Embed Size (px)
Citation preview
Dil Öğretiminde Etkileşimli TeknolojilerİTILT Projesi Eğitim Kılavuzu Temmuz 2011
Interactive Technologies in Language Teaching
3www.itilt.eu
Colofon
University of Antwerp – LINGUAPOLIS (Belgium)
TELLConsult TELLConsult (Netherlands)
Pädagogische Hochschule Heidel-berg (Germany)
Université de Nice-Sophia Antipolis (France)
British Council Barcelona (Spain)
Cardiff Metropolitan University (UK)
Bilkent University (Turkey)
Paydaşlarla ilgili daha fazla bilgi için lütfen siteyi ziyaret edin http://www.itilt.eu/partners
Bu proje Avrupa Komisyonu tarafından desteklenmektedir. Bu iletim sadece yazarın görüşlerini kapsar, ve Komisyon buradaki bilgilerin dışarıda kullanılmasından sorumlu tutulamaz.
www.itilt.euTeknolojinin öğrenme ortamına entegrasyonu için öğretmenlerin etkileşimli tahta (ET) ortamının etkili bir şekilde kullanımı ve ET materyalleri geliştirme strate-jileri ile ilgili eğitim ve desteğe ihtiyaç duymaktadırlar. iTILT projesi öğretmen ve öğretmen eğitimcilerine bu konularda yararlanabilecekleri kaynaklar ve örnekler içeren bir platform sunmaktadır:
• iTILT video kaynakları 250 den fazla ders faaliyetler-inde örnekler sunmaktadır www.itilt.eu/Resources
• 6 farklı dildeki iTILT eğitim kitapçığı www.itilt.eu/itilt-training-handbook• Farklı dil, seviye ve yaşlara dönük iTILT öğretim ma-
teryalleri www.itilt.eu/teaching-materials• ET materyal seçkisine, ET alan yazınına, telif hakları ile ilgili bilg-
ilere ait linkler içeren iTILT kütüphanesi www.itilt.eu/library• Eğitim uzmanları ve dil öğretim elemanlarından oluşan bir çevrimiçi
topluluk ET ile ilgili deneyimlerini ve materyallerini paylaşıyorlar.
Bütün iTILT materyalleri açık kaynak kodlu, ücretsiz ve Creative Commons lisansı altında erişilebilir durumdadır (http://creativecommons.org/licenses/). Bu lisans kullanıcıları sahibine atıfta bulunmak ve içeriğini değiştirmemek kaydıyla herhangi bir ürünü bilgisayarlarına indirme ve paylaşma izini sunmaktadır.
4 www.itilt.eu 5www.itilt.eu
Etkileşimli TahtaEtkileşimli Tahtaların En İyi Nasıl Kullanılacağına Dair Genel İpuçları 10
Sınıf Yerleşimi 10Materyallerin bilgisayarda düzenlenmesi 10Başlangıç – düşünülecek açılar 11Genel ipuçları 11Ek aygıtlar 12
Contents
Colofon 3
Giriş 7
Etkileşimli tahta Tabanlı Materyallerin Etkileşimli Tahta Tabanlı Materyallerin Tasarım/ Değerlendirme/ Uygulama ve Telif Hakkı ile İlgili Kriterler 14
Etkileşimli Tahta Tabanlı Materyallerin Tasarım ve Değerlendirme Kriterleri 14Telif Hakkı Meseleleri 16Etkileşimli Tahta Tabanlı Materyallerin Uygulama Kriterleri 17
Modern Yabancı Dil Öğretiminde Etkileşimli ahtaler Etkileşimli Tahta ile Konuşma Öğretimi 20
Hedef dilde konuşmayı desteklemek ve cesaretlendirmek için etkileşimli tahtanın kullanılması 20Hikaye anlatma ve rol yapma için görsel destek 20Grup çalışması ve ikili çalışma için dil desteği 22Konuşma oyunlarını yürütmek için platform 23
Etkileşimli Tahta ile Dinleme Öğretimi 24
Etkileşimli Tahta ile dinleme etkinlikleri 24Dinleme öncesi aşama – içeriği tahmin etme 24Dinleme aşaması – ana fikir için dinleme 25Dinleme aşaması – detaylı bilgi için dinleme 26Dinleme sonrası aşama – anlamaya karşılık 27Diğer aktiviteler: Video-konferansla röportajlar 27
Etkileşimli Tahta ile Yazma Öğretimi 28
Elektronik Posta Projeleri 28Yönlendirmeli yazma 28
Etkileşimli Tahta ile Okuma Öğretimi 30
Tahminde bulunma/ artalan bilgisini aktifleştirme 30Okuma sürecinin tablolarla desteklenmesi 31Okumaya cesaretlendirme ve görsel destek yoluyla çağrışım 32
Etkileşimli Tahta ile Kelime Öğretimi 33
Yeni kelimelerin anlamlarını öğrenme 33Anlamsal Eşleme 34Kelime ailelerinin sunumu 34Sözcük yapımı 35Kelimeleri organize etme 36
Etkileşimli Tahta ile Dilbilgisi Öğretimi 38
Dilbilgisinin sunumu – dilbilgisi yapılarının sunumu ve pratiği için gerçek yaşam benzeri ortamların yaratılması 38Dilbilgisinin sunumu – tümevarımsal dilbilgisi anlatmak için etkileşimli tahta kullanma 39Farkındalık artırıcı aktiviteler – belirli dilbilgisi özelliklerini göstermek için sürükle bırak aracını kul-lanma 40Farkındalık arttırıcı aktiviteler – bir yazı parçasının tüm sınıfça ortak analizi 41Dilbilgisi pratiği (Kontrollü Dil Pratiği) – belirli hedef dilbilgisi yapılarının pratiğinin desteklenmesi 41
6 www.itilt.eu 7www.itilt.eu
Daha Fazla Bilgi Bağlantılar 44
Okuma Listesi 45
Alanyazın 46
Diğer Kaynaklar 47
Terimler Sözlüğü: - Etkileşimli tahta yazılımı ana araçları 48
Giriş
İTILT açılımı (Interactive Technologies in Language Teaching) Dil Öğretiminde Etkileşimli Teknolojiler olan, iletişimsel dil öğretiminde etkileşimli akıllı tahtanın (etkileşimli tahta) etkili kullanımını amaçlayan bir Avrupa projesidir. Etkileşimli akıllı tahtalar normal tahtalar gibi görünebilirler, fakat etkileşimli tahtaler yeni ortamların dil sınıflarına entegrasyonuna olanak sağlar, öğrenci katılımını arttırır, yeni elek-tronik okuryazarlığı destekler ve çeşitli öğrenme stillerine sahip öğrencilerin ihtiyaçlarını karşılarlar. Eğer iyi kullanılırlarsa etkileşimli tahtaler dil sınıflarını önemli derecede dönüştürebilirler. Bunun olabilmesi için, dil öğretmenlerine etkili etkileşimli tahta materyalleri tasarlamaları için gerekli prosedür ve stratejilerden haberdar olmaları ve kendi üretimlerine dönüt yapma olanağına sahip olmaları açısından, aleti iletişimsel biçimde nasıl kullanacaklarına dair yeterli eğitim ve destek verilmelidir. Daha fazla bilgi için lütfen www.itilt.eu adresini ziyaret ediniz.
Bu el kitabı sınıflarında etkileşimli akıllı tahtalar ile çalışan modern yabancı dil öğretmenlerine yönelik bir eğitim kılavuzudur. Eğitim içeriği ilk ve orta de-receli okullardan meslek yüksek okullarına ve üniversitelere kadar değişir. Dört beceri; konuşma, dinleme, okuma, yazma ve kelime öğretimi ile dilbilgisi öğretimi ile ilgili verilen örnekler öğretmenleri etkileşimli tahtanın potansiye-linden istifade etme konusunda desteklemeli ve onlara iletişimsel ve göreve dayalı bir biçimde öğretmeleri için yardımcı olmalıdır. Bu ölçütler görev tasarımı bağlamında etkileşimli tahta materyalleri geliştirmek için belirlenen kriterlerden oluşturulmuştur ve etkileşimli tahta tabanlı materyal ünitesin de yer almaktadır. Örnekler hedef içeriğe uydurulabilecek öğretim fikirleri olarak görülmelidir. Göreve dayalı dil öğretimi (GDDÖ) yaklaşımı dil öğretimine iletişimsel yaklaşımın teme-lindeki teorinin önemli bir parçasıdır (Richards & Rodgers, 2001). Göreve dayalı dil öğretimi hedef yönelimli aktiviteleri ve anlamlı bir içerikte dilbilgisine odaklanmayı içeren iletişimsel yaklaşımın bir uzamıdır.
Bu belgede pedagojik görevlerin Nunan (1989) tarafından ortaya konulan tanımını kullanıyoruz, şöyle ki “dikkatleri yapıdan çok anlamdayken öğrencilerin hedef dilde anlamasını, işlemesini, üretmesini ya da etkileşimini sağlayan bir parça sınıf çalışması.” Willis (1996) tarafından geliştirilen GDDÖ sistemi üç aşamadan oluşur: görev öncesi, görev aşaması ve dil odağı. Görev öncesi aşamada öğrenciler ilgili materyal ve kelimelerin yardımıyla konuya giriş yapar ve bilinmeyen kelimeler ile görev aşaması görevi tamamlamak için halihazırda bildikleri dili kullanmalarına olanak sağlar. Öğretmen, öğrenciler görev çıktılarını açıklayıp karşılaştırmadan onları planlama aşamasında yönlendirir ve destekler. GDDÖ sisteminin dil odağı aşaması öğretmen ve öğrencilere görev aşamasında kullanılan ya da üretilen dilin belirli özelliklerine odaklanma olanağı sağlar ve dil alıştırmasına yönlendirir.
8 www.itilt.eu 9www.itilt.eu
Etkileşimli Tahta
Bu kılavuzda öğretmenlere etkileşimli yabancı dil sınıflarında etkileşimli tahtanın kullanımında yardımcı olmak amacıyla GDDÖ yaklaşımına dayalı bazı aktiv-ite ve görev örnekleri sunulmaktadır. Dil öğretmenleri için yardımcı etkileşimli tahta eğitim materyalleri üretmek ve öğretmenleri araştırmaya dayalı iletişimsel dil öğretimi için etkileşimli tahtanın etkili kullanımı hakkında bilgilendirmek İTILT projesinin iki önemli amacıdır. Proje eğitimin tüm sektörlerinden (ilk, orta, yükseköğretim ve meslek eğitimi) öğretmenleri bir araya getirmek istediğinden, materyal çeşitli hedef gruplarına yönelik hazırlanmıştır. Kılavuz dört beceri; konuşma, dinleme, yazma ve okuma etrafında organize olmuştur ayrıca kelime ve dilbilgisi öğretimi için destek materyaller içerir.
a
10 www.itilt.eu 11www.itilt.eu
Etkileşimli Tahtaların En İyi Nasıl Kullanılacağına Dair Genel İpuçları
Bir etkileşimli tahta temel olarak dokunmaya duyarlı bir yüzeydir. Ve bu yüzey büyük ölçekli bilgisayar ekranının gösterilmesini sağlayan bir data projektörüne bağlıdır. Bilgisayardaki tüm uygulamalar Etkileşimli tahtaye parmağınızla ya da bir elektronik kalemle dokunularak kontrol edilebilir. Çoğu tahta birçok aktiviteye olanak sağlayan değişik araçlar ve elektronik sayfa içeren yazılımla birlikte gelir. Sayfalar öğretim materyali yaratmak, sınıfta spontan bir şekilde dipnot yazmak ya da çeşitli materyalleri göstermek için bulunan boş sayfalardır. Arkası ve önü çevrilebilir ve limitsiz yazı yazma yeri sağlar. Dipnotlar da dahil tüm sayfalar elektronik olarak saklanabilir ve yeniden kullanılabilir.
