KALSİYUM TAYİNİ

Hesap meq / l Ca++ = ml EDTA sarfiyatı 20* meq / l = ppm50* meq / l = CaCO3

EDTA ‘nın hazırlanışı : 2 gr EDTA ( 0.01 N ) damıtık suda çözülür. 0.05 gr magnezyum klorür ilave edilir. 0.01 N kalsiyum klorür ile standardize edilir. 10 ml CaCl2 ‘e 10 ml EDTA sarfedilmelidir.CaCl2 çözeltisi : 0.5 gr saf kalsiyum karbonat (1+3) ‘lük 10 ml hidroklorik asitte çözülür. Litreye tamamlanır.

10 ml numune pipetle çekilir.

150 ml’lik behere konur. 50 ml damıtık su,1-2 damla NaOH, murexid indikatörü ilave edilir.

İndikatör çözününceye kadar karıştırılır.

EDTA ile renk pembeden leylak moruna dönünceye kadar titre edilir.

Ca + Mg TAYİNİ

Hesap meq / l Mg ++ = Meq / l (Ca++ + Mg++) - Meq / l Ca++ meq / l Mg ++ * 12,15 = ppm50* meq / l Mg ++ = CaCO3

EDTA ve 0,01 N CaCl2 çözeltisi Ca tayinindeki gibi hazırlanır.

Amonyum klorür – amonyak tampon çözeltisi : 67,5 gr amonyum klorür, 570 mlkonsantre amonyakta çözülür ve litreye tamamlanır.

Erichrome Black T indikatörü :0,5 gr Erichrome Black T ve 4,5 gr hidroksil amin hidroklorür 10 ml % 5’lik etil alkolde çözülür.

10 ml numune pipetle çekilir ve 150 ml ‘lik behere konur.

50 ml damıtık su ilave edilir.

10 damla tampon çözelti, 3 damla eriochrom black T indikatörü damlatılır.

0. 01N EDTA ile damla damla ilave edilerek titre edilir (Renk şarap kırmızısında leylak moruna dönene kadar).

Na TAYİNİ

1,4610 gr NaCl etüvde kurutulur (105o).

Balon jojede litreye tamamlanır.

Flame fotometrenin atomoyzerine stok çözelti gönderilir.

Diyafram aralığı sağ üsteki düğme ile bu konsantrasyona ayarlanır. Kaba ve ince düğmeleri ile galvonometri ibresi 100 ‘e ayarlanır.

Hazırlanan stok çözeltilerinden 10,20,40,50,80,100 ml alınıp balon jojelerde litreye tamamlanır.

0,25 - 0,5- 1 - 1,25 - 2 - 2,5 meq / l ‘lik standart çözeltiler elde edilmiş olur.

Hazırlanan standartlarla alette ölçüm yapılır.

Meq /l sodyum apsiste, aletten okunan değerler ordinatta olacak şekilde standart eğri çizilir.

Numune ilede alette okuma yapılır. Okunan değerin eğrideki apsisi okunur (okunan değer meq /l ‘dir. 23 ile çarpılırsa ppm ‘e çevrilir).

Standart limitlere girmiyorsa seyreltme yapılmalıdır.

POTASYUM TAYİNİ

1,8460 gr potasyum klorür 105o ‘de kurutulup litreye tamamlanır.

Aletin atomizerine stok çözelti gönderilir. Önce diyafram aralığı sağ üsteki düğme ile konsantrasyona göre, kaba ve ince düğmeler ile galvonometre ibresi 100 ‘e ayarlanır.

Aletin 100 ayarında bu çözelti 10/100 seyreltilerek kullanılır.

Hazırlanmış sok çözeltiden 2-5-20-30-40-60-80 ml alınıp litreye tamamlanır.

Böylece 0,05-0,125-0,5-0,75-1-1,5-2- meq / l ‘lik standartlar hazırlanmış olur.

