a.~.~ ·· _t! ~+ Eer~te Beginsels 1i

l

DI AERIKAANSE '•

:

' i

I . ~

TAAL, 1

/' .' i

01 GENOOTSKAP VAN REGTE AFRIKANERS.

TWEDE lJRUK.

D. Jt'. DU TOIT & Co.1

PA.\P.L, KAAP DE GOli DE HOOP.

1882.

. ==:;=;:--·---- ::_-- ... ......_:..,.-=-- ---= -~ --=--~ .

j: II

\\ 11

t! ~

J I.

I .~~ -:+

·E e T·s t e E egiT1s els

VA:i

·nr AFRIKAANS£ TAAL,

Cl rm:•:J~ ntT J~

Dl CENOOTSKAP VAN REGTE AFRIKANEfiS.

TW'l::D J.~ I >R LTK. ~ ..... -· -. -------

U. F. ot: 1'0I1.' & Co ..

PAAHI., K.u1· nv. G.nw s liOOI'.

111£2.

Dl AFRIKAANS E TAAL;

1

( it'll li ollrmK, Dui t:; of l!'ratll', (h·n Rn,.;-t•L..r, nf .hnaus,

U••n K:dfcN, of Bnc.;m:m~,

AI ~ui jy aluml in tli skanl,

Vcr uns kn.n h~11l•• U'JPi': oplt:J.al,

Di war<.• Afril..a.uu•l! Taal.

2

O f,<ko.,u un~ hml ~lit•r hlyf,

J<:n idi'!'Cl'll U't :-.k tyf,

x .. t m• n i ll'iud hl)m flrJf;

D i ..\fri~aam. ltl) r UtlH!'IITil 'l't'g' :

'\Vat 1"1!~~=;..; ~ut.•tl i .... 'vnrtl ui ~lttp-,

Al trap jy h.uu, nf g••i hom wt<g.

3

Of!-.koull gcn ccatlil leer, :Mar ongcperm:ttvc•r

V crfo,•:;, '1'\:rkn•ll'i, CJnh•ct· ;

On'.l :lloPut•rt.aal hi) r U&art>ID gocu :

Ous Tan 1 sit iu on-; murg en blood,

R n grnei tlll~ op in tt• 'cnspnrrl.

4

};n t1'.'.)' fcl jy hicran i'

Myn liwc goejc man,

Vat jy di bock dan an! Rk: wed, a~~ jy ons spraaklrnns leer,

Dat jy gan taal ~o hoog sal ecr,

Nou kom, sog: ToP ! mnn; en pcrbeor.

'N KORT WOOBTJI VOORAF.

Di cen:;te noeki wnt " Di Gcnuolska.p vn.n Re.gte AfJ·i­kaanders " uitge is Dr ]j;t.lR~TE B F.GIXSELS VA~ tH A~·lnh.HX!H~ T..u.L. }~n ilit kan o!.'k ui anders ni, want di Gcuoolskap i:; mos o~gerig "om tc siaau vcr Ott& Taal, ous X ~~.Hi cu ons Land.

:Mar Jet np ; Di::l mar "RER<TI! D!:t: 1.\ $ 1': r.:;" wat nns lti<'l' go ; dis ni 'n !.'intlikke :<l'.t<AAI\KC\H Hi. Nt:, ons , ,.el.'t lc gnt•u dat g<'n tual , ncs 'n bW!Il'l''''cen;!t•tm, :wmar knnt en klaar nit. di lwrncl val ni. l>ir. m•c-tu lank tyd nm ' n turd p;Ol'U tc kry. Kyk mar llollau~ en gng-cl-<; wnt. WO~< rlit l'('t'i'1 en w:tt. iK !lit non? Rn hcf:'licmal >olmrrnk wurlll{l'D taal uuit ni. Want waar is 'n t.t.n.l wa! ui l",l'u fuuk 1·11 t~cbn•\t; ,.,, llll!'l·~dmntig­

hedc hct ui ? Dn:m.•m ge om; vcrcot·.; ma1· "Et: ll!:o'tt: Jir•:tN:<~:r.~ ." Dis

'l\r van \Oiroank af; tlit Wf:'Pt Oil!> J.!llloU. WauL uis mnl' ui ct·J't!tc perbt•ersla~. Eu itlt>r~·n wn t l.ormis Lt•L llrutrvan we1•t. dat dit g£>n :JcrnakkPlikkl' Wl'l.'k i~ om 1li hr·ginROl!-i ,·an 'n Llllll op tc Kpoor ni. Mn r dit rlruof •ms t<'g go>rlL~ sl:: Ons lwt hi(!r­in getoon, oat Afriknnns net RO guru 'u taal is ns cnigc Uta} van ui w(•rclu. JTy h<'! net Ro !!lwcl Kyn woot.Ue, ,.,~·n vormo syn wette, cuH. En ons daag enigu vyttnd uiL om te bewys' dat dit ni f'n i:; ni.

" EEn.;·n· BE•H.X~Er.l<" trt< •HIS mar. '~'a.nt ons w il Wtllr­·ccrll uC>g ni 'n :.\prnakk~ns umak ne.' 'q jm·lde om VCJ' tli .Afrikaansc taal an tc lrek ni. (~ hcL hnllo met l•aing n.ndt•J' tale g'l·rnnnk). Ne, di lunl "roei Hll~ nlt.}tl an, t!n dan is di jmki n<·L nou ic kh,in en dau knelllll. Ons taal i:; net noa. nm; 'n kind wat hq;in to lv(Jp, <·H uou .-e lll\R •li " l<~<'l"HtO B <!g insels" \'er 'n leihuud om an vas l(l hou CR so gocd tc lrer loop.

'n Mrika11er kan nuu uit di Br.Ks-r r. BEtlJN~H~ in 'n pnnr clngo of wcke net so gocd leer om ~yn eio tanl tn skrywe aH 'n .Engel11man l<~ngelR, <·n 'n Hollamlct· Hollarus. Jn, AfriknncorR ! nou kau julie Hicn hoc veul gemt~kkclikcl di t is om jull0 cie taal te leer, ns vreemde t:~k•. };u dan kom tlit uog rlnarby,

·dat 'n menR 'n Trccmuc taal nooit 110 goed leer as jou de n i,

Vrinde en vyaudo kau mar anmt>rking11 maak so,·cul as bulle wil. Ons slll <lit in ons sl\k t>leelc. Op 'n (!Oeie dag "kan dit_ons te lt38 kom.

Paul, 1~7.6,

VOORREDE VER DI TWED E UITGAAF-

Di twede ui~gaaf i' mar 'n herdt·u:., or:n•ht di ccrstc gl:J.u uitverkl•l{ is u" !l::w.t· no1:' ;.:"•l nrig anvr::u\g kno; met gcriuge

wysiginge op tli vollenolu pmtl• :

I . Di bll!;l' i, w:l.t in rnw-HoUans Otlk met 'n uyge>oegut: t

verlcngu wc:·o1, n••s allc nn.h•rt> klinker~ (hyv. cla,•r, di•', vu•r,

ens.) skt·yf vu., in 'u ·•v·· ldlcT'.!r.!ep sundo:r oli <', nes Ly di nndl•r klinko 'l'•, v .. mt in ui _::!<'V.kl j , allc S:linkt'l'' t"an s•·lf bnl(,

soo>~ jn-re, , ... •.:t:n,Q'. fi. w t•r::, h-po•nol, /'ll· ri;;, 1 .1-oli,.;. Iu nnwc­

H(lllan3 w.w.l, ''i' ••Hi,"t:rJ~··J.lo W)b•'o. p:1r =:: kliuk.:1.,:. ;erlcn3'

<leur Yl-oluhl., lir.~, ~"''' rt, ••• n , "•; tli i no:r tleur .:i hy'foeging VRD f' j Jj !f, ~n p:u·tyk.·a t.L en P CD 11, bJy£ enko! ock Wol:J.l'

dit l:tuk i•. (lru; lwu on:; rt·!!'t•! .

2. Hul l,• vo•t: IJ,Ilte he~ on • lat >nnr; cli.s ni in ons ta.'ll t.:.!s ~t'noeg ni ! \\t•iui~·· ;.relJL·Ji:; <lit.

a. Di anmvrk.:a!.:n i!o WCI'I' om te le·· ~ as om to fp.rr.

4. O't.rc.:•.k.>m .• !'~ t'lli'l i,cg:"l..,d f.kr)f oru c-:i nnlorpa:.!ric

lillwooru "_., n" !l•J : ',,., t·u tli b:h\'\·orol •· ((.u" tJlny r ons e,n ..

Pao.rl, At::.;u: l~!-1:!.

INL EIDING.