Yazılım araçları örneğin; yazmak, çizmek ya da çeşitli renklerde altını çizmek için kalem-ler, elyazısı tanıma, objeleri ve yazıları sürükleme ve bırakma aracı, saklama ve gösterme aracı, anlık görüntü yakalama aracı, web tarayıcıyı kullanma aracı ve etkileşimli egzersizler hazırlama aracı gibi araçları içerir. Dahası etkileşimli tahta bir “dijital bağlantı noktası” görevi görerek öğretmenin diğer bilgi ve iletişim teknolojilerini (BİT) derslerine entegre etmesini sağlar. Etkileşimli tahta video ve ses dosyalarını, resimleri, animasyon oyunları ve internet temelli materyalleri derse katmayı kolaylaştırır. Sonuç olarak teknoloji yeni yollar açar ve öğretmeni özgün ve ufuk açıcı bir öğrenme ortamı oluşturma konusunda destekler. (Cutrim Schmid & van Hazebrouck, 2010) Etkileşimli tahta yazılım araçları ve özel teknik kelimeler ilerde en sonda ekli terimler sözlüğünde açıklanmaktadır.
Sınıf YerleşimiEtkileşimli tahtanın kurulacağı yer ile ilgili karar verirken, çeşitli etkenler göz önünde bulundurulmalıdır. Tahta öğrenci grubuna uygun bir şekilde kurulmalıdır. Yani küçük öğrenciler etkileşimli tahta odaklı bir derse katılabilmek için ekranın en azından yarısına ulaşmalıdırlar. Görünürlüğü de dikkate alırsak, etkileşimli tahta tüm öğrenciler ekranın tamamını görebilsinler diye merkezi bir yere kurulmalıdır. Günışığı ya da fazla ışıklandırma görünürlüğü etkileyebilir. Koyu, tümüyle kapatılabilir perdeler ya da abajurlar sıklıkla gerekir, ve ışıklandırma sistemleri de ayarlanmalıdır. Etkileşimli tahtanın örenciler ve öğretmenler tarafından her yandan ulaşılabilir olması önemlidir. Etkileşimli tahta bilgisayar ekranını gösterdiğinden ve programları direkt tahtadan kullanmaya olanak verdiğinden bilgisayarı etkileşimli tahtaye yakın tutmmaya gerek yoktur. Yüksek miktarda yazı yazılması gerektiğinde kablosuz ya da uzaktan kullanılabilen klavyeler kullanışlı olacaktır. Bu klavyeler öğrenciler arasında da dolaştırılabilir, öğrenciler her yazı yazmaları gerektiğinde tahtaya gelmesi gerekmeyeceğinden aynı zamanda zamandan tasarruf da sağlar.
Materyallerin bilgisayarda düzenlenmesiDersler için materyal hazırlarken, dosyalar sistematik bir şekilde düzenlen-melidir. Bazı öğretmenler her ders, konu ve sınıf için klasör hazırlamayı işlerini
kolaylaştırıcı bulurken; diğerleri kendi masa üstlerindeki dosyalara kısayollar hazırlarlar. Hazırlananların evden okula taşınmasında USB bellekler/hafıza kartları ya da herhangi farklı depolama aygıtları kullanılabilir. Şahsi dizüstü bilgisayarlar da kullanılabilir. Böyle bir durumda, dizüstü bilgisayarın görüntü ayarlarıyla okulun bilgisayarının görüntü ayarları uyuşmayabileceğinden tahta bağlantı yapıldıktan sonra ayarlanmalıdır. Ayarlama bilgisayarın ekranındaki görüntüyle tahtadaki görüntünün senkronize olmasını sağlar ki kalem ya da parmakla yapılan tıklamalar doğru çalışabilsin.
Dosyaları saklamak ya da paylaşmak için okulun ağı kullanılabilir. Bu özellikle belli miktarda bilgi toplandıktan sonra faydalı olacaktır, o zaman tüm öğretmenler tarafından ulaşılabilir olur. Materyaller yeni fikirler oluşturmak için başlangıç noktası olarak kullanılabilir ya da hedef grup ve konuya göre yeniden düzen-lenebilir. İçeriğinizi paylaşmak ve düzenlemek için başka olası yollar da vardır, örneğin; Promethean Planet1, Smart Exchange2, Hitachi Starboard3 gibi etkileşimli tahta topluluk web siteleri ve diğerleri.
Ders süresince web sitelerini kullanırken adresi yazmaktan ya da sürekli web sitesi arayarak dersi bitirmekten kaçınmak için sık kullanılanlar altında bir klasör oluşturabilirsiniz. Diğer bir olasılık ise dersin başında tüm web sitelerini açmak ve aşağı görev çubuğuna simge durumuna küçültmek. Diğer bir seçenek ise ders süresince kullanılan dosya ya da sayfalarda köprüler oluşturmak.
Başlangıç – düşünülecek açılarBirçok öğretmen için uyum aşamasında PowerPoint ya da MS Word gibi tanıdık yazılımlar kullanmak iyi bir başlangıç noktasıdır. Bu aşamada etkileşimli tahta sıklıkla video oynatmak, ses dosyalarını çalmak ya da hazır materyalleri sunmak amacıyla kullanılır. Etkileşimli tahta dil öğrenme yazılımlarıyla birlikte çok iyi çalışır. Ancak, materyal tasarlamak ve tahtayı derslerde tam kapasite kullanabilmek için etkileşimli tahta yazılımını öğrenmek çok önemlidir. Öğretmenler araç çubuğunu ihtiyaçlarına göre düzenleyebilmek için araçları iyice öğrenmelidir. Örneğin bir yabancı dil öğretmeni, araç çubuğunda muhtemelen daha çok renklere, ya da elyazısı tanıma aracına ihtiyaç duyacaktır, hesap makinesi ve ölçüm araçlarına değil.
Genel ipuçları• Etkileşimli tahtanın ayarlanması (eğer gerekirse) dersten önce yapılmalı
ve bu öğrencilere görev olarak verilebilir – ayarlamanın sorumluluğu haftalık olarak değiştirilebilir ve son derece motive edici görünmektedir.
• Tahta önündeki pozisyon çok önemlidir. Öğretmen öğrencilerine dönük olmalıdır ya da görmelerini engellememek için görev tamamlandığında çabucak tahtadan uzaklaşmalıdır.
• Etkileşimli tahta için materyal yaratırken iyi 1 http://exchange.smarttech.com2 http://www.prometheanplanet.com3 http://www.hitachistarboard.com.au
12 www.itilt.eu 13www.itilt.eu
öğretmenliğin tüm kuralları geçerlidir. Î Uygun yazı tipi ve boyutu kullanılmalıdır, çünkü tahtada
yazılanların içeriği en arkadan da görülebilmelidir. Î Renkler anlamı vurgulamak ya da belirli boyutları tanımlamak
için kullanılmalıdır, gereğinden fazla kullanılmamalıdır. Î Sayfalarda yorumlar, notlar ve yeni kelimeler
için boşluklara yer verilmelidir.• Data projektörünün uzaktan kumandası ekranı don-
durmak ya da boşaltmak için kullanılmalıdır.
Materyaller ve kaynaklar her zaman öğretmenler arasında paylaşılmalıdır. Belgenin sonuna doğru tekli dersler, konular veya üniteler üzerine sayfaların bulunabileceği, indirilebileceği ya da yüklenebileceği web sitelerinin bağlantılarına ulaşılabilir.
Ek aygıtlar Bir etkileşimli tahtayi kurarken derslerinizde ses dosyalarını kullanabilmek için hoparlörl-eri bağladığınızdan emin olun. Ek olarak öğrenci üretimi içeriği paylaşmak için bir yazıcı, tarayıcı ya da bir doküman kamerası bağlamalısınız. Bilgisayarınızı etkileşimli tahtaye USB ile bağlamayı unutmayın. Doküman kameraları (bkz. resim 1) tahtada gösterilm-esi gereken üç boyutlu nesneler ya da el yazısı olduğunda oldukça yarayışlı olurlar. Doküman kameraları etkileşimli tahta teknolojisine bağlıdır ve belge ve objelerin büyük ekranda gösterilmesine ve keşfedilmesine olanak sağlar. Gözlemlenecek nesne ya da belge basitçe kamera altına yerleştirilir. Bu noktadan sonra öğretmen canlı görüntü üzerinde çalışabilir ya da dipnot eklemek, saklamak veya gerekliyse yazdırmak için res-mini çekebilir. Bazı tahta satıcıları öğrenciler için direkt etkileşimli tahtaye bağlı oylama aygıtları da satarlar. Promethean’ın ActiVote (bkz. resim 2) aleti gibi öğrenci cevap sistemleri, ek olarak satılır ve öğrenciler direkt karar verme ve sorulara cevap verme safhalarında yer aldıklarından etkileşimi arttırır. Çok cesaret gerektiren konuşmaya gerek kalmadığından özellikle utangaç veya kendine güveni tam olmayan öğrencilere derse katılma şansı verir.
a
� �Resim�1�- SMART™ doküman kamerası. Resim�2 - Promethean oylama sistemi.
Etkileşimli tahta Tabanlı Materyallerin
14 www.itilt.eu 15www.itilt.eu
Etkileşimli Tahta Tabanlı Materyallerin Tasarım/ Değerlendirme/
Uygulama ve Telif Hakkı ile İlgili Kriterler
Etkileşimli Tahta Tabanlı Materyallerin Tasarım ve Değerlendirme Kriterl-eriEtkileşimli tahtaler için ders materyali hazırlanırken aşağıdaki sorular sorulmalıdır:
• Aktiviteler iletişimsel mi?• Hedefler açık mı?• Öğrenciler öğrenecek mi (sadece eğlenmek değil)?• Öğretmenin hazırlamak için harcadığı vakte değecek mi?• Diğer öğretmenler dosyaları kolaylıkla kullanabilir mi?• Yeterince görsel-işitsel girdi var mı (gereğinden fazla değil)?• Etkileşimli tahta araçları iyi kullanılıyor mu?• Öğrenci katkısı için yer var mı?• Kaynaklar telif hakkı olmayan kaynaklar mı ya
da öğretmenin kendi üretimi mi?
Aşağıda yabancı dil sınıfı için etkileşimli tahta tabanlı materyal tasarım kriterlerini sıralıyoruz.
1.� Aktiviteler ya da görevler bir gerçek yaşam bağlamı etrafında tasarlanmalıdır ve açık bir iletişimsel amacı olmalıdır.
2.� Sayfalar dil öğrenme aktivitelerinde bağlamı oluşturmada, öğrencileri mo-tive etmede ve açıkça belirlenmiş dil öğrenme amaçlarına ulaşmada dilsel ve bilişsel destek sağlama konusunda öğretmenlere destek olmalıdır.
3.� Etkileşimli tahta tabanlı materyallerin tasarımında temel amaç hedef dil öğrenimini arttırmak olmalıdır, sadece dersleri daha ilginç ve eğlenceli yapmak değil. Diğer bir deyişle, sadece öğrenci merkezli değil ayrıca öğrenme merkezli de olmalıdır.