Standartlarla alette ölçüm yapılr. Apsiste meq /l ‘ler, ordinatta okunan değerler yazılarak bir eğri çizilir.

Numunenin alette okunan değerinin eğride kestiği yerden bir dik çizilip apsisteki değer bulunur.

Sonuç meq / l ’ dir. Ppm ‘e çevrilmek istenirse 39 ile çarpılır.

AMONYAK TAYİNİ

Kjeldal balonuna 50 ml örnek alını(distilasyon balonu). Üzerine 20- 24 ml borat tamponu ilave edilir.

pH ≥ 9,5 olması için 6 N NaOH ilave edilir (Burada numune renksizdir).

Daha sonra tüm hacim 250 ml ‘ye tamamlanır.

Aynı işlemler 50 ml saf su alınarak kör içinde yapılıır.

Distilasyon balonu alete yerleştirilir. Çözelti en az 10-15 dk düşük sıcaklıkta tutulur(Düğme seviyesi 3’e getirilerek).

Distilasyon balonlarına kaynama taşı atılır ve her bir balon altına bir beher yerleştirilir. Beher içerisine 50 ml borik asit konmalıdır (renk mor).

Sıcaklık yavaş yavaş artırılarak 200 ml destilat toplanıncaya kadar kaynama işlemine devam edilir.

Toplanan destilattan 50 ml alınır (renk yeşil)

Erlene distilat konur. Erlendeki renk açık mor – eflatun olana dek 0,02 N H2SO4 ile titre edilir.

Hesap NH3 – N (mg / l) = (A - B) * 280 / ml numune hacmi

A: Numune sarfiyatı (ml)B: Şahit için sarfiyatı (ml) mg / l (NH3 – N) = mg / l (NH3 – N) * 1,288Organik toplam azot = TKN – (NH3 – N)

Borat tampon çözeltisi:9,5 gr NA2B4O7 . H2O /1 ‘lik çözelti 0,025 M sodyum tetraborat çözeltisine eşdeğerdir. 88 ml 0,1 N NaOH yaklaşık 500 ml 0,025 M sodyum tetraborata eklenerek 1 L’e tamamlanır.6N NaOH :240 gr NaOh amonyaksız destile suda çözülerek litreye tamamlanır.Nötralizasyon maddesi :1N NaOH , 1N H2SO4 0,02 N H2SO4 :3 ml derişik H2SO4 destile su ile litreye tamamlanarak0,1 N H2SO4 hazırlanır. 0,1 N standart asit çözeltisinden 200 ml alınarak litreye tamamlanır. Böylece elde edilen 0,02N asidin 1 ml’si 280 mg / l N ‘a eşdeğerdir. Karışık indikatör çözeltisi :0,2 gr metil kırmızısı indikatörü, 100 ml % 95 ‘lik etil alkolde çözülür. 01 gr metilen mavisi indikatörü 50 ml %95 ‘lik etil alkolde çözülür. Bu iki çözelti birleştirilerek karışık indikatör hazırlanır. Bu çözelti aylık olarak hazırlanmalıdır. Borik asit çözeltisi :20 gr H3BO3 amonyaksız distile sda çözülür. Üzerine 10 ml karışık indikatör çözeltisi katılır ve litreye tamamlanır.Amonyaksız distile su :Destile sudaki küçük miktardaki amonyak 0,1 ml H2SO4 (derişik) ilave edilerek tekrar destile edilmek suretiyle elde edilir.

NİTRİT TAYİNİ

50 ml numune alınır. 1 ml fosforik asit sonra 1 ml nişasta iyodür ilave edilir. 10 dk beklenir. Mavi renk teşekkülü nitritin bulunduğunu göserir (nitrit varsa aşağıdaki basamaklar izlenir ).

Numunede süspansiyon halinde renkli ve katı madde bulunuyorsa 100 ml ‘ye 2 ml aliminyum hidroksit süspansiyonu ilave edilir. 1 – 2 dk beklenip süzülür.

