواند وجود داشته باشد واصوال زندگی فرد آنقدر پر و شلوغ است که اصال جائی برای او نیست مخصوصا

.بر سر نماز که از ھر زمانی دورتر است

خودی خـدای مؤمنـان اسـت و شما کدامیک از این دو خدا را دوست می دارید و با او ارتباط دارید؟ خدای

–قرآن » کافران خدا را در جائی بسیار دور می خوانند «. خدای بیخودی ھم خدای کافران می باشد

236

-قرآن» .خدا به مؤمنان از رگ گردن نزدیکتر است «

آیا شما کافرید یا مؤمن؟ من یکی که کافرم شما را نمی دانم ولی بعید است که شما ھم مثل مـن کـافر

. چون در اینصورت مؤمنی پیدا نمی شود اال در قبرباشید

.درست به ھمین دلیل فقط در قبرستان خدا را حاضر می یابیم

چگونه از خودشناسی خدا شناخته می شود؟

ھمانطور که مکررا نشان داده ایم ھمه مراحل خودشناسی در بشر، چیزی جـز شـناخت ابعـاد و اعمـاق

اھیھا نیست ولی آنگاه که آدمی در ھر موضوعی از شناخت خود قرار می جھل وظلم و جنون وضعف و تب

گیرد و این ضعف را می بیند و تصدیق میکند بطرزی حیرت آور و جادوئی از بطـن ھـر ضـعفی یـک قـدرت

اینـست کـه . الھی و از بطن ھر ظلمتی یک نور الھی و از دل ھر گناھی یک عصمت الھـی رخ مـی نمایـد

خداشناسی ھرگز به منطق علیتـی در نمـی آیـد و تمامـا مکاشـفه ای وعروجـی –واقعه خودشناسی

و . تجلی نور از ظلمت و حق از باطل و وجـود از عـدم : قابل بیان است » تجلی« است که تماما در معنای

این معجزه معرفت نفس واجر خدا در درک وتصدیق بشر نسبت به ضعفھا و ناتوانیھـا و عـدمیت خـویش

.است

عه معرفت نفس به عظمت قیامت و معاد فردی در حیـات دنیاسـت و سـبقت گـرفتن از تـاریخ کائنـات واق

واقعـه تقـرب الـی اهللا فقـط محـصول » مقربـون «در قـرآن مـی باشـد و » ..السابقون « است و مصداق

و پر واضح است کـه آدمـی بـدون داشـتن یـک امـام بـه مثابـه آئینـه قـادر بـه . معرفت نفس است و الغیر

مشاھده اعماق خود وتصدیق تباھیھای خود نیست و بلکه انسان بخودی خود فقط زشتی ھای خـود را

پس معرفت نفـس تنھـا راه نبـرد بـا ابلـیس . توجیه و تقدیس می کند که این ھمان ابلیسیت نفس است

. است

با خدا زیستن

)فلسفه بودن(

ولی بسیار اندکند انسانھائی کـه . ھمه انسانھاخدا در درون و برون با ھمه موجوداتش ھست از جمله با

و اما ویژه گی با خدا بودن و . حضورش را در خودو با خود وبر خود درک و تصدیق نموده و با او زندگی کنند

.زیستن چگونه است

با . با خدا بودن تا قبل از مقام قرار یافتن با او و تسلیم گشتن در او به مانند اسپندی بر آتش زیستن است

خدا بودن در حقیقت وجودی ھمانا با خود ماندن و در خود قرار گرفتن و خود شدن است و این کمال انسان

آدمی در قلب خود دارای یـک . زیرا فقط خداست که خود است و مابقی بیخودند و گریزان از خود . است

آدمی خلیفه . در وجود خویشتننیروی گریز از مرکز است که ھمان گریز از خود است و گریز از جایگاه خدا

خداست واین امری ذاتی است ولی انسان نمی خواھد و نمی تواند که بر جای خدا در خود قرار گیـرد و

237

این مقام را بپذیرد و لذا از خود می گریزد و به غیر پناه مـی بـرد کـه اشـد ایـن از خـود گـریختن در واقعـه

گری راتماما اشغال نموده و در او جای گیرد و وجودش را عشق رخ می نماید که آدمی می خواھد وجود دی

پـس . و این امری محال است زیرااشد کفر است و لذا اشد عذاب را بھمراه دارد) . معشوق(تسخیر نماید

در خود قرار گرفتن نیازمند تخلیه وجود خویش از غیر و قبل از آن مستلزم تخلیه وجود دیگـران از خـویش

این کل راه دین و عرفان و جھاد معرفتی است که ھمه ر : ان و اخراج دیگران از خویشخروج از دیگر: است

ا بر علیه چنین آدمی به جنگ می کشاند و او را تک و تنھا می کند که ھمان آماده گی برای با خـدا بـودن

.است

. استدر واقع با خدا بودن ھمانا در خود بودن و اصال معنای بودن است و مابقی ھم نابودن

