Upload
others
View
0
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Krimpen met perspectief
Demografische ontwikkelingen, gevolgen en kansen
voor het basisonderwijs
Krimpcafé XL Leeuwarden 21 maart 2013
Agenda
• Krimp in het basisonderwijs: de cijfers
• Traject Krimpen met perspectief in Drenthe
• Gevolgen voor het onderwijs
• Oplossingsrichtingen en adviezen
• Advies Onderwijsraad
• Voorbeeld Strategie-ontwikkeling voor schoolbesturen:
Onderwijsgroep Noord
Krimp in het basisonderwijs
Leerlingendaling: landelijk fenomeen
Bron: Interbestuurlijke Voortgangsrapportage Bevolkingsdaling 2012
Project Onderwijs en Krimp Drenthe:
• Onderzoek naar gevolgen van krimp voor basisonderwijs in Drenthe
• Verzamelen cijfermateriaal, bewerken prognoses
• Interviews, literatuuronderzoek
• Bijeenkomsten met vertegenwoordigers onderwijs, gemeenten, bewoners
• Rapport: Krimpen met perspectief (april 2012)
• Conferenties in april en december 2012
• Positionpaper december 2012
Bron: Provincie Drenthe, Bevolkingsprognose XVIII (2012)
NB: Grote verschillen binnen gemeenten
Verwachte ontwikkeling basisgeneratie basisonderwijs 2011-2020
Drenthe totaal: -13%
Dalend aantal leerlingen in Drenthe
Ontwikkeling basisgeneratie basisonderwijs*) 2000-2011
Bron: CBS
NB: Grote verschillen binnen gemeenten
*) 4 t/m 11 jarigen + 30% van de 12-jarigen
Drenthe totaal: +4%
Grote verschillen binnen gemeenten
Verwachte groei/daling basisgeneratie basisonderwijs 2011-2015 Basis: huidig aantal 0-4 jarigen in gebied
Bron: STAMM CMO
Gevolgen voor het onderwijs
- Gevolgen voor bedrijfsvoering: financiën, huisvesting, personeel - Risico’s voor kwaliteit
- Onder opheffingsnorm
Aandacht nodig voor: - Behoud van diversiteit/ keuzevrijheid - Borgen bereikbaarheid - Gesprek over leefbaarheid dorpen
(Middel-)grote scholen worden kleiner:
Kleine scholen worden nog kleiner:
Gevolgen krimp basisgeneratie
Instandhouding kleine school?
Kwaliteit
Financiën
Leefbaarheid
Diversiteit
versus
Oplossingsrichtingen
Oplossingsrichtingen
• Krimp bestrijden
• Niets doen
• Ieder voor zich: marktaandeel vergroten
• Quick wins:
– Bedrijfsvoering: financiën, huisvesting, personeel
– Kwaliteit
• Samenwerking zonder fusie
• Samenwerking met fusie
• Oplossingen voor leefbaarheidsvraagstukken
Wie is aan zet?
Taken en verantwoordelijkheden
• Onderwijshuisvesting
• Onderwijsbeleid waaronder
leerlingenvervoer, leerplicht, lokale
educatieve agenda, voortijdig
schoolverlaten en
onderwijsachterstandenbeleid;
• Toezicht op financiën van het
openbaar onderwijs
• Zorgen voor voldoende scholen
voor openbaar onderwijs
• Leefbaarheid
• Stelt regels en kaders vast
• Bekostiging onderwijs (ook: kleine
scholen toeslag)
• Wet- en regelgeving (ook: regels m.b.t.
fusies, opheffingsnorm)
• Systematiek van BRIN-nummers: rem op
samengaan scholen
• Regierol via Nationaal Netwerk
Bevolkingsdaling.
• Budgettering
• Kwaliteit van het onderwijs.