Berrak numuneden 50 ml alınıp 1 ml sülfanilik asit katılıp karıştırılır (pH 1.4 olmalıdır).

3 –10 dk beklendikten sonra, 1 ml alfanaftilamin hidroklorür reaktifi, 1 ml tampon sodyum asetat çözeltisi ilave edilip karıştırılır(pH 2 – 2,5 olmalı).

Beliren kırmızı – mor renk kolorimetrik yada gözle 10 –30 dk sonra karşılaştırma yoluyla tayin edilir.

Karşılaştırma için standart sodyum nitrit çözeltisinden sırayla 0,1- 0,4-0,7-1,0-1,4-1,7-2 ml alınır ve damıtık suyla 50 ml ‘ye seyreltilir.

Hesaplama :Nitrit N (mg / l) = mg olarak azot miktarı *1000 /ml olarak numune hacmi Nitrit NO2 (mg / l)= mg / l olarak azot *3,29

Sülfanilik asit çözeltisi :0,60 gr sülfanilik asit (NH2C6H4SO4H) 70 ml sıcak damıtık suda tamamen çözülür ve soğutulur. 20 ml derişik HCl ilave edilir. Damıtık suyla 100 ml ‘ye seyreltilir.

1 – Naftilaminhidroklorür çözeltisi :1 ml derişik HCl ilave edilmiş damıtık suda 0,60 gr 1 – Naftilaminhidroklorür (C10H7NH2) çözülüp 100 ml’ye seyreltilir.

Tampon sodyum asetat çözeltisi (2 Molar):16,4 gr sodyum asetat damıtık suda çözülür ve 100 ml ‘ye tamamlanır.

Sodyum nitrit ana (stok çözeltisi):0,24 gr susuz sodyum nitrit damıtık suda çözülüp litreye tamamlanır.

Standart sodyum nitrit çözeltisi :10 ml sodyum nitrit ana (stok) çözeltisi alınır ve damıtık suyla litreye tamamlanır. Bu çözeltinin ml ‘sinde 0,0003 mg azot bulunur

Alüminyum hidroksit :125 gr potasyum ve amonyum şapı 1 litre damıtık suda çözülür. 60 oC ‘de ısıtılır. 55 ml derişik amonyak yavaş yavaş ve karıştırılarak ilave edilir. Yaklaşık olarak bir saat bekledikten sonra karışım geniş bir şişeye alınır. Çökelek, damıtık suyla amonyak, klorür, nitrit ve nitrattan temizleninceye kadar iyice yıkanır.

Nişasta – iyodür çözeltisi:20 gr çinko klorür 100 ml damıtık suda çözülür. 5 gr nişasta katıldıktan sonra homojen bir emülsiyon elde ediinceye kadar kaynatılır. 2 gr çinko iyodür ilave edilir ve damıtık su ile 1 litreye tamamlanır

fosforik asit, 1/3 sulandırılmış

SÜLFAT TAYİNİ (1)

Titrasyon çözeltisi : 4 gr EDTA alınıp litreye tamamlanır. Standart baryum çözeltisine karşı ayarlanır.Tampon çözelti : 67,5 gr saf amonyum klorür bir miktar suda çözülür. 570 ml amonyak ilave edilir ve litreye tamamlanır. İndikatör çözeltisi : 0.5 g eriochrome black T tartılır ve 100 ml 60 – 80 etil alkolde çözülür. Bu çözelti çabuk bozulduğundan taze hazırlanmalıdır. Standart baryum klorür çözeltisi : 2,443 gr BaCl2 damıtık suda çözülür ve litreye tamamlanır. Bu çözeltinin 1 mg‘ si 1 mg CaCO3 = 0,96 mg SO4 ‘a karşı gelir.

100 ml numune alınır.

1 N nitrik asidin biraz fazlası ilave edilir.

CO2 çıkışı tamamlanıncaya kadar kaynatılır. Sıcak numuneye 10 ml standart baryum klorür ilave edilir.