4.� Etkileşimli tahta tabanlı aktiviteler hazırlarken öğretmenler etkileşimli tahtanın entegrasyonunun geri dönüş ve etkinlik açısından kişisel bedelini ölçmelidirler. Diğer bir deyişle, kendilerine aynı aktivite başka şekillerde, başka yollarla daha kolay uygulanabilir miydi diye sormalıdırlar.
5.� Sayfalar nasıl ve ne amaçla kullanılmaları gerektiğine dair yönergeleri içerme-lidirler. Aktivitenin amacı hakkında kısa bir açıklama, dil öğrenme amaçları ve aktivitenin nasıl uygulanması gerektiği her sayfanın başında bir genel açıklama sayfasında toplanabilir. Böylece, sayfalar diğerleriyle çok daha kolay bir şekilde paylaşılabilir.
6.� Sayfalar çok miktarda görsel işitsel ve dokunsal girdi içermelidir. (örn. gömme ses video ve görüntü dosyaları). Ancak, bilişsel aşırı yüklemeden kaçınmak için sergilenen uyarıcı miktarının dengelenmesi önemlidir. (örn. Bir sayfaya gereğinden fazla görsel ekleme).
7.� Etkileşimli tahta yazılım araçları materyallere fiziksel ve bilişsel etkileşim el-ementleri eklemek için uygun bir şekilde kullanılmalıdır. (örn. sürükle ve bırak, sakla ve göster araçları, göster ve tıkla programlama).
8.� Sayfalar öğrenci deneyimine ve keşfine yeterli yer bırakmak için öğrenci katkı ve fikirlerine yer vermelidir. Örneğin, yönerge ve içeriğe yeniden ulaşmaya im-kân sağlayarak veya açık uçlu sorular bulundurarak.
9.� Sayfa tasarımı öğrenci özerkliğini de desteklemelidir, bu örneğin öğrencilerin okul dışında bağımsız bir şekilde kullanabileceği web kaynaklarının bağlantıları verilerek veya yeni bilgi çağında öğrenciler tarafından kullanılacak önemli çalışma becerileri ve dil öğrenme stratejilerine açık referanslar verilerek yapılabilir.
10.�Sayfalar sadece telif hakkı olmayan materyaller kullanmalıdır, aksi takdirde kullanım izni telif hakkı sahipleri tarafından sağlanmaktadır. Yazının devamında telif hakkı meseleleriyle ilgili daha fazla bilgi verilmektedir.
16 www.itilt.eu 17www.itilt.eu
Telif Hakkı MeseleleriKarşıya yüklemesi ve paylaşması güvenli materyal tasarlamak için telif hakkı meselelerini ilgilendiren bazı konulara katlanmak durumundasınız. Öncelikle telif yasasını iyice öğrenmelisiniz. Resimler gibi materyaller ararken resimlerin hangi lisansla korunduklarını kontrol ettiğinizden emin olun. Eğer hiçbir telif hakkı sem-bolü yoksa materyalin korunmadığını düşünmeyin. Ayrıca materyalin yazarını referans verdiğinizde kurtulduğunuzu sanmayın. Kullanmak istediğiniz matery-alin sahibinden ya da yazarından açık bir izin almanız gerekecek. Halka açık kullanımda olan veya creative commons lisansına sahip materyallerin kullanımı iyi bir alternatif olabilir. Halka açık kullanımda olan eserler fikri sanat hakları tarafından sınırlanmamıştır, örneğin tarihi geçmiş telif hakları ya da belgeseller gibi ithaf olunmuş eserler. Creative Commons lisansları materyalleri güvenli ve yasal bir şekilde paylaşmaya ve yeniden kullanmaya yardımcı olur. flickr.com ya da commons.wikimedia.org igib web siteleri çeşitli creative commons lisansı ile lisanslanmış geniş bir resim seçkisini sunar. Ayrıca creative commons lisansı altında olan yeniden kullanılabilir şarkılar, ses dosyaları ve videolar da vardır.
Lisanslar aşağıdaki gibi işler: http://creativecommons.org/licenses
1. Atıf: Bu lisans orijinal eserin sahibine referans verdikleri sürece diğerlerinin eseri dağıtmasına, yeniden düzenlemesine, değiştirmesine ve üzerine inşa etmesine, hatta ticari amaçlı kullanmasına izin verir.
2. Atıf-AynıPaylaşım: Bu lisans eserin sahibine referans verdikleri ve yeni ürün-lerini aynı şartlar altında lisansladıkları sürece diğer şahısların yeniden düzen-lemesine, değiştirmesine ve ticari amaçlı eserin üzerine inşa etmeye izin verir.
3. Atıf-�TürevYok: Bu lisans eserin sahibine referansla bir bütün olarak hiç değişmeden geçirilirse ticari ve ticari olmayan dağıtıma izin verir.
4. Atıf-�TicariOlmayan: Bu lisans diğerlerine ticari olmayan şekilde yeniden düzenleme, değiştirme ve üzerine inşa etme hakkı verir, bu kişilerin yeni ürünleri de eser sahibini tanımalı ve ticari amaçlı olmamalıdır, türetilmiş eserlerini aynı şartlar üzerinden lisanlamak zorunda değildirler.
5. Atıf-�TicariOlmayan-�AynıPaylaşım: Bu lisans diğerlerine eser sa-hibini referans gösterdikleri ve yeni ürünlerini aynı şartlar altında lisansladıkları sürece ticari olmayan şekilde yeniden düzen-leme, değiştirme ve üzerine inşa etme hakkı verir.
6. Atıf-�TicariOlmayan-�TürevYok: bu lisans diğerlerine eserin sahibini re-ferans gösterdikleri sürece eseri indirme ve diğerleriyle paylaşma hakkı verir, ancak hiçbir şekilde değiştiremez ve ticari amaçla kullanamazlar.
Konu hakkında daha fazla bilgi http://creativecommons.org adresinde bulunabilir.
Etkileşimli Tahta Tabanlı Materyallerin Uygulama KriterleriBu bölümün son kısmı etkileşimli tahta tabanlı materyallerin yabancı dil sınıfında uygulanmasıyla ilgilidir. Etkileşimli tahta sadece kullanmış olmak için kullanılmamalıdır, iletişimsel yabancı dil sınıfında öğrenmeyi arttırmak için kullanılmalıdır. Bu yüzden öğretmenler sınıfı ve aktiviteleri etkili bir şekilde nasıl kullanacaklarını bilmelidirler. Buradaki soru: Öğretmen etkileşimli tahta ürününü diğer sınıf aktiviteleriyle kolayca entegre edebilir mi?
1. Öğretmenler etkileşimli tahtalerde etkileşimi öyle bir şekilde yönetmelidir ki tüm öğrenciler öğrenme sürecinde ak-tif bir şekilde yer alma imkânına sahip olsun:
Î Sadece tahtadakini değil tüm öğrencileri meşgul edecek materyaller tasarlama
Î Not almak ve üzerinde oynama yapmak için etkileşimli tahta’de gösterilen materyallerin yazılı çıktılarını kullanma
Î Etkileşimli tahta temelli aktivitelerde anında-dönüt’ü destekleme ve cesaretlendirme
Î Etkileşimli tahta temelli aktiviteler süresince akran değerlendirmesini cesaretlendirme
2. Öğretmenler çeşitli çoklu ortam kaynaklarını, öğrenme hızı, bilişsel yük ve öğrencinin etkileşimli tahta tabanlı matery-ali aktif olarak işlemesi konularını dikkate alarak uyumlu bir şekilde etkileşimli tahta temelli derslerine entegre etmelidirler.
3. Öğretmenler teknolojiyi ne zaman kullanıp ne zaman kullanmayacaklarına dair doğru kararı verebilmelidirler. Öğretmenler sahip oldukları geleneksel repertuarı (örn. gerçek obje kullanımı, pandomim, rol yapma, eşli ve grup çalışmaları) unutmamalıdırlar.
a
18 www.itilt.eu 19www.itilt.eu
Modern Yabancı Dil Öğretiminde Etkileşimli ahtaler
20 www.itilt.eu 21www.itilt.eu
Etkileşimli Tahta ile Konuşma Öğretimi
Hedef dilde konuşmayı desteklemek ve cesaretlendirmek için etkileşimli tahtanın kullanılmasıÖğretmenlerin bu teknolojinin araçları ve fonksiyonlarıyla ilk tanıştıklarındaki ilk izlenimleri ‘Etkileşimli tahta bir sunum aracı’ olduğu şeklindedir. Ancak, öğretmenler etkileşimli tahtayi iletişimsel ve üretken bir şekilde kullanarak öğrencilere tahtayla etkileşim içinde bulunup dil üretme imkânı da sağlayabilirler. İletişim yabancı dil öğretiminin ana amacıdır ve hatta küçük yaştaki öğrencilerin eğitiminde başlar: “Biz çocukların yabancı dili gerçek insanlarla gerçek amaçlar için kullanabilmesini istiyoruz” (Cameron, 2001: 37). Ne var ki, söylem sadece gerçek etkileşimlerde karşımıza çıkmıyor, istersek sınıfta gerçek etkileşim imkânları da yaratabiliriz.
Etkileşimli tahta, öğretmenlere ve öğrencilere, konuşma dilini öğrenme sürecinde görev gerekliliklerini dengeleyerek ve öğrencileri görsel materyallerle destekleyerek yardımcı olur. Aşağıdaki örneklerde etkileşimli tahta tüm-sınıf aktivitelerinde kullanılmıştır. Ve ayrıca ikili çalışma aktiviteleri de vardır ve burada etkileşimli tahta küçük grup ya da ikili çalışma aktivitelerinde ‘serbest dil pratiğine destek olarak kullanılır. Bu etkileşimli tahtanın diğer istasyonlardan sadece biri olduğu ‘istasyon çalışmasının’ bir parçası ola-bilir. İstasyon öğrenmede konu alanı veya konu farklı parçalara bölünür ve öğrencilerin küçük gruplar ya da ikililer olarak ulaştığı istasyonlara dağıtılır. Birkaç öğrenci değişik is-tasyonlarda çalışır. Bu öğrenme istasyonlarında hazır materyal konunun belirli açılarında destek olmak amaçlı kullanılabilir durumdadır. Öğrenme öğretmen sınıftaki olayları gözlemlerken bağımsız bir şekilde gerçekleşmektedir.
Bir diğer seçenek ise etkileşimli tahta ekranını görsel destek içeren bir ikili konuşma aktivitesi için çerçeve olarak kullanmak olabilir. Ancak öğrenciler etkileşimli tahtaye müdahalede bulunamazlar.
Hikaye anlatma ve rol yapma için görsel destekEtkileşimli tahta hikaye anlatmada önemli bir araç olarak kullanılabilir, özellikle eğer öğretmen öğrencilerin aktif bir şekilde sürece katıldıklarından emin olmak istiyorsa. Öğrenciler karakterler, arka planlar (kaynak kitaplığından) ekleyerek, sesler kaydederek, ses efektleri ekleyerek hikayeler yazabilir, canlandırmalar oluşturabilirler. Yazılım, hari-talar, resimler, grafikler ve ses dosyaları içeren bir kaynaklar galerisi bulundurmaktadır. Buradan dosyaları arayabilir ve elektronik sayfaya sürükleyip bırakabilirsiniz.
