DIJITAL YAYINCILIĞA GEÇIŞ SÜRECINDE ...Bu gelişmeler sonrasını ifade den yeni medya kavramı, başta etkileşimlilik ve sayısallık gibi temel özellikleri ile gelenek-sel

577

6. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU6. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK

6th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUMİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - CERRAHPAŞA / 01-03 KASIM / NOVEMBER 2018

DIJITAL YAYINCILIĞA GEÇIŞ SÜRECINDE GAZETECILIKTE HABER IÇERIĞININ DEĞIŞIMI

MILLIYET GAZETESI ÖRNEĞITHE CHANGE OF NEWS CONTENT IN JOURNALISM IN THE

PROCESS OF TRANSITION TO DIGITAL BROADCASTING MILLIYET NEWSPAPER CASE

Süleyman TÜRKOĞLU1

Hülya SEMIZ TÜRKOĞLU2

ABSTRACTIn today’s world, digitalization is rapidly developing and gaining importance. In addition, newspapers with mass media are affected positively and negatively. Newspapers are one of the most important mass media from the past to the present, but due to the limited space of the newspaper, there are limited possibilities for the content of the news, the variety of news items that make up the agenda, or the number of photographs to be used. These problems di-sappeared with the emergence of online electronic newspapers. Electronic newspapers, text, photos, video, sound, animation, etc. Since the contents can be used on the same page and at the same time, they are more advantageous than printed newspapers. Another advantage of the electronic newspapers is that all the content of the newspaper can be shared on social me-dia platforms and the reader can participate with comments on the newspaper’s content either directly through the newspaper page or through social media accounts. The disadvantages of electronic newspapers can be used as the contamination and confusion in the pages due to the inability to use the same data on the same page together. In this study, according to Alexa, an international internet research company; Internet broadcasts of the printed newspaper in Tur-key with the most click-through rate “Milliyet” newspaper and “www.milliyet” Our research has been named news site. For this reason, a comparison of the printed Milliyet newspaper and the internet publication www.milliyet.com.tr will be made, and news category, word count, visuality, video and comments will be examined.

Key Words: Digital Publishing, E-Newspaper, New Media

ÖZET Günümüz dünyasında dijitalleşme büyük bir hızla gelişmekte ve önem kazanmaktadır. Bu-nunla birlikte kitle iletişim araçları olan gazeteler olumlu ve olumsuz olarak etkilenmekte-1 Dr. Öğr. Üyesi, [email protected], İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi, İstanbul2 Dr. Öğr. Üyesi, [email protected], İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi, İstanbul

578



dir. Gazeteler, geçmişten günümüze kullanılan en önemli kitle araçlarından biridir, ancak gazetenin sınırlı alanı nedeniyle içeriği oluşturan haberlerin uzunluğu, gündemi oluşturan haberlerin çeşitliliği veya kullanılacak fotoğraf sayısı konusunda kısıtlı imkânlara sahiptir. Bu sorunlar, çevrimiçi elektronik gazetelerin ortaya çıkmasıyla birlikte ortadan kalkmıştır. Elektronik gazetelerde yazı, fotoğraf, video, ses, animasyon vb. içerikler aynı sayfa üstünde ve aynı anda kullanılabildiği için basılı gazetelerden daha avantajlıdır. Elektronik gazetelerin bir diğer avantajı, gazeteyi oluşturan tüm içeriğin sosyal medya platformlarında paylaşılabil-mesi ve okuyucunun gerek doğrudan gazete sayfası üzerinden gerekse sosyal medya hesap-ları üzerinden gazetenin içeriği hakkında yorumları ile katılım sağlayabilmesidir. Elektronik gazetelerin dezavantajlarını ise aynı sayfa üzerinde birçok verinin birlikte verilebilmesi du-rumunun doğru bir şekilde kullanılamaması nedeniyle sayfalarda bilgi kirliliğinin ve karışık-lığın oluşması olarak söyleyebiliriz. Bu çalışmada, uluslararası internet araştırma şirketi olan Alexa’ya göre; Türkiye’deki basılı gazetelerin internet yayınlarının en çok tıklanma oranına sahip olan “Milliyet” gazetesi ve “www.milliyet.com.tr” adlı haber sitesi araştırma alanımız olmuştur. Bu nedenle, basılı olan Milliyet gazetesi ve internet yayını olan www.milliyet.com.tr sitesinin karşılaştırılması yapılarak, haber kategorisi, kelime sayısı, görsellik, video ve yorumları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: Dijital Yayıncılık, E- gazete, Yeni Medya

GIRIŞMatbaa öncesi dönemde bilgiye sahip olanlar ve onu yayma gücünü elinde bulunduranlar, diğer insanlara göre daha ayrıcalıklı konumda yer almış ve toplum üzerinde kamuoyu oluş-masında önemli bir rol almışlardır. Matbaanın icadı sonrası bilginin yeniden üretime ve ço-ğaltımına imkân tanıyan basım teknolojisi, dogmaları yıkıma uğratarak, dayatılan skolastik düşünce biçiminin sorgulanmasına sebep olmuştur. Basım teknolojilerinin gelişmesiyle bir-likte siyasi ve ticari nitelik taşıyan bilgileri aktaran ve olayları bildiren bir sürü süreli yayın ortaya çıkmıştır. (Crowley ve Hyer, 2011:174)

İletişim ve medya tarihi, teknolojik gelişmelerin gerçekleşmesi ve yeni buluşların ortaya çıkmasıyla özellikle son 500 yılda sürekli bir devinim halinde olmuştur. Mcluhan teknolojiyi merkeze alarak insanlık tarihini üç döneme ayırmaktadır. Birinci dönem 1500’lerden önceki söz ve konuşma ağırlıklı kabile dönemidir. İkinci dönem 1500 ile 1900 yılların arasında, mat-baa ile başlayan yazılı iletişimin geliştiği dönemdir. Üçüncü dönem ise 1900’lerden sonrasını kapsayan ve bu dönemde gelişen televizyon, radyo gibi iletişim teknolojilerinin yer aldığı elektronik çağ dönemidir. (Güngör, 2013, 178)

Dijital iletişim ilk başlangıç araçlarından biri olan gazetecilik Türkiye’de Avrupa’ya göre daha geç dönemde başlamış fakat bütün dünyada 20. yüzyılda yaşanan değişimlere Türki-ye’de uyum sağlamıştır. Basın alanında değişimler ekonomi politik alanlarda olmuştur. Özel-likle 1980’li yıllardan sonra ekonomideki liberalleşme hareketleriyle birlikte basın dışında sermaye alana giriş yapmıştır. Bu süreçle bugün Türk basınının büyük bölümü holdinglerin kontrolünde olan bir yapıya dönüşmüştür. 2000’li yıllardan sonra yeni iletişim teknolojile-rinin gelişmesi ve okurun internete yönelmesiyle dijital yayıncılığa geçiş yapan yazılı basın e-gazete olarak karşımıza çıkmıştır.