انسان بعنوان خالق سرنوشت خود

حیات دنیوی بشر به مثابه خلقت جدید و دوباره انسان است که قرار است انسان بدست و اراده خودش

و بدینگونه ودلیل است که انسان مسئول سرنوشت خویشتن می شود واز بابـت . یکبار دگر آنرا بیافریند

نچه که تحت عنوان شرایط جبری و خـدادادی در زنـدگی مـا بـدون ھر آ. آن مؤاخذه و اجر وجزاء می شود

والـدین، فامیـل، شـرایط اقتـصادی و : اراده ما وجود دارند مواد اولیه این خلقت جدید محسوب می شوند

اجتماعی وزیستی و تاریخی و موروثی، امکانات تربیتی ، حوادث طبیعـی و اجتمـاعی اعـم از خـوب و بـد

انسان حتی آدمھای زندگیش را مـی توانـد . و احساس و حواس و اندیشه و اراده ما و نھایتا ھیکل ..... و

مناسب اراده و آرمان خودش در نزد خود و برای خود بیافرینـد ھمچنـین طبیعـت محـیط زیـست خـود را و

عملی ھمه این مواد اولیه در کارگاه ذھن و روان و عواطف و اراده و نیز تالشھای. جامعه و جھان خود را

فی المثل یک آدم و یا شرایط واحدی برای من بھشتی و برای دیگری جھنمی می . قابل باز آفرینی ھستند

آدمی می تواند ھمه آدمھای زندگیش را برای خودش یـا مبـدل بـه . این حاصل خلقت دوباره است . شود

انسان می تواند به قدرت . ددیوھای شکنجه گر روح خود نماید و یا مبدل به فرشتگان نوازنده روح خود ساز

تفکر و ایمان به خدا و محبت به ھمنوعان درھر شرایطی یک جھان دوزخی یا برزخی و یا بھشتی در دل

انسان با ھمین جھان از دنیا می رود واین توشه آخرت است ونتیجه خلقت دوبـاره اش بـه . خود بیافریند

.اراده خودش

موت آخر

)چهار وادي اخالص(

مـوت سـرخ کـه از جـان : می فرماید که تا مؤمن چھار مـوت را از سـر نگذرانـدخالص نمـی شـود )ع(علی

و . موت سیاه که گذشتن از منیت و حیثیـت فـردی اسـت . موت زرد که پذیرش فقر است . گذشتن است

موت آخر که شاقه ترین موتھاست و دین و معرفت را در انسان به کمال میرساند مـوت سـفید اسـت کـه

و این مقـام تفریـد وتجریـد وتوحیـد . م تنھائی و گذشتن از دل خویشتن است یعنی گذشتن از عزیزان مقا

چرا که آدمی در گذشتن از دل خویش در واقع ریشه دنیا و منیت و حب جان . است و یا مقام فنای فی اهللا

238

ون، رودر روی خداست وجز و نان ومقام رایکجا از وجود خود بر می کند و بدینگونه تک و تنھا در درون و بر

و این مقام یگانگی یا موحد شدن . خدا باقی نمی ماند وچاره ای جز پناه بردن به او و فنای در ذات او ندارد

.وجودی است

و تن . این چھار موت که موسوم به موت اراده است چھار جنبه و جلوه از موت قبل از مرگ جسمانی است

و انـسانی اھـل آخـرت . می شود و بر آخرت و عالم غیب وارد مـی شـود آدمی قبل از مرگش از دنیا پاک

. و این مقام امامت ووالیت وجودی در غایت معرفت نفس و سلوک روحانی است. وپرده نشین می شود

از این چھار موت می آ موزیم که گذشتن از مال و پذیرش فقر بمراتب سخت تر از جانبازی است و گذشتن

یت و آبرو سخت تر از فقر است و گذشتن از عزیزان و محبوب خود یعنی دل کندن از خود از از منیت و حیث

.ھمه آن سه دیگر سخت تر می باشد

.و این موتھا باید به اختیار باشد نه به جبر

هویت و الوهیت

ند که مھمترین مسئله انسان مدرن محسوب می شود وعصر جدید را عصر بحران ھویت نامیده ا» ھویت «

ھویت یک معنای باطنی در فرد دارد و یک معنای .این بحران منشأ عمده تباھی ھا وجنون وجنایات است

در جنبه باطنی ھمان احساس وجود است که مترادف بااتکاء . بیرونی که در روابط اجتماعی رخ می دھد

. اشد بـدون داشـته ھـایش به خود وحس معنای انسان بودن است بدانگونه که انسان از بودنش راضی ب

و امـا جلـوه بیرونـی و . و ایـن درجـات متفـاوت دارد . ھویت ھمان احـساس بـودن منھـای داشـتن اسـت

اجتماعی ھویت ھمانا بی نیازی و استقالل رأی و بی ھمتائی در شخصیت و راه و روش است بـه گونـه

ته از ھویت بیانگر چھارصفت با ھمین وصف ھمه مفاھیم برخاس. فالنی خودش است : ای که می گویند