1. D1 AlriknanRO Taal is r intlik 'n tak •an rli Hollnu~c taal . .Jlar in di loop Yan eli tyd, vera! narl11t di Kuloni Yan H oll:mcl los gcraak he!, i.s dit heeltc•mal vemncler, flO Jat 'll rou I ]Q] ­lnndt'r wa.t hier kom ons ni k:m vcrstann ni, omtlal on:o; ~o venl nndf'r woor<l<' in oru; tanl Clpgrnt•c•m het, en di IIollnn:'<c wo~onle in andcr vormc en Lt>tekenis gt·hruik.

2. Ons taa.l is dus 'n afgtaJiuuelin~ vnn tli Oermn:m:-:c -fal<>, <'n dit hcl. d.i kornkl1•r gchou oHk. Dnarom ch1t on!> wool·do hyua almnl u.it llollans en Duit.., kom. Van En:._l'f'lll c•n 1-'mus, wnt 'n menK clil sou Yerwag, kry jy nmpct• [.!'I'll U'tJvrdr. in on:-: to.nl ni ; wnr ,,e) cnJ..olc ·ttildmkl.-iug.~.

3. Daar is in on!' taal suiwcr A frikaan.w woonlc·, >n 's 1.-ttr­l.·atji, pominl.·, slraupN!c-7.·,.,·, u111pu, Lil/ .. ny, lmfJ!J" l.<f.ll.·, lrfl'-np­"""· J.na r-?ra<t.f-rr,nr, en.11.

<J.. Di mecht·c vnn ons wonrdo i~ Jaarom mur Hullanso woordo wRt ons •erkc,rt of vcmnclcrd gebrnik. Ons woowl uw.~ kom V1tu d.i liollan.~c wuo1·d im.tur.•, wtunt ¥:Jn :J'•"•lclt u t•ond , ens.

5. Uit Duits l•oi ons mcer woonlo u.s 'n men::; S()ll rl.ink. So':~ :;IMt:.•l, yt:i''•1·rlll·af, dan I'll won, t'c•rgangP. jnar, f'n~.

6. 'Cit };ngc:b, Ft';'l.n!!, Portugces, en~;. kry 'n men<~ ock non en <ll\n 'n WOQrtl. Mar dis ma.r mi11..

7. ~:lnr di tnlc Lot do.arom invloott uit~c-oPfl'n op di gcbruik vau ons ci~ woorde, veml Fran~, dcu1· d.i FrnnsE.> Vlu!{tcliu~t'. ~e's di twcmal rms vet di Hollansc 1cij l'n on;: kom n ·r di nnnstc van di 'Ft-anse w·m.~ vcr tdj, en nous vc1· on~ nek. So o<•k di clul•bolo 11i is ncs di b'ransc ne pet.~. ens. UiWrukkings £c/s di een, J.i awler cen, cus. kom wt•er uit Engels.

A. Ons tanl kom meer as l'uip- :mdc•r t.aal oct·ecn met on,; tyd: kori, kort! Ons l1 eL al di Rle}lcnde uitgaul!e Yun di werkwoorclu lnt Yal. Ver ei«:n, J rt'lllrt•Jt, lonpFn, c ru;. ~cg ons t.oJnar ko1·tnf nd, clrink, loop, ens.

9. Ons tu.nl en ous gerumlbeid. kom net Ol'recn: 1n <>lUI

woordo ni mcer lct.Lcrs as nodi!{ .is ni, em in ons wcrk g-en omslag en min onkosto. V cral bainfl' medek linkrrs goi ons nit, rn dit mnak ons tnal Mt g en vlortcnd, so'11 et'e V<'r ciyc'll, 011~ vcr 011ll<'n, ens. En hoe meer klinkers in 'n t:1:tl, boo beter dit klin.k.

EEHSTE PA.HT. O M DI WOORDB RBCl TB SKH.YWE (ORTEOGl~AFI) .

l. 'n TMl besta.at nit. ~'·oorJ.e, en woonlo uit letters, " ·at. as .<~illabt>s uitgespreek word.

::l. Daa.r is iu ons taal 22 lcth•rs : «, b, d, e, f, g, h, i, j, /;. l, ?n, 11, u, p, 1·, s, t, n, t•, n:, on !1·

l>i ,., 'b :r, en ;; gchruik ons :mar nrt. in n-cf'mde wool'llc. (Of tnt! om~. SoOS iu Tt.'l.li-t:J •I' ·~u HW('Ctltl, di vrecmuo loiters heeltcmal wcggoi i')

3. l:les >an di luttct'.~ is ,·,/i.,krrs: n, e, i, o, 1' en !I· Al eli nndcr letter:; nourn ons •H· ·1. '•link..-n, ow.u:~.t 'n nwn . .; hnlle ni sonder 'n klink<'r kr., uits;·~"·'k ni.

4. Di klinkt:rll het. >Pr<ki• . .:n•lt.~ kl.Lnk••. Mar di'! 11; norlit: om a lma} all tO wys ui. :\d lllar wat U•Hllg' l~ (IL!l u.huiR VI)Ql' tckomgoensLit•ran. ~··:.. •li ,. h~:t two ar•al'iclkh•ak'ciu. "':I en n.;? Dnnrom kun 'n m<·r.l" tl.J,ar ~o'n strPpi ]u, l']' set, reg.- ,; en lings,:. .:\Iu.r 1bu lwt <ti '' n1'~ 'n undt>r kl:tnk, in w{·rclJ, pf.rtl, ll•\ hf., It-, eu,, Jil sl.:Tyf •mi me~ 'r. k.tppit· ho-op .60 .~.

l. F:o veul woord,. oc; ' n l11~'llll in Pl 'n sln:.; nirsprcck is 'n sill:~hP.. As ck scg ~ltfttr•l, d.1n i,; . 1 di·eurste en .lam tli t wcdo sillnbc.

2. On.c; hot woor1h• nm Pen en mcP!' ;;i lln.be~, sn's .,T.·nul is 'a wonrd vo.n een t>ill!l.he, lJ;jto11g >an twe, .i'·i~teml'ui Y:ln dri, kuiukmuu:fji. vR.n yi.~r, pap··lrllPkwr.; w.n ry£, on l;aj~w,,.af.•,·­km.""'~ ~an SI'S sillabcs, ens .

3. 'n Sillubo it~ O JW •lf gc~:>loLo : opA ru; dit op 'n ldiukcr· ui~­gn.nt, en gesloLc ad clit op 'n 1neddilinkcr eintlig. So's in l emuen is lc 'n opo en mow 'n gesloLc slllabc.

4. In 'n epc r.i lhb~< >erdubbul o nR nooit ':a kliukor om dit. lank tc maak ni. Dis dan Y'lm selwers l:mk. So'11 twt>r. is nikR !anger ns fwe ni1 E•)O iR niks !anger as so ni.

5. 'Wa.ar two klinkers ngter mnkaar kom on two silla.bes mo.a.k, d:mr sit. ons 'n o.postroof (') t w;sen di tw~ so's lto'c cu la'c mense.

3

IJJ:;HDE UOOl'Srta.:.-O'ER TH SPELI,JNO.

l. Ons skry£ ne.~ ons proat. 2. Eie name en neemde woorde skryf ons dcur-'n·bank

so's dit in di Laal'geskrywo word wn.aru.it ons dit o'erneem. 3. OllS ekryf ni seh. mar sk. 'n Afrikaner l'U ni school, mar

skool ; ni .~.·hapen, mar 8kape. 4. Ons ~hy! met 'n groot letter:-

a. Di er.~rstu woord van clke volsin. b. Di eel1!t-e wuord van elke ro'el in 'n gedig. c . .Al di eie name. d. Di wourtle wa.t 'n bisondcre pen;oon of saak nndni.

TWEDE PART. OM DI W OORDE REG 'rE VTmTiulG B~ TJ;J VFJR­

VOBG (ETDIOLOUI).

ECI~bT& ll00k'~1CK.-O'EI't lJI SOOUTE VAY WOO&DE .

l. Ons ht'l ticn soorte van 'roorJe in ons t:tal :-

1. Nunm-WO~tl'lh:. 6. 1\" erkwoorde. 2. Lid-wuonlo. 7. By·'\Toordo. 3. llo~:da.ni~kiol:i-woordo. 8. Voon•cts~hl. 4. Voornnam-\\.tor~le. 9. Voeg-woo'!'lle. 5. Tol-woorde. 10. Uilrocp-wuorJ.e.

2. Di i'l'o.am-woorrlc, Hoctlauighcids-wuol'dc, Voornumu­woonle, on Tel-" uo1·fl.: word Vl'rbtlig,

3. IJ.i W <'rk-""·out·tlc 'ronl Vt-rvoog. 4. Di O.tllll'r soo..t u hlyf uuveranderd.

TWBJJJI TTOOFSTUK.-O'RR DI N.U~!·WvOil.lJF.

l. 'Rlkc U.in[; h:!L syn n'lam, en eli woord wot di na.'lm ttit­drllk is di Sww~wvrJr<l. Di ding wn.t ck me skrywe heot :perl, dlturvl11 is J•OU 'n Nnumwoord.

