deniz ticaret hukuku ve sözleşmeler

7/30/2019 deniz ticaret hukuku ve szlemeler

1/23

Mustafa Kemal niversitesi Sosyal Bilimler Enstits DergisiMustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute

Yl/Year: 2010 Cilt/Volume: 7 Say/Issue: 13, s. 275 - 297ULUSLARARASI DENZCLK RGT VE EVRE:

TRKYENN RGT NDEK DURUMU

Dr. Murat Ayan

Marmara niversitesi, BF Kamu Ynetimi Blm

Dr. Tan Baykal

The University of Tampa, Faculty of Business (MBA)

stanbul niversitesi, Avrupa Birlii

zet

Denizcilik sektr ve tamaclnn nemi yllar iersinde giderek artarak deerkazanmtr. Dnyamz byk su alanlaryla evrelenmitir ve dnyamzn suyollarnnevresel srdrlebilirliini salamamz gereklidir. Bu grevi yerine getirme gayretlerisonrasnda Uluslararas Denizcilik rgt (IMO) kurulmu ve kurallar belirlenmitir. Bualma Uluslararas Denizcilik rgtnn Faaliyet Alanlarn, alma Organizasyonunu,Tavsiyelerini, Kodlarn ve Szlemelerini gzden geirecektir. Buna ilaveten alma,Trkiyenin IMOdaki katlmn ve taraf olduu szlemeleri inceleyecektir.

Anahtar Kelimeler:Uluslararas Denizcilik rgt (IMO), Uluslararas Denizcilik rgtSzlemeleri, Deniz Kirlilii

INTERNATIONAL MARITIME ORGANIZATION AND THE ENVIRONMENT:

TURKEYS IN STATUS THE ORGANIZATION

Abstract

The importance of maritime sector and transportation has realized an increasedsignificance over the years. Our world is surrounded by vast bodies of water and it isnecessary that we maintain the environmental sustainability of our worlds waterways. In aneffort to accomplish this task, the International Maritime Organization (IMO) was founded andregulations established. This study reviews the IMOs activity area, work organization,recommendations, codes and conventions. It further reviews Turkeys involvement in the IMOand the agreements they have executed.

Keywords: International Maritime Organization (IMO), International MaritimeOrganization Conventions, Marine Pollution


2/23

Murat Ayan, Tan Baykal

276

Giri

Gelecek kuaklarn ihtiya duyaca kaynaklarn varln ve kalitesini tehlikeyeatmadan, hem bugnn hem de gelecek kuaklarn evresini oluturan tm evreseldeerlerin sosyal, ekonomik, fizik gibi her alanda slah, korunmas ve gelitirilmesisreci olan srdrlebilir evre, doal uyum politikas iinde alglanmaldr. Birey vetopluluklarn gelien deiikliklere gsterdikleri uyum daima farkllklar gsterir. G,yaam biiminin model ve kalplarndaki deiiklik, koruma giderlerindeki deikenlikbuna en gzel rneklerdendir. Ancak uyum farkyla gelen olumsuzluk, dnyannyitirecei eylerin byklk lsn ortaya koymakta yeterlidir.

Byk bir blm denizlerle kapl olan dnyamzda, deniz tamaclnn ayrbir yere ve neme sahip olduu herkes tarafndan bilinmektedir. Denizcilik

sektrnde gerekletirilecek olan tm faaliyetlerin belirli kurallara balanarakdzene sokulmas ve denetim altnda tutulmas kanlmaz bir gerekliliktir. Bukapsamda lkeler, deniz imknlarn kullanmak ve srdrlebilir evreyi muhafazaetmek iin uluslararas denizcilik rgtnn ynlendirmesi ile birok szlemeye tarafolmulardr.

Deniz Tamacl Faaliyetlerini kurallar erevesinde dzene sokmak, birtakmriskleri azaltmak ve denizcilik faaliyetlerini daha kolay uygulanabilir k lmak amacylayaplm ve yaplmakta olan Uluslararas Denizcilik Konvansiyonlar sayesinde eitlikurallar ortaya km ve bu kurallar hkme balanmtr.

Uluslaras Denizcilik rgt (IMO)

Uluslararas Denizcilik rgt (International Maritime Organization - IMO)

Birlemi Milletler taraf

ndan 1948 y

l

nda kabul edilen bir konvansiyon ile temeliatlan (The Free Library, 2010) ve 10 yl sonra 1958 ylnda resmen almalarnabalayan bir Birlemi Milletler kuruluudur.

IMOnun kuruluuna ilikin szleme, 6 Mart 1948 tarihinde Cenevredetoplanm olan Birlemi Milletler Denizcilik Konferans tarafndan kabul edilmitir.(International Maritime Organization,1993) Hkmetleraras Denizcilik stiarergtnn Kurucu Szlemesi, 1958 ylnda yrrle girmitir. Sz konususzlemede yaplan deiiklik sonucu rgtn ad 1982 ylnda, UluslararasDenizcilik rgt olarak deitirilmitir. rgtn amalar; gemicilik sektrne etkieden her trl teknik konuyla ilgili olarak, uluslararas ticaretle uraan lkelerinmevzuat ve uygulamalar asndan hkmetler arasnda ibirlii salamak, denizdegvenlik, seyrsefer etkinlii ile gemilerden kaynaklanan deniz kirliliinin nlenmesive kontrol ile ilgili konularda, en st dzeyde uygulanma etkinliine sahipstandartlarn genel kabuln tevik etmek ve kolaylatrmak olarak sralanabilir.(Karan & Karan, 2003:23) Uluslararas Denizcilik rgt, ayr bir uluslararas hukukkiiliine sahip olmasna ramen, Birlemi Milletler (BM) ile zel ibirlii ilikileri


3/23

Uluslararas Denizcilik rgt ve evre: Trkiyenin rgt indeki Durumu

277

erevesinde BMye Bal Uzmanlk Kurumu olarak da nitelendirilebilir. (Nemli,2000:36) Organizasyon 164 ye devletten ve 3 ortak ye lkeden (Hong Kong, China1967), (China, Macao (1990) (Fareo Adalar, Danimarka 2002) oluur. IMO teknik birrgt olup, rgtn almalar Komite ve Alt Komiteler tarafndan yrtlr.

Uluslararas Denizcilik rgtnn Faaliyet Alanlar Uluslararas denizlerde seyir gvenlii ynnden gerekli teknik nlemleri

almak ve buna ilikin uluslararas normlarn dzenlenmesini tevik etmek, Deniz iletmeciliinin verimli olmasn salamak zere, en etkili kurallarn

kabuln tevik etmek,

Denizlerin gemiler tarafndan kirletilmesinin nlenmesine ynelik olarak,lkeler arasnda ibirlii yaplmasn salamak eklinde zetlenebilir.

Uluslararas Denizcilik rgtnn Temel Organlar

Genel Kurul Konsey Sekretarya Komiteler Deniz Gvenlii Komitesi (MSC) Deniz evresini Koruma Komitesi (MEPC) Hukuk Komitesi (LEG) Teknik birlii Komitesi (TC) Kolaylatrma Komitesi (FAL)Uluslararas Denizcilik rgt (IMO), genel anlamyla deniz gvenlii, uluslararas

sularda seyir gvenlii, deniz evresinin korunmas ile uluslararas sularda sefer yapangemilerin inas-donanm ile trafii etkileyen tm teknik ve hukuki konularla ilgilidzenlemeler ve pratik uygulamalar alannda hkmetler arasnda ibirliini salamakve belirlenen standartlarn hkmetlerce benimsenmesini tevik amacyla faaliyetgstermekte olup, zellikle uluslararas szlemelerin benimsenmesi ve uygulanmaserevesinde almalarn srdrmektedir. IMO'nun temel felsefesi "daha emniyetliseyrsefer ve daha temiz denizler"dir. Bu amatan hareketle IMO bnyesini oluturantemel ve yardmc organlar marifetiyle kurulu yl olan 1958'den beri eitli faaliyetlerdebulunmaktadr. (evik, 2004:17)

Genel Kurul

IMO Genel Kurulu, Konsey ve be ana komiteden oluur. Btn ye devletlerin

katlm ile oluan ve her iki ylda bir toplanan Genel Kurul, IMOnun yasama organgrevini grr, Genel Kurul tarafndan iki yllk bir dnem iin seilen 40 yedenoluan Konsey, IMOnun yrtme organ olarak grev yapar.


4/23


5/23


279

Bir belge belli sayda lkenin onaynn alnmas gibi belli bir takmsorumluluklarn yerine getirilmesinden sonra yrrle girer. Genelde szleme nekadar nemliyse, yrrle girmesindeki sorumluluklar da o kadar sk ve keskindir.Bu szlemelerin hkmlerinin uygulanmas taraf olan lkeler iin zorunludur. IMOGenel Kurulu tarafndan kabul edilen kodlar ve tavsiyeler, hkmetleri balaycdeildir. Bununla birlikte, kodlarn ve tavsiyelerin ierii nemli olabilir ve ou zamanbunlar, bazen ye lkelerin ulusal mevzuatnn iine alnarak uygulanr.

