Trends volgens PBL/CBS regionale prognose en WLO:

wat betekent dit voor het beleid ?

Andries de Jong

Presentatie op de conferentie

Bevolkingsprognoses in theorie, beleid en praktijk

6 oktober 2015

PBL/CBS Regionale Bevolkings- en Huishoudensprognose

Edities: 2006, 2008, 2009 en 2011, 2013

Model PEARL (Projecting population Events At Regional Level)

Consistent met de nationale bevolkings- en huishoudensprognose van het CBS

Prognose tot 2040

Cijfers (en informatie): PBL:http://www.regionalebevolkingsprognose.nlCBS:StatLine

(Infographic) publicatie: De Nederlandse bevolking in beeld

Thema Krimp

Krimp als beleidsprobleem:

Tot 2006 nauwelijks aandacht voor het thema krimp.

2006: Professor Derks (Universiteit van Maastricht) brengt rapport 'Structurele bevolkingsdaling’ uit, dat veel publiciteit krijgt. Sindsdien staat krimp op beleidspolitieke agenda.

PBL: Krimp onder de aandacht brengen: Statistische informatie op internet, w.o. PBL/CBS regionale

bevolkings- en huishoudensprognose

Publicatie van boeken, artikelen en rapporten:

- 2008: Regionale krimp en woningbouw (F. Verwest, N. Sorel en E.

Buitelaar)

- 2010: Van bestrijden naar begeleiden: demografische krimp in Nederland

(Femke Verwest, Frank van Dam)

Presentaties, conferenties, ronde-tafel/expert meetings, workshops, chat-sessies, interviews, etc.

Krimp in de wetenschap (2008) NVD Jaarcongres ‘Veranderd demografisch tij

Oorzaken en gevolgen van bevolkingsdaling in Nederland

en Europa

Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland (universiteit van Groningen, Hanzehogeschool Groningen)

(2009) WPRB rapport: Van groei naar krimp (red. N. van Nimwegen, L. Heering)

(2014) G.J. Hospers (Universiteit Twente) vier ton subsidie van de Zweedse overheid om onderzoek te doen naar krimpregio’s in Zweden en Nederland

(2015) Bettina Bock bijzonder hoogleraar Bevolkingsdaling en Leefbaarheid voor Noord-Nederland (Rijksuniversiteit Groningen.

Krimp in het beleid:

(2009) Top team krimp (rapportages voor Parkstad Limburg, Groningen en Zeeland)

(2010) Bestuurdersconferentie ´Krimp in beweging’ in Den Haag

Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling (Rijk, IPO en VNG)

Van Meer naar Beter: Kennisplatform Demografische Transitie (Ministerie van BZ, Provincies Groningen, Limburg en Zeeland en hun regionale kennisinstituten KKNN, Neimed, Scoop en Platform31)

Parkstad Limburg: nadruk op regionale

woningbouwprogrammering

Krimp in het beleid

2014 Minister Blok met kabinetsvisie:

- krimpregio’s

- anticipeerregio’s

Acht krimpregio’s kunnen vanaf 2016 rekenen op een rijksbijdrage van 11 miljoen (bevolkingsdaling minimaal 3 procent)

.

Thema: sterke groei van de stad

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

1997-2001 2002-2006 2007-2011 2012-2024

%

Nederland totaal 4 grote steden Middelgrote gemeenten Overige gemeenten

Jaarlijkse bevolkingsgroei in de vier grote steden, middelgrote gemeenten

en overige gemeenten

Op een dag in Amsterdam

Aandacht voor de stad

(2012) ‘Triumph of the city; How Our Greatest Invention Makes Us Richer, Smarter, Greener, Healthier, and Happier’

Edward Glaeser, Professor of Economics op Harvard University

(2013): Symposium 'De stad als magneet', Gemeente Amsterdam, Amsterdam (bij afscheid van Marcel Janssen)

PBL: aandacht voor de stad

Thema in diverse persberichten over PBL/CBS regionale prognose

(2006) Rapport: Vele steden maken nog geen Randstad

(2015) Infographic rapport: De stad verbeeld

(2015) Rapport en seminar: De stad: magneet, roltrap enspons

Toekomst stad in de pers

De stad als magneet

De stad als roltrap

De stad als spons

De stad in het beleid

(1991) Vinex (Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra); ministerie van VROM: compacte stad beleid (uitgangspunten bouw nieuwe woningbouwlocaties in periode 1995-2005)

(Vinex wijken o.a.: IJburg, Leidsche Rijn, Ypenburg, Wateringse Veld,Leidschenveen, Nesselanden, Waalsprong, Schuytgraaf, Meerhoven)

(1994) Grotestedenbeleid (kabinet Kok-I en II)

(2007) Vogelaar-wijken: (kabinet Balkende IV) 40 ‘Krachtwijken’

(2007) Rijk: startnotitie Randstad 2040: langetermijnontwikkeling Randstad als duurzame en concurrerende Europese regio

(2007) Metropoolregio Amsterdam (Ontwikkelingsbeeld Noordvleugel 2040): 2 miljoen inwoners, tot 2040 groei met rond 400 duizend.