579



Teknolojik gelişmeler ve internetin yaygın kullanımı, haber üretimi ve dağıtımı alanlarında önemli değişmeler yaşatmıştır. Bu değişimlerin ve gelişmelerin ortaya çıkarttığı yeni / dijital medya olgularını toplumda önemli bir yere sahip olan konuma ulaşmıştır.

Gazetecilikte dijital, ağ tabanlı çağa uygun habercilik yöntemlerinin kullanıldığı yaklaşımlar da ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu çalışmada gazetenin dijitalleşmeyle yeni medya olarak na-sıl bir değişim ve dönüşüm süreci yaşadığı literatür taraması yöntemi kullanılarak açıklanma-ya çalışılmıştır. Ayrıca, Dijital yayıncılığın gelişimi avantajları ve yeni medyada gazetecilik anlayışının yanıtları aranmaya çalışılmıştır.

Dijital Yayıncılığın Gelişimi ve Avantajları

Teknik iletişim döneminde, bağlantılar, yapay hafızalar veya hafızaların içeriğinin yeniden üretilmesi kökten bir değişimi ortaya çıkarmıştır. Matbaanın icadı metinlerin kolaylıkla ço-ğaltılması nedeniyle önemli bir devrimdir. 19. Yüzyılından sonra yeni bir devrim olan, kablo ve havadaki sinyaller aracılığıyla uzun mesafeli bağlantıların icat ve inşa edilmesi, (fotoğraf, film, ses kayıt bantları gibi) yeni analog yapay hafızaların ortaya çıkması ve özellikle rotatif baskı makinası gibi yeni çoğaltma teknikleri önemli gelişmelerdir. Buna bağlı olarak uzak mesafelerden ses-metin- veri ve görüntülerin iletilebilmesi mümkün olmuştur.

Bu araçların inavasyonu, ilk defa kullanılabilir bir biçim kazanmaları 1890 ila 1925 yılla-rı arasında gerçekleşmiştir. Yakın dönemde gerçekleşen teknik iletişim devrimi dijital ya-pay hafızalar ve dijital iletim olarak ifade edilmektedir. 1960’lı yıllardan başlayarak genel sembolik makineler olarak kullanılan daha küçük ancak daha güçlü bilgisayarlar piyasaya sürülmüştür. Bu bilgisayarlar enformasyonun etkileşimli işlenmesi ve iletişim için kullanıl-maktadır ve giderek artan bir biçimde de ağlar içerisinde birbirlerine bağlanmıştır. (Dijk,19)

Yayıncılık uzun süredir dijital ortamda faaliyetlerini sürdürmektedir. Bilgisayar kullanıcıla-rı için programların dijital içeriklerinin üretimi ortaya çıkmıştır. Dijital yayıncılığa yönelik gelişmeler dizgi, kelime işlem, masaüstü yayıncılık (DTP) ve veri tabanlarının geliştirilmesi aşamalarından geçmiştir.

Dizgi sistemleri, yayıncıların baskı sürecinin en çok zaman alan işlemini hızlandırmayı he-defledikleri 1970’lerde geliştirilmiştir. Daha önce elle biçimlendirilen ve ardından da bir elektronik formata girilen metinler bu aşamada, düzenin oluşumunu kolaylaştırmak için programlanmışlardır. İlk örnek sistemlerde dizgiciler başlıkları, yazı stilleri ve paragrafları işaretleme imkânı sağlayan özel klavyeleriyle kullandıkları bu sistem elektronik olmayan bir sitemdir. Bu sistemde dizgiciler, dizgisini yaptıkları tasarımın baskı sonrası neye benzeyece-ğini görmek istediklerinde çıkış almak zorundadırlar.

Bu gelişmelere paralel olarak kelime işlemdeki ilerlemelerde 1980’lerde hızla artmaya başla-mıştır. Dijital bir ortamda metin oluşturmanın ya da üretmenin yolları da çoğalmıştır. Kişisel programlama geliştikçe kelime işlem paketleri PC ve Mac donanımına uygun bir yazılım paketinin parçası olarak geliştirilmiştir.

İlk kez, 1985 yılında Apple, Adope, Aldus, Linotype ve Quark (1987) adlı firmalar tarafından kullanılan masaüstü yayıncılık terimi, matbaacılık sektörüne getirdiği yeniliklerle, Guten-berg tarafından bulunan ve 500 yıllık geçmişe sahip olan matbaacılığı kökten ve devrim niteliğinde değiştirmiştir. (Levent Eldeniz 37)

580



Masaüstü yayıncılık sistemleri ile birlikte gelişmeler olmuştur. Sayfa düzeni için dışarıdan bu işi yapan kişileri kullanmadan, firmanın kendi içinde bilgisayarlar kullanarak yayıncılık yapmak daha da kolaylaşmıştır. İlk kelime işlemci programlarında olduğu gibi yeni masaüstü yayıncılık sistemlerinin gelişimi ile yayıncılık daha geniş bir yelpazeye kavuşmuştur. Yayın-cılar, masaüstü yayıncılık için geliştirilen QuarkXpress ve InDesign programları etrafında birleşmeye yönelmişlerdir.

