Ba mimarlk / 2005

mimariye giri

MMAR BMLENMEY ETKLEYEN FAKTRLER

NSAN VE KULLANICI GEREKSNMELERnsan gereksinmeleri: insanlarn fizyolojik, toplumsal ve psikolojik alardan rahatszlk duymadan yaamlarn srdrebilmelerine yardmc olan tm evresel ve toplumsal koullar. Bu gereksinmeler, en temel olandan balayarak en karmak olanlara dek hiyerarik bir dzen iinde ele alnmaktadr.

nsan gereksinmelerinin aamalar

Ba mimarlk / 2005

mimariye giri

1. Fiziksel gereksinmeler (biyolojik gereksinmeler)Beslenme, dinlenme, barnma, giyinme, hareket etme, reme, su ve hava gereksinmeleri gibi insan yaantsna ilikin en temel gereksinmeler.

2. Gvenlik gereksinmeleri (emniyet gereksinmesi)Korku, bask ve tehlikelerden uzak olma, gven duyma ve gelecekten emin olma, vb.

3. Toplumsal gereksinmeler (aidiyet gereksinmesi)Ait olma, beraberlik, arkadalk, grup ierisine girebilme gibi toplumsal etkileim ile ilgili gereksinmeler.

4. Benlik gereksinmeleri (sayg grme gereksinmesi)z sayg ve z beeni ile kazanlm bilgi ve yeteneklerin tantlmas gibi beenilme ve sayg grme ile ilgili gereksinmeler.

5. Kendini gerekletirme gereksinmesinemli bir i baarma gibi, bireysel potansiyelin gereklemesi ve yaratc yeteneklerin kullanlmas ile kiisel doygunlua erime-tatmin gereksinmeleri.

Ba mimarlk / 2005

mimariye giri

Her tr mimari tasarm, insan ve onun gereksinmelerini gz nnde bulundurarak, insan iin gerekli mekansal ve sosyal evre koullarn yaratma probleminin zmdr.

nsan gereksinmeleri genelinden tasarlanacak mekanlarn kullanclar aamasna geildiinde, kullanclarn zel gereksinmeleri ile karlalr.

Kullanc gereksinmeleri birey veya topluluklarn eylemlerini en etkin biimde yerine getirebilmeleri iin gerekli olan evresel koullardr. Kullanc veya kullanclarn belli bir veya birden fazla eylemi yerine getirebilmeleri iin evrenin sahip olmas gereken ortamsal koullardr.

Kullanc gereksinmeleri, bir mekanda bulunmas gereken en az koullar ve nitelikleri belirler. Bu niteliklerdeki herhangi bir eksiklik, kullancda rahatszlk yaratacaktr.

Ba mimarlk / 2005

mimariye giri

Herhangi bir mimari tasarma balarken kullanc gereksinmelerinin ayrntl ve doru olarak belirlenmesi, oluturulacak mekanlarn ve fiziksel ortamn kullancya ve iinde gerekletirilecek eylemlere uygunluu asndan nem tar.

MMARLIKTA KULLANICI GEREKSNMELER

Fiziksel kullanc gereksinmeleriPsikolojik ve sosyal kullanc gereksinmeleri.

Ba mimarlk / 2005

mimariye giri

Her mekann kullanclarnn kendine zg gereksinmeleri bulunur. Bu gereksinmeler,

KULLANICI SAYISINA,MEKAN ERSNDE YER ALACAK EYLEMLERN ZELLKLERNE,KULLANILAN DONATIM ELEMANLARINA,GRSEL VE TSEL MAHREMYETE,TOPLUMSAL EVRENN ZELLKLERNE,MEKANIN BM, RENK, DOKU GB ESTETK ZELLKLERNE

bal olarak da deiir.

