"SELEKCIJA I SEME NARSTVO"PLANT BREE DING AND SEED PRODUCnON, VOL. VII, No. 1-2 (2000), STR 73-76, NOV I SA O

{10K: 631.524: 633.11

DINAMIKA FORMIRANJA LISNE POVRSINE KUKURUZAU ZAVISNOSTI OD GENOTIPA I ROKA SETVE

IZVOD: Isp itivanj a su vriena u agro ekoloskim uslovima Kosineta sa ciljem prace nja din amikeformiranjalisne povrs ine rozlicitih genotipova kukuruza.

If IU svrhu p osta vljen j e poljski ogled sa -I genot ipa kukuruza (NSSC-375 . ZPSC-40-l. NSSC--I2() iNSSC-6-10) u dva roka setve sa razlikom od 15 dana . s lim sto je prvi rok yean =a op tima lno vrem e se tve. Lisnapovrsmaje merena po ntetodi Montgomery-a u5jenoja=a. Rezultati istraiivanja pokazuju da ufenofazama 5-6lisli 8·

lab. 1. LIST/a po vrsina (dn/ lbiljci) II zavisnosti od fenofe:e, genottp a i roka servel ab. 1. Leafarea (dlll' lplanr) ill dep endance ofphenophasis, genotyp e and sow ing l eTIII

B. Fcn ofazc kod kukuruza - Phen ophaze of m aize

A. Genoup prvi rok - fir st termGenotype s-eIIsl 8-9 11sl 11-12 lis. slivanje sazrcvanj e

5-6 leaf 8-9 leaf ll-1 21eafr silkmg ripening

NSSC · :175 4.25 1150 36.85 46 16 36 .50

ZI'SC - 404 5.10 1020 :18.02 48 .45 40 20

NSSC - 420 5 00 12.45 :17.85 53.3 5 46.30

NSSC 64 0 480 12.30 40 .70 582 7 48 .70

prosek - average 5.04 11.80 3835 5156 42.92

drugi rok - second Icnn

NSSC - 375 4 00 10 30 34 .20 44 .15 37 25

ZP SC - 404 4.80 10.00 36.50 47.20 .19.40

NSSC - 42 0 4.80 1250 36 .70 4b .l0 43 80

NSSC - 640 450 11.05 38 .25 48 00 46 .15

prosck - average 4 .52 1096 35.9 1 4636 4170

prvi 10k - first term drugi 10k - sec ond termprvi 10k x drugi 10k

first term x second term

LSD 5%l%

AxB3.84'\15

BxA2 .662.27

AxA3.603.05

BxA2452.25

2302 10

jc bila najvcca. Posle svilanja, u fcnofazi suzrcvanja,doslo .ic do sma ojcnja lisne povrsine uslcd suscnja ipropadanja donjih listova. Razlikc u velicini lisncpovrsinc izmedu svih fenofaza su bile srarisricki vrloznacajnc, a svi genotipovi su najvecu lisnu povrsinuimali u fenofazi svilanja. Slicne razlike su bile i udrugom roku setvc, stint sto jc u ovorn roku serve kodsvih gcnotipova i u svim fenofazama bila formiranamanja lisna povrsina. Biberdzic i sar. (1998) isticu dase u periodu svilanja tormira najvcca Iisna povrsina.vcca kod genotipova duzcg vcgetacionog perioda.