Veri tabanı gelişmeleri ise, yayıncılığa yönelik dijital teknolojilerin oluşumunda yeni bir uzantı şekillendirmiştir. Veri tabanları belli bir süre bilgi depolamanın bir yöntemi olarak kullanılmış-tır. Bu veri tabanının yayıncılık için kullanımının ilk örneği Lyoyd List olmuştur. (Hall p. 26)

Dijital sistemler yayıncılığın gelişmesinde önemli bir rol almıştır. Benzersiz bir sürü özellik sunan dijital yayıncılığın avantajları ve önemli yönleri aşağıda yer almaktadır: (Hall 84)

• Çok fazla bilgi arasında arama yapmak• Bilgiler karşısında daha derin arama yapmak• Otomatik güncelleme• Ek malzeme kullanılabilirliği• Diğer kaynaklarla bağlantılılar• Dijital yayına istenilen her zaman diliminde erişilebilirlik• Eş zamanlı olarak aynı çalışmaya farklı kullanıcıların erişebilmesi

Yeni Medya ve Gazetecilik

İletişim teknolojilerinin gelişimi ve internet ile bireysel erişimin altyapısını oluşturan web’in icadı çift yönlü ve çok yönlü iletişim modeli ortaya çıkmıştır. Bu gelişmeler sonrasını ifade den yeni medya kavramı, başta etkileşimlilik ve sayısallık gibi temel özellikleri ile gelenek-sel medyadan farklılaşarak, çevrimiçi ortamda yerini almıştır. Günümüzde yeni medya, bilgisayar, bilgisayar ağları, bilgisayar dolayımlı iletişim, internet, web 2.0, dijital habercilik, çevrimiçi sohbet, e-ticaret, e-imza, dijital oyun, dijital kültür, ava-tar, siber uzam, sanal uzam, sanal gerçeklik gibi bir çok kavram ile bu kavramların tanımladı-ğı, açıkladığı toplumsal, kültürel ve ekonomik olgular olarak hayatımızın, konuşmalarımızın doğal bir parçası haline gelmiştir. Tüm bu kavramları kapsayan ve birleştiren kavram ‘yeni medya’ olabilir. (Binark, Bayraktutan, p.18)Yeni medya ile biçimlenen gazetecilik uygulamaları, elektronik gazetecilik, internet gaze-teciliği, sanal gazetecilik, dijital gazetecilik gibi isimlerle anılmaktadır. Bu ifadeler iletinin sunulduğu yayınlarda değişim ve dönüşümlere işaret etmektedir. (Narin, 2017, 25)Yeni medya yeni nesil olarak anılan bilgisayar, elektronik, dijital, ağ üzerinde var olan bir or-tamdır. İnternet forumları, bloglar, facebook, instagram, youtube, ve twitter gibi sosyal med-yayı da kapsayan uygulamayı kapsamaktadır. Bu ortamlarda gerçekleşen iletişim, paylaşılan bir görüş, bir haber olduğunda iletişim ortamı olarak sosyal medya olduğu gözlenmektedir. Sosyal medya denildiğinde akla gelen internet üzerinden gerçekleşen yeni iletişim biçimidir. Teknolojik gelişim ve internetin yaygın kullanımı, haber üretimi ve haberin dağıtımı-yayın-lanması alanlarında köklü değişimler getirmiştir. Bu değişimlerin yarattığı olgu olan yeni medya bugünün dünyasının toplumsal hayatında oldukça önemli bir yere sahip olmuştur.

581



Geleneksel medyadan yeni medyaya geçiş süreklilik göstermekte ayrıca medya çalışanları da yoğun bir biçimde yeni medya araçlarını kullanmaktadırlar. Yeni medya ile öne çıkan başlıca özelliği haberin üretim ve dağıtımını gerçekleştiren pro-fesyonel gazetecilerin yanında, bilgi ve iletişim teknolojilerine sahip olan ve kullanılabilen herkesi kapsamaktadır. Yeni medyanın farklılaşan özellikleri; Anındalık, İnteraktif, kolaylık, küresellik, hızlı paylaşım, katılım ön plana çıkmaktadır. Charles Ess, yeni medyanın özel-liklerinin yöndeşmeyi desteklemesi yeni medyanın küresel bir iletişim ortamı olması olarak açıklamaktadır. (Dedeoğlu, 35) Castells, matbaanın icadı ile toplumun değişimi, bugünkü teknolojik dönemin geleceği hakkında ağ toplumunda büyük değişimler ve gelişmeler sağla-yacağını ifade etmiştir. İletişimin alt yapısında ilk kez yazılı-sözlü-görsel ve işitsel biçimleri-nin toplamı olarak hiper metin dili oluşmaktadır. (Mcluhan 2008 440)Bunun yanı sıra yeni medya ile gazetelerin okurlara ulaşma hızı, enformasyon dağıtımının düşük maliyeti, gazeteciliğin sunumunun tasarımında önemli bir rol oynamaya başlayan kul-lanıcılara daha doğrudan temas ve etkileşim kurma olanağı bu yeni sistemlerin kullanımında belirleyici olmaktadır (Flavian ve Gurrea, 2017:419).Yeni medya ile beraber profesyonel mesleği gazetecilik olan bireylerin dışında kişilerinde bir araya gelerek kolayca haber sitesi kurması olanaklı hale gelmiştir. Bunların dışında kul-lanıcılar bireysel biçimde sosyal medya kanalları aracılığıyla kendi sayfalarını oluşturarak anlık bilgi paylaşımı yapabilmektedir. İnternet haber platformları çoklu ortamı içinde barın-dırması, bilgiye hızlı bir biçimde erişebilmesi ve bilgiyi paylaşması, kullanıcıyla interaktif olabilmesi, hatalarını anında düzeltebilmesi, arşivleme imkânı ve maliyetin düşük olması gibi özelliklerle geleneksel medyadan fazla olanaklara sahiptir. İnternet gazeteciliğinin kökleri kişisel bilgisayarlar yaygınlaşmadan önce 1970’li yıllara da-yanmaktadır. 1970 yılında Birleşik krallıkta icat edilen ve BBC tarafından 1970 yılında pa-tenti alınan Teletex, dijital anlamda ilk gazetecilik örneği olarak gösterilmektedir. (Carlson, 2003) Programlama yoluyla sayıların ve kelimelerin televizyon ekranında gösterilmesini sağlayan Teletex yayınları, elektronik haber metinlerinin eve girmesinin öncüsü olarak kabul edilmektedir. Metin temelli ilk yerel çevrimiçi gazetecilik uygulaması olan Chicago Tribune 1992 yılında açılmıştır. (Deuze, 1999) 1993 yılında, Mosaic isimli ilk web tarayıcısın piyasaya sürülme-sinden birkaç ay sonra, ilk çevrimiçi gazetecilik web sitesi Florida Üniversitesi Gazetecilik Departmanı tarafından yayınlanmıştır. Yaklaşık bir yıl sonra, Kasım 1994’te, Birleşik Kralık’ın Daily Telegraph gazetesi “Electronic Telegraph” ismi altında statik sayfa yapısına sahip haber sitesi yayını başlatmıştır (Siapera ve Veglis, 2012). 1995 yılında ABD’DE New York Times, The Washington Times gibi gazeteler yayınlarını internete taşırken, aynı yıl Avrupa’da Heral Tribune ve Daily Mirror gibi gazeteler sayfalarını internete açmıştır. (Kalsın, 2016)Türkiye’de ise Aktüel Dergisi 1995 ortalarında İnternet’te yer almaya başlayan ilk basılı medya organıdır. (Gürcan, 1999, 160) Türkiye’nin ilk sanal gazetesi ise 1995 yılında Zaman Gazetesi tarafından yayınlanmıştır. 1996 yılında yayın hayatına başlayan Xn isimli gazete takip etmiştir. (Karaduman 2003: 42) Geleneksel bir medya uzantısı olamayan Xn, yalnızca İnternet’te var olan ve günlük olarak basılı gazetelerin köşe yazılarını sayfasına taşıyan bir yapıya sahiptir. 1997 yılından sonra Milliyet, Hürriyet ve Sabah gazeteleri geleneksel basılı gazetelerinin çoğu İnternet gazeteciliği uygulamalarını hayata geçirmiştir.