Ba mimarlk / 2005

mimariye giri

FZKSEL KULLANICI GEREKSNMELER

Mekansal gereksinmelerMekann iindeki insann statik ve dinamik boyutlar, eylemleri ve eylemlerin yapl biimleri ile ilikili gereksinmeler.Issal gereksinmelerMekandaki uygun scaklk, nem, radyasyon ve hava hareketleridir.itsel gereksinmelerMekandaki sesin uygun iddette olmas ve ses yansmas-dalm vb. zelliklerdir.Grsel gereksinmelerMekandaki uygun k iddeti-aydnlk dzeyleridir.Salk gereksinmeleriMekana temiz su getirilmesi, p ve atklarn yok edilmesi, mikroplardan korunma vb. gereksinmelerdir.Emniyet gereksinmeleriMekann yapsal salamlnn uygun olmas, yangn ve doal afetlere hrszla ve kazalara kar korunma gereksinmesi.

Ba mimarlk / 2005

PSKOLOJK VE SOSYAL KULLANICI GEREKSNMELER

Mahremiyet gereksinmesiMekann iitsel, grsel, kiisel ve toplumsal gizlilie uygun olmas.Davransal gereksinmelerMekanda kiilerin eylemleri srasnda gereksinim duyduklar mesafeler (bireysel snr 45 cm., bireyler aras uzaklk 45-120 cm., toplum ii uzakl120-360 cm., kamusal uzaklk 360 cm. den fazla mesafelerdir).Estetik gereksinmelerMekann uygun biim, renk ve doku zellikleridir.Toplumsal gereksinmelerMekandaki toplumsal (sosyal) ilikiler, toplumsal yap ve onun gerekleri.

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

L KAVRAMI ve NSAN LLER

l kavram, mimarln temel sorunlarndan biridir. Tasarmlarmzl dzenine gre dnp, izim olarak sunmaktayz.

Deimez sabit birimler ile belirli boyutlarn kyaslanmasna ldenir.

l, soyut olarak iki byklk arasndaki saysal bant ya da btnle onu oluturan paralar arasndaki oransal ilikiler anlamna gelir. Buna mimarlkta PROPORSYON ad verilir.

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

nsanolu, ncelikle kendi vcudunun paralarn birer l birimi olarak kullanmtr.

nsann Vcut llerinden Kaynaklanan Eski llerNGLZ Inch (bir parmak) 2.54 cm.

Foot (bir ayak) 30.48 cm.Yarda ( ayak) 91.44 cm.

TRK Endaze (bir ak kol) 65.25 cm.Arn (bir ak kol+1/4 gs) 68.58 cm.Kula (iki ak kol) 189.00 cm.

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

Mimarlkta lnn dayanak noktas insann kendisidir.

nsan ls, l kavramn dzenleyen bir mimari e ve deerlendirme arac olarak mimaride kullanma uygunluu salar.

nsann temel olduu bir ortamda, birim olarak insan ve onun lleri alnr.

Ancak gnmzde insan ls diye bir birim sistemi yoktur.

Mimari dzenlemelerimizde l, kendi fiziksel boyutlarmzla deerlendirdiimiz bir mekansal orandr.

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

Yaplar ve mekanlar, kullanm amalar dorultusunda onlarkullanan insanlara gre oranl olarak biimlendirilir.

Dzenlediimiz ortamlar, onu kullanacak olan insanlara uygun boyutlarda tasarlanmad zaman, fiziksel ve psikolojik rahatszlklara neden olurlar.

Bu nedenle, iinde yaadmz mekanlar NSANA GRE LLolmaldr.

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

NSAN BOYUTLARI

Mimari tasarmlarmzn kullancs insan dr. Bu nedenle mimari tasarmda onun boyutlarn ele almamz gerekir.

Mimarlkta tasarlanacak mekanlarn ve o mekan iindeki donatm elemanlarnn l ve biimleri onu kullanacak insann vcut llerinden kaynaklanmaktadr. Bu mekan ve aralarn insan kullanmnda herhangi bir rahatszlk-zorlama yaratmayacak ekilde dzenlenmesi gerekir.

nsan kullanmna uygun olmayan mekanlar yapldnda, insan kendi gereksinimlerine gre evresini yeniden dzenlemek zorunda kalr. Bu durum, zaman ve ekonomik kayplara yol aar.