Razlik e u vclicini Iisne povrs ine izmcdugenoti po va za paz cne su tek od faze 11-12 list panadalje. U fazama 5-6list i 8-9 list izmcdu genotipovasu postojale male razlikc kojc nisu bile statistickiznacajne.Te razlikc u velicini lisne povrsine u fazi 5-6list. u oba roka serve. bile su skoro zanernarljivc .Ose tnije razl ike u vclicini lisnc povrsine izrnedugcnotipova zabelezeue su u fazi 11-12 list i to u obaroka serve. Takoje genotip NSSC-640 u toj fazi imaovrlo znacajno vecu lisnu povrsinu od ostulihgen otipov a izmedu kojih nisu postojal e staristickiopravdane razlike. U drugom roku setve, u fazi 11-12list, genotip NSSC-375 jc imao znat ajno manju lisnupovrSinu od oslalih gcnotipova. U oba roka selvc. u\'fcme svilanja, kod svih gcnolipova je bila najvcca(isna povr~ina. Sto potvrdlljc navode mnogih alltora.Gcnotipovi kraecg vegelacionog pcrioda su imali vrloznatajno manju lisnu povrSinli u odnosu nagenolipove duze vegelacije . Tako jc najmanja lisnapovrSina (46.16 dm2/bilj ci) bila kod gcnotipa

74

NSSC-375. a najvcc u (5827 dm2/biljci) kod gcnotipuNSSC-640. U prvorn roku serve u oVOJ tcnofazigcnolip ovi duzeg vegetacionog pc rioda imajuznacajno vccu lisnu povrs inu od onih kraccgvegetacionog perioda, sto je rczultat vcceg habitusa ivcccg broja listova . Tc razlike u drugom roku setvenisu bile toliko izrazenc. Jedino je gcnotip najkraccgvcge tacionog pcrioda (NSSC-375) imao vr!oznacajno manju lisnu povrsinu u od nosu na ostalegcnotipovc, izmedu kojih nije bilo znacajnih razlika.01' 0 j e posle dica suse, tak o da su ovi gcno tipoviforrnir ali manju habitus i manji broj listova ukasnij ern roku setve . Ovi rczultati slaz u se Sapodacima Videnovica i Ncdica (I 978) koji isticu dagenotipovi kraceg perioda vegetacije imaju manjulisnu povrsinu .

U vreme sazrevanja, ked svih genot ipova .zupazena je rnanja lisna povrs ina u oba rob sctve. jcrje doslo do susenja i opadanja donjih listova. Uslcdkraceg vegetacion og pcrinda , srnanjenje lisncpovr sine je bilo izrazenije kod genotipo va NSSC-375i ZPSC-404.

U potclnirn fazma (do 11-12 list ) izmedugenolipova po rokovrna selve nisu poslojale zn a~ ajnerazlikc. usled brzeg porasla biljaka u drugom rokuselve (gmt'. 1) . Razl ike u veli tini lisnc povrSineizmedu rokova selve ispoljene su od faze 11-121isl panadalje. jer je d o~lo do zasloja u poraslu biljaka izdrugog roka seNe usled suSnijcg perioda. U vremenusazrevanja skoro daje doS lo do izjcdnatcnja u vclitinilisne povrSine izmedu rokova selvc. Ovo je rczuJtat

Graf 1. Dinamika fo rmiranja lime povrsine (dm1/blljci) II zavisnos ti od roka serveGrap h. I. Dinamism ofmaize leafarea fo rming (dn/lp lam) in dependance ofsowing term

1-.... I [Ok .i!J... ii!Ok]60

50

U40

C'=' '";e :e. 30N r~E E" "0 20

10

0

... - " -iJ-----. --------------- ---- -- - -- - ---- - ,~-r- r- _- - ------------- -- - -- - --- - - --

/'/~- - ----- - . -- - - - - - - - - - - -. - - - ----~./.....--- - -- ------- - -- - - ---- - - - - - - - - - - - - - .-- -

--- ---~ --------------------------------------------------

5-61isl5-6 Icaf

8-9 list8-9 leaf

11-12 list11-12 leaf

svilanje

silkingsaz revanjc

ripening

brzcg suscnj a i gubitka listova kod biljaka iz prvogroka setve . Medutim, za formiranje prinosa bitna jclisna povrsinu u vrcmenu formiranja i nalivanja zrna.