582



Dijital Çağda Gazetecilik ve Inovasyon

Gündemdeki haberleri takip etmek ayrı bir aktivite olmaktan çıkmıştır. Farklı formatta, tek-noloji ve cihazlarla sosyal medya kullanıcıları, aile ve arkadaşlar tarafından paylaşılan bütün gün süren bir aktivite haline dönüşmüştür. Mark Deuze dijital ortamda cereyan eden ha-bercilik türlerinin hepsine online gazetecilik ismini kullanmaktadır. İnternet gazeteciliğini ana akım haber siteleri, endeks/kategori siteleri, eleştiri/yorum siteleri ve paylaşım/tartışma siteleri olmak üzere dört kategoriye ayırmaktadır. (Deuze, 2003, 205). Bu süreçten sonra dijitalleşmede hızlı bir değişim yaşanmıştır. Her gün değişen yenilenen ve genişleyen bir medya halini almıştır. Şu anda ise en çok mobil araçlarla kullanılan yeni medya araçları sosyal medya araçlarıdır.

Günümüzde yalnızca iletişim amacıyla değil aynı zamanda enformasyon arama ve haber üretiminde kullanılabilen mobil araçlar, gazetecilik ve haber medyasında bir “oyun değişti-rici” olarak temsil edilmektedir. Mobil gazeteciler (MoJos), mobil araçları haber üretiminde yoğun olarak kullanan gazetecilerdir. Medya endüstrisinde mobil gazeteci örnekleri arasında CNN tarafından desteklenen iReport, Reuters ve Nokia arasında yapılan işbirliğiyle gelişti-rilen MoJo kiti yer almaktadır. Sonraki yıllarda gazeteciler mobil iletişim araçlarını sadece geleneksel habercilik için kullanmamışlar, aynı zamanda canlı video ve blog yayını için uy-gulamalardan yararlanmışlardır (Westlund, 2013: 16-17). Mobil araçlar, günlük olaylar ve doğal afetler, krizler, iç savaşlar, Arap Baharı gibi son yıllarda yaşanan isyan hareketlerinde canlı habercilik yapılması için kullanılmıştır (Westlund, 2013:18).

Genel bir değerlendirme yapmak gerekirse, mobil iletişim araçlarının haber içeriklerinin üretil-mesinde, özellikle anlık yaşanan gelişmelerin duyurulmasında önemli işlev üstlendikleri görül-mektedir. Bu nedenle anaakım medya kuruluşlarında çalışan muhabirlerin bulunmadığı coğrafi mekân ve zamanlarda, mobilize durumdaki yurttaş gazetecileri önemli bir boşluğu doldurmak-tadırlar. Medya kuruluşları, son yıllarda yurttaş gazetecilerinden gelen içeriklerin doğru olup olmadığını denetleyen yazılımları kullanmaya başlamışlardır. Dijital çağda haberciliğin doğası değişime uğramakta; yeni yazılımlar ve dijital çağa uyumlu habercilik yöntemlerinden yararla-nılan “inovasyon haberciliği” son yıllarda önem kazanmaya başlamaktadır.

METERYAL VE YÖNTEMAraştırmamızda Türkiye’deki basılı gazetelere ait web siteleri arasında en fazla tıklanan si-tesi incelenmiştir. Web sitelerinin tıklanma sayılarını ölçen Alexa.com adlı internet sitesine göre Türkiye’deki basılı gazetelere ait web siteleri arasında en fazla tıklanan site www.milli-yet.com.tr araştırma alanımız olmuştur. Web sitelerinin Google Page Rank, Alexa, Techorati vb. değerlerle popülerliği ölçülebilmektedir.

Haber sitesi hakkında veri toplama işleminde nitel araştırma tekniklerinden tarama modelin-den yararlanılmıştır. Araştırmada kullanılacak veriler, www.milliyet.com.tr haber sitesindeki haberler taranarak incelenmiştir.

