15 OCAK 2010 TTD MESLEKİ GELİŞİM KURSU

DEĞİŞEN DÜNYADA

DEĞİŞEN HEKİMLİK

Dr. OSMAN ELBEK

Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi

Göğüs Hastalıkları AD

ÇIKAR ÇATIŞMASI BEYANNAMESİ2007-2009

• Herhangi bir toplantıya

katılmak için herhangi bir

destek aldınız mı?

• Evet

• 2007 ERS Kongresi

(Boehringer Ingelheim)

• 2008 Düzce TB Günleri

(GlaxoSmithKline)

• Konuşma ücreti veya bir eğitim programının organizasyonu

için ücret aldınız mı?

– Hayır

• Araştırma fonu kullandınız mı?

– Hayır

• Bir personeliniz veya demirbaş gibi giderler için ödenek

kullandınız mı?

– Hayır

• ‘Koşulsuz’ eğitim veya araştırma desteği aldınız mı?

– Hayır

• Danışma ücreti aldınız mı?

– Hayır

• İşe girme, danışma, menkul kıymet, honararium veya patent

hakkı aldınız mı?

– Hayır

• Başka herhangi bir maddi ilişkiniz var mı?

– Hayır

TARTIŞMA HEDEFLERİ

• Dünya değişiyor mu?

• Sağlık değişiyor mu?

• Hekimlik değişiyor mu?

• Ne yapalım?

Dünya değişiyor mu?...

Guernica, Picasso, 1937.

DÜNYA İŞSİZLİK HARİTASI

DEĞİŞİM & DİYALEKTİK

• “Her şey karşıtların

kavgasından doğar.”

• “Bir nehirde iki kere

yıkanılmaz.”

Timuçin A. Düşünce Tarihi, 1997.

Herakleitos (M.Ö. 535-475)

1926-1962

“Orta Afrika'da bir köyde gece

eğlencesinde Temel İçgüdü

filminin videoda topluca

seyredilmesi”

ANTHONY GIDDENS

Sayar K. Yeni Symposium, 2001.

KÜRESELLEŞME; NEDİR, NEYE YARAR?

World Bank. World Bank Atlas (www.worldbank.org), 2003.

512110031.546.600.000.0001006.160.000.000Toplam

2651080.725.449.600.000.00015.6960.000.000Yüksek Gelir

186015.95.022.000.000.00043.82.700.000.000Orta Gelir

4303.41.075.000.000.00040.62.500.000.000Düşük Gelir

Kişi Başına

GSHM ($)

Gelir

Payı (%)Toplam GSMH ($)Nüfus %

Toplam

Nüfus

Ülkenin Gelir

Grubu

512110031.546.600.000.0001006.160.000.000Toplam

2651080.725.449.600.000.00015.6960.000.000Yüksek Gelir

186015.95.022.000.000.00043.82.700.000.000Orta Gelir

4303.41.075.000.000.00040.62.500.000.000Düşük Gelir

Kişi Başına

GSHM ($)

Gelir

Payı (%)Toplam GSMH ($)Nüfus %

Toplam

Nüfus

Ülkenin Gelir

Grubu

KÜRESEL KÖY EŞİTSİZLİĞİ

UNICEF

2 Ekim 2008, Radikal Gazetesi

7 Mart 2008, Patronlar Dünyası.

BİLGİ TOPLUMU…• Uruguay Toplantısı

• Washington Konsensusu

• Bretton Woods Konferansı

• Dünya Ticaret Örgütü (WTO)

• Uluslararası Para Fonu (IMF)

• Çok Taraflı Yatırım Anlaşması (MAI)

• Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS)

• Ticaretle Bağlantılı Yatırım Tedbirleri Anlaşması (TRIMS)

• Fikri Mülkiyet Haklarıyla Bağlantılı Ticaret Anlaşması (TRIPS)

WHO. Global Plan to Stop Plan TB 2006-2015, 2006.

iyi ama nasıl…

“Son on yıllarda dünya nüfusunun beşte birisinin gerilemesi 20. yüzyılda dünya ekonomisinin en büyük ekonomi başarısızlığıdır.”

IMF

Sındır KO. Tarımda Bilişim Teknolojileri 4. Sempozyumu, 2001.