Hikaye anlatma değişik şekillerde uygulanabilir. Bir olası şekli öğretmenin önde hikayeyi anlatmasıdır. Bu senaryoda, tahta öğrencilere tahminler yaptırarak, resimleri anlattırarak, soruları cevaplattırarak ve tahtaya not aldırarak, onların
hikaye anlatma sürecinde yer alması için kullanılabilir. Etkileşimli tahta daha büyük resimlerin gösterilmesine olanak sağlayarak, öğrencileri olaya dahil ede-bilir ve katılımlarını kolay yoldan arttırır. Dahası, etkileşimli tahta öğrencilerin yeni ve/veya uyarlanmış hikayelerin yaratılmasına dahil ederek hikaye anlatma yoluyla konuşma/yazma öğretmek için kullanılabilir. Örneğin, hikâyenin gidişatını değiştirebilir, içeriği tahmin edebilir veya öğretmen tarafından anlatılan hikay-elere diyaloglar yaratabilirler. Böylece bağımsız bir şekilde yeni ve özgün dil üretirler. Aşağıdaki örnekte öğrenciler, Küçük Başlıklı Kız hikâyesi için diyaloglar yaratıyorlar. Arka plan şablonlarını kullanabilirler, şekiller ekleyebilirler, ağaçlar çizebilirler, etkileşimli tahta yazılım kaynak kitaplığından karakterler ekleyebilirler ve konuşma balonları ekleyebilirler (bkz. şekil 3). Bir başka olasılık ise öğrencileri hazır materyalli konuşma aktiviteleri ile meşgul etmek. Şekil 4’te gösterilen örnek-te öğrenciler kutunun içinden karakterleri sürükleyip resme bırakmalı ve sözlü diyalogları oluşturmalı ya da tekrar etmeli.
Şekil�3�- Öğrenciler ekrandaki şekilleri hareket ettirebilir, konuşma balonları ve yazılar ekleyebilir.
Şekil�4�- ActivInspire galeri seçkisi. Öğretmen öğrencileri hikâye anlatma sürecine dâhil etmek için arka plan görüntülerini kullanabilir. Burada öğrencilerden hikâyenin akışına göre karakterleri köprünün üstüne sürüklemeleri bekleniyor.
22 www.itilt.eu 23www.itilt.eu
Grup çalışması ve ikili çalışma için dil desteğiEtkileşimli tahta ayrıca ikili ve grup çalışmalarında dil üretimine destek sağlamak amacıyla kullanılabilir. Belirli dilbilgisi yapılarının pratik edilmesi için (kontrollü pratik) öğretmen Etkileşimli tahtayi bir görev aşaması ya da istasyon çalışmasında ikili veya grup çalışmalarına bir çerçeve, dil desteği ve içerik sağlamak için kul-lanabilir. Aşağıdaki aktivitede öğrenciler üç veya daha fazla heceli sıfatların üstünlüğünü pratik etmek için ikili gruplar halinde çalışıyorlar.
Şekil�5�– Üstünlükler (Superlatives) – İkili çalışma için çerçeve ve dil desteği.
Aşağıdaki aktivitede, Etkileşimli tahta, ‘Keşke burada olsan’ (Wish you were here) başlıklı bir ikili serbest çalışma aktivitesi için kullanılıyor. Öğrenciler ekranda ver-ilen kelimeler yardımıyla manzarayı anlatmak için sırayla söz alıyorlar. Bir öğrenci gözünü kapatıp anlatılan şeyi zihninde canlandırmak zorunda.
Şekil�6�– Wish you were here (©Daniel Martin) Dil desteğiyle konuşma aktivitesi için çerçeve.
Konuşma oyunlarını yürütmek için platformEtkileşimli tahta kullanımıyla desteklenebilecek bir başka iyi serbest çalışma oyunu örneği ise tüm sınıf tarafından oynanabilen ‘resim dominosu’ (picture dom-ino) oyunu. Öğrenciler resimleri ekranın ortasına sürüklerler ve iki resim arasındaki bağlantıyı bulur/açıklarlar. Öğrenciler resimleri serbestçe ilişkilendirebilir ve her resimle yeni bir yol bulabilirler.
Şekil��7�– - Picture domino – (©Daniel Martin)
Sıradaki aktivite do/does ile ya da to be fiili ile soru sormaya odaklanmasıyla bir istasyon çalışmasının parçası olabilir. ‘Beyazlatma efekti’ tahmin oyunu ‘Kim bu ünlü?’ nün uygulanmasını desteklemek amacıyla kullanılır. Bu yüzden sayfalar, sayfanın arka katmanında ünlülerin resimleriyle hazırlanmalıdır. Kalem aracı res-min üstünde bir katman oluşturmak için sayfa ile aynı renk olarak, çoğu zaman beyaz, kullanılır. Bu çizilmiş katman daha sonra silgi ya da sihirli mürekkep aracı tarafından aşamalı olarak kaldırılabilir. İstasyon çalışması süresince öğrenciler tahtaya küçük gruplar halinde gelirler. Bir öğrenci beyaz katmanın arkasındaki kişiyi bilen başkan ya da öğretmen rolünü üstlenir. Diğer öğrenciler 10 taneye kadar evet-hayır sorusu sorabilirler. Her sorudan sonra altındaki resmi ortaya çıkarmak için beyaz katmanın bir parçası kaldırılır.
�a
Şekil�8�– (The White-Out effect)Beyazlatma Efekti kalın bir kalemi resimleri veya kelimeleri saklamak için beyazda kullanmaktır. Silgi ya da sihirli mürekkep araçları resmi ya da metni ortaya çıkarmak için kullanılır.
24 www.itilt.eu 25www.itilt.eu
Etkileşimli Tahta ile Dinleme Öğretimi
Bir öğrencinin metinleri dinlerken sahip olması gereken değişik beceriler vardır. Bu da ne için dinlediğinize bağlıdır, örneğin, bir hikâye dinlemekle tren istasyo-nunda bir duyuru dinlemek arasında fark vardır. Dinleme konuşma akışı içerisin-den alakalı detayları seçmeyi, tahmin etmeyi veya çıkarımda bulunmayı gerektirir. Dil öğretiminde genelde algılama üretimden önce geldiğinden önemli bir beceridir dinleme.
Etkileşimli tahta ile dinleme öğretimi orijinal materyaller de dahil olmak üzere çeşitli kaynakları entegre etmenize olanak sağlar. Bir aygıttan bir başkasına geçmenize gerek bırakmadan direkt olarak aynı aygıt üzerinden çalışmanıza olanak sağlar. Çoğu etkileşimli tahta yazılımı mp3 dosyalarının, seslerin ve videoların entegre edilmesi sürecini kolaylaştırır. Bir bilgisayara bağlı olduğundan, CD sürücüsü CD veya DVD’lerin oynatılmasında kullanılabilir, ya da dosyalar taşınabilir flaş belleklerde getirilebilir (örn. USB’ler ya da harici Hard-disk’ler). Etkileşimli tahtaler internet tabanlı materyaller için dahi kullanılabilir, ayrıca video-koferans ya da ses kaydı yapıp tekrar oynatmak için de. Tüm bu materyaller daha sonra anlamayı arttırmak ve çeşitli dinleme becerilerini geliştirmek için farklı dinleme aktivitelerinde kullanılabilir. GDDÖ yaklaşımına göre dinleme, kavrama sürecini desteklemek açısından ön-, asıl- ve art-görevlerle öğretilmelidir(pre-, while-,post-).
Etkileşimli Tahta ile dinleme etkinlikleriDinleme dersin çeşitli safhalarında gerçekleşebilir. Yeni bir konuya başlangıç noktası ya da devam eden bir üniteye ek materyal olabilir. Bazı derslerde dinleme eğitimi ana odak noktası olabilir. Böylece dinleme materyali yukarıda sıralanan becerileri pratik etmek amaçlı kullanılabilir ya da kendi başına bir bilgi kaynağı da olabilir. Etkileşimli tahta ister önceden kaydedilmiş olsun, ister canlı röportajlar ya da online materyal olsun çeşitli kaynaklardan dinleme materyalinin entegrasyo-nunda öğretmenlere yardımcı olur.
Dinleme öncesi aşama – içeriği tahmin etmeEtkileşimli tahta dinleme öncesi veya izleme öncesi safhalarda içeriği oturtmak, yeni kelimeleri sunmak ve öğrencilerin içerik hakkındaki tahminlerini desteklemek amaçlı kullanılabilir. Öğrenciler tarafından sözlü üretim de içerdiğinden konuşma aktivitesi olarak da adlandırılabilir. Eğer öğretmen bir dijital video ile çalışıyorsa örneğin videonun değişik kısımlarının fotoğraflarını çekebilir(kamera aracını kul-lanarak) ve sonra onları etkileşimli tahtanın ekranında gösterebilir. Halka açık lisanslı uygun film ve belgeseller bulunabilir böylece telif hakkı olmayan matery-aller kullanılmış olur. Eğer öğretmen telif hakkı ile korunan bir materyal kullanırsa bunu, telif hakkına saygıdan, sadece kendi sınıfında kullanmalıdır. Öğrenciler o
zaman ikili gruplar halinde hikayenin ne hakkında olacağına dair düşüncelerini paylaşabilirler.
Şekil�9�– Resim kullanımıyla tahminde bulunma. Halka açık kullanımda film: (Sherlock Hol-mes and the Woman in Green) Sherlock Holmes ve Yeşilli Kadın, 1945.
Dinleme aşaması – ana fikir için dinleme Bu popüler ‘bir hikayenin ana fikrini anlama’ tekniği öğrencileri aktif bir şekilde derse katar. Sadece ana fikir için dinlemezler ayrıca tahminlerde de bulunurlar. Bu örnekteki hikaye, Kırmızı Başlıklı Kız öğretmen tarafından okunabilir ya da sesli kitaplar gibi, yayınlanmış bir dinleme materyali kullanılabilir. Öğrencilerden resimleri duydukları sıraya göre sıralamaları istenir. Önce küçük gruplar halinde tahminleri hakkında konuşabilir daha sonra da resimlerin sırasını tüm sınıfça tartışabilirler.
26 www.itilt.eu 27www.itilt.eu
Şekil�10��– Sürükle ve bırak aracıyla resimleri düzenleme. Resimler www.unterrichtsma terial-schule.de adresinden alıntıdır.
Dinleme aşaması – detaylı bilgi için dinleme Bir başka etkileşimli tahta yardımıyla dinleme aktivitesi de detaylı bilgi için dinleme becerisini gerektirir. Öğrencilerinizden New York şehri metrosunda bir istasyondan diğerine gitmek için verilen tarifi dinlemelerini isteyin. İşte burada kalem aracı gitmeniz gereken değişik yolları bir New York metro haritasına nol alarak göstermeniz için kullanılabilir. Etkileşimli tahta yazılımının ekran kaydetme aracı da ayrıca gidilen yolu yeniden incelemek için çizimleri takip etmek amacıyla kullanılabilir.
Şekil�11�– Sayfa kaydetme özelliğinin ve kalem aracının kullanımı.
Dinleme sonrası aşama – anlamaya karşılıkAşağıdaki aktivitede öğrenciler Feng-Shui hakkında bir metin dinlediler ve grup olarak çalışıp dinlediğini anlama aktivitesi süresince edindikleri bilgilerle bir odayı Feng-Shui prensiplerine göre düzenlemeleri istendi. Nesneleri silebilirler ya da sürükle ve bırak özelliğiyle yerlerini değiştirebilirler.
Şekil�12�- Feng-Shui © ACTIVLINGUA.