2. Daar is iwe sourte van Natmwoorde :-u. . .:llgM•ene, of soortname, so's mens, lwis, boom, rlorp,

berg, kar, en.~. b. Risrmdere, of cielwmc, so's Pi~:t, Kaap, Kaffer, ens.

3. Di .Nnnm-wuorde het dri GESLAOU :-

a. Jl[annelik, as dit iots mannolik3 andui, f<u's ~nan. b. Vroueli!t, ns dit icts vroneliks meen, so's t'fll'U.

c. Onsydiy, as dit ni maDllelik of vrouclik a, so's huis. 4. Party woordu het twe geslagtc, 11o's ki·nd is mannelik ~s

'n mens 'n scnntji mcen, en vronelik a15 y 'n dogtertji bcdocl.

5, P a.rtykeor mn,ak dit ' n ondenkoid an di wooru sohrcrs <Jf dit mnnnelik of vron.elik is, so'a K (m ing i~ manuulik on Ko·n·ingin vrouelik; m6es/.e·r en !ltl&t•r~s, eJUI.

6. Di Naamwoord het twe G.iiT.U.r.s :-

a.. Enkelrou.d, M 'n mens eon cling bedoel, w's kom­lcommcr, knlball, ens.

b. Meert•otul, as jy moer u.c; een ding mcen, >'O's kocju.­wel:~, knLjipiring~, ens.

7. Di ::.\fc-crV'oud wonl gemaak Ynu lli F.ukelvoud tlcur s of e agteran tc ln:s, ~u':s ma11 wortl tnnn~, 11l.t'n ,; woru uH n st·, ens.

8 . J>i Mecr,·outl ·ran pn1·ty w0ordo wortl n.ndor11 gl•mm~k : met 1111-S, ~:~o'11 vrou word vrouens; ruot r-r.~, suo,; 1-.-ind word kindcJ"s, cnf;. Partykcer woru tli l:mRtt> letter oc:k Yt:nlubbel, so's IDC'$ wonl m~o. str·op wm·d stroppe, ens.

(1. \Vooruc so's koriu~, gar.s, ha.wer, vet, bottcr, pcpcr, sout, koffi, tl-, rys, ens. iil altyd cokPh·rmdig .

. A.\MEn KJx,;.-<.-- By di Nuarnwoorde praat hullu u('k nng- \':l.n N.u~rr.u.r.r. in tli tualknnuc vnn ande:r talc, wat moet lat ~>ion in waLter bet r£'kl-ing 'n mtaruw•>•ml gebruik wol'J. En in di ouo t.ale het lLUlle ock Wl't·kolik sull.e Xaam mile gc· had, sodnl eli wooru itwlko Xo.a.mvo.l Wcscnlik nnderl:l Yl"l'­

b~ ''"(}rd. So',; in lt.1tyn ht~t hullo POll .Kaam'l"allc on in elke Na.amvnl i.., di ln..'l.stu lettct'li mn rli WclOrd nutlct"F. U nr in di D ll.WO tale is tli vcmntll"rile. ul'l:)!:tns;e al JnN•r t'n meer wHg~:ovo.l. D11n word di bei.rekk.ing 'rn.arin so'n woord stao.t, nng-e>wys met YoorJ>otsols. .Mltr d iq gen vcr­lmigiug" ni , wan& 'n vcri.Juiging moct 'u buiging of vcr­:mt'lt:ring o.n di wuord sclwers ,-reos. Lat on:~ non 'n Tourbeelu nccm :-

Eerstc Xaamval : c'lnu.<, 'n ~rd. T wedc , eqni, YO.n 'n perd. Derdo , equo, ~n ·~ pPrd. Yicrd& , equum, n pcrd. Vyfdo , cquP, o perd ! Scsdo , , cq.uo, dour 'A t':·rcl.

Hicruit siet ons nou duiddik cbt di Latynse woord r•jlmS in el.k:c N'aamml 'n ancler uitgang ltet, mar on~o~ wo•>rU p•~rJ. blyf mar a.ltyd p/rd ; eu so i.o:; dit in di meel!to nn WI' tale, en uanrom ts llit niks as pur& gckhcid um van !'laamva.lJo te praa t. Di llollanse taal hcL oog iets dnarrn.n oe:rgo­hou, so's:-

T wcd.o Xaumval : eens paa.rds, vau 'n p<'t·J. Derde , cenon pa.aruc, an 'n perd.

a Mar Afrikaans, Engels, Frnns, cnR. het glnd gen vcrbuiging

vnn di :X~tnmvnlle an d.i woord 11elf oergehou ni. Nou gcln·uik di andcr talo wel nog konsuins di Naamvallc Cll

noom dit vorbuiging, omda~ hulle taaJkundo na di L&­tynse gem~mk is. :Mar dis niks &Jtders as 'n lege en onnodigc vorm. Want hulle verbuig tog ni di Naam\\·oordc Rclf ni, llh'tr hulle sit mar net di voor~etsels voor rli wooL-de. En op di munier kan bulle wd hondr:rd Kaam>nlle mnak,dcur runr iderc mal 'n andcr voon;utsol Vtlut· di naamwoord tc ::~it. Da~rom lat ons d.i gekbcid, om verJer te praa.t van Xa:uuvall£', mar glad en nl strum.

10. Op ((l.(l.-; moct ons by di Nnamwoordc uog oprnCJ·k, dat 'n llll.!llS }l'ilrty Jmll'Vall kau V l:!lKUJINWOUR!l'lJ LE!-t mau k tiS jy 'n kkiu tliugetji l•G•!l!,l'l. D iL dotJt ons U.eur ·i :t.~terau di :Xanmwvortlo to laH, so'R krmap word kuapi, eu11. All 'n w•>ord ov .n ciudig 11au kom YOOl' di i nng 'n p, 110' 11 bnom word boompi. Partykt'Cl' kom uanr 'n I) YOOr di i, :so's hnnJ word hanrltji, sicl word ~icl!Ji.

ll. Part.y mlc, so's .Bngcl:~, hct gen Vl·rklcinwoordtjies ni.

DJ:r:nt: noor::;'It:K .--v'r.l~ IH Lw-woon.o.

l. Ons hd twc T,iawool'cle: tli. en 'n. D i g£'bruik nn11, aa on~> vuu 'n bepanldo cling pra~t. so's eli llottmlot; ·,~ ns on::; Enmtm;o algemeen icts wilangc, so's 'lb Griku-a.

:!. J)i Liu~ooJ·Jo word ni n·rbuig ui. 3. Di 'l'elw01,rt1 11kryf Ollll voluit een, en <li T~idwoord 'n,

so\; ·,~mens lwt mur £'Nl ueus.

\'1 F.RDE liOOF~'fUK-o'r:t~ J)l HOEuAXlllllEfNl-WOO!IDI:.

l. lilf'r d.i!'lg het ·"!I" !.ordaniiJlteid, en tli woon.lc wa.t dit nnwy.; no<:m Ollll IIucdauiy!teidsl!'ourde, so's muoi, lt•li/;. uud, jouk, e1l $.

2. Kom ui hol'tlanighcid:;-woord Toor di Naamwoord, dan kryg dit 'n c agtaran, so's: dis 'n flnkse pcrd; mar kom dit. agt(lr di ~aam-wuorJ, ltlyf dit so's dit is, so's: di p~rd is fluks.

Axm.:RKIXU.-Dis eintlik ul verbui~ing van di Hordo.ni~bcids­woorde. En dis nog met:'r n..c; m Engels. ilullo het gla.d gcn vcrlmiging 1\U di Ho(•uauigheids-woorde ni.

3. Di Hoedanighoidswonrde ht:'t nog 'n aparte soort van \ eran dl·ring, dis di sogcnocmde TK.UPE VAN VERGEt.YKJ:o<G, om ui Terskillemlc grado va.u hoeua.nigheiu van 'nding nn te wys.

6

4. Gcwoonlik ncem hulle dri grade an. Di cerste is net so's 'u ding van selw<>rs ill, so•s : 'n groof huis. Di twedo graad is liS jy di hoeda.nighcitl van 'n cling wil verstcrk tlcnr dit te vergelyk met andcr dingc. Dan seg ons : di hnis is groler a.s ui ~!onder. Di derdc gt'lL:LU is liS di hoednnigheicl van ' n ding bo nl di amler "\Tat jy d:unmo ver!!elyk uit.steek, so's: eli huis is tli rJTOofste Tan a) di huiso nn d.i Knap.