Damıtık suyla 150 ml’ye tamamlanır. Çökmeye bırakılır.

Çökelek dibe oturduktan sonra pipet ile üst taraftan 50 ml berrak numune alınır.

0,5 ile 1,0 ml tampon çözelti ilave edilip, birkaç damla indikatör damlatılır. EDTA ile titre edilir.

Orijinal numuneye baryum klorür ilave etmeden yapılan titrasyon sarfiyatı kullanılarak sülfat miktarı hesaplanır.

KOI

H

Not : Kör (şahit) içinde aynı işlemler yapılır. KOI = (V1 – V2)*N* 8000/ ml örnek hacmi V1 = Kör için harcanan demir amonyum sülfat miktarı (ml) V2 = Numune için harcanan demir amonyum sülfat miktarı (ml) N = demir amonyum sülfatın normalitesi (0,025 N)

K2Cr2O7 çözeltisi (Turuncu) 1L’lik 0,2076 N :10,216 gr K2Cr2O7 alınır. Yaklaşık 100 ml destile suda çözülür. Sonra 33 gr H2SO4 ilave edilir. Daha sonra yaklaşık 500 ml destile su ve 167 ml H2SO4 ilave edilir ve karıştırılır. 1000 ml ‘e tamamlanır.Kataliz çözeltisi (Ag2SO4 ‘lü Ag2SO4 – beyaz renkli):9 gr Ag2SO4 alınır ve 1 litre H2SO4 içerisinde çözülür. Bu çözelti bir gece bekletilir.Demir amonyum sülfat çözeltisi (0,025 N):9 gr fe(NH4)2(SO4)2.6H2O yaklaşık 200 ml destile suda çözülür. 25 ml H2SO4 ilave edilir ve karıştırılır. Soğutulup 1000 ml ‘ye tamamlanır. Ferroin indikatörü:a) 1,485 gr 1:10 fenontrolih monohidrat ve 0, 695 gr FeSO4.7H2O destile suda çözülür

ve 100 ml ‘e seyraltilir. Renkli şişede saklanmalıdır. b) 0,98 gr Fe(NH4)2(SO4)2 .6H2O 80 ml destile suda çözülür. Sonra 1,485 gr 1:10 -

fenontrolih monohidrat çözününceye kadar karıştırılır. Fe(NH4)2(SO4)2 .6H2O ‘ın normalitesi :

Hazırlanan tüpün içerisine 3 damla ferroin indikatörü damlatılır ve Fe(NH4)2(SO4)2 ile titre edilir. Sarfiyat okunur.(yaklaşık 16085 ml) N K2Cr2O7. VK2Cr2O7 =NFe(NH4)2(SO4)2 . V Fe(NH4)2(SO4)2

Bir tüp alınıp içine 2 ml örnek konur.

Tüpe 2ml H2SO4 , 2 ml K2 Cr2O7 edilir(renk turuncu olmalıdır yeşil ise seyreltme yapılmalıdır). Hazırlanan tüp 2 saat ısıtıcıda ısıtılır ve soğumaya bırakılır.

Tüpteki örnek erlene boşaltılarak içine 3 damla ferroin indikatörü katılır.

Erlendeki numune demir amonyum sülfat ile titre edilir ve sarfiyat okunur.

2 ml saf su

2 ml gümüşlü H2SO4

2 ml K2 Cr2 O7

Isıtıcı 150 oC ‘e geldiğinde tüp konur.

0,2076* 2ml = N*16,85 N= 0,0242 N (yaklaşık 0,025 N)

NİTRAT TAYİNİ

Numune 10 birimden fazla renk ihtiva ediyorsa 150 ml’e 3 ml Al(OH)3 katılıp renk giderilir. Karıştırılıp 1-2 dk beklenir. Süzülür ve ilk kısım süzüntü atılır. Suyun klor miktarı tayin edilir.