Diğer aktiviteler: Video-konferansla röportajlarCanlı röportajlar oldukça motive edicidir, özellikle öğrenciler kendileri soru sor-abildiklerinde. Böyle bir durumda, verilen cevapla gerçekten ilglenirler ve detaylı bilgi için dinlerler. Konuya bağlı olarak, canlı röportajlar; tahmin etme, belirli bilgi için dinleme ve detaylı bilgi için dinleme becerilerini içerebillir. Eğer öğrencilerden soruları kendileri oluşturmaları ve sormaları istenirse dil üretimi de içerir.
Etkileşimli tahta ile bağlantılı video-konferans özelliğini kullanmak sınıfınıza canlı dinleme aktiviteleri entegre etmenize olanak sağlar. Konferans ya da tele-fon görüşmesi, etkileşimli tahta yazılımı ve bir mikrofon yardımıyla kaydedilip yeniden oynatılabilir. Röportaj için muhtemel sorular kalem aracı, elyazısı tanıma ya da yüzen klavye yardımıyla Etkileşimli tahta üzerinde toplanabilir. Röportajlar sırasında bile etkileşimli tahta üzerine not alınabilir. Etkileşimli tahta, bir program-dan diğerine geçiş yapmaya gerek bırakmadan, farklı programların karışımıyla kendine ekstra değer yükler.
SMART, Bridgit™ adında bir video-konferans yazılımına sahiptir. Bridgit™ size diğerlerine katılma ve yerel ve uzaktaki sınıflarla ortak çalışma imkanı sağlayıp ekranlarınızı paylaşmayı ve birbirinizin belgeleriyle etkileşime geçmeyi mümkün kılar. Diğer video-konferans ve ortak çalışma yazılımları da etkileşimli tahta ile bağlantılı olarak kullanılabilir. Bu diğer yazılımların bazı örnekleri ise Skype1, El-luminate2, WizIQ3 or Adobe Connect4 gibi yazılımlardır.
a
1 http://www.skype.com2 http://www.elluminate.com3 http://www.wiziq.com4 http://www.adobe.com/products/adobeconnect.html
28 www.itilt.eu 29www.itilt.eu
Etkileşimli Tahta ile Yazma Öğretimi
Bir beceri olarak yazma, dilbilgisi çalışması ya da kelime yazmakla ilgili değildir, aslında belirli bir stil seçerek belirli bir konu hakkında yine belirli bir okuyucu kitlesine yönelik dil üretiminin bir süreci olarak yazmaktır. Avrupa Komisyonu yazmayı üç sınıfa ayırır: a) yazılı etkileşim, notlar, mektuplaşmalar ya da bilgisayar ortamındaki söylemler gibi, b) yazılı üretim, makaleler, yaratıcı yazma ya da anket doldurmaları içerir, c) yazılı aracılık, gazete yazılarını özetleme ve benzeri görevler gibi şeyler. (Avrupa Konseyi, 2001)
Elektronik Posta ProjeleriYazma süreci çok farklı basamaklar içerir, fikir oluşturma, okuyucuya göre metni planlama ve metnin gözden geçirilmesi gibi. Etkileşimli tahta yazma sürecini çeşitli şekillerde desteklemeye yardımcı olabilir. Bununn bir yolu öğrenciler tarafından oluşturulan ürünleri elektronik posta şeklinde paylaşmaktır. Cutrim Schmid ‘Elektronik Akıllı Tahtaların Pedagojik Potansiyeli 2.0‘ makalesinde “Etkileşimli tahta a) BİT becerilerini modelleme, b) işbirliği ve c) çocukların yaptığı işlerin paylaşımı için BİT’e dayalı bir dijital platform olarak betimlenir.” (Cutrim Schmid, 2009: 502). Elektronik posta projesi gibi bir yazılı etkileşim görevi ger-çekçi ve motive edicidir. E-posta alışverişi öğrenciler arasında, başka bir yabancı dil sınıfı ile ya da hedef dilin öğrencileri veya hedef dil anadili olan kişiler arasında yapılabilir. Etkileşimli tahta internetle birlikte özgün yaklaşıma olanak sağlar. Öğretmenler kullanılan terimleri anlatmak için bir e-posta hesabına girebilirler(örn. konu satırı, CC/BCC, alıcı). Öğretmen öğrencilerden kolayca alınabilen ve genelde bedava olan bir sınıf-e-postasına belirli bir konu hakkında bir e-posta yazmalarını isteyebilir. E-postalar etkileşimli tahta ekranında gösterilebilir ve tüm sınıfça değerlendirilebilir. Dönüt ve düzeltmeler etkileşimli tahta yazılımının sağladığı kalem ya da vurgulayıcı aracıyla not alınarak yapılabilir. Not alınmış e-postalar bundan sonra saklanabilir, bir pdf belgesine dönüştürülebilir ve üzerinde değişikliklerini yapmaları için öğrencilere çıktı olarak verilebilir. Ayrıca tüm matery-alleri yerel sanal öğrenme ortamındaki kitaplığa ekleme imkanı da vardır.
Yönlendirmeli yazmaCameron (2001), diğer yaklaşımların yanında, değişik söylem tiplerinin geleneksel formatlarını öğrenmek için metin yapısına odaklanmanın gereğine vurgu yapıyor. Öğretmenler etkileşimli tahtayi yeni başlayan öğrencilerinin yazma süreçlerini yönlendirmek için kullanabilirler. İstedikleri kadar sayfaya kopyalayabilecekleri ve her öğrencinin tek başına kullanacağı bir yazma iskeleti oluşturabilirler. Konu başlığı ya müfredattan geniş bir konu ya da öğrencilerin son zamanlarda yaptığı ve ilgisini çekecek bir şey olabilir. Yazma iskeletleri ayrıca şiir yazmak için de kullanılabilir. Öğrencinin dil seviyesine bağlı olarak doğru yere sürüklenip bırakılabilecek anahtar kelimeler eklenebilir. Arkaplan içeriğe göre değiştirilebilir.
Şekil�13�– Yazma iskeleti.
Yazılı aracılık – diyalog yazmaYazma ve aracılık becerilerini öğretmek için konuşma balonlu hikayeler öğrencilere yazma sürecinde destek olabilir. Bir ileri derece sınıfında öğrencilere güncel bir konu hakkında bir gazete makalesi ya da blog yazısı verilebilir. Bir başka olanak ise ders kitabından materyal kullanmak. Öğrencilerden aldıkları bilgiye aracı olmaları ve bunu verilen çalışma kağıdında bir yazılı egzersizde uygulamaları isternir. Gruplar halinde çalışabilir ve önerilerini diğerlerine akran değerlendirmesi yapsınlar diye dağıtabilirler. Öğrenciler daha sonra tahtadaki konuşma balonlarını doldurmak için kullanılacak en iyi aracılık için oy kullanabil-irler. Böyle aktiviteler ayrıca etkileşimli tahta’de gösterilip akran değerlendirmesi yapılabilecek foto-hikayelerin ve karikatürlerin oluşturulmasına da yol açabilir. Kar2ouche5 gibi hikaye çizim yazılımları etkileşimli tahta ile birlikte gerçekten iyi çalışıyor.
�a
Şekil�14�– Öğrenciler verilen bilgiyi özetliyor ve iki insan arasında bir diyalog oluşturuyor.
5 http://www.immersiveeducation.eu/
30 www.itilt.eu 31www.itilt.eu
Etkileşimli Tahta ile Okuma Öğretimi
Okuma genel dünya ve konu bilgisi ve anlambilim, biçimbilim ya da söz dizimi gibi dilbilgisini konularını kapsayan birkaç alt beceri içerir. Ancak, okuma öğretimi ayrıca okuma stratejilerinin de öğretimini kapsar. Avrupa Komisyonu (2001: 68-69) içinde “girdi yazılı metinler bir ya da birden fazla yazar tarafından üretilmişken kullanıcının okuyucu olarak girdiyi alıp ve işlediği” birçok okuma aktivitesi örneği verir; genel uyum sağlama için okuma, bilgi için okuma, örn. referans çalışmaları kullanma; yönergeleri okuyup takip etme; zevk için okuma gibi.
Dil kullanıcısı ana fikir için okuyabilir; belirli bir bilgi için okuyabilir, detaylı anlama için ya da çıkarımlar için de. Bu aktivitelerin çoğunda dil öğrencisi etkileşimli tahta yardımıyla öğretilebilecek okuma stratejileriyle desteklenebilir.
Tahminde bulunma/ artalan bilgisini aktifleştirmeBir metni okurken öğrenciler metini merak etmelidirler ki beklenti oluşturabilsinler. Bir okuma-öncesi görevi öğrencilere daha sonra asıl metinden anladıklarıyla karışabilecek olan tahminlerinin farkında olmaları açısından destek olur. Bir ro-man ya da kısa hikaye öğretimi durumunda öğretmenler öğrencilerin artalan bilgi-sini aktifleştirmek için kitabın kapağıyla ya da hikayenin başlığıyla çalışabilir ya da hikayenin içeriğiyle ilgili tahminde bulunmalarını isteyebilirler. Etkileşimli tahta öğretmene kitap kapağını gösterme ve direkt sayfa üzerine not alma imkanı verir. Ayrıca daha sonra gerçek metinlerle karşılaştırmak üzere tahminleri kaydetme imkânı da sağlar. Asıl görev, kitabın kapağı tarafından ateşlenen basit, sessiz bir dürtüdür. Etkileşimli tahta ile öğretmen resmi gösterip ek olarak kalem aracıyla resmin üstüne not alabilir. Değişik anlamsal alanlara ait kelimeleri gruplamak için kalemin rengi de değiştirilebilir. Öğrenciler kitabın muhtemel içeriği hakkında beyin fırtınası yaparlar.
Şekil�15�– Eat üzerine not almak için kalem aracının kullanımı. (Kitap kapağı: E.R. Frank ‘Life is Funny’; Puffin)
Okuma sürecinin tablolarla desteklenmesi Öğrencilere okuma sürecinde örnekler vasıtasıyla aldıkları çok fazla bilg-iyi organize etmeleri için destek olmak amacıyla etkileşimli tahta’de okuma süreci boyunca saklanıp gözden geçirilebilecek tablolar ya da zihin haritaları oluşturulabilir. Etkileşimli tahta şekil aracıyla ya da elle çizildiğinde şekilleri tanıyan özel bir kalemle öğretmenlere şekiller ve oklar çizme imkanı verir. Böylece öğretmen hikayede göründükçe karakterleri ekleyebilir ve daha sonra birbirleriyle ilişkilendirebilir. Dahası, romandan şahısları tanımlamak için takma adlar ya da etiketler eklenebilir. Kümeler çizilirken; aşk, aile ya da arkadaşlık gibi çeşitli ilişki tiplerini vurgulamak amacıyla değişik renkler seçilebilir.
Şekil�16�– E.R. Frank’ın ‘Life is Funny’ romanından karakter kümeleri.