Okur yorumlarına içerik analizi yöntemiyle manşetler üzerinden haberler ele alınarak Haber kategori, Fotoğraf kullanımı, Yazı karakter sayısı, Video ve okuyucu yorumları incelenmiştir. Araştırmanın evreni, hem basılı olarak yayın yapan milliyet gazetesi hem de internet haber sitesi olan www.milliyet.com.tr internet adresidir.

583



Çalışmada www.milliyet.com.tr haber sitesinin kategorilere ayırdığı haber kategorisini Siya-set, (Son Dakika) Gündem, Spor-Futbol, Magazin, Yaşam, Dünya ve Ekonomi başlıkları altın-da sınıflandırmıştır. Bu yüzden inceleme ve yorumlamalarımızı bu başlıklar altında ele alarak gündemdeki haberler ve yorum sayısı göz önüne alınarak değerlendirilmiştir. Çalışmada milli-yet gazetelerinin basılı ve çevrimiçi sayfaları karşılaştırılarak, içerik incelemeleri yapılacaktır.

BULGULARAraştırmada kullanılacak veriler, www.milliyet.com.tr haber sitesindeki haberler ve basılı olarak yayın yapan milliyet gazetesini ise manşetinde yer alan haberler taranarak inceleme yapılmıştır. İnternet sitesi üzerinde inceleme de ‘milliyet.com.tr haber sitesinin ara yüzünde kategorilere ayırdığı haber metinleri ve milliyet gazetesinin ilk sayfasında yer alan manşet - sürmanşet – manşet yanı, manşet altı Siyaset, (Son Dakika) Gündem, Spor-Futbol, Ekonomi, Magazin, Yaşam ve Dünya başlıkları altında sınıflandırılarak yapılmıştır.Haber kategorilerinin yanı sıra basılı gazetede haberde karakter ve görsel sayısı yer alırken, inter-net yayıncılığı yapan gazetede ise tüm bunların yanında video ve yorum sayıları da eklenmiştir.

9

Resim 1. 24 Ağustos 2018 Cuma Milliyet Gazetesi

Resim 1. 24 Ağustos 2018 Cuma Milliyet Gazetesi

584



Tablo 1. Milliyet Gazetesi Manşette yer alan 1’inci haber 24 Ağustos 2018 Cuma

MANŞETHaber Türü Yaşam (Özel Haber)Başlık Yeni Hayat ProjesiFotoğraf 1

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Yeni Hayat Projesi” haberi online yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “‘Maddeden kurtulana yeni hayat’ pro-jesi” başlığıyla yer verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Ayrıca basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede ilk arayüz sayfada bulunmamaktadır. Özel haber olarak muhabirin fotoğrafı ve ismi yer almaktadır. Online gazetenin basılı gazeteden ayrılan kısmı ise internetin en önemli özelliği olan inte-raktiviteyi kullanarak okuyucunun habere ilişkin görüşlerine yer verilmesidir. 2014 yılından itibaren milliyet.com.tr adresinde habere ilişkin okuyucu yorumları kaldırılarak elektronik mesaj olarak emojili ifadeler kullanılmaya başlanmıştır. Yorum kısmında “Bu habere İfade Bırak” iletisiyle “Mutluyum”, “Şaşkınım”, “Kararsızım”, “Kızgınım” ve “Üzgünüm” emo-jli ifadeler yer almaktadır. Bu haberde “Mutluyum” ifadesine 3 ve “Kızgınım” ifadesine 2 kere tıklanarak toplamda 5 okur interaktif olarak katılım sağlamıştır.

Tablo 2. Milliyet Gazetesi Sürmanşette yer alan 2’inci haber 24 Ağustos 2018 Cuma

SÜRMANŞETHaber Türü Futbol (Rutin Haber)Başlık Kartal Avantajlı DönüyorFotoğraf 1

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Kartal Avantajlı Dönüyor” haberi online ya-yın yapan www.milliyet.com.tr web sayfasında “Sağlam durduk, doğru oynadık” başlığıyla verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Ayrıca basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede ilk arayüz sayfada bulunmamaktadır. Rutin haber olarak muha-birin fotoğrafı ve ismi yer almamaktadır.

Haberin altında yer alan yorum ibaresi ya da emojili ifade bırakacak herhangi bir bölüm bulunmamaktadır. Ayrıca haberin hemen altında yer alan bölümde haber video olarak da yayınlanmaktadır.

Tablo 3. Milliyet Gazetesi Sürmanşette yer alan 3’üncü haber 24 Ağustos 2018 Cuma

SÜRMANŞETHaber Türü Futbol (Rutin Haber) Bir gün sonra yayınlanacak haber tanıtımıBaşlık Cocu’nun ilk Röportajı yarın Milliyet’teFotoğraf 1

585



Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan” Cocu’nun ilk Röportajı yarın Milliyet’te” başlığı ile verilen metinde yarın yayınlanacak olan rutin haber tanıtımı yapılmaktadır.

www.milliyet.com.tr web sayfasında haber hakkında ya da tanıtım üzerine herhangi ileti bu-lunmamaktadır.

Tablo 4. Milliyet Gazetesi Sürmanşette yer alan 4’üncü haber 24 Ağustos 2018 Cuma

SÜRMANŞETHaber Türü Ekonomi (Rutin Haber)Başlık Havacılıkta Yeni SayfaFotoğraf 1

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Havacılıkta Yeni Sayfa” haberi online yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “Havacılık tarihinde yeni sayfa açıla-cak” başlığıyla verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklı-lık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Yine basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede ilk arayüz sayfada bulunmamaktadır. Rutin haber olarak muhabirin fotoğrafı ve ismi yer almamaktadır.

Haberin altında yer alan “Bu habere İfade Bırak” kısmına okur tarafından herhangi bir emo-jili ifade bırakılmamıştır.

Tablo 5. Milliyet Gazetesi Sürmanşette yer alan 5’inci haber 24 Ağustos 2018 Cuma

SÜRMANŞETHaber Türü Magazin (Özel Haber)Başlık Kıskançlık ve Baskı Bizde YokFotoğraf 2

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Kıskançlık ve Baskı Bizde Yok” haberi on-line yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “‘Evliliğimizde kıskançlık yok’” ” başlığıyla yer verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede ilk sayfada bulunmamaktadır. Özel haber olarak muhabirin fotoğrafı ve ismi yer almaktadır.