Gemeentelijke prognoses

Amsterdam: 900 duizend inwoners in 2040 (70 duizend extra woningen volgens ambitie Structuurvisie)

Hoogleraren Zef Hemel en Frank van Oort: Maak Amsterdam twee keer zo groot: Amsterdam als wereldstad met twee miljoen inwoners

Verwante thema’s in beleid: demografische effecten?

Agenda Stad (ministerie BZ) dialoog tussen Rijk, steden en stakeholders: steden als motor voor de economie

Smart Cities : slimme oplossingen uit ICT voor beter functioneren van steden.

Circulaire stad : grondstofstromen na gebruik terugbrengen in de kringloop en opnieuw gebruiken voor nieuwe producten en diensten

Thema VergrijzingDe 75-plusser in opmars

PBL: aandacht voor vergrijzing

(2013) Rapport: Vergrijzing en ruimte

Vergrijzing in het beleid

(2005) SER advies ouderenbeleid ‘van alle leeftijden’

(2013) Kamerbrief minister Blok: opgave voor ouderen geschikte woningen: tot 2021 jaarlijks 44 duizend woningen

(2014) ministerie OCW: kamerbrief Coördinatie Ouderenbeleid: bevolking boven een bepaalde leeftijdsgrens (55, 65 of 75 jaar) inmiddels te weinig homogeen is om als aparte doelgroep van algemene beleidscoördinatie te dienen

Thema: Daling scholieren aantal De scholen zijn niet meer begonnen

Krimp scholieren in het beleid

(2015) Ministerie OCW / Staatssecretaris Dekker:

- Basisscholen en middelbare scholen die vanwege krimp

samen gaan, krijgen hiervoor financiële compensatie.

- Accountteam van ministerie OCW: voor vragen over

leerlingendaling

Leerlingen prognoses Diverse gemeentelijke prognoses:

- Gemeente Amsterdam: Leerlingen prognose (het aantal

leerlingen in Amsterdam blijft tot en met 2025 groeien)

- Gemeente Utrecht: Leerlingenprognose 2014-2028

Regionaal dekkende prognose:

- Leerlingenprognose Noord-Holland Noord 2012-2026

(in opdracht ministerie OCW; onderlegger PBL/CBS regionale prognose)

Thema Groeikernen Houten door de jaren heen

PBL: aandacht voor groeikernen

(2012) Rapport: Nieuwe Steden in de Randstad

(2015) Artikel: Een nieuw perspectief voor oude groeikernen?

(2015) Maarten Hajer: ‘groeikernvernieuwing’ moet op agenda

Groeikernen in het beleid Gebundelde deconcentratie (Tweede Nota Ruimtelijke

Ordening, 1966)

Groeikernen beleid, 1972

Schaalsprong Almere - stad van circa 350 duizend inwoners in 2030 / Rijks-structuurvisie RRAAM (2013): 60 duizendwoningen extra in Almere. Inmiddels: bouw volgens adaptieveplanning.

Thema woningbouwVan krappe naar ruime woningmarkt

2015

PBL

rapport:

Het

Groene

hart in

beeld

PBL: aandacht voor woningbouw

(2014) publicatie: Balans voor de leefomgeving

(2014) Nacht van de Leefomgeving (overhandiging rapport aan minister Schultz van Haegen)

Boodschappen:

- Voorzichtig met bouwen!

- Toekomstige woningvraag in veel regio’s is tijdelijke

piekbehoefte

- Aanpassen van woningen wordt belangrijker dan nieuwbouw

Veel reacties: o.a. Friso de Zeeuw (hoogleraar TU Delft) 'Het recept luidt: niet bouwen met de handrem erop, maar plankgas'

Toekomst woningmarkt in het beleid en praktijk

(2011) (minister Donner) Woonvisie

(2015) (minister Blok) Integrale visie op de woningmarkt:

Op basis van de huishoudensontwikkeling periode 2012–2022

behoefte aan 580.000 extra woningen en vervangende

nieuwbouw van 150.000 woningen.

Veel gemeentelijke woonvisie en structuurplannen

(2015) rapport Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur rapport ‘Wonen in verandering’

(2015) debat Het nieuwe woningtekort (o.a. visie van Peter Boelhouwer en Esther Geuting - Gebiedsontwikkeling TU - )