32 www.itilt.eu 33www.itilt.eu
Okumaya cesaretlendirme ve görsel destek yoluyla çağrışımOkuma görseli hazırlama görevi öğrencileri hikayeyle yakından ilişki kurmaları için cesaretlendirmeyi ve karakterleri anlayıp onlarla ilişki kurmalarını sağlamayı amaçlar. Ek olarak öğrenciler görev sürecinde yer alır. Olası bir okuma görevi öğrenciler tarafından bağımsız bir şekilde üretilen elektronik sayfalar şeklindeki okuma görselleri hazırlamayı içerebilir. Bu görev, sözel iletişim içerdiğinden me-dya okur-yazarlığı ve sunum becerilerini arttırmayı amaçlar. Romanı okurken öğrenciler hikaye boyunca daha yoğun bir şekilde takip etmek istedikleri bir karakter seçebilirler. Öğrenciler böylece bölümleri okurken karakterin özellikler-ine daha fazla dikkat gösterecekler ve önemli bilgileri not alacaklardır. Bundan sonra öğrencilerin gruplar halinde çalışarak etkileşimli tahta yazılımı ve internette bulunabilecek kaynaklar yardımıyla okuma görseli hazırlamaları istenir. Okuma görselleri hikayeyi ya da karakteri temsil eden posterler ya da bu durumda sayfalardır. Bu okuma görselleri olay örgüsünü ve onun yapmak istediklerini romanın müstakbel okuyucularına daha yakın hale getirmek için resimler, çizim-ler, grafikler veya metin içerebilirler. Öğrenciler sunumlarının temeli olan tek bir sayfa hazırlamalıdırlar(bkz. şekil 17). Görev açık ve özerk yapısından dolayı çeşitli öğrenci tiplerine uyar. Öğrencilere karakterlerle yakından ilişki kurma ve hâlihazırdaki özelliklerle serbestçe alaka kurma imkanı verir, böylece yorumlama yeteneğini geliştirir. Onlardan bu özellikleri yazılı metinden daha sonra etkileşimli tahta’de sunulabilecek olan görsel çıktıya transfer etmeleri istenir. Tahta öğrencilerin sözlü sunumlarına göre sırayla yerleştirdikleri resimleri bağımsızca hareket ettirebilecekleri ve vurgulayabilecekleri bir gösteri paneli olarak görev yapar.
�a
Şekil�17�– Okuma görseli.
Etkileşimli Tahta ile Kelime Öğretimi
Yeterli bir kelime haznesi oluşturmak dil öğreniminin merkezindedir, ama başarması zordur. Kelimeleri tanımak için anlam, ses ve yazılışları ilişkilendirmeli ve yeni kelimeleri doğru kullanmalıyız. Yeni kelimeler öğrenmenin en iyi yolu onları konu içinde öğrenmek ve çeşitli şekillerde sık sık kullanmaktır. Kullanım sözlü ve yazılı üretim ile hem algısal hem üretimsel gerçekleşmek durumunda olan anlamayı da içermelidir. Özellikle küçük öğrenciler için kelimeleri gruplamak iyi bir fikirdir, örn., hayvanat bahçesi hayvanları, yer ifadeleri(evde, masada, yerde), hoşlanılan/hoşlanılmayan şeyler. Kelime sözcüğü ile isimleri, fiilleri, sıfatları ve zarfları kastediyoruz (yani içerik sözcükleri) dilbilgisi bölümünde ele alınan ‘yapısal sözcükleri’ değil. Öğretmen olarak belirgin kelime öğrenme aktiviteleri karışımı ve içinde rastlantısal öğrenmenin gerçekleşebileceği aktiviteler bulmalısınız. Schmitt (2000: 146) der ki “çoğu bilgisayar mültimedya yeterliliğine sahip (resim olduğu kadar sese de sahipler), çeşitli yazılı ve sözlü konu gerektiren dil pratiği için idealler.” Etkileşimli tahta ile bağlantılı bilgisayarlar yeni kelimelerin öğrenimini desteklemek ve tamamlanmamış tekrar ve yeniden kullanım için materyalleri sak-lamak açısından çok kipli kaynakların entegrasyonunu kolaylaştırır.
Yeni kelimelerin anlamlarını öğrenmeKelime girdisi iyi organize edilmiş olmalı ve öğrencilerin yaş ve gelişimsel özel-liklerine uygun olmalı. Yeni kelimelerin anlamları sözlü ifadelerle açıklanabilir, göstererek anlatılabilir ya da görsel bir yaklaşımla resimler gösterilerek açıklanabilir. Etkileşimli tahta özellikle görsel girdiyle anlamı destekleme konusun-da oldukça yardımcıdır.
Kelimeleri görüntülerle ilişkilendirmeKelime öğretmek için görsel teknikler kullanmak yeni kelimelerin sunumunda kullanılan geleneksel bir yaklaşımdır. Görseller bilgikartları, fotoğraflar, çizim-ler ve gerçek nesneleri kapsar. Bu görseller anlamı aktarmada oldukça fazlaca kullanılırlar ve özellikle vücut kısımları veya mobilya gibi sert cisimlerin adlarının öğretiminde önemlidirler.
Sürükle ve bırak aracı öğretmen ve öğrencilerin objeleri ya da metin kutularını etkileşimli tahta ekranı üzerinde hareket ettirmelerini sağlar. Eşleştiği şeye sürükl-emek için bir objeye ya da metin kutusuna tıklarsınız ve kalemi ya da parmağınızı kaldırarak eşleştiği şeyin üstüne bırakabilirsiniz.
34 www.itilt.eu 35www.itilt.eu
Kelimeleri resimlerle eşleştirme:
Şekil�18�- ©Danny Nicholson think-bank.com. Şekil�19 - unterrichtsmaterial-schule. de adresinden resimler
Anlamsal Eşleme“Anlamsal eşleme bir metin içindeki kelimeler arasındaki ilişkiyi anlama-ya yardımcı olan ve kelimeler için çağrışımsal ağlar oluşturarak anlamayı derinleştirmeyi sağlayan bir aktivitedir.” (Celce-Murcia 2001: 288)
Anlamsal eşleme aktiviteleri için açık çağrışımsal bağı olan kelimeler eşleştirilmelidir. Yeni başlayanlar için yakinen alakalı eşanlamlı ve zıt anlamlılardan uzak durulmalıdır.
Şekil�20�– kalem aracı ve değişik renkler yardımıyla anlamsal eşleme.
Kelime ailelerinin sunumuKelime aileleri ya kelimelerin anlamları verilerek ya da kafiyeli olabilecek ke-lime ailesi yapısına odaklanarak öğretilebilir. Etkileşimli tahta kalem/vurgulayıcı aracının yardımıyla kafiyeleri ( hecenin sonuna kadar ilk sesliden tüm harfler)
vurgulayabilir.
Şekil�21�- Metin www.processresearchmethods.org adresinden.
Sözcük yapımı Etkileşimli tahta ile dil öğretimi dil öğrenme becerilerine daha fazla dikkat etme imkanı sağlıyor. Aşağıdaki örnek bilinmeyen kelimeleri tahmin etme ve sözcük yapımı hakkındaki bilginin alakalı kullanımı ile bir buluşsal yöntem çalışmasını gösteriyor. Var olan bir kelimeden yeni kelime üretme süreci olarak türetme, ke-limenin ilk halini değiştirmek için yapım eklerini kullanır. Aktivitede öğrencilerden yeni kelime üretmek için olası ön ek veya son ekleri köke sürükleyip bırakmaları istenir. Yapım ekleri ayrıca yazılım sayesinde kopyalanabilir ya da çoğaltılabilir.
36 www.itilt.eu 37www.itilt.eu
Şekil�22�– sürükle ve bırak aracıyla sözcük yapımı süreci görseli
Kelimeleri organize etmeMcCarthy (1990) bilinmeyen kelimeleri konu, anlam, yapı ya da özel değişke ve söylem gibi içerik ilişkileri açısından organize etmeyi önerir. Gairns ve Redman (1986) yeni kelimelerin sunumunda kullanılan birçok yaklaşım ve tekniği sıralar. Tüm bu sunum teknikleri kolayca etkileşimli tahta sınıfında uygulanabilir.
ÖlçeklerÖğrenciler karşılaştırmayı veya birbiriyle alakalı ölçülebilir nesneleri öğrendiğinde, ölçekler tekrar etmek ve yeni nesneler eklemek amacıyla kullanılabilir. Örneğin, never ve always’ın karşılaştırmasına hardly ever, occasionally, sometimes, ve often eklenebilir. Bu kelimeler etkileşimli tahta ekranına karışık bir şekilde konup daha sonra cümleler oluşturarak doğru sıraya konabilir, örn. “I hardly ever go swimming.”
Şekil�23�– ölçekler – sıklık zarflarını doğru sıraya koyma.
Anlamsal alanlar halinde organize etmeKelimeler ayrıca zıtlık, benzerlik ya da alt anlamlılık gibi anlam ilişkileri açısından organize edilebilir. Alt anlamlılık, bir kelimenin anlamının diğer bir kelimenin anlamında yer alması demektir, örn. muz, elma, kiraz vb. meyve çeşitleridir.
Kelimeler sunulduktan sonra öğrencilere motive edici bir yaklaşımla tekrar ettiril-melidir. Alt anlamlılık vasıtasıyla kelimelerin organize edilmesi zihin haritaları ve resim de içerebilen grafikler aracılığıyla yapılabilir.
Etkileşimli tahta yazılımının sürükle ve bırak özelliği özellikle bu tür aktiviteler için faydalıdır.
Şekil aracı sayfayı iki değişik şekil yaparak ortadan ikiye ayırmak için kullanılabilir. Daha sonra doldur aracı kullanılarak iki dikdörtgen değişik renklerle doldurul-abilir. Dikdörtgenler arka katmanda, kelimeler de ön katmanda olmalı. Kelimeler en başta sayfanın ortasına yerleştirilir ve sayfanın her iki tarafına sürüklenip bırakılabilir.
�a
Şekil�24�– Kelimeleri değişik kategorilere yerleştirme.
38 www.itilt.eu 39www.itilt.eu
Etkileşimli Tahta ile Dilbilgisi Öğretimi
İletişimsel ve göreve dayalı dil öğrenimi yaklaşımları belirli dilbilgisi yapılarının pratiği şeklinde, dilbilgisini sadece dilbilgisi öğretmek için öğretmeyi tavsiye et-mez, bu yapılar ayrıca bir gerçek yaşam durumunun içine katılmalıdır. Öğretmen hedef dilbilgisine öğrencinin daha fazla maruz kalması için uygun bir konu yaratmalıdır, öğrencilerin gerçek amaçlar için hedef dilbilgisini kullanabilecekleri olanaklar sağlayan pedagojik görevler tasarlamalıdır ve öğrencileri dilbilgisi bilg-ilerini fark etme ve pekiştirme konusunda destekleyecek farkındalık arttırıcı ak-tiviteler planlamalıdır. Bu yaklaşımda öğrenciler ‘dilin aktif kaşifleri’ olmalıdırlar. Dilbilgisi a) tüm konuların konunun kendisine değil de dilbilgisine odaklandığı dersin organize edilme prensibi, ve b) dersin tek amacı olmamalıdır. Bunun yer-ine, dersler konular etrafında şekillendirilmelidir, örn. tatiller, bir gezi planlama, yön sorma vb. Gerekli dilbilgisi bu çerçeve içinde öğrenilebilecektir.