Sekretarya

Genel Sekreter, Sekretaryaya bakanlk eder. Sekretaryada yaklak 300 taneuluslararas sivil memur almaktadr. Genel Sekreter, Genel Kurulun onay ileKonsey tarafndan atanr. (USCG, 2010)

KomitelerDeniz Gvenlii Komitesi (Maritime Safety Committee- MSC):

IMOnun en nemli komitesi olup, rgtn teknik almalarn yrtr. oksayda alt komiteleri vardr. Bu alt komitelerin isimleri onlarn ilgilendikleri konularaiaret eder. Seyir Gvenlii, Radyo-Telsiz letiimi, Can Kurtarma, Arama Kurtarma,Eitim ve zleme, Tehlikeli Maddelerin Tanmas, Gemi Dizayn ve Donanm,Yangndan Korunma, Denge ve Yk Hatt ve Balk Gemilerinin Gvenlii, TehlikeliMaddeler Kat Kargolar ve Konteynerler, Bayrak Devleti Uygulamalar ve DkmeKimyasallar. (USCG, 2010)

Deniz evresini Koruma Komitesi(Marine Environment ProtectionCommittee- MEPC):

Genel Kurul taraf

ndan Kas

m 1973de kurulmutur. Gemilerden kaynaklanandeniz evresinin kirliliinin kontrol ve nlenmesi hakkndaki tekilat faaliyetlerininkoordinasyonundan sorumludur. Dkme Kimyasallar ve Bayrak Devleti UygulamalarMEPCnin alt komitelerindendir. (USCG, 2010)

Hukuk Komitesi (Legal Committee- LEG):

Esas olarak 1967de Torrey Canyon kazasndan sonra ortaya kan yasalproblemler ile ilgilenmek zere kurulmutur. Ancak, bu komite daha sonra daimi birkomite olmutur. Organizasyonun grev alan ierisindeki her trl yasal (hukuki)meselelerin incelenmesinden sorumludur. (USCG, 2010)

Teknikbirlii Komitesi (Technical Co-operation Committee- TC):

zellikle gelimekte olan lkelere denizcilik alannda teknik yardmlarn salanmas

konusunda rgtn koordinasyon al

malar

ndan sorumludur. Birlemi MilletlerSzlemesinde resmi olarak ilk tannan Organizasyonun Teknik birlii Komitesi olmasIMO almalarnda teknik yardmn nemini gstermektedir. (USCG, 2010)


6/23


280

Kolaylatrma Komitesi (Facilitation Committee- FAL):Uluslararas deniz trafiinin kolaylatrlmas balamnda IMO faaliyetleri ve

fonksiyonundan sorumludur. Bunlar gemilerin limanlara ve dier terminallere giri veklarnda istenilen belgelerin basitletirilmesi ve formalitelerin azaltlmasdr.IMOnun btn komiteleri eit olarak, tm ye hkmetlerin katlmna aktr.(USCG, 2010)

Uluslararas Denizcilik rgt'nn Temel

Tavsiye Kararlar Ve Kodlar

Szlemeler ve uluslararas anlamalara ek olarak, IMO, ok geni biryelpazede eitli konularla ilgili yzlerce tavsiye karar almtr. Bunlardan bazlarn

szlemeler ve anlamalarda yeterince yer almayan kodlar, ana hatlar, nemlikonularda tavsiye niteliindeki almalar oluturmaktadr. Tavsiye kararlar kodformunda da olsalar Hkmetler zerinde balayc deillerdir; ancak bunlar ulusaldzenlemeler ve gerekliliklerin ekillendirilmesinde yol gsterici olma zellii tarlar.Birok lke bu kararlar kendi i hukukuna geirmek suretiyle uygulamaktadr, bunakendi lkemizden rnek vermek gerekirse, IMOnun Trk Boazlar ile ilgili A.827(19)sayl karar ierisindeki hkmlerden pek ou, Trk Boazlar Deniz Trafik DzeniTznde de yer alr. Baz durumlarda, bir szlemede ilgili referansngsterilmesi durumunda, baz nemli kodlar balayc hale getirilebilmektedir.

Bu tavsiye kararlar genellikle szlemelerin ve baz durumlarda da temelkodlarn ve ana hatlarn uygulanmasnda yardmc olmak ve destek olmak amacntarlar. Baz gerekli durumlarda, IMO Kararlar, uygulamalardan elde edilendeneyimler nda belli bir konuda yol gsterici olmas amacyla alnabilir. Dier

hallerde tavsiye kararlar belli kurallarla ilgili ortaya kan soru iaretlerini ortadankaldrmak amacn tarlar ve bylelikle bu kurallarn btn lkelerde ayni ekildeanlalmasn ve uygulanmasn salarlar. Yllar ierisinde IMO tarafndan kabuledilmi baz temel Tavsiye Kararlar ve Kodlarunlardr:

Uluslararas Denizcilik Tehlikeli Ykler Kodu (IMG Kodu) (lk 1965debenimsendi)

Uluslararas Sinyaller Kodu (1965) Dkme Halde Tehlikeli Kimyasallar Tayan Gemilerin Personeli ve

Ekipmanin Kod (1971)

stif Edilmi Kereste Yk Tayan Gemilerin Gvenlik Uygulamalar Kodu(1973)

Balklar ve Balk Teknelerinin Gvenlii Kodu (1974) Dkme Halde Svlatrlm Gazlar Tayan Gemilerin Yapm ve Ekipman

in Kod (1975)


7/23


281

Dinamik Olarak Desteklenen Teknelerin Gvenlik Kodu (1977) Mobil Ak deniz Sondaj niteleri Ekipman ve nasin Kod (1979) Gemide Grlt Seviyesi Hakknda Kod (1981) Nkleer Ticari Gemilerin Gvenlik Kodu (1981) zel Amal Gemilerin Gvenlik Kodu (1983) Uluslararas Gaz Tayclar Zorunlu Kodu (1983) Uluslararas Dkme Kimyasallar Kodu (1983) SOLAS ve MARPOL 73/78 altnda Zorunlu Dkme Kimyasallarin

Gvenlik Kodu (1983)

Dkme Halde Hububatn Gvenli Tanmasin Uluslararas Kod (1991) SOLAS Altnda Zorunlu Uluslararas Gvenli Yntemin Kodu (1993) Yksek-Hzl Teknelerin Gvenlik Kodu (1994)Dier nemli tavsiye kararlar arasnda trafik ayrm emalar (bu semalar ortada

yasak bir saha oluturarak farkl ynlerde seyreden gemilerin birbirlerindenayrlmasn salarlar); Standart Deniz Haberleme Kalplar gibi Teknik El Kitaplarnnoluturulmas, IMO Arama ve Kurtarma El Kitab, IMO Deniz Kirlilii El Kitabbulunmaktadr.

Tavsiye kararlarnda yer alan hkmler bazen de ilgili szlemelere deiiklikyaplmas yoluyla eklenebilirler. Tavsiye kararlar, hkmler veya gerekliliklerinHkmetlere dikkate alabilmeleri amacyla orantsal olarak daha hzl ulamasnsalarlar. Ayrca, Hkmetlerin tavsiye kararlar ile ilgili i hukuk uygulamalar dauluslararas hukuksal sonular olabilen resmi uluslararas anlamalara oranla daha

kolay olmaktadr.

Trkiye'nin Taraf Olduu IMO Szlemeleri

Denizciliin en nemli boyutunu gvenlik tekil etmektedir. Gemiler isterlimanda bal iken, ister seyir halinde olsunlar, denizde bulunduklar sre iindedevaml risk altndadrlar. Bu riskler; gemiden kaynaklanan riskler, denizdenkaynaklanan riskler, ykten kaynaklanan riskler, mrettebattan kaynaklanan risklerolarak tasnif etmek mmkndr. Gemiden kaynaklanan riskleri;denize elverililik veyola elverililik eklinde gemideki tm cihaz, makine, seyrsefer yardmclar vb.donanmn uluslararas standartlara uygunluu olarak alglayabiliriz. Denizdenkaynaklanan riskleri; limanlar dahil geminin iinde bulunduu ortamn her trlhidrografik ve meteorolojik artlar ve deniz kazalarn rnek olarak belirleyebiliriz.

Ykten kaynaklanan riskler, ykn cinsi, durumu, tehlike derecesi, istiflenmesi,ykleme/boaltma ameliyeleri gibi hususlardr. Mrettebattan kaynaklanan riskler ise


8/23


282

gemi adamlarnn uluslararas standartlara gre eitim, salk durumu, vardiya tutmagibi hususlar iermektedir.