یگانگی، بی نیازی، استقالل ، از پس و پـیش و میـراث و آینـده وبـی : ذاتی خداوند در سوره توحید است

پس . یعنی این سوره ھویت است ! قل ھو: آغاز می شود» ھو«و جالب اینکه سوره توحید با لفظ ! تائی

یعنـی انـسان . قـام خالفـت اللھـی انـسان اسـت ھویت ھمان اوئیت است و لذا جلوه ای و درجه ای از م

بلکـه خـدا را در وجـود خـود . نه خودپرست است و نه مردم پرسـت ! است و نه تو » من«صاحب ھویت نه

پس ھویت محصول خداشناسی عرفانی است و خداپرستی عرفانی و شناخت و . یافته است در درجات

ه عمل بیرونی آن جز محبت به آدمیان نیست و پس عرفان قلمرو ھویت بشر است ک. پرستش خدا در خود

انسان صاحب ھویت انسانی صاحب رحمت و محبت و کرامت و شفاعت به خلق است و ھمه اینھا حاصل

پس ھویت د رمحبت به فعل می آید و خدمت بی مزد و منت . بی نیازی انسان از دنیا و اھلش می باشد

.به خلق

زن و خدا

دارای یک وجه مشترک ھستند و آن اینکه ھر دویشان در نقطه مقابـل اراده و منیـت زن و خدا در نزد مرد

مرد قرار دارند و دشمن دل او می باشند تا آنگاه که دل و اراده مرد تماما و خالصانه به خدمت آنھا در آید و

ای زن دشـمنی بر. به ھمین دلیل این دو ھووی یکدیگر در نزد مرد محسوب می شوند . جز آنھا را نپرستد

239

خطرناکتر از معرفت و ایمان مرد بخدا نیست وبرای خدا ھم دشمن شقی تر از محبت به زن نیست لذا زن

بزرگترین دشمن خدای مرد است و لذا تاریخ انبیاء به یک لحاظ تاریخ نبرد بر علیه این شقی ترین دشـمن

مـرد . اھد غایـت ایـن نبـرد ھـستیم ش) ع(ایمان و اخالص و عدالت و حقیقت است که در زندگی ابراھیم

زیرا این ھر دو چیزی کمتر از کل دل و اراده . ھمواره بین اراده زن و اراده خداوند در تردد و کشاکش است

ھـر چنـد کـه . مرد را نمی خواھند ولذا بد شانس ترین مرد کسی است که دلش در گرو زنی کـافر باشـد

کند وبھرحال دشمن ایمـان اوسـت کـه واقعـه عایـشه در حتی زن مؤمنه ھم ایمان مردش را تحمل نمی

را یکی از خوش شانس ترین مردان ) ع(بدین لحاظ بایستی علی. تاریخ صدر اسالم یک نمونه کامل است

) ع(و با اینحال تلخ تـرین حقـایق دربـاره زن از زبـان علـی . تاریخ ایمان دانست که زنش یک استثناء بود

. جاری شده است

ولی عموما اول نوبت زن است و تا زن ، مردش ! زن وخدا : و کس است که می تواند از مرد دل ببردفقط د

و آنگاه اگر مرد دیوانه . را به خاک سیاه ننشاند واز بابت محبت مرد، انتقام نگیرد از دلش بیرون نمی رود

ن اول دل بـه خـدای نادیـده ولی ھیچ مـردی از ھمـا . نشود روی بخدا می کندو خدا را به دلش می خواند

و لذا مردان خدا اول دل به جمال امام خود می دھند . نداده است زیرا دل عاشق جمال می شودو نه کمال

و یا موالنا نـسبت ) ص(نسبت به محمد) ع(ودر آئینه جمال پیر و امام خود، دل بخدا می دھند مثل علی

.به شمس تبریزی

ق ذاتا تصرفی اسـت ولـی عـشق و دل سـپردن بـه امـام و سـپس عشق و دلداده گی به زن، یک عش

و در واقـع عـشق بـه زن دارای معنـائی واژگونـه . خداوند، عشق ایثاری است و این حقیقت عشق است

ولی عشق به زن اگر بر مبنا و حقوق دین باشد و به فسق نگراید و موجب . است و لذا عاقبتی فجیع دارد

ایتا به ناکامی و ندامت و توبه قلبی می انجامد و بھمراه آن کل دنیا از دل مرد از دست دادن ایمان نشود نھ

زیرا محبوبترین چیز که از دل برود مابقی دنیا ھم بعنوان زیـر مجموعـه امیـال . بھمراه زنش پاک می شود

رورت بنابراین عشق به زن برای مـرد یـک ضـ . قلبی از دل می رود واینک دل آماده است تا خانه خدا شود

و لذا ھر کـه بیـشتر حقیقـت و معرفـت و دیـن خـدا را . واجب و اجتناب ناپذیر در جھت رسیدن به خداست

جستجو وطلب کند به عشق زن یا زنان کافر مبتال می شود تا دلش برای دعوت از خدا و پذیرش خدا مھیا