Haberin altında yer alan yorum ibaresi ya da emojili ifade bırakacak herhangi bir bölüm bulunmamaktadır.

Tablo 6. Milliyet Gazetesi Sürmanşette yer alan 6’ıncı haber 24 Ağustos 2018 Cuma

SÜRMANŞETHaber Türü Magazin (Rutin Haber) Milliyet Cadde (Gazetenin eki)Başlık Sahneye DönüyorFotoğraf 1

586



Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Sahneye Dönüyor” haberi online yayın ya-pan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında ““Huysuz” sahneye dönüyor!” başlığıyla yer verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeri-ğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Ayrıca basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede farklı sayfada bulunmaktadır. Rutin haber olarak muha-birin fotoğrafı ve ismi yer almamaktadır.

Haberin altında yer alan yorum ibaresi ya da emojili ifade bırakacak herhangi bir bölüm bulunmamaktadır.

Tablo 7. Milliyet Gazetesi Manşet yanında yer alan 7’inci haber 24 Ağustos 2018 Cuma

MANŞET YANIHaber Türü Siyaset (Rutin Haber) Başlık Terör Yandaşlarının Sığınağı YunanistanFotoğraf 1

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Terör Yandaşlarının Sığınağı Yunanistan” haberi online yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “HDP’li eski vekil de Yunanistan’a kaçtı” başlığıyla yer verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Ayrıca basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede başka bir arayüz sayfasın-da bulunmaktadır. Rutin haber olarak muhabirin fotoğrafı ve ismi yer almamaktadır.

Yorum kısmında “Bu habere İfade Bırak” iletisine “Kızgınım” ifadesine 9 kere tıklanarak toplamda 9 okur interaktif olarak katılım sağlamıştır.

Tablo 8. Milliyet Gazetesi Manşet yanında yer alan 8’inci haber 24 Ağustos 2018 Cuma

MANŞET YANIHaber Türü Siyaset (Rutin Haber) Başlık Sandığından PKK afişi ÇıktıFotoğraf 1

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Sandığından PKK afişi Çıktı” haberi online yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “‘Brunson kiliseyi PKK’nın pa-ravanı olarak kullandı’” başlığıyla yer verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Ayrıca basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede ilk sayfada bulunmamak-tadır. Rutin haber olarak muhabirin ismi yer almaktadır.

Yorum kısmında “Bu habere İfade Bırak” iletisine “Kızgınım” 14, “Mutluyum” ifadesine 3 ve “Üzgünüm” ifadesine 1 kere emojilere tıklanarak toplamda 18 oy alarak okur interaktif olarak katılım sağlamıştır.

Ayrıca haberin hemen altında yer alan bölümde haber video olarak da yayınlanmaktadır.

587



Tablo 9. Milliyet Gazetesi Manşet yanında yer alan 9’uncu haber 24 Ağustos 2018 Cuma

MANŞET YANIHaber Türü Siyaset (Rutin Haber) Başlık 2 ayda 15 kararname 42 karar 153 atamaFotoğraf 1 (amblem)

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “2 ayda 15 kararname 42 karar 153 atama” haberi online yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “‘Devlet yeniden yapılandırıldı” başlığıyla yer verilmiştir.

Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Yine basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede yeri değişmiştir. Rutin haber olan haberde muhabirin ismi ve fotoğrafı yer almaktadır.

Yorum kısmında “Bu habere İfade Bırak” iletisine “Kızgınım” ifadesine 1 kere tıklanarak toplamda 1 okur interaktif olarak katılım sağlamıştır.

Tablo 10. Milliyet Gazetesi Manşet yanında yer alan 10’uncu haber 24 Ağustos 2018 Cuma

MANŞET YANIHaber Türü Ekonomi (Rutin Haber) Başlık Türk Müteahhitle Zirveden İnmiyorFotoğraf 1

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Türk Müteahhitle Zirveden İnmiyor” ha-beri online yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “Türk müteahhitler dünyayı sallıyor” başlığıyla yer verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Ayrı-ca basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede yeri değiştirilerek verilmiştir. Rutin haber olarak muhabirin fotoğrafı ve ismi yer almamaktadır.


Tablo 11. Milliyet Gazetesi Manşet altında yer alan 11’inci haber 24 Ağustos 2018 Cuma

MANŞET ALTIHaber Türü Yaşam (Rutin Haber) Başlık Umut PlatformuFotoğraf 2

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Umut Platformu” haberi online yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “Suça sürüklenen çocuklar için umut plat-formu” başlığıyla yer verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Ayrıca basılı ga-

588



zetede birinci sayfada bulunan haber online sitede yeri değiştirilerek verilmiştir. Rutin haber olarak muhabirin ismi yer almaktadır.



MANŞET ALTIHaber Türü Köşe Yazarları Başlık Kelimeler Arasında (Mehmet Soysal yazıyor)

Muharabe Laboratuvarı (Nihat Ali Özcan yazıyor)Fotoğraf 2

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Kelimeler Arasında (Mehmet Soysal yazı-yor) Muharabe Laboratuvarı (Nihat Ali Özcan yazıyor) iki köşe yazarının yazılarılarındaki başlıklarla verilmiştir. www.milliyet.com.tr web sayfasında aynı başlık ve yazı metniyle yer almaktadır.

Köşe yazısına yorum yapma ya da yazarla iletişime geçmek için yazarların mail adresleri verilmiştir.

Tablo 13. Milliyet Gazetesi Manşet altında yer alan 13’üncü haber 24 Ağustos 2018 Cuma

MANŞET ALTIHaber Türü Yaşam (Rutin Haber)Başlık Oğluna İkinci kez can verdiFotoğraf 1

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Oğluna İkinci kez can verdi” haberi online yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “Minik İbrahim’ine ikinci kez can verdi” başlığıyla yer verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığın-da farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Ayrıca basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede yeri değiştirilerek verilmiştir. Rutin ha-ber olarak muhabirin fotoğrafı ve ismi yer almamaktadır.