Grld zere gvenlik konusu pek ok alan ilgilendiren bir blmdr.Denizcilik sektrnde aksayan her faaliyetin, sonuta mutlaka az veya ok gvenlieyansyan bir yn vardr. Bu nedenle denizcilikteki gvenlik konusu ulusal boyutlaryllar nce am ve SOLAS, COLREG ve STCW gibi gemi, seyir ve mrettebataynelik pek ok szleme ve politikalar ile evrensel boyutlu gvenlik kodlar kabuledilmitir. Bu kreselleme artarak devam etmektedir. Uluslararas kurallara tarafolmadan veya taraf olunsa bile gerei gibi uygulayamadan artk dnya denizciliksektrnde baarl ve sz sahibi olmak mmkn deildir. (evik,2004, 24)

nk Trkiye'nin uymad her bir dzenlemenin getirdii standart, dier lkedeniz faaliyetlerinin de gvenliini yakndan etkilemektedir. Bu nedenle artk

uluslararas denizcilik camiasnda bir takm ekonomik, teknik, idari mazeretlerdeyerine getirilmeyen ykmllklerimizi anlayla karlamalarn beklemek imkanszhale geldii gibi, bu kurallar zaman iinde pek ok ekonomik yapt rmlara dadnebilmektedir. Denizde can gvenlii kavram gemiler asndan giderekdeimektedir. Yeni cihazlar ve yardmc aletler deniz gvenliinin arttrlmasamacyla IMO szlemeleri kapsamna alnmakta, szleme hkmlerine uymaktaglk eken veya ar davranan lkelerin gemileri ise zorunlu olarak bu kurallarauymak durumunda kalmaktadr.

Denizde Can Gvenlii Uluslararas Szlemesi, 1974 (SOLAS - 74)

Yukarda zetlenen nedenlerden dolay, denizcilik sektrnde kaydedilengelimeler ve denizlerden elde edilecek milli menfaatlerimiz gz nnde

bulundurularak deniz gvenlii ve deniz kirlilii konusunda lkemizin taraf olduuszlemeler aada yer almaktadr. Denizde Can Gvenlii UluslararasSzlemesi, (SOLAS ). IMOnun en nemli ilevlerinden biri olan Denizlerde CanGvenliinin Salanmas amacyla yaplan en kapsaml ve temel alma DenizdeCan Gvenlii Uluslararas Szlemesi (SOLAS) dr (SOLAS, 2001). lk olarak 1912deki Titanik faciasndan sonra, 1914 de Londrada ilk versiyonu yaynlanan dahasonra ikincisi 1929da kabul edilip 1933te yrrle giren, ncs 1948 de kabuledilip, 1952 de yrrle giren, drdncs 1960 da kabul edilip -ki bu IMOnunruhunu oluturmaktadr- 1965 de yrrle giren ve u anki son versiyonu olan 1Kasm 1974te kabul edilip, 25 Mays 1980de yrrle giren bu konvansiyonunzellikle tanker kazalar ve deniz kirliliinin nlenmesi konularnda yetersiz kalmasnedeniyle 1978de yaplan bir protokolle baz eklemeler yaplmtr. (Denizde Can veMal Koruma Hakknda Kanun, 1946)

1960 Szlemesi, deniz alanlarndaki seyir tedbirleri ve gemi gvenliiningelitirilmesini, Makineler ve elektrik tesisleri; yangndan korunma, bulma vesndrme, Can kurtarma tehizat, Radyotelgraf (telsiz, telgraf) ve radyo telefonu


9/23


283

(telsiz telefonu), Seyir Gvenlii, tahl tamacl ve tehlikeli mal tamacl venkleer gemiler, gibi alt blmleri kapsamaktadr. 1960 SOLAS Szlemesi denizgvenlii konular ile ilgilenen bir uluslararas vastadr ve bu szleme yenigelimeler karsnda bir ka kez dzeltilmitir. Sz edilen deiikliklerin yrrlegirmesi iin zorlaycartlar sebebiyle, bu deiikliklerin hi biri gerekte uluslararasboyutta balayc hale gelmemitir. (SOLAS, 2001).

Bu durumlara bir zm bulmak ve ihtiya duyulan gelimeleri daha hzl birekilde ele almak iin 1974de IMO bir konferans toplamtr. Bu konferans, DenizdeCan Gvenlii hakknda yeni bir Uluslararas Szlemenin kabul iindzenlenmitir. Yeni uygulamaya gre MSC tarafndan kabul edilmi deiikliklerbelli sayda Devletin itiraz olmad takdirde nceden belirlenmi bir tarihte yrrlegirecektir. IMO; gemilerin gvenli olarak ynetimi ve kirliliin nlenmesi ile ilgili olarak

uluslararas

bir standart oluturmak amac

yla, ISM Kodunu A.741(18) say

l

kararolarak kabul etmi, 1994 Maysnda SOLASa IX. Blm olarak eklemitir. Denizcilikirketlerinin birbirinden farkl zellikte olduklar ve gemilerin deiik tipte vekoullarda almalar da dikkate alnarak, kodda genel prensipler ve amalarzerinde durulmutur (Trkiye Gemi na Sanayicileri Birlii, 2005: 23). ISM Kodu ileilgili verilen belgeler, SOLAS gerei gemilerin emniyeti ile ilgili olarak istenen veliman kontrollerinde gsterilmesi zorunlu be temel belgesi vardr:

1. Yolcu gemisi gvenlik belgesi2. Yk gemisi ina gvenlik belgesi3. Yk gemisi tehizat gvenlik belgesi4. Yk gemisi telsiz telgraf( 1999dan sonra GMDSS) gvenlik belgesi,5. Yk gemisi telsiz telefon gvenlik belgesiUluslararas Gvenlik Ynetim Kodu (ISM)nun yrrle girmesiyle altnc

belge olarak iletici firma Uygunluk Belgesi ve buna bal olarak firmann her gemisitek tek Gvenli Ynetim Sertifikasalmak zorundadr. Bu her iki belge uluslararasGvenli Ynetim Kodunun ierdii ve birbirinden ayrlmaz iki belgedir. Szlemeyeiki protokolde ayrca ilave edilmitir: 1978 protokol; inceleme ve denetlemeilemlerini deitirerek ve zorunlu yllk denetlemeyi ne srerek, tankerlerin alt dtarafnn muayenesi (1984den beri yrrlkte) ve 1988 protokol ise denetlemeyi vesertifikalandrma sistemini dzenleme tekliflerini iermektedir.

SOLAS-1974'n 1983 eklerinde yer alan IBC CODE Dkme halinde TehlikeliKimyasal Maddeler tayan Gemilere, IGC CODE Dkme Halinde Svlatrlm Gaztayan gemilere ve MODU CODE gemilerdeki gvenlik cihazlarna ilikin gereklerive deniz kirliliinin nlenmesi ile ilgili kurallar aklar. Trkiye SOLAS-1974'e

25.5.1980 tarihinde yrrle giren 6.3.1980 gn 8/522 sayl Bakanlar Kurulu Kararile taraf olmutur. Ayrca SOLAS-1974'n 1981 ve 1983 deiiklikleri de onaylanarak9.7.1986 tarihinde yrrle girmitir (Lloyd, 2010)


10/23


284

Denizde atmay nleme Tz, 1972 (COLREG - 72)Dnya ticaretinin ok byk bir blmnn deniz yoluyla yaplmas, gemi

saysnn ve tonajlarn artmasyla sonulanmtr. Bu durum denizlerde gemilerinatma sonucu kaza riskinin artmasna neden olmu (Denizde atmay nlemeHakknda Uluslar Aras Szleme, 1977) ve Denizde atmay nleme UluslararasSzlemesinin domasna zemin hazrlamtr (Deniz Kazalarnn ncelenmesinelikin Ynetmelik, 2005). Szleme, denizde atmay nleme kurallar ilegemilerdeki seyir fenerlerinin pozisyonlarnn, ses ve iaret aletlerinin nasl olmasgerektiini belirlemektedir.

Uluslararas Yk Hatlar Szlemesi, 1966 (LOAD LINES - 66)

Uluslararas ticaretin gelimesiyle birlikte, gemiler arasndaki haksz rekabetin

ortadan kald

r

lmas

ve gemi adamlar

n

n can gvenliinin salanmas

amac

ylayklemenin snrlandrlmas hususunda baz dzenlemelerin yaplmas gerekmitir.Uluslararas Yk Hatlar Szlemesi, uluslararas seferlere tahsis olunan gemilerindenizde can ve mal emniyetini muhafaza amacyla en fazla yk haddi snrlarnbelirlemeye ynelik kurallar ierir. Anlan szleme 150 grostondan byk gemileriin Ykleme Snr Markalarn belirlemektedir. Szlemeye gre gemilerde geerlibir 1966 Beynelminel Fribord Belgesi bulunmas ve gemilerin belgelerinde msaadeedilen snrdan daha fazla yklenmemi olmas gerekmektedir. (Ykleme HatlarUluslararas Szlemesi,1966)

Denizde Arama Kurtarma Uluslararas Szlemesi, 1979 (SAR - 79)

Deniz gvenlii konular ierisinde yer alan; SAR (International Convention onMaritime Search and Rescue) lkelerin denizde arama kurtarma faaliyetlerine ilikin

ykmllklerini iermektedir. Bu szlemeye gre k

y

s

olan lkelerinbelirleyecekleri SAR sahalarnda koordineli olarak arama-kurtarma hizmeti icraedeceklerdir. (IAMSAR, 1999)lkemizin 21.12.1985 tarihinde taraf olduu HamburgSzlemesi ile taraf olan lkeler arama-kurtarma hizmetlerinin salanmas veegdm ile ilgili ve blgesel SAR anlamalar yaparak, arama-kurtarma sorumluluksahalarn beraberce belirleme ykmlln stlenmitir.

