DEMOKRATİK AÇILIM VE TOPLUMSAL ALGILAR

BİLGE ADAMLAR KURULU RAPORU

2

3

BİLGE ADAMLAR KURULUHazırlayan: Dr. Salih AKYÜREK

4

Üzerinde Konsensüs Sağlanan Hususlar ve Sınırlamalar

Türkiye Cumhuriyeti’nin ebedi varlığı

Devletin üniter yapısı

Vatandaşların refahı ve mutluluğu

Çağcıl medeniyet anlayışı

Demokrasi, laiklik, sosyal adalet ve hukukun üstünlüğü

Türkçe, Al bayrak, İstiklal Marşı, Ankara

Demokratik açılımın tüm Türkiye’yi kucaklaması5

Açılım Sürecinde Gerçekleştirilenler

İşkenceye sıfır tolerans politikası

Dernek kurma hakkına getirilen yasal kısıtlamaların

kaldırılması

Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’nda

değişiklik

Siyasi partilerin kapatılmasının zorlaştırılması

6

Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun çıkarılması

DGM’lerin kaldırılması

İnsan hakları ihlalleriyle mücadele için “Dörtlü

Mekanizma” düzenlemelerinin başlatılması

Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların

Karşılanması Hakkındaki Kanun

7

Açılım Sürecinde Gerçekleştirilenler

Bölgesel Kalkınma Eylem Planı

KÖYDES, BELDES, SODES, Köye Dönüş ve

Rehabilitasyon Projesi

Günlük yaşamın normalleştirilmesine yönelik

adımlar

Cezaevlerinde ana dilde görüşme

Kamusal alanda anadile yardımcı uygulamalar 8

Açılım Sürecinde Gerçekleştirilenler

Özel dil kursları

TRT Şeş

24 saat farklı dilde yayın hakkı

Türkiye’de Yaşayan Diller Enstitüsü

9

Açılım Sürecinde Gerçekleştirilenler

10

Demokratik Açılım Süreci Toplumsal Algıları Nasıl ve Ne

Şekilde Etkilemiştir?

Kürt kökenli vatandaşlar Batıda yaşayan vatandaşlar

Kürt kimliğinin tanınması yönünde son yıllardaki olumlu gelişmeler memnuniyetle karşılanmakta, geçmişte bu konuda yapılan hataların devlet tarafından ifade edilmesi uzlaşı ve beraber yaşama için yeterli görülmektedir.

Kürt kimliğinin tanınması yönünde son yıllardaki olumlu gelişmeler memnuniyetle karşılanmakta, Kürt kimliğinin anayasal çerçevede tanınmasının yanlış olacağına inanmaktadır.

Resmi dil ve öğrenim dili olan Türkçe yanında, Kürtçenin de resmi müfredat içinde seçmeli ders olarak yer verilmesini istemektedir.

Kürtlerin görüşleri ile örtüşen bir mutabakat var.

Kürtçenin öğrenim dili olmasının Kürtlere hiçbir ekonomik ve sosyal katkı sağlamayacağına inanmakta, tercih edilebilir ve uygulanabilir bir öneri olarak da görmemektedir.

Kürtçenin öğrenim dili olarak uygulanmasının, kutuplaşmayı derinleştireceğine ve ülkeyi bölünmeye götüreceğine inanmaktadır.

11

Kürt kökenli vatandaşlar Batıda yaşayan vatandaşlar

Kürtlere daha fazla kültürel hak verilmesi gerektiğine ve bu hakların Türkiye’nin birliğine zarar vermek bir yana Kürtlerin aidiyet duygularını daha da artıracağına inanmaktadır.

Kürtlere daha fazla kültürel hak verilmesinin Türkiye’nin birliğine zarar vereceği ve bu tip taleplerin arkasının gelmeyeceği yönünde şüpheler bulunmaktadır.

Bağımsız devlet gibi bir amaçlarının olmadığını ifade etmektedir.

Kürtlerin nihai amacının bağımsız devlet kurmak olduğuna inananlar bulunmaktadır.

Federasyon ve bağımsızlık taleplerinin Kürtleri daha totaliter ve refah anlamında daha geri bir konuma iteceğine inanmakta ve destek vermemektedir.

Kürtlerin nüfus artış hızlarına da vurgu yaparak, gelecekte tüm Türkiye’ye hâkim olma veya bağımsız Kürdistan’a ulaşma yönündeki gizli bir niyetten şüphe duymaktadır.

12

Kürt kökenli vatandaşlar Batıda yaşayan vatandaşlar

Tüm Türkiye topraklarında kimliklerini ve dillerini gizlemeden ve ayrımcılığa uğramadan özgürce yaşama talebi dile getirmektedir.

Göç eden Kürtlerle birlikte, şiddet içeren töre ve geleneklerin batıdaki yerleşim yerlerine taşınacağına, bu insanların mafyalaşma ve baskıcı tavırlarla kültürel dokuyu bozacağına inanmaktadır.

Türkiye tarihinde ve bugünkü medeniyet düzeyinde iki toplumun ortak katkıları olmasına rağmen Kürtlerin bu ortaklıktan dışlandığına inanmaktadır.