به ھمین . انکار با دل و محبت او زن این رسالت را دارد که دنیا را از مرد پاک کند از طریق عداوت و . شود

دلیل مرد مؤمن و با معرفت ھرگز از رذالتھا و بی وفائی و جفای زن کینه نمی کند و انتقام نمی گیرد زیرا

.زن را مأمور و معذور می یابد

زن عصاره محبوبیتھای دنیوی برای مرد است و لذا چون بر دل مـردی وارد شـود و سـپس خـارج شـود بـا

زن . رد را از دنیا و دنیا را از دل مرد پاک و بیزار و منزه می کنـد و خانـه خـدایش مـی سـازد خروجش دل م

!پیامبر دل مرد است پیامبری بیرحم

)عداوت با دوست(اشد عذاب چیست؟

کینه به کسی که . عذابی ھولناکتر و زجر آورتر از این نیست که آدمی به عداوت با تنھا دوست خود برسد

زیرا کینه و عداوت با چنین کسی عین جنـگ تـن بـه تـن بـا . عزت و انسانیت خودت دوست داردتو را برای

.خویشتن است و با تمامیت عزت و شرف و سعادت خویشتن

آدمی ھرگز نمی تواند خودش را دوست بدارد و لذا در تمام عمرش دربدر در جستجوی کسی است که او

پـس در واقـع . می کند به امید یافتن چنـین دوسـتی اسـت را برای وجودش دوست بدارد و آدمی ھر چه

240

آیا عذابی برتر از این ممکن است که آدمی . عداوت با این دوست عین عداوت با دل و ذات خویشتن است

خصم خویشتن شود؟

ولی آیا چه می شود که انسان دچار چنین عذابی می شود؟

زیرا کسی می تواند تو را برای وجـودت . ی کنددوست اگر دوست باشد تو را امر به اطاعت از حکم خدا م

دوست بدارد که اھل حق باشد و لذا تو را امر به حق می کند تا به حق انسانی خودت برسی تـا بتـوانی

ولی تو انکار می کنی یعنی حق این امر دوست را انکار می . خودت را دوست بداری و دوست خود شوی

لیرغم اراده ات شیطان به امر خـدا بـسوی تـو مـی آیـد و دلـت را و از اینجاست که ع . کنی و لذا می روی

شیطان به امر خدا بھر متکبر انکار کننده ای نزدیک مـی .(تسخیر نموده و به عداوت با دوست می کشاند

.قرآن و بدینگونه دیوانه وار بر علیه عزت و سعادت خودت دست بکار می شوی)شود

؟چند دقیقه می توانی بخودت فکر کنی

حتی در آرامترین ساعات و حاالت در نیمه شب ھا ھم اگر بخواھیـد سـاعتی را فقـط بـه خـود خودتـان و

درباره ماھیت و آخرین وضعیت سرنوشت خودتان بیندیشید با کمال حیرت خواھید دید که به جز خودتـان

سی از خودتان پیدا نمـی به چیز دیگری می توانید فکر کنید و ھر چه جستجو می کنید اصال ھیچ اثر و آدر

و به ناگاه متوجه . در ذھن خود جز خودتان ھر چیز دیگری می یابید. کنید که بخواھید درباره اش فکر کنید

مگر اینکه یک درد شدید جسمانی مثل دندان درد یا سر درد و یـا دل درد . می شوید که اصال وجود ندارید

ھر چند که بالفاصله قبل از آنکه . ھستم و این درد من استھان این من : داشته باشید که بخود بگوئید که

حتی دقیقه ای بتوانید معنائی از خود را بر اساس این درد تصور کنید به سراغ ما قبل و مـا بعـد درد مـی

ھمسر، ھمکـار، غـذا، آب و ھـوا و : روید یعنی به سراغ کسانی و یا چیزھائی که موجب این درد شده اند

.امثالھم

مروز اگر کارت شناسائی خود را ھمواره بھمراه نداشته باشد خودش را گم می کند و آدرس خانه انسان ا

ھویت بمعنای ھسته مرکزی احساس و . و این بمعنای انھدام ھویت است. یا محل کارش را از یاد می برد

انـسان ایـن ھمـان گمـشده گـی . معنای وجود داشتن و نه یک فلـسفه یـا ایـدئولوژی آرمـانی و عرفـانی

انسان خود پرست عصر جدید بناگاه خود را گـم کـرده . آخرالزمان در زباله دان مدرنیزم و تکنولوژیزم است

.است

اونی که دنبالشی خداست

عاشقی بر آب و آفتاب و مـاه و . عاشق بر گل و کبوتر و سبزه و رود و دشت و خانه. در تمام عمر عاشقی

. عاشقی بر درخت و بوته و گربه و پروانه. ابرو و لب و خد و خالعاشقی بر چشمان سیاه و کمان . ستاره

. عاشقی بر لبخند و گریه و دست و بینی و زلف. عاشقی بر کودک و رنگ و بوی یاس و عقیق و گوشواره