Denizde tehlike iindeki kiilere yardmda bulunmaya ve her sahil devletitarafndan ky gzetleme, arama-kurtarma hizmetleri iin yeterli ve etkilidzenlemeler tesisine nem verilerek, denizde tehlike iinde bulunan kiilerinkurtarlmas iin, deniz trafiinin gereklerine cevap veren bir denizde arama kurtarmauluslararas SAR plan yapmak suretiyle bu faaliyetleri gelitirmek ve desteklemekiin dnyadaki arama-kurtarma rgtleri ve denizde arama-kurtarma almalarnakatlanlar arasndaki ibirliinin gelitirilmesini amalar. (SAR Convention, 2000)


11/23


285

Uydular Araclyla Deniz Haberlemesi rgt Uluslararas Szlemesi,(1979)(INMARSAT - 79)

Son yllarda deniz haberlemesinde uzay teknolojisi giderek artan ldekullanlmaya balanm, bu amala denizde haberlemeyi gelitirecek uluslararas birorganizasyon kurularak (INMARSAT), bu konudaki sorunlar gidermek, can gvenlii,gemilerin haberleme yeterlilii ve idaresi, denizde genel standart haberlemedzenlemeleri salamak zere INMARSAT szlemesi kabul edilmitir. (Conventionon the International Maritime Satellite Organization,1976)

Denizde gvenliin salanmas bir anlamda gemiler ve sahil, kara istasyonlar ilesalkl bir haberlemenin yaplabilmesinden gemektedir. 1973 ylnda IMO, uyduteknolojisine dayal yeni denizcilik haberleme sisteminin kurulmas amacyla birKonferans dzenlemitir. 1975 ylnda ilk defa toplanan bu Konferansla Uluslararas

Denizcilik Uydu rgt Szlemesi ile birlikte letme Anlamas (OA) da kabul edilmitir.Bu erevede, IMO Uydular Aracl ile Deniz Haberlemesi Uluslararas rgt

Kurulmasna likin Szleme (INMARSAT76) 16.07.1979 tarihinde yrrle girmitir.lkemiz bu szlemeye 4.11.1999 tarihinde taraf olmutur. Szleme 1985, 1989,1994 ve 1998 yllarnda deiiklie tabi tutulmutur. 1994 Deiiklikleri, 9 Aralk 1994tarihinde INMARSAT Genel Kurulu tarafndan kabul edilmitir. Deiikliklerden birirgtn isminin Uluslararas Mobil Uydu rgt olarak deitirilmesidir, buINMARSATa getirilen ksaltmadr. Deiiklikler; rgt tarafndan DenizcilikSektrnden dier ulatrma yollarna kadar yaplan hizmetlerdeki deiikliklere deyansmtr. Ayn zamanda INMARSAT Konseyinin dzenlenmesi zerine Szlemenin13. Maddesinde deiiklikler yaplmtr. INMARSAT 1994 Deiiklikleri henz IMOdayrrle girmemitir. 1998 Deiiklikleri, INMARSAT Genel Kurulu tarafndan 24

Nisan 1998de kabul edilmitir. INMARSAT Szlemesi ve letme Anlamas

nagetirilen deiiklikler INMARSATn yeniden yaplanmasna olanak vermektedir.INMARSAT 1998 Deiiklikleri henz IMOda yrrle girmemitir.

IMO kurulduu 1958 ylndan bu yana, denizde can gvenliinin salanmas vetehlikedeki kiilere yardm konusunda almalar yapmaktadr. Bu almalardateknolojideki gelimelere paralel olarak modern ve gelimi haberleme cihazlarkullanarak can gvenliini tehlikeye drc artlarn en aza indirilmesiniamalamtr. 1979 tarihli SAR Szlemesi, denizden gelecek tehlike uyarlarnnksa srede ileme konularak arama-kurtarma almalarnn etkin hale getirilmesiiin, IMOnun denizdeki haberleme imkanlarn gelitirecek almalardabulunmasn ngrmtr.

SAR Szlemesini gz nne alan IMO, denizde tehlike ve gvenlik

haberlemesinde zellikle can gvenlii szlemesini, telsiz-telgraf ve telsiztehizatlar ile ilgili koordineli alacak tehlike ve gvenlik haberlemesidzenlemelerinin yeniden yaplandrlmasn ve yeni bir Kresel Deniz Tehlike ve


12/23


286

Gvenlik Sistemi (GMDSS) oluturulmasn kararlatrmtr. GMDSS, yere vegkyzne ait haberleme tekniklerini kullanarak, gemiden karaya, karadan gemiyeve gemiden gemiye ncelikli ya da nceliksiz uyar gnderimi yapabilen ve sesli,yazl, grntl bilgi aktarabilen aygtlar ve yntemler btndr. Uluslararas seferyapan, 300 gross tonilato ve daha byk tonajl yk gemileri ile 12 veya daha fazlayolcu tayan btn yolcu gemileri GMDSS ykmllklerine tabidir. 1 ubat 1999tarihinden sonra GMDSS gerekleri btn gemiler iin zorunlu olmutur (Conventionon the International Maritime Satellite Organization, 1976).

Gemilerin Tonaj lmne likin Uluslararas Szlemesi, 1969(TONNAGE - 69)

Gemilerin Tonaj lmne likin Uluslararas Szleme, gemilerin tonajlarnn

belirlenmesiyle ilgili kurallar

ve prensipleri dzenler ve bu szlemeye gregemilerde geerli bir Tonaj Sertifikas bulunmas gerekmektedir. Szlemedebamsz olarak hesaplanabilen gross ve net tonlar ile mevcut yntemlerle yap lanlmler arasnda byk farkllklarn nlenmesi amacyla gerekli dzenlemelerikapsamaktadr. (International Convention on Tonnage Measurement of Ships(TONNAGE), 1970)

Gemi Adamlarnn Eitimi, Belgelendirilmesi ve Vardiya Tutma StandartlarUluslararas Szlemesi, 1978 (STCW - 78)

Gemi Adamlarnn Eitimi, Belgelendirilmesi ve Vardiya Tutma EsaslarHakknda Uluslararas Szleme (International Convention on Standarts of TrainingCertification and Watchkeeping for Seafarers STCW1978), gemilerin buszlemedeki standartlara gre eitilmi gemi adamlar ile donatlmalarn n

grmekte ve gemilerde vardiya tutma esaslarn belirtmektedir. IMOnun koordinatrgrevini yrtt STCW1978, denizlerde can ve mal gvenliini arttrc ve evrekirliliini azaltc yndeki faaliyetlerinde amaca ulamak iin, dnya devletlerindengemi adamlarnn eitimini istemektedir. Bu nedenle de ticaret gemilerinde alangemi adamlarnn eitim, belgelendirme ve vardiya tutma esaslarn standart halegetirmitir. (STCW 95, 1996)

Uluslararas ticarette gemi trafiini etkileyen tm teknik ve hukuki konularla ilgilidzenlemeler ve pratik uygulamalar alannda, hkmetleraras ibirliini salamak,deniz gvenlii, deniz evresinin korunmas ve seyrsefer etkinlikleriyle ilgilistandartlarn, lkelerce benimsenmesini tevik etmek amacyla, IMO GenelKurulunda 15 Ekim 1971 tarihli karar uyarnca 14 Haziran- 7 Temmuz 1978 tarihleriarasnda Londrada 73 lkenin katlm ile dzenlenen uluslararas konferansla kabul

edilmi ve 28 Nisan 1984 tarihinde yrrle girmitir. (IMO, 1995 )STCW78 szlemesinin ilk amac, dnyadaki btn denizcilerin bu szleme

kurallarna uygun ve standart birekilde eitilmelerini salamaktr. kinci ama, gemi


13/23


287

adamlarna verilecek ehliyetleri standart hale getirmektir. nc ama ise, vardiyatutma esaslarn da standartlatrarak denizlerde gvenlii ve emniyeti arttrc roloynamaktr.

Trkiye szlemeye katlmay 20 Nisan 1989 tarihinde Trkiye Byk MilletMeclisinde kabul edilen 3539 sayl kanun ile benimsemi olmasna ramen, yelikbildirgesini 28.07.1992 tarihinde vermitir. 28.10.1992 tarihinde ise anlanszlemeye resmen kabul edilmi bulunmaktadr.

STCW 95 Revizyonu ile 1978 Konvansiyonu karlatrld zaman ilk olarakbelirtilmesi gereken husus her iki konvansiyonun da ana maddelerini oluturan, 17.maddede herhangi bir deiikliin yaplmam olmasdr. Konvansiyonun anamaddeleri, genel olarak; uygulama, taraf lkeler, bilgi iletiimi, denetimler, bayrakdenetleme, verilen yetkiler ve sorumluluklar ve konvansiyonun yrtlmesi ile ilgili

maddeleri kapsamaktadr. Konvansiyonun balangcn tekil eden bu maddeler anamaddeler olup, konvansiyonun hukuki dayanan tekil etmektedir.