Krachtenveld
Adviezen Krimpen met perspectief
• Anticipeer op tijd
• Stel kind en kwaliteit centraal
• Werk samen in de regio
• Denk na over de gewenste schaal
• … en betrek alle relevante partijen
Onderwijsraad
Advies Onderwijsraad feb. 2013
• Beperk het aantal kleine scholen
• Kwaliteit onder druk op kleine scholen
• Kleine scholen zijn relatief duur
• Verhoog de opheffingsnorm in het PO naar 100 leerlingen
(vanaf 2019); handhaaf opheffingsnormen in het VO
• Vervang kleinescholentoeslag door dunbevolktheidstoeslag,
beperk toeslag tot scholen in dunbevolkte gebieden
• Stimuleer scholen om regionaal samen te werken
• Regionaal Aanpassingsplan
• Aanpassing fusietoets, voorwaarden vorming samenwerkingsschool
Gevolgen in Noord-NL
Aantal scholen < 100:
Drenthe: 118 scholen
(van de 291)
Groningen: 136 scholen
(van de 314)
Friesland: 233 scholen
(van de 465)
Totaal in Noord-NL:
487 scholen < 100
Voortgezet onderwijs
Gevolgen voor VO
• Leerlingendaling ook in voortgezet onderwijs
onontkoombaar
Gevolgen:
• Remanentiekosten, kosten overhead relatief hoog
• Minder leerlingen minder geld minder formatie
• Kwaliteit te handhaven? (combiklassen)
• Aanbod te handhaven? (kleine vakken, profielen,
sectoren)
Gevolgen voor regio
• Aandeel potentiële beroepsbevolking in totale bevolking
daalt tekort aan arbeidskrachten in bepaalde sectoren
verwacht (techniek, zorg)
• Verschraling aanbod voortgezet onderwijs en
beroepsonderwijs vergroot risico
• Kwalitatief goed onderwijs behouden voor regio is
belangrijk om bevolking vast te houden en toekomstige
arbeidskrachten op te leiden
En u?
Strategie
Strategietraject Dollard College Waarom veranderen? Wat willen we bereiken? Hoe gaan we
het bereiken?
Externe analyse
Marktontwikkeling &
Maatschappelijke
trends
Huisvesting
Personeel
Financiën
Interne analyse
Sterktes &
Zwaktes
Visie
Doelstellingen
Strategie
Onderwijs-
aanbod
Demografische
ontwikkelingen
Beleids-
plan
Stap 1: inventarisatie en analyse
Per school:
• In beeld brengen huidige situatie op relevante domeinen
• In beeld brengen relevante externe ontwikkelingen
• Focus op gevolgen krimp
• Meenemen in analyse: andere externe ontwikkelingen.
Versterkend of verzachtend op gevolgen krimp?
• Deskresearch i.s.m. stafafdeling Dollard College
• Interviews met schooldirecteuren en wethouders
Ge
mee
ntelijk b
eleid
Demografische ontwikkelingen
Marktaandeel
Aanbod : -Profiel
-Kwaliteit
Financiën
Personeel
Huisvesting
Deelnemers (leerlingen)
Rijk
sbel
eid
Imago
Bereikbaarheid
Ligging
Samenwerking / concurrentie in de regio
Andere trends en ontwikkelingen
Stap 2: SWOT-analyse per school
• Verzamelde informatie bespreken in werksessie per school
met directeuren, personeel, ouders
• Gezamenlijk scoren / ranken sterke en zwakke punten,
kansen en bedreigingen
• Confrontatiematrix invullen: geeft beeld van meest urgente
vraagstukken die vragen om een oplossing en van de
kansen die verzilverd kunnen worden
Sterke en zwakke punten Kansen en bedreigingen
Top 5 Sterke punten
1. 2. 3. 4. 5.
Top 5 Zwakke punten
1. 2. 3. 4. 5.
Top 5 Kansen
1. 2. 3. 4. 5.
Top 5 Bedreigingen
1. 2. 3. 4. 5.
Interne analyse Externe analyse
Confrontatiematrix
Stap 3: Opschalen
• Informatie van individuele scholen bijeen brengen in centrale
strategiesessie: directeuren + CvB
• Directeuren presenteren sterke en zwakke punten, kansen en
bedreigingen per school.
• Wat zijn belangrijkste vraagstukken waar krimp school voor
plaatst?
• Wat zijn meest kansrijke ontwikkelingen?
• Welke mogelijke oplossingen voor krimpvraagstukken zijn
besproken?
• Gezamenlijk gesprek: welke thema’s vragen om bovenschoolse
oplossing?
Stap 4: Visie en strategie
• Basisstrategie t.a.v. krimp: bagatelliseren, bestrijden, begeleiden,
benutten
• Visie op onderwijskwaliteit, identiteit, rol in de regio, samenwerking vs
concurrentiemodel
• Welke scenario’s zijn denkbaar?
• Voor welke (toekomstige) problemen zijn dit oplossingen en/of welke
kansen worden hiermee opgepakt?
• Welke risico’s zijn er verbonden aan de scenario’s?
Resultaat
• Wat heeft traject opgeleverd?
• Hoe gaat Onderwijsgroep Noord / Dollard College er mee verder?
Roosje van Leer // 06 - 126 039 53 // [email protected]