Yorum kısmında “Bu habere İfade Bırak” iletisine “Mutluyum” ifadesine 1 kere tıklanarak toplamda 1 okur interaktif olarak katılım sağlamıştır.

Tablo 14. Milliyet Gazetesi Manşet altında yer alan 14’üncü haber 24 Ağustos 2018 Cuma

MANŞET ALTIHaber Türü Yaşam (Rutin Haber)Başlık Nöbette Anne sürpriziFotoğraf 2

589



Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Nöbette Anne sürprizi” haberi online yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “TSK’dan üs bölgesinde nöbet tutan askere büyük sürpriz” başlığıyla yer verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Ayrıca basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede yeri değiştirilerek veril-miştir. Rutin haber olarak muhabirin ismi yer almaktadır.



MANŞET ALTIHaber Türü Siyaset (Rutin Haber)Başlık Trump’tan ABD’ye tehdit Azledilirsem piyasa çökerFotoğraf 1

Basılı Milliyet gazetesinin ilk sayfada yer alan “Trump’tan ABD’ye tehdit Azledilirsem pi-yasa çöker” haberi online yayın yapan gazetenin www.milliyet.com.tr web sayfasında “Son dakika... Trump bu kez kendi ülkesini tehdit etti! Dünya şokta...” başlığıyla yer verilmiştir. Online yayın olarak habere baktığımızda haber başlığında farklılık ve içeriğinde ise daha geniş bir konuyla ele alındığını görmekteyiz. Ayrıca basılı gazetede birinci sayfada bulunan haber online sitede yeri değiştirilerek sürmanşet alanında verilmiştir. Rutin haber olarak mu-habirin fotoğrafı ve ismi yer almamaktadır.


Ayrıca haberin hemen altında yer alan bölümde haber video olarak da yayınlanmaktadır.

SONUÇİnternet gazeteciliği ile birlikte okurun haber üretim sürecine katılımına olanak sağlayan, okurun video, yazı, ses, görüntü gibi haberciliğin bütün olanaklarının bulunduğu, arşive baş-vurabildiği, gazetecilik açısından ise maliyeti düşüren, zaman tasarrufu sağlayan, veri ha-berciliği olanaklarına sahip, gazeteciliğe dair tüm süreçlerin dijital olarak gerçekleştirildiği habercilik türüne doğru hızlı bir geçiş yaşanmıştır.

Yeni iletişim teknolojileri okura katılım olanağı sağlayarak haberleşme alanını genişletmiş ve çift yönlü aktif bir iletişim ortamı sağlamıştır. İnternet gazeteciliğinde yorum yapabilme olanağıyla okuru katılımcı, ortak çalışan, bire bir iletişim sağlayan kişi haline getirmektedir.

İnternet gazeteciliğinin eski tarihlere ait haber arşivine ulaşma olanağı, pek çok görsel veri, video ve yorumlarla hızlı bilgiye sahip mekân ve zamandan bağımsız iletişim sağlanmakta-dır.

Bu bağlamda çalışmamıza konu olan basılı Milliyet gazetesinin ön sayfasına baktığımızda toplamda 15 haber bulunmaktadır. Bu haberlerden biri Köşe yazısı, bir diğeri de ertesi gün yayınlanacak olan röportaj haberinin bilgisidir.

590



Gazetenin ilk sayfasında bulunan haberlerin büyük çoğunluğu rutin haberlerden ve haber türü olarak ta siyaset (politika) ve futbol haberlerden seçilmiştir.

İlk sayfada kullanılan fotoğraf sayısı ve oranlarına baktığımızda baskı alanının kısıtlı ol-ması nedeniyle bir ya da iki fotoğraf ile haberler verilmektedir. Gazetenin ilk sayfasındaki haberlerin karakter sayısına bakıldığında ilk sayfada bulunan veya iç sayfaya yönlendirilen haberlerin en fazla 1500-1800 arası karakter kullanılarak yazıldığı görülmektedir. Basılı ga-zetede yer kısıtlaması nedeniyle haber ayıklaması yapılmaktadır ve gazeteye girecek haberler seçilerek her haber hemen yayınlanmamaktadır.

Basılı gazetede tek yönlü bir iletişim söz konusudur. Ayrıca haber öncelikleri yayın yönet-menleri tarafından belirlenmektedir. Basılı gazetelerdeki haber metinlerine herhangi bir bilgi eklemesi yapmak, başlığı atmak veya yanlış bilgiyi düzeltmek için bir sonraki gün beklen-mektedir.

Milliyet Gazetesi’nin online internet sitesi olan www.milliyet.com.tr haber sitesi incelendi-ğinde yayınlanan haber metninin yanında alternatif olarak çok sayıda fotoğraf-resim kulla-nıldığı görülmektedir. Böylece haber yalnızca metinden ibaret olmamakta görsel bir anlatıma yer verilmektedir. Ayrıca online internet gazeteciliğinde haber anlatımında video da kullanıl-maktadır. Bazı durumlarda haber metin olmadan da sadece video ile verilmektedir.

Haber sitesinde yayınlanan haber metinlerinde kullanılan karakter sayısının 6000’lere kadar yükseldiği görülmektedir. Basılı gazetelere bir alternatif olarak haber metninin kısaltılmadan tüm ayrıntıları ile verildiği görülmektedir. Online internet haberciliğinde teknolojinin getir-diği tüm olanakların kullanılarak haberlerin pek çok yöntemle verildiğini söyleyebiliriz. Ha-ber metninin yer aldığı sayfada metnin yanında birçok fotoğraftan oluşan galeriler, haberin görüntülü anlatımı, daha fazla bilgi için bağlantılar, engelli ziyaretçiler için seslendirme gibi olanaklar bunlardan bazılarıdır.