Gemilerden Kaynaklanan Kirliliin nlenmesi Uluslararas Szlemesi,1973 ve 1978 Protokol (MARPOL 73/78)

Uluslararas Denizcilik rgtnn faaliyetleri erevesinde 1973 ylndahazrlanan bu szleme ve tadil eden 1978 tarihli protokol, 1984 ve 1985 yllarndayaplan deiikliklere lkemiz 1990 ylnda taraf olmutur(Demir, 1995:66). Buszleme, 03.05.1990 tarihli ve 90/442 sayl Bakanlar Kurulu kararyla onaylanarak24.06.1992 tarih ve 20558 sayl resmi gazetede yaynlanmtr. Szlemenin 1.maddesine gre; zararl maddelerin veya birleiminden bu zararl maddeleri ihtivaeden svlarn, szleme hkmlerine aykr hareket edilerek denize boaltm

neticesinde, deniz evresinin kirlenmesini nlemek amac

ile szleme taraflar

bal

bulunduklar bu szleme ve eklerinin hkmlerine uymakla ykmldrler. (nl,1999:100)

IMO Genel Kurulu 1973 ylnda yalnzca deniz kirlilii konusunu ele alan birkonferans toplanmasn kararlatrmtr. 1973 ylnda toplanan konferansta, yeni birszleme gndeme getirilmi ve Gemilerden Kaynaklanan Kirliliin nlenmesiUluslararas Szlemesi (MARPOL 73/78) kabul edilmitir. Szlemenin, denizlerinpetrol, zehirli svlar, ambalajl zararl maddeler, pis sular ve pler ile kastlkirletilmesinin nlenmesi(IMO News Magazine, 2009: 33) ve gemilerin neden olduukaza sonucu doabilecek deniz kirlenmesinin en aza indirilmesi olmak zere ikiamac vardr (Denizlerin Gemiler Tarafndan Kirletilmesinin nlenmesine AitUluslararas Szleme (MARPOL - 1973).

Bu iki ama dorultusunda, szlemeye taraf olan lkelerin, gemi yapmndansevk ve idaresine kadar her safhada denizlerin gemilerden kirletilmesinin nlenmesiiin her trl teknik ve iletme nlemlerini almalar, liman ve ky tesisleri ile ekiplerini


14/23


288

hazrlamalar, uluslararas kabul grecek dzeyde tekilat ve mevzuat eksikliklerinitamamlamalar gerekmektedir. Szlemeye taraf olan lkeler, szlemenin belirlediigemilere ilikin tesis, donanm ve cihazlarn kullanm ve iletimi iin ynetmelik,ynerge ve esaslarn hazrlatlmasna ve bu ynde eitim ve retim hizmetlerinearlk vereceklerdir.

1976 ve 1977 yllarnda ABD kylar aklarnda bir dizi tanker kazalarolmutur. Bu kazalardan sonra 1978 ylnda IMO tanker gvenlii ve kirliliinnlenmesi amacyla bir konferans (TSPP konferans) toplam ve bu konferanstaalnacak yeni tedbirler mzakere edilmitir. Konferansta MARPOL Szlemesinebaz teknik zorluklarn gidermek amacyla bir protokol eklenmesi benimsenmi veSzleme bundan byle MARPOL 73/78 olarak adlandrlmtr. MARPOL 73/78 birszleme, protokol ve alt ekten olumakta olup, 2 Ekim 1983 tarihinde yrrle

girmitir. lkemiz 10 Ekim 1990 tarihinde MARPOL 73/78e taraf olmutur. MARPOL73/78 srasyla 1983, 1987, 1988 ve 1992 yllarnda tadil edilmitir. (SOLAS veMARPOL Szlemelerine Gre Bildirimlere likin Ynetmelik, 2006).

Gemilerden Kaynaklanan Kirliliin nlenmesi Uluslararas Szlemesi, 1973(MARPOL 73/78), alt blmden olumakta ve birinci blm 2.10.1983 tarihindeyrrle girmi olup, gemilerin zelliklerine gre belirli zaman koullar iindegemilerden denizin kirlenmesini nleyecek sistemlerin uygulanmasn ngrmektedir.

MARPOL Szlemesinin, Kasm 1973 tarihinde Londrada imzalanmasndansonra, szlemeye 1978 tarihli protokol eklenmitir. (nl, 1999:101) 1973 ylndaUluslar Aras Denizcilik rgt (IMO) tarafndan dzenlenen Deniz Kirlenmesine DairKonferans ile kabul edilen MARPOL, daha sonra 1978 y lnda hazrlanan TankerGvenlii ve Kirlenmenin nlenmesine Dair IMO Konferans'nda dzenlenen bir

protokol ile gelitirilmitir. VI Ekten oluan bu szleme, petrol ve trevleri ile denizkirlenmesini nleyici kurallar (Ek-I), zehirli sv maddelerle oluan deniz kirliliininnlenmesine dair kurallar (Ek-II), ambalajl tanan zararl maddelerle ilgili kurallar(Ek-III), gemilerdeki kanalizasyon atklar sebebiyle ortaya kan kirlilii nlemeyeynelik kurallar (Ek-IV), gemilerden atlan plerle alakal kurallar (Ek-V), vegemilerden kaynaklanan hava kirliliinin nlenmesine ynelik kurallarla (Ek-VI)alakal uluslar aras standartlar belirleyen bir niteliktedir (International MaritimeOrganization,2010a)

Trkiye bu MARPOL Szlemesine, 03.05.1990 tarihli ve 90/442 saylBakanlar Kurulu kararyla taraf olmutur.(Resmi Gazete, 24 Haziran 1990) BuEk'lerden VI.s henz dnya leinde yrrle girmemitir. (ncaz vd., 2000:45)Bu Ek'lerden ilk ikisinin kabul, btn Akit Taraflar iin zorunludur. Geri kalanlarnnkabul ise, istee bal tutulmutur. Bu szleme petrol ve trevleri ile dier zararlmaddelerin iradi olarak denize dklmesinin nne geilmesinin yan sra bumaddelerin kazalar neticesinde denizel ortama dklmesini nlemeye de ynelikuluslar aras standartlar getirmitir.(Ttnc, 1996:158)


15/23


289

Deniz tamaclnda yk olarak tanan veya gemide retilen ve denizlerinkirletilmesine neden olan maddeler esas alnarak, MARPOL 73/78in alt ekihazrlanmtr.

EK-I: Denizlerde Petrol ve Trevlerinden Oluan Kirlenmenin nlenmesi:Bu blm dnya ticaret filosunun % 97.07sini elinde tutan 130 lke tarafndan kabuledilerek 2 Ekim 1983te yrrle girmitir. lkemiz ise 24 Haziran 1990daszlemeye taraf olmutur. Bu blm gerekleri 150 gross ton zerindeki petroltankerleri ile 400 gross ton zerindeki tm gemilere uygulan r. Szlemeye uyangemilere International Oil Pollution Prevention Certificate-Annex-I (UluslararasPetrol Kirliliinden Korunma Sertifikas) ksa adyla IOPP sertifikas verilir. Busertifika 5 yl iin dzenlenerek yllk srveylerle vize edilir. Szlemede kirliliesebep olan petrol ile ham petrol, fuel oil, rafine edilmi petrol rnleri kastedilmekte

ve bu rnler kapsam

na petrokimya rnleri girmemektedir. (Deniz evresininPetrol ve Dier Zararl Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Mdahale veZararlarn Tazmini Esaslarna Dair Kanun (MARPOL) ,2005)

EK-II: Zehirli Sv Atklarndan Oluan Kirlenmenin Kontrol Altna Alnmas:Bu blm de dnya ticaret filosunun % 97.07sini elinde tutan 130 lke tarafndankabul edilerek 6 Nisan 1987de yrrle girmitir. lkemiz ise dier MARPOL Ekleri(Ek 1 ve Ek II) gibi 24 Haziran 1990da szlemeye taraf olmutur. Bu blmgerekleri tanklarnda bir veya daha fazla zehirli sv tayan tm gemilere (zelliklekimyasal tankerlere) uygulanr. Tonaj ve ya snr yoktur. Zehirli svlar evreyeverecei zarar tehdidine gre A,B,C ve D kategorilerine ayrlmtr. Szlemeye uyankimyasal tankerlere Certificate of Fitness (Uygunluk Sertifikas) verilir. Sertifikalar 5yl iin dzenlenerek yllk srveylerle vize edilir.(Gemilerden Atk Alnmas veAtklarn Kontrol Ynetmelii, 2004)

EK-III: Deniz Yolu ile Ambalajl Olarak Konteynr, Portatif veya Karayolu veDemiryolu Tank Vagonlar erisinde Tanan Zararl Maddelerle Kirlenmeninnlenmesi: Bu blm dnya ticaret filosunun % 92.99unu elinde tutan 115 lketarafndan kabul edilerek 1 Temmuz 1992de yrrle girmitir. lkemiz Ek IIIehenz taraf olmamtr. Bu Ekte belirtilen zararl maddeler International MaritimeDangerous Goods Code (IMDG Code)da belirtilen maddelerdir. Ek IIIn genelistekleri zararl maddelerin tanmas ile ilgili paketleme, markalama, etiketleme,istifleme ve dokmantasyon vb. kurallardr. Ek IIIn istekleriyle ilgili uluslararas birsertifika sz konusu deildir.