5. Di dri noem hulle ock. ch·i trappe, so's-

di stellPnde trap: groot, di u~>·rg~>lykcnde tmp gruutor, J i o'ertr".O'rntle trap: groohtc.

Di CCI', I.e trap is ui H ool!Jmigheiclswoc>ru self, di twcuc kryg er, en ui clerdo sic agtr.mn.

7. Partykc·el' word ui trap1l0 onrcgelmntig govorm, 1!0°S : goed, lJdcr, beste.

1. Yl>Or-na:tm-wovnle :c•>m i n di pll!k ) an nunm-woortl<', om dit ni ~:cduri~ 'IYl.'Cr tc mor.t hcrbaalui. I n pL'l:\C\ v:m te E-o : " .Piet het Pi~L syn pi·rd verknup I'll toon hrt PirL spy I:. ~rl1::1d, '' kan 'u men~ f;(l : ' ' Piot hc•t ·•?!~' ·pC:•r d verlwop, c·n t..JC?n het lo!f R]JYC ¥chad." Di wovrclo syn en hy kom in rli plnas Y:J.ll J' ict, dan.rom is Lulie vour-ua.nm-wu~>rdo • .

:2. Ons heL vyf soortc van vuur-ll't:illl·WI>Ord!' :-

a. P!i~SOU!iLlKE VOO it:'i A\\f-W(o(l lWI!:, wa.~t nnwy~: ui pct·soou wtLt pmat, ecrste p rrf'duvn; !'nkclvnt11l t 7: cu my, mecrVOUU d11'j ui perSOt)Jl meL wi 'n TOCll~ prn.ai, lli'Pde

pcrsoon; cnkdvoud jy on jrw , mecrvourl. j•tl/1' ; di pcr­MOn van wi 'u menR }n'llat, derJ,. pu~oon; enk<th·uucl loy cu hon~, .~:; en ltattr, meernJUd hull<'.

A.1orr. :~ , J Nc.-Ason~biJ tot onso licwl' ilt't'l'll, of as nn:; praat met imani wat hu'cr is as on•, danS<·~ Olh t< in ]ll'l:ls vau jy en jo o• , of untl llt'rluHl l d i nnmnwo·u·ol. lli low.sb uod ('Ill! tli lUl)(•ilte. So'f4 " Pa heL Vt'l' rnyu belOW(' rn f;.t} ,.,.r my een van P11. II'IJ» pt·rd.c gc om rlorp t.>e tc r;>," inp1n.F Yl\ll:

"Pn, jy hcl n tr my helowc, jy Nnl vcr my een van jou pt. role ge," ens.

b. BJ:::;JT1'1:r.tKK'K Y ooR-NA.w-wnoRm: druk 'n bt'sit~iug uit, so's: myn vrou, ons kind, julle hounucrs. lwll<1 tuin, ltaar loawctje, syrl kiri.

c. A~IYYSENDE Voon-:~u . .A~l-1\"00RDE woru gchrnik OJU an tc wys wi of wnt 'u mon:s mecn. 11yvoorbeeld, ck seg : " Ge ver my di juksky an." J y vrnag "Wo.llcrccQ-

7

Hier di?" Ek seg, "Ne, da.a1·-di." Jy vrllag weer, "Detukant-syne r" E k f'Og," ~e. anrlel·kant-sytle." Jy vra.-.g nog 'n slag," Di et'ne?" .l!:k seg," Ne, di ander erne." llierdi, da.nr-di, deus-kn,nt-syne, nndcr-kant-syne, di een, di antler een, is hicr anwy::;cnuc voornuamwoordt•.

d. J3£Tlt.E KKELlh 1; \' Ofl lt·XAA\!·WOI\J:I>E 1d. bctrekking op 'n "l"oorua·•ctwo.n·J. of 'n naamwonrd, wat al uitgl.'druk is, of ni. KJ's: "tli man tent tluar gcloop hot;" hier 11la.'tt di Retrekkeliko Vuornaamwuord teat terug op di nnam­woord 111an. · • n·,,t ni willuop ni kan marbly staan." Hit•r is di woonl waar teal bctrcl{ king op hot, ni uitge­clruk ui.

e. VHA 'F.''i!IE Yoolt- XAAM-WOORDE, so's : 'l'.i? wuJ? w:.~ttcr? wnttereen?

3. P arty Voornanmwom·<lo hot dri g-cslngte, twe ~ctnll c, en nog 'n o'erhlyfsel va.n verhniging, Dit gP.bt•ur Ly ui Persoon­like Besittelike, en Vra.'cnde Vournaamwnorde, ~;oos on-; kan ~icn uit di vollcnde voorbeclde. Di nmler blyf alma! onver­.anderd.

I'ERSOO~'L!KE '\'"00It.'IA.\~l-\1'00RDE.

Ec-rstc P I Enkelvoud : J?ken my.) V 1 1. ersoon. "! d U )~ cr a ' 1 ;{CSlagte. ... , eer~ou : ns.

m 1 Eukcl'voud: .Jy en Jmt ." · 1 ~ onPdr Pcrsoon. l 'f d r ll Ver al .. ll !!t·s agte . .u· eervou : uu t!. ..) ....

A:nn;nxtxo.- By di Eerste en 'I'wedc Pt'l'llOon WPrd g-en ver­ISki! van gu:slng ge1nnak ni. Dis ni nodig ni. Want dis mos di pcr;;oon wat praat e». wat hoor. Xfmt hulle is hy rno.kMr, en kan mos sicu of uit 'n man of 'n vrou is waar hulle me gesels. Mnr di Tlt-l'<le Pgr;.:von is ni altytl tc'enwoordig ni, dam·om moot hier onderskeill gemaak worde, so's onR hicr ~:>ien.

D<'rde PNsoon.

Enkelvoud, mnnnelik, hy en !.om. " vrouelik, S!f en haar. " on.~r·lig, tH.t, im.antl, niozand, idereen • .MeerYouJ, 1mlle.- V n al di geslagte.

By di twede poriloon is ons iaal duideliker as Hollans C'H

Engels albei, u.mdat ons two aparte woordc gcbruik vcr enkel­-voud en meervoud, en hulle ni. Ons seg altyd nr enkelvoud .fy en ver .meer'Youd julle; mo.r Hollan3 seg 'ier albei 'J'J, en Engels you. Hollans het wel vanselewe gyLiede1~ gebruik nr ·mee" oud, mar nou ni meer ni ;-em Engels he~ wei tho" Yer

8

enkch'?~t•l, ~n.r tlit. wor,l mur ~f'lwnik in ~,,Jw 11' <'n gr1li!rt~·. ens .• n1 m di ~rwone tual 11i. X E>t ~" md .li H,'4ittl•lik" v., n·­:naamw•1or<lr. Ons !.P'.{ l.'nkelvuucl j11•1 I'LL uwct·von•l ju !1· . J\far ilullim){ St:'f; mar,,,, l'll }]u~c·l4 yrmr v1•r alhf'i.

vuot:ur.t.tt>.

H oll.>n,. -f 1!1 Juur• "I('" l t·:< ll·rt•,·n. Euk:-lvn,•lr·n IDI'I't'VuU'l. Eng;•·),. .- f'im mnst learn !/'''' ,.,,,,s.,n. En k,,h-·l'<<ll'll m•'•"·nm•l Afrtka::tu::~.-.1:/ tnlll·t jrm IN kt•t·. Enk•·lvowl.

.full.• mo('t jl'[[ .. J,., ), 1'1'. )fct•t'V•JU•l.

[nc ~ ITTELII\ J; W •O I!· :.A.l.l!-'1\(ICIJ: I' 'E.

Enk,•h·onrl: ;.,,n, l :\let·rvoud: '•II.<. J 'Vt•t• a! eli gtosb:;tr·.

Tu•"rl•• p,.,-.,,.,,,_ Enk<·lnnul : jtl''· ) .Mt•C t'\'OUd; j•lll•· S \' t:r a ! 1li !{""lng-t e.

}iPrtl•• F ••r',<fll}rl.

F. u kch·uml ; mn.utwli~ : ·'"!/'' ,. Vl'fmeliL:: htltJr. ,. cm~y1li;,!: ~>?fn.

1l[cer vonrl ; h11ll.:. Y m· :d ,[; ~··~l:tgw.

'KA1£:!' I>t: V001t·:'n \li •I\UII:!fol: .

1Vi,.! i~ Vl.'r mannl:'lik en vrnnc·li k. IVa! l it! vet• l•usydi~. WtL/t,•r ! Hatt••rrrn! i~ VL'r al tli ~r·.;IR.~to. 4. 'n O'crh lyf~el vau n-rLuigin~ bet om uok ung hy di

l'J::It~OOXJ,U\f; Y()O t;-~ .\.U!-WfiORI •E.