.عاشقی بر باران و نسیم وآتش و خواب. عاشقی بر دل و دف و آواز نی

می شود، قھر می کند، می زند، می سوزاند، مـی کـشد، و بناگاه می رود، می میرد، می پژمرد، مریض

حال که نیست تو . آنگاه که بود تو نبودی. و نیست می شود و تو در یادش ھستی. می رمد و می خوردت

241

حاال برو به دنبالش ھر چند . ھمونی که دنبالت بود و تو می گریختی. اونی که دنبالش خداست. ھستی

. ر دل توستکه نمی یابی اش چون اینک د

خدا کجاست؟

ھمه جا . در معرفت دینی و قرآنی و شیعی ما ، خداوند در ھمه جاست و ھیچ جائی نیست که خدا نباشد

پس انسان از درون وبرون و از ھمه سـو بـا خداونـد . در بیرون از وجود انسان و ھمچنین در درون انسان

پـس اگـر چنـین اسـت . م تاریخ و معنـای وجـودی محاط و محیط است ھم به لحاظ جغرافیای وجودی و ھ

در واقع آدمی بھر سو که رود و در ھر . مسئله تقرب الی اهللا و سیرو سلوک الی اهللا به چه معنائی است

بدینگونـه ھـر تـالش . کجا که باشد و ھر چه کند و شود با خدا و در خداست و خـدا در اوسـت وبـا اوسـت

اگر چنین است پس چرا آدمی خدا را نمی یابد و نمی . ه می نمایدوحرکتی جھت نزدیکی بخدا امری بیھود

.بیند و حتی بندرت یادش می کند مگر در مواقع مصیبت آنھم از غضب و کفرش

مسئله اینست که خـدا ھمـه جـا در درون و بـرون آدمـی ھـست در تـن و دل و روح و فکـرش و اعمـالش

یعنـی . جائی که باید باشد تا بتواند خدا را بیابد و ببینـد ولی این آدم است که نیست آن . وخواب و بیداریش

ایـن فقـدان وجـود معنـا آن اسـت کـه انـسان در جایگـاه . آدمی وجود ندارد تا وجود ، یعنـی خـدا را بیابـد

پس . وجودیش قرار ندارد یعنی در خویشتن حضور ندارد که بتواند با چشم و گوش وھوش خود خدا را بیابد

آدمی با روحش درک . در آدمھا و اشیای محیط زیست خود دفن شده است ! یگران آدمی کجاست؟ در د

اعضاء و حواس آدم با روحش درک می کند و روح آدم در تنش حضور ندارد و فنـای . میکند و نه با بدنش

فنــای در جــنس مخــالف وفرزنــد و مالکیــت ھــایش ، فنــای در مــدرک و مقــام و شــغل و . در غیــر اســت

و لذا خانه وجودش را شیاطین اشغال کرده اند و آنھا ھم مأمورند تا انسان را از خدایش .ون است دکوراسی

. خانه وجود آدمی بدلیل عدم حضورش در خانه، به سرقت رفتـه وغـصب شـده اسـت . بیگانه و کافر کنند

بقصد آدمی.آدمی برای غصب موجودات دیگر از خانه بیرون رفته وخانه وجود خودش غصب شده است

پس این مالکیت ھای مادی وعاطفی و ھویتی است که انسان را بی خانمان . مالکیت، مملوک شده است

انسان قربانی مالکیت است مالکیتی که به دروغ . و کافر وبیگانه از خدایش نموده و به دوزخ انداخته است

.است» عشق«معروف به

امرگ خد

عالن کرده است و چنین ادعائی از جانـب یـک فیلـسوف بغایـت نیچه فیلسوف شھیر آلمانی مرگ خدا را ا

انکار وجود خدا امری تازه نیست ولی مردن خدا چیـزی جدیـد اسـت کـه در فھـم . عجیب و کودکانه است

.فلسفی نمی آید

پیرزن داغدیده ای را می شناختم که حدود ده تن از عزیزانش را در سنین جوانی بتدریج از دست داده بود

من این . » خدامرده است«: گاه که او را می دیدم و دعوت به خدا می نمودم تا صبور شود می گفت ھر .

زندگی نیچه ھم بغایت مـشقت . سخن را ھرگز درک نمی کردم تا اینکه مشابه آنرا از جانب نیچه شنیدم

ی به درگاه خدا دعا می بنظر می رسد آنان که برای عمر. بار و مملو از درد و تنھائی و بیوفائی یاران بود

242

کنند تا مشکالتشان را بر طرف نماید ولی ھیچ اجابتی نمی یابند و بلکه بالیـای بزرگتـری نـازل مـی شـود

مرگ خدا حاصـل ایمـان . وگرنه پاسخ آنھا را می داد » خدامرده است«بتدریج به این نتیجه می رسند که

نیچه از خانواده یک کشیش مؤمن و پاکدامن بود ، می دانیم که . شدید و عدم اجابت دعا به درگاه اوست

خود او مردی متقی و پاک بود و قدیس وار زیست و بسیار درد و رنج کشید و ده سال آخر عمرش را دچار

نیچه را فیلسوف تنھائی و تنھاترین فالسفه نامیده اند . نوعی نسیان کامل شد و زندگی فجیعی را گذراند

.