EK-IV: Gemilerdeki Lavabo Atklarndan Oluan Kirlenmenin nlenmesi:Bu blm toplam dnya ticaret filosunun % 54.35ini elinde tutan 100 lke tarafndankabul edilmi irmemitir. Bununla beraber, baz lkeler limanlarna gelen gemilerdenbu Ek isteklerine uygunluk talep etmektedirler. Ek IVn isteklerini salayan gemilere5 yl sreli bir sertifika verilir.


16/23


290

EK-V: Gemilerden p Atklar le Oluan Kirlenmenin nlenmesi: Bublm dnya ticaret filosunun % 95.23ini elinde tutan 119 lke tarafndan kabuledilerek 31 Aralk 1988de yrrle girmitir. Ad geen p atklar tabiri altndayiyecek atklar, metaller, cam, kat mamuller, plastikler, sentetik halatlar vb.bulunur. Bu atklarn tahliyesi atn trne ve geminin sahilden uzaklna gredeiiklikler gsterir. lkemiz szlemeye taraf olmutur ve tm gemilerimizeuygulanmaktadr. Bu blm gerekleri geminin yapsn etkileyecek kurallar iermezve bir sertifika sz konusu deildir.

EK-VI: Gemilerden Kaynaklanan Hava Kirliliinin nlenmesi:lkemiz24.6.1990 tarihli Resmi Gazetede yaynlanan 3.5.1990 tarih ve 90/442 SaylBakanlar Kurulu Karar ile MARPOL 73/78e taraf olmutur. Konvansiyon uyarncalimanlar, gemi sahipleri ve kaptanlar, petrol trevleri veya kimyasal maddeler sanayi

iin bulundurulmas

gereken tehizat ve evraklar belirlenmitir. MARPOL 73/78egre gemilerde bulunmas gereken donanm cihazlar unlardr: lm aygtlar vedonanmlar, pompalar, ykleme/boaltma balants ve boru sistemleri, petrol vebenzeri kirleticilerin ykleme/boaltma kontrol ve izleme sistemleri, petrol y kamasistemleri ve tank, ham petrolle ykama sistemleri, petrol/su ayrtrma sistem veaygtlar, petrol szge ve ayrtrma dzenleri, sintine boaltm, ayrlm balast, kirlisu/bulak sistemleri ve tanklar, gasfree ve l gaz sistemleridir. MARPOL 73/78egre ky ve limanlarda bulundurulmas gereken tesis ve donanmlar: standartykleme ve boaltma dzenleri, gemilerin boru ve balant dzenlerine uygun tesisve cihazlar, petrol atklar alma tesisleri, zehirli svlar ieren atklar alma tesisleri,pis su ve pleri alma tesisleri, artma tesisleri, kuru atklar tme ve yok etmetesisleri, laboratuarlar ve lme aygtlardr.

MARPOL 73/78- EK VI (Protokol 97) Gemilerden Kaynaklanan HavaKirliliinin nlenmesi Protokol

Bu blm dnya ticaret filosunun %60.04ini elinde tutan 19 lke tarafndan kabuledilmi olup 19 Mays 2005 tarihinde IMO nezdinde yrrle girecektir. Ek VIGemilerden Kaynaklanan Hava Kirliliinin nlenmesine likin Kurallar ile DizelMotorlarnn Azot Oksit Emisyonlarnn Kontrolne ilikin Teknik Kriterler (Nox TeknikKriterleri)ne ilikin karar 2 ile birlikte 8 adet karar iermektedir (Cantrk, 1996:426). 400GRTden byk ve uluslararas sefer yapan tm gemiler ile platformlar ve delmetakmlarna srvey, sertifika ve denetleme zorunluluu getirilmektedir. Yetkilendirilmikurulular tarafndan srvey yaplan gemilere Uluslararas Hava Kirliliini EngellemeSertifikas verilmesini ngrlmektedir. Kuralar yrrle girdiinde, gemi ekzosemisyonlarnda ki slfr oksit (SOx) ve azot oksit (NOx) oranlarna kstlamalar getirecekve ozon delici maddelerin kstl emisyonlar yasaklanacaktr. (Deniz Ticaret Odas, 2005)

Ek VI iin fueloil in slfr ierii %4.5 m/m orannda global bir tavaniermektedir. IMO Protokol yrrle girdiinde yaktlarn slfr ieriinin dnya


17/23


291

ortalamasn izlemeyi gz nnde bulundurulacaktr. Ayrca, slfr emisyonlarzerinde daha kat kontroller gerektiren zel SOx Emisyonu Kontrol Blgelerikurulmasna izin veren artlar iermektedir. Bu blgelerde, gemilerde kullanlanfueloil yaktnn slfr ierii % 1.5 m/m yi gemeyecektir. Alternatif olarak SOxemisyonlarn snrlamak iin gemiler bir eksoz gaz temizleme sistemi ya daherhangi farkl bir teknolojik yntemle donatlmaldr. Batlk Denizi bir SOx emisyonukontrol blgesi olarak belirlenmitir.

Ek VI, halonlar ve kloroflorokarbonlar (CFCs) da ieren ozon delici gazlarnkstl emisyonlarn da yasaklamaktadr. Ozon delici maddeleri ihtiva eden yenisistemlerin kurulmas tm gemilerde yasaklanmaktadr. Hidrokloroflorokarbonlar(HCFCs) ihtiva eden sistemlerin kurulmasna 1 Ocak 2020 tarihine kadar izinverilmektedir. Ayrca, kontemine olmu paketleme materyelleri ve polychlorinated

biphenyls (PCBs)gibi belli maddelerin gemilerde yak

lmas

n

da yasaklamaktad

r. EKVI Protokol ve Eklerine taraf olunmasna ilikin almalar balatlm olup, zelliklelkemizde istenilen kalitede yakt retiminin yaplmamas, atk alm tesislerininyetersizlii, gemi donanmnda byk yenilikler getirilmesi nedeniyle lkemizegetirecei ykmllklerin deerlendirmeler devam etmektedir.

Petrol Kirliliine Kar Hazrlkl Olma, Mdahale ve birliine DairUluslararas Szleme, 1990 (OPRC - 1990)

Petrol Kirliliine Kar Hazrlkl Olma, Mdahale ve birliine Dair UluslararasSzleme" (OPRC) 1990 ylnda IMO tarafndan benimsenerek imzaya almtr. BuSzleme, Petrol Kirliliine kar hazrlkl olma ve mdahale konusunda, taraflararasnda uluslararas koordinasyon ve ibirlii salama, bilgi al verii, eitim ve teknikyardm hususlarn kapsamakta olup; IMO'ya yeni bir sorumluluk vermektedir. Szleme

19 madde ve bir ekten olumaktadr(Kara, 2005:54).OPRC Szlemesi ile "DenizlerinGemiler Tarafndan Kirletilmesinin nlenmesine ait Uluslararas Szleme" sinden sonraciddi bir petrol kirlilii olaynn evrede yarataca zararlar asgariye indirmek zere taraflkelere blgesel planda da ortak hareket etme sorumluluklar getirilmitir. Bu trolaylarda talep zerine dier bir lkeye yardm eden tarafn masraflar, talepte bulunanlke tarafndan karlanacaktr. lkeler IMO tarafndan belirlenen esaslar uyarnca, kendisorumluundaki gemilerde, limanlarda, petrol tesislerinde ve deniz platformlarnda petrolkirliliine kar acil eylem plan bulunduracaklardr. lkemiz anlan Szlemeye18.09.2003 tarihinde taraf olmutur. (Ayrlm Balastl Petrol Tankerlerinin BalastAlanlarnn Tonaj lmnn Uygulanmasna likin A.747(18) Sayl IMO KararnnUygulanmas Hakknda Ynetmelik,1994).

Uluslararas Kurtarma Szlemesi, 1989 (SALVAGE - 1989)

Uluslararas Denizcilik rgt bnyesinde 14 Temmuz 1996 tarihinde yrrlegiren bu szleme, Brksel Konvansiyonunun (Convention on the Law of Salvage)


18/23


292

yerini almtr. 1910 Brksel Konvansiyonu temel olarak Kurtarma Gereklemezsedeme Yaplmaz (no cure, no pay) prensibi ile kurtarma hizmetlerinin baarlolmas halinde kurtarma cretinin denmesini esas alyordu. Bu temel felsefe pekok durumda iyi ilemesine karlk denizin kirlenmesini hesaba katmamtr. Bunagre gemi ve ykn kurtarlmas iin sorumluluk almayan kimse kirlenme olaynnleyen bir alma iine girmesi halinde hibir cret alamaz. Yeni Konvansiyon buyetersizlie zm getirmektedir. Szlemede evresel zarar, Ky veya Sulardaveya Bitiik Alanlarda Kirlenme, Kirliliin Bulamas, Yangn, Patlama veya BenzeriKazalardan dolay insan salna deniz canllar veya deniz kaynaklarna verilmiolan nemli fiziksel zarar" olarak tanmlanmaktadr. (International Convention OnSalvage, 1989)

Szlemenin en nemli zellii; kirlenmenin nlenmesi iin yaplan almalar

tevik edici ynde olmas

d

r. Boazlar, Marmara, Ege ve Akdeniz k

y

lar

ndakiolabilecek bir felakette, ilgili kurum veya kurulularn kirlenmeyi nleme veya yardmetme drtlerini harekete geirmek iin Trkiye'nin biran nce szlemeyekatlmasnda yarar olduu dnlmektedir.