Online internet gazeteciliğinde önemli bir avantaj olarak söyleyebileceğimiz okurun habere yorum yaparak katılabilmesi olanağının, haberi okuyan okurların hem haber üreticileri ile hem de diğer okurlar ile etkileşime geçme imkânı sağladığını bu durumun da bir süre sonra haberlerin üretim ve yayın sürecini olumlu yönde etkileyebileceğini söyleyebiliriz. Bunun yanında haber sitesinde yayınlanan haber metninde yer alan linklerle başka haberlere arşiv bölümünden de eski sayılara ulaşabilme olanağı da bulunmaktadır.

Online haber sitesinde yayınlanan haberin metnine ek bilgi girilmesi, başlığın değiştirilme-si veya düzeltilmesi anında yapılabilmektedir. Ayrıca son dakika haberleri ve gelişmelerin bilgileri istenilen zamanda verilebilmektedir. Sosyal medya aracılığıyla da anında paylaşım yapılabilmektedir.

Basılı gazetede yayınlanan bir haberin ne kadar okunduğu, okur tarafında ne kadar ilgi gör-düğü hakkında bilgi sahibi olunamazken, online haber sitesinde tıklanma sayısı ve yorumlar-la net bir ölçüm yapılabilmektedir.

Online gazeteciliğin avantajlarını sunarken dezavantajlarını da göz ardı etmemek gerekir. Okur internette pek çok enformasyona maruz kalmaktadır. Okur haber metnini okurken ge-reksiz tüm verilerle karşılaşmaktadır. Bunun sonuncunda haber okurda bıraktığı duyarlılığı, etkiyi alarak, dikkati başka yönlere (reklamlara-başka haberlere) çekmektedir.

591



Kısacası internet gazeteciliği basılı yayın yapan bir gazeteye göre da büyük bir kullanım alanına sahiptir. İnternet gazeteciliğinde okurun fazla enformasyona maruz kalması ve etik konusunda ihlaller yapılabildiğinden bunlar dezavantajları olarak değerlendirilebilir.

Milliyet Gazetesi’nin basılı gazetesi ile online haber sitesi karşılaştırıldığında basılı gazetede yayınlanan haber metni, haber başlığı ve kullanılan fotoğrafın online haber sitesinde çoğun-lukla değiştirildiği görülmektedir. Basılı gazetede manşette yayınlanan bir haber online haber sitesinin arayüzünde en alt alanlarda bulunmakta ya da hiç yer verilmemektedir.

ÖNERILERDijital yayına geçişle internet gazeteciliğinde etik konusunda genellikle uygulamadan do-ğan sorunlar ortaya çıkmaktadır. Aşağıda geçen maddeler dikkate alınarak yasal önlemler alınmalıdır. Bu anlamda çalışmaya göre yeni medyanın etik sorunları ortaya çıkmaktadır: (Binark ve Bayraktutan, 2013,39)

• Özel yaşamın Gizliliği• Telif ve patent hakları• İçeriğin asıl kaynağının gösterilmemesi• Kişisel verilerin güvenliğinin sağlanması• Üretilen içeriklerin doğruluğu teyit edilmeden yayınlanması• Veri madenciliği • Dijital gözetim• Haber ve ticari enformasyonun sınırlarının belirsizleşmesi• Yeni medya ortamındaki yoğun reklam içeriği• Yanıltıcı etiketleme ve başlıklandırma• Nefret söylemi• Bireyin yeni medya ortamında sadece tüketici olarak konumlandırması.

KAYNAKÇACrowley, David and Heyer, Paul. (2011) İletişim Tarihi: Teknoloji- Kültür-Toplum, Çev. Ber-

kay Ersöz, Ankara, Siyasal Kitabevi.

Güngör, Nazife. (2013) İletişim Kuramlar-Yaklaşımlar, Ankara, Siyasal Kitabevi.

Dijk, Jan Van. (2018) Ağ Toplumu, Çev. Özlem Sakin, İstanbul, Kafka Yayınları.

Deuze, M. (2003). The web and its journalisms: considering the consequences of different types of newsmedia online (Elektronik Sürüm). New media & Society, 5(2), 203-230.

Eldeniz, Levent ve Sırma, Nuri Sertaç. (2010) Basın ve Sayısal Yayıncılık Teknolojileri, İstanbul, Anahtar Kitaplar Yayınevi.

592



Hall, Frania. (2014) Dijital Yayıncılık, Çev. Türkan Çolak, İstanbul, Profil Yayımcılık.

Binark, Mutlu ve Bayraktutan, Günseli. (2013) Ayın Karanlık Yüzü: Yeni Medya ve Etik, İstanbul, Kalkedon Yayınları.

Castells, Manuel. (2008) Ağ Toplumunun Yükselişi, İstanbul, İstanbul Bilgi Üniversitesi Ya-yınları.

Narin, Bilge. (2017) Gazetecilik 2.0, Ankara, Gece Kitaplığı.

Dedeoğlu, Gözde. (2016) Teknoloji, İletişim, Yeni Medya ve Etik, İstanbul, Sentez Yayın-cılık.

Flavian, Carlos and Gurrea, Raquel. (2016) “Dijital Gazeteleri Seçmek-Okuyucu Amaçları-nın ve Kullanıcı Deneyimlerinin Etkisi”, Yeni Medya Kullanıcının Yükselişi, Ed. Himmet Hülür, Cem Yaşın, Ankara, Ütopya Yayınevi.

Karaduman M (2003) İnternet ve Gazetecilik, Sevda Alankuş (der), Yeni İletişim Teknoloji-leri ve Medya, IPS İletişim Vakfı Yayınları.

Gürcan H İ (1999) Sanal Gazetecilik, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Klasın, Berrin (2016) Geçmişten Geleceğe İnternet Gazeteciliği: Türkiye Örneği, The Jour-nal of Academic Social Science Studies.

Westlund, O. (2013). “Mobile News”. Digital Journalism. 1:1, 6-26, DOI:10.1080/21670811.2012.740273.

Documents

DIJITAL YAYINCILIĞA GEÇIŞ SÜRECINDE ...Bu gelişmeler sonrasını ifade den yeni medya kavramı, başta etkileşimlilik ve sayısallık gibi temel özellikleri ile gelenek-sel