Zakljucak

Na osnovu dvogodisnjih istrazivanja 0 dinamicifonn iranj a lisnc povrsine mot e sc zaklj uciti sledcce:

Od faze 5-6 list pa do svi lanja dolazi do vrlozna cuj nog povccanj a Iisnc povrsine. tako da OIWmaksimalne vrcdnosti dostize u vrerne svilanj a.

Posle svilanja dolazi do smanjcnja lisne povrsincusled suscnj a i prnpadanja dunjih lisiova.

lJ pocctnirn fuzama razvoja, pa sve do faze 8-9list izmcdu genotipova nisu postojale znacajne razlikcu velicini lisne povrsinc, da bi nakon toga genotipoviduzcg perioda vcgctacijc imali znacaj no vccu lisnupovrs inu u oduosu na ranije gcnotipove . Takvatendencija jc nastavljcna i do faze sazrevanja .

Sve do faze 11-12 list. izrncdu gcnotipova porokovuua serve nijc bill! znucajnih razlika u velicinilisnc povrsine. U kasnijim fazuma. lisna povrsina udrugo m roku se rve bila je manj a usled zasroj a 1Iporastu zbog susnijeg perioda.

Naivecu lisnu povrsinu imaii su genotipovi duzcgvcgetac ionog per ioda. i to iz prv og ro ka serve, kao sto

su NSSC-420 i NSSC-640 (53.35 dm2/biljci. odnosno5&.27 dm2/h iljci).

LITERATlJRA

BIBERDZIC. M . LAZOVIC. D . OGNJAKO VIC.R., JOVOVIC, Z. (I 99&) llti caj gustine serve IHIvclicinu lisnc povrsinc nckih hibrida kukuruzaPoljopr ivreda isumarstvo, Vol.44 (3-4). str. 21-26.Podgorica.

LAPCEVIC. R. (19&5): ll t icaj gustine serve i vrcmenadubrcnja na kvalitctnc i bioloskc osobme scmcnahibrida kukuruza. dokt orska disertacija . Poljopri-vredn i fakultet Novi Sad

MONTGONIERY.E.G. (1911). Correlation Studies 111Corn. Nebraska Agriculture Experimental StationAnnual Report. 24.

SARIC. R. (1980): Noviju dostignuca u tchnologij iproizvodnje i dorade semcna kukuruza; Kukuruz,proizvcdnja . prerada i upotreba. Medunarodrnsimpozij um Beograd .

VIDENOVIC. Z. NEDIC. M. (1978): Prilog prouca-vanju uticaja gustinc i vremcna serve na velicinulisne povrsine i prinos nekih hibrida kukuruzaArhiv za poljoprivrednc nauke, sv.116. Sir. 13-21.Beograd.

75

DYNAMISM OF MAIZE LEAF AREA FORMIl'G 1:-.1 DEPENDANCE OFGENOTYPE AND SOWING TIm.'1

by

BIBERDZIC M.. JOVOVIC Z.. LAZOVIC D.. DELETIC N.

SUMMARY

On the basis of the two-year study on the leaf area forming dynamism. the following conclusion can bedrawn out:

Leaf area increased significantly from 5-6 leavesstage to silking, and the highest value was reached in silk-ing. Leaf area decreased after silking because oflower leaves destroying. In starting development stages, until 8-9leaves stage. there were not dilferences in leaf area between the investigated genotypes. but in later stages longervegetation hybrids hadsignificantly greater leaf area than the earlier ones. This tendency remained till the ripeningstage. Differences between sowing terms in leaf area were not apparent until thc stage of 11-12 leaves. Later wasobserved a lower value ofl eaf area in the second sowing term.The largest leaf area was observed in longer vegeta-tion genotypes in thc sowing term, I.E. NSSC-420 and NSSC-640 (53.35 dmvplant and 58.27 dlll2jplant. respec-tively)

Ke)· words: genotype. phaenophasis, sowing term. leaf area.

76