Sz konusu Szleme, deniz kazalarnda kurtarma ve zarar nlemek iingiriilen faaliyetlerde gerek/tzel kii ve kurululara tazminat verilmesini ngrerek,bir anlamda, bu tr kriz olaylarnda mdahale iin tevik unsurunu tamakta olup,zellikle CLC92 ve FUND92 Szlemeleri ile birlikte anlam kazanacak Szlemedir.Denizde Seyir Gvenliine Kar Yasad Eylemlerin nlenmesine Dair Szleme(SUA)

Trkiye Tarafndan Romada 10 Mart 1988 tarihinde imzalanan Denizde SeyirGvenliine Kar Yasad Eylemlerin nlenmesine Dair Szleme ile Kta

Sahanl

nda Bulunan Sabit Platformlar

n Gvenliine Kar

Yasad

Eylemlerinnlenmesine Dair Protokolun ekinceyle (itirazi kaytla) onaylanmas uygunbulunmutur. Anlan szleme 27.9.1990 tarihinde kabul edilmi olup, 9.10.1990 tarihve 20660 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.

Bu szlemenin hazrlanmasnda, nsan Haklar Evrensel Beyannamesi veUluslararas Kiisel ve Siyasi Haklar Szlemesinde yer alan herkesin yaama,zgrlk ve gvenlik hakk bulunduu hususu ile Birlemi Milletler Yasasnnuluslararas bar ve gvenliin idamesi ve devletlerarasnda dostane ilikiler veibirliinin gelitirilmesine ilikin ama ve ilkeler gz nnde tutulmutur.

Denizde seyir gvenliine kar yasad eylemler, insanlarn can ve malgvenliini tehlikeye drmekte, denizcilik hizmetlerinin yrtlmesini ciddi ekildeetkilemekte ve insanlarn denizde seyir gvenliine duyduklar gveni zayflatmaktadr.

Denizde seyir gvenliine kar yasad eylemlerin nlenmesi ve faillerinkovuturulmas ve cezalandrlmas iin etkin ve uygulanabilir nlemler bulunmas ve


19/23


293

benimsenmesi hususunda devletlerarasnda uluslararas ibirliinin gelitirilmesinin acilihtiya olduu dnlerek hazrlanan szlemenin amalarunlardr:

Masum insanlarn hayatlarn tehlikeye atan veya hayatlarn kaybetmesine yolaan, temel zgrlkleri ihlal eden ve insan haysiyetini ciddi biimde zedeleyenherekliyle terrizm eylemlerinin dnya apnda trmann nlemek,

Gemilerin emniyeti ve bunlarn yolcu ve mrettebatnn gvenliini tehditeden yasad eylemlerin nlenmesi iin tedbirler gelitirilmesi,

Mrettebatn normal gemi disiplinine tabi olan eylemlerinin bu Szlemeninkapsam dnda kalmak zere, gemilere ve gemilerde bulunan kiilerekar yasad eylemlerin nlenmesi ve kontrol altna alnmasyla ilgili kuralve standartlarn gereken ekilde gncelletirilmesi amacyla srekli gzdengeirilmesi,

Btn devletlerce tek tarafl olarak veya dier devletlerle ve BirlemiMilletlerin organlaryla ibirlii halinde uluslararas terrizmin gerisindeyatan nedenlerin tedrici olarak ortadan kaldrlmasna katkda bulunulmasve uluslararas terrizme yol aabilecek ve uluslararas bar ve gvenliitehlikeye drebilecek smrgecilik, rklk ve yabanc igali dahil insanhaklar ve temel zgrlklerin toplu ve ar biimde ihlal edildii durumlardahil tm durumlar iin zel dikkat gsterilmesidir.

Petrol Kirliliinden Doan Zararn Hukuki Sorumluluu ile lgiliUluslararas Szleme, 1992 (CLC - 92)

1992 Sivil Sorumluluk Szlemesi tankerlerden devaml yaylan petroln yol at

petrol kirlilii hasarlarnda uygulanr. 1992 Sivil Sorumluluk Szlemesi szlemeyetaraf olan lkenin kirlilikten hasar gren zararlarn kara paralarn, karasularn veumuma ak olmayan ekonomik blgelerini (EEZ) ya da edeer olanlarnkapsamaktadr. Uygulama alannn kararlatrlmasnda (tespit edilmesinde) tankerdevletinin bayra ya da gemi sahibinin milliyeti ile bir balant yoktur.

Kirlilik Hasarnn tanm kirlilikten tr kayp ya da zarar olarak ifadeedilmektedir. evresel hasar iin (kar kaybnn dnda evrenin bozulmas) tazminatsnrldr, ancak bozulmu evrenin makul nlemlerle eski haline gelmesi iin gerekmasraflara maruz kalnacak ya da maruz kalnm olunacaktr. Kirlilik hasar tasarmnerede olursa olsun karada, karasularnda ya da szlemeye taraf olan lkeninEEZinde ki kirlilik hasarn nleme ya da minimize etme tedbirlerini iermektedir.nlem tedbirleri iin masraflara maruz kalnarak tahsil edilmektedir, petrolnyaylmam olmas dahi, tehlikenin orada olduu ve kirlilik hasar tehdidinin yaknlardaolduu artyla tahsil edilmektedir.


20/23


294

1992 Sivil Sorumluluk Szlemesi ina edilen kargo ve petrol bunkeri gibidenizde giden vastalarn ya da byk hacimde petrol tamacl kabul edilen kargogibi gemilerin ve her iki halde de yani bo ya da ykl olan tankerlere uygulanarakbunlarn yaydklarn iermektedir. (Fakat bunlar kuru yk gemileri olmamaldr.)

Hasara sebebiyet veren durgun olmayan petrol, 1992 Sivil SorumlulukSzlemesi iinde yer almamaktadr. Bu nedenle Gasoline, hafif diesel ya,kerosene vs. szleme kapsamnn dndadr. 1992 CLC Szlemesine gre 2000tondan fazla petrol tayan gemi sahipleri sigorta yaptrmak zorundadr. Tankerler,sigorta sertifikasn gemide bulundurarak beyan etmelidir. 1992 Sivil SorumlulukSzlemesine taraf olan devletin limanna ya da terminal tesisine giriinde veknda bu sertifika istenmektedir (MPA, 2010).

Petrol Kirlilii Zarar

n

n Tazminiin Uluslar aras

Fonun Kurulmas

ilelgili Uluslararas Szleme, 1992 (FUND - 1992)

Tankerlerden kaynaklanan petrol yaylmalarnn neden olduu kirlilik hasarlariin tazminat Dnya Denizcilik rgt himayesindeki uluslararas rejim gelitirilerekoluturulmutur. Bu rejimin ats esasen 1969 Petrol Kirliliinden KaynaklananZararlar iin Uluslararas Sivil Sorumluluk Szlemesidir (1969 Sivil SorumlulukSzlemesi) ve 1971 Fund- Petrol Kirlilii Zararlar iin Tazminat Fonu kurulmasnailikin Uluslararas Szleme (1971 Fund Szlemesi) dir. Bu eski rejim 1992de 2protokolle dzeltilmitir ve dzeltilen szlemeler 1992 Sivil Sorumluluk Szlemesive 1992 Fund szlemesi olarak bilinmektedir. 1992 szlemeleri 30 Mays 1996dayrrle girmitir. 1969 Sivil Sorumluluk Szlemesi (CLC) ve 1971 Fundszlemesi birok lke tarafndan fesh edilmitir ve nemini yitirmitir.

1992 Sivil Sorumluluk Szlemesi petrol kirlilii hasar

iin gemi sahiplerininsorumluluunu ynetmektedir. Szleme gemi sahipleri iin kat prensipler ortayakoyarak mecburi sorumluluk sigorta sistemi yaratmaktadr. Gemi sahiplerininnormaldeki sorumluluk haklar sahibi olduu gemi tonajna bal olarak artmaktadr.

1992 Fund Szlemesi, 1992 Sivil Sorumluluk Szlemesine ilavedir. Eeruygulanabilir Sivil Sorumluluk Szlemesi yeterli deilse hasara urayana ise butazminat uygulanr. 1992 Petrol Kirlilii Hakknda Uluslararas Tazminat Fundu (1992IOPC Fonu yada 1992 Fonu) 1992 Fund Szlemesi altnda oluturulmutur. 1992Fundu dnya apnda hkmetleraras organizasyon olup, 1992 Fund Szlemesiile yaratlan tazminat rejimini ynetmek amacyla kurulmutur. 1992 FundSzlemesine taraf olmakla, devlet 1992 Fonuna ye olur. rgtn MerkeziLondradadr.

1992 Fonu 150.000 ton ham petrol veya motorin tayan irketlerin yardm vekatk paylaryla varln korur. 18 Austos 2001 tarihi itibaryla IMO nezdindelkemiz adna yrrle girecek olan szlemelere taraf olmakla birlikte ayn


21/23


295

zamanda 1992 Fund Szlemesi altnda oluturulan 1992 Petrol Kirlilii UluslararasTazminat Fonu (1992 IOPC Fonu)na ye olacaktr.