Takip eden bölümlerde etkileşimli tahtanın yukarıda tartışılan amaçlara ulaşmada öğretmenlere nasıl yardımcı olabileceğine dair bazı aktivite ve materyal örnekleri sunulmaktadır:
Dilbilgisinin sunumu – dilbilgisi yapılarının sunumu ve pratiği için gerçek yaşam benzeri ortamların yaratılması Ana amacı ‘will future pratiği’ olan bir dersi ele alalım. Bu ders için öğrencilerin gerçekleştirmesi gereken ana görev ‘geleceğin evini çizmek ve betimlemek’ti. Bağlamı oluşturmak ve dersin konusunu sunmak üzere öğretmen, son model teknolojilerle donatılmış ‘geleceğin evi’nde yaşayan bir aileyi gösteren bir inter-net videosu koyar. Video kullanmak öğretmene daha gerçeğe yakın ve özgün bir çevre sunma imkanı sağlar. Konuyla bağlantılı olarak öğretmenin (daha yük-sek seviyelerde) kullanabileceği diğer internet materyalleri a) çocukların kendi gelecek evlerini çizip betimleyebileceği web siteleri, b) geleceğin evinin nasıl görüneceğine dair uzmanlarla yapılan röportajlardır.
Etkileşimli akıllı tahta teknolojisiyle yeni bir konu sunmanın ve konuyla ilgili ilg-iyi canlandırmanın bir başka muhtemel yolu da tartışma için başlangıç noktası olarak öğrenci yapımı bilgiyi kullanmaktır. Bu bağlamda öğretmen, öğrencilerin ‘geleceğin evi’nde hangi özelliğin hayati olduğunu seçecekleri bir oylama sistemi kullanabilir. Bu örnekte kullanılan şablonlar etkileşimli tahta ile birlikte gelen birçok yazılımın yardımıyla kolayca yaratılabilir. Şablonlar kaynaklar kitaplığında bulunabilir.
Şekil�25�- Solda – soru ve cevapların öğrencilere sunlma şekli. Burada öğrenciler bir seçeneği seçip oylama klavyelerini kullanarak oylarlar. Sağda – her seçenek için cevap yüzdeleriyle sonuçlar. Oylama eğer oylama araçları kullanılamıyorsa ayrıca el kaldırılarak da yapılabilir.
Dilbilgisinin sunumu – tümevarımsal dilbilgisi anlatmak için etkileşimli tahta kullanmaEtkileşimli tahta araçları dilbilgisinin tümevarımsal anlatımında öğretmenlere yardımcı olabilir. Tümevarımsal yaklaşım kuralın bir tür yönlendirmeli keşif yoluy-la çıkarsanmasıdır. Bu tümevarımsal yaklaşım, öğrencileri dilbilgisi öğrenme süreçlerinde aktif bir şekilde derse katar, çünkü dilbilgisi kurallarını kendi kend-ilerine formüle etmelidirler ve artlarındaki sebepleri anlamadan öğretmenlerinden pasif bir şekilde bu kuralları dinlemek yerine onları kontrol etmeli, denemeli ve gözden geçirmelidirler.
Bu ders “simple past” konusu için tasarlanmıştı. Öğretmen geçmiş zamanda fiil-lerin sonundaki –ed ekinin telafuzuna öğrencilerin dikkatini çekmek istiyor. Daha sonra içine sadece telaffuzu /t/ ile biten fiillerin konulabildiği bir ‘magic box’-sihirli kutu yaratıyor. Egzersizi yaptıktan ve sonu –ed ile biten geçmiş zaman fiillerinin telaffuzundaki farkları dinledikten sonra, öğrenciler kuralın ne olduğunu çıkarmak zorunda. Nasıl çalıştığını. Aslında ekranda üç farklı katmanı olan objeler var. Objeler ‘magic box’ orta katmanda olacak şekilde sıralanmış, -ed ile biten ke-limeler bir alt katmanda, -t ile biten kelimeler ise üst katmanda.
Şekil�26�- Magic box.
40 www.itilt.eu 41www.itilt.eu
Farkındalık artırıcı aktiviteler – belirli dilbilgisi özelliklerini göstermek için sürükle bırak aracını kullanma Tüm sınıfın önünde tam ekranda etkileşimli tahta üzerinde metni hareket ettire-bilme yeteneği, dilbilgisi öğretmek için faydalanılabilecek etkileşimli tahta özel-liklerinden biridir. Örneğin cümle içinde kelimeleri sıralama ve hedef dilde kelime sıralamasının belirli özelliklerini anlatmak için kullanılabilir. Dil elementlerinin ekranda hareket ettiğini görmek öğrencilerin konsantre olmasına yardımcı olur ve durağan, basılı metinde gerçekleşmeyen gördüklerini sorgulamalarını sağlar.
Çeşitli örnekler: a. Öğrencilere Fransızca’da imperfect zaman oluşturmaları için basamak basamak kurallar verilir, ancak bu basamak-lar doğru sırada değildir. İki öğrenci basamakları sürükleyip bırakarak doğru sıraya sokmak için etkileşimli tahtaye gelir.b. Öğretmen Fraansızca’daki imperfect ve perfect zamanların farklı kullanımlarını göstermek için bir zaman çizelge-si yaratır. Bundan sonra öğrencilere zaman çizelgesinin sağına sürüklemeleri için bir olaylar seçkisi verilir. c. Öğretmen öğrencilerin kelime sıralaması hakkındaki farkındalıklarını arttırmak amaçlı bir ‘Buzdolabı Mıknatısı’ aktivitesi kullanır. Mese-la, İngilizce’deki ‘sıklık zarfları’nı kullanırken. (Şekil 27)d. Öğretmen sürükle ve bırak aracını öğrencilerin Almanca weil (çünkü) keli-mesinin doğru kullanımını anlamalarına yardımcı olmak amaçlı kullanır. Weil ile başlayan bir yan cümle kullanılarak iki cümle bir araya getirilip nasıl daha uzun bir cümle yapılacağına dair bir örnek gösterir. Weil’in nasıl fiili cüm-lenin sonuna gönderdiğini kelimelerin yerlerini değiştirerek oldukça görsel bir şekilde gösterebilirsiniz. Bunu öğrenciler de yapabilir ve dolayısıyla kin-estetik element bu dilbilgisi konusunun pekiştirilmesine yardımcı olur.
Şekil�27�– Sürükle ve Bırak aracı – buzdolabı mıknatısları.
Farkındalık arttırıcı aktiviteler – bir yazı parçasının tüm sınıfça ortak analiziGDDÖ yaklaşımı dilin iletişimsel kullanımının ve anlama odaklanmanın önemini vurgular. Ancak, öğretmen öğrencilerin ayrıca yapısal problemlerin farkında olmasını sağlamalıdır çünkü sadece anlama odaklanmak dil gelişimini destekl-emez. Etkileşimli tahta bu yüzden öğrencilerin dikkatini heyecan verici ve ilginç şekillerde yapıya çekmekte kullanılabilir.
Öğretmenler etkileşimli tahtayi öğrenciler tarafından üretilen metinlerin tüm sınıfça ortak analizinde destek olarak kullanabilir. Mesela öğrenciler elektronik metinlerini (di-yaloglar, betimlemeler, vb.) USB flaş disklerde getirebilirler ya da öğretmene elektronik posta yoluyla gönderebilirler. Ondan sonra öğretmen bir öğrencinin çalışmasını ortak analiz için etkileşimli tahta’de gösterebilir. Bu sırada öğrenciler metinlerin uygunluğunu, tutarlılığını ve dilsel kalitesini değerlendirmek için cesaretlendirilebilir. Metinler, gözden geçirildikten sonra saklanabilir ve yazarlarına geri verilebilir.
Şekil�28�– bir yazı parçasının ortak analizi
Dilbilgisi pratiği (Kontrollü Dil Pratiği) – belirli hedef dilbilgisi yapılarının pratiğinin desteklenmesiÖğrenci üretimi içeriğin paylaşılmasıDilbilgisini pratik etmek için, öğretmen görev amacını gerçekleştirmekte ger-ekli olan dilbilgisi konularının kullanımını içeren görevler yaratmalı ve böylece öğrencilerin doğru kullanımın bu açısına odaklanmalarını sağlamalı. Örneğin, etkileşimli tahta öğrenci yapımı çalışmaların sergilenebileceği bir platform olarak kullanılabilir. Bu ‘geleceğin evi’ dersinde öğretmen öğrencilerin çizimlerini to-plar ve taratır. Öğrenciler ondan sonra ‘will future’ dilbilgisi yapısını kullanarak etkileşimli tahta’de gösterilen kendi geleceğin evi çizimlerini betimlerler.
42 www.itilt.eu 43www.itilt.eu
Şekil�29�– öğretmen öğrencilerin çizimlerini taratır ve öğrenciler tüm sınıfa bu çizimlerini sunup betimlerler. Sağdaki resim saklama ve gösterme için ekran gölgelemesinin kullanımını gösteriyor.
Öğrenciler için, sunumlarında etkileşimli tahta teknolojisini kullanmanın bir avantajı da diğer öğrencileri derse katmak ve aktiviteye heyecan katmak için vurgulayıcı ya da gösterme aracı (bkz. şekil 29 – sağ taraf) gibi çok çeşitli ara-çlardan yararlanabilmek. Bu araçlar ayrıca ilerde soru sorma becerilerinin de gelişmesine yardımcı olur.
Kontrollü dil pratiği için görsel yönlendirici kullanılmasıKontrollü dil pratiğini için bir diğer örnek de geçmiş zaman oluşturmak için etkileşimli tahta’de kılavuz olarak görsel yönlendiriciler ve mastar kullanmaktır. Aktivitede öğrencilere Jack karakteri tanıştırılır. Öğrencilerden beklenen Jack’in gününü simple past kullanarak tekrar anlatmalarıdır. Bahsettikleri resimlerin üstüne çocuğun figürünü sürükleyebilirler. Böylece birçok öğrenci tahtaya gelip geçmiş zamanda bir ya da iki cümle kurmuş olurlar. Öğretmen de bu belirli dil-bilgisi yapısının kullanımı ile ilgili öğrencilere anında dönüt verebilir.
�a
Şekil�30�– Geçmiş zamanın kontrollü dil pratiği
Daha Fazla Bilgi
44 www.itilt.eu 45www.itilt.eu
Bağlantılar
www.itilt.eu�-�‘Dil öğretiminde etkileşimli teknolojiler’ olarak ifadelendirilebil-ecek olan iTILT projesi iletişimsel öğretim yaklaşımları kapsamında öğretmenlere etkileşimli tahtalardan nasıl yararlanmaları gerektiği ile ilgili destek sunmayı amaçlamaktadır. İki yıllık bir sürece sahip olan ve Avrupa Birliği yaşam boyu öğrenme çerçevesinde yer alan projeye yedi farklı ülkeden (Belçika, Fransa, Al-manya, Hollanda, İspanya, Türkiye, İngiltere) 44 öğretmen altı farklı dil (İngilizce, Hollandaca, Fransızca, İspanyolca, Türkçe, Galce), dört faklı eğitim düzIemi (ilkokul, Ortaokul, Lise ve Yükseköğretim) ve yine farklı dil öğrenim seviyeler-inde (A1, A2, ..C2) katkıda bulunmuşlardır. Proje sürecinin sonunda etkileşimli tahta kullanılan derslere ait 250 video ile birlikte öğretmen ve öğrenci görüşleri ile etkileşimli tahta meteryallerine proje web sayfasında yer verilmiştir. Proje web sayfasında ayrıca farklı dillerde hazırlanmış İTILT eğitim yönergesi ve İTILT öğretim materyalleri gibi kaynaklara erişim söz konusudur.www.itilt.eu/partnerswww.itilt.eu/resourceswww.itilt.eu/itilt-training-handbookwww.itilt.eu/teaching-materials
www.itilt.eu/library�-�ET’lerle ilgili daha fazla bilgi, materyal seçkisi , güncel yayınlar ve telif hakkı.
www.prometheanplanet.com�-�Eğitim desteği ve Promethean’dan kaynak paylaşımı için Etkileşimli Akıllı Tahta topluluğu.
www.exchange.smarttech.com�-�Eğitim desteği ve SMART Technologies’den kaynak paylaşımı için Etkileşimli Akıllı Tahta topluluğu.
www.mimioconnect.com�-�Mimio kullanıcıları için etkileşimli tahta topluluğu.
www.teachersfirst.com/whiteboard.cfm�-�Kaynaklar ve web siteleri derlemesi.
www.echalk.co.uk�-�Öğretim kaynakları.
www.iwb.org.uk�-�Telif hakkı olmayan kaynak ve materyaller.
www.interactivewhiteboard.net.au�-�Dersler ve kaynaklar.
www.think-bank.com/iwb�-�Sayfalar ve flash kaynaklar
Okuma Listesi
Barber,�David,�Cooper,�Linda�&�Meeson,�Graham�(2007).�Learning and teach-ing with interactive whiteboards: primary and early years. Exeter : Learning Mat-ters.