خدا ایمانی شدید دارند و به درگاھش بسیار دعا می کنند عاقبت به وجودش شک بنظر می رسد آنان که ب

کفرھای جدی و عمیـق مثـل کفـر نیچـه یـا آن پیـرزن حاصـل . می کنند و مرده اش می پندارند و یا نابوده

گـوئی کـه . ھمانطور که روزی سلمان فارسی در وجود خدا شک کرده بـود . ایمانھای بسیار جدی است

ی حفظ ایمانش بھتر است که اصال ھیچ چیزی از خدا نخواھد وگرنه باورش را از دست خواھد داد آدمی برا

.

بایستی در این آیه . دل کانون خواھش ھای دنیوی نیست و اگر اصرار ورزد می میرد و خدا از دل می رود

ی که به درگاه خدا بسیار ھمه کسان. براستی و جدا تجدید نظر کرد »بخوانید مرا تا اجابت کنم شما را«که

دعا می کنند و لیست در خواستھای خود را به اوعرضه می دارند نھایتا باطنـا کـافر مـی شـوند و مـابقی

من بسیاری را . عمرشان ھم در نفاق زندگی می کنند و در واقع در عبادات خود ، خدا را فحش می دھند

گوئی نماز که قرار است موجـب آرام . ه می شوند سراغ دارم که پس از ھر نمازی بسیار متشنج و دیوان

گوئی ھر که از خدا طلبی دنیـوی نمایـد کـافر مـی شـود . قلوب شود باعث بیقراری و اضطراب می گردد

آیه مذکور در قرآن را بایستی از قلمرو خواسته ھا خارج نمود و بدینگونه معنا کرد . چون اجابت نمی گردد

. ا زند از او پاسخ می شنود نه اینکه ھر کـه از او ھـر چـه بخواھـد مـی یابـد که ھرکه خدا را بخواند و صد

مسلما اگر قرار بود خداوند به خواسته ھای بشری جامع عمل بپوشاند اصال مشکلی در کـار نمـی بـود و

واقعیت اینست که ھر کـه خواسـته . ھمه به آرزوھای خود رسیده بودند و در بھشت موعود می زیستند

.وی زیادی داشته باشد دلش می میرد و می پندارد که خدا مرده است ھای دنی

معنای لفظی این آیه نیز مطلقا دال بر اجابت امیال و آرزوھای بشر از جانب خدا نمی باشد بلکه به معنای

. »دعوت کنید مرا تا اجابت کنم شما را«:معنای واقعی و ساده این آیه چنین است . پاسخگوئی خداست

دل . ھر که خداوند را به خانه وجودش دعوت کند خداوند حتما به این دعوت پاسخ مثبـت مـی دھـد یعنی

.آدمی نباید از خدا غیر خدا را بخواھد وگرنه می میرد و خدا ھم از دلش می رود

در کل قرآن ھیچ آیه و معنائی نیست که دال بر اجابت خواسته ھای بشر از جانب خدا باشد زیرا خداونـد

لحت بندگانش را می داند و خواه نا خواه به آنھا رزق مـی دھـد و بنـدگانش خـود بـه صـالح خـود آگـاه مص

تنھا دعاھائی که در قرآن به بندگان القاء شده است طلب معرفت و تزکیه نفس و ایمـان و یقـین . نیستند

.برتر است یعنی خواسته ھائی تماما معنوی و باطنی و اخروی می باشد

از خلقت جهانخدا قبل

خداوند قبل از جھـان چگونـه بـوده اسـت ؟ امـام پاسـخ ایـن : سئوال می شود که ) ع(از امام محمد باقر

مسئله را بزرگترین راز معرفت نامیده و در مورد تأمل و درک و قضاوت این پاسـخ شـدیدا اخطـار نمـوده و

ن یک رنگـین کمـان بـوده اسـت کـه کـل خداوند قبل از اینکه چیزی بیافریند ھمچو : سپس می فرماید که

خداوند پروردگار ما قبل از اینکه چیزی بیافریند پنج نور ازلی به پنج رنگ «: ھستی تلقی می شده است

243

و این پنج نور ایستادند و ھر آن از . و از شعاع آن ھوائی پدید آمد مانند آفتاب . بودند ھمچون قوس و قزح

نند شخصی نورانی که پنج رنگ جوارح وی بودند به سمع و بصر و شتم میان ایشان نوری دگر ظھور کرد ما

این پنج نور ھمان ھستند که در بشریت محمد و علی و فاطمه و حسن و حسین خواننـد . و ذائقه و نطق

ام الکتاب» ....و اما آن رنگ ناطقه در میان نشست که خداوند حقیقت است و ھمو آفرینش آغاز کرد.... .