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

NSAN BOYUTLARI

Antropometrik boyutlar (vcut lleri)

Duyusal boyutlar (be duyu organlar)

Algsal ve zihinsel boyutlar (insan hafzas boyutlar)

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

Antropometrik boyutlar, statik (duraan) ve devingen (hareketli) boyutlar olarak ikiye ayrlr. Statik boyutlar, hareketsiz durumdaki insann standart durumdaki (ayakta duran/oturan insan) vcut lleridir. Devingen boyutlar ise, hareket halindeki insann vcut lleridir. Yatay ya da dikey olarak en fazla ulaabilme uzaklklargibi.

Duyusal boyutlar, be duyu organlar ile ilikili olup, insann grme, iitme, dokunma, tat alma ve koku alma ile ilgili boyutlardr.

Algsal ve zihinsel boyutlar ise insan hafzas boyutlar ve reaksiyon verme sreleri ve insann beyin, dnme, karar verme sistemi ve sinir-kas sistemi ile ilikilidir.

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

nsan ls, uluslar ve rklar aras farkllklara, blgelerarasfarkllklara, beslenme dzenine, ya ve cinsiyet farkllklarna gre deimektedir.

lkemizde:

Yetikin kadn boyu: 160-165 cm.Yetikin erkek boyu: 170-175 cm.dir.

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

evremizi ve kullandmz eyalar boyutlandran, kendi vcut llerimizdir.

nsan, boyu ve dier lleri ile evresine L, LEK ve ORANkazandrr. Merdiven basamaklarnn genilii ayak uzunluuna, basamaklarn dizilii adm boylarna ve kap kolu, zil, elektrik dmesi, pencere kolu ve merdiven korkuluklarnn ykseklikleri, kolumuzun llerine gre tasarlanmaktadr.

Duvara asacamz tablolarn ykseklikleri ayakta duran insann gz hizas yksekliine gre, pencere erevesi boyut ve ykseklikleri ise oturan insann gz seviyesine bal olarak boyutlandrlr ve biimlendirilir.

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

Mekanlar oluturan eylem alanlarn ve koridor gibi gei-balantya da dolam/sirklasyon alanlarn, kullanc saysna bal olarak her zaman insan lleri boyutlandrmaktadr.

nsann yatay ve deyde oluturduu hareketler eylem alanlarn, insan-eya ilikileri de bu alanlarn boyutlarn belirler. Bir eylem iin gerekli alann bulunabilmesi iin, o eylemin yapl biiminin ve zelliklerinin bilinmesi gereklidir.

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

Le Corbusier, eyalarn seri retimi iin insan oran ve llerine dayanarak MODULOR adn verdii bir l sistemi gelitirmitir.

Corbusier, ortalama insan boyunu 183cm. olarak kabul etmi ve bu boyu bir oranlar sistemi olan ve Fibonacci Dizisi ad verilen basit matematik toplama ilemleri ile gerekletirmitir.

Corbusier, insan boyu olarak ald 183 cm. den balayan lsistemine krmz seri, kolunu kaldrm insan boyu olan 226 cm. den balayan l sistemine de mavi seri adn vermitir.

KIRMIZI SER: 4-6-10-16-27-43-70-113-183 (NSAN BOYU 183 CM.)MAV SER: 13-20-33-53-86-140-226 CM. (KOLUNU KALDIRMI

NSAN BOYU 226 CM.)

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

Fibonacci Dizisinde herhangi bir saysal deer, kendisinden nce gelen iki saynn toplamna eittir. Ayrca ardk iki saysal deerin birbirine oran sabit ALTIN ORAN deerini vermektedir.

226/140= 1.614 gibi.Bu boyutlar, u biimlerde kullanlmaktadr

27 cm.----otururken koltuk ykseklii43 cm.----sandalye ykseklii70 cm.----masa ykseklii86 cm.----tezgah ykseklii113 cm.---bar ykseklii140 cm.---yatay kol ykseklii183 cm.---boy ykseklii226 cm.---kol uzanma ykseklii

mimariye giri

Ba mimarlk / 2005

mimariye giri