DÜNYADA İNTERNET

KÜRESEL ÇAĞIN SİMGESİ

ARAŞTIRMA SPONSORLUKLARI

• ABD’de biyomedikal araştırma-geliştirme masraflarının

%60’ı ilaç şirketlerince karşılanıyor.

• Yeni depresyon ilaçlarının klinik deney masraflarının

tümü ilaç şirketleri tarafından karşılanmakta.

• Kolesterol uzlaşı rehberini yazan dokuz hekimden sekizi

ilaç şirketlerine hizmet veriyor.

Moynihan R & Cassels A. Satılık Hastalıklar, 2006.

“Kültürel Kökler”

“Küresel Sisteme Katılım”

Sayar K. Yeni Symposium, 2001.

“Rekabet Edebilirlik”

Toulmin S. Futures, 1999.

• “… acıları değil fırsatları düşünmenin

vakti (…) gelmiştir. (…) her bir şirket ve

her bir insan kendi ekonomik kaderini

kendi çizecektir.”

• Thomas L. Friedman

Friedman T. Dünya Düzdür, 2006.

• Hizmet sunucu

• Karar verici

• İletişimci

• Toplum lideri

• Yönetici

WHO. Doctors for Health. A WHO Global Strategy for Changing

Medical Education and Medical Practice for Health for All.

WHO Publication Geneva, 1996.

BEŞ “YILDIZLI” DOKTORLAR

Edward Munch. Despair, 1893-94.

Sosyalleşme

Butik bebek, embriyo aşamasından önce, biyolojik ve fiziki özellikleri Gen biliminden yararlanılarak, ebeveynin isteği doğrultusunda değiştirilmiş bebektir. Bu uygulama ile, (…) doğacak bebeğin, cinsiyeti, saç, göz ve ten rengi, erişkinlikteki boyu, organlarının temel özellikleri, örneğin ince bir burun, küçük ya da büyük bir dudak, kas yapısı vs. belirlenebilmektedir.

“Taşıyıcı annelik yapmak istiyorum. 31

yaşındayım evliyim. Maddi

durumumuz kötü yardımcı olabilecek

ailelerin teklifini bekliyorum. Fiyatta

anlaşırız, msn’de kamera ile görüşülür.

Telefonla irtibata geçilir.”

Tektipleştirme

Türdeşlik

Kimlik spazmları

Kimlikçilik patlamaları

Kabilecilik

Klancılık

Etnik savaşlar

Dini savaşlarSayar K. Yeni Symposium, 2001.

“En sonunda, insanın ayrılmaz

parçası olan her şeyin alış-veriş

ve pazarlık konusu olduğu zaman

gelip çattı. Bu, o zamana kadar el

değiştiren fakat ticaret konusu

olmayan, erdem, duygu, kanaat,

bilgi ve bilinç gibi şeylerinde

ticaret konusu olduğu bir zamandı.

Tek kelimeyle her şey ticaret

konusu oldu.”

Marx K. Felsefenin Sefaleti, 1992.

GÜNDELİK YAŞAMIN TÜKETİMİ

SATIN AL

SİNDİR

KULLAN

DIŞKI

Baudrillard J. Tüketim Toplumu, 2004.

“Tüketimin yeri gündelik yaşamdır.”

SIKIŞAN DÜNYA, SIKIŞAN İNSAN

• Depresyon, sağlık sorunları sıralamasında

2001 yılında dördüncü sıradayken, 2020 yılında

kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada yer

alacak.

DSÖ 2001 Raporu

AMATÖR / PROFESYONEL?

• Profesyonelizm;

– Geçim kaygısı

– 9/5 mesai

– Kontrol

– Denizi bulandırmamak

– Tatsızlık çıkartmamakSaid E. Entelektüel, 1995.

HİZMET / MALİYET

• “Kontratta yer alan koşullara uygun olarak aile doktorlarına

belirli bir ödeme yapılması düşünüldüğü için, doktor kendi

gelirini arttırabilmek için daha iyi bir ofis yönetimi, daha

iyi bir organizasyon ve personel yönetimi yoluyla

masrafları sınırlandırmaya çalışacaktır.”