T tl'rde .Per.<001•: jMt >au jy. R'•'d : jy leer; ck lt•1•t• vrr j""· ..,.,~~-a. r ( l:rm• van hi(, soos : lt!J leer; ck leer n· t• uer e ti'GtJOil : • •

( /,mu.

ArorEnlirXn:<.-n. JftJn i·: g"L'II Vt:'l'bniging vn.n ck, on /,aar van Rff ni, ul maak hnllL' <lit ook ~>o in di Hollnn~o ta.'llkuntlL•. Dis gln.d ap~~t·tl• '"oorcle, on daA>roit ku.n 'n men~ Hicn dnt a! ui talo mar in cti war is. b. Di uerde pet·soon cnkol­voud mnunelik ,,.j} patty mt•nso lt~ moet ous skrywc lwm, ne8 in Holla.ns. lfom is vcrkecrd, seg bulle. lft~r ons sog ltrm1, nell di Engclsmau seg hilfl, di Duit~1:r ih.m, di Dccn J,",.nl, di Swced ho11om, ens. En watter is nou di beste P Wol, 71inL verdi BngolsmaR, {Inn vcr di Dnit."'er, hi'Tn nr di Hollander, on11., en hom ver di Afrikaner. c. Net •o is dit met ~k, in plaas van di Hollanu i k. Di

0

(iJ-iok~ t•n Lalyn hct oek ,k, met di uitgang o agteran. J>:Jn ~:-ot• rn<:L n.l di wot>l~lc wat om; anllm·s uii.-pl't'ek a" ni H ollan:-<. Dis Llaarom 110~ n.i vcrkeerd ni. W~tnt ider nn.Ri RprN·k 'n wonJ·d uit :'!o's vor lmll<• di bustc is. E~ wi kau nou ~r·, wutt••r u itl>praak tli l'egt<' is i' ~·[yn l'krp­"eh ~ di.-s tHO~ Lt•lo' r.l te dom om ie H0 : as on~ 'n Wt•ord ui ni'H IIollaNs uit"l'l'eek IJi, dan iR dit \'t•rke!'rJ! ! !

En ock by di

m:-ITTEJ,IK}; \ OOR· N.\.\ 'f· Wt1(> Il.N! .

Ji:e,·,,l,. JI'U •d•·,z.-. I myn t'll .m!/11.''•. so'R: Tii:; 11!?)1! hui ~, J <>n : Th huu. 1;> 11111n r .

I' · ( jmt cnj•n•<", Rn's: Di.-< jm: samhreel, t-n

~'Y.o:1 .nn . _ ,. . • . ( tl1 samhrcelt:; J"ur.

Twnl,•

J h•nl.· l't I' " " •I!, <· nk<'lvntlll, mound ik.- 1111» C'll ·':In··· ,.

,. "

" mcervoml,

'l'rulll'lik. - law.r t'n htlt•'· on:o;ydig.- .<;;n t•n ~:t•lt·.

-~ons en on,.•.

A!ou: r.KIN•l. -By tli l3t•siUelike Yovrnaa'Dwonnlo i~ tlit u0t ll.nd<'rR a;;; l•y rli llcJcd::mi~heitl.>woor•le. l>n:n· kom tli <' flgteran U.$ di ::'f llamWtJOrCl volg, E'll ltiC'r a<; Ufl(ll' f!'<' n NmUtl\1"001'(1 V•>lg. ~o'::;; Di,.. 'nfluk.•,• v~>r(l. Di pt-rd isjfttk.~. f>is '·l:tn p•~t·•l. Tli pt•rd i.5 Ill !Jill'..

o : :< I IJ:·JI I)(JJ:'l-:'f l' I> .-Q'J:I! 01 'l' I;LWUtl'ti•E,

I. 'l'elwoorJc Jruk getalle nit. 2 . Daar 1s twe sourto van 'l'elwoorde :­

OII.b""paaldr, l:iv's vuul, min, baing, C'll$.

1Jcptlol1h. Di '~ord wt•er vcr•krl in twe sourtc :-a. Di gctnl self 300S een, twe, dt·i. ens. ~. J>i gd :tl a~ 'n hoeuanigheid"'woord, s6's ecrHtG,

twede, dPrdc, en Yf'rcter tot Hl tleur de agter di getal to sit, en Tan 20 en verder dcu r ,,f,• agteran te laH.

:3 . .A.<i di telwoorde Vel' hoedanigltciW.woorde gebruik word, ilim word hullo net ~;o verbuig.

s 'EWR ... Dl; TIOOFt,'Tt:' I\ .-O'&R DI WERK\VOORDE.

1. Werkwoortlc urttk 'n werkinguit, so's : Myn skape'1ol'i; ck loop, ens.

~. Ons het twc soorte van werkwoordo :-a. O'agaaude 11•ukuworde, ,,.aar di werking- Tan di werker

op .'R ander ding kan o'ergaan. So is li~fltt 'n oer-

10

gaande werkwoord, want ek knn se : ek het mya. vrou liff; eli working lif.JM gna.t dan ocr van my op myn vrou.

b. Ni- O'PTgaawle tcerkwuortlt, waarn.n c1 i Werking by di werkcr solf bly, en ni up 'n and01· ding k"n o'N·gn..'\n n i, soos: 4if, 11laap, en~., want 'n mer..• kan ni I.e : ck sit, slrr.ap, ens. vcr hom om vcr banr n i.

~- Di Oe1·gaanclo werkwoordo kan 'n mens up twc m·:n:t·t-o gebrnik, ua.dat jy di wc-rking bcskou van ili knnt 'l'un ,;: we•·­kcr, of van di kant van lli lyder wnarop di 'vcrking o'~:rgaat. Dan is dit

u. B,•1lryzn-nd (wrrkcntl) ns jy clit v:m di L1nt. Ylm di worker be&kou, so's : Piet s/.ant 'I'Cr Jnn.

b. J,!,,z, na,, a8 jy dit van di kant v:1n di lyJcr bc~kou, so '!{: Jan word gtslacm Yan Piot.

AX)IERKINLJ.-Tn d i taalkundc von nndPr ta.lo pra;tL b.ullc ock va.n zo•·derAerendo en onpr•rJ~uonlikr wcrkwuor cle. ~· in AfrikaAns, Engels, en d i mrcst.e nuwe t.1lo IJc,...taal dit in di Vt'rVOOginj.( Vnn ni Wclkfi'OOrd SClf ni . :->o's Of tok SU : J>i vrou u:a~: h=r l.·ind (lledry~vt·ncl o'u•·g-mndc) of : Di won u·us <cr ltrwr srlf (wcdcrkerig) ; di werkwoord tt'M

is mar uc t ecndurs.

4 . Van di. t:rrt·org ing van di wcrkwoorclc heL ons in di nuwe tale ock mar min o'e.rgehou, want dit 'rMJ vrr di mee~te p~trl. gedn.on met hulp-werk woerde, dit is Wl'rkwourdc wat. ock }'Ur tyher gebruik word om di ·n ·ryoeging '·an ancl!'r werk­woMde ta hdp mtt.U.k.

fl. Tli Hr~lp-wc•rkuv10rdc is: hll, sal, wr&s, wnrclc, 'vi!, kan, moet, ens. !if: word gebruik om tli w•rlPde in di bedr) wcude werkwoord, •wee$ en tcotde om di t'P·rkde in eli lytlolJllc werk­woord te help maak; en sal om tli toekums uit w ch·uk .

.A.NMl!RKING.-ln di tn.alknnde van a.nclf'J' talc ge hullo by eli werkwoordc gewoonlik vier mnnioro van vcrvocging op: onbepaalde, nntonendt', am·ol'gE'nde, en gebicdeude. Mar in di vcarvoeging self bc~taat mm· eintlik twe mauiero : onbepa.aldo on bt>paa.lde.

G. Di o~tbepaaldc manier is di werkwoord in di vel"llkillP.nde t.y'c, mar 110uder bello ling van }lGl'SOnc; by di bepaal.tle uw:nier word ru tye en ili persona a.l bei bepaal.

7. Di werloreorde het Jri hoof-t yt, no. di loop va.n di tyd : t eenwoord ige, verledc, toekomende; so'11

Teenwoordige tyd- Ek loop. Ver lode , -Ek het geloop. Toelcomendo , - Ek s~lloop.

ll

8. Di tockllllll'Illh- lytl kan 'n mttll.., PJI \ iPI' munierc rool"­stcl, sn',;

nt·rlltt· wt·kmu•:ntl.· '·'"- l•:k ~al lonp. 'l' .,•ctle .. ., - Cl( ;.al ~!de '"I' Ju:. })C'r:<tP. , ... ,rwa:u·c!. .. El.;: '''':.! loll]'· 'l'wetle .. . . - 1·:~ son ;:l'in11p hi;.