واقع خداوند ذات مطلقه ادراک انسان است و بواسطه این حواس و ادراک جھان ھستی را آفریده پس در

.در واقع خداوند ھمان انسان ازلی و کامل و مطلق است . است

پس این قدرت خلاقه از عدم به وجود در گوھره حواس و ادراک و ھوش ما ھم حضور دارد که بقوه نطـق

یعنـی قـدرت کـن قیکـون از -» گفتم بـشوسپس شـد «ر که می فرماید ممکن می شود ھمانطو )منطق(

در اینجا حقیقت پنج تن ھم به مثابه ظھور مطلق پنج حس . حواس است که به امر نطق ممکن می گردد

از این سخن درک می کنیم که حواس ما تا چه حدی ناقص ھستند و برای شناخت خدا تا . پروردگار است

برخورداری ما از قدرت حواس تقریبا ھیچ است زیرا مـا بواسـطه آن قـادر نیـستیم .چه حد باید رشد کنند

حواس ما آنگاه به کمال رسیده اند که بتوانند قدرت خلقت داشته باشند و نھایتا . حتی یک پشه بیافرینیم

.ر با اوست انسان بواسطه ھوش و حواس خداوند قادر به درک و دیدا. خداوند را دیدار کنند و درک نمایند

زیـرا خداونـد در . پس واضح است که ھوش و حواس انسان تا چه حـدی ناکارآمـد و کاھـل و مـرده اسـت

در واقع ھوش و حواس و نطق ما ذاتا آفریننده . کتابش می فرماید که با نگاھی کل جھان را آفریده است

بایـستی ھـوش و حـواس خـود را نیـز پس انسان . می باشند و قابلیت درک و دیدار پروردگار را نیز دارند

تربیت کند تا به این قدرت نائل آید و راه و روش این تعلیم و تربیت و تقویت ھم چیـزی جـز احکـام و آداب و

ولـی افـسوس کـه مـا . و آدمی بدینگونه به مقام جانشینی خداوند نائـل مـی آیـد . معارف دین او نیست

. ایم و این معصیت بر اوست خداوند را در خویشتن تا چه سان حقیر نموده

در سخن دگر در ادامه حدیث مذکور )ع(امام باقر. طبق این سخن فرمانده حواس ھمانا نطق و زبان است

یعنی در نطق انسان کامل ھمه . را در انسان قلمرو الوھیت و حضور پروردگار نامیده است »نفس ناطقه«

ی متأسفانه آدمی کل این قدرت خود را صرف علوم و ول. حواس او مبدل به قدرت آفریننده گی می شوند

نطق جزئی و بازیگریھایش نموده است و بجای آفرینش موجب تخریب و تباھی طبیعـت و نھایتـا خـودش

.خداوند ھمان انسان اکبر است و انسان ھم خدای اصغر می باشد . گشته است

مطمئن ترین روش خداشناسی

الیم وعـرف وآمـوزه ھـای اجتمـاعی مـی شناسـیم ولـی ایـن یـک شـناخت ھمه ما خداوند را از طریق تع

ولی این خدا بسیار بندرت بکار می آیـد ودر . صرفاذھنی وناکجائی است که گوئی بھرحال خدائی ھست

پرسـتش . این خدا فقط یک ایده است یک نظریه محض . تجربه روزمره زندگی احساس وفھم نمی شود

اسـت درحالیکـه )ذھـن (ستش مشرکانه وکافرانه می باشد زیرا خـدای ظـن این خدا در فرھنگ قرآنی پر

خداوندفقط در قلوب قابل پرستش حقیقی می باشد وخدای ذھنی ھمان ھوای نفـس وخیـاالت ماسـت

تاریخی است که به ما به ارث رسیده است مثل نامی کـه –این خدای وراثتی . وعین خود پرستی است

. ین خدای خودی نیست خدای بیگانه است ولذا در آسمان بسر می برد ا. والدین بر ما نھاده اند

.قرآن » خداوند درجائی بسیار دور است«: کافران می گویند

واما خدای واقعی که حی وحاضر است وبا ماست آن خدائی است که به تجربه آید وامتحان شود کـه آیـا

.براستی ھست یا نیست

244

ای خود را مراقب باشیم وامتحان کنیم ھمانطور که خـدا مراقـب ماسـت به ما می آموزد که خد ) ع(علی

در حکایتھای عرفانی می خوانیم که روزی کسی خواست خداراامتحان کند که آیا در . وماراامتحان می کند

لذا بی ھیچ توشه ای خود را در بیابانی گم وگور نمود تا اینکه از فرط . ھر شرایطی رزق او را میدھد یا نه

رسنگی به ضعف افتاد وباالخره کاروانی که مثل اوراه را در بیابان گم کرده بود اورا یافـت واز گرسـنگی گ

.نجات داد

بسیار الزم است که آدمی در موارد مھم وواجب زندگیش مثل امور معیشت خداوند را امتحان کند ووعده

ر یا منافق می مانـد ودیـنش عاریـه ای ھایش را به محک بزند تااورا بشناسد درغیر اینصورت ھمواره کاف