100 ml numunedeki klorüre eşdeğer gelecek miktarda gümüş sülfat çözeltisi katılıp çökelek süzülür.

Çözelti pH = 7 olacak şekilde nötralize edilir. Porselen bir kapta kuruluğa kadar buharlaştırılır.

Kalıntı 2 ml fenoldisülfonik asit reaktifi ilie çözülür. Çözünmenin tam olması için su banyosunda hafifçe ısıtılır.20 ml damıtık suyla seyreltilir.

Karıştırılarak 5-6 ml potasyum hidroksit çözeltisi (veya 6-7 ml derişik amoyak) ilave edilir.(hidroksit tortusu oluşursa süzülüp giderilir).

50 ml ‘lik nessler tüpüne konur ve işaret çizgisine kadar seyreltilir. Göz ile standart çözeltilerle mukayese edilir.

Hesaplama : Azot (mg/l) = mg olarak azot miktarı *1000 / ml numune hacmiNitrat(mg/l) = 4,43* (mg/l azot)

Fenol- disülfonik asit çözeltisi:25 gr saf, beyaz fenol 150 ml derişik sülfürik asitte çözülür. 75 ml % 515 2lik serbest SO3

ihtiva eden dumanlı sülfürik asit katılır. İyice karıştırılıp 2 saat su banyosunda ısıtılır.

Amonyak derişik :

12 N potasyum hidroksit çözeltisi:673 gr potasyum hidroksit damıtık suda çözülü ve litreye tamamlanır.

Aliminyum hidroksit çözeltisi:125 gr potasyum veya amonyum şapı 1 litre damıtık suda çözülür 60 oC ‘ye ısıtılır. 55 ml derişik amonyak yavaş yavaş ve karıştırılarak ilave edilir. Yaklaşık olarak 1 saat beklendikten sonra karışım geniş bir şişeye alınır. Çökelek damıtık su ile amonyak, klorür, nitrat ve nitritten temizleninceye kadar yıkanır.

Potasyum nitrat ana (stok) çözeltisi :0,772 gr susuz potasyum nitrat damıtık suda çözülür 1 litreye tamamlanır. Bu çözeltinin 1 ml’sinde 0,6 mg azot vardır.

Potasyum nitrat standart çözeltisi:50 ml KNO2 ana çözeltisi su banyosu üzerinde kuruluğa kadar buharlaştırılır. Kalıntı 2 ml fenol disülfonik asit çözeltisi ile çözülür ve damıtık su ile 500 ml ‘ye tamamlanır. Bu çözeltide 0,0443 mg nitrat ihtiva eder.

Standart gümüş sülfat çözeltisi :4,40 g gümüş sülfat damıtık suda çözülüp litreye tamamlanır. Çözeltinin 1 ml’si 1 mg klorürü çöktürür.

Standart çözeltilerin hazırlanması:0,0- 0,1- 0,3- 0,5- 0,7-1,0- 1,5-2,0-3,5-6,0-10-15-20-30 ml standart KNO2 alınır 50 ml’e tamamlanır. Her tüpe 2 ml fenol disülfonik asit reaktifi ve numune için kullanılan alkali hacim kadar potasyum hidroksit ilave edilir.

FOSFAT TAYİNİ

Standart fosfat çözeltisinden 0,6-1-1,6-2-3-4 ml miktarları alınarak balon jojelere konur.

Her birinin üzerine 1 ml H2SO4 + 5 ml HNO3 ilave edilip 100 ml’ye tamamlanır.

Numuneden 10 ml alınır üzerine 1 ml H2SO4 + 5 ml HNO3 ilave edilip 100 ml’e tamamlanır (10 ml şahit yani kör içinde aynı işlem tekrarlanır).

Önce numuneler süzülür ve hazırlanan balon jojeler kendi numarasındaki erlenlere aktarılır.