Milli eğitim müfredatının da etkisiyle ,Kürtlerin Türkiye tarihine ve bugünkü medeniyet düzeyine katkıları konusunda önemli şüpheler vardır.

Devletle PKK arasına sıkıştıklarına ve devlet tarafından tam olarak temsil edilmediklerine inanmakta ve ne PKK ne de BDP tarafından temsil edilmek istememektedirler.

BDP’nin Kürtleri temsil etmediğini ifade etmesine rağmen; her doğuluyu Kürt ve her Kürt’ü PKK’lı görme eğilimdedir.

13

14

Kürt kökenli vatandaşlar Batıda yaşayan vatandaşlar

Ülkenin ortak değer ve sembollerini kabul aidiyet noktasında oldukça olumlu algılara sahiptir.

Kürtlerin ortak değer ve sembollerini kabulü ve aidiyet noktasında olumlu algılara sahip olmadığı konusunda kaygıları bulunmaktadır.

Türklerle beraber yaşama ve ortak aile bağı kurma konusunda üst düzeyde olumlu bir bakış vardır.

Bu konuya bakış biraz daha olumsuzdur.

Kürt kimliğini açıklayan kişilere, devlet kademelerinde görev alma ve yükselme konusunda ayrımcılık yapıldığı konusunda yerleşmiş bir algı vardır.

Kimlik temelli bir ayrımcılık yapılmadığı, Kürtlerin bu konudaki problemlerinin eğitim ve liyakat temelindeki eksikliklerinden kaynaklandığını düşünmektedir.

15

Kürt kökenli vatandaşlar Batıda yaşayan vatandaşlar

Kürtlerin geçmişte asimile edilmek istendiğini iddia etmektedir.

Asimilasyon olmadığını ancak geçmişte, devletin Kürtlere karşı bazı yanlış politikalarının olduğunu kabul etmektedir.

Kürtlerin geçmişte devlet ve Türkler tarafından sömürüldüğünü iddia etmektedir.

Kürtlerin bu ülkeye geçmişte hiçbir katma değer kazandırmadığını, bölge insanının ürettiğinin ve vergilerinin kat be kat fazlasının bölgeye aktarıldığını, Kürtlerin temelde feodal yapı ve Kürt aktörlerce sömürüldüğünü iddia etmektedir.

Devletin bölgeye atanan yöneticilerine hep yüksek değer atfedip saygı gösterirken, kucaklanmak bir yana hak etmedikleri bir ayrımcılığa, aşağılamaya ve adaletsizliğe maruz kaldıklarına inanmaktadırlar.

Kürtlerin geçmişte ayrımcılığa ve aşağılanmaya uğradığı kabul etmekte, ancak bunun temel nedeninin, bu halkın düşük eğitim/ kültür düzeyi ve bunun da etkili olduğu yaşam tarzı ve törelerinden kaynaklandığını belirtmektedir.

Demokratik Özerklik Talepleri Karşısında Toplumsal Algılar

Öcalan’ın talepleri Kürt halkının talepleri değildir.

“Demokratik Özerk Kürdistan” söylemi çelişkilidir.

OHAL uygulamalarının yapıldığı illerde %80’ler düzeyinde olan Kürt nüfus, bunlara mücavir illerde %30’lardadır.

Birleşme iradesi gösterdiği gibi ayrılma iradesi de gösterebilecek, iki ayrı toplum ve ülke tarif edilmektedir.

16

Önerilen özerklik modeli, geçmişte SSCB’de, Arnavutluk’ta ve bugün Libya’da uygulanan ve başarısız olmaları bir yana totaliter nitelikler gösteren modellere benzemektedir.

Bu modeller demokrasiye değil, feodal yapılara faydalıdır.

Özerklik talebinde diğer ülkelerdeki Kürtlerle yeni bir oluşum hesabı vardır.

17

Demokratik Özerklik Talepleri Karşısında Toplumsal Algılar

“Öz savunma” paramiliter bir organizasyona yol açmaktadır.

Model, kendi çizgisi dışındakileri ötekileştirmektedir.

Türkiye’ye demokrasi modelleri öneren PKK çizgisi, kendi içindeki totaliter ve anti-demokratik yapısı ile tutarsızdır.

18

Demokratik Özerklik Talepleri Karşısında Toplumsal Algılar

19

PKK

Kürt Hareketinde Demokratikleşme Sorunu

20

ÇELİŞKİ

Kürt kökenli vatandaşlar tarafından dile getirilen eleştirilerden bazıları:

(1) "Özerkliği tartışmak için İmralı karşısında da özerk olmak gerekir."

(2) "Ben ne kendimin ne de çocuklarımın böyle bir rejimde yaşamasını istiyorum."

(3) "Yoksa bu öz savunma örgütleri ile Kürt toplumunu zapturapt altına almaya mı çalışıyorsunuz?’’

Basına yansıyan bu yöndeki eleştiriler, Kürtler ve Kürt siyasetçiler arasında Öcalan’dan bağımsız söylem ve politikalar üretilebilmesi noktasında önemlidir.

21

Sonuç ve Öneriler

22

23

24

25

26

Güvene Dayalı Yeni Bir Uzlaşma Dili…

Eşit Vatandaşlığa Dayalı Diyalog Süreci…