A:nn:uKI"'··- " 'nni'\I!U hct Olllt 111:1r ,-,:,. r·•·J·/,•tlr• cu ,.;,,. loPJ,.,. mPnd•• tyt• in on~> t.utl 'f :-;.,u cl't WL·c•-. c•m•lat on~ volk no•r go•n \'l'l'h:tlc• lllUI' Wl'i 'n tor-konu; hct r 0

!1. Hy ,[i ] , 11 , !1\ll'l'hi\'(IOl'lll· i:-; eli YPrlr·cl·' lyd (ot'k \\'C'('l' in Lwr vl'rtll'el. Dit w11rrl ~<•nnt-m tml·, ,/nl•lttf.- t•n l'ulmwcl.· ,·erlrclc lyd; so's-

'fr•·"wunrd iy• .

gk lll't R k >al Bk i . .­Bk wort.l. }!k kan Ek moct Ek wil

( ),IL'tl/11/tllll.: r•·rl· ./r.

1•;:.: hul Ek "'"u J•:k wa~ l•:k \\'f'l'd

l~k kr,n J<:k lllU{' . .;

Bk mm

,-,l/111111/k 1'('( {1'1/f'.

l~k lu·t ~· hnu

J~k is of wn~ gewccs g}, is uf \\'1\S 1{!'\YOl'tLC.

Ek hct !fuwi!.

10. Di onllf'pllu.ldc 111tmic·l' hct mar lwc ly<•:

1',.,.,W,Jur.7r'ul! '!ttl -lnot•· VerlcJ,• ,, · gdoup !.:{·.

A'!oJt R.I\ IX•<.-lJi] 1.-ltt'<'lhC fa:tl l1eL \'t'1' tli hcle W<•l'kwoonl mar nc~ twc t;c : vcrlcdu en toekotncudo Lycl.

11. By di U•'Jl''''l''" ,,,111 ;,., rek!'H ons di nuloucndc anvoc­gendc, en gcLicth:nuc muuicrc.

A,~! r.Rl\ rxr;.-]J; y··b;,.,z,,ud·· tlltuticr tl' 1 on' by tli lu•paalrlc, omd:1t <li pct•,on<' dn~rby l•r·p~1:d '"'••rtl, Hu',: lut>JI jy! lo•JP jnlk ! Jllar iu vorm ill t1iL ~dyk a11 di unb<'p<u~ldc.

12. l ly di \'f'I'I'Ot'f.(ing- vn11 c1i \\"t•t·kwocw,lu 1110d nn,; \ll'k I'll)" ' n wourlji ~~· v11n eli tf,..,., ,.r.ol·llt. Di hd. f. we tyc. ll't'llll'l 'Ol~ d i"'u en YC"t'lt>th·. lli.: l<-'<'11\VoOl·oli ~,, .lt-dwoot·•l wm·.J ~t·11m1~k de~ll' ,,ul agter, t·u tli n•rlct.l!! ttl'Ur !/'~ ni•ir• di \\'L'rkwuurd te set: tso's :-

1 o011Jl

K<H•k low·Hd kokl'ml

g-donv ~ekook.

I:; 1 >i f,•, ,,.,,·,,ord:;l' ./, • I ,mrm/ 1\'!lrd a.ltyd f!t•hrni k llf'S 'n ], ,,.,IUJ • i~h,- j,j,:;wn••J ·d.

1 k ~'li , . , .,.z, .,/~ ,J,., lwnor.l wnr,l ).!dH·uik oJJt di \'l'rl~·du tyLl \Ttl~ d: '' crk \l'ourd tl' h,·] p ma~~k.

lf>. J) i wc·1·kwnor•le l<rt dn: z>,.,.~ ... l " in di cnkelvouu <'11

lUCl':' I'Olld:

l•:n ],., IYCnul. g 1.· loop ..:\h•l·n·on< I. - ( lu. ~ loo fl

·'!I ]<'<I]' .luff,• l""Jl

1 J,.,·J,. l'ersoou.

II y, ~!I· ,zif loop !Ir'll' loop .

A 'OI J: IHd.\<:.-1): p<'r..,nn<· Jn:ta], by ouq J.!C'U Yl't'Hkilm1 eli \'1'1'·

\'<>v"in•.o· Y;llt di W<' l'kW'<oo•l'd M'lt 11i; !'tulat di J•C'r~:>oll• · !tie-r t>in l~~~~,...n i tl• paA .koll\ Hi. ..:\ittl' 1111S ge Uit <Jaili'Olll m:tr i.u, '"niln.t di llll'm;c· d:<~.a.ran 1-(l'\\'c ud i,o; itt auciC"l' IIJn·aak­kuu~t(•. Mar hy <li vnorlH·<·hk f't.' om; mAr nd. di l!l'l'lltc

Jll' I'HOOU aU.

16. Di vollcudc voorbcclde !;a} vcrder alles duiuelik m::mk :-

'l't!t'U wuordig~ tycl

\ " t•dt•dc tytl

V nlt cle dcdwoo1·cl

'J'ecll \1"001'\lie!•' I,Y1l Um ulm . n· t·kdt: t ycl

\'ulllllt.ak n ·rlt·th• t,pt

Et•J'Hte tut'l,um~t. tyu

'l'IY<·tlc to<!k,,m.,1 . t,y•l

J~t'l'lo.t(' 'UUl'W!Ia l'Ul'l.

tul'kv11htige t.rd

'l' wl'dc ' '"11'\Yuanll'l . toe: kurustjgo t ru

VJmVOI-Xn~G Y..iN DI HCM'WE RKWOORDE.

nl\I: i,: J'A.\T,Ol; ,\I A~ l liR .

.ll,f · " " et·s , W'urdc Sal I Kun 1 ~loet I \ \' il I : t1'f! \\ ord~ l1C. ·

C'J't•h!Ld h(' , "l',~l't'S ht• e> o f Wt't'~ ---- "i.'kllll hi• I g Nn locl hu I gt•wil hu I 0 I" : I 0

gdtad gcwct·~ 1 gcwMJo I gt•k:m J gcmout I gt·";l

rJ... ht'f. I <·k lmJ. r·k hct

geLati·

t•k ~tt l hfo

c:k ~nl g('­L~.<l hi•

. t·k ~nhcl

('k snu·gJ h:~.d hU.

Hlll'A .U.n .J!: l1AXIER.

t'k ;., ck \\'Pt·tl t ·k sn I I t•k kom d , lnt>' f'k ll't·rd ek >'• oU •·1, kun t•ki;..ufw:o>' t·k i~ o1f wn~ kL l k , . - - -e- l' "v·un

~··wet'' t:ewortle 1 .-

t· l· >.·tl I ' ·' <k s:d , ,,n·<k d. :.:hl knu

"t't'i< I 1 :t'k ~~~~ ''L- I I

t•k sal ~t·~ woHl., L;·. uJ .. k "ul glt.·~an \ \"tl •:--. u P l l ..

\ \ 'l' l ~~

ck moct t• k 11101:!!-l

tk lll't ~c-ruuc t

ok wi l l!k won

t•k hl'l. ~t·wil

ck &tl nwetl ek sal wil

ek ><~·l g'!' • 1.k ~al gewi l h8 lilltO I he

L'k 1-lJU, Wt•t•,

<"k ~~.u I I 1 I 'L - --- ck .-vu kau c ( xuu muct ck :<ou WI wurre

< k ~ou JlU· Wt'C$ }.to~.,

ck :-;nn trl'-

1

· ·' h~ f ~::k :::ou gcknn ek :.<Jll !!C'· I k ill •

Wol'u (' <'O L• "t ._ , ( sou g'C \1 It! 1 ''· • moo u" · Wl'I'X I

t+

\'~ 1! \'111\ tll:-\l,j 'l.\1'1 0 1 o ' r.r.t,.IA!'W C '\YEflKW\JOIW

,c:, J,.LL.Y.

DEDHY\YR~D F: YOR:\L

tl~lli:J>Ao\I,J•E )IA'\1 Cll.

T~-t·n 11 uor•li!·•· f ytl : Slnun \ '•·!'lt"dr• n d: ' ( i,·~l'"nn h~ \ ' ••rlt•tl\- d,·el iYtiiH't l : ( ;t sluan.

lli . I'AAf.IIl: .\1.1\ tr .. l.

Teenw .. nrlli~l' ~) ,[ : Ek ,:hat V c:-rlt>dt• h'·l: 1-:k ln·t gp,;]:um l~l'l'•lr: ,,,::.kom,:itrt· l.nl: 1-;1 . ..,aJ slnnn.

'J'wc>•l•• t.wk~>nl; l i !!<' ' ·'": l·~k hlll ~c·slaa.u hl- . Ect'l<tC Y(IOJ'\1' , tnd>oln..,t:;.r,• tyd: l•:k. 'lU hlaau 'I' wetle ~ •><n·w . 1• .,.k., ,u,.,ii,_;l' t ,) ,J : J•:k t:. o~ t !-(<:•ban h i•.

