Devizno trite
Devizno trite ikarakteristikeUvod Upotreba razliitih sistema
plaanja, kursni rizik, odnos rizika kamate, poreske stope i
inflacije postali su nezaobilazna tema svih poslovnih
sastanaka.
Djelovanje deviznog finansijskog trita,Razlozi njegovog
postojanja,Ponuda i tranja deviza,Vrste deviznih trita,Instrumenti
i uesnici na deviznom tritu,Funkcionisanje deviznog trita u naoj
zemlji.Finansijsko trite Organizovan prostor na kome se nude i trae
novana sredstva (iskazana u novcu, devizama i kapitalu) i formira
cijena tih sredstava najee se definie nazivom finansijsko
trite.
Podjela finansijskog trita:1. Novano trite na kojem se trgovina
sprovodi putem iralnog novca, kratkoronih hartija od vrijednosti,
mjenica, ekova, itd.2. Devizno trite na kojem se trgovina sprovodi
putem valuta, deviza, deviznih kredita, depozita, hartija od
vrijednosti iskazanih u stranim valutama;3. Trite kapitala -
trgovina putem kapitala, dugoronih kredita idepozita, dugoronih
hartija od vrijednosti iskazanih u nacionalnoj valuti;4. Terminsko
trite trgovina se sprovodi putem terminskih ugovora: fjuersa,
opcija i svopova.Pojam deviznog trita Devizno traite je mehanizam
koji izraava ponudu i tranju za inostranim novanim jedinicama,
neophodnim za obavljanje poslovanja ekonomskih subjekata sa
inostranstvom i obezbjeuje pretvaranje nacionalne valute u valutu
stranih zemalja.
Od deviznog trita treba razlikovati internacionalno trite
deviza, jer se ova dva trita esto poistovjeuju. Devizno trite
obuhvata samo one transakcije kojima se ostvaruje kupoprodaja
valuta i deviza, utvruje kurs cijena kotanja nacionalne valute i
obavlja primarna i sekundarna trgovina sa deviznim hartijama od
vrijednosti.Funkcije deviznog trita Devizno trite obezbjeuje
pretvaranje domae u stranu valutu, kroz promet platnih instrumenata
koji glase na stranu valutu.
Osnovni zadaci i funkcije:- Omoguava vlasnicima deviza da ih
pretvore u nacionalnu valutu, a drugim licima da nabave odgovarajua
sredstva za plaanje u inostranstvu;- Usklauje zahtjeve za prodaju
deviza sa zahtjevom za hjihovu kupovinu;- Usklauju ponudu i tranju
posredstvom deviznog prometa u zemlji i deviznog prometa sa
inostranstvom;- Omoguava obavljanje deviznog prometa sa
inostranstvom.Ponuda i tranja deviza Motivi ponude i tranje mogu
biti razliiti kao to su: komercijalni motiv; kamatne arbitrae;
pekulativni motiv; oficijelni motiv.
Nominalni kurs moe biti na reimu: fiksnog, fluktuirajueg,
korigovanog, plivajueg i vezanog kursa.Vrste deviznih tritaPostoje
etiri vrste specijalizovanih deviznih trita:devizno kreditno
zajmovno i depozitno trzite,valutno trite,devizno trite iprimarno i
sekundarno trite deviznih hartija od vrijednosti.Organizacija
deviznog trita Postoje dva modela organizovanja deviznog trita:
Decentralizovan model; Centalizovan model.
Decentralizovano devizno trite obuhvata:1) neposrednu trgovinu
preko banaka,2) trgovinu preko brokerskog trita.
Trgovina posredstvom deviznih brokera ima prednost u odnosu na
neposrednu trgovinu, koja se sastoji u anonimnosti i smanjenju
transakcionih trokova. Na decentralizovanom deviznom tritu
jedinstveni kurs se utvruje mehanizmom arbitrae.
Centralizovano devizno trite predstavlja funkcionisanje devizne
berze na kojoj banke razmjenjuju salda deviza iz svoje dnevne
pozicije (skup priliva i odliva deviza) i na kojoj se, na osnovu
ponude i tranje, formira jedinstveni kurs. Instrumenti deviznog
trita Instrumenti deviznog trita su platni instrumenti koji sadre
potraivanje izraeno u stranoj valuti.
Pored stranih novanih jedinica (papirni i kovani novac),
meunarodni platni instrumenti su transferi, mjenice, ekovi i
dr.
Uesnici na deviznom tritu Uesnici na deviznom tritu su vlasnici
valuta, deviznih sredstava i deviznih hartija od vrijednosti, banke
i druge berzansko finansijske institucije.
Uesnici na deviznom tritu se mogu podijeliti na:neposredne
iposredne uesnike.Oblici trgovine Postoje dva osnovna oblika
trgovine:Tekua transakcija oznaava kupoprodaju deviza po kursu
utvrenom na dan kupoprodaje, a sa izvrenjem transakcije najkasnije
u roku od dva dana, putem transfera sa jednog rauna na drugi.
Terminska transakcija je kupoprodaja deviza po utvrenom kursu na
dan zakljuivanja transakcija, a sa isporukom na odreeni dan u
budunosti (obino na 1, 3, 6 ili 12 mjeseci). Uesnici na deviznom
tritu koriste terminsku trgovinu, prije svega iz komercijalnih
razloga , za osiguranje od deviznog rizika, kao i zbog pekulacija
na deviznom tritu.Osiguranje (heding) Neting je vezivanje priliva i
odliva deviza za istu valutu.Pul valuta - mehanizam kojim uesnici
kroz plasman prenose valutnu strukturu pribavljenih sredstava na
tritu kapitala na krajnje korisnike. Limiti otvorenih pozicija
predstavljaju mehanizam kojim banka na krai rok ili dnevno moe
kontolisati svoje obaveze ili potraivanja izraena u devizama.
Derivatni instrumenti (fjuersi, opcije ili valutni svopovi).Devizno
trite u Crnoj Gori Hiperinflacije, gubitak povjerenja u bankarski
sistem, opti kolaps privrednih aktivnosti.
Uvoenje eura kao zvanine valute 2002. (i prije toga uvoenje
njemake marke (DM) 2000. godine); Osnivanje Centralne banke Crne
Gore 2000. godine.
Novi zakonski okvir, zamiljen i sproveden tokom 2001. i 2002.
godine, bio je pozitivni signal za ulazak stranih banaka na
crnogorsko trite. 2003. i 2004. godine trite kapitala CG se
pokazalo kao posebno privlano za investitore iz dvije bive
jugoslovenske republike, Hrvatske i Slovenije.
Formalne institucije koje postoje na crnogorskom tritu kapitala
su: Centralna depozitarna agencija, dvije berze i crnogorska
Komisija za hartije od vrijednosti i berzu.Zakljuak Primarna
funkcija deviznog trita je utvrivanje odnosa vrijednosti jedne
nacionalne valute prema valutama drugih zemalja.
Kupoprodaja deviza po kursu koji se formira na bazi ponude i
tranje, sami poslovi kupoprodaje deviza, subjekti deviznog trita,
mjere intervencije Centralne banke i nain formiranja kursa -
razvijeno i efikasno devizno trite.HVALA NA PANJI !