T.C. Sağlık Bakanlığı. Aile Doktorları İçin Kurs Notları, 2004.

http://socserv2.socsci.mcmaster.ca/polisci/faculty/coleman/cartoons.htm (03/03/2007).Vatan Gazetesi, 27/02/2006.

UNICEF, 2005.

UNICEF, 2005.

ILO. Investing in Every Child, 2006.

DSÖ, 2005.

YOKSULLUK = ÇATIŞMA = ÇOCUK ÖLÜMÜ

World Health Organization. World Health Statistics 2008. http://www.who.int/whosis/whostat/2008/en/index.html

YOKSULLUK = ÇATIŞMA = ANNE ÖLÜMÜ

TÜBERKÜLOZ İNSİDANSI

• Alkol bağımlılığı

• Düşük vücut kitle indeksi

• Eğitim düzey düşüklüğü

• Ev halkının mal varlığının azlığı

• İşsizlik

• Sigara alışkanlığı

Çiftçi F. Türk Toraks Dergisi, 2006.

(p<0.0001)

(r=-0.387)

• “Dünya artık bir futbol sahası ve takıma girip o

sahaya çıkmanız için iyi olmanız gerekiyor.

Yeterince iyi değilseniz, yedek kulübesinde

oturur ve oynayanları izlersiniz. Hepsi bu.”

• Rajesh Rao (Oyun Şirketi Kurucusu)

Friedman T. Dünya Düzdür, 2006.

EN ÇOK ÖLDÜREN HASTALIKLARGELİŞMİŞ ÜLKELER GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER

1) İskemik Kalp Hastalıkları 1) İskemik Kalp Hastalıkları

2) Serebrovasküler Hastalıklar 2) Serebrovasküler Hastalıklar

3) Trakea ve Bronş Kanseri 3) Pnömoni

4) Pnömoni 4) Perinatal Nedenler

5) KOAH 5) HIV / AIDS

6) Kolon – Rektum Kanseri 6) KOAH

7) İntihar 7) Diyare

8) Diabetes Mellitus 8) Tüberküloz

9) Mide Kanseri 9) Sıtma

10) Hipertansif Kalp Hastalığı 10) Trafik Kazaları

DSÖ 2000.

Tarım işçileri

Kronik açlık

Ruhsal-bedensel sıkıntı

Psikotrop ilaçlar

Sayar K. Yeni Symposium, 2001.

YAŞAMIN DEĞERİ

• Doğumda “0”

• 25 yaşında en

yüksek

• Yaşlandıkça her

yıl için %3

azalıyor

T.C. Sağlık Bakanlığı Hıfzısıhha Merkezi & Başkent Üniversitesi. UHY-ME, 2004.

“MALİYETİ KURTARMAZ”

10:90 KURALI

• Dünya nüfusunun %90’ını etkileyen

sağlık sorunlarıyla ilgili araştırmalara

fonların %10’u ayrılıyor.

“Girişimci Üniversite”

“Rekabetçi ve Projeci Üniversite”

“Performans Eksenli Ücretlendirme”

“Üniversite-Sanayi İşbirliği”

• Hasta sirkülasyonu hızlanmakta

• Finansal baskılar nedeniyle öğretim üyeleri;

– Sağlık hizmetine yönelmekte

– Eğitime ayrılan zaman azalmakta

– Araştırma yapmak için ticari şirketlere geçmekte

– Araştırma merkezlerine ticari şirketlerin kadrolu araştırmacıları

yerleşmekte

ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİ

• Hastayı “müşteri” olarak görme

• Eğitim kurumunu “işletme” olarak tanımlama

• Eğitsel faaliyetler yerine “müşteri” tedavisi

• Ekip dayanışması yerine rakipleşme

• Etik sorunlar

TTB-AHEK. Asistan Hekimler Haklarını Arıyor, 2007.

KOT TAŞLAMA

KANUNLAR KİTABI (M.Ö 500)

• Köle Tıbbı: Hekim köleye ne yakınmalarıyla ilgili bir şey anlatır, ne de

sorar; bir diktatörün kaba edasıyla ampirik bir takım ilaçlar verir, ve

sonra hızla diğer hasta kölenin yanına gider.