این روش برای آعاز خداشناسی امری واجب است ھر چند در مراحل پیـشرفته امـری . وبی ریشه است

خداوند را بایستی در مادیات وامر دنیوی امتحان کـرد تـا شـناخت .مشرکانه می آید وازعدم خلوص است

خداوند ھم به مومنانش این . گونه کامالتاجرانه است نخستین مراحل خداشناسی بدین. وبه او ایمان آورد

آنگاه که این شناخت تبدیل به یقین شد بدون شک بایستی اورا بی . تجارت متقابل را پیشنھاد کرده است

حساب وکتاب پرستید واطاعـت نمـود ودر امتحانـاتی کـه از مـا بعمـل مـی آورد صـبور بـود واورا خالـصانه

ال ھررابطه با تجارت ومعامله آغاز می شود واگرصادقانه ادامه یابـد بـه عـشق بھرح. وعاشقانه پرستید

پـس اساسـی تـرین ومطمـئن تـرین روش خداشناسـی . عبادات نیز ھمینگونه انـد . واخالص می انجامد

اینست که از او چیزی واضح ازروی یقین ونیاز طلب کنـیم وبـرآن اصـرار ورزیـم وصـبور بمـانیم وبـه غیـر او

.یم بدون شک اورا خواھیم یافت رجوعی نکن

اگر انسان از مرگ نهراسد ؟

فلسفه ایی از شهادت

اگر انسان از مرگ نھراسد خدایگونه زندگی می کند و قادر است که به اعتقادات و ادعاھای خود وفا کند و

ه و خـود در واقع صادق باشد و با ھویتی جاودانه جھان را درک کند و بر عرصـه معنویـت انـسان وارد شـد

. اسوۀ معنایی باشد

صداقت به معنای ھمسویی ادعا و عمل است که محصول شھامت و نھراسیدن از ضعف و مرگ و نیستی

در نزد ھمه فرھنگھا آخرین محـک ارزیـابی ھمانـا . انسانی می تواند صادق باشد که نترس باشد . است

حاضر باشد برای اعتقاد و ادعایش از صداقت است و صداقت بدون شھامت ممکن نیست چرا که ادمی اگر

جان بگذرد در واقع راست می گوید و ادعایش ریشه در ذات دارد و انقدر جاودانه است که مرگ ھم نمی

. تواند ان را نابود سازد در حقیقت چنین انسانی در معنای اعتقادی خود جاودانه می شود

ھزینه ایی است که برایش صرف می شود و در حیات ارزش ھر ادعا و اعتقاد و شعار و آرمانی به میزان

این جھان چیزی گرانبھاتر از جان نیست و در واقع ھیچ قیمتی نمی تواند مترادف جـان باشـد بلکـه ھمـه

قیمتھا به قیمت جان و برای حفظ ان ارزیابی می شوند و جان ھم گوھره ایی است که به ھمـه انـسانھا

ارزش است که برای حفظش ھر بھایی را می پردازند ولی انگاه کـه داده شده است و در نزد ھمه غایت

انسان حاضر باشد جان را ھزینه ارزشی دیگر کند از سائر انسانھا متمایز شده و پیشوا و امام ادمیان می

. شود یعنی میزان انسانیت

245

شھای بزرگ که به ھنگام بسیار بوده اند داعیان ارز. ارزش و ادعایی که به جان محک نخورد اعتباری ندارد

در خطر افتادن جان از آن ادعا گذشته و ان ادعا در نزد خودشان ھم نابود شده اسـت پـس ھـر اعتقـاد و

و در عین حال ھر اعتقادی قدرت بالغت خود را به . ادعایی فقط به قیمت جان اعتبار دارد و ماندگار است

می شود چیزی جز معنایی که ادعا می شود و با انچه که جاودانگی نامیده . ھمین واسطه کسب میکند

انسان برای جاودانگی خویش مجبور است که فراسوی جـان را نـشانه رود . جان اثبات می شود نیست

به بیانی . یعنی جان فقط به واسطه چنین معنایی جاودانه می شود و صاحبش را نیز جاودانه می سازد

ان بگذرد قادر است که معنایی را با صدای بلند ادعا کند و ان را به دیگر انسان به میزانی که می تواند از ج

بنـابراین ھـر معنـایی بـه میزانـی کـه مـی توانـد جـان . روح دیگران که عرصه جاودانگی است ابالغ نماید

و . صاحبش را مختارانه از وی بستاند بر حق است و صاحبش را الیق ان معنا می سازد و اسوه ان معنـا

. جاودانگی جان است این ھمان

پـس انـسان معنـوی . انسان معنوی ھمان انسان از جان گذشته اسـت و ایـن ھمـان راز شـھادت اسـت

انسانی ذاتا شھید است و جانش را زیر پا دارد در غیر این صورت قدرت بـاور و تعھـد بـه باورھـای خـود را

. رو شھادت بر می خیزد پس معنای وجود انسان از قلم. ندارد یعنی نمی تواند صادق باشد