Petrol Kirlilii Zararnn Tazmini iin Bir Uluslararas Fonun Kurulmas ile lgiliUluslararas Szleme (FUND1992)nin 10.maddesi uyarnca lkemizin Fonayapaca katknn deniz yoluyla ithal ettii petrol tutar ylda 150.000 tonu aan kamuve zel kurulu ve ahslarca denmesi gerekmekte olup, alclarn Fonadeyecekleri yllk katk miktar, Fon Genel Kurulu tarafndan, o dnemin Fongiderleri dikkate alnarak ye lkelerce hazrlanacak listeler erevesindebelirlenecektir.

Szlemenin 29. maddesi uyarnca Fona mali katkda katk da bulunmaklaykml olacak her birahsn isim, adres ayn zamanda bu kii tarafndan bu devlettopraklarnda nceki takvim yl esasna gre fona katk yapacak petrol miktarlarn

ierir bilgilerin IMO Genel Sekreterine iletilmesi gerekmektedir. (The International OilPollution Compensation Funds, 2010)

Sonu

Yllar ierisinde IMOda deien koullara ve gereksinimlere uyum salamakzere evrim geirmitir. lk zamanlarnda IMO, uluslararas kodlar ve szlemelerinhazrlanmas zerinde younlamtr. Ancak gnmzde IMO bu szlemelerin,kodlarn ve dier kurallarn lkeler tarafndan kabul edilip i hukuka geirilmesi veetkin birekilde uygulanmas ile de ilgilenmektedir.

IMO kurallarnn uygulanmasnn yararlar pek ok konuda kantlanmbulunmaktadr. rnein, denizde petrol kirlilii konusunda, bugn 20 yl ncesiolduundan daha az tehlike bulunmaktadr. IMO tarafndan onaylanm trafik ayrm

emalarnn uygulanmakta olduu deniz alanlarnda kaza saysnda meydana gelennemli azalma, bunun kantdr.

Fakat ekonomik etkenler yznden, ayni zaman sreci ierisinde dnya denizticaret filosu da yalanm olup, istatistikler yal gemilerin daha fazla kazayaptklarn gstermektedir. Kaza sicilleri iyi olan geleneksel denizcilik lkelerininfilolarnda azalma olurken, kaza sicilleri ayni oranda iyi olmayan pek ok lkebayrana ait filolarda nemli artlar gzlenmektedir.

Sonu olarak, hayatta hibir ey mkemmel deildir ve IMO sadece kurallarnuygulamaya daha iyi konulmas konusunda deil, ynetim ve eitim gibi etkenleringelitirilmesi iin de almaktadr. Btn kantlar gstermektedir ki lkemizde vedier lke denizlerinde oluan kazalarn ou kurallarda eksiklikler olduu iin deil,insanlarn bu kurallara uymamas nedeniyle olmaktadr.


22/23


296

KaynakaAyrlm Balastl Petrol Tankerlerinin Balast Alanlarnn Tonaj lmnn

Uygulanmasna likin A.747(18) Sayl IMO Kararnn Uygulanmas HakkndaYnetme(1994).2978/94 sayl 21 Kasm 1994 tarihli Konsey Ynetmelii (EC).

Cantrk, B. (1996). evre Kanunu ve lgili Mevzuat.stanbul: Alfa Yaynlar.

evik, .(2004). Uluslararas Denizcilik Szlemesi.Kocaeli: Birsen Yaynevi.Convention on the International Maritime Satellite Organization (1976).Adoption: 3

September 1976, Entry into force: 16 July 1979

Demir, N. (1995). Seilmi Baz Sektrlerde Kaynaklarn Verimli KullanlmaynnYaratt evre Sorunlar. Ankara: MPM Yaynlar.

Deniz evresinin Petrol ve Dier Zararl Maddelerle Kirlenmesinde Acil DurumlardaMdahale ve Zararlarn Tazmini Esaslarna Dair Kanun (MARPOL) (2005). KanunNumaras:5312, Kabul Tarihi. 3/3/2005, Yaymland R.Gazete: Tarih: 11/3/2005 Say:25752, Yaymland Dstur: Tertip:5 Cilt:44 Sayfa.

Deniz Kazalarnn ncelenmesine likin Ynetmelik (2005), Resmi Gazete Tarihi:31.12.2005 Resmi Gazete Says: 26040.

Deniz Ticaret Odas (2005). Sektr Turu, Deniz Ticareti Dergisi, Y l: 22

Denizde Can ve Mal Koruma Hakknda Kanun (1946). Kanun Numaras: 4922,Kabul Tarihi: 10/6/1946, Yaymland R. Gazete: Tarih: 14/6/1946 Say: 6333,Yaymland Dstur: Tertip: 3 Cilt: 27 Sayfa: 1258.

Denizde atmay nleme Hakknda Uluslar Aras Szleme (1977). BakanlarKurulu Kararnn Tarihi: 12.12.1977, No:7/14561

Denizlerin Gemiler Tarafndan Kirletilmesinin nlenmesine Ait UluslararasSzleme (MARPOL - 1973).RG tarih: 24 Haziran 1990, RG Say: 20558.

Gemilerden Atk Alnmas ve Atklarn Kontrol Ynetmelii (2004).Resmi GazeteTarihi: 26.12.2004 Resmi Gazete Says: 25682

IMO News Magazine (2009),issue 4 ,p.33

ncaz,G.; Rodopman, K. ve Bilican, G. (2000). Marmara Denizinde DenizTamacln Kaynaklanan Deniz Kirliliinin Boyutlar, Marmara Denizi 2000Sempozyumu, Bilal ztrk (Der.), stanbul: Trk Deniz Aratrma Vakf, Yayn No:5

International Aeronautical and Maritime Search And Rescue Manual (IAMSAR)(1999). International Convention On Salvage (1989).

http://www.jus.uio.no/lm/imo.salvage.convention.1989/doc.html

International Convention on Tonnage Measurement of Ships (TONNAGE)(1969).1970 Edition, IMO-713E, ISBN 92-801-1090-X.

International Maritime Organization (1993). Assembly Resolution A.741(18)International Maritime Organization (1995). International Convention on Standards

of Training, Certification and Watchkeeping for Seafarers, London: IMO Publication.


23/23


297

International Maritime Organization (2010a), Marine Environment,http://www.imo.org/,Eriim Tarihi ( 10.01.2010)

Kara, H. (2005), Uluslararas Szlemeler ve Trk Hukuku'na Gre GemilerinSebep Olduu Deniz Kirlilii Zararlarndan Hukuki Sorumluluk, stanbul: Vedat Kitaplk

Karan, H. ve Karan, G. (2003). Deniz Ticareti Mevzuat, Ankara: Ankara niversitesiYaynlar

Lloyd (2010), Solas, http://www.lr.org/search?search=solas, (Eriim Tarihi:09.01.2010)

MPA (2010).The 1992 Protocol Of The International Convention On C vl LiabilityFor Oil Pollution Damage 1969, http://www.mpa.gov.sg/sites/port_and_shipping/circulars

_and_notices/shipping_circulars_detail.page?filename=mc98-06.xml (Eriim Tarihi:10.02.2010)

Nemli, E. (2000). evreye Duyarl letmecilik ve Trk Sanayinde evre YnetimSistemi Uygulamalar.stanbul: ISO Yaynlar.

Resmi Gazete (1990). Ankara, Yayn Tarihi: 24 Haziran 1990, No: 20558

SAR Convention (2000). IMO-955E, ISBN 92-801-5083-9.

SOLAS (2001).Consolidated Edition. IMO-110E, ISBN 92-801-5100-2.

SOLAS ve MARPOL Szlemelerine Gre Bildirimlere likin Ynetmelik (2006).Resmi Gazete Tarihi: 11.08.2006 Resmi Gazete Says: 26256.

STCW 95 (1996). IMO-938E, ISBN 92-8016091-5.The Free Library (2010), International Maritime Organization,

http://www.thefreelibrary.com/International+Maritime+Organization.(ehp+net)-a0158524131 (Eriim Tarihi 06.01.2010)

The International Oil Pollution Compensation Funds (2010). "About IOPC Funds".

http://www.iopcfund.org/intro.htm. (Eriim Tarihi: 10.02.2010).Trkiye Gemi na Sanayicileri Birlii (2005). Gemi Emniyetinde Yeni Standartlar,

Gemi na Sanayi Dergisi, Yl:3, Say:11, s.23

Ttnc, A. (1996). Gemi Kaynakl Kirlenmenin nlenmesi, Azaltlmas ve KontrolAltna Alnmasnda Devletin Yetkisi. stanbul: .. Hukuk Fakltesi Eitim, retim veYardmlama Vakf, s.158

nl, H. (1999). Sanayiciler iin evre El Kitab.stanbul: ISO Yaynlar, No:1999/1.

USCG (2010), USCG IMO, http://www.uscg.mil/imo/, (Eriim Tarihi: 10.01.2010)

Ykleme Hatlar Uluslararas Szlemesi (1966)

Documents

deniz ticaret hukuku ve sözleşmeler