Erlenler Hot – plate aletine yerleştirilir ve 1- 2 ml kalana kadar beklenir (buharlaştırma işlemi). Erlen soğuduktan sonra her bir erlene 20 ml saf su ilave edilir.

Erlenlere 2-3 damla fenolftaein damlatılr ve 6 N NaOH ile rank pembe oluncaya dek nötralleştirme işlemi yapılır. Erlendeki çözeltiler balon jojelere aktarılıp 100 ml’ye tamamlanır.

Çözeltiler tekrar erlene alınır ve bikaç damla pembe renk kayboluncaya kadar kuvvetli asit ilave edilir(5 damlayı geçmemeli)

4 ml molibdat çözeltisi 10 damla kalay klorür (SnCl2. 2H2O) ilave edilir (renk mavi olur).

10 dk beklendikten sonra 690 nm’de spektrofotometrede absorbansları okunur. Numunenin absrbans değeri okunurbuna denk gelen ppm çizilen eğriden okunur(apsisteppm değeri ordinatta absorbans değeri olan eğri).

Not: Alınan hacimlerin yarısı ppm konsantrasyona denktir. Grafik bu konsantrasyona karşı okunan absoransa göre çizilkir.

Spektrofotometrenin çalıştırılması:a) Alet çalıştırılır.b) 1,2,3 tuşları gelir bunlardan 1 ‘e basılırc) Daha sonra “go to ” tuşuna basılıp çalışılacak nm’e aralığı yazılır ve enterlanır.d) Alet istenilen dalga boyuna geldikten sonra auto- zero (sıfırlama) tuşuna basılıp sıfır

yazması beklenir.e) Körden numune alınarak (kuvars küvete) aletin kalibrasyonu yapılır (sıfırlama).

Küvetler ölçüm yapılan çözeltilerle bikaçkez çalkalanır. Alınan numune alete konulurken körün olduğu küvet çıkarılır. Ölçüldükten sonra körle tekrar sıfırlanır. Bu işlem tekraralanır. Her defasında kurulanır.

Hesap makinesi kullanımı:a) MOD2 1 NV AC temizlenirb) Girilecek ppm değeri yazılır.sonra absorbans değeri yazılır. “RUN” tuşuna basılır.c) Bütün değerler girildikten sonra INV 9 ile regresyon sabiti (R2)bulunur. d) Bilinmeyen örnek içinb absorbans değeri yazılır. INV (y,x) tuşuna basılır ve ppm

değeri okunur.

SÜLFAT TAYİNİ (2)

Asit – tuz çözeltisi75 gr NaCl (saf) 300 ml damıtık suda çözülür, 30 ml HCl, 50 ml gliserin 100 ml %95 ‘lik etilalkol ilave edilir.

Stok sülfat çözeltisi0,147 gr sodyum sülfat suda çözülür litreye tamamlanır(bu çözeltinin 1 ml’si 0,1 mg sülfata denktir).

Standart çözeltilerin hazırlanmasıHazırlanan stok çözeltiden 5-10-15-20-30-40 ml alınıp 100 ml’ye tamamlanır(böylece 5-10-15-20-30-40 mg7l ‘lik standart seri hazırlanmış olur).

Standart eğrinin çizilmesiStandartların her birine 5 ml asit- tuz çözeltisi katılır. Magnetik karıştırıcıda karıştırılır. 1 kaşık BaCl2 konur. Kronometrewye basılarak 1 dk karıştırılır. Kolorimetrede okunan değerler ordinatta mg7l sülfat değeri ise apsiste olacak şekilde eğri çizilir.

100 ml numune alınıp standart çözeltilere yapılan işlemlere tabi tutulur. Sonra aletten okuma yapılır.

Okunan değer standart eğriye tatbik edilerek ppm olarak sülfat değeri bulunur (seyreltme yapıldıysa seyreltme faktörü ile çarpılır 40 ppm’den fazlaysa seyreltme yapılır).