Betcher,�Chris�&�Lee,�Mal�(2009).�The Interactive Whiteboard Revolution: Teach-ing with IWBs. Camberwell, Australia: ACER Press.
Braham,�Greg�(2006).�How to Survive and Succeed with an Interactive White-board. Cambridge: Learning Development Aids.
Cutrim�Schmid,�Euline�(2009).�Interactive Whiteboard Technology in the Lan-guage Classroom: exploring new pedagogical opportunities. Saarbruecken, Ger-many: VDM Verlag Dr. Mueller.
Gage,�Jenny�(2004).�How to Use an Interactive Whiteboard Really Effectively in Your Primary Classroom. London: David Fulton Publishers.
Gage,�Jenny�(2006).�How to Use an Interactive Whiteboard Really Effectively in Your Secondary Classroom. London: David Fulton Publishers.
Thomas,�Michael��&�Cutrim�Schmid,�Euline�(Eds)�(2010).�Interactive White-boards: Theory, Research and Practice. Hershey, PA, USA: IGI Global.
46 www.itilt.eu 47www.itilt.eu
Alanyazın
Cameron,�Lynne�(2001).�Teaching Languages to Young Learners. Cambridge: Cambridge University Press.
Celce-Murcia,�Marianne�(2001).�Teaching English as a Second or Foreign Lan-guage. 3rd edition. Boston: Heinle & Heinle.
Council�of�Europe�(Ed)�(2001).�Modern Languages: Learning, Teaching, Assess-ment. A Common European Framework of Reference. Cambridge: Cambridge University Press.
Cutrim�Schmid,�Euline�(2009).�The Pedagogical Potential of Interactive White-boards 2.0. In Thomas, M. (Ed) The Handbook of Research on Web 2.0 and Sec-ond Language Learning. IGI Global, USA.
Cutrim�Schmid,�Euline�&�van�Hazebrouck,�Sanderin�(2010).�Using the Inter-active Whiteboard as a “Digital Hub”. Praxis Fremdsprachenunterricht 04/10. München: Oldenburg. 12-15.
Gairns,�Ruth�&�Redman,�Stuart�(1986).�Working with Words. A guide to teach-ing and learning vocabulary. Cambridge: Cambridge University Press.
Harmer,�Jeremy�(2001).�The Practice of English Language Teaching. 3rd edition. Essex: Pearson Education Limited.
Lynch,�Tony�(2009).�Teaching Second Language Listening. Oxford: Oxford Uni-versity Press.
Martin,�Daniel�(2009).�Activities for interactive whiteboards. Esslingen: Helbling Languages.
McCarthy,�Michael�(1990).�Vocabulary. Oxford: Oxford University Press.
Nunan,�David�(1989).�Designing Tasks for the Communicative Classroom. Cam-bridge: Cambridge University Press.
Richards,�Jack�&�Rodgers,�Theodore�S�(2001).�Approaches and Methods in Language Teaching. 2nd ed. Cambridge: Cambridge University Press.
Schmitt,�Norbert�(2000).�Vocabulary in Language Teaching. Cambridge: Cam-bridge University Press.
Diğer Kaynaklar
capitolchoices.communitypoint.org/images/resources/Book/life_is_funny_lg.jpg
www.flickr.com�-�Roger H. Goun (two men)
www.moviesfoundonline.com/public_domain.php
www.pics4learning.com
www.processresearchmethods.org
www.think-bank.com�-�Material ©Danny Nicholson
www.unterrichtsmaterial-schule.de
48 www.itilt.eu 49www.itilt.eu
Terimler Sözlüğü: - Etkileşimli tahta yazılımı ana araçları
İşlem�tarayıcı�– program seçeneklerini sayfalar üzerine kısayollar olarak sürüklemek için kullanılır. Ayrıca nesnelere işlem atamak için de kullanılır, örn. nesneye tıklayarak başka bir sayfaya yönlendirme.
Çöp�kutusu�aracı� – (ActivInspire, Starboard) sürükleyip çöpün üstüne bırakarak nesneleri ve notları silmede kullanılır.
Kamera�aracı�– kullanıcının masaüstünün, sayfasının ve duraklatılmış video ya da animasyonlarının görüntüsünü yakalamak için kullanılır. Kullanıcı tüm ekranın fotoğrafını alabilir ya da ekranın belirli bir alanını seçip sadece oranın fotoğrafını çekebilir.
Temizleme�aracı� – notları, nesneleri, grid ve arkaplanları sayfaların üzerinden silmek için kullanılır.
Saat�aracı� – ekranda bir saat ya da sayaç gösterir. Analog ya da dijital(ya da her ikisi) olabilir ve dijital sayaç geriye ve ileriye doğru sayabilir.
Yaratıcı�kalemler� – (SMART) kullanıcıya değişik desen, şekil ve renkler halinde yazma imkanı sağlar.
Silgi�aracı�– kullanıcının Kalem ya da Vurgulayıcı araçlarıyla not alırkan yapmış olabileceği herhangi bir hatayı silmesine yardımcı olur. Bir not nesnesinin tamamını ya da bir kısmını silmede kullanılabilir.
Doldur�aracı� – ekrandaki herşeyin rengini değiştirmede kullanılabilir.
Sayfa�Kaydedici� – bir sayfa üzerinde gerçekleştirilen not alma işlemlerinin kaydedilmesini ve sonradan animasyon olarak oynatılmasını sağlar.
Hesap�makinesi�– Bir pencerede kullanıcının matematiksel işlemler yapmasını sağlayan bir hesap makinesi açar.
Ekran�klavyesi�– ekranda yüzen bir pencerede bir klavye gösterir. Aynen bir fiziki klavye gibi çalışır ancak karakterleri ve metni girmek için ACTIVpen (Promethean) ya da parmak kullanılır.
Vurgulayıcı�aracı�– notların, metnin, resimlerin ve diğer nesnelerin üzerini yarı şeffaf bir kalemle çizmeyi sağlar.
Tablo�yerleştir�– kullanıcının sayfaya kolayca tablo yerleştirmesini sağlar.
Dosyadan�ortam�yerleştir�– kullanıcının bilgisayardaki dosyadan sayfaya direkt ortam yerleştirmesini sağlar, örn. resimler, ses dosyaları, flaş dosyaları ve benzeri.
Kilit�– Nesneleri bir yerden bir başka yere sürüklenip bıraklımasınlar diye bir noktada kilitlemeye yarar.
Sihirli�mürekkep�aracı�– (Promethean, ActivInspire) kullanıcıya sayfanın üst katmanını peyderpey kaldırma imkanı verir; notlar, resimler ya da nesneler.
Sihirli�kalem�– (SMART) kullanıcının sayfaya bir daire çizerek bir ilgi alanı oluşturmasını ya da bir dikdörtgen çizerek büyütme efekti oluşturmasını sağlar.
Kayar�noktalı�seçme�ya�da�“sürükle�ve�bırak”�aracı�– kullanıcının sayfa üstündeki nesneleri seçmesini sağlar ve onları taşıyarak, boyutlarını değiştirerek ve döndürerek değiştirir.
Önceki�Sayfa�/�Sonraki�Sayfa�– Sayfalar arasında gezinmek için kullanılır.
Sayfa�Tarayıcı�–Sayfaları�düzenlemek�için�kullanılır.
50 www.itilt.eu 51www.itilt.eu
Sayfa�Sıfırlama�– sayfayı en son kaydedilen şekline döndürmek için kullanılır.
Sayfa�Seçici�ya�da�Kenar�Tarayıcı�– sayfaların küçük resimlerini görmek ve üzerinde çalışmak için bir sayfa seçmek amacıyla kullanılır.
Sayfa�Yakınlaştırma�aracı�– kullanıcının görüntülenen sayfayı dinamik bir şekilde büyütüp küçültmesini sağlar.
Kalem�aracı�– not almak, yazmak ve çizmek için kullanılır. Çeşitli renklerde kullanılabilir ve kullanıcı her zaman kalemin rengini ve genişliğini ayarlayabilir.
Güç�aletleri�alet�çantası�– bir sunumu hazırlarken veya sunarken kullanılmak üzere kullanışlı ama çok sık kullanılmayan birçok alet içerir. Diğerlerinin yanı sıra, hesap makinesi, zar, cetvel, notlar ve imleçler gibi aletlerdir.
Özellikler�ya�da�kalem�özellikleri�– doldurma efektleri de dâhil olmak üzere kullanıcının kalem rengini, genişliğini ve çizgi stilini değiştirmesini sağlar.
Şekil�tanıma�aracı�– kullanıcının elle çizilmiş şekilleri düzgün geometrik şekillere dönüştürmesini sağlar.
Elyazısı�tanıma�aracı�– kullanıcının elyazısını düzenlenebilir metin nesnelerine dönüştürmesini sağlar.
Yeniden�yap�aracı�– geri al aracıyla geri alınan işlemin tekrarlanmasını sağlar.
Kaynak�Kitaplığı�– stok bilgi notlarına, kayıtlı sayfalara, resimlere, ses dosyalarına, web bağlantılarına, arkaplan döşemelerine ya da şablonlara ve bunlar gibi daha nice kaynağa erişmek için kullanılır. Buradaki nesneler tek hamlede tıklanıp açık sayfaya sürüklenebilir.
Gösterme�aracı�ve�ekran�gölgeleme�– tepegöz kullanırken bir parça kağıtla bölümlerin üzerini kapatmak ile aynı şekilde işler. Dört yönden (yukarı, aşağı, sol ve sağ) ekranın yavaşça ortaya çıkarılması için kullanılabilir.
Şekil�aracı�– kullanıcının çeşitli şekiller yapmasına olanak tanır, örn. daireler, kareler, dikdörtgenler, yıldızlar, oklar, elipsler vb.
Işıldak�aracı�– kullanıcıya masaüstünün ya da sayfaların belirli bölgelerine dikkat çekmek amacıyla vurgu yapma imkânı verir. Kullanıcı daire şeklindeki ya da kare şeklindeki ışıldaklar arasında seçim yapabilir.
Metin�aracı�– kullanıcının sayfalara daha sonra Metin Düzenleme Alet Çantası ile düzenlenebilecek olan metinler eklemesine imkân sağlar.
Geri�al�aracı�– sayfada gerçekleştirilen son düzenlemeyi ya da komutu geri çevirir.
Web�tarayıcı�– daha hızlı erişim için sizi internet tarayıcınıza yönlendirir.
Interactive Technologies in Language Teaching