• Özgür İnsan Tıbbı: Hekim özgür insanın hastalığını, ta başından

itibaren, ayrıntısıyla, bilimsel olarak ele alır, hasta ve ailesinin güven

duymalarını sağlar. Böylece, hastadan birşeyler öğrenir. Hastasının

güvenini kazanmadan ona asla ilaç vermez, ve güvenini kazandığında,

hastayı önerilerine uymaya ikna ederek sağlığın tam olarak yeniden

kazanılmasını amaçlar.

Dr. Murat Civaner’in izniyle

“Toplum bir klinik, tüm yurttaşlar da kan basınçları sürekli gözlenen ve normal sınırlar “içine” düşecek şekilde

ayarlanan hastalar haline getirilmiştir.” (I. Illich)

Smith R. BMJ, 2003.

“DUYGUSAL” TEMAS

• 2000 yılında ilaç sektörünün

promosyona harcadığı para 15 milyar

dolardır. Bu kaynağın %80’i hekime

yapılan promosyonlara harcanmıştır.

Tsai C. JAMA, 2003.Rosenthal MB. N Engl J Med, 2002.

Aprovel (hipertansiyon)

“Doğrusunu

yaptığınızda aldığınız

onay”

Scott T. BMJ, 2004.

HEKİM REFLEKSİ

• Hekimler reklamlardan

etkilenmediklerini düşünürler

• Ancak...Wazana A. Psychiatr Clin North Am, 2002.

Andersson SJ. Fam Pract, 2002.Chren MM. JAMA, 1994.

“TARİFE”

X13

X21

Ağalar C. CSH, 2005.Chren MM. JAMA, 1994.

DOKTOR SİZİ DİKKATLİCE DİNLEDİ Mİ?

89,8

87,5

91,391,7

85

86

87

88

89

90

91

92

93

SES1 SES2 SES3 SES4

SOSYOEKONOMİK DURUM

YÜ

ZD

E O

RA

NI

DOKTOR BİLGİ VERDİ Mİ?

6974

84,4 83,3

0102030405060708090

SES1 SES2 SES3 SES4

SOSYOEKONOMİK DURUM

YÜ

ZD

E O

RA

NI

DOKTOR SİZE YETERLİ ZAMAN AYIRDI MI?

72,9 77,287

91,7

0102030405060708090

100

SES1 SES2 SES3 SES4

SOSYOEKONOMİK DURUM

YÜ

ZD

E O

RA

NI

Adaş EB, Elbek O. Yayımlanmamış Veri.

STATÜ KAYBI

Adaş EB, Elbek O. Toplum ve Hekim, 2008.

Sözün sonu yerine…

• “Bilim bir düşünme yöntemidir.”*

• Soru sormaktır.

• “Doğru”yu test etmektir.

• Var olana isyandır.

* Yıldırım C. Bilim Felsefesi, 1996.

Bohmer R. N Engl J Med, 2007.

“21. yüzyılın en temel ahlaki sorumluluğu

sağlık alanında yaşanan eşitsizliklerle savaşmaktır.” (Clift A & Short RV. The Lancet, 1999)

• “Sağlıklı olduğunuzu düşünüyorsanız,

yeterince test yaptırmamışsınız

demektir.”

• Dr. ROB RANGNO

Moynihan R & Cassel A. Satılık Hastalıklar, 2006.

“HER ŞEY SATILIK”“Haydi çık pazara her şey satılık

Üç otuz paraya her şey satılık

Dostluk, şeref, namus hep haraç mezat

Üstte başta ne varsa her şey satılık

Sen, ben, biz, siz, onlar bütün yurttaşlar”

Türk Tabipleri Birliği. Genel Sağlık Sigortası, 2005.

http://www.hurriyet.com.tr/

• Mesleği her zaman en yüksek düzeyde sürdürmesi

• Hastaların yararı için özgür ve bağımsız olarak karar

vermesi, bu kararları çıkar güdülerinin etkilememesi

• Hangi çeşit tıbbi uygulama içinde olursa olsun, insanın

değerine saygı ve sevecenlik göstermesi

• Yeterli bir tıbbi hizmeti sağlamaya kendini adaması

Dünya Tabipler Birliği. Hekimlik Ahlakı Uluslararası Yasası, 1983.

MESLEK AHLAKI