L Y II J~ X D E V () J1 ) [.

'I'r'PIIli'UUJ'lli~t· f\· rl : (: ••,l:•;.n 11 urrlt• Y Pl'lt·clr t) tl : · c;,.,l:la u g t'\<"c!l'tlc ln~ of wee.:~

l!r.J'\ 11.1 I' \1.11'\ll:r..

'l'ccn\\"c), wtli~<· t) d : 1~:\. \H ·r~1 ~!'~'"''·\.an OnYohnauk n t h·•t:r• : 1:•, wp:·d ,t!'t•~>l aau Y oiiJlna k ,, Ek i·, of wns !!f'~la:m Br·r~H· tot·k •. w~·'!!t': I·;L · . l •rt·. luau wr r•l•• rJ'Vtl1t1P ,~ ·~; ":') ~(·:·daaU \\ ~·t•J Bewtc• \"th ii'Wa.u'lL .. l-~1. ~"'· '::• :-lr:••• Wol'\h·

'I'II' l'tlt• .• l•:k .•lt.l !' ,.,_Ja•,n )!••1\'l'l',.; hi•. 1~1 . Di i\i-lll'l'J.:'Illllhh ' \ \'l':·kw .. na.l ll't•l'•l nd ~·• \Ct' \ llt').! :111'11

tl i Bl'uJ·yw•·ndu \ ' <~l'llt Yhll tl i 0 \oJ·,.,t.ulllk.

Alll::'ll! II.UPU\1 1'1\, 1J ' 1 ;1 ~ 1'1 \\t H1 r: P t' \\ \ ~ 1 \ l ·:r. t~ r ltl "·~,·1~1· ·' 1.

1. Di Tly wou1·dv, \ '•" tl'>-.-f~t· f,. \ ' ot·;.:·woc ,,.,t.,., t·u (.; iu·ot!p· wourtlt• hlyf :til yd onv••muJt·rJ.

:!. J>i B rwc .. •l:tll. wm'l lw :tutlt'l' W•ll.H•It• !tt'M't flm rli wt~r· ldng of hnc•rhllli~dtt•itl ci!!al'\:&. • nntlt·J' t:·l~o•l'aal. ,;o',: ,.,:,.:;kid, rtr;le mooi , ,, s.; of ont '11 uut~ta!Hl;g l wicl nil. to<! thttk, so'11 van plaas: /i; •. , Cll clru1r ; van ty<l: fl''" :I• luul , en~ .

:3. Di Voo .. !<J>'rKI:r.; l• "m au iu 11 attur bt'ti'Pkking 'n naam. W OUlTI of YlJ\Jl'II BJl,lllWoelrd 'l~.lat, W:~ ll'\'.J.)r uit gepi!Ul.ll WOrd ,

so',q : Q/1 (]j rl l'UI'1 1'(11~ cli htJi"l, cl,'j/f'J' myn, uzl \li krnaJ, f'~l q,

15

4. Di VoEOWOORDE verbind woordc en sinn e an maknar, so's: J an m Piet; t•k i:s bly, mnr .T:m is vordrietig.

5. Di Urrttof.l'WtWIWE is wonrclt• wat ' Jo1 men:~ ~cbruik om verwond~1·inl{. n fkt·nring, ·h·ol'CIH'i,l, hl .1 ,],.kn p, !>krik, CIIM., uit te druk, sander Vt'rbiudiug met nu<lt•r wuol'Llc. llit•t·vau hoL ons baing in o11s hml, ~o':s : Hiel'.i.l" ! hook ! hiorso ! eisa ! eina.! hf·! Hi.·! tl-:1: h i.•-l-! ht·i ! l•>l'-non! nun-toe ! n~-t·og! fooi-tog! soo! trek! .-tnp! vncrst•k ! nrie! bnsLa I 11ios ! lie ! a.llemcnsig ! nllPmenlig! ]lt)-ha! ],onk·hni! o-got>je! juiste­meui ! kyk-tog ! ng-kom: ng-loop: moeni.~! :mkkorloot! no! ew;.

DERDB PART.

OM DI WOORDE rum 'l'rj Vb:ll.BIXDK

(~YX'l'.A.Xl:-{) .

RERi'>U: HOO!':~l'UK.-O'b!l~ VOL~lXXl~ .

1. 'n Vul.~in ill di hole uitdrukk iug van ui Mil\ van ons redo.gto.

2. Di del~t van 'n voL'Iiu i~< cukclc sinnc. s. Di •>•h•le siwt~ beStiUI.t WCtll' uil klcinet· uttltl. 4. Di klei1wr,. ,z,.zc: i ~ ~·et•1' ;;anm~estclol nit woortle. 5. So kau Oll.l! 'u Ytolsiu up t[y':'j m auict'll uitmakaar uit­

hanl:-

'n Vol~in in Cllkol•l ~:..;nuc; 'n l<~nkule 15 in iu kluin••J•c ]>ill'l·t'; 'n K.leuwr part ilL ap:11·L•' "oor·•ll! .

6. Nccm 'n \'UIJrbl'cld: ·

rozs.:J>: .. . .\'f.) Ll Vttoh•r 1'\Jl' P \'t't' my ; dfHiro>m m oet el.: 10l)p."

E,tkek slnn•·: '' ~.rn vadt.'J' t·•)•·p V01' my." en •· r;;.. moct loop."

KZ.einen• purlt• :-

Oncleru:~'1J1 wnarvan 'n mens }Jt'n:~ot. Getegdu, wnt 'n mons van di ondl't'werp seg. Yoorwe1:,p, waar di werki t.~g vnn di onderwerp Oil

0 1fiT'O'A.At,

jJ~pali'i~~. W.f!.t e'Jl,ig deel Yl\ll di ~in ~~a4er bepaal1

J(i

7. Lat ous nou 'n sin in klPinere pn.r to V<'J'dN•l. nl"<'m: '• Di bm wo vader -.t raf ~<~·n :,tontP M:Uu nil 1 i••fuc. :

Orul•·rzrn}' -V~dt•J'. JJ,,,,lli .• y ran di tJ/<t/, •,·u·••t p - l!i bl'a \n',

f.ft'l r'!Jrlt'-foti'Uf. ]/, r~~Z·i,,!l ''•lfl di :J• t~rtJ.l' ,lit !i{.ftle.

)•IHJI' !('"I'fi-Xt· ttn,

l!tpoli~t~j 1'1'11• ,{; ''''''":' '1' -!.,Yil Hl •>llt(".

8. Dl\n knn t>nH 'n !lin no~ \ 'Prd{'l' oj•l··~ in w .. r.l'dt·. Krem di:-c]f,h• :.iH :

Di- ·lwp:~k•utlt• liel woorrl. l.I'U11't• -h:p ot·~li J.,. nnaw wnord - nll'll<'wlc• trup . 1·uder - umunwt:t>rd- ~l'Ol'!!llwm- numurlik - e-ukd-

vroull. /'Jt,·af-e/t·rgna.H•l<' ·wt•t'k\\'lllll'll-hc•paal•le w_rs­

t<:t•uwnnrui<•P. 1 Yel.

syn lw:-;il tdik ,·, >l>l'Dltttmw••orll---mam~,· lik -<·ukt-1-vnnd.

RIIJIII• - l•) \'oc·~li k rmaruwunr,l -~: ,•lll·wll' Imp. ~··wz- naumwool .I- ~·l<~l·t :t: am - lr. ;• nndik- l'llkd­

YuucL 1til -Yoo t·~c·ht>l. {;t<frl< - mmwwu, l'el ,.;• Jdl'f ll::Ulrll - t•nk,·h·nud.

T WF!Ill:: Hottt',,TI 1, .. • - tt 'Et: ftl LJ:J,, n:.; , ~ .. , .

Ver duiuPliklwi.l :o. h·~.f Hlh llll t ai VHllt• IIILe· L· ·d··l. ~ll $:

(. ) PUtll, nu eli !'in ,\• \·:m ·.u Y· ·~~ i J •. (,) l\.o o/11>1'1 , <l"H'l' 1:: g't!tll'l'ltt•' \':JU 'n :-in. ( ; ) li.·JI•'""'P'''''· uu el i. 1·i·lllu vrtu 'n 'iu, OJ tlaar nog 'n

Vl·•·ldari~:.;' " P Yttlg-. ( : ) JJul,[,,•l" l "'••f, w t ::;o, &-. tln:ll' no:.{ 'u nnhul ing op

wlg. ( ~) Yr·~lll)t~Ta·,l , n~: :· r 1

Jl \ 'l".lU!!·

( ! ) r•ifi''JI'}>ioHJ,,fcfct .. , :1!!' <'1' 'n tt i f1~1<'J•iltg.

En nog UUll<'rc, mt. t' noR g .· 1n \!' di Ycrnaam-.{P a n .

TJt:ltJ1t: niiPF~TrK. \. !11\A .. \\'~Il t' l ll•l:t't.Kl"itiS.

1. ~C's in Fmu11 ltN ou' ·u clnhl•~;~le "ntk .. nuiu~r in on.i hv,•­mnl ni. Dis ucm· eli l·'n.u~·· \'lngot·..liag-•• in u~-1 tunl iug,•. bt·tmg.

:!. ~l't so on.~ l wcmul ··• '• i11}'laas v.111 eli llu:lmt--c wij en uns. Dis ue.k vu.n di Frat"•' '"''' ~ .' t ' l' w1j uu .wu; vcr un~ li il.'r inp;ckolJl.

j, K cs ill llchn•us l ••, ~~~ ;,d on~ '"'k 'u voiJr.n•t-.t·l r · r, wat

17

11d \"li<U' .Jj 111llllOWQol\[ kom IIIU l\ll \Al wy1:1 uu.t ui Werking ''to.n rli IH·rk\l"oorcl up d i mtal uWO<Jl'>l u'c1·g·a11t, :;o'::,: Hk leer ,.~,. hum; l'lll p r•·1· Pi.:f : <'llli.

-k Ho h('t oms uo1: '.1 ~ehrr.:k \'an rli \'UOl'Setsels ucs in Hrhr£:1>11<. .\" ol i Y•h i"M.!sPl 'u 1 ('IH'~.;ng il1 f't•n uf ander r i~~tiug- ui!druk, d:•Jt k .. n , olit p:ort:;J...o•t•r :., 'n to~voeg-~<cl a:rter di nmtm"uul'fl au, l'u':;: Ka:l!J· I•···, f.l'·;,,, lauu-uif, ~~on-(Jp, :;uu -ft~ltf,•,·, t•u"".

;,, SN. in I fl•',·.:-·.ts lu·rhaul ""' 'n wom\l om krag- d:.uu-an to gr. KO .~' : •· }), .,d i,., hy ,]oou.'' n ·r "hy iH ~l'kt:r duod; " "kcJm sal hy kuw,'' Y t· t· •· by :ul l'l'k.t·r kum."

\Jt. ttL•r. Hi)ofl>:o.T'(;K . f>~l •lGL>T•rTr. n: ;)J.\.\1\,

I ' n:(•l' !llOI'I 011:. t l]'t Ill(.> din~.: lt·l. : illllll t ('H ry.n. :!. J Ji ,,..,,tf ""' u.n tli lcuc: tt• vau di ufclcl iug" van tl i reels

Y :l II 'n \'('l'', • '

::. J li r·c·t•J, 1.a't .~c-u, { Wt', ch·i, Jt·i ... r utt•t•r nfolc<'liug-s lu\ .t, ~.:Jk<- ndPliu-.; lu·t Ll\l' ,,j' clo·i t-illuh·~ . .). In l'1J...,. P'•lt·lil c[\" lt' m•t t'·t'·n ~il lal"· J i ul.. ~l'!ll (') ho\ wr.tor

tli U(Hlruk op \ ',tl. ,.u. '":IUJ' 'n lll\'11." u'ln op muut drnk us jy lrr:-. A:nn:r:R.»•:.- Jli c',{t<•' lof wco[·J ui nlty•l h) ~cskrywu ni; ons

~l': dit. 1'1'1:11' lJit•t• iu ui voorl>l·vlde om tu Jut sieu wa.t un~ Jfl~"t'!J.

(j, lJi ,·!/•'1 iH tli ,.,.ml~t'~<u klat1ku iu ~ i l:ut~tc of twc laru;t.e si llnhus in di re<' Is vau 'u Yt'rili .

Vuc>l!O l t;J,. L>l· .

7. ( )n;; r·fllkii[i,•d hrL Ht'!'> rct·ls in 'n \'c:·f', ou vier l~[tlclillgs in C'lko reel, t·n Lwt• billubc;, in it!urc nfclt-l iug, watu•rnu di n kHl'llt. up tli lnaf>tu val.

I~ en i Jrt• n:t '"i ht'•l I .~Yn T,alltl, Ou.., wotlr/"I' A; r,:iklauj"c ~lt·;l.llu. '\',,.,in~/ i" tlai'n·/ gcn h•\/Lt•t· grunJ Ol' :1'.' rli "Y/c w<'·.1t·clolr•)nd. 'l'mt~ i4 ous cSm/ tli u:i'.:.m/ tf' cld. Van kin/don; Ytm/ Snid A/friku.

~- liil't' rym t we l '('t•l!< up makam•, Ju::n· pnrtykccr kan dit ••t•k al-um-tli-anclt·r l'<'l'l J'.' m. Jlit'r rym tli Jaasto :<illabes ullo•rn, dit llt>l'ID ons ~fll't•Uit- ry m; umr l':n·tyker1· ryn1 di vooda;o,,tc• ot'k, di l i:> dttll 'n ·''' pe1ul< t•ym.

~~. JJi iwo ~oot·lo van ryru, ~hli\HLlt· en s lt>puutlc, wi~sd tlik-

is

wils l:naka.·v· nf, po 'H ill .. nj: 8 ft•,,,.,lj i i'R l'l/.11 Hannie:"

Tiit hl-lp/ n"n Wt•ifui;: tSm/ lt• /uri[, AI lt(•f/ ck ~>JI,I tJ va n ;:.;,;11/ni,

K un <·k/ di "it/ dingo m:i1·/ ~~rm:l, J>nn :.<>ll/ !'k-m:\r/ rk /;.fl,/ n i.

10. Hirr iR non tlll).{ 'n vnnrhl'rhl, 1·:m 'n vt•J'!; mrt tlr·i llil­labcs in clkc aftlt·linf.{. D11n vnl <li o h cnt op di mirldoll!te 11ilhtlro. Dit nor>rn llll ll t• frippt•lr,w~tl, so'x i11 "f,'crl lJI!!J•-rs " ~

Gert Bl>yrl'll / lwt p·t'·ltl r11,' C:l'rt B;.,\ t•J· .• I hd vc ; En Ill wnt/ hy :luvn.U llaMr m{lnk hy/ gt·l tl ml-. Mar 'n ·rro\1 moPt,' lr.r :inl'-kaf./ dis ~(·kl•r,'lik w:10r, Wnnt 1\ttUtlt•J·/ 'u H fll 't gnRt/'n hni~ rleurfmakit.nr.

11. Parhkc!'r ~<kict tlaar 'n t~illalrc o'r1· nn ili end in di .•li>J.'fl"de I') ;,l, ~o·~ in il.i twrdfl c•n virr·tlc n •'C'I Ynn "Di ~te ­weltjiet< , .;HI ~:nm i ." P nriykccr kron1 daa1· ln'l'r rl'n tekort ill di slnnndr rym. ~o·s in di fan~ It· ufd('}it,go; van " Gcrt llcyrrs ."

1~. Nou HI OC't 'll lller.t< nHir net trp] •a::; dnt j~ rli mnnt lVaar jy di c~rste 'I"Cl'~-> 1nc l.rr,iu l1vu iu ul di n~~th·r YC"r~t·.

Geskiedenis .. van d1 Afrikaanse Taalbeweging ...

VER VRIND EN VYAND,

~- UIT PUBLIEKE EN PRIVATE BRONNE BElfER!: DEUR

'S LTD V.lN IJI GJfJNOOTSK.AP VAN REGTE AFRIKiY.ER~

Prys 2s. 6d., Posgeld saam.

Vnwle en Voorst,,nde1·s van di Afrikn.a.nse Taalbeweging, behoort di book te he om lJ nile vrindskap an te moedig en te verSt('rk, en di hoek te versprei so ver as hu!Ie kan.

TeenstmuleJ's M V.'Jancle sal Wbl di noodsakelikheid insieu om dit te lees, omda.t dit 0'1 billik is om 'n saak of be weging · te veroordeel en teen te staan sonder daar behcorlik keunis van genome te he. '

O:>p<11'lydiJC gclicve eaar kennis 'v.-a.n te uoem Om. pwty te kan kios. Is di bawe­giug Inlllo oncler,stouning weni, wei dan d1en hullo dit to ouderst~un; so ni, dan behoor hnlle dit te bestry. , , " Di ni verga.der di verstrooi."

Iderem c,~ 11lgn· wat iets ran di ta<tlb~weging wil weet, of meer tl1arva.n wil weet, sal ,.,.el do~n met di. hoek te. uaolplege waatin hul!e alles s;~.l .-in de Gmtrent di ont­staan on ,-ortgrt,ng, ·doel en wcrk van di Genoot11kn.p \":